TRNG I HC S PHM K THUT TP.

HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
11
CHNG II
CU TO V NGUYN L HOT NG
CA H THNG IU HA KHNG KH TRN T
I. Gii thiu chung
1. Cu to chung ca h thng iu ha khng kh trn t.
Thit b lnh ni chung v thit b lnh t ni ring bao gm cc b phn v thit
b nhm thc hin mt chu trnh l y nhit t mi trng cn lm lnh v thi nhit ra
mi trng bn ngoi. Thit b lnh t bao gm cc b phn: My nn, thit b ngng
t (gin nng), bnh lc v tch m, thit b gin n (van tit lu), thit b bay hi (gin
lnh), v mt s thit b khc nhm m bo cho h thng hot ng c hiu qu nht.
Hnh v di y gii thiu cc b phn trong h thng iu ha khng kh trn t.

Hnh 2.1: S cu to h thng iu ha khng kh t
A. My nn (bc lnh) F. Van tit lu
B. B ngng t (Gin nng) G. B bc hi
C. B lc hay bnh ht m H. Van x pha thp p
D. Cng tc p sut cao I. B tiu m
E. Van x pha cao p
2. Nguyn l hot ng chung ca h thng iu ha khng kh trn t.
H thng iu ha khng kh t hot ng theo cc bc c bn sau y.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
12
Mi cht lnh c bm i t my nn (A) di p sut cao v di nhit bc
hi cao, giai on ny mi cht lnh c bm n b ngng t (B) hay gin
nng th hi.
Ti b ngng t (B) nhit ca mi cht rt cao, qut gi thi mt gin nng,
mi cht th hi c gii nhit, ngng t thnh th lng di p sut cao nhit
thp.
Mi cht lnh dng th lng tip tc lu thng n bnh lc hay b ht m (C),
ti y mi cht lnh c lm tinh khit hn nh c ht ht hi m v tp
cht.
Van gin n hay van tit lu (F) iu tit lu lng ca mi cht lng chy vo
b bc hi (Gin lnh) (G), lm h thp p sut ca mi cht lnh. Do gim p n
n mi cht t th lng bin thnh th hi trong b bc hi.
Trong qu trnh bc hi, mi cht lnh hp th nhit trong cabin t, c ngha l
lm mt khi khng kh trong cabin. Khng kh ly t bn ngoi vo i qua gin
lnh (B bc hi). Ti y khng kh b dn lnh ly i nhiu nng lng thng
qua cc l t n nhit, do nhit ca khng kh s b gim xung rt nhanh
ng thi hi m trong khng kh cng b ngng t li v a ra ngoi. Ti gin
lnh khi mi cht th lng c nhit , p sut cao s tr thnh mi cht th
hi c nhit , p sut thp. Khi qu trnh ny xy ra mi cht cn mt nng
lng rt nhiu, do vy n s ly nng lng t khng kh xung quanh gin l nh
(nng lng khng mt i m chuyn t dng ny sang dng khc). Khng kh
mt nng lng nn nhit b gim xung, to nn khng kh lnh. Mi cht
lnh th hi, di nhit cao v p sut thp c hi v my nn.
3. V tr lp t ca h thng iu ha khng kh trn t.
i vi xe du lch din tch trong xe nh v vy h thng iu ha c lp
pha trc (tp l) hoc pha sau (cp xe) l m bo c vic cung cp kh mt
vo trong xe khi cn thit.
i vi xe khch din tch trong xe ln nu lp h thng iu ha ging xe con
th s khng m bo lm mt ton b xe hay qu trnh lm mt s km i nhiu.
V vy xe khch c lp h thng iu ha trn trn xe m bo lm mt ton
b xe to ra cm gic thoi mi cho hnh khch trn xe.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
13


Hnh 2.2: S b tr cc b phn ca h thng iu ha xe du lch


Hnh 2.3: S b tr cc b phn ca h thng iu ha xe khch

II. Cu to h thng iu ha khng kh.
1. My nn.
a. Chc nng.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
14
My nn nhn dng kh trng thi c nhit v p sut thp. Sau dng kh
ny c nn, chuyn sang tr ng thi kh c nhit v p su t cao v c a ti
gin nng. My nn l b phn quan trng nht trong h thng lnh, cng sut, cht
lng, tui th v tin cy ca h thng lnh ch yu u do my nn quyt nh.
Trong qu trnh lm vic t s nn vo khong 58,1. T s ny ph thuc vo nhit
khng kh mi trng xung quanh v loi mi cht lnh.


