หนวยที่ 5: การสรางยูสเคสโมเดล

1 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย

 แบบจําลองที่ใชในการพัฒนาระบบ

z แบบจําลองความตองการ (requirement model)

z แบบจําลองการวิเคราะห (analysis model)
z แบบจําลองการออกแบบ (design model)
z แบบจําลองการสราง (implementation model)
z แบบจําลองการทดสอบ (test model)

2 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย

 กระบวนการพัฒนาระบบและแบบจําลอง

วิเคราะห สราง ทดสอบ

แบบจําลองความตองการ แบบจําลอง
แบบจําลองการวิเคราะห การทดสอบ

แบบจําลองการออกแบบ
แบบจําลองการสราง

3 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย

 เทคนิคการสรางแบบจําลอง

z รูปแบบ (syntax)
z ความหมาย (semantics)
z วิธีการและกฎ (pragmatics)

4 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย

 กระบวนการวิเคราะห

z ในกระบวนการวิเคราะห (analysis process)

นักวิเคราะหสรางภาพของกรอบแนวคิดของระบบที่
ตองการสราง
z มีการพัฒนาแบบจําลอง (โมเดล) ตางๆ
– เพื่อทําความเขาใจระบบ
– เพื่อการสื่อสาร

5 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย

 กระบวนการวิเคราะห

ขอกําหนด
ความตองการ
(Requirements
specification)
การวิเคราะหความ การวิเคราะห
ตองการ ความทนทาน
(Requirements (Robust
analysis) analysis)

แบบจําลอง แบบจําลอง
ความตองการ การวิเคราะห

6 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย

 แบบจําลองความตองการ

ประกอบดวย
z ยูสเคสโมเดล (use case model)
z ขอกําหนดอินเตอรเฟส (Interface descriptions)
z แบบจําลองขอบเขตปญหา (problem domain
model)

7 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย

 ยูสเคส (Use Case)

z ยูสเคสคือชนิดของความสามารถของระบบจาก
มุมมองของผูใช
z แผนภาพยูสเคส (Use case diagram) ใชแสดง
งานที่ระบบจะสามารถทําได และผูใชที่ติดตอกับ
ระบบใชความสามารถนี้
z แบบจําลองความตองการของผูใชประกอบดวย
แบบจําลองยูสเคส (Usecase model),
แบบจําลองออบเจ็คในขอบเขตปญหา (problem
domain object model), คําอธิบายสวนติดตอกับ
ผูใช (user interface description)
8 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย
 ยูสเคส (Use Case)

z ยูสเคส ใชเพื่อบันทึกขอบเขตของระบบ และความ

เขาใจของผูพัฒนาวาอะไรคือสิ่งทีผ
่ ูใชตองการ
z ขอกําหนดพฤติกรรม (Behaviour specifications)
ในรูปแผนภาพยูเอ็มแอล (UML diagram) หรือ
คําอธิบายยูสเคส (Use case description) ใชเพือ ่
เสริมยูสเคส

9 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย

 ตัวอยางยูสเคสไดอะแกรม

แอคเตอร (Actor) = ขอบเขตของระบบ

บทบาทของผูใช (System/subsystem
boundary)

ยูสเคส
(Use case)
ความสัมพันธแบบสื่อสาร
(Communication association)
10 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย
 ซีนาริโอ (Scenario)

z รูปแบบการดําเนินของเหตุการณในยูสเคส
z หนึง่ ยูสเคสมีไดหลายซีนาริโอ
z ยูสเคสมี
– 1 ซีนาริโอปกติ เรียกวา Basic course (ลําดับเหตุการณ
หลัก) หรือ Normal flow (การดําเนินเหตุการณปกติ)
– อาจมีรูปแบบการดําเนินของเหตุการณทต ี่ างไปจากกรณี
ปกติหลายซีนาริโอ เรียกวา Alternative course (ลําดับ
เหตุการณทางเลือก) หรือ Exceptional flow (การ
ดําเนินเหตุการณกรณีแตกตาง)

