Topic Safety in

2
Science

Laboratory


LEARNING OUTCOMES

By the end of this topic, you should be able to:

1. List safety rules and regulations when working in a science
laboratory;

2. Discuss how to handle science materials found in the laboratory; and

3. Describe how science equipment are stored.



INTRODUCTION

Seperti yang dibincangkan dalam topik sebelum ini, makmal sains adalah tempat
di mana aktiviti pengajaran dan pembelajaran sains sedang dijalankan. Terdapat
alat dan bahan-bahan yang diperlukan untuk melakukan eksperimen. Anda juga
perlu merancang bagaimana aktiviti akan dilaksanakan apabila anda telah tiga
puluh pelajar dikumpulkan bersama-sama untuk melakukan tugas mereka.
Keselamatan pelajar anda dan anda adalah sangat penting semasa anda sedang
mengajar dalam makmal.

Ini adalah isu-isu yang kita akan membincangkan dalam topik ini. Pertama, kita
akan membincangkan kaedah-kaedah keselamatan semasa bekerja di makmal.
Kemudian, kita akan melihat bagaimana untuk mengendalikan bahan kimia,
bahan biologi dan radioaktif dan peralatan elektrik dengan betul supaya pelajar
boleh mendapatkan hasil dari eksperimen manakala mencegah kemalangan
daripada berlaku. Akhir sekali, kita akan membincangkan bagaimana untuk
menyimpan peralatan sains supaya mereka akan tahan lebih lama dan makmal
dikekalkan sebagai tempat yang selamat dan kondusif untuk menjalankan aktiviti
pengajaran dan pembelajaran.


2.1 PERATURAN KESELAMATAN DI MAKMAL
YANG

































Figure 2.1 : Scene in a science lab


Apa yang datang ke fikiran anda apabila anda melihat gambar ini? Di mana guru?
Jangan mereka mempunyai kaedah-kaedah di dalam makmal ini? Adakah anda
tidak akan terkejut jika berlaku kemalangan di dalam makmal ini?

Kaedah-kaedah dan peraturan-peraturan di dalam makmal akan memastikan
persekitaran keselamatan kepada pelajar untuk menjalankan eksperimen. Ini
seterusnya akan membawa kepada pembelajaran yang produktif.






2.1.1 Menyediakan Kaedah-Kaedah dan Peraturan-
Peraturan Keselamatan

Sebagai seorang guru, anda perlu menetapkan peraturan keselamatan am
apabila pelajar anda bekerja di makmal. Adalah lebih baik jika anda boleh
membimbing pelajar anda untuk keluar dengan peraturan. Peraturan perlu
dijadikan poster dan disematkan di pintu ofthe makmal sains. Peraturan-
peraturan keselamatan yang perlu dibincangkan dan dijelaskan sebelum anda
memulakan pelajaran pertama.

Langkah-langkah keselamatan tambahan yang berkaitan bagi setiap aktiviti
tertentu juga diingatkan sebelum mereka mula melakukan aktiviti. Senarai dalam
Rajah 2.2 boleh digunakan sebagai sebahagian daripada peraturan am di dalam
makmal sains anda. Sentiasa mengingatkan pelajar anda untuk mengetahui
kaedah-kaedah yang ditetapkan.





























































Figure 2.2: Some general safety rules for a science laboratory
Source: http://nobel.scas.bcit.ca/debeck_pt/science/safety.htm
Anda harus ingat bahawa kurang lebih. Menetapkan terlalu banyak peraturan
hanya membuat pelajar kecewa untuk mengingati atau mengikuti mereka. Anda
juga boleh mendapatkan pelajar untuk keluar dengan peraturan. Ini akan
menggalakkan mereka untuk mengikuti kaedah-kaedah mereka adalah salah
satu yang menetapkan peraturan. Anda juga boleh meminta mereka untuk
menandatangani kontrak (Rajah 2.3) sebagai tanda komitmen untuk mengikuti
peraturan keselamatan.



























