KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP: Bước đầu khảo sát sự hấp phụ êtylen, propen, iso-butylen trên zeolit chabazite bằng phương pháp phiếm hàm mật độ.
(PSeudopotential Plane-Wave Density Functional Theory: PSPW DFT)
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP: Bước đầu khảo sát sự hấp phụ êtylen, propen, iso-butylen trên zeolit chabazite bằng phương pháp phiếm hàm mật độ.
(PSeudopotential Plane-Wave Density Functional Theory: PSPW DFT)
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP: Bước đầu khảo sát sự hấp phụ êtylen, propen, iso-butylen trên zeolit chabazite bằng phương pháp phiếm hàm mật độ.
(PSeudopotential Plane-Wave Density Functional Theory: PSPW DFT)
Bc u kho st s hp ph tylen, propen, iso-butylen trn zeolit chabazite bng phng php phim hm mt .
(PSeudopotential Plane-Wave Density Functional Theory: PSPW DFT)
Gio vin hng dn : TS L Minh Cm Sinh vin : Lng Thin Ti K53C
Phn I. t vn I/L do chn ti Trong na cui th k XX, lnh vc nghin cu v ng dng ca zeolit ra i v c nhng bc pht trin mnh m. Nh c cu trc mao qun ng u, din tch b mt ln, zeolit c nhiu ng dng, c bit l trong lnh vc xc tc ho du. zeolit c s dng lm xc tc c hot tnh v chn lc cao, d tch ra khi sn phm v khng gy nhim mi trng Trong zeolit, cc tm axit Bronsted l cc tm c hot tnh xc tc, tuy nhin nhng hiu bit chi tit v c ch ca nhng phn ng (cracking,izome ha, ankyl ha,) xy ra trn cc tm ny cn rt hn ch. Chnh v vy vic nghin cu s hp ph v chuyn ha ca cc hirocacbon trong cc mao qun ca cc axit zeolit aluminosilicat c bit c cc nh khoa hc thc nghim cng nh l thuyt quan tm.
I/L do chn ti - Ngy nay vi s pht trin ca my tnh in t, ha hc l thuyt c coi nh mt cng c rt hu hiu cho vic nghin cu xc tc. Trong khi , vic xy dng 1 h thng thc nghim c th xc nh c s phn b sn phm trong tng bc phn ng thc s l mt thch thc i vi cc nh khoa hc thc nghim.
- Mc d nhng khi nim c bn v proton ha anken trn zeolit c nghin cu nh tnh ton ha hc lng t nhng mc l thuyt khc nhau
, song vn cn nhng cu hi lin quan n c ch hnh thnh, bn, nng lng hot ha,
- Bc u kho st qu trnh hp ph ca etylen, propen, iso- butylen trn zeolit Chabazite bng phng php phim hm mt . II. i tng nghin cu Zeolit l cc aluminosilicat tinh th M 2/n .Al 2 O 3 .xSiO 2 .yH 2 O M l cation c ha tr n (hay cation b tr in tch khung) x l t s mol SiO 2 /Al 2 O 3
y l s phn t H 2 O
kt tinh trong zeolit.\
n v cu trc ca zeolit l cc t din TO 4 (T= Al,Si)
2- O Si 4+ O 2- O 2- O 2- 2- O Al 3+ O 2- O 2- O 2- Thay Si = Al III.Nhng gii php khoa hc c gii quyt