Hnh 2.4: Kt cu ca my nn
b. Phn loi:
Nhiu loi my nn c s dng trong h thng in lnh t, mi loi my
nn u c c im cu to v nguyn l lm vic khc nhau. Nhng tt c cc loi
my nn u thc hin mt chc nng nh nhau: Nhn hi c p sut thp t b bc hi
v chuyn thnh hi c p sut cao bm vo b ngng t. Thi gian trc y, hu ht
cc my nn s dng loi hai piston v mt trc khuu, piston chuyn ng tnh tin
trong xy lanh, loi ny hin nay khng cn s dng na. Hin nay loi ang s dng
rng ri nht l loi my nn piston dc trc v my nn quay dng cnh trt.
Pittng
a lc
Trc
Bung iu
khin(Pc)
Van iu
khin
Bung x
(Pd)
Bung
np (Ps)
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
15

Hnh 2.5: Cc loi my nn trong h thng lm mt

c. Nguyn l hot ng ca my nn.
Bc 1: S ht mi cht ca my nn: Khi piston i t im cht trn xung
im cht di, cc van ht m ra mi cht c ht vo xy lanh cng tc v kt
thc khi piston xung im cht di.
Bc 2: S nn ca mi cht: Khi piston t im cht di ln im cht trn,
van ht ng van x m ra vi tit din nh hn nn p sut ca mi cht ra s
cao hn khi c ht vo. Qu trnh kt thc khi piston nn n im cht trn.
Bc 3: Khi piston nn n im cht trn th qu trnh c lp li nh trn.
d. Mt s loi my nn thng dng.
My nn loi piston.
- Cu to:
Mt cp piston c gn cht vi a cho cch nhau mt khong 72
0
i vi
my nn c 10 xylanh v 120
0
i vi loi my nn 6 xilanh. Khi mt pha piston
hnh trnh nn, th pha kia hnh trnh ht.


TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
16


Hnh 2.6: Cu to my nn loi piston
- Nguyn l hot ng.
Khi trc quay v kt hp vi a vt lm cho piston dch chuyn qua tri hoc
qua phi. Kt qu lm mi cht b nn li. Khi piston qua tri, nh chnh lch p sut
gia bn trong xy lanh v ng p sut thp. Van ht c m ra v mi cht i vo xy
lanh.













Van x
Van np
Van np
Van x
Tr
c
Pitt
ng
a
lc
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
17


Hnh 2.7: S nguyn l my nn loi piston
Khi piston sang phi, van ht ng li v mi cht b nn. Khi mi cht trong
xy lanh cao, lm van y m ra. Mi cht c nn vo ng ng p sut cao (van ht
v van y c lm kn v ngn chn mi cht quay tr li). Nu v mt l do no ,
p sut phn cao p ca h thng lnh qu cao, van an ton c lp trong my nn s
x mt phn mi cht ra ngoi. iu ny gip bo v cc b phn ca h thng iu ha.

Hnh 2.8: Van an ton
Van an ton c thit k ho t ng khi gp tnh hung khn cp. Bnh thng my
nn c ngt bi cng tc p sut cao trong h thng iu khin.
My nn loi a lc.
- Cu to:

TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
18


Hnh 2.9: Cu to my nn loi a lc
- Nguyn l hot ng ca my nn loi a lc.
Khi trc quay, cht dn hng quay a cho thng qua a c vu c ni
trc tip vi trc. Chuyn ng quay ny ca a cho c chuyn thnh chuyn ng
ca piston trong xylanh thc hin vic ht, nn v x trong mi cht. thay i
dung tch ca my nn c 2 phng php: Mt l dng van iu khin c nu trn
v dng loi van iu khin in t. Khi lnh ca dn lnh nhiu, p sut v nhit
khoang p sut thp (Suction) u nh. ng xp b co li ng van, khng cho p su
t cao t khoang p sut cao thng vo khoang a cho, nn a cho nm mt v tr
nht nh.
Khi lnh km th nhit v p sut ca khoang ng xp tng ln. ng
xp n ra y van m cho mt phn ga p sut cao t khoang p sut cao, a vo
khoang a cho y a cho nghing ln, lm tng hnh tr nh ca piston v tng lu
lng ca my nn.
Pittng
a lc
Trc
Bung iu
khin(Pc)
Van iu khin
Bung x (Pd)
Bung np
(Ps)
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
19


