T. C .

S A Ğ L I K B A K A N L I Ğ I

H1N1
KÜRESEL
GRĠP
SALGINI
(Pandemi)
SAĞLIK BAKANLIĞI
PANDEMĠ KOORDĠNASYON BĠRĠMĠ
05 ARALIK 2009 1
 Grip Hastalığı Nedir?
• Grip;
– ateş,
– öksürük,
– baş ağrısı,
– halsizlik,
– kas ağrısı
– kusma, ishal ve karın ağrısı (özellikle çocuklarda)
ile seyreden bulaşıcı (viral) bir hastalıktır.
• Bölgesel ve küresel salgınlar yapabilir.

2
 Hastalıkla Ġlgili Bilgiler

• Hastalık bulaşıcıdır.Virüsle karşılaşmamış çok

sayıda kişinin aynı dönemde hastalanması
salgınlara sebep olmaktadır.
• Bir hastalığın küresel salgın yapmasına
PANDEMĠ denir. Belirli aralıklarla (15-40 yıl) grip
pandemisi görülmektedir.
• Aşısı olan bir hastalık olup, ilk grip aşısı 1940
yılında geliştirilmiştir.

3
Pandemik Gribin Tarihçesi
2009 Pandemik grip 2009 (H1N1)
1968 Hong Kong gribi (H3N2)

1957 Asya gribi (H2N2)

1918 İspanyol gribi (H1N1)

1900 Eski Hong Kong gribi (H3N8)

1889
& 1891 Rus gribi (H2N2)

Resmi rakamlara göre;

1918 salgınında 40-50 milyon,
1957 salgınında 1 milyon
1968 salgınında 800 bin kişi ölmüştür.
 Pandemik 2009 Gribinin Yayılımı

• Mart 2009’da Meksika’da insanlarda hastalık yapan

yeni bir grip virüsü tespit edilmiştir. Hastalık ABD
başta olmak üzere önce bölge ülkelerine, daha
sonra da dünyaya yayılmıştır.

• 11 Haziran 2009’da Dünya Sağlık Örgütü yeni

H1N1 grip virüsüne bağlı pandeminin başladığını
ilan etmiştir.

5
Pandemik 2009 Gribinin Yayılımı
26 Nisan 2009

Şaşmaz T, 15 Ekim 2009 TSH 6

İzmir
Pandemik 2009 Gribinin Yayılımı
20 Mayıs 2009

Şaşmaz T, 15 Ekim 2009 TSH 7

İzmir
Pandemik 2009 Gribinin Yayılımı
15 Haziran 2009

Şaşmaz T, 15 Ekim 2009 TSH 8

İzmir
Pandemik 2009 Gribinin Yayılımı
3 Aralık 2009

9
Pandemik Gribin Ülkemizdeki Yayılımı
Haziran - Ağustos 2009

10
Pandemik Gribin Ülkemizdeki Yayılımı
19 Ekim 2009
Pandemik Gribin Ülkemizdeki Yayılımı
15 Kasım 2009
 Pandemik Gribin Özellikleri
• Hastalık dünyanın her bölgesinde ve her yaşta
görülebilir.
• Cinsiyet farkı yoktur.
• Mevsimsel grip her yıl tekrarlayan bir hastalık
olduğu için pandemik gribe göre daha az sayıda
kişi hastalanır.
• Pandemide çocuklar ve gençler mevsimsel gribe
kıyasla hastalığa daha fazla yakalanmaktadır.
 Pandemik Gribin Özellikleri
• Mevsimsel grip daha ziyade kronik hastalığı olan
yaşlılarda ağır hastalık ve ölüme yol açmaktadır.
• Pandemik gripte ise hastalananların yarısı ve ölümlerin
yaklaşık beşte biri çocukluk yaş grubundadır. Sağlıklı
genç erişkinler arasındaki ölüm hızı da pandemik gripte
çok daha yüksektir.
• Kronik hastalığı bulunanlar, yaşlılar, gebe ve lohusalar,
genç erişkinler ve küçük çocuklar arasında pandemik
grip sebebiyle ölüm hızı normal topluma göre daha
yüksektir.
14
 Bulaşma Yolları

• Pandemik grip virüsü insandan insana solunum

yoluyla kolayca bulaşmaktadır.
• Hastalık;
– Öksürme ve hapşırma ile hastaların çevreye
saçtıkları virüs içeren küçük damlacıklar yoluyla
doğrudan veya
– Virüs bulaşmış el ve cansız nesnelerle temas
sonucunda dolaylı olarak bulaşmaktadır.