a, Thut ton: M phng h bng ct cluster, phng php hay s dng l HF, DFT vi cc b hm khc nhau
Hnh 2: M phng qu trnh ct cluster t zeolit
Si O Si O Al O Si O Si O Si O Si O Si O - O - O - O - O - O - O - O O - O - O - O O - O O - - O O - H Si Si O - O - O - O - O - O - Al O O O Si H H H O Si H H H H H III.Nhng gii php khoa hc c gii quyt b, Ni dung khoa hc: Cc kt qu nghin cu thc nghim v l thuyt ch ra rng: s proton ha anken qua 2 giai on, v cui cng to thnh ankoxi b mt, trong cacbocation ch tn ti nh l mt trng thi chuyn tip
-Bc 1: to phc gia proton v anken. -Bc 2:hnh thnh lin kt C-O (nguyn t O bn cnh nhm OH trong mng zeolit) to phc H 2 C 1 =C 2 R 1 R 2 + O Ha Al O H 2 C 1 = C 2 R 1 R 2 O Ha Al O O Al O C 2 C 1 R 1 R 2 O Al O C 2 C 1 H 2 Ha R 1 R 2 (II) (III) (IV) (I) O Al O CH 2 C Ha (III') R 2 R 1 O Al O CH 2 C (IV') R 1 R 2 Ha H H Ha Hnh 3: S m phng cc giai on trong qu trnh hp ph. (I) l trng thi ban u ca h (II) l phc pi, (III) l trng thi chuyn tip, (IV) l phc
III.Nhng gii php khoa hc c gii quyt Hn na kt qu tnh l thuyt cn cho bit: Kh nng hp ph ca cc anken: etylen > propen > iso-butylen. Xc nh c cc cu trc hnh hc trong qu trnh v tnh c nng lng km theo. IV.Nhng vn tn ti cn nghin cu H cht nghin cu c s lng nguyn t rt ln, i km vi n l mt lng php tnh khng l, nn phi p dng mt lot cc php n gin ha, v vy dn n
- H m phng cha st vi h thc v h m phng cha l h v hn tun hon, v h m phng cluster c xy dng t mt phn h thc do khng th hin c tt c cc nh hng ca zeolit n h cht nghin cu. - Cc phng php tnh c chnh xc mc tng i - i vi trng hp isobutylen vn cn nhiu vn cn tranh lun. C tc gi ch ra rng khi iso-butylen hp ph trn zeolite th dng tn ti ch yu li l cation tert - butyl Phn II. Gii quyt vn . Mc tiu cng trnh: kho st c ch proton ha anken Nhim v c th: Xy dng m hnh h (v hn tun hon) Ti u ho hnh hc cc h nghin cu. Tnh nng lng cc qu trnh lin quan bao gm: + Nng lng hnh thnh phc + Nng lng hnh thnh phc So snh kh nng hp ph ca anken v s nh hng hp ph.
Xy dng m hnh h Ti u ha cu trc Cu trc hnh hc Nng lng Nhn xt v kt lun Phng php nghin cu
Xy dng h cht nghin cu v hn tun hon ng vi cu trc ca h thc p dng phng php phim hm mt , s dng gi th v b hm sng phng (phng php PSeudopotential Plane-Wave DFT) trn phn mm Nwchem nghin cu h cht
Phng php phim hm mt l mt phng php tnh t u (ab-initio) hin i, cng vi s dng b hm sng phng l b hm p dng rt tt cho h tun hon. Trong khi , vic p dng gi th cho php gim khi lng tnh ca h
* Ti u ho cc anken etylen ,propen v iso-butylen.