Hnh 2.10: Nguyn l hot ng my nn loi a lc
C 2 trng hp iu khin hot ng theo iu kin theo ti nh sau:
- iu kin ti thp

Hnh 2.11: Nguyn l hot ng my nn loi a lc khi ti thp
Nu ti lm lnh thp van gin n gn nh ng kn. Do p sut trong bung
np ang gim. Nu p sut thp hn gi tr tiu chun (2.0 kgf/cm
2
) mng ngn (trong
c mt ng ni n bung np) ang gin n v do m ng ni gia bung
x v bung iu khin. do p sut trong bung iu khin tng v gc ca a lc
gim. iu ny s gim lng phn phi n lng cn thit ca mi cht lnh.
- iu kin ti cao
Nu ti lm lnh cao van n gn nh m hon ton. Do p sut trong bung
np ang tng. Nu p sut tr nn cao hn gi tr tiu chun th mng ngn trong c
mt ng ni n bung np th ang thu hp li v do ng cc ng ni gia
bung x v bung iu khin . Do p sut trong bung iu khin gim v gc ca
Bung i
u khin
p sut t
ng
Bung
x
Mng
p sut bu
ng np
Van i
u khin
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
20
a lc c tng ln. iu ny lm tng lng phn phi vi s lng cn thit ca cht
lm lnh.

Hnh 2.12: Nguyn l hot ng my nn loi a lc khi ti cao
S hot ng

Hnh 2.13: Nguyn l hot ng my nn loi a lc


Bung i
u khin
p sut gi
m
Bung
x
Mng ngn
(Ps)
p sut bu
ng np
Van i
u khin
Gim p sut np.
Bung x
p sut np< gi tr
chun van iu khin
Gim ti gin
lnh
Tng p sut np .
p sut np> gi tr chun
van iu khin
D p sut
Tiu chun p sut
np
Tiu chun l thot
nhit
Ngn ly hp b trt
Bung iu khin
Bung iu khin
p sut tng
M van iu khin
Tng ti gin
lnh
D p sut
Bung iu khin Bung x
ng van iu khin
Lm gim gc nghing a lc
Lm gim dng x
Lm tng gc nghing a lc
Lm tngdng x Bung iu khin
p sut gim
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
21



My nn loi trc khuu.
- Cu to.











Hnh 2.14: Cu to my nn loi trc khuu
- Nguyn l hot ng ca my nn loi trc khuu.
my nn kh dng chuyn ng tnh tin qua li, chuyn ng quay ca trc khuu
my nn thnh chuyn ng tnh tin qua li ca piston.
e. Ly hp in t.
Ly hp t c ng c dn ng bng ai. Ly hp t l mt thit b ni
ng c vi my nn. Ly hp t dng dn ng v dng my nn khi cn thit.
- Cu to.
Ly hp t gm c mt Stator (nam chm in), puli, b phn nh tm v cc
b phn khc. B phn nh tm c lp cng vi trc my nn v stator c lp
thn trc ca my nn.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
22

Hnh 2.15: Cu to ca ly hp in t
- Nguyn l hot ng ca ly hp in t.
Khi ly hp m, cun dy stato c cp in. Stato tr thnh nam chm in
v ht cht trung tm, quay my nn cng
vi puli.


Hnh 2.16: Nguyn l hot ng ca ly
hp in t
Khi ly hp t tt, cun dy stato khng c
cp in. B phn cht khng b ht lm puli
quay trn.

Hnh 2.18: Nguyn l hot ng ca ly hp
in t
2. B ngng t (Gin nng).
a. Chc nng.
Cng dng ca b ngng t l lm cho mi cht lnh th hi di p sut
v nhit cao, t my nn bm n, ngng t thnh th lng
b. Cu to.
B ngng t c cu to bng mt ng kim loi di un cong thnh nhiu
hnh ch U ni tip nhau, xuyn qua v s cnh tn nhit mng. Cc cnh ta nhit bm
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
23
st quanh ng kim loi. Kiu thit k ny lm cho b ngng t c din tch ta nhit ti
a v khng gian chim ch l ti thiu.

