Nain polaganja:

- 2 kolokvijuma (max 25 bodova/kol)

- Zavrni ispit (max 30 bodova)
- Seminarski rad (max 15 bodova)
- Prisustvo nastavi (max 5 bodova)
Elektro-
Motori
Parna Klipna
Ma{ina
Parna
Turbina
Motori SSS
Gasna
Turbina
Strujni
Motori
Rotacioni
Motori
Klipni
Motori
Motori Promjenjljive
Z apremine
Motori SU S
Toplotni
Motori
Hidrauli~ni
Motori
Pneumatski
Motori
MOTORI
DEFINICIJE I VRSTE MOTORA
Podjela i vrste pogonskih maina
Motor je pogonska maina koja neki vid energije pretvara u mehaniki rad
MOTORI SA UNUTRANJIM SAGORIJEVANJEM (SUS)
Motor sa unutranjim sagorijevanjem (SUS) je toplotna maina koja pretvara
hemijsku energiju goriva u mehaniki rad.
Istorijat motora SUS:
1700 - Parna maina
1860 - Lenoarov gasni motor ( = 5%)
1867 - Otto-Langen motor ( = 11%, 90
o
/min max.)
1876 - Otto 4-taktni motor sa prinudnim paljenjem smjee
( = 14%, 160
o
/min max.)
1880 - 2-taktni motor, kotski ininjer Dugald Clerk
1892 - Diesel etvorotaktni motor sa samopaljenjem smjee
1957 - Wenkel-ov rotacioni motor
BRODSKI POGON
ISTORIJAT
Brodski pogon
Jedrenje potpomognuto ljudskom snagom veslanje
Brodovi na jedra (< 1800.god.)
Brodovi na parni pogon (1800-1910)
Brodovi na motorni pogon (1910 do danas)
1898 Dizel prodaje licencu Branobel-u, ruskoj naftnoj kompaniji. Ininjeri ove
kompanije su potroili 4 godine konstruiui dizel motor za pogon broda .
1899: Dizel prodaje licencu proizvoaima Krupp i Sulzer, koji postaju ubrzo glavni
proizvoai.
1902: do 1910 MAN proizvodi 82 kopije prvih stacionarnih dizel motora.
1903: Sormovo Brodogradilite porinulo "Vandal" naftni tanker prvi brod pogonjen
dizel motorom.
1904: Francuzi napravili prvu dizel podmornicu , Z.
1910: Norveki istraivaki brod Fram je prvi brod na svijetu sa dizel pogonom .
Do 1960.god. dizel pogon je u potpunosti istisnuo parne turbine .
1912: Danci napravili prvi trgovaki prekookeanski brod na dizel pogon Selandia. Prva
lokomotiva sa dizel pogonom.
1914: Njemaki U-Boat pogonjeni MAN dizelima.
Brodski dizel pogon
Performanse prvih brodova na dizel pogon
OSNOVNI PRINCIPI
MOTORA SUS
Osnovni principi rada klipnih motora SUS
Unutra{nja hemijska
energija goriva
Toplotna
energija
Potencijalna
energija
Mehani~ki
rad
Sagorijevanje
Pove} anje
p i T
Toplotna
energija
Potencijalna
energija
Mehani~ki
rad
Pove} anje
Unutra{nja hemijska
energija goriva
Toplotna
energija
Potencijalna
energija
Mehani~ki
rad
Sagorijevanje
Pove} anje
p i T
Toplotna
energija
Potencijalna
energija
Mehani~ki
rad
Pove} anje
ematski prikaz transformacije energije u klipnim motorima
Uporedne karakteristike motora SUS
a) Prednosti motora SUS :
1. Visok efektivni stepen iskoritenja:
dizel-motori
e
= 0,3-0,45
oto-motori
e
= 0,25-0,38
2. Mala specifina masa:
dizel-motori 4-8 kg/kW
oto-motori 2-5 kg/kW
avionski motori 0.5-1 kg/kW
3. Kompaktnost konstrukcije.
4. Mala mogunost nastanka poara, ili eksplozivnog razaranja u toku eksploatacije.
6. Brzo startovanje i mogunost prihvatanja optereenja.
