Univerzitet u Sarajevu

S e n a t





Pravila studiranja
za drugi ciklus studija na Univerzitetu u Sarajevu





















Decembar, 2010. godine

2
Na osnovu lana 56. Zakona o visokom obrazovanju, preieni tekst (Slubene novine Kantona
Sarajevo, broj 22/10), Senat Univerziteta u Sarajevu je na 23. sjednici odranoj 01. 12. 2010.
godine donio, a Upravni odbor Univerziteta u Sarajevu na 38. sjednici odranoj 29.12. 2010.
godine, odobrio

Pravila studiranja
za drugi ciklus studija na Univerzitetu u Sarajevu

I Ope odredbe

lan 1.
Ovim pravilima blie se reguliraju organizacija i realizacija drugog ciklusa studija i to:
organizacija studija, nain upisa, trajanje studija, postupak ispitivanja i ocjenjivanja, uvjeti i
postupak provoenja zavrnog rada i druga relevantna pitanja od znaaja za drugi ciklus studija
na Univerzitetu u Sarajevu (u daljnjem tekstu: Univerzitet).

lan 2.
Ovim pravilima se osigurava vea efikasnost studija, kao i realizacija smjernica Bolonjskog
procesa: smanjenje duine studiranja u odnosu na dosadanju praksu, poveanje mobilnosti
studenata i nastavnika, poveanje kvaliteta studiranja na principima kompetitivnosti u
predavanjima i istraivanju, provoenje unutranje reforme pojedinih disciplina (odnos kvantiteta
i kvaliteta), modularnim sistemom osigurati efikasnu i vrstu povezanost gradiva u dostizanju
eljenog cilja definiranog programom drugog ciklusa studija.
Sistemom osiguranja kvaliteta osigurava se minimum zahtjeva za kvalitet studija.

lan 3.
Ovim pravilima se stvara okvir kojim e se osigurati dostizanje sljedeih sposobnosti studenata:
a) posjedovanje znanja i razumijevanja baziranih te proirenih i/ili uznapredovanih u odnosu na
I ciklus studija (bacalaureat), uz stvaranje osnove ili mogunosti za originalan pristup u
razvijanju i/ili primjeni ideja, esto unutar naunog konteksta,
b) primjena znanja, razumijevanja te rjeavanja problema u novim, nepoznatim situacijama
unutar ireg (ili multidisciplinarnog) konteksta u svom podruju studija,
c) integriranje znanja i rukovoenja kompleksnostima, te formuliranje sudova uz nepotpune ili
ograniene informacije, ali uz refleksije drutvene i etike odgovornosti u vezi sa primjenom
njihovih znanja i procjena,
d) da mogu komunicirati svojim zakljucima, te ih racionalno poduprijete znanjem jasno i
nedvosmisleno, sa specijalistima i nespecijalistima i
e) da nastave studij koji vodi viem stepenu autonomnosti.

II Upis na drugi ciklus studija

lan 4.
Status studenta stie se upisom na odgovarajui studijski program kojeg realizira visokokolska
ustanova/organizaciona jedinica.

Upis na drugi ciklus studija vri se na osnovu javnog konkursa koji objavljuje Univerzitet,
odnosno javnog konkursa koji samostalno moe objaviti svaki fakultet ili akademija
Univerziteta, o emu odluku donosi Senat Univerziteta.


3
Prijem i upis u prvu studijsku godinu vri se u skladu sa zakonom, statutom, ovim pravilima i na
osnovu konanih rezultata javnog konkursa.

Obavijest o konkursu za upis studenata u prvu studijsku godinu objavljuje visokokolska
ustanova u najmanje tri dnevna lista na podruju Bosne i Hercegovine.

Konkurs za upis studenata za u prvu studijsku godinu objavljuje se na veb-stranici visokokolske
ustanove/organizacione jedinice, kao i na oglasnim ploama visokokolskih
ustanova/organizacionih jedinica uz prethodnu saglasnost Ministarstva i to najkasnije dva
mjeseca prije poetka studijske godine.

lan 5.
Pravo upisa na drugi ciklus studija imaju kandidati sa zavrenim odgovarajuim prvim ciklusom
studija koji se vrednuje sa najmanje 180 odnosno 240 ECTS studijskih bodova, kao i kandidati
koji su zavrili studij po predbolonjskim nastavnim planovima i programima, uz obavezu
fakulteta/akademije da planirana upisna kvota u drugi ciklus studija mora imati najmanje 50%
mjesta u odnosu na upisnu kvotu za sve odsjeke/smjerove iz prvog ciklusa studija.