Hnh 2.19: Cu to ca gin nng (B ngng t)
1. Gin nng 6. Mi cht gin nng ra
2. Ca vo 7. Khng kh lnh
3. Kh nng 8. Qut gin nng
4. u t my nn n 9. ng dn ch U
5. Ca ra 10. Cnh tn nhit
Trn t b ngng t c lp rp ngay trc u xe, pha trc thng
nc ta nhit ca ng c, v tr ny b ngng t tip nhn ti a lung khng kh
mt thi xuyn qua do ang lao ti v do qut gi to ra.
c. Nguyn l hot ng.
Trong qu trnh hot ng, b ngng t nhn c hi mi cht lnh di p
sut v nhit rt cao do my nn bm vo. Hi mi cht lnh nng chui vo b ngng
t qua ng np b tr pha trn gin nng, dng hi ny tip tc lu thng trong ng dn
i dn xung pha di, nhit ca kh mi cht truyn qua cc cnh to nhit v c
lung gi mt thi i.
Qu trnh trao i ny lm to mt lng nhit rt ln vo trong khng kh.
Lng nhit c tch ra khi mi cht lnh th hi n ngng t thnh th lng tng
ng vi lng nhit m mi cht lnh hp th trong gin lnh bin mi cht th
lng thnh th hi. Di p sut bm ca my nn, mi cht lnh th lng p sut cao
ny chy thot ra t l thot bn di b ngng t, theo ng dn n bu lc (ht m).
Gin nng ch c lm mt mc trung bnh nn hai phn ba pha trn b
ngng t vn cn ga mi cht nng, mt phn ba pha di cha mi cht lnh th lng,
nhit nng va v c ngng t. Ngy nay trn xe ng i ta trang b gin nng
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
24
kp hay cn g i l gin nng tch hp nhm ha lng ga tt hn v tng hiu sut
ca qu trnh lm lnh trong mt s chu trnh








Hnh 2.20: Cu to ca gin nng kp (Gin nng tch hp)
Trong h thng c gin lnh tch hp, mi cht lng c tch ly trong b
chia hi-lng, nn khng cn bnh cha hoc lc ga. Mi cht c lm mt tt vng
lm mt trc lm tng nng sut lnh.

Hnh 2.21: Chu trnh lm lnh cho gin nng tch hp
chu trnh lm lnh ca gin nng lm mt ph, b chia hot ng nh l
bnh cha, b ht m v lu tr mi cht dng lng bn trong b chia. Ngoi ra mi
cht tip tc c lm mt b phn lm mt c chuyn hon ton thnh dng
lng v do kh nng lm mt c ci thin. Trong b chia c b phn lc v ht m
loi tr hi m cng nh vt th l trong mi cht.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
25

Hnh 2.22: Cu to ca b chia hi - lng
B phn chia hi-lng bao gm mt phi lc v cht ht m gi hi nc v
cn bn ca mi cht.
3. Bnh lc (ht m mi cht).
a. Chc nng.
Bnh cha l mt thit b cha mi cht c ho lng tm thi bi gin nng
v cung cp mt lng mi cht theo yu cu ti gin lnh. B ht m c cht ht m
v li lc dng loi tr cc tp cht hoc hi m trong chu trnh lm lnh. Nu c
hi m trong chu trnh lm lnh, th cc chi tit s b mi mn hoc ng bng
bn trong van gin n dn n b tc kt.
b. Cu to ca bnh lc.
Bnh lc (ht m) mi cht lnh l mt bnh kim loi bn trong c li lc (2) v
cht kh m (3). Cht kh m l vt liu c c tnh ht cht m t ln trong mi cht
lnh. Bn trong bu lc/ht m, cht kh m c t gia hai lp li lc hoc c
cha trong mt ti kh m ring. Ti kh m c t c nh hay t t do trong bu
lc. Kh nng ht m ca cht ny ty thuc vo th tch v loi cht ht m cng nh
tu thuc vo nhit . Pha trn bnh lc (ht m) c gn ca s knh (6) theo di
dng chy ca mi cht, ca ny cn c gi l mt ga. Bn trong bu lc, ng tip
nhn mi cht lnh c lp t b tr tn pha y bu lc nhm tip nhn c 100%
mi cht th lng cp cho van gin n.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
26