Figure 2.3: A contract to encourage student to follow lab safety rule


ACTIVITY 2.1
















2.2 PENGENDALIAN SELAMAT BAHAN
SAINS DAN BAHAN KIMIA

Bahan kimia boleh membahayakan jika mereka tidak dikendalikan dengan betul.
Dalam seksyen ini kita akan melihat bagaimana untuk mengendalikan mereka
dengan betul.


2.2.1 Teknik Pembuangan Kimia Penyelesaian

Terdapat tiga cara yang boleh anda gunakan untuk memindahkan larutan kimia.

(a) Menuang larutan dari botol reagen:

(i) Membuka penyumbat botol reagen. Penyumbat perlu diadakan di
antara jari anda semasa pemindahan (Rajah 2.4) atau jika ia adalah
rata, ia boleh diletakkan terbalik di bangku simpanan;

(ii) Dengan berhati-hati tuangkan jumlah reagant yang anda perlukan ke
dalam bikar atau tabung uji dan kemudian tutup botol reagant;

(iii) Kemudian, memindahkan mereka ke dalam silinder bersenggat
supaya anda boleh mengukur dengan tepat jumlah larutan yang anda
perlukan;

(iv) Anda perlu melakukan ini atas singki; dan

(v) Lap botol reagant dan kembalikan kepada rak.













Figure 2.4: Pouring solution from reagent bottle
Source: http://www.webassign.net/


SELF -CHECK 2.3





(b) Memindahkan cecair menggunakan penitis yang lain:

(i) Tuangkan cecair dari botol reagen ke dalam bikar menggunakan
teknik yang dihuraikan dalam (a);

(ii) Ambil penitis yang bersih dan celup ke dalam larutan dalam bikar;

(iii) Picit puting untuk mendapatkan cecair ke dalam penitis itu; dan

(iv) Dengan teliti letakkan hujung penitis di mulut tabung uji dan memerah
puting untuk melepaskan penyelesaian.

Note: Do not place end of the dropper into the test tube.





























Figure 2.3: Using a dropper
Source: Module 3 KPLI SR Science Major, BPG (2001)

(c) Mencurah penyelesaian menggunakan rod kaca

Anda juga boleh menggunakan rod kaca untuk memindahkan penyelesaian
dari satu bekas ke satu lagi. Rajah Rajah 2.4 menggambarkan bagaimana
pemindahan itu dilakukan.
TOPIC 2 SAFETY IN SCIENCE LABORATORY 25






















Figure 2.4: Pouring solution using a glass rod
Source: Bahagian Pendidikan Guru (2001)


ACTIVITY 2.2

Refer to Figure 2.4. List the steps involved in pouring solution using a
glass rod.


2.2.2 Pengendalian Bahan Radioaktif

















Figure 2.5: Radioactive material hazard symbol


Anda tidak akan menemui bahan radioaktif dalam makmal sains sekolah rendah
dan hanya dengan berhati-hati di dalam makmal sains menengah. Ini adalah
disebabkan oleh kesan yang memudaratkan jika anda terdedah kepada mereka.

Berikut adalah kaedah-kaedah asas yang perlu anda ikuti jika anda mempunyai
untuk mengendalikan bahan radioaktif:

(a) Pakai pakaian perlindungan;

(b) Pastikan masa pendedahan anda sebagai pendek yang mungkin;

(c) Menyimpan bahan-bahan radioaktif dalam bekas plumbum berbaris
dilabelkan dengan simbol bahaya;

(d) Bahan radioaktif tidak boleh bersentuhan dengan kulit;

(e) Barangan kaca untuk digunakan dengan sumber radioaktif perlu disimpan
semata-mata untuk penggunaan tersebut dan disimpan secara berasingan;

(f) Selepas bekerja dengan bahan-bahan radioaktif, tangan dan mana-mana
bahagian badan yang lain yang telah tercemar hendaklah dibasuh dengan
sabun dan air; dan

(g) Semua bahan radioaktif hendaklah dilupuskan pada akhir kelas-kelas
praktikal.