Eventualno blie uvjete za upis kandidata mogu, obavezno u formi prijemnog ispita, utvrivati
iskljuivo akademije Univerziteta u Sarajevu koje se nalaze u sastavu grupacije visokokolskih i
naunih lanica umjetnosti.

Kandidat koji je ispunio uvjet, iz stava 1. ovog lana, ima pravo upisa i na programe iz drugih
oblasti koje se razlikuju od oblasti studijskog programa prvog ciklusa studija koji je zavrio, pod
uvjetima koje obavezno utvruje fakultet, odnosno akademija koja realizira studijski program, a
na koji saglasnost daje Senat.

lan 6.
Prilikom prijave na konkurs kandidat predaje originalna dokumenta u skladu sa uvjetima
konkursa.

Utvrivanje jedinstvene rang-liste svih prijavljenih kandidata vrit e se na osnovu prosjene
ocjene koju su kandidati ostvarili u toku prvog ciklusa studija, odnosno nakon zavretka studija
po predbolonjskim nastavnim planovima i programima.

Upis kandidata vrit e se u skladu sa odobrenim planom upisa i utvrenom rang-listom.

Postupak rangiranja provodi komisija za upis studenata koju obrazuje nastavno-nauno vijee
fakulteta odnosno nastavno-umjetniko vijee akademije.

lan 7.
Preliminarnu rang-listu svih primljenih i prijavljenih kandidata visokokolske
ustanove/organizacione jedinice e objaviti na veb-stranici i oglasnoj ploi nakon to je verificira
nadleno tijelo najkasnije dva dana od posljednjeg dana polaganja prijemnog ispita, a za
organizacione jedinice na kojima se prijemni ispit ne polae najkasnije dva dana nakon isteka
roka za podnoenje prijava na konkurs.
Na listu, iz stava 1. ovog lana, kandidati imaju pravo prigovora u roku od tri dana od dana
objave navedene liste.

4
Na prigovor, iz stava 2. ovog lana, nadleno tijelo organizacione jedinice visokokolske
ustanove obavezno je donijeti odluku u roku od tri dana i istu objaviti na oglasnoj ploi.
Komisija za upis konani izvjetaj o rezultatima upisa studenata dostavlja nastavno-naunom
vijeu fakulteta odnosno nastavno-umjetnikom vijeu akademije koje usvaja konanu rang-listu.
Konani spisak upisanih studenata u svim statusima organizaciona jedinica je obavezna objaviti
na veb-stranici i oglasnoj ploi najkasnije dva dana nakon isteka roka za donoenje odluke po
izjavljenom prigovoru i dostaviti Ministarstvu najkasnije sedam dana prije poetka studijske
godine.
Kandidat koji je ostvario pravo upisa u prvu godinu studija na organizacionoj jedinici na kojoj se
ne polae prijemni ispit ne moe ostvariti status studenta na organizacionoj jedinici na kojoj se
polae prijemni ispit u toku prve studijske godine.
lan 8.
Kandidat je ostvario pravo na upis ukoliko se nalazi na rang-listi do broja koji je konkursom
predvien za upis.

Kandidat koji je ostvario pravo na upis, a u predvienom roku nije izvrio upis, gubi pravo upisa,
a umjesto njega pravo na upis stie sljedei kvalifikovani kandidat na rang-listi.

lan 9.
Strani dravljani imaju pravo upisa na studij drugog ciklusa pod jednakim uvjetima kao
dravljani Bosne i Hercegovine uz prethodno izvrenu nostrifikaciju diplome .

III Organizacija drugog ciklusa studija

lan 10.
Univerzitet odnosno fakultet ili akademija Univerziteta organizira i realizira drugi ciklus studija
iz oblasti za koje su akreditovani.

Drugi ciklus studija organizira se i izvodi za akademske studijske programe koji daju pravo na
sticanje akademske titule i strunog zvanja magistra za odreenu oblast.

lan 11.
Studijski programi drugog ciklusa studija podijeljeni su na studijske godine i semestre.

