.T..

Makina Fakltesi STATK

Mekanik Ana Bilim Dal Blm 1

GENEL KAVRAMLAR

MEKANK : Cisimlerin, Kuvvetlerin etkisi altnda DENGE ve hareket artlarn
inceleyen bilim daldr.

1- RJD (KATI) CSMLER MEKAN
2- SOLD (EKL DETREBLEN CSMLER) MEKAN
3- AKIKAN MEKAN
4- QUANTUM (ATOM) MEKA


1- RJD CS. MEK.
STATK

Kinematik


KNETK
Dinamik


AMA:

Mekanik uygulamal bilim daldr. Amac, fiziksel olaylar aklamak ve
nceden tahmin etmek; Mhendislik uygulamalarna temel tekil etmek.

(Alternatif : Doay fiziksel nitelikler asndan nedenleriyle birlikte irdeleyip
mhendislik zmleri iin fayda salayacak bilgilerin temelini oluturmaktr)

Mekaniin Tarihsel Geliimi ve nc Bilim Adamlar
1- Archytas of Tarentum, (M.. 400) (Makaralarn Teorisi)
2- Archimedes, (M..287-212) (Kaldrma Prensipleri)
3- Leonardo Da Vinci, (1452-1519) (Kaldrmann Momenti)
4- Copernicus, (1473-1549) (Gne Sistemi)
5- Stevinus, (1548-1620) (Kuvvetlerin Paralelkenar Toplam)
6- Varignon, (1654-1722) (Kuvvetin Momenti - Bileenlerin Momenti)
7- Galileo, (1564-1642) (Virtel Yerdeitirme Virtel )
8- John Bernoulli, (1667-1748) (Virtel in Uygulamas)
9- Huygens, (1629-1695) (Sarka ve Sarkal Saat cad)
10- Sir Isaac Newton, (1642-1727) (1642-1727) (Evrensel ekim ve Hareket
Kanunu)
11- Euler, (1707-1793) (Atalet Momenti)
12- DAlembert, (1717-1783) (Atalet Kuvveti)
13- Lagrange, (1736-1813) (Hareket Denklemlerin Enerji Yntemlerinin
Yardmyla elde edilmesi)


1
.T.. Makina Fakltesi STATK
Mekanik Ana Bilim Dal Blm 1

14- Coriolis, (1792-1843) (Corioli ivmesi)
15- Max Plank, (1858-1947) (Quantum Mekanii)
16- Albert Einstein, (1879-1955) (Rlativite Teorisi)
NOT: Newton Mekanii, hz k hzna gre kk olan cisimler iin
geerlidir.

TEMEL BYKLKLER : UZAY, ZAMAN, KTLE ve KUVVET


UZAY : boyutlu olup cismin yerini belirler.




O
y
z
x
P (x,y,z)

ZAMAN : Bir olayn tekrarlanma araldr. Skalerdir.
KTLE : Maddesel zelliktir. Dnya tarafndan eit kuvvetle ekilen cisimlerin
ktleleri eittir. Ktlesi eit olan iki cisim teleme hareketine ayn reaksiyonu
verirler.. Skalerdir.
KUVVET : Cisimlerin birbirleri zerine yaptklar etkidir. VEKTREL BR
BYKLTR.

NOT : Newton Mekaniinde; UZAY, ZAMAN ve KTLE birbirinden bamsz
temel (Mutlak) byklklerdir (Rlativite teorisinde geersizdir).
Kuvvet tretilmi bir kavramdr. Bir cisme etkiyen kuvvet cismin ktlesi ve
ivmesi ile orantldr.




Maddesel Nokta (Maddesel Cisim) Statii
STATK

Kat Cisim Statii


Maddesel Nokta : Uzayda tek bir geometrik nokta ile temsil edebileceimiz ve
ktlesi olan cisimciklerdir.







2
.T.. Makina Fakltesi STATK
Mekanik Ana Bilim Dal Blm 1
RJD CSM : Birbirine gre sabit konumda bulunan sonlu saydaki Maddesel
Nokta cmlesine denir.

NEWTON MEKANNN KANUNLARI :

1- Bir maddesel noktaya etkiyen kuvvet sfr ise maddesel nokta durumunu
deitirmez. (ATALET PRENSB)
2- Maddesel Nokta, etkiyen kuvvetin dorultusunda ve ynnde VME kazanr.
(Serbest Maddesel Nokta)





.
P,m
F

. m = F a

(Hareket Prensibi)
3- Temas eden cisimler birbirlerine eit byklkte ve ters ynl ayn dorultulu
kuvvet uygularlar. (Etki Tepki Prensibi )


, ,


4- Newtonun ekim kanunu : Karlkl bulunan iki cisim birbirlerine nc
kanuna gre kuvvet uygularlar.






(r, Ktle merkezleri arasndaki uzaklk)
G = Evrensel ekim sabiti = (6,67320,0031)x 10
-11
[
2
2
. N m
kg
]
Byk ktleli cisim kk ktleliyi eker.
NOT : Dnyann yeryzndeki cisimlere uygulad ekim kuvvetine cismin
AIRLII denir.

,
,



g = 9,81 m/s
2
dir.

