1

Internet programiranje
Uvod
Opis kursa predavanja
Uvodna lekcija Internet
HTML
JavaScript
PHP
Apache Web server
MySQL baza podataka
Cilj kursa Ocene
40 % projekat
60% pismeni deo (rad na raunaru)
30% HTML i JavaScript
30% PHP
U okviru lekcije
ta je Internet i kako se moe
koristiti
Korienje multimedijalnih objekata
Pitanje performansi
ta je Internet?
Mrea svih mrea, povezuje univerzitetske,
dravne i privatne raunare zajedno, i
predstavlja infrastrukturu za korienje
elektronske pote, fajl arhiva, hipertekst
dokumenata, baza podataka i ostalih resursa
Veliki skup raunarskih mrea koje postoje i
deluju zajedno za prenos podataka i poruka na
daljinu i raunare, koji mogu biti u susednoj
kancelariji ili na bilo kom mestu u svetu.
William F. Slater, III, 1996
President of the Chicago Chapter of the Internet Society
2
ta je Internet?
Najvea mrea na svetu
Koristi TCP/IP protokole i paketnu
razmenu
Izvrava se na pomou bilo koje
komunikacione podloge
Dr. Vinton Cerf,Co-Creator of TCP/IP
Istorija Interneta
1968 - DARPA (Defense Advanced Research Projects
Agency) zajedno sa BBN (Bolt, Beranek & Newman)
realizuje ARPAnet
1970 Prvih pet vorova:
UCLA
Stanford
UC Santa Barbara
U of Utah, and
BBN
1974 - TCP specifikacija, Vint Cerf
1984 1. Januara, the Internet sa 1000
hostova poinje da koristi TCP/IP za prenos
poruka
Istorija Interneta
Razvoj Interneta
1945 1995
Memex
Conceived
1945
WWW
Created
1989
Mosaic
Created
1993
A
Mathematical
Theory of
Communication
1948
Packet
Switching
Invented
1964
Silicon
Chip
1958
First Vast
Computer
Network
Envisioned
1962
ARPANET
1969
TCP/IP
Created
1972
Internet
Named
and
Goes
TCP/IP
1984
Hypertext
Invented
1965
Age of
eCommerce
Begins
1995
1940 - 1969
1945 1969
Wecanaccess
informationusing
electroniccomputers
Wedoit reliablywithbits,
sendingandreceivingdata
Wecandoit cheaplybyusing
Digital circuitsetchedinsilicon.
Wecanaccomplishalot byhavinga
vast network of computerstousefor
accessinginformationandexchangingideas
Wewill provethat packet switching
worksover aWAN.
Packet switchingcanbeusedto
senddigitizeddatathough
computer networks
Hypertext canbeusedtoallow
rapidaccesstotext data
1970 - 1995
1970 1995
Ideasfrom
1940sto1969
Weneedaprotocol for Efficient
andReliabletransmissionof
Packetsover aWAN: TCP/IP
TheARPANET needstoconvert to
astandardprotocol andberenamedto
TheInternet
ComputersconnectedviatheInternet canbeused
moreeasilyif hypertext linksareenabledusingHTML
andURLs: itscalledWorldWideWeb
TheWorldWideWebiseasier touseif wehaveabrowser that
Tobrowser webpages, runninginagraphical user interfacecontext.
Great efficienciescanbeaccomplishedif weuse
TheInternet andtheWorldWideWebtoconduct business.
3
Realizacija Interneta
Tokom realizacije savremenog Interneta reeni su
sledei izazovi:
Pronalazak digitalnih mrea, u dananjem obliku
Razvoj infrastrukure za slanje i primanje elektronskih
poruka zadovoljavajuom brzinom
Razmenjivanje poruka izmeu raunara
Trend razvoja Interneta
Trend razvoja Interneta
1977: 111 hosts on Internet
1981: 213 hosts
1983: 562 hosts
1984: 1,000 hosts
1986: 5,000 hosts
1987: 10,000 hosts
1989: 100,000 hosts
1992: 1,000,000 hosts
2001: 150 175 million hosts
2002: over 200 million hosts
By 2010, about 80% of the planet will be on the
Internet
No. of Participating Hosts
Oct. 90 - Apr. 98
March 2001
Over 115 Million Hosts
(As of Jan. 2001)
Over 407 Million Users
(As of Nov. 2000)
218 of 246 Countries
(As of Jan. 2000)
About 100 TB of Data
> 31 Million Domain Names
Dr. Vint Cerf presents in Chicago
at the Drake Hotel on March 2001
The event was a fund-raiser for the ITRC
September 2002
Internet je dostigao dve vane
brojke:
Netsizer.com from Telcordia
4
Growth of Internet Hosts *
Sept. 1969 - Sept. 2002
0
50,000,000
100,000,000
150,000,000
200,000,000
250,000,000
9
/6
9
01
/7
1
01
/7
3
01
/7
4
01
/7
6
01
/7
9
08
/8
1
08
/8
3