b) Nedostaci motora SUS :
1. Upotreba kvalitetnih goriva.
2. Relativno visoko zagaenje okoline otrovnim supstancama iz izduvnih gasova.
3. Potreban poseban izvor energije za poetak rada motora (startovanje).
4. Relativno sloena konstrukcija.
Klasifikacija motora SUS
Po namjeni motora SUS
1. Motori za transportna sredstva (saobraajna sredstva):
-za putnika i privredna vozila,
-za traktore i poljoprivredne maine,
-za brodove,
-za eljeznike i druge lokomotive,
-za transportna sredstva i mehanizacije u graevinarstvu i rudarstvu.
2. Stacionarni motori:
-manje elektrane,
-pumpne i kompresorske stanice,
-razni pogonski agregati, specijalne namjene.
3. Motori za sportska vozila, motocikle i sl.
- podjela prema upotrebi na brodu
1. glavne motore, koji pogone brodski propeler neposredno ili preko reduktora,
2. pomone motore, koji pokreu elektrogeneratore, pumpe, kompresore i druge
brodske ureaje.
Po nainu ostvarivanja radnog ciklusa
1. etvorotaktni motori.
2. Dvotaktni motori.
Prema vrsti idealnog termodinamikog procesa
1. u motore s OTTO procesom;
2. u motore s DIZEL procesom;
3. u motore sa SABATHE procesom,
Po vrsti koritenog goriva
1. Motori sa lakim tenim gorivima.
2. Motori sa tekim tenim gorivima.
3. Motori sa gasovitim gorivima.
4. Motori sa mjeavinom gasovitih i tenih goriva.
Klasifikacija motora SUS
Po nainu stvaranja smjee
1. Motori sa spoljanjom pripremom smjee,
2. Motori sa unutranjom pripremom smjee,
Po nainu paljenja gorive smjee
1. Motori sa prinudnim paljenjem smjee
2. Motori sa samopaljenjem smjee,
Po nainu punjenja cilindra
1. Usisni motori,
2. Prehranjivani motori
Po srednjoj brzini klipa, tj. brzohodnosti
1. Sporohodni motori, cm < 8 m/s,
2. Srednje brzohodni motori, cm = 8 - 10 m/s,
3. Brzohodni motori, cm > 10 m/s.
Po srednjem broju obrtaja koljenastog vratila, tj. brzohodnosti
1. Sporohodni motori, n < 250 o/min
2. Srednjehodni motori, n = 250 950 o/min
3. Brzohodni motori, n > 950 o/min
Primjer 1.
Hod klipa 0.2m
Srednja brzina klipa 10 m/s
Cm 2 x S x n
n 1500 o/min
Brzohodi 4-taktni namijenjen za
propulziju manjih plovila ili za
proizvodnju el. energije
Po konstruktivnom izvoenju
1. Prema broju cilindara.
2. Prema meusobnom poloaju cilindara, jednoredni motori, dvoredni motori (V-
motori i bokser-motori), vieredni (W; H; zvjezdasti , delta, etvorougaoni motori).
3. Prema poloaju cilindara razlikuju se, vertikalni (stojei) motori , horizontalni
(leei) motori, kosi motori (pod nagibom)
4. Prema nainu transformacije kretanja, motori sa krivajnim mehanizmom i bez
ukrsne glave - to su obino motori do 1500 kW po cilindru i prenika cilindra do 0,6
m, motori sa krivajnim mehanizmom i ukrsnom glavom kod kojih ukrsna glava
preuzima bone sile klipa;
Linijski motor (1), V motor (2), zvjezdasti motor (3), bokser
motor (4), U motor (5) i motor sa klipovima suprotnog smjera i
dvije radilice (6)
Klasifikacija motora za upotrebu na brodovima
Snaga u kW
B
r
z
i
n
a

