AYCUMA BELEDYESNN KURULU TARH

Hasan ATAMAN

lkemizin, blgemizin, aycumann zm bekleyen saysz sorunu varken,
aycuma Belediyesinin kurulu tarihini tartmann sras m diye soracak
olanlar veya byle tepki gsterecek olanlar saygyla karlyorum. Ama
aycuma Belediyesinin kurulu tarihi ile ilgili sreduran bir sorun var ve bu
sorunun zmlenmesi, Belediyemizin kurulu tarihinin dzeltilmesi
gerekiyor.

aycuma Belediyesinin resmi bilgisi veya resmi belleine gre, kurulu tarihi
1945tir. Belediye internet sitesinin al sayfasnda, sol bata bulunan
Belediye logosunun altnda da 1945 tarihi yazldr. Baka deyile aycuma
Belediyesi, kurulu tarihini 1945 olarak kabul etmi. Kurulu tarihini 1945
yl olarak kabul eden aycuma Belediyesinin referans nedir, aklama yok,
bilen yok. Dedikodulara, kulaktan dolma bilgilere(?) dayanarak ortaya km bir
tarihtir 1945. Belediyenin kendi kurulu tarihini bilmemesi ve/veya yanl
tarihi kullanmay srdrmesi kabul edilebilir bir ey deildir. Bundan daha
olumsuz olan ise, Belediyenin bu konuyu nemsememesi, ciddiye
almamasdr. Ha 44, ha 45 ne fark eder? vurdumduymazlnn
aklanabilir bir yanyoktur. Dahas aycumaya ve aycuma tarihine kar bir
ayb ifade eder. Dzeltilmesi gerekir.

aycuma Belediyesinin kurulu tarihini anlatmaya gemeden nce birka
noktaya ok ksa deinmekte yarar var kansndaym. aycuma, yle sanld
gibi olduka yeni bir yerleim deildir. aycumann deitirilmeden
nceki ad arambadr. Osmanl dneminde birden ok aramba vardr:
Sinop sancana bal aramba (Gerze), Canik sancana bal aramba (Arm),
Bolu-Mudurnuya bal aramba (Seben) (Hacolu), Denizli sancana bal
aramba (Buldan), Kastamonu-Azdavaya bal aramba, Manastr sancana
bal aramba (Sargl) ve bizim aramba (Hzrbey ili)-aycuma.

(Hzrbey ili)aramba (aycuma) 1530da, Anadolu Eyaletlerinden Bolu
Sancana bal bir kaza; 1865te Kastamonu vilayeti, Bartn kazasna bal bir
nahiye; 1924de Zonguldak ili, Devrek kazasna bal bir nahiye; ve 1944de
Zonguldak iline bal bir kazadr.
1


Ancak aramba(aycuma) nahiyesinin muhaberat- resmiye ve ticariye
evrak Samsun(Canik) sancana bal aramba kazasnn evraklaryla sklkla
karmaya balaynca, Bolu mutasarrflnn isteiyle 11 Ocak 1911 tarihinde
aramba Nahiyesinin adnn nam- aslsi olan aycumaya
dntrlmesine karar verildi.
2


1
Osmanl Yer Adlar, Tahir Sezen, Ankara 2006
2
Toplumsal Tarih dergisi, Eyll 2006, 153. Say.

Belediye ve/veya kaza tarihleri ve statleri salt kendi bana bir biim
sorunu deildir. Tarihler, kent kimliinin ve kltrnn olumasnda dnm
noktalardr. Bu yazda ele aldmz aycuma Belediyesinin kurulu tarihi
sorunu, yalnzca 1944 m, 45 mi? ikilemini ortadan kaldrma sorunuyla
snrl kalmamaldr. Zaten varolan belediyelerin tamam 1930 ylnda yrrle
giren 1580 sayl yasayla kurulmular ve organize olmulardr. Bu balamda,
aycuma Belediyesi asndan asl sorun, resmin kurulu tarihinin ne olmas
gerektiinden te (ki, elbette bu tarih de nemli), aycumada ilk belediyenin
ne zaman kurulduunu belirleyip ona gre tarihleme yaparak, konuya kltrel
bir boyut kazandrmaktr.

Bir soru:
Daha nce aycuma nahiyesinde belediye rgt var myd?
Eer varsa ve aycuma nahiyesi ad 1911 ylndan beri resmiyette
kullanlyorsa, aycuma Belediyesinin kurulu tarihini, brakn 1944-45i,
daha da geriye almak gerekmiyor mu?
Neden, Kdz. Ereli Belediyesinin kurulu tarihinde 1880, Bartn Belediyesi
nde 1876 tarihi kullanlyor? Yant basittir. Bu tarihler her eyden nce birer
kltrel simgedir ve kent belleinin olumasnda dnm noktalarn ifade
ederler.

