K thut xy gch /Chng I: Khi nim v cu to

1
K thut xy gch /Chng I: Khi nim v
cu to
Khi nim
Khi xy gch (Brick or stone masonry) l tp hp ca nhng vin gch ring l, c gn cht vi nhau bng
va xy v c xp thnh hng, thnh lp, nhng ton b tp hp phi chu lc (thng l cc lc nn p) nh
mt th thng nht m khng c s dch chuyn ca mi vin thnh phn. Vt liu thnh phn lm nn khi xy
thng l nhng vt liu rn, chu ng sut nn rt tt hn rt nhiu chu ng sut ko. Nn khi xy cng chu nn
tt.
[1]
Cu to
cu to c bn ca khi xy chu ti trng nn
thng ng
Thnh phn khi xy bao gm cc lp gch nm chng ln nhau.
Lp va nm gia hai lp gch k nhau, c b mt tri rng song
song vi mt lp v vung gc vi phng ca lc nn, gi l mch
va nm. Mt lp xy bao gm mt lp gch i km vi mt mch
va nm bn di. Lp xy c b mt vung gc vi phng tc dng
ca lc nn. Cc mch va gia cc vin gch trong mt lp (ch
nm trong ni b mt lp), v chng nm dc theo phng chu lc
nn gi l cc mch va ng.
Lp gch hoc l mt phn ca khi xy, l tp hp ca nhng vin
gch, nm cng trong mt mt phng, m mt phng ny nm
vung gc vi phng ng lc nn. Mi lp gch gm mt hay
nhiu hng, m mi hng l mt d-y cc vin gch (nm trong mt
lp) ni tip nhau theo mt hng. Vin gch c b di c xp dc theo chiu di ca hng, gi l vin dc.
Hng gm ton vin dc, gi l hng dc. Vin gch c b ngang c xp dc theo chiu di ca hng, gi l
vin ngang. Hng gm ton vin ngang, gi l hng ngang. Hng nm gip mt bn khi xy gi l hng ngoi.
Hng nm bn trong li khi xy gi l hng trn.
Mch va ng, nm gia cc hng gch trong mt lp xy, l mch va ng dc (gi tt l mch dc). Mch
va ng, nm gia cc vin gch trong mi mt hng ca mt lp xy gi l mch ng ngang (gi tt l mch
ngang).
Cc lp xy gm ch ton cc hng gch dc sp theo cng mt hng gi l lp xy dc (lp dc thun ty). Cc
lp xy c tn ti mt hay nhiu hng gch ngang c th gi l lp ngang.
Hng gch dc v hng gch ngang.
m bo cho khi xy chu lc nn p tt nh mt th thng nht
m khng c s dch chuyn ca cc phn khi xy, th cc mch va
ng ca cc lp trong khi xy phi khng c ni lin thng vi
nhau thnh tuyn thng hng hay gn thng hng dc theo phng chu
lc nn. Hin tng cc mch va ng ca cc lp trong khi xy ni
lin thng lin tip vi nhau thnh tuyn dc theo phng chu lc nn
gi l s trng mch.
x l s trng mch trong khi xy nguyn tc c bn l dng cc
vin gch hay c mt chiu kch thc ln t vt ngang qua bn
K thut xy gch /Chng I: Khi nim v cu to
2
Dng vin kha mch lp trn t vt ngang
qua mch va ng x l hin tng trng
mch.
trn mi mch va ng ca lp xy ngay bn di. Vin gch vt
ngang qua bn trn mi mch va ng gi l vin kha mch, v
chiu kch thc vt vung gc ngang qua mch ng cn kha mi
bn mt na, k hiu l D, gi l chiu kha mch ca vin kha mch.
Phn na chiu di kha mch ca vin kha mch nm v mi bn
ca mch ng c kha, k hiu l D/2, gi l kha mch. Cc
mch ng lp di c cc vin gch ngay bn trn kha mch.
Tt c cc vin gch kha mch lp di, t nhin to thnh mt lp
xy ngay bn trn, kha mch lp di.
i vi xy hc ( tng), do hnh dng cc vin rt a dng, khng c mt tiu chun thng nht v ln
chiu kha mch cho cc vin kha mch. Nn mun trnh trng mch, ch c cch chn nhng vin c mt chiu
kch thc ln lm vin kha mch. i vi xy gch, do gch l vt liu nhn to, d rng x l trng mch
khi xy, con ngi thng sn xut gch theo mt mo-dul l: b di vin gch L xp s bng hai ln b ngang vin
gch 2B, L 2B. Vy nn trong khi xy gch ch c 4 trng hp sau xy ra:
Trng hp lp dc chng ln lp dc (cc lp dc thun ty, chng ln nhau), th lch mch D/2 = L/2 , mt
na b di vin gch.