10
/8
5
11
/8
6

07
/8
8

01
/8
9

10
/8
9

01
/9
1

10
/9
1

04
/9
2

10
/9
2

04
/9
3

10
/9
3

07
/9
4

01
/9
5

01
/9
6

01
/9
7

01
/9
8

01
/9
9

01
/0
1
08
/0
2
Time Period
N
o
.
o
f
H
o
s
t
s
The Internet was not known as "The Internet" until January 1984, at which time
there were 1000 hosts that were all converted over to using TCP/IP.
Chart byWilliamF. Slater, III
Sept. 1, 2002
Dot-ComBust Begins
Statistics from the IITF Report
The Emerging Digital Economy *
To get a market of 50 Million People
Participating:
Radio took 38 years
TV took 13 years
Once it was open to the General Public, The Internet
made to the 50 million person audience mark in just
4 years!!!
http://www.ecommerce.gov/emerging.htm
Released on April 15, 1998
* Delivered to the President and the U.S. Public on April 15, 1998 by Bill Daley,
Secretary of Commerce and Chairman of the Information Infrastructure Task Force
VANI LJUDI ZA RAZVOJ
INTERNETA
Prednosti Internet aplikacija
Jednostavan, globalan, na klik mia
Platformski neutralan: isti izgled za
veinu korisnika
Jednostavno korienje
interaktivnosti
Jednostavna nadogradnja (jeftina
distribucija)
i nedostaci?
Limit veza (modemski pristup)
Spore mree
HTML je primitivan, jer je u sutini jezik
za opis stranice
Interaktivnost je jo uvek limitirana,
posebno ako se uporedi sa srugim
medijima, poput CD-ROM
Problem intelektulane svojine i copyright-
a
Kako Internet funkcionie
Internet i TCP/IP nisu projektovani sa
multimedijalnim elementima kao
zahtevima dizajna
Podaci se prenose pomou TCP/IP
protokola podeljeni u male pakete
(chunks) veliine do 1.5K
Svaki paket ima svoju putanju, u
zavisnosti od trenutnog saobraaja
Poruka se sastavlja u krajnjoj taki
putanje
Izgubljeni paketi se mogu ponovo traiti i
ponovo poslati
5
Opet nedostaci
Multimedijalni podaci se alju u vidu
kontinualnog niza (veliki saobraaj)
Multimedijalni podaci bi trebali da stignu
u redosledu kako su i posalti (TCP/IP ne
garantuje takav poredak)
Rad sa multimedijalnim podacima ne trpi
ekanje na pakete koji nedostaju
Gubitak sinhronizacije je kritian
momenat (zvuk i slika do 80ms)
Brzina?
Veina korisnika je povezano pomou
Eterneta (koaksijalna veza ili RJ-45)
Odlinom brzinom u naim uslovima se
smatra 10MB/s (za zvuk OK, za video
potrebna kompresija)
ali: korienje protokola smanjuje
efektivnu brzinu do 3 - 4 MB/s
Jo jedan problem: aplikacioni nivoi i
topologija Eternet mree
ta uraditi?
koristiti bre maine, vee diskove
(nikada ne kodi)
koristiti kompresije (sa ili bez gubljenja
podataka)
koristiti posebne protokole (omoguiti
playback)
MBone (the virtual Multicast Backbone On
the interNEt) tehnologija koja
dozvoljava (distribuciju i pristup) u
realnom vremenu interaktivnim
multimedijalnim podacima na Internetu
Servisi Interneta
Elektronska pota (e-mail)
World Wide Web
Telnet
FTP (File Transfer Protocol)
IRC (Internet Relay Chat)
Usenet News
Web Serveri
Najpopularniji Web server je Apache
HTTP Server (Apache)
Sledei po popularnosti je Microsoft
Internet Information Services (IIS)
