You are on page 1of 10

PEMINATAN

PADA
SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN
HANDOUT PENDAMPINGAN
IMPLEMENTASI KURIKULUM 2013 SMK
DIREKTORAT PEMBINAAN SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN
DIREKTORAT JENDERAL PENDIDIKAN MENENGAH
KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN
2014
Peminatan pada SMK/MAK
PEMINATAN PADA SMK/MAK
A. Konsep Peminatan
Peminatan aa!a" #$%&$am '($i'(!e$ )an& i*eia'an (nt('
men&a'%m%a*i #i!i"an minat+ ,a'at+ an-ata( 'emam#(an #e*e$ta
ii' en&an %$ienta*i #em(*atan+ #e$!(a*an+ an-ata( #ena!aman
mata #e!a.a$an an-ata( m(atan 'e.($(an/ Peminatan A'aemi' aa!a"
#$%&$am '($i'(!e$ )an& i*eia'an (nt(' men&a'%m%a*i #i!i"an minat+
,a'at+ an-ata( 'emam#(an a'aemi' #e*e$ta ii' en&an %$ienta*i
#en&(a*aan 'e!%m#%' mata #e!a.a$an 'ei!m(an/ Peminatan Ke.($(an
aa!a" #$%&$am '($i'(!e$ )an& i*eia'an (nt(' men&a'%m%a*i #i!i"an
minat+ ,a'at+ an-ata( 'emam#(an 0%'a*i%na! #e*e$ta ii' en&an
%$ienta*i #en&(a*an 'e!%m#%' mata #e!a.a$an 'e.($(an/
Linta* Minat aa!a" #$%&$am '($i'(!e$ )an& i*eia'an (nt('
men&a'%m%a*i #e$!(a*an #i!i"an minat+ ,a'at+ an-ata( 'emam#(an
a'aemi' ata( 0%'a*i%na! #e*e$ta ii' en&an %$ienta*i #en&(a*aan
'e!%m#%' mata #e!a.a$an 'ei!m(an ata( 0%'a*i%na! i !(a$ #i!i"an minat/
Pena!aman Minat aa!a" #$%&$am '($i'(!e$ )an& i*eia'an (nt('
men&a'%m%a*i #ena!aman #i!i"an minat a'aemi' ata( 0%'a*i%na!
#e*e$ta ii' en&an %$ienta*i #ena!aman 'e!%m#%' mata #e!a.a$an
'ei!m(an ata( 0%'a*i%na! a!am !in&'(# #i!i"an minat (Permendikbud
64/2014, Pasal 1).
B. Tuuan Peminatan
Peminatan #aa SMK-MAK memi!i'i t(.(an (nt(' mem,e$i'an
'e*em#atan 'e#aa #e*e$ta ii' men&em,an&'an '%m#eten*i *i'a#+
'%m#eten*i #en&eta"(an+ an '%m#eten*i 'ete$am#i!an *e*(ai en&an
minat+ ,a'at+ an-ata( 'emam#(an a!am ,ian& Ke.($(an+ #$%&$am
Ke.($(an+ an #a'et Ke.($(an(Permendikbud 64/2014, Pasal 2 ayat (2)).
!. Des"#ipsi Peminatan SMK
Peminatan #aa SMK-MAK i!a'*ana'an men&a1( #aa S#e't$(m
Kea"!ian Penii'an Menen&a" Ke.($(an )an& iteta#'an %!e" Di$e't($
Jene$a! Penii'an Menen&a" 2SK Di$.en Di'men n%m%$
2014, Pendampin!an "mplementasi Kurikulum 201# SMK, $irekt%rat PSMK 2
Peminatan pada SMK/MAK
3013-D-KP-20134/ S#e't$(m Kea"!ian men1a'(#5 Bian& Kea"!ian+
P$%&$am Kea"!ian+ an Pa'et Kea"!ian/ Bian& Kea"!ian me$(#a'an
#en&e!%m#%'an *e.(m!a" P$%&$am Kea"!ian )an& memi!i'i 'a$a'te$i*ti'
'ea"!ian *e$(m#(n/ P$%&$am Kea"!ian me$(#a'an ,a&ian a$i Bian&
Kea"!ian a!am ,ent(' *at( ata( !e,i" Pa'et Kea"!ian *e$(m#(n/ Pa'et
Kea"!ian me$(#a'an 'ema*an 'ea"!ian *#e*i6' a!am !in&'(# P$%&$am
Kea"!ian (Permendikbud 64/2014, Pasal &).