Trng hp lp ngang chng ln lp ngang, th lch mch D/2 = B/2 = L/4, mt phn t b di vin gch.
Trng hp lp dc chng ln lp ngang, th lch mch D/2 = B/2 = L/4, mt phn t b di vin gch.
Trng hp lp ngang chng ln lp dc, th lch mch D/2 = B/2 = L/4, mt phn t b di vin gch.
Tm li khi xy gch, khi trng mch, lch mch trong khi xy phi ln hn hay bng (tc khng nh hn)
mt phn t chiu di vin gch, D/2 L/4.
Vt liu to thnh khi xy, u l cc dng vt liu rn, chu ng sut nn rt tt, nhng chu ng sut ko km. Do
khi xy l loi kt cu cng trnh thch hp cho vic chu cc ti trng gy ra cc ng lc nn p vung gc vi
cc lp xy, v rt khng thch hp chu cc ti trng gy ra ng lc ko hay m men.
Nu cc ti trng tc dng thng ng theo phng trng lc, th nn s dng khi xy dng tr, vch ng (tng,
tr xy) hay dng khi (nh mng) c cc lp xy nm ngang, hoc khi xy dng vm hay vm cun c cc lp xy
dng r qut hng tm vm (tc l lp xy vung gc vi phng tip tuyn trc vm) v kt cu dng vm chu ti
trng thng ng thng ch xut hin ng lc nn dc theo phng trc vm. Khi xy dng vm v vm cun, l
kt cu c xa nht m con ngi to ra vt cc nhp khng gian bng vt cc liu rn truyn thng, trc khi
con ngi tm thy v s dng cc vt liu do nh thp hay ct thp trong b tng chu nhng thnh phn ng lc
ko hay m men thng c trong cc loi kt cu khc m cng c kh nng vt nhp khng gian nh kt cu dm,
kt cu dn, kt cu dy treo (cp treo), ...
Nu s dng khi xy chu cc ti trng ngang th, nn to ra khi xy dng khi c b dy ln (nh p), li
dng n nh (cn bng bn) do b dy ln em li chng li tc ng ca ti trng ngang (khi cc lp xy c
th vn nm theo phng ngang). Trong trng hp khi xy c b dy nh nhng vn phi chu ti ngang nh khi
xy tng chn hay khi xy tng b, th phi to thm cho khi xy cc gn gia cng (tr lin tng) phn bt
ti trng hoc tng c mt bn cong li v pha chu p lc (tng t hiu ng vm), hay to cc lp xy thng
ng (trong trng hp tng b, trnh trng mch theo phng ngang).
K thut xy gch /Chng I: Khi nim v cu to
3
t xy
t xy l n v thnh phn ca khi xy chia theo chiu cao. Khi xy c phn chia thnh cc phn theo chiu
cao gi l t xy v 2 l do sau:
Tm vc (chiu cao) ca con ngi l c hn. Cao cng tc ca mi ngi th ng xy ti a l khong 1,5 m
so vi mt sn cng tc (ngay di chn ngi th). Tm cao cng tc hiu qu ca ngi th l khong 0,2-1,2
m so vi sn cng tc (0,2-0,7 m l thun li vi t th ngi xm, cn 0,8-1,2 m l thun li vi t th ng). Nu
mun xy cc phn khi xy cao >1,5 m so vi nn t (hoc sn nh) th phi bc gio cng tc ngi
th ng ln thi cng xy t xy cao (chuyn v tr ng ca ngi th ln cao mi l mt sn cng tc ca
gio cng tc).
Khi xy l s kt hp gia hai loi vt liu l gch , - c kh nng chu lc t trc, vi va xy - khi xy
cha c kh nng chu lc m s pht trin cng dn theo thi gian sau khi ng cng. Cho nn nu xy qu
cao m va cha kp ng cng, khi xy s mt kh nng chu lc, cn phi hn ch chiu cao xy ch va
ng cng.
Chiu cao ca mt t xy khong 1,5 m. Trong mi t xy c mt hay nhiu phn on. Xy ht cc phn on
trong mt t xy th nn quay v xy tip phn on u tin ca t xy tip trn, sau khi - bc gio cng tc.
Phn on xy
Phn on xy l n v thnh phn ca khi xy c chia ra theo cc phng mt bng, sao cho khi lng
cng tc cho mi t i cng nhn lm vic t nng xut ngy cng 8 gi ng h, v c lp v khng gian lm
vic vi cc t i khc. Trong mt t xy c th c mt hay nhiu phn on xy. Mt ngy 24 gi c th chia ti
a lm 3 ca sn xut (c th 1 ca/ngy, 2 ca/ngy, hay 3 ca/ngy), tuy nhin mt t i cng nhn mi ngy ch lm
vic trn mt phn on duy nht v trong 8 ting ng h. Nu t chc lm nhiu ca trong ngy th phi t chc s
lng t i khc nhau bng vi s ca lm vic, v sp xp lm trn cc phn on xy c lp, lin tip nhau.