Hnh 2.23: S cu to ca bnh lc
1. Ca vo 4. ng tip nhn
2. Li lc 5. Ca ra
3. Cht kh m 6. Knh quan st
c. Nguyn l hot ng.
Mi cht lnh, th lng, chy t b ngng t vo l (1) bnh lc (ht m), xuyn
qua lp li lc (2) v b kh m (3). Cht m t tn ti trong h thng l do chng
xm nhp vo trong qu trnh lp rp sa cha hoc do ht chn khng khng t
yucu. Nu mi cht lnh khng c lc sch bi bn v cht m th cc van trong h
thng cng nh my nn s chng b hng. Sau khi c tinh khit v ht m, mi cht
lng chui vo ng tip nhn (4) v thot ra ca (5) theo ng dn n van gin n. Mi
cht lnh R-12 v mi ch t lnh R -134a dng ch t ht m loi khc nhau. ng tip
nhn mi cht lnh c b tr pha trn bnh tch lu. Mt li lc tinh c cng dng
ngn chn tp cht lu thng trong h thng. Bn trong li lc c l thng nh cho
php mt t du nhn tr v my nn. Knh quan st l l kim tra c s dng
quan st mi cht tun hon trong chu trnh lm lnh cng nh kim tra lng mi
cht. C hai loi knh kim tra: Mt loi c lp u ra ca bnh cha v loi kia
c lp gia bnh cha v van gin n.
4. Van tit lu hay van gin n.
a. Chc nng.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
27
Sau khi qua bnh cha tch m, mi cht lng c nhit cao, p sut cao c
phun ra t l tit lu. Kt qu lm mi cht gin n nhanh v bin mi cht thnh hi
sng c p sut thp va nhit thp.
Van tit lu iu chnh c lng mi cht cp cho gin lnh theo ti nhit mt
cch t ng.
b. Phn loi.

Hnh 2.24: S cu to ca van tit lu
Van tit lu kiu hp.
Van tit lu kiu hp gm thanh cm ng nhit , phn cm ng nhit c thit
k tip xc trc tip vi mi cht. Thanh cm ng nhit nhn bit nhit ca mi
cht (ti nhit) ti ca ra ca gin lnh v truyn n hi chn trn mn. Lu l ng ca
mi cht c iu chnh khi kim van di chuyn. iu ny xy ra khi c s chnh lch
p sut trn mn thay i. gin ra hoc co li do nhit v tc dng ca l xo.
Nguyn l hot ng. Khi ti nhit tng, nhit ti ca ra ca gin lnh tng.
iu ny lm nhit truyn n hi chn trn mn tng, v th hi chn dn ra. Mn
chn di chuyn sang pha bn tri, lm thanh cm bin nhit v u ca kim van nn
l xo. L tit lu m ra cho mt lng ln mi cht vo trong gin l nh. iu ny lm
tng lu lng mi cht tun hon trong h thng lnh, bng cch lm tng kh nng
lm lnh cho h thng.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
28

Hnh 2.25: S nguyn l van tit lu kiu hp (khi ti cao)
Khi ti nhit nh, nhit ti ca ra ca gin lnh gim. iu lm cho nhit
truyn n hi chn trn mn gim nn hi mi cht co li. Mng di chuy n v pha
phi, lm thanh cm ng nhit v u ca kim van y sang pha phi bi l xo. L tit
lu ng bt li, nn lu lng mi cht tun hon trong h thng gim, bng cch
lm gim mc lnh ca h thng

Hnh 2.26: S nguyn l van tit lu kiu hp (khi ti thp)
Van tit lu loi thng.
Trong van tit lu loi thng, b phn cm ng nhit (u cm ng) c lp
ng ra ca gin lnh. C hai loi: Van tit lu cn bng trong v van tit lu cn bng
ngoi, ph thuc vo ni ly tn hiu p sut hi ca gin lnh. Van tit lu cn bng
ngoi gm c mt ng cn bng v mt u cm ng nhit, nhng c cng hot ng
nh van tit lu cn bng trong. Khoang trn c a mn chn c ni vi u cm ng
nhit c in y mi cht. Nhit ti ca ra ca gin lnh thay i lm cho p sut
ca hi chn trn mn thay i. Lu lng ca mi cht c iu chnh khi kim van
thay i. iu xy ra do s chnh lch lc tc dng pha trn mng v pha di
mng.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
29