m
o
t
o
r
a

u

o
/
m
i
n
Linijski motori. Kod ovih motora ose cilindara su u ravni.
Maksimalni broj cilindara kod velikih 2-taktnih motora sa ukrsnom glavom je
obino 12.
Sa porastom veliine broda mogu se proizvoditi i sa 14-16 cilindara u liniji.
Ukupna duina ovih motora tada naraste od 25 do ak 35 metara !
Broj cilindara standardnog linijskog srednjehodnog brodskog motora obino ne
prelazi 10-12.
V motori. Kod ovih motora ose cilindara su pod uglom od 45 do 120 jedan u
odnosu na drugi.
Veliki brodski V motori obino imaju 16-18 cilindara a rijetko do 20.
Poto je hod klipa S krai moe se ovom motoru poveati broj obrtaja n a da
ostane ista brzina klipa Cm motora kao kod linijskog.
Poreenje linijskih i V motora
Dvotaktni brodski motori
etvorotaktni brodski motori
4-taktni motor
Klip prenosi kretanje klipnjai
Klipnjaa prenosi kretanje na koljenasto
vratilo
Koljenasto vratilo transformie
pravolinijsko u obrtno kretanje
Glavne komponente motora
Osnovni djelovi motora SUS
1. elo klipa
2. Cilindar
3. Osovinica klipa
4. Klipnjaa
5. Krivaja
6. Koljenasto vratilo
7. Glava cilindra
8. Usisni ventil
9. Izduvni ventil
10. Usisna cijev
11. Izduvna cijev
12. Kuica motora
13. Karter
Zamajac
Vani termini i definicije
Hod klipa motora, S
Klip se kree od UMT do SMT opisujui hod
klipa.
Prenik cilindra motora, D
Kree se od 40 mm kod malih industrijskih
motora do 640 mm kod 4-taktnih
srednjehodnih brodskih motora do 1080 mm
kod dvotaktnih motora sa ukrsnom glavom.
Odnos S/D
Ovaj odnos varira od cca 0.8 do 1.5 kod 4-
taktnih motora, i od 2 do 4 kod 2-taktnih sa
ukrsnom glavom.
Usisni Izduvni
ventil ventil
Prenik cilindra
Hod klipa
SMT
UMT
Vani termini i definicije
Hodna zapremina, V
h
Zapremina motora izmedju SMT i
UMT, jedinica cm
3
ili u litrama.
Kompresiona zapremina, V
c
Zapremina motora izmedju SMT i
glave cilindra.
Stepen kompresije,
s
D
V
h