Bng 1: Cc thng s ca etylen tnh c t l thuyt v thc nghim
d C=C d C-H Gc HCC Gc HCH Tnh c t l thuyt 1.32 A 0 1.08A 0 121.7 0 116.7 0
Thc nghim [*] 1.33 A 0 1.08 A 0 121.7 0 116.6 0
(*) c tra t cc gio trnh hu c
Phn II:Ni dung nghin cu v kt qu
Xt ring cc anken
d C1=C2 d C1-H d C2-H d C2-C3
Tnh c t l thuyt 1.32 1.082 v 1.087 1.09 1.48 Thc nghim [*] 1.34 1.081 v 1.091 1.09 1.50 Bng 2: Cc thng s ca propen tnh c t l thuyt v thc nghim d C1=C2 d C1-H d C2-CH3
Gc HC1C2 PSPW DFT/Nwchem 1.32 1.08 1.48 120.87; 121.21 B3LYP 6-31G(d)/ Gaussian 98 1.34 1.09 1.51 121.76 Bng 3: Cc thng s ca iso-butylen tnh c t l thuyt: phng php nghin cu PSPW DFT phn mm Nwchem, v phng php B3LYP/6-31G(d) phn mm Gaussian 98 phng php PSPW DFT/Nwchem cho kt qu rt gn vi thc nghim v vi kt qa tnh l thuyt ng tin cy khc tin cy ca phng php nghin cu Chabazite c ti u ha
Xt h Chabazite ring l Ti u ha Chabazite: d(O-H a ) = 0.992 A 0
nng lng -428.3239 hartree Xt cc h anken - Chabazite Xy dng m hnh h nghin cu (t cc anken li gn tm axit Bronsted: H a ) Hnh 2: Input h tylen - Chabazite
* Ti u ho h anken chabazite Cu trc v nng lng phc , phc
Nhn xt v kt lun
Hnh 3: output phc ca propen chabazite
Hnh 3: output phc ca propen chabazite
Etylen Chabazite Phc Phc d O-Ha (A 0 ) 0.992 0.984 1,10 1.02 d Ha-C2 (A 0 ) 1.98 d Ha-C1 (A 0 ) 1.91 d C1-C2 (A 0 ) 1.316 1.34 1.323 1.34 1.47 1.50 d O2-C2 (A 0 ) 2.85 1.60 1.46 Gc AlOH 103.95 0 94.53 0
Nng lng h (hartree) -13.6816 -428.3239 -442.0238 -442.0515 Bng 4: Kt qu tnh cho qu trnh hp ph ca etylen Ch s in m, bn phi l kt qu tnh theo phng php DFT:LDA/DND (constrained cluster)
Bng 5: Kt qu tnh cho qu trnh hp ph ca propen
Ch s in m bn phi l kt qu tnh theo phng php HF/6-31G *
(Constrained cluster) [3]
Propen Chabazite Phc Phc (spc) Phc (spp) d O-Ha 0.992 0.954 1.15 0.96 d Ha-C2 1.99 d Ha-C1 1.78 d C1-C2 1.32 1.32 1.34 1.32 1.48 1.52 1.49 d O2-C2 3.12 1.69 1.49 1.58 Gc AlOH 103.95 0 93.65 0
Nng lng h (hartree) -20.5565 -428.3239 -448.9025 -448.9197 -448.9169 Bng6: Kt qu tnh cho qu trnh hp ph ca iso-butylen Ch s in m bn phi l kt qu tnh theo phng php HF/6-31G *
(Constrained cluster) [3]
Isobutylen Chabazite Phc Phc (spc) Phc (spp) d O-Ha 0.992 0.954 1.74 0.96 d Ha-C2 1.92 d Ha-C1 1.19 d C1-C2 1.32 1.32 1.39 1.33 1.44 1.52 1.48 d O2-C2 3.53 2.66 1.52 1.62 Gc AlOH 103.95 0 92.66 0
Nng lng h (hartree) -27.4311 -428.3239 -455.7901 -455.8004 -455.7887 E to phc (kJ/mol) (Nng lng hp ph ) E to phc (kJ/mol) (Nhit hp ph) E( - ) (kJ/mol) spc spp (nu c) Spc spp (nu c) H etylen -CHA -48.02 -120.71 -72.69 H propen-CHA -57.99 -103.13 - 95.78 -45.14 -37.79 H Isobutylen -CHA -92.10 -119.13 -88.43 -27.03 3.67 Bng 7: Nng lng km theo cc qu trnh Nhn xt: S hnh thnh phc v nng lng hp ph Cc tham s ti u ha ca anken hp ph v lin kt OH a trong phc l gn tng t (hoc thay i khng nhiu) so vi gi tr tnh ton ca tng h ring bit (anken v OH a trong Chabazite). di lin kt C=C v O-H a trong phc di hn so vi d(C=C) trong anken ring l, v d(O-H a ) trong Chabazite ring l l khong 0.003 A 0 v 0.11 A 0 (i vi h etylen Chabazite) v 0.02A 0 v 0.16A 0 (i vi h propen Chabazite) . iu ny chng t rng cc di ca c 2 lin kt u yu i (nhng khng mnh) v gi tr gc lin kt AlOH a b thay i do proton ca cc tm hot ng nh hng v pha lin kt i ca anken (t 103.95 0 xung cn 94.53 0 i vi phc ca h etylen- Chabazite v 93.65 0 i vi phc ca h propen Chabazite).