Bartn ve Kdz Erelide, 23 Eyll 1876 tarihli Dersaadet ve Vilayet Belediye
Kanunlarna dayal olarak Belediye oluturuldu. aycuma, bu tarihlerde
aramba adyla Bartn kazasna bal bir nahiye idi. arambada Dersaadet
ve Vilayet Belediye Kanunlarnn yrrle girmesinden sonra belediye
kuruldu mu, (En azndan imdilik net bir tarih gsteremesek de) Tahir Mftolu
nun, Osmanl dneminde padiah fermanyla, Cumhuriyetin kuruluundan
sonra da halktan gelen neriyle 30 yldan fazla bir sre aycuma Belediye
Bakanln yrttn biliyoruz.
3
Buradan birka sonu karmak olas. 23
Eyll 1876 tarihli yasann yrrle girmesinden sonra aycumada da
Belediye kuruldu... aycuma ad resmi olarak kullanlmaya baladnda
aycumada belediye vard. Cumhuriyet kurulduktan sonra ve 1930 tarihli,
1580 sayl yasa yrrle girmeden nce de aycumada belediye rgt
vard.

Bugne geldiimizde soru yledir: aycuma Belediyesi 1944 ylnda m, yoksa
1945 ylnda m kurulmutur. aycuma Belediyesi, resmi olarak, 1945i kabul
ediyor. aycuma 1 Eyll 1944 ylnda le stats kazanmtr. le stats
kazandktan sonra, hemen ardndan 1944 ylnda Belediye kurulmutur.

Bartn gazetesi aycumann ile oluunu yle haber yapmtr:
aycumallar, nahiyelerinin resmen kaza olduu gn cokun bir ekilde
kutladlar. Altm iki yldan beri nahiye eklinde idare edilen aycuma,

3
aycuma, Hasan Ataman, 2001

bugnden itibaren resmen kaza olmu bulunuyor. Btn aycuma, kyleriyle
birlikte bu mutlu gn, bayraklar ve davul zurna ile cokun tezahrler yaparak
kutlamaktadr... Yeni aycuma kazasnn 77 ky ve 38.604 nfusu vardr...
4


Bartn gazetesinden baka bir alnt:
Parti nahiye kongresi topland. Kaza kongresi de toplanacak... imdilik
kyclk, temsil ve spor ubelerini ihtiva etmek zere Halkevi alaca da
memnuniyetle renilmitir.
Ay banda Belediye tekilat da kurulacak, kasabann imarna sratle
balanacaktr...
5

Yine Bartn gazetesinden AYCUMADA BELEDYE SEM VE PART
KONGRES balkl haber:
Mehmet nltrk Belediye ve Selahattin nsal Parti Reisi oldular.
Belediye seimi geen hafta iinde sona ermi ve dn toplanan Belediye Meclisi,
Mehmet nltrkt Belediye Reisliine semitir. Dn, Cumhuriyet Halk
Partisi ilk kaza kongresi de toplanmtr. Kaza dare Heyeti Reisliine
Selahattin nsal, azalklarna da Mustafa Zeren, Mehmet nltrk, smail Bilgin,
Mehmet akr, Ahmet Bilginer ve Mehmet Kktrk seilmitir.
6


Buradan anlaldna gre, kaza olduktan hemen sonra aycuma Belediyesi
kurulmutur. aycuma Belediye Meclisi ilk toplantsn 27 Ekim 1944 Cuma
gn yapm, Belediye seimleri de 22 Ekim 1944 Pazar gn yaplmtr.
Belediye Meclisinin Belediye Bakann setii ilk toplanty kurulu kabul
edersek, AYCUMA BELEDYES 27 EKM 1944 CUMA GN
KURULMUTUR...
Zonguldak l Yllnda da aycuma Belediyesinin kurulu tarihi olarak 1944
yl gsterilmitir.
7


SONU:
Bugnk aycuma Belediyesi, ilk toplants l alndnda 27 Ekim 1944
ylnda kurulmutur. Ancak, aycumada nahiye dneminde de belediye rgt
vardr. aycuma adnn kullanlmaya baland 1911 ylnda da aycuma
da belediye rgt olduu aktr.
Kanmca, aycumann kent tarihi esas alnarak kltrel balamda bir
tarihleme yaplmak istenirse (ki, yle olmaldr) iki seenek vardr. Birincisi
aycuma nahiyesi adnn kullanlmaya baland tarih olan 11 Ocak 1911
tarihi ayn zamanda Belediye kurulu tarihi olarak kabul edilebilir. nk ayn
tarihte aycuma Belediyesi vard. kincisi, 23 Eyll 1876 tarihli yasaya gre
aramba nahiyesinde kurulan belediyenin kurulu tarihi (renilerek) esas
alnabilir.


4
7 Eyll 1944 tarihli Bartn gazetesi
5
28 Eyll 1944 tarihli Bartn gazetesi.
6
28 lkterin(Ekim) 1944 Cumartesi tarihli Bartn gazetesi.
7
Zonguldak l Yll, 1967.
aycuma Belediyesinin konuya ciddiyetle eilmesini ve gerekli dzeltmeleri
yapmasn mit ediyor ve bekliyoruz.