4
2

c
c h
V
V V
V
V

min
max

Hodna Kompresiona
zapremina zapremina
SMT
UMT
Koljenasto vratilo
90
o
180
o
UMT
SMT
0
o
270
o
q
Svjeica kod Oto motora
Brizga kod Dizel motora
Spoljna
Mrtva
Taka
(SMT)
Unutr.
Mrtva
Taka
(UMT)
Ventili
Kompresiona
zapremina
Zid
Cilindra
Klip
Hod
Kod 4-taktnog motora radni ciklus se odvija za vrijeme dva okretaja koljenastog vratila,
odnosno 4 hoda klipa ili 4 takta
Radni ciklus 4-taktnog motora se obavi za etiri takta (etiri hoda klipa izmeu
SMT i UMT), ili za dva puna obrtaja koljenastog vratila. Ti taktovi su :
punjenje, ili usisavanje,
sabijanja, ili kompresija,
irenje, ili ekspanzija,
pranjenje, ili izduvavanje.
Za obavljanje svih faza radnog ciklusa motora potrebno je da koljeno
koljenastog vratila opie ugao od 720 KV (KV ugao koljenastog vratila).
Ugao 0KV definie poloaj kada je klip u spoljnoj mrtvoj taki (SMT) i na
poetku takta usisavanja.
Punjenje cilindra poinje neto prije SMT, a zavrava se neto iza UMT.
Pranjenje cilindra poinje prije UMT i zavrava se neto poslije SMT. Proces
sagorijevanja poinje prije SMT (kad se kod oto motora elektrinom varnicom
pali komprimovana smjea, a kod dizel motora ubrizgava gorivo u komprimirani
vazduh), a zavrava se neto iza SMT, tj. u dijelu ekspanzije produkata
sagorijevanja. Takt irenja je jedini takt u kome se potencijalna energija gasova
pretvara u korisnu mehaniku energiju.
Takt 1: Usisavanje. Vazduh se uvodi u cilindar kroz usisni ventil. Pritisak na kraju
usisavanja je 0,850,95 bar dok je temperatura 310350K.
Takt 2: Kompresija. Vazduh se komprimira. Pritisak 3050 bar a temperatura 800
900 K.
Takt 3: Ekspanzija. Sagorijevanje (pri konstantnom pritisku) se odigrava i produkti
sagorijevanja ekspandiraju odajui rad. Prit 48 bar, a temp 12001500 K
Takt 4: Izduvavanje. Gasoviti produkti se izbacuju van cilindra kroz izduvni ventil.
Pritisak 1.15 bar, temp 900K.
Taktovi 4-taktnog Dizel motora
Takt 1: Punjenje ili usisavanje. Smjea vazduh-gorivo se ubacuje u cilindar kroz usisni ventil. Na
kraju takta usisavanja, pritisak usisane smjee kree se od 0,75 do 0,95 bar, a temperatura 340400 K.
Takt 2: Sabijanje ili kompresija. Smjea vazduh-gorivo se sabija . Na kraju takta sabijanja smjea
ima pritisak 1014 bar i temperaturu 430700 K. Prije nego to klip dospije u SMT, tj. pri uglu
pretpaljenja dolazi do paljenja smjee eletrinom varnicom i poinje proces sagorijevanja.
Takt 3: irenje ili ekspanzija. Sagorijevanje (pri skoro konstantnoj zapremini) se odigrava dok se
produkti sagorijevanja ire odajui rad . Maksimalni pritisak sagorijevanja dostie se neposredno
poto je klip krenuo od SMT ka UMT, 5090 bar , temp. gasova 19002500 K.
Takt 4: Pranjenje ili izduvavanje. Produkti sagorijevanja izlaze iz cilindra kroz izduvni ventil.
Izduvni gasovi na kraju takta imaju pritisak 1,05 do 1,25 bar, a temp 700800K.
Taktovi 4-taktnog Oto motora
Lijevo: indikatorski dijagram 4T-motora. Oznake: UO, UZ usisni ventil otvara /
zatvara; IO, IZ izduvni ventil otvara / zatvara; IP, IK sagorijevanje poetak / kraj.
Desno: razvijeni indikatorski dijagram (gore) i podizaj ventila (dolje).
Obrtni (torzioni) momenat motora
Stvorena energija po jednom obrtaju motora kao posljedica sagorijevanja
goriva. Jedinica [N m]
Obrtni moment se definie kao sila koja stvara (ili tei da to uradi) obrtnu silu na
objektu. To moe biti klip koji obre koljenasto vratilo. Dalje, ovaj momenat
obre propeler na brodu, toak na vozilu i sl.
Momenat = F x b
Snaga motora
Stvorena energija po jedinici vremena [W ili J/s].
1kW = 1,36 KS
1 KS = 0,736 kW
Snaga = Obrtni Momenat x Ugaona Brzina
P = M = M2n
Dizel motor ima vei obrtni
moment, ali i manju brzinu.
Vei hod klipa dizel motora
kako bi se ostvarila vea