koji se koristi pod Windows
operativnim sistemom
Podrka za Javu Jakarta Tomcat
Web server
Web protokoli za komunikaciju
Web stranica se definie pomomou
jedinstvene adrese koja se naziva i URL
Svaki URL se satoji iy dva osnovna dela:
protocol (obino HTTP) i
domain imena za Web server ili Internet
Protocol adrese Web servera
Hypertext Transfer Protocol (HTTP)
odrava hypertext linkove koji se koriste
za navigaciju kroz Web
6
Host/Domain/IP
host oznaava raunar kome se pristupa
sa drugog udaljenog raunara
domain name je jedinstvena adresa koja
se koristi da bi se identifikovao raunar
kao Web server na Internetu
domain identifikator definie tip
institucije ili organizacije (.biz, .com,
.edu, .org)
Internet Protocol, ili IP adresa, je
drugi nain da se definie server
Kako se povezati
Internet nije centralni servis, kao telefon
ili vodovod
To je slaba veza izmeu velikog broja
razliitih mrea
Da bi se pristupilo Internetu:
Fiziki povezati server na raunar koji je na
Internetu
registrovati server kod provajdera
ekati na informaciju za Domain Name
Servers
Imena i adrese
Svako ime mora pripadati glavnom
domenu
Postoji samo nekoliko glavnih domena
Organizacije (ust.hk)
Poddomeni (polyu.edu.hk)
Pojedinani serveri se ponekad odvojeno
imenuju (a nekad ne)
Svako ime je povezano sa IP adresom u
formi x.y.z.u (x, y, z, i u su 1-byte binarni
brojevi od 0 do 255)
Adresiranje na Internetu
Jedinstvena IP adresa svakog raunara na
Internetu: 32 bita, npr.:
194.106.173.17
Simbolika adresa svakog raunara:
etf.bg.ac.yu
microsoft.com
mntr.sr.gov.yu
Domeni: com, edu, gov, org, mil, net
Adresiranje na Internetu
Korisnici na Internetu:
nbosko@etf.bg.ac.yu
URL (Uniform Resource Locator)
adrese:
http://www.etf.bg.ac.yu
ftp://ftp.sezampro.yu/internet/ie60.
exe
Internet Y2K problem
32-bitna adresa definie veliki broj adresa
(oko 4 billion) u najboljem sluaju, ali je
realna broj dosta manji
Sledea verzija IP protokola (IPv6, ili
IPng, za next generation IP) koristie
128-bitne adrese
Trebalo bi da bude dovoljno za sledeih
nekoliko stotina godina
7
Protokoli i servisi
Protokoli se moraju definisati
Postoje razliiti protokoli i razlikuju
se u mnogim aspektima
Odgovarajui daemon (ili serverska
komponenta) mora se izvravati u
okviru servera
Fizika veza
Pomou ica ili beina veza
Internet je promenio nain rada i
ivota, i sve e vie uticati u
budunosti
Klijent/Server Arhitektura
Server (back end):
Baza podataka od koje klijent zahteva
odreene informacije
Odgovara na zahteve klijenta i generie
potrebne informacije
Odgovoran za smetanje i odravanje
podataka
Sistem koji se sastoji iz klijenta i
servera je poznat kao sistem iz 2-
sloja
2-sloja
Klijent (front end):
Predstavlja interfejs ka korisniku
Prihvata informacije od korisnika, alje ih ka
serveru, prima, formatira i prezentuje
rezultate dobijene od strane servera
3-sloja
3-slojna, ili vie-slojna arhitektura,
klijent/server sistem se sastoji iz tri
razliita dela:
Klijentski sloj, ili nivo korisnikog interfejsa,
je u ovom sluaju Web ita
Aplikacioni sloj, ili srednji sloj, predstavlja