M xy
cc loi m xy
M xy l gin on k thut trong khi xy theo phng mt bng,
gia hai phn on xy trc v sau, ng thi l mi ni gia hai
phn on . M xy nm hai u mi phn on, l ni kt thc
mt phn on. C 3 loi m xy l: m dt, m nanh v m hc.
M dt l loi m xy cht lng tt nht. Cch m dt l cch xy
t nhin ca cc vin gch kha mch ng, ti u mi phn on,
ca mi mt lp xy. Do vy, khng c s khc bit v cht lng gia
phn khi xy ti v tr m vi phn khi xy nm trong rut mi phn
on xy trc v xy sau. Tuy nhin, nhc im ca vic m dt l din xy ca mi phn on gim dn theo
chiu cao khi m dt, (din xy c dng hnh thang cng ln cao cng nh dn), dn ti nng sut xy gim dn
theo chiu cao khi m dt.
M nanh v m hc th ngc li, cht lng phn khi xy ti v tr cc loi m ny khng c tt: khi m
cc vin gch to thnh cc nanh cha thng c dng con-son, m li ch c gi bi mt lp va mch nm cn
ti v dng lng khi xy, nn thng b gc xung, khng m bo cho lp xy ngang bng ti v tr m; ng
thi cc mch va ti v tr cc m ny thng khng th no y, to ra cc khe rng gy gim yu cho khi xy ti
v tr m. Tuy nhin, u im ca hai loi m ny l din xy khng i theo chiu cao (tuy c hi rng ca ti v tr
m), nn nng sut xy n nh hn so vi vic m dt.
K thut xy gch /Chng I: Khi nim v cu to
4
c xy
C xy l dy trung bnh ca mt lp xy, bao gm mt lp gch km vi mt mch va nm bn di lp
gch . Trong khi xy hc thng c xy bng khong 250-400 mm (mch va khong 15 mm). Cn trong
khi xy gch ch, c xy dy khong 75-77 mm, ( gch dy 65 mm, mch va nm dy khong 10 mm).
Phn loi khi xy
Phn loi theo vt liu thnh phn
khi xy gch
khi xy
V thnh phn va c cc loi khi xy:
Khi xy va xi mng ct. Loi ny dng va c thnh phn gm ct lm ct liu v xi mng l cht kt dnh.
Khi xy va tam hp (ba ta). Loi ny s dng va xy c thnh phn kt dnh l hn hp ca hai hay nhiu cht
kt dnh (nh: vi kt hp vi xi mng, hay vi vi ng mt ma (va c truyn),...).
Khi xy va vi. Thnh phn va l ct (ct liu) v vi (cht kt dnh).
Phn loi theo loi hnh kt cu khi xy (cng nng)
Khi xy mng
Khi xy tr gch hay
Khi xy tng
Khi xy vm cun
Khi xy k, p, ...
Ch thch
[1] [1] Sch K thut xy dng 2-Cng tc lp ghp v xy gch , ca V Quc Bo, Nguyn nh Thm, Lng Anh Tun, nh xut bn Khoa
hc v K thut, chng 7-Cng tc xy gch , trang 138.
Ngun v ngi ng gp vo bi
5
Ngun v ngi ng gp vo bi
K thut xy gch /Chng I: Khi nim v cu to Ngun: http://vi.wikibooks.org/w/index.php?oldid=83529 Ngi ng gp: Do-n Hiu, 2 sa i v danh
Ngun, giy php, v ngi ng gp vo hnh
Tp tin:KhoiXay.jpg Ngun: http://vi.wikibooks.org/w/index.php?title=Tp_tin:KhoiXay.jpg Giy php: Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported Ngi ng gp: Ngokhong
Tp tin:HangGach.jpg Ngun: http://vi.wikibooks.org/w/index.php?title=Tp_tin:HangGach.jpg Giy php: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Ngi ng gp: Do-n Hiu
Tp tin:KhoaMach.jpg Ngun: http://vi.wikibooks.org/w/index.php?title=Tp_tin:KhoaMach.jpg Giy php: GNU Free Documentation License Ngi ng gp: Ngokhong
Tp tin:MoXay.jpg Ngun: http://vi.wikibooks.org/w/index.php?title=Tp_tin:MoXay.jpg Giy php: Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported Ngi ng gp: Ngokhong
Giy php
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/