U skladu sa evropskim sistemom prenosa bodova ECTS, obim studijskog programa iznosi 60
ECTS bodova u jednoj studijskoj godini, odnosno 30 ECTS bodova u jednom semestru. Broj
studijskih bodova za pojedini predmet odreuje se prema ukupnom optereenju studenta
(teorijska i/ili praktina nastava, vjebe, seminari i sl.), vremenu rada studenta na samostalnim
zadacima (domai zadaci, projekti, seminarski radovi i sl.) i vremenu za uenje prilikom
pripreme za provjeru znanja i ocjenjivanje (testovi, zavrni ispit i sl.).

Zavrni rad na drugom ciklusu studija vrednuje se do 30 ECTS bodova.




5
lan 12.
Student ima pravo da u toku studija provede odreeno vrijeme (semestar ili studijsku godinu) na
srodnoj ustanovi visokog obrazovanja u zemlji ili inozemstvu posredstvom meunarodnih
programa za razmjenu studenata, na osnovu bilateralnih ugovora koje zakljuuje Univerzitet ili
na prijedlog studenta po prethodno pribavljenoj saglasnosti fakulteta odnosno akademije i
obavezno zakljuenom ugovoru o uenju izmeu visokokolske ustanove /organizacione jedinice
koja alje i koja prima studenta.

Naini provoenja mobilnosti studenata utvreni su Statutom Univerziteta.

lan 13.
Na druga pitanja u vezi sa organizacijom nastave i studija prava i obaveze studenta, prijave na
konkurs i upis na studij koja nisu regulirana ovim pravilima, primjenjivat e se zakon, Statut i
Pravila studiranja za prvi ciklus studija na visokokolskim ustanovama Univerziteta u Sarajevu.

Zajedniki/multidisciplinarni studijski program

lan 14.
Univerzitet moe organizovati i izvoditi studij drugog ciklusa iz jedne ili vie naunih odnosno
umjetnikih oblasti na dva ili vie fakulteta odnosno akademija Univerziteta ili zajedno sa
drugom visokokolskom ustanovom iz zemlje ili inozemstva, uz saglasnost matinog fakulteta
odnosno akademije (u daljnjem tekstu: zajedniki studijski program).

Zajedniki studijski program mogu organizovati fakulteti odnosno akademije iz naunih odnosno
umjetnikih oblasti za koje su matine.

Odluku o organizovanju zajednikog studijskog programa donosi Senat Univerziteta.

Odlukom o organizovanju zajednikog studijskog programa utvruju se sva pitanja za ovaj studij,
a posebno program studija, nain organizacije studija, te akademska titula i zvanje koje se stie
zavretkom studija.

Predlagai zajednikog studija utvruju program koji je usvojen od strane nadlenih tijela svih
uesnika u programu.
lan 15.
Organizatori zajednikog studijskog programa zakljuuju ugovor kojim se reguliraju:
1. uvjeti i naini realizacije nastave,
2. akademska titula i struno zvanje/zvanja koja se stiu nakon zavretka studija,
3. cijenu studija,
4. sadraj i izgled diplome,
5. procedure odobravanja i odbrane zavrnog rada,
6. koritenje prostora i opreme,
7. uvjeti sticanja i rasporeivanja sredstava,
8. rukovoenje studijem,
9. kod koga e se voditi evidencija o studentu (upis, izdavanje uvjerenja, diploma i sl.) i
10. druga prava i obaveze organizatora zajednikog studijskog programa.




6
IV Trajanje drugog ciklusa studija

lan 16.
Drugi ciklus studija, po pravilu, traje jednu ili dvije godine ijim zavretkom se stie 60 ili 120
ECTS bodova, a u zbiru sa prvim ciklusom studija iznosi 300 ECTS bodova.