Peminatan Bian& Kea"!ian te$i$i ata*5 214 Te'n%!%&i an Re'a)a*a7 224
Te'n%!%&i In8%$ma*i an K%m(ni'a*i7 234 Ke*e"atan7 244 A&$%,i*ni* an
A&$%te'n%!%&i7 294 Pe$i'anan an Ke!a(tan7 2:4 Bi*ni* an Mana.emen7 234
Pa$i;i*ata7 2<4 Seni R(#a an K$i)a7 an 2=4 Seni
Pe$t(n.('an(Permendikbud 64/2014, Pasal ').
D. !onto$
SPEKTRUM KEAHLIAN PENDIDIKAN MENENGAH KEJURUAN
NO
BIDANG
KEAHLIAN
PROGRAM
KEAHLIAN
PAKET KEAHLIAN
NOMOR
KODE
1 Te'n%!%&i an
Re'a)a*a
1/1Te'ni'
Ban&(nan
1/1/1Te'ni' K%n*t$('*i
Ka)(
002
1/1/2Te'ni' Gam,a$
Ban&(nan
004
1/2Te'ni' Me*in 1/:/1Te'ni' Peme*inan 013
1/:/2Te'ni' Pen&e!a*an 014
1/3Te'ni'
E!e't$%ni'a
1/13/1 Te'ni' A(i% >ie% 099
1/13/2 Te'ni' E!e't$%ni'a
K%m(ni'a*i
093
: Bi*ni* an
Mana.emen
:/1Amini*t$a*i :/1/1Amini*t$a*i
Pe$'ant%$an
100
:/2Ke(an&an :/2/1A'(ntan*i 101
:/2/2Pe$,an'an 102
Mata #e!a.a$an #eminatan 'e.($(an Ke!%m#%' ? me$(#a'an #$%&$am
'($i'(!e$ )an& ,e$t(.(an (nt(' men&em,an&'an '%m#eten*i *i'a#+
'%m#eten*i #en&eta"(an+ an '%m#eten*i 'ete$am#i!an #e*e$ta ii'
*e*(ai en&an minat+ ,a'at an-ata( 'emam#(an a!am Bian&
Kea"!ian+ P$%&$am Kea"!ian+ an Pa'et Kea"!ian (Permendikbud 60/2014,
pasal # ayat (4)).
2014, Pendampin!an "mplementasi Kurikulum 201# SMK, $irekt%rat PSMK 3
Peminatan pada SMK/MAK
Setia# Peminatan Bian& Kea"!ian ,e$i*i 'e!%m#%' mata #e!a.a$an Da*a$
Bian& Kea"!ian 2?14+ *e,a&ai 1%nt%"5 @i*i'a+ Kimia+ an Gam,a$ Te'ni'
(nt(' Peminatan Bian& Kea"!ian Te'n%!%&i an Re'a)a*a(Permendikbud
64/2014, Pasal ').
Setia# P$%&$am Kea"!ian ,e$i*i 'e!%m#%' mata #e!a.a$an Da*a$ P$%&$am
Kea"!ian 2?24/ Setia# Pa'et Kea"!ian ,e$i*i 'e!%m#%' mata #e!a.a$an
Pa'et Kea"!ian 2?34/Mata #e!a.a$an Da*a$ P$%&$am Kea"!ian an mata
#e!a.a$an Pa'et Kea"!ian iteta#'an !e,i" !an.(t %!e" Di$e't($ Jene$a!