Hnh 2.27: S cu to ca van tit lu loi thng
Nguyn l hot ng.
Khi nhit ti ca ra ca gin lnh cao (ti nhit ln), mi cht nhn c mt
lng nhit ln t khng kh trong xe. iu lm cho qu trnh bay hi hon ton din
ra sm hn v lm tng nhit ca mi cht ti ca ra ca gin lnh. Khi c nhit
v p sut ca u cm ng nhit tng, mn dch chuyn xung pha di, y kim van
xung. Do , kim van m ra v cho mt lng ln mi cht i vo trong gin lnh.
iu lm tng lu lng ca mi cht tun hon trong h thng, bng cch lm
tng nng sut lnh

Hnh 2.28: S nguyn l ca van tit lu loi thng (ti nhit cao)
Khi nhit ti ca ra ca gin lnh thp (ti nhit nh), mi cht nhn c mt lng
nhit nh t khng kh trong xe. Qu trnh bay hi khng hon ton, lm gi m nhit
ca mi cht lnh ti ca ra ca gin lnh.
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
30
Khi c nhit v p sut ca u cm ng nhit u gim, mn dch chuyn ln
pha trn, ko kim van ln. iu lm kim van ng li v gii hn lu lng mi cht
i vo trong gin lnh. iu lm gim lu lng mi cht tun hon trong h thng,
bng cch lm gim nng sut lnh. Mt s xe khng s dng van bc hi m s
dng ng tit lu c nh. N l mt ng ng c tit din c nh, khi mi cht qua
ng tit lu th p sut ca mi cht s b gim xung

Hnh 2.29.: S nguyn l ca van tit lu loi thng (ti nhit thp)
Bnh tch lu c trang b trn h thng iu ha khng kh thuc kiu dng
ng tit lu c nh thay cho van gin n. Bnh ny c t gia b bc hi v my
nn. Cu to ca bnh tch ly c m t nh v di y.

Hnh 2.30: Cu to ca bnh tch ly
1. Mi cht lnh t b bc hi n 5. Li lc
2. B kh m 6. Mi cht n my nn
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
31
3. ng tip nhn hnh ch U 7. Ht mi cht lnh th kh
4. L khoan np mi cht lnh 8. Ci np bng cht do
Nguyn l hot ng.
Trong qu trnh hot ng ca h thng in lnh, mt vi ch tit lu, ng
tit lu c nh c th cung cp mt lng d mi cht lnh th lng cho b bc hi.
Nu cho lng mi cht lnh ny tr v my nn s lm hng my nn. gii quyt
vn ny, bnh tch lu c thit k tch lu mi cht lnh th hi ln th lng
cng nh du nhn bi trn t b bc hi thot ra, sau gi li mi cht lnh th lng
v du nhn, ch cho php mi cht lnh th hi tr v my nn.
5. B bc hi (Gin lnh).
a. Chc nng.
Gin lnh lm bay hi mi cht dng sng sau khi qua van gin n c nhit
v p sut thp, v lm lnh khng kh xung quanh n.
b. Phn loi gin lnh.
Gin lnh lm bay hi hn hp lng kh (dng sng) c nhit thp, p sut
c cung cp t van tit lu. Do lm lnh khng kh xung quanh gin lnh. C hai
loi gin lnh. Gin lnh cnh phng thng c s dng.

Hnh 2.31: Hnh dng ca b bc hi
c. Cu to.
B bc hi (gin lnh) c cu to bng mt ng kim loi (5) di un cong ch
chi xuyn qua v s cc l mng ht nhit, cc l mng ht nhit c bm st t ip
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
32
xc hon ton quanh ng dn mi cht lnh. Ca vo ca mi cht b tr bn di v
ca ra b tr bn trn b bc hi. Vi kiu thit k ny, b bc hi c c din tch hp
thu nhit ti a trong lc th tch ca n c thu gn ti thiu. Trong xe t b bc
hi c b tr di bng ng h. Mt qut in kiu lng sc thi mt s lng ln
khng kh xuyn qua b ny a kh mt vo cabin t.