vezu izmeu klijenta u formi Web itaa i
smetenih podataka
Izvrava neophodna izraunavanja i proraune,
bazirane na zahtevima klijenta
Definie odgovore klijentskom sloju
Client/Server Architecture
8
Mogue aplikacije
skupljanje informacija
uenje na daljinu
elektronski biznis
distribuirane simulacije
online okruenja i igre
HTML
Poetak kao platformski neutralan
markup jezik
specificira se sadraj
logike oznake - markup (Header 1,
Header 2, ...)
prikaz pomou browser
Osnovni cilj -hypertext dokumenti
Standard za Internet dokumente
Trenutno
HTML omoguava veu autorsku
kontrolu poboljanja u cilju
ukljuivanja vie instrukcija za
formatiranje
U okviru novog standarda
poboljanja
CSS (cascaded style sheets)
downloadable fontovi
JavaScript i skriptovi na
klijentskoj strani
Skriptovi u okviru klijentskog dela su
jezici koji se izvravaju na localnom Web
itau (u klijentskom sloju) umesto na
Web serveru (u aplikacionom sloju)
JavaScript se koristi za validaciju formi,
izraunavanje, interaktivnost, ...
Ideja je da se na klijentskoj strani odradi
to vei deo posla
Skriptovi na serverskoj strani i
PHP
Skriptovi na serverskoj strani oznaavaju
skript jezike koji se izvravaju u okviru
Web servera
Hypertext Preprocessor (PHP) je
serverski skript jezik koji se koristi za
realizaciju interaktivnih Web sajtova
Jednostavan za uenje
Koristi mogunosti objektno-orijentisanog
programiranja
Podrava mnoge baze podataka (MySQL,
Oracle, Sybase, ODBC-bazirane)
PHP je Open Source
PHP:
PHP je open source programski jezik
Open source oznaava softver kod koga se sam kod
slobodno koristi i modifikuje
Ne moe mu se pristupati samo pomou Web
itaa kao to je sluaj sa JavaScriptom
Postavlja se i izvrava u okviru Web servera,
gde realizuje razliite naine procesiranja ili
pristupa bazama podataka
9
Integracija multimedijalnih
elemenata
Krajnji cilj je napraviti aplikaciju sa
integrisanim multimedijalnim podacima
Multimedijalni sadraj se mora ukljuiti u
okviru HTML dokumenata
Razliiti naini za integraciju multimedije
u okviru Web stranica
MIME - Multipurpose Internet Mail Extensions
Pomone aplikacije
Browser plug-inovi
MIME
Standardni nain da se identifikuje
sadraj
Integrisan u okviru HTTP protokola
Informacije o tipu i podtipu sadraja
text/plain
text/html
image/gif
application/x-director
Omoguava se browser-u da prepozna
kako e se prikazati podaci
server browser
MIME
requests a file
looks up file extension
looks up who will
handle this file type
looks up MIME type
returns MIME type
(and file data)
displays the file, or
activates helper, or
activates plug-in
Pomone aplikacije
Spoljane aplikacije za prikaz
odreene vrste podataka
Odvojene od browser-a
+ browser moe biti manji
moraju e odvoje instaliarti
Podaci se prikazuju u odvojenom
prozoru mala mogunost
integracije
Browser plug-inovi
Spoljanji kod moduli
Omoguavaju prikaz u okviru browser-a
+ dobra integracija
+ povezanost sa browser-om
+ pluginovi su obino besplatni
moraju se podesiti sa strane korisnika
Poeljno je da se instaliraju automatski