kompresija.
Dizel gorivo ima veu energiju
po jedinici zapremine.
Dizel ciklus je efikasniji pa takt
ekspanzije due traje.
Zbog teih pokretnih djelova
dizel motor ima manju brzinu
od oto motora.
Dizel Otto
Usisna smjesa Vazduh Vazduh i gorivo
Sagorijevanje
Samopaljenje, usljed visokih
pritisaka i temperatura
unutar cilindra
Paljenje svjeicom
Gorivo
Mora da lako ispari i da se
samozapali
(visoki cetanski broj)
Mora biti otporno na
samopaljenje (visok oktanski
broj)
Stepen kompresije Najvei mogui (15 do 24)
Ogranien karakteristikama
goriva (9 do 12)
Efikasnost Vea, ~35% Manja, < 30%
Turbo punjenje
Kadgod je mogue.
Poveava efikasnost i
poboljava sagorijevanje
Nije uobiajeno, ali postaje
popularnije
Specifina snaga Manja Vea
DIZEL vs. OTTO
DIZEL vs. OTTO
Dizel Otto
Potronja goriva Nia Via
Cijena goriva
Obino nia, ali zavisi od
veliine taksi koje su na
snazi u pojedinim zemljama
Via
Teina Tee Lake i kompaktnije
Vibracija i buka Visoka Niska
Brzina motora
Ograniena karakteristikama
ciklusa i goriva
Visoka
Obrtni moment Vei Manji
Cijena motora Via Nia
Emisija NOx, SOx, a CO2, CO, HC
DIZEL vs. OTTO
Dizel Otto
Upotreba
Propulzija broda
Stacionarni motori
Poljoprivredne maine
Generatori
Mehanizacija
Vojna vozila
Auto industrija
Rune maine
Auto industrija
Vanbrodski motori
Manji avioni
Brzohodi 4-taktni brodski dizel motor
Ovi motori za upotrebu na brodu imaju brzinu od oko 950 o/min pa navie.
Industrijski motori imaju brzinu motora uglavnom oko 2000 o/min.
Prenik cilindra varira od 40mm do oko 200-300 mm.
Snaga motora varira u irokim granicama i kree se do oko 5000 kW.
Srednjehodi 4-taktni brodski dizel motor
Ovi motori za upotrebu na brodu imaju brzinu izmeu 250 i 950 o/min.
Prenik cilindra varira od 200 mm do oko 640 mm.
Snaga motora varira u irokim granicama i kree se do oko 30,000 kW.
Ovi motori se koriste kao glavni brodski motori i pomoni brodski motori. Koriste
se na brodovima gdje je iskoritenje prostora vaan aspekt, npr. trajekti, RoRo
brodovi i dr. Uglavnom se kod velikih brodova ovi motori koriste kao pomoni
brodski motori.
Wartsila 4-taktni brodski dizel motori
Grupe motora
20, 20, 26, 32, 34, 38, 46, 50, 64
Wrtsil 16V34DF
16 broj cilindara
V Konfiguracija cilindara: V-motor = V, linijski
motor = L
34 Grupa motora, 34 = 340mm prenik cilindra
DF Tehnologija (ako se primjenjuje)
MAN 4-taktni brodski dizel motori
2-taktni motori
Kod dvotaktnog motora cijeli ciklus se odvija za vrijeme jednog
punog okreta koljenastog vratila, tj. dva hoda klipa ili dva takta. To
su:
1. Takt Kompresije (ispiranje, kompresija, paljenje).
2. Radni takt (sagorijevanje, ekspanzija, izduvavanje i poetak
ispiranja).
Taktovi 2-taktnog Oto motora
Usisavanje (Ispiranje)
Kompresija Paljenje
Izduvavanje Ekspanzija
Smje{a
Gorivo/vazduh
Sabijanje
Smje{e
Gorivo/vaz.
Koljenasto
vratilo
Ventil
Izlazni
kanal
Takt 1: gorivo/vazduh se ubacuje u cilindar i nakon toga sabija,
sagorijevanje zapoinje pri kraju takta
Takt 2: Produkti sagorijevanja ekspandiraju ostvarujui rad
ema dvotaktnog oto motora sa predsabijanjem u karteru
Takt 1: Vazduh se ubacuje u cilindar i nakon toga sabija,
ubrizgavanje goriva i sagorijevanje zapoinje pri kraju takta
Takt 2: Produkti sagorijevanja ekspandiraju ostvarujui rad
Taktovi 2-taktnog Dizel motora
Na kraju takta sabijanja pritisak vazduha u cilindru dostie do 50bar, a
temperatura 900 1000K.
Maksimalni pritisak je oko 70 100bar, a temperatura oko 2300K.
Na poetku izduvavanja sagorjelih gasova, pritisak u cilindru pada na 1,05
1,2bar, a temperatura na oko 900K.
Popre~no Povratno Jednosmjerno
Naini ispiranja kod dvotaktnih motora
ema dvotaktnog dizel motora sa poprenim ispiranjem