Penii'an Menen&a"/ Setia# #e*e$ta ii' a#at memi!i" mata
#e!a.a$an !inta* #a'et 'ea"!ian (Permendikbud 64/2014, Pasal 10)/
!onto$%
STRUKTUR KURIKULUM SMK/MAK
Bian& Kea"!ian 5 Te'n%!%&i Dan Re'a)a*a
P$%&$am Kea"!ian 5 Te'ni' In(*t$i
MATA PELAJARAN
KELAS
& &I &II
' ( ' ( ' (
Ke)ompo" A *+ai,-
1 Penii'an A&ama an B(i Pe'e$ti 3 3 3 3 3 3
2 Penii'an Pan1a*i!a an
Ke;a$&ane&a$aan
2 2 2 2 2 2
3 Ba"a*a In%ne*ia 4 4 4 4 4 4
4 Matemati'a 4 4 4 4 4 4
9 Se.a$a" In%ne*ia 2 2 2 2 2 2
: Ba"a*a In&&$i* 2 2 2 2 2 2
Ke)ompo" B *+ai,-
3 Seni B(a)a 2 2 2 2 2 2
< P$a'a$)a an Ke;i$a(*a"aan 2 2 2 2 2 2
= Penii'an Ja*mani+ O!a" Ra&a A
Ke*e"atan
3 3 3 3 3 3
Ke)ompo" ! *Peminatan-
!'.Dasa# Bi.an/ Kea$)ian
10 @i*i'a 2 2 2 2 B B
11 Kimia 2 2 2 2 B B
12 Gam,a$ Te'ni' 2 2 2 2 B B
!(.Dasa# P#o/#am Kea$)ian
13 Sim(!a*i Di&ita! 3 3
14 K3 an Si'a# Ke$.a 4 4 B B B B
19 Penan&anan Mate$ia! 9 9 B B B B
1: Ana!i*i* Pe$an1an&an Ke$.a : : B B B B
!0.Pa"et Kea$)ian
Te"ni" Pe)a1anan P#o.u"si 2 2 '3 '3 (4 (4
13 Pen&ena!ian P$%('*i B B : : 10 10
1< Pen&ena!ian Pe$*eiaan B B : : : :
1= Pen&at($an Tata Leta' Pe$a!atan B B : : < <
Te"ni" Pe#/u.an/an 2 2 '3 '3 (4 (4
13 Di*t$i,(*i Ba$an& B B : : < <
1< Pen&ena!ian G(an& B B < < 10 10
2014, Pendampin!an "mplementasi Kurikulum 201# SMK, $irekt%rat PSMK 4
Peminatan pada SMK/MAK
1= Pe$a!atan G(an& B B 4 4 : :
TOTAL 4< 4< 4< 4< 4< 4<
St$('t($ K($i'(!(m SMK-MAK #aa #$in*i#n)a mem#e$'enan'an #e*e$ta
ii' me!a'('an #i!i"an a!am ,ent(' #i!i"an #eminatan an #i!i"an
mata #e!a.a$an !inta* minat an-ata( #ena!aman minat/ Mata #e!a.a$an
!inta* minat an-ata( #ena!aman minat iam,i! *e*(ai en&an ,e,an
,e!a.a$ minima! )an& i#e$!('an (Permendikbud 60/2014 lampiran "
ba!ian """ (#).
Pemi!i"an #eminatan #aa SMK-MAK i!a'('an (nt('5 P$%&$am Kea"!ian
an Pa'et Kea"!ian/ Pemi!i"an #eminatan P$%&$am Kea"!ian i!a'('an
#e*e$ta ii' #aa *aat mena8ta$+ ia*a$'an ata*5
1/ Ni!ai Ra#%$ SMP-MT* ata( )an& *ee$a.at7
2/ Ni!ai U.ian Na*i%na! SMP-MT* ata( )an& *ee$a.at+ an
3/ Re'%mena*i &($( Bim,in&an an K%n*e!in&-K%n*e!%$ i SMP-MT* ata(
)an& *ee$a.at/
Pemi!i"an #eminatan Pa'et Kea"!ian i!a'('an #e*e$ta ii' #aa a'"i$
*eme*te$ 2 2(a4 Ke!a* C+ ia*a$'an ata*5
1/ Ni!ai Ra#%$ *eme*te$ 1 2*at(4 an *eme*te$ 2 2(a4 Ke!a* C7 an
2/ Re'%mena*i &($( Bim,in&an an K%n*e!in&-K%n*e!%$
(Permendikbud 64/2014, Pasal 11).
Pi!i"an !inta* minat ata( #ena!aman minat i SMK-MAK #aa #$in*i#n)a
a#at i!a'('an *e*(ai en&an *(m,e$ a)a #enii'an )an& te$*eia/
Linta* minat a#at i!a'('an #aa P$%&$am Kea"!ian an Pa'et Kea"!ian/
Pi!i"an !inta* minat P$%&$am Kea"!ian a#at i!a'('an en&an men&am,i!
mata #e!a.a$an i !(a$ P$%&$am Kea"!ian )an& *(a" i#i!i"+ a!am
Bian& Kea"!ian )an& *ama/ Pi!i"an !inta* minat P$%&$am Kea"!ian
i!a'*ana'an i Ke!a* C en&an ,e,an #a!in& ,an)a' 4 .am #e!a.a$an #e$
min&&(/
Pi!i"an !inta* minat Pa'et Kea"!ian a#at i!a'('an en&an men&am,i!