V Struktura studijskog programa

lan 17.
Studijski program drugog ciklusa studija sadri ope i posebne uvjete koje student mora
zadovoljiti za sticanje odreenog znanja na drugom ciklusu studijskog programa o stepenu i to:

1. prikaz predmeta (kurseva) sistematizovanih po studijskim godinama, semestrima i
pripadnosti obaveznim zajednikim predmetima (nauna baza, fundamentalni i struni
predmeti), izbornim strunim predmetima i slobodnim izbornim predmetima,
2. broj sati individualnog optereenja studenta po predmetu (kursu),
3. broj ECTS bodova za svaki predmet (kurs),
4. profesionalni status nakon zavretka studija,
5. druge oblike nastave namijenjene sticanju i usavravanju profesionalnih znanja i vjetina
(seminari, projekti, praktini rad i sl.),
6. prikaz obaveznih uvjeta za pohaanje nastave i polaganje predmeta (kurseva),
7. prikaz modula, ukoliko je nastava organizovana na takav nain i
8. prikaz zavrnog rada sa brojem ECTS bodova i planiranim terminima za poetak i
zavretak njihove izrade.

Studijski program prikazuje se u obliku tabela ili dijagrama, sa posebno naznaenim obaveznim
uvjetima za prelazak izmeu pojedinih studijskih programa drugog ciklusa studija.

Podaci o predmetu sadre:
1. naziv predmeta i odgovarajuu ifru za laku identifikaciju predmeta,
2. kratak opis programa predmeta koji omoguava razumijevanje njegovog sadraja od
strane studenata,
3. procjenu nivoa predmeta, to podrazumijeva jasnu naznaku potrebnih prethodnih znanja
(uz navoenje predmeta koje treba prethodno poloiti i preporuku literature koju treba
koristiti za pripremu), postavljenih ciljeva i liste strune literature,
4. ime(na) nastavnika i saradnika,
5. metod nastave i savlaivanja gradiva predavanja, konsultacije, vjebe, laboratorijske
vjebe, seminari, terenski rad, tutorijal i sl., sa brojem sedminih sati i ukupnim brojem
sedmica trajanja odreene aktivnosti,
6. nain polaganja i trajanje ispita oblici provjere znanja tokom nastave, njihova uestalost
i vrednovanje praktinog rada i drugih oblika individualnog rada (seminarski radovi,
projekti i drugo), nain i termini polaganja ispita,
7. posebnu naznaku predmeta na kojima se nastava izvodi na nekom od stranih jezika i
8. ECTS studijske bodove predviene za odreeni predmet, u skladu sa opim postavkama
ECTS-a, uz naznaku broja studijskih bodova za bitne aktivnosti predviene programom
predmeta.



7
VI Zavrni rad
lan 18.
Odreenim studijskim programom moe biti predvien zavrni rad.

Tema zavrnog rada mora biti iz oblasti studijskog programa.

Mogue teme zavrnih radova predlau predmetni nastavnici. Izuzetno, studentu se moe odobriti
tema zavrnog rada koju samostalno predloi, uz prethodnu konsultaciju sa nastavnikom kod
kojeg eli uraditi zavrni rad.

Nastavnici koji uestvuju u realizaciji nastave na drugom ciklusu studija su obavezni najkasnije
do poetka zadnjeg semestra studija predloiti nastavno-naunom vijeu jedan ili vie naslova
tema za izradu zavrnog rada sa odgovarajuim obrazloenjem.

Na zahtjev prodekana za nastavu odsjeci (katedre) dostavljaju listu ponuenih tema sa imenima
mentora nakon zavretka prvog semestra studija.

Ponuene teme javno se oglaavaju na oglasnoj tabli i veb-stranici fakulteta odnosno akademije.

VII Mentor, prijava i odbrana zavrnog rada

lan 19.
Mentor zavrnog rada je predmetni nastavnik iz ije se oblasti radi zavrni rad.

Za zavrni rad koji se sastoji iz vie segmenata ili koji ukljuuje i praktini/umjetniki rad mogu
se odrediti dva mentora od kojih je jedan predmetni nastavnik oblasti iz koje se brani zavrni rad.
U sluaju multidisciplinarnosti teme zavrnog rada studentu se moe odrediti i vie od jednog
mentora.
Mentor vodi kandidata u njegovom teorijskom i istraivakom radu i prua mu pomo u
cjelokupnom procesu izrade zavrnog rada.

Zahtjev za promjenu mentora rjeava nastavno-nauno/nastavno-umjetniko vijee fakulteta
odnosno akademije.

lan 20.
Student bira temu zavrnog rada nakon zavretka prvog semestra, a najkasnije do poetka
posljednjeg semestra.