Moderne konstrukcije sporohodnih 2 taktnih motora sa jednosmjernim ispiranjem:
MAN B&W: S90MC-C (D = 900 mm); Mitsubishi: UEC85LsII (D = 850 mm); Wartsila RT-flex82C (D =820 mm)
Sporohodi 2-taktni brodski dizel motor
Ovi motori imaju brzinu do 250 o/min. Primjenjuju se uglavnom za pogon velikih
brodova npr. tankera, kontejnerskih brodova i sl.
Prenik cilindra varira od 260 mm do 1080 mm. S/D se kree od 3.0 do 4.2.
Snaga motora ide do 97,300 kW za najvei prenik cilindra, 14 cilindara i sa hodom
klipa od 2660 mm. Najvei motor tei 2300 tona, 28 m je dugaak a 14 m visok.
Srednji efektivni pritisak je oko 20 bar kod prehranjivanih motora. U procesu
sagorijevanja max pritisci su sa nekih 50 narasli na 160 bar.
Jednosmjerno ispiranje sa izduvnim ventilom se primjenjuje kod ovih motora.
Specifina potronja goriva se sputa i do 156 g/kWh. Efikasnost ciklusa ovih motora
je najvea i iznosi 55%. Ovi motori koriste goriva najloijeg kvaliteta.
RTA i RT-flex serije motora, snaga do 80.080 kW.
RTA-serija motora:
RT-flex serija motora:
Ovi motori se koriste za pogon velikih brodova.
Motori se proizvode irom svijeta pod licencom
Wrtsil Switzerland.
Wrtsil 2-taktni brodski dizel motori
Wrtsil 2-taktni brodski dizel motori
Mape snage i brzina za Wartsila program 2-taktnih dizel
motora
MAN B&W2-taktni brodski dizel motori
MAN B&W2-taktni brodski dizel motori
ME Program
GI Dual Fuel Engines
MC Program
4-taktni vs. 2-taktni
4 taktni 2 taktni
Konstrukcija Sloenija Jednostavnija
Izmjena radne materije Bolja
Loija zbog manje raspoloivog vremena
Snaga Manja
Dvotaktni motor s istim brojem cilindara teorijski daje
dvostruku snagu od etvorotaktnog. Praktiki se
poveanje snage postie samo 1,7 do 1,8 puta, jer
se kod dvotaktnog motora troi 5-10% snage za
ispiranje.
Teina
Zbog vee snage po cilindru kod istog broja okretaja
dvotaktni je motor laki i zauzima manje prostora od
jednako snanog etverotaktnog.
Potronja Manja
Vea. Specifina potronja goriva je vea uglavnom
zbog loeg ispiranja cilindara takvih dvotaktnih
motora, i gubitka svjee smjese odnosno vazduha.
Zbog gubitka svjee smjese pri ispiranju dvotaktni
Otto motori imaju posebno veliku specifinu
potronju goriva. Ovo vai za brzohodne i
srednjehodne motore. Kod sporohodnih motora
razlika je mala.
Termiko optereenje Manje
Vie, zbog veeg broja radnih taktova u jedinici
vremena, ako su istih brzina motori
Brodski 4-taktni vs. 2-taktni
4 taktni 2 taktni
Cijena Skuplji Jeftiniji
Visina motora Manja, bolje iskoritenje prostora Vea
Period do generalnog remonta Krai Dui
Reduktor brzine
Obavezan, ire mogunosti osiguranja
optimalne brzine okretanja propelera
Nije
Gorivo MDO/HFO HFO
Stepen iskorienja Manji Vei
Poreenje u veliini motora 4 taktnog i 2
taktnog istih snaga
Brodski 4-taktni vs. 2-taktni
Specifina potronja goriva za oto motore kod pune snage
Vrsta oto motora g/kWh
etvorotaktni 273 - 338
dvotaktni 338 - 435
Vrsta dizel motora g/kWh
brzohodni i srednjehodni
etvorotaktni usisni normalno prehranjivani 216 - 273,6
dvotaktni prehranjivani 239,4 298,8
etvorotakni s najveim prehranjivanjem 183,6
sporohodni dvotaktni i etvorotaktni oko 205
4-taktni Dizel motori se lake rade kao brzohodni, jer kod njih ima vie vremena na
raspolaganju za izmjenu radne materije nego kod dvotaktnih motora, i manje su termiki
optereeni od dvotaktnih motora.
S primjenom 2 takta dobiva se prema tome vie kod onih motora kod kojih brzina
obrtanja mora biti mala, kao to je to sluaj kod brodskih glavnih motora.
Mali i srednji motori za pogon brodskih elektrogeneratora su 4-taktni, jer je za njih
mogue upotrijebiti vei broj obrtaja.
Brodski 4-taktni vs. 2-taktni
Efikasnost Dizel Motora
Efikasnost Dizel Motora
Brzina motora, o/min
E
f
i
k
a
s
n
o
s
t