mata #e!a.a$an i !(a$ Pa'et Kea"!ian )an& *(a" i#i!i"+ a!am P$%&$am
Kea"!ian )an& *ama/ Pi!i"an !inta* minat Pa'et Kea"!ian i!a'*ana'an i
Ke!a* CI an Ke!a* CII en&an ,e,an #a!in& ,an)a' 4 .am #e!a.a$an #e$
min&&(/
2014, Pendampin!an "mplementasi Kurikulum 201# SMK, $irekt%rat PSMK 9
Peminatan pada SMK/MAK
Be,an ,e!a.a$ #e$ min&&( .i'a men&am,i! mata #e!a.a$an !inta* minat
P$%&$am Kea"!ian ata( Pa'et Kea"!ian aa!a" .am ;a.i, 24< .#4 itam,a"
.am !inta* minat 24 .#4+ *e"in&&a men.ai 92 .# #e$ min&&(/
Mata #e!a.a$an !inta* minat )an& iam,i! %!e" #e*e$ta ii' #aa 'e!a* C+
'e!a* CI+ 'e!a* CII ma*in&Bma*in& *e.(m!a" *at( ata( !e,i" mata
#e!a.a$an *e*(ai en&an 'e,(t("an #e*e$ta ii'/
Pi!i"an #ena!aman minat a#at i!a'('an en&an mem#e$a!am mata
#e!a.a$an #aa Pa'et Kea"!ian )an& *(a" i#i!i"/ Mata #e!a.a$an
#ena!aman minat )an& iam,i! %!e" #e*e$ta ii' #aa 'e!a* CII
*e.(m!a" *at( ata( !e,i" mata #e!a.a$an *e*(ai en&an 'e,(t("an
#e*e$ta ii'/ Pena!aman minat i*e!en&&a$a'an %!e" *at(an
#enii'an me!a!(i 'e$.a *ama en&an D(nia U*a"a an-ata( D(nia
In(*t$i ata( #e$&($(an tin&&i (Permendikbud 64/2014, Pasal 12).
Pena!aman minat a#at i!a'('an a!am #$%&$am P$a'ti' Ke$.a
La#an&an+ )an& i$an1an& '"(*(* (nt(' #$%&$am #ena!aman minat/
P$%&$am #ena!aman minat #aa P$a'ti' Ke$.a La#an&an i'em,an&'an
,e$a*a$'an K%m#eten*i Da*a$ #eminatann)a 2Pa'et Kea"!ian4 i*e$tai
en&an #$%&$am Se$ti6'a*i )an& 'e,e$"a*i!ann)a itanai en&an
#em,e$ian Se$ti6'at a$i D(nia U*a"a an-ata( D(nia In(*t$i )an&
'$ei,e! ata( A*%*ia*i P$%8e*i/
Pe*e$ta ii' SMA-MA an SMK-MAK #aa #$in*i#n)a a#at #ina"
anta$'e!%m#%' #eminatan a'aemi' 'e 'e!%m#%' #eminatan 'e.($(an
an *e,a!i'n)a+ #a!in& !am,at #aa a'"i$ *eme*te$ 1 2*at(4/ Pe$#ina"an
'e!%m#%' #eminatan a'aemi' 'e 'e!%m#%' #eminatan 'e.($(an an
*e,a!i'n)a ia*a$'an #aa "a*i! #em,e!a.a$an #aa *eme*te$ ,e$.a!an
an $e'%mena*i &($( Bim,in&an an K%n*e!in&-K%n*e!%$/ Pe*e$ta ii'
)an& #ina" 'e 'e!%m#%' #eminatan 'e.($(an an *e,a!i'n)a "a$(*
men&i'(ti #$%&$am mat$i'(!a*i #aa #eminatan )an& i#i!i"
(Permendikbud 64/2014, Pasal 1#).
2014, Pendampin!an "mplementasi Kurikulum 201# SMK, $irekt%rat PSMK :
Peminatan pada SMK/MAK
?%nt%"5
Dia/#am Me"anisme Peminatan Be#samaan .en/an
Pene#imaan Pese#ta Di.i" Ba#u
2014, Pendampin!an "mplementasi Kurikulum 201# SMK, $irekt%rat PSMK 3
5.