2.2.3 Pengendalian Bahan Biologi

Kanada Light Source Inc Biokeselamatan Garis Panduan di dalam Panduan untuk
penggunaan Bahan Biologi dan haiwan Live di CLS mentakrifkan bahan biologi
seperti mana-mana bahan yang termasuk (tetapi tidak terhad kepada):

(a) Microorganisms

(b) Recombinant DNA (rDNA)

(c) Bahagian sel yang

(d) Haiwan (hidup atau tisu dan cecair biologi)

(e) Plants

(f) Human tissues or biological fluids

(g) Toksin mikrob

Figure 2.6: Biological
material hazard symbol

Melihat senarai bahan-bahan biologi di atas, anda dan pelajar anda akan
mungkin hanya berada dalam hubungan dengan tumbuh-tumbuhan dan binatang
hidup. Jika anda mengkaji topik kurikulum yang melibatkan kajian tentang
tumbuh-tumbuhan dan haiwan, pelajar anda hanya perlu mempelajari ciri luaran
haiwan. Anda tidak akan membedah dan mengkaji struktur dalaman. Oleh itu,
risiko kepada kesihatan adalah sangat minimum kecuali anda membawa masuk
haiwan yang tidak sihat.

Cadangan umum berikut perlu diikuti jika anda berlaku untuk mengendalikan
bahan-bahan biologi:

(a) Semua tangan dengan operasi mulut harus dielakkan semasa
mengendalikan bahan-bahan biologi;

(b) Budaya bakteriologi dan kulat hendaklah direndam dalam disinfektan
sebelum pelupusan;

(c) Apabila menggunakan picagari untuk menyuntik metanol, visor
keselamatan hendaklah dipakai dalam kes jarum bertiup di luar;

(d) Bangku swab kerap dengan pembasmi kuman;

(e) Pakai makmal kot perlindungan dan sarung tangan pakai buang. Jangan
memakai kot makmal anda di luar makmal;

(f) Luka mesti ditutup sepenuhnya sebelum kerja dengan haiwan sedang
diusahakan;

(g) Buang yang tercemar boleh guna ke dalam beg autoklaf dua ketebalan;
dan

(h) Basuh tangan anda sebelum anda meninggalkan makmal.


ACTIVIT
2.2.4 Pengendalian Peralatan Elektrik

As you are teaching in the primary school, you would probably only use these
items when doing activities involving topics about electrics.























Figure 2.7: Some examples of electrical equipments in science lab


Oleh itu, tidak ada langkah-langkah keselamatan banyak yang anda perlukan
untuk menyedari sebagai bekerja dengan barang-barang ini adalah selamat cukup
kecuali soket elektrik. Walaupun begitu, pengendalian dengan betul akan
membantu mengelakkan kemalangan yang tidak perlu:


a) Jangan tarik tali ketika mengeluarkan palam dari soketnya;


Perkakas elektrik disambungkan ke sesalur kuasa tidak boleh disentuh
dengan tangan yang basah;

Jangan masukkan plug dengan objek
logam;
Menggunakan plug 3-pin yang
disahkan;
Pastikan semua wayar dengan betul
terlindung;
Buang wayar bertebat;
Periksa bateri berada dalam keadaan baik. Buang bateri yang terdapat dengan
mana-mana kebocoran kimia;


b) Sambungan harus dibuat dengan betul apabila menjalankan uji kaji;


Semua peralatan elektrik perlu dimatikan sebelum ia dipindahkan atau
diselaraskan; dan

Tiada titik air atau sambungan getah membawa air perlu berada dalam
hubungan dengan radas elektrik.