,

%
Srednja brzina klipa dizel motora
Brzina motora, o/min
B
r
z
i
n
a

k
l
i
p
a
,

m
/
s
Srednji efektivni pritisak dizel motora
Brzina motora, o/min
p
m
,

b
a
r
Snaga cilindra dizel motora
Brzina motora, o/min
P
c
i
l
,

k
W
Brodske gasne turbine
Prednosti gasnih turbina
Vei odnos snaga/teina u poreenju sa motorima SUS (gustina snage);
Manji u odnosu na motore SUS istih snaga.
Pokree se samo u jednom smjeru, sa manje vibracija od motora SUS.
Manje pokretnih djelova od motora SUS.
Niski radni pritisci.
Visoke radne brzine.
Manji trokovi i potronja ulja za podmazivanje.
Jednostavan rad i lako odravanje.
Mane gasnih turbina
Cijena je mnogo vea od motora SUS za istu veliinu s obzirom da materijali
moraju biti vri i otporniji na toplotu. Obrada materijala je kompleksnija;
Manje efikasan od motora SUS, posebno pri praznom hodu.
Odgoen odziv na promjenu optereenja.
Sistemi Brodskog Pogona
Kombinacijom razliitih propulzivnih pogona i goriva mogu se zadovoljiti
zahtjevi tereta koji brodovi prevoze.
Svaki od moguih pogonskih ureaja ima svoje prednosti i svoje
nedostatke. Najvei broj plovnih jedinica izveden je s jednim pogonskim
ureajem, a od toga najvei dio s motornim pogonom.
Za neke se brodove moraju, prema namjeni, koristiti i kombinacije
pogonskih ureaja.
Sistem propulzivnih ureaja najee je izveden kao:
Sistem sa jednim propulzivnim ureajem
Sistem sa dvojnim propulzivnim ureajem
Sistem sa unakrsno spojenim propulzivnim ureajima
CO kombinacija
D dizel (motorni) pogon
L elektropogon
G gasno-turbinski pogon
A i (and)
O ili (or)
X unakrsni spoj
U pravilu se gasne turbine koriste za vee snage, brze brodove i za vee
putnike brodove, a elektropropulzija se koristi veinom za putnike
brodove.
Sve se ee ugraduju i IPS-pogoni (Integrated Power System) u kojima
se viak proizvedene elektrine energije koristi za propulziju
(generator/motor kombinacija).
Sistemi sa jednim propulzivnim ureajem
CODAD
COGAG
COGOG
Sistemi sa dva propulzivna ureaja
CODOG
CODAG
CODLAG
CODAG (kombinacija dizel motora i gasne turbine).
Sistemi sa unakrsno spojenim propulzivnim
ureajima
CODOX & CODAX
COGAGX
COGAGX-DX
CODAGX
CODADX
Ostale tehnologije brodskih
motora
Wrtsil
Wrtsil DF Dual Fuel Sistem Motori
(Prirodni Gas Dizel gorivo)
Gasna faza:
Oto ciklus
Ulazak gasa pod niskim pritiskom
Pilot dizel ubrizgavanje
Dizel faza:
Dizel ciklus
Dizel ubrizgavanje
Wrtsil Gas-Diesel Motori
Gas ciklus:
Dizel ciklus:
Fuel Sharing ciklus:
Odnos koliine tenog i
gasovitog goriva se moe
kontrolisati tokom rada.
Odnos gas/tenost varira od
80/20 do 15/85 zavisno od
optereenja.
Wrtsil Gas Motori
Spark Gas SG su motori sa prinudnim
paljenjem siromane smjee.
MAN B&W Gas engine
Oto ciklus
Uvoenje gasa pod niskim pritiskom
Gas se pali ili svjeicom ili pilot dizel
gorivom
Paljenje smjee
svjeicom
Ex.
In.
Paljenje smjee pilot
dizel gorivom
Ex.
In.
MP-Koncept
SI-Koncept
*
Usisavanje vazduha i
gasa
Ex.
In.
*
*
*
*
*
*
* **
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
Kompresij vazduha i
gasa
Ex.
In.
*
*
*
*
**
*
MAN B&W W34SG Gas engine SI Koncept
MAN B&W32/40 PGI engine
PGI - Performance Gas Injection
Oto ciklus
Uvoenje gasa pri niskom pritisku
Mikro-Pilot ubrizgavanje gasa, cca 1%
Paljenje pilot gasovitog goriva na vreloj povrini
unutar pretkomore
Nema svjeice !
PGI - Koncept
PGI - element
*
Usisavanje vazduha i
gasa
Ex.
In.
*
*
*
*
*
*
* **
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
Kompresija vazduha i
gasa
Ex.
In.
*
*
*
*
**
*
Paljenje pilot gasa
Ex.
In.
MAN B&WDual Fuel High Pressure Gas
Injection Engine S70ME-GI
Prirodni Gas (LNG, CNG)
Veoma niske vrijednosti izduvne emisije:
isto gori
Uglavnom ne sadri primjese
Metan sadri najvei sadraj vodonika po jedinici energije od svih fosilnih
goriva manja emisija CO
2
Oto proces sa siromanom smjeom omoguava niske emisije NOx
Prirodni gas u poreenju sa dizelom:
Smanjenje CO emisija cca 75%
Smanjenje CO
2
emisija cca 20%
Smanjenje NOx emisija cca 80%
Bez SOx emisija
Znatno manja emisija estica
Bez vidljivog dima