Se)e"si
6si"
4. Men/em,a)i"an
7o#mu)i#
0. Men.a7ta#8
men/am,i) .an menisi
7o#mu)i# pen.a7ta#an
(. Datan/ "e
Se"o)a$
O#an/ Tua !a)on Sis9a
:*.ite#im
a-
Se)e"si
A.minist#
asi o)e$
Gu#u BK
Se)e"si
A"a.emi"
o)e$ Gu#u
BK
+a9an
;a#a
<)e$Gu#u
BK
=.
Pen/umuma
n
>.
Penetapan
Peminatan
T
*.ito)a"-
3. P#oses
Pem,e)aa#an
Lapo#
Di#i
Peminatan pada SMK/MAK
KETERANGAN DIAGRAM ALIR KODE
?a!%n #e*e$ta ii' iam#in&i-,e$*ama %$an& t(a men&&a!i
in8%$ma*i *e1a$a etai! tentan& #$%*e($ #eminatan 2tata
1a$a+ '(%ta+ *)a$at #ena8ta$an+ !!/4 i *e'%!a" )an& a'an
it(.(/ Di *am#in& it(+ %$an& t(a mene$ima 'em,a!i #(t$aB
#(t$in)a )an& in)ata'an tia' ite$ima a!am #ene$imaan
*i*;a ,a$(/
1+2
?a!%n #e*e$ta ii' mena8ta$+ men&am,i! 8%$m(!i$
#eminatan ,e!a.a$ i $(an& )an& i*eia'an *e'%!a"/
Pen&i*ian 8%$m(!i$ a#at i!a'('an i $(ma" an i!a'('an
#en1e$matan *e1a$a te!iti/
3
?a!%n #e*e$ta ii' men&em,a!i'an 8%$m(!i$ )an& te!a" ii*i
!en&'a# i $(an& #en&em,a!ian 8%$m(!i$ i *e'%!a"
4
G($( BK-K%n*e!%$ me!a'('an *e!e'*i5 Amini*t$a*i+ a'aemi'
an me!a)ani ;a;an1a$a #eminatan #e*e$ta ii'/ Bi!a
i#e$!('an (nt(' #e$*)a$atan .eni* #eminatan te$tent(+ a#at
i!a'('an #eme$i'*aan 'e*e"atan )an& i!a'('an %!e"
tena&a a"!i/
9
Peneta#an
Sian& #eneta#an #eminatan ,e!a.a$ i#im#in %!e" Ke#a!a
Se'%!a"/
Bent(' #eneta#an5 Y aa!a" ,a&i )an& ite$ima 2memen("i
#e$*)a$atan4 an T aa!a" ,a&i )an& it%!a' 2tia'
memen("i #e$*)a$atan4
Ha*i! #eneta#an #eminatan #e*e$ta ii' i(m(m'an
*e1a$a te$t(!i* an te$,('a
Ba&i 1a!%n #e*e$ta ii' )an& in)ata'an ite$ima
me!an.(t'an #$%*e* ,e$(#a !a#%$ i$i+ *ean&'an ,a&i )an&
in)ata'an it%!a' 'em,a!i 'e %$an& t(a ma*in&Bma*in&/
:
?a!%n #e*e$ta ii' )an& ite$ima+ me!a#%$ i$i
2"e$$e&$i*t$a*i4
3
Sete!a" me!a#%$ i$i+ #e*e$ta ii' menem#(" #$%*e* ,e!a.a$
men&a.a$ )an& i*e!en&&a$a'an %!e" *e'%!a" *e*(ai
#eminatann)a
<
E. Lati$an
Di ,a;a" ini i*a.i'an Me'ani*me P$%&$am Peminatan Pe*e$ta Dii'5
1/ Amati *'ema te$*e,(tD Be$i!a" '%menta$ te$'ait en&an me'ani*me
#eminatan/
2/ Tent('an '$ite$ia #emi!i"an #eminatan P$%&$am Kea"!ian #aa *aat
mena8ta$/
2014, Pendampin!an "mplementasi Kurikulum 201# SMK, $irekt%rat PSMK <
Peminatan pada SMK/MAK
3/ Da#at .(&a i!a'('an #en&em,an&an (nt(' !inta* minat an
#ena!aman minat *e*(ai en&an '%ni*i i *e'%!a"/
2014, Pendampin!an "mplementasi Kurikulum 201# SMK, $irekt%rat PSMK =
Peminatan pada SMK/MAK
MEKANISME PROGRAM PEMINATAN PESERTA DIDIK
2014, Pendampin!an "mplementasi Kurikulum 201# SMK, $irekt%rat PSMK 10

You might also like