Izabranu temu student pismeno prijavljuje putem formulara kojeg propisuje fakultet odnosno
akademija.

Ispunjena i potpisana prijava ovjerava se i odlae u dosje studenta.

Prodekan za nastavu i rukovodilac odsjeka (katedre/smjera) odgovoran je za pravilnost postupka
izbora tema za izradu zavrnog rada drugog ciklusa studija.


8
Nastavno-nauno vijee fakulteta odnosno nastavno-umjetniko vijee akademije usvaja listu
tema sa kandidatima i mentorima najkasnije do poetka drugog semestra drugog ciklusa studija i
javno je oglaava na ploi i veb-stranici organizacione jedinice Univerziteta.

Nastavno-nauno vijee fakulteta odnosno nastavno-umjetniko vijee akademije na istoj sjednici
imenuje komisiju za ocjenu i odbranu zavrnog rada (u daljnjem tekstu: komisija).

Komisija, iz stava 5. ovog lana, ima, po pravilu, predsjednika i dva lana, odnosno njihove
zamjenike. Jedan od lanova komisije je i mentor.

Student moe jedanput promijeniti temu zavrnog rada i to najkasnije u roku od 30 dana od dana
odobravanja prve teme.

lan 21.
Za izabranu temu zavrnog rada student podnosi pismenu prijavu koja sadri:
- naziv fakulteta odnosno akademije (odsjeka/katedre),
- naziv radne teme (oblast),
- predmet teme,
- obrazloenje teme,
- datum prijave,
- ime i potpis mentora i
- osnovnu literaturu.

lan 22.
Zavrni rad je samostalan rad u kojem student obrauje odabranu temu primjenom naunih i
strunih metoda, te dokazuje da je savladao nastavni plan i program studija, stekao potrebno
znanje i osposobio se za njegovu primjenu.

Zavrni rad na akademijama sastoji se i od izvedbe umjetnikog projekta ili od umjetnikog djela
(slikarstvo, vajarstvo, pozorite, film i sl.), a koje treba biti samostalno strunoumjetniko
ostvarenje.

Pored zahtjeva, iz stava 1. ovog lana, student u zavrnom radu treba pruiti dokaze da se
uspjeno koristi metodama u strunom ili naunom odnosno umjetnikom radu u izlaganju
rezultata istraivanja, kao i da je osposobljen da izvodi zakljuke na osnovu tako realizovanih
istraivakih zadataka.

Rezultati izneseni u zavrnom radu trebaju predstavljati doprinos:
- sistematizaciji naunih ili strunih odnosno umjetnikih zadataka i postojeih rjeenja za
odreenu oblast,
- rjeavanju aktuelnog naunog ili strunog odnosno umjetnikog zadatka koji je postavljen kao
cilj rada i
- primjeni postojeih naunih ili strunih odnosno umjetnikih dostignua u rjeavanju
kompleksnog strunog zadatka.

lan 23.
Zavrni rad se moe predati tek nakon poloenih svih ispita i izvrenih svih drugih obaveza
predvienih studijskim programom.


9
lan 24.
Zavrni rad treba, po pravilu, biti korektno jeziki, stilski i tehniki oblikovan u skladu sa
savremenom metodologijom, tehnikom i tehnologijom izrade publikacija, to utvruje posebno
svaki fakultet odnosno akademija.

lan 25.
Student nakon zavretka rada podnosi pismeni zahtjev za ocjenu i odbranu zavrnog rada
studentskoj slubi fakulteta odnosno akademije, po pravilu, po zavretku nastave u zavrnom
semestru ili u periodu odravanja zavrnih ispita.

Zahtjev sadri:
- prijavu,
- pismenu saglasnost mentora da rad ispunjava kriterije navedene u obrazloenju teme,
- tri primjerka rada (nekoriena) i
- izvjetaj iz slubene evidencije o ispitima i ECTS bodovima kandidata.

lan 26.
Dokumentacija, iz lana 28, stav 2, ovog pravilnika, dostavlja se komisiji, iz lana 23, stav 5,
zajedno sa odlukom o imenovanju ove komisije.

lan 27.
Komisija je duna da saini i dostavi izvjetaj o zavrnom radu (kratki prikaz rada: postavljeni
cilj, primijenjene metode, dobiveni rezultati i zakljuci o realizovanim istraivanjima) sa
prijedlogom nastavno-naunom odnosno nastavno-umjetnikom vijeu u roku od 20 dana od
dana prijema.