15
 Bulaşma Yolları
• Canlı grip virüslerinin bulunabileceği, sık
dokunduğumuz bazı yüzeyler şunlardır:
– kapı kolları,
– toplu taşınma araçlarında tutunma yerleri,
– merdiven trabzanları,
– bilgisayar ekipmanı, uzaktan kumandalar,
– asansör düğmeleri,
– telefonlar,
– musluklar,
– paralar,
– sandalye, masa ve sıralar…
 Hastalığın Bulaştırıcılık Süresi

• Hastalık belirtilerinin başlamasından 1 gün önce

bulaştırıcılık başlar. Hastalık başladıktan sonra 7
gün süresince bulaştırıcılık devam edebilir.
• Küçük çocuklarda bulaştırma süresi 10 güne
kadar uzayabilir.

17
 Hastalığın Seyri
• Pandemik grip genellikle hafif veya orta şiddette
seyreder, bazı kişilerde ağır seyredebilir.
Hafif veya orta seyirli hastalıkta; ateş (38 C’dan
fazla), kuru öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı,
baş ağrısı, halsizlik görülebilir. Hastalık ortalama bir
hafta sürer.
Ağır seyirli hastalık; ağır solunum sıkıntısı, hızlı
solunum, bilinç değişikliği, havale bulgularından en
az biri varsa ağır seyirli hastalık vardır. Bu durumda
hastalık daha uzun sürer ve bazen ölümle
sonuçlanabilir.
18
 Komplikasyonlar

• Pandemik gripte hastalığa bağlı olarak yeni sağlık

sorunları (komplikasyonlar) ortaya çıkabilir:
– Zatürre (pnömoni), bronşit, sinüzit ve orta kulak
iltihabı sık görülen sağlık sorunlarıdır.
– Kronik hastalıklarda alevlenme (astım krizi, epilepsi
nöbeti, diyabet koması vb.), kalp kası ve zarı iltihabı,
menenjit, geçici felç (Guillain Barre Sendromu), şok,
erken doğum ve düşük vb. sağlık sorunları nadiren
görülür.

19
 Hastalığın Teşhisi

• Gripte kesin teşhis laboratuvar tetkiki ile konur.

• Pandemik gripte her hastada laboratuvar testi
yapmaya gerek yoktur, teşhis klinik belirtilere
bakılarak konulur.

20
 Tedavi

1- Destekleyici Tedavi
2- Antiviral ilaç tedavisi
3- Gribe bağlı diğer sağlık sorunlarının tedavisi

21
 Destekleyici Tedavi
• İstirahat
- Hastalık belirtileri olan kişilerin istirahat
etmeleri gerekir.
- Hastane yatışı gerekmeyenlerin ev istirahatleri,
hastalık belirtilerinin geçmesinden bir gün
sonrasına kadar sürmelidir.
• Ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar kullanılabilir.
• Çocuklarda ağrı kesici-ateş düşürücü olarak
aspirin kullanılmamalıdır.

22
 Destekleyici Tedavi

• Bol sıvı alınmalı

• Beslenmeye dikkat edilmeli
• Sigara içmemeli

23
 Antiviral Ġlaç Tedavisi

• Ağır hastalık için risk grubunda olmayan ve

hastalığı hafif geçiren birçok kişiye antiviral ilaç
tedavisi gerekmez.
• Antiviral ilaç hekim tavsiyesine göre kullanılmalıdır.
• Ciddi hastalık belirti ve bulgusu olanlar ve ağır
hastalık için risk grubunda bulunanlar hemen sağlık
kuruluşlarına başvurmalıdır.

24
Hastaların Evde Uyması Gereken Kurallar
• Hastalar;

– zorunlu haller dışında, ateşleri düştükten 24 saat

sonrasına kadar evde istirahat etmelidirler.
– iyi havalandırılabilen ayrı bir odada kalmalı ve oda
mümkünse güneş ışığı almalıdır.
– evdeki ortak kullanım alanlarında ve evden dışarı
çıkmaları gereken zorunlu hallerde tıbbi maske
takmalıdır.

25
 Evdeki Kişilerin Korunması

• Hastanın bakımını yapanlar dışında hasta odasına

girilmesi sınırlandırılmalıdır.
• Hastaya bakım verecek kişi mümkünse aynı kişi
olmalı ve ağır hastalık için risk grubunda olanlar
hasta bakımı ile ilgilenmemelidir.
• Hasta ile yakın temastan mümkün olduğunca
kaçınılmalıdır.