Ring i vi trng hp ca isobutylen, trong phc ta thy rng di lin kt C=C tuy khng tng ng k (tng t 1.32A 0 trong iso-butylen ln 1.39A 0 trong phc ), nhng khong cch O-H a li tng mnh (t 0.992A 0 ln 1.74A 0 ) iu ny c gii thch l do proton H a rt d to vi iso-butylen thnh cacbocation tert-butyl bn, nn s tc ng ca iso- butylen ln tm Bronsted H a l rt ln, lm ko di lin kt O- H a v lm ngn lin kt H a -C 1 (1.19A o ) so vi cc trng hp elylen v propylen
Thng thng, proton ca nhm OH a l gn vi nguyn t C1 (cacbon u mch) hn l vi nguyn t C2 (cacbon s tng tc vi tm axit). Thc t tnh ton cng ch ra iu : Vi phc ca h etylen CHA : d(H a -C1)=1.91 A 0 d(H a -C2) =1.98A 0 v vai tr ca 2 nguyn t C1 v C2 l tng ng. Vi phc ca h propen CHA : d(H a -C1)= 1.32 v d(H a -C2) =1.78 A 0
Vi phc ca h iso-butylenCHA: d(H a -C1)= 1.19 v d(H a -C2) =1.39 A 0
Khi i t etylen propen iso-butylen ta thy rng khong cch d(H a -C1) gim dn (t 1.91 1.32 1.19A 0 ) iu ny chng t lin kt gia cc anken v H a trong phc ngy cng bn, iu ny cng c chng t qua kt qu nng lng hnh thnh phc (nng lng hp ph) m dn khi i t etylen propen isobutylen. Nng lng hp ph ca etylen l -48.02 (kJ/mol) ca propen l -57.99 (kJ/mol) v ca iso-butylen l -92.10 (kJ/mol).
Nhn xt *S hnh thnh phc (ankoxi) v nhit hp ph. Khi nghin cu nh hng ca di mch C n qu trnh hp ph ca hirocacbon, yu t quan trng nht khng phi l kch thc h m l bn cht ca C trong lin kt cng ha tr C-O. Khi i t phc n phc , di d(C2-O2) gim dn n di ca mt lin kt n (t 2.85 n 1.60 A 0 i vi h etylen Chabazite, t 3.12 n 1.69 A 0 i vi h propen Chabazite). Nh vy trong cc phc c s hnh thnh ankoxi b mt. Ring trong trng hp phc ca h isobutylen Chabazite, d(C2-O2) sn phm chnh l tng i ln (2.63A 0 ), iu ny c th a ra nhn xt rng trong qu trnh hp ph ca iso-butylen trn chabazite, dng tn ti ch yu s l cc cabocation tert-butyl tng ng m khng phi l ankoxi bc ba (iso-butoxi).