Nastavno-nauno odnosno nastavno-umjetniko vijee donosi odluku o izvjetaju komisije i
prihvatanju ili neprihvatanju zavrnog rada najkasnije u roku od 30 dana od dana podnoenja
izvjetaja komisije.

Kod zavrnog rada na akademijama, komisija moe napraviti pregled i umjetnikog rada radi
osiguravanja uvida da li praktini dio zadovoljava sve bitne propisane elemente za prihvatanje
rada.

Prilikom pregleda rada komisija moe vratiti studentu na doradu i dopunu i odrediti kratak rok u
kojem tu obavezu treba izvriti.

lan 28.
Ukoliko komisija odnosno nastavno-nauno/nastavno-umjetniko vijee odbije zavrni rad,
student moe izvriti ispravke zavrnog rada u skladu sa primjedbama ili podnijeti novu prijavu
teme zavrnog rada u roku od 30 dana od dana prijema odluke o odbijanju.

Ako student ne zadovolji na odbrani zavrnog rada, jo jednom ima pravo na odbranu istog
zavrnog rada ili da zatrai da mu se odobri izbor nove teme.

Odluku o zahtjevu kandidata za promjenu mentora odnosno teme zavrnog rada donosi nastavno-
nauno/nastavno-umjetniko vijee organizacione jedinice.



10
lan 29.
Student moe pristupiti odbrani zavrnog rada po isteku najmanje sedam dana od dana kada je
nastavno-nauno/nastavno-umjetniko vijee organizacione jedinice Univerziteta donijelo odluku
o usvajanju izvjetaja komisije da je student uspjeno odbranio zavrni rad, odnosno prihvatilo
zavrni rad.

Obavijest o usvajanju izvjetaja i datumu odbrane zavrnog rada dostavlja se studentu i objavljuje
na oglasnoj tabli organizacione jedinice.

lan 30.
Nakon usvajanja izvjetaja zavrni rad se predaje u pet primjeraka, ukorien u tvrde korice.

Studentu se izdaje potvrda o datumu prijema predanog zavrnog rada.

lan 31.
Odbrana zavrnog rada pred komisijom ima sljedei tok:

- predsjednik komisije otvara postupak odbrane zavrnog rada, iznosi podatke o studentu,
naslovu rada, vremenu izrade i mentoru;
- student predstavlja svoj rad uz obrazloenje cilja, zadataka, metoda izrade, dobivenih
rezultata, diskusije rezultata i zakljuaka;
- lanovi komisije postavljaju pitanja i komentiraju rezultate rada;
- predsjednik komisije dozvoljava prisutnima u publici da postavljaju pitanja ili
komentiraju rezultate zavrnog rada;
- ako je potrebno, komisija se povlai radi donoenja odluke;
- nakon provedenog postupka predsjednik komisije saopava studentu odluku komisije.
Formular odbrane zavrnog rada utvruje fakultet odnosno akademija na kojima se rad brani.
Odbrana zavrnog rada, koja se sastoji iz praktinog i pisanog dijela, moe se realizirati u dva
dijela, ali u roku koji ne moe biti dui od sedam dana nakon izvoenja praktinog rada.
Ako se zavrni rad sastoji od dva dijela (praktini izvedbeni i pisani rad), student prvo izvodi
praktini dio, a zatim pristupi usmenoj odbrani pisanog rada.
U toku odbrane zavrnog rada vodi se zapisnik.

lan 32.
Zavrni rad i odbrana su javni.

lan 33.
Senat Univerziteta utvruje datum sveane promocije dodjele diploma o zavrenom drugom
ciklusu studija.
Do dodjeljivanja diplome izdaje se uvjerenje o zavrenom drugom ciklusu studija u kojem se
navodi da je privremenog karaktera.
lan 34.
Zavrni rad se u jednom primjerku obavezno dostavlja u elektronskom formatu (PDF-u) i u
biblioteku Univerziteta.