26
 Evdeki Kişilerin Korunması
• Hasta, öksürürken ağız ve burnunu tek kullanımlık
mendille kapatmalı, ellerini sık sık su ve sabunla
yıkamalıdır. Bu amaçla alkol içeren el antiseptikleri
de kullanılabilir.
• Eller yıkandıktan sonra kâğıt havlu kullanılmalı
veya hasta ile diğer kişilerin havluları ayrı
olmalıdır.
• Diğer kişiler mümkün olduğu kadar hasta ile aynı
sofrada yemek yememelidir.
• Oturma odası, banyo, mutfak gibi ortak kullanılan
alanlar sık sık havalandırılmalıdır.
27
 Hasta Bakımı Yapanların Korunması
• Hasta bakımı esnasında tıbbi maske takılmalıdır.
• Hasta olan küçük çocuk tutulurken, yüze
öksürmesini engellemek için çenesi bakım yapan
kişinin omzunda olmalıdır.
• Hastaya ait mendil ya da çamaşırlarla temas
sonrasında eller yıkanmalı veya alkol içeren el
antiseptiği kullanılmalıdır.
• Hastayla aynı evde yaşayanlar kendilerini grip
belirtileri açısından takip etmelidirler.

28
 Grip Virüsünün Dayanıklılığı
• Grip virüsleri sıcağa ve güneş ışığına dayanıksızdır.
• Alkol (% 60-80 oranında) virüsü etkisiz hale getirir.
• Virüs:
– kâğıt havlu ve kumaş gibi gözenekli yüzeylerde en
fazla 12 saat,
– metal gibi düzgün yüzeylerde 1-2 gün,
– kâğıt paralarda kâğıdın özelliğine göre 3 güne kadar
canlı kalabilir.

29
 Ev Temizliği
• Hasta tarafından kullanılan kâğıt mendiller ve
diğer tek kullanımlık malzemeler çöpe atılmalı,
kullanılmış mendil ve benzer atıklarla temas
durumunda eller yıkanmalıdır.
• Yatak başı, masa, kapı kolları, lavabo, musluk
başlıkları, telefon ahizesi, uzaktan kumandalar ve
oyuncaklar gibi virüsün kolayca bulaşabileceği
yüzeyler gündelik hayatta kullanılan deterjanlarla
temizlenmelidir.
• Özel dezenfektanların kullanılmasına gerek
yoktur.
30
 Ev Temizliği
• Hastaların kullandığı yemek kapları, havlu,
çamaşır, çarşaf gibi eşyaların ayrı olarak
yıkanmasına gerek yoktur.
• Yemek kapları bulaşık makinesinde ya da elde
bulaşık deterjanı kullanılarak yıkanabilir.
• Ortak kullanılan eşyalar yıkandıktan sonra bir
başkası tarafından kullanılabilir.
• Hastanın kullandığı banyo ve tuvalet evde
kullanılan deterjanlarla günlük olarak
temizlenmelidir.

31
 Gebeler ve Lohusalar

• Gebeler ile doğum ya da düşükten sonraki ilk 2

hafta içinde bulunan lohusalar pandemik 2009 gribi
açısından risk grubundadır.
• Pandemik grip belirtileri hafif olsa bile bu kişiler,
hastalık belirtileri başlar başlamaz sağlık
kuruluşuna başvurmalıdır.

32
 Anne ve Bebekler
• Evde tedavisi süren anne, bebeğini emzirmeye
devam etmelidir.
• Anne bebeğini hastalıktan korumak için
emzirmeden hemen önce ve bebeğini tutarken
aşağıdaki tedbirleri almalıdır:
– Ellerini su ve sabunla yıkamalı,
– Tıbbi maske kullanmalı,
– Bebeğini hastalık belirtileri açısından takip
etmelidir.

33
 Hastalıktan Korunma

1. Aşı
2. Kişisel hijyen
 Hastalıktan Korunma
-Aşı-
Pandemik gripten korunmada en etkili yöntem aşıdır.
Aşılama;
• Hastalıktan korur,
• Hastalığa bağlı ağır sağlık sorunlarını ve ölümleri azaltır,
• Hastalığın yayılmasını engeller,
• Toplumda verilmesi gereken zorunlu hizmetlerin kesintisiz
sürdürülmesini sağlar,
• Gribe bağlı okul devamsızlığını ve iş gücü kaybını önler,
• Ekonomik kayıpları önler.

35
 Hastalıktan Korunma
-Aşı-
Aşı Tipleri
Dünyada halen içeriğine göre üç tip pandemik grip
aşısı üretilmektedir. Bunlar ;
Adjuvanlı ölü virüs aşısı,
Adjuvansız ölü virüs aşısı,
Canlı virüs(sprey) aşısıdır.