Khi i t etylen propen, di lin kt d(C2-O2) trong phc tng t 1.60A 0 n 1.69A 0 iu ny chng t ankoxi bc mt trong phc ca h etylen Chabazite l bn hn ankoxi bc hai trong phc h propen Chabazite. Nhit hp ph ca cc anken trn Chabazite l tng i ln, v vy Chabazite c kh nng hp ph mnh cc anken. Tuy nhin khi i t etylen propen , nhit hp ph ln dn, t - 120.71 (etylen) n -103.13 (propen) , khuynh hng ny lin quan trc tip n bn ca lin kt cng ha tr C-O, phn nh qua gi tr d(C2-O2). C th rt ra kt lun v bn ca cc ankoxi gim theo chiu tng mch carbon: etoxi > propoxi. Ring trng hp iso-butylen c ch hp ph khng nh 2 trng hp trn v khng to ra ankoxi nn ta khng th so snh. Nhn xt *S nh hng hp ph - Vi nhit hp ph propen v nhit hp ph isobutylen: nng lng ca s to thnh ankoxi bc cao m hn s to thnh ankoxi bc thp, chng t s hp ph d to ankoxi bc cao. Hn na trong phc ca h propen chabazite v h isobutylen chabazite th d Ha- C2 < d Ha-C1 , iu ny chng t H a s tn cng chnh vo cacbon bc thp v to thnh ankoxi bc cao hn. Tuy nng lng hp ph to thnh ankoxi bc cao khng m hn nhiu ankoxi bc thp, nhng thc t th sn phm chnh ca qu trnh hp ph l ankoxi bc cao, v s hp ph trong zeolit cn ph thuc vo nhiu yu t, m hiu ng khng gian l mt yu t rt quan trng. H a s d tn cng vo nguyn t C t b n ng hn, tc l C1, to thnh ankoxi bc cao.
Nhn xt *nh hng ca di mch C ln qu trnh hp ph. Khi di mch C ln dn t C 2 (etylen) C 3
(propen) C 4 (isobutylen): bn ca phc tng dn, do di d(H a C1) gim dn (1.91 1.32 1.19A 0 ) v nng lng hp ph nh dn , -48.02 (tylen) , -57.99 (propen) v -92.10 (iso-butylen) bn phc gim dn t etoxi n propoxi,do di d(C2-O2) tng dn, nhit hp ph tng dn:t -120.71 (etylen) n -103.13 (propen)
* D on ng phn ng:
Kho st ph mt trng thi DOS Mt s pic trong ph DOS ca propen b bin mt hoc l b dch chuyn,chng t trong trng thi (II) propen khng cn trng thi t do m i vo trng thi lin kt (phc )
Kt lun Tnh c cc cu trc ca cc anken: etylen v propen, cho kt qu rt gn vi thc nghim. Kho st kh nng hp ph ca tylen, propen v iso- butylen trn Chabazite. Xc nh c s tn ti ca cc cu trc phc v phc trong qu trnh hp ph. So snh bn ca cc phc ny theo chiu di mch cacbon ng thi tnh c gi tr nng lng ca cc qu trnh km theo. Ch ra kh nng hp ph ca etylen l cao hn ca propen, ca propen.Trong trng hp anken bt i xng, sn phm chnh l ankoxi (hay cacbocation) bc cao hn. Qua cc d kin v nng lng ca qu trnh hp ph, ta c th d on ng phn ng
Chng minh c s to thnh phc v phc qua ph DOS v qua phn tch cc gi tr v di lin kt. T cc kt qu thu c, ta thy kh nng p dng tt ca phng php PSeudopotential Plane Wave DFT (PSPW DFT) khi nghin cu cc h v hn tun hon, t chng ti xut tip tc dng phng php ny nghin cu y v su sc hn na s hp ph v chuyn ha cc anken trn zeolit Chabazite. V d nh trong lun vn cn cha cp n nhng nh hng t cu trc zeolit, nh t l Si/Al, dn n s lng tm axit Bronsted, vic c mt ca cc nguyn t khc trong zeolit (v d nh thay th Si bng B, Ga thay v l Al), nh hng t bn cht zeolit (nghin cu s hp ph trn cc zeolit khc) , vi hi vng tm hiu c ch ca qu trnh, d on c cc ng phn ng chnh, gip cc nh thc nghim nh hng c tin trnh phn ng.