2
F
F

1
2
P
1
P

| | = F F

1 2
= F F | |


1 2
P
2
P
1
m
M
r
2
F

1
F

1 2
= F F

1 2
2
. .
| |
G M m
r
= = F F

| |


.
M
m
.
R

2
. .
| |
G M m
R
= F

2
.
yerekimi ivme
G M
g
R
= =
| | W arlk mg = = = F

3
.T.. Makina Fakltesi STATK
Mekanik Ana Bilim Dal Blm 1

BRMLER: SI (The International Systems of Units) birim sistemini
kullanyoruz.

Uzunluk : L metre = [m]
Zaman : T saniye = s
Ktle : M kg
Kuvvet: [N] Newton =
2
M.L
T
=
2
Kg.m
s


Not: Dier byklklerin birimi tretilir. rnein:

sin
( )
A
A
M h
M N m newton metre

=
= = =
=
A
A
M AP F
M AP F F



NOT: Verilen bykl temel(standart) birime dntrrz. rnein
.

F
P
h
u

A

90
km
v
h
= hzn [m/s] cinsinden yazarsak
1000
90 (90 )( )( ) 25 /
3600
km km m h
v m
h h km s
= = = s

VEKTREL LEMLER

1-) Vektr skaler ile arpma

, ile . = a b

// b a

=
a
b

a

2-) ki vektrn toplanmas





Paralelkenar yntemi.
Sonu yeni bir vektrdr.

e

= + = + c a b b a


b

= + + + e a b c d


4
.T.. Makina Fakltesi STATK
Mekanik Ana Bilim Dal Blm 1
ki vektrn Fark ; kartlacak vektrn ters iaretlisini paralelkenar yntemine
gre birinci vektre eklemek yeterlidir. Sonu bir vektrdr.









-V
2
V
1
V'

-V
2
V
1
V'

1 2 1 2
' = ( ) = + V V V V V

Bir vektrn Verilen ki Dorultudaki Bileenleri

















V
2
V
1
1
2
V

V
y
V
x
y
x
V

y'
x' V
x'
V
y' V




1
tan
y
x
V
V

=



5
.T.. Makina Fakltesi STATK
Mekanik Ana Bilim Dal Blm 1

Kartezyen Koordinatlarda Vektr




x y z
V V V = + + V i j k

i,j ve k; x,y ve z dorultularnn
birim
vektrleri


2 2 2
x y z
V V V = + + V



z
k




cos
cos
cos
x
y
z
l
m
n

=
=
=
Dorultman kosinsleri (Direction Cosines)





















j
i
V
j
V
k
y
i
V
x
y
z
x
V (V
x
, V
y
, V
z
)

z

y

x
co
z
s
s
cos
z
y
2 2 2
2 2 2
olmak zere,
; = ; =
( ) ( ) ( )
1

x y z
x y z
V
V lV V mV V nV
V V V V
l m n
=
=
= + +
+ + =
V
2

co
y
x
x
V
V
V
V
V
=
V
=
=
Kareleri toplam

6
.T.. Makina Fakltesi STATK
Mekanik Ana Bilim Dal Blm 1

ki vektrn Skaler arpm

a ve b iki vektr ise;

. | |
x y z
x y z
x x y y z z
a b a
b b b
a b a b a b . | | .cos
= + +
= + +
= + + =
a i j k
b i j k
a b a b



. .
.( ) . .
( . ) ( ). .( ) ( . ) m m m m
=
+ = +
= = =
a b b a
a b c a b a c
a b a b a b a b

i, j ve k kartezyen birim vektrler ise;

. . . (1).(1).cos 0 1
. . . (1)(1) cos90
= = = =
= = = =
i i j j k k
i j j k i k

0


ki vektrn Vektrel arpm

a ve b iki vektr ise;



x y z
x y z
a b a
b b b
= + +
= + +
a i j k
b i j k


= a b c

, , ( , c a c b c a b)

ki vektrn vektrel arpm yine bir vektrdr. ki arasndaki a ise;
( ) c vektrnn bykl; 0


| | | || | sin = c a b


| | . . h a h S = = a

dir. c vektrnn dorultusu, a ve b vektrlerinin oluturduu dzleme dik,
yn ise sa el kuralna gre bulunur.




S h
b
a
c

cos 0
. 0
>
> a b

7
.T.. Makina Fakltesi STATK
Mekanik Ana Bilim Dal Blm 1

x y z
x y z
a a a
b b b
=
i j k
a b

( ) ( ) (
y z z y z x x z x y y x
a b a b a b a b a b a b = + + c i j )k

ab = -ba
a(b +c) = ab +ac

= i j k = j k i

= k i j



( ) (
x y z x y z
a a a b b b = + + + + a b i j k i j z)

Kark arpm:

a, b ve c herhangi vektr olsun.

skalerdir.
a (bc) = b (c a) = c (ab) i i i



















= a (bc) i
x y z
x y z
x y z
a a a
b b b
c c c

cos(
cos( )
AOB
AOB
S h V
)
S

=

= c
= =
c d

( )
1
( )
//
( )
,
AOB
oxy
oz
sin
bh h OB
S

=
=
=
b
d
d a b
d


( ) = b c d
d

c
= d
d a
D
C
A
B
x
y
z
a
b
hacim
O

bxc
h
V
h
1
.
h

c a


8