36
 Aşıların Üretim Süreçleri
• Pandemik grip aşısı, yeni virüs içeren bir aşıdır, diğer
grip aşıları ile aynı teknikler kullanılarak üretilmiştir.

• Pandemi aşıları kullanıma sunulmadan önce etkinlik ve

güvenlik testleri tamamlanarak ilgili ulusal ve uluslar
arası otoritelerden ruhsat almıştır.

• Ülkemize getirilen her aşı serisi kullanıma sunulmadan

önce Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezinde biyolojik
kontrole tabi tutulmaktadır.

• Aşı, ülkemizde, birçok Avrupa ülkesiyle eş zamanlı

olarak kullanıma sunulmuştur.
 Hastalıktan Korunma
-Aşılanma-
• Aşının koruyuculuğu, aşılamadan sonra, 10 ila 14
günde başlayıp, 3. haftada en üst düzeye ulaşır.

• Aşılanmadan sonra da, koruyuculuk için gerekli süre

sağlanana kadar, kişisel koruyucu önlemlere özen
gösterilmeye devam edilmelidir

• Adjuvanlı aşı, pandemik H1N1 virüsüne karşı

yaklaşık %90 oranında koruyucudur.
 Hastalıktan Korunma
-Aşılanma-
• Aşı, 9 yaş ve altındaki kişilere 2 doz, 10 yaş ve
üzerindeki kişilere tek doz olarak uygulanmaktadır. İki
doz arasındaki süre en az 3 hafta olmalıdır.

• 6 ay ve altındaki bebeklere yeterli bağışıklık cevabı

geliştiremedikleri için aşı uygulanmamalıdır.

• Emzirme döneminde aşı uygulanabilir

• Pandemik grip geçirdiği laboratuvar tetkiki ile

belirlenmemiş kişiler aşılanabilir.

• Pandemik grip aşısı diğer aşılar ile aynı günde veya

farklı günlerde uygulanabilir. Aşı takvimindeki diğer
aşılar ertelenmemelidir.
 Pandemik Grip Aşısı Uygulamasında
Öncelikli Kişiler

• Kronik hastalığı olanlar:

- Akciğer hastalığı olanlar (astım, KOAH vb.)
- Kalp-damar hastalığı olanlar (hipertansiyon hariç)
- Böbrek ve karaciğer yetmezliği
- Şeker hastalığı
- Kan hastalıkları
• Kas-sinir hastalıkları
• Bağışıklık sistemi baskılanmış olan kişiler
(AİDS,kanser, steroid kullanımı vb)
• Aşırı kilolu kişiler
• 19 yaşından küçük olup sürekli aspirin kullananlar
• Gebeler ile doğum veya düşük yapmış ilk 15 gündeki
kadınlar
 Hastalıktan Korunma
-Aşılanma-

2 Aralık 2009 tarihinden itibaren ;

– 6 ay - 50 yaş arasındaki grupta yer alan herkese,
– Bulunduğu yaşa bakılmaksızın risk grubunda yer
alanlara,
– Sağlık personeli başta olmak üzere itfaiye,
doğalgaz,su ve elektrik işleri, iletişim, ulaştırma,
güvenlik ve asayiş gibi hizmetlerde çalışanlara talep
etmeleri halinde aşı yapılmaktadır.
• Pandemik grip aşısı, sağlık ocakları, aile
hekimlikleri ve hastanelerde ücretsiz olarak
uygulanmaktadır.
 Hastalıktan Korunma
-Aşılanma-
Aşının kesinlikle yapılmaması gereken durumlar:
• Yumurta yediğinde şoka girecek derecede ağır
alerji görülenler,
• Önceki grip aşılaması sonrası şoka girecek
derecede ağır alerji görülenler,
• Guillian Barré Sendromu geçirenler aşı
yaptırmamalıdır.
 Hastalıktan Korunma
-Aşılanma-

Aşılamanın Ertelenebileceği Durumlar

• Yüksek ateş (38ºC ve üzeri),
• Yeni başlayıp henüz teşhisi konamamış
hastalıklarda teşhis konulana kadar aşılama
ertelenebilir.

43
 Hastalıktan Korunma
-Aşılanma-
Yan etkiler
• Her ilaçta olduğu gibi grip aşılarında da çeşitli yan
etkileri vardır. Ancak bunların çoğu lokal ve hafif
yan etkiler olup hiçbir müdahaleye gerek
kalmaksızın kendiliğinden iyileşmektedir.