(a) Handling of Voltmeter



















Figure 2.8: Voltmeter and its parts

Jika julat voltmeter adalah antara 0 hingga 5V, gunakan terminal 5V dan
10V terminal untuk julat di antara 0 hingga 15V. Terminal mesti
disambungkan dengan kekutuban yang betul:

(+) terminal to (+) end of source

(-) terminal to (-) end of source


(b) Handling of Ammeter





















Figure 2.9: Ammeter and its parts


Jika julat adalah antara 0 to1A, gunakan terminal 1A dan terminal 5A untuk
julat di antara 0 hingga 5A. Terminal mesti disambungkan dengan
kekutuban yang betul.

(+) terminal to (+) end of source

(-) terminal to (-) end of source


Langkah-langkah keselamatan yang perlu anda sedar apabila anda bekerja
dengan peralatan elektrik adalah seperti berikut:

(i) Jangan pasang plag banyak peralatan ke dalam satu outlet atau
lanjutan tali;

(ii) Pastikan semua tali elektrik terletak jauh dengan kemas dan tidily;

(iii) Semua peralatan elektrik dilabelkan dengan jelas;

(iv) Semua alat-alat elektrik perlu dikekalkan secara berkala;

(v) Periksa pendawaian peralatan sebelum setiap kali digunakan.
Menggantikan atau membaiki rosak saraf elektrik;

(vi) Gunakan hanya penyesuai multi-plug dilengkapi dengan pemutus litar
atau fius;

(vii) Sentiasa menggunakan alat terlindung semasa bekerja dengan
peralatan elektrik;

(viii) Jangan sekali-kali cuba membaiki peralatan bertenaga _ serahkan
kepada pakar; dan

(ix) Jika seorang individu bersentuhan dengan pengalir elektrik hidup,
tidak menyentuh peralatan, kord atau orang. Cabut sumber kuasa
daripada pemutus litar atau cabut palam menggunakan tali pinggang
kulit


ACTIVI
2.3 PENYIMPANAN PERALATAN SAINS

Peralatan sains akan berlangsung lebih lama jika betul dan secara berkala
dikekalkan. Mereka perlu disimpan dalam persekitaran yang betul dan bersih di
dalam makmal. Anda akan memerlukan ruang simpanan pusat atau unit untuk
menyimpan peralatan saintifik. Kabinet seperti dalam Rajah 2.10 boleh digunakan
untuk menyimpan mereka.



























Figure 2.10: Storage cabinet

Peralatan yang anda akan menyimpan dalam kabinet terbuka rak atau kabinet
paparan? Peralatan sensitif dan rapuh seperti mikroskop, seberat kira-kira boleh
disimpan dalam kabinet tertutup kerana mereka adalah sensitif kepada habuk.
Peralatan tertentu seperti mikroskop perlu diletakkan di dalam kabinet yang
dilengkapi dengan lampu supaya suhu yang betul dapat dikekalkan untuk
menjauhkan diri acuan. Peralatan seperti bikar, mengukur silinder dan meter
pemerintah boleh diletakkan di kabinet rak terbuka. Anda boleh meletakkan
model sains atau kit dalam kabinet paparan.

Adakah terdapat sistem apabila menyimpan peralatan pada kabinet atau rak?
Anda boleh menggunakan mana-mana cadangan yang berikut:

(a) Susun mengikut abjad;

(b) Gunakan pendekatan tematik;

(c) Gunakan topik daripada kurikulum sains; dan

(d) Menggunakan kombinasi di atas.

Bagaimana dengan barang-barang kecil seperti termometer, magnet dan tiub
ujian? Anda boleh membeli penganjur laci (Rajah 2.11) dan menyimpan barang-
barang kemas. Anda juga boleh
menggunakan semula barang seperti kotak kasut atau telur dulang untuk
menyimpan barang-barang di dalam laci! Ia adalah lebih murah dan anda
menyumbang secara positif ke arah menyelamatkan alam sekitar.




































Figure 2.11: Organisers

You could get additional information in module HBSC2203 Tools for learning that
is discussed in Topic 8, pages 134 to 140.