11 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย

 ความสัมพันธระหวางยูสเคสเพิ่มเติม

z <<include>>
– ยูสเคสที่เปนขัน
้ ตอนหนึง่ ของหลายยูสเคส
z <<extend>>
– ยูสเคสหนึ่งอาจแทรกเขาไปในอีกยูสเคสหนึ่ง
z Generalization
– ระหวางแอ็บสแตร็กยูสเคส และคอนครีตยูสเคส

12 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย

 ขอแนะนําในการสรางแบบจําลองยูสเคส
(Use Case Modelling guidelines)

1.ใสใจกับยูสเคสที่ไมซับซอนและทีเ่ ปนปกติกอ
 น
2.สําหรับทุกขั้นในยูสเคสใหถามคําถามนี้
‡ มีอะไรผิดพลาดเกิดขึ้นในขัน
้ นี้ไดบา ง?
‡ ขั้นตอนนี้สามารถทํางานแตกตางไปไดอยางไรบาง?

3.หายูสเคสรวมออกมาจากลําดับเหตุการณรวมและ
การใชงานทีเ่ กี่ยวของ และถามีการเพิ่มยูสเคสใหม
ที่เฉพาะขึ้นพยายามใชประโยชนจากความสัมพันธ
แบบเอ็กซเทนด (extend)
13 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย
 การสรางแบบจําลองยูสเคส
(Creating Use Case Modelling)

z สรางแบบจําลองกระบวนการทํางานเชิงธุรกิจ
(Developing a simple business process
model)
z พิจารณาหาแอคเตอร (Identifying the actors)
z พิจารณาหายูสเคส (Finding use cases)
z แบงยูสเคสเปนแพ็คเก็จ (Dividing use case into
packages)

14 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย

 พิจารณาหาแอคเตอร (Identifying
the Actors)

z คิดถึงบทบาทที่ผูใชแสดง ไมใชบุคคลหรือตําแหนง
งาน
z แอคเตอร เปนมนุษยและหรือไมกไ ็ ด
z คําถามในการคนหา
– ใครจะเปนผูใ ชระบบ? ใครไดรับผลกระทบจากระบบ? กลุม 
ใดตองการความชวยเหลือจากระบบในการทํางาน?
– ใครมีผลกระทบตอระบบ? ผูใชกลุมใดทีร่ ะบบตองการในการ
ทํางาน? (งานนีร้ วมทั้งงานหลักและงานทุติยภูมิ เชน การ
บริหาร)
15 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย
 พิจารณาหาแอคเตอร (Identifying
the Actors)

– ฮารดแวรหรือระบบภายนอกใดที่ใชระบบนี้ในการทํางาน?
– แอพพลิเคชัน ่ นี้แกปญหาใด (เพื่อใคร)?
– ผูใชใชระบบอยางไร (ยูสเคส)? ผูใ ชทาํ อะไรกับระบบ?

16 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย

 พิจารณาหายูสเคส (Finding Use
Cases)

z สําหรับแตละแอคเตอร หางานหรือหนาที่ที่แอค
เตอร ควรสามารถทําได หรือที่ระบบตองการให
แอคเตอรทํา ยูสเคสควรสื่อถึงการดําเนินของ
เหตุการณที่นาํ ไปสูเปาหมายที่ชด
ั เจน
z ตั้งชือ
่ ยูสเคส
– ชื่อยูสเคสควรอธิบายหนาที่ของยูสเคส
– ชื่อยูสเคสควรสื่อวาอะไรจะเกิดขึ้นเมื่อยูสเคสถูกกระทํา
– ควรอยูในรูป กริยา หรือ กริยา + นาม
– ชื่อควรสื่อความหมาย และตรงกัน
17 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย
 พิจารณาหายูสเคส (Finding Use
Cases)

z อธิบายยูสเคสพอสังเขป โดยใชคําศัพทที่ผูใช
คุนเคย

18 OOAD 1/2550 ดร.สุขสถิต มีสถิตย