• Dünya Sağlık Örgütü’ne yapılan bildirimlere göre;

19 Kasım 2009 tarihine kadar yaklaşık 65 milyon
doz pandemik grip aşısı kullanıldığı ve aşının
mevsimsel grip aşısı kadar güvenli olduğu ortaya
çıkmıştır.
 Hastalıktan Korunma
-Aşılanma-
Yan etkiler
• Sık görülen yan etkiler (1/100-1/10):
Bu yan etkiler genellikle aşıdan sonraki birkaç
günde içerisinde kendiliğinden düzelir.
Aşı uygulanan bölgede kızarıklık, şişlik, sertlik,
morarma, ağrı, vücut kırıklığı, yorgunluk, baş ağrısı,
terleme, titreme, eklem ağrısı, kas ağrısı.
• Yaygın olmayan yan etkiler (1/1.000-1/100):
– Yaygın cilt reaksiyonu (ürtiker/kurdeşen dahil).

45
 Hastalıktan Korunma
-Aşılanma-
Yan etkiler
• Nadir görülen yan etkiler(1/10.000-1/1.000):
– Tansiyonda düşme, şok, sinirlerin geçtiği yol boyunca
ağrı, pıhtılaşma hücrelerinde azalma nedeniyle
kanama.
• Çok nadir görülen yan etkiler (<1/10.000):
– Vaskülit (damar iltihabı), nörit (sinir iltihabı),
ensefalomiyelit (beyin-omurilik dokusu iltihabı),
Guillain-Barre Sendromu.

46
 Hastalıktan Korunma
-Aşılanma-
Yan etkiler
• Ülkemizde bugüne kadar yapılan aşılama
sonrasında beklenmeyen önemli bir yan etki tespit
edilmemiştir.
• Aşı sonrası görülen bazı yan etkiler mevsimsel grip
aşılarında görülen sıklıktadır.
• Aşının yararı, olumsuz etkileri ile kıyaslandığında
çok daha yüksektir.

47
 Hastalıktan Korunma
-Aşılanma-
Yan etki takibi
• Ülkemizde aşıların yan etkileri, 2004 yılından bu yana,
Aşı Sonrası İstenmeyen Etki (ASİE) İzleme Sistemi ile
yakından izlenmekte;
• Aşı sonrası ortaya çıkan istenmeyen etkiler, Sağlık
Bakanlığı’nda, Ulusal Aşı Sonrası İstenmeyen Etki
Danışma Kurulu tarafından incelenmektedir. Bu kurul,
alanındaki uzman akademisyenlerden oluşturulmuştur.
 Hastalıktan Korunma
-Kişisel Korunma-
El yıkama:
• El yıkama diğer birçok bulaşıcı hastalıkta olduğu
hastalığın bulaşmasının engellenmesinde önemlidir.
Eller usulüne uygun şekilde su ve sabun kullanılarak
yıkanmalıdır.
• Suya ulaşılamayan durumlarda alkol içeren el
antiseptikleri kullanılabilir.
• Yıkama süresi en az 20 – 30 saniye olmalıdır.
• El yıkarken, ellerin bütün yüzeyleri ve parmak araları
su ve sabun ile iyice köpürtülerek yıkanmalıdır.
• Eller normal zamana göre daha sık ve şüpheli
yüzeylere temastan sonra yıkanmalıdır.
49
Doğru El Yıkama Yöntemi
Doğru El Yıkama Yöntemi
 Hastalıktan Korunma
-Kişisel Korunma-
• Kalabalık ortamlarda bulunmaktan ve yakın
temastan kaçınılmalı,
• Öksürme ve hapşırma adabına riayet
edilmelidir: Öksürme ve hapşırma esnasında
tek kullanımlık mendil kullanılmalı ve kullanılan
mendil çöpe atılmalıdır. Mendile ulaşılamayan
hallerde kol içine hapşırılmalı ve öksürülmelidir.

52
 Hastalıktan Korunma
Okullarda Ve Diğer Kuruluşlarda
Temizlik

• Su ve sabun el temizliğinde yeterlidir. Suya

ulaşılamayan durumlarda alkol içeren el
antiseptikleri kullanılabilir.
• Günlük temizlikte kullanılan deterjanlar yüzey ve
eşya temizliğinde yeterlidir.
• Asıl olan öğrenciler ve personel okulda iken
temizlik yapmak ve riskli bölgeleri günde en az
2 kez temizlemektir.
• Özel bir dezenfeksiyon işlemine gerek yoktur.
53
54
 Daha Fazla Bilgi Ġçin…

www.grip.gov.tr 56