Hnh 2.32: Cu to (b bc hi) gin lnh
1. Ca dn mi cht vo 2. Ca dn mi cht ra 3. Cnh tn nhit
4. Lung kh lnh 5. ng dn mi cht 6. Lung kh nng
d. Nguyn l hot ng.
Trong qu trnh hot ng, bn trong b bc (gin lnh) hi xy ra hin tng
si v bc hi ca mi cht lnh. Qut gi s thi lung khng kh qua gin lnh, khi
khng kh c lm mt v c a vo trong xe. Trong thit k ch to, mt s
yu t k thut sau y quyt nh nng sut ca b bc hi:
ng knh v chiu di ng dn mi cht lnh.
S lng v kch thc cc l mng bm quanh ng kim loi.
S lng cc on un cong ca ng kim loi.
Khi lng v lu lng khng kh thi xuyn qua b bc hi.
Tc ca qut gi.
B bc hi hay gin lnh cn c chc nng ht m, cht m s ngng t thnh
nc v c hng a ra bn ngoi t nh ng x b tr di gin lnh. c tnh ht
m ny gip cho khi khng kh mt trong cabin c tinh ch v kh ro. Tm li, nh
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
33
hot ng ca van gin n hay ca ng tit lu, lu lng mi cht phun vo b bc hi
c iu tit c c mt lnh thch ng vi mi ch ti ca h thng in
lnh. Trong cng tc tit lu ny, nu lng mi cht chy vo b bc hi qu ln, n
s b trn ngp, hu qu l lnh km v p sut v nhit trong b bc hi cao. Mi
cht khng th si cng nh khng bc hi hon ton c, tnh trng ny c th gy
hng hc cho my nn. Ngc li, nu mi cht lnh lng np vo khng , lnh s
rt km do lng mi cht t s bc hi rt nhanh khi cha kp chy qua khp b bc
hi.
6. Cc phn ph khc trong h thng iu ha khng kh t.
a. ng dn mi cht lnh.
Nhng thit b khc nhau trong h thng iu ha khng kh t phi c ni
lin vi nhau, mi cht lnh lu thng tun hon trong h thng. C hai loi ng mm
v ng cng c s dng ni cc thit b li vi nhau. Khi ni h thng vi my nn
ph i s dng ng mm, iu ny cho php my nn v ng c c th chuyn ng
tng i vi nhau. Cc loi ng mm c s dng trong h thng iu ha khng kh
hi n nay c ch to bng cao su c thm mt hoc hai lp khng thm bn trong
v bn ngoi cn gia c thm mt lp nilon khng thm to ra mt lp mng chn khng
b r r. Cc loi ng lm bng kim loi c s dng nhiu trong h thng lm lnh,
ni nhng thit b c nh nh t gin ngng t n van tit lu, t van n b bc hi.
Mc d ng kim loi khng b thm qua nhng nc hoc dung dch trong c quy trn
ra c th n mn v lm thng ng v gy ra r r. ng ng dn trong h thng iu
ha khng kh c t tn theo cng vic ca chng hoc theo trng thi ca cht lm
lnh cha bn trong. ng ng thot ni t my nn n b ngng t c gi l ng
ga nng. ng ng dn cha dung dch cht lm lnh ni t b ngng t n phin sy
lc v n thit b gin n. ng ng ht ni b bc hi n my nn thng c ng
knh ln nht v n truyn dn hi mi cht lnh p sut thp.




b. Ca s knh (mt ga).
TRNG I HC S PHM K THUT TP.HCM
H THNG IU HA KHNG KH TRN T - ThS. NGUYN VN LONG GIANG
34

Hnh 2.33: Trng thi mi cht qua ca s knh
Cu to ca knh xem ga bao gm phn thn hnh tr trn, pha trn c lp mt
knh trn c kh nng chu p lc tt v trong sut quan st lng. Knh c p cht
ln pha trn nh mt l xo t bn trong. Trn ng ng cp mi cht ca h thng
lnh c lp t knh xem ga, mc ch l bo hiu lu lng lng v cht lng ca n
mt cch nh tnh. C th nh sau:
Bo hiu lng ga chy qua ng ng c khng. Trong trng hp lng chy
in y ng ng, hu nh khng nhn thy s chuyn ng ca dng mi cht lng,
ngc li nu thiu mi cht, trn mt knh s thy si bt. Khi thiu ga trm trng trn
mt knh s c cc vt du chy qua hnh gn sng.
Bo hiu m ca mi cht. Khi trong mi cht lng c ln m th mu sc ca
n b bin i. Mu xanh: Kh; Mu vng: C lt m cn thn trng; Mu nu: Lt m
nhiu, cn s l. tin so snh, trn vng trn chu vi ca mt knh ngi ta c in sn
cc mu c trng c th kim tra v so snh.
Ngoi ra khi trong lng c ln cc tp cht cng c th nhn bit qua mt knh.
trong trng hp cc ht ht m b hng, x hn trn ng ng.