indekiler

BLM 1.0 KAPAK 1

BLM 2.0 TELF HAKKI 2
BLM 3.0 GR 4
3.1 Elektrod zellikleri 5
3.2 Kullanm Alanlar 6
3.3 Sorun Giderme Teknikleri 7




















Dk Hidrojenli Elektrodlar

DK HDROJENL ELEKTRODLAR
Hazrlayan: A. Tolga Krmac
Fatih Egemen Akkol



Blm 3.0

Giri
Yeni alamlarn yllar ierisindeki tutarl geliimi, ilk kez Birinci Dnya Savanda gemi
yapmnda kullanlan ark kayna elektrodlarnn tasarmlar ve zelliklerini ekillendirmitir.
Giderek yksek talep gren kaynak uygulamalar fabrikalarda ve sahalarda standart
operasyonlar haline geldike, kaynak uygulamalarn ieren eitli endstrilerde daha
dayankl dk hidrojen elektrodlarn ihtiyac yaygnlamtr.

Sonu olarak piyasaya dk hidrojen elektrodlar ortaya kmtr. Bu ok ynl sarf
malzemeleri, eitli kaynak uygulamalar iin birincil elektrot haline gelmi ve sektrde geni
apl kabul grmtr. Ana metalin atlama eiliminin olduu, kaln kesitlerin kaynann
yaplaca veya ana metalin normal eliklere gre yksek alam deerlerine sahip olduu
uygulamalar iin idealdir.







Dk Hidrojenli Elektrodlar
Blm 3.1
Gnmzde, rtl elektrod kaynanda (SMAW) kullanlabilecek ok tipte dk hidrojen
elektrodu bulunmaktadr.
EXX15, EXX16, EXX18, EXX18-X, EXX28 ve EXX48yi ieren bu elektrodlar, rtl elektrod
kayna uygulamasnda hidrojen atlamalar ounlukla azaltmaktadrlar.
Dk hidrojen elektrodlar 3 geni uygulama alan iin tavsiye edilmektedir.
- Dk kaynaklanabilirlik derecesindeki elikler iin: dk alaml, yksek karbon,
yksek kkrt veya atlamann problem olabilecei dier elikler iin
- Yksek ylma oranlar, ar plakalarda pozisyon d kaynak iin



Elektrod zellikleri
Dk hidrojen elektrodlar hzl ylma ve pozisyon kayna zellikleri sunmaktadr.
Mkemmel entik / darbe zellikleri ve yksek sneklik ve radyografik ile ultrasonik
muayeneler iin uygun kaynak elde etmek iin tasarlanmtr.
Baz dk hidrojen elektrodlarna, AWS snflandrmasna gre sonlarna -1 eklenir. Bu ek,
elektrodun gelitirilmi tokluk seviyeleri iin gereksinimlerini karladn gsterir.
Kaynak sarf malzemeleri, istee bal olarak dk hidrojen gstergesi ile snflandrlr. Bu
gstergeler H4, H8 ve H16 iermektedir. H harfi ve ardndan gelen say 100 gram kaynak
metalinde znen hidrojen miktarn mililitre cinsinden vermektedir. rnein, H4
Dk Hidrojenli Elektrodlar
gstergesi, 100 gram kaynak metali bana znm hidrojen miktarnn 4 mL olduunu
gsterir.
Bir elektrod iin R gstergesi, elektrodun neme kar koruyucu bir kaplamaya sahip
olduunu gsterir. R gstergesi iin, yeni alm paketlerden alnan veya yenilenmi
elektrotlar 9 saat sre boyunca yzde 80 bal nem ve 270C ye maruz braklmaldr. Bu
uygulamadan sonra nem ierii, arln %0,4nden fazla olmamaldr. Bu seviyenin
zerinde kk bir miktarda nem bile kaynakta gzenek oluumu ve dier kusurlara neden
olabilir.


Blm 3.2
Kullanm Alanlar
Dk hidrojen elektrotlar, enerji retimi, genel imalat,
gemi inaa sektr, pozisyon kayna ve boru hatt

Dk Hidrojenli Elektrodlar
(ASME dikey yukar) kayna gibi uygulamalar iin en yaygn kullanlan kaynak sarf
malzemelerindendir.
rnein popler E7018 elektrodunu dier snflardan ayran balca zellikleri vardr.
Yukardan aaya dnda her pozisyonda kaynak iin ideal seim olan bu dk hidrojen
elektrodlar, yksek demir tozu ierii ile ok dk srant, kararl ark ve yksek ylma
oranlar ile daha przsz, daha sessiz bir kaynak salar. E7018 elektrodu orta ar cruflarn
kolayca temizlenmesini salar. Bu elektrodlar, ayn zamanda yksek dayanml, yksek
karbonlu ve dk alaml eliklerin birletirilmesi idealdir. E7018 elektrodunun ok
ynll, birok rtl elektrod kayna uygulamalar iin kullanlabilmektedir.


Blm 3.3
Sorun Giderme Teknikleri
rtl elektrod kayna uygulamalarnda E7018 dk hidrojen elektrodlar veya herhangi
bir dk hidrojen elektrod kullanlarak radyografik muayene iin kaynak dikii elde
edilmesine baldr. Gzenek ve atlama ortaya kan kusurlarn en yaygnlardr.
Kaynaa balarken ilk yapmak isteyeceiniz ey ksa bir ark oluturmaktr. nk ark
uzunluu arttka, ark balang gzenei oluma ihtimali artar. Elektrod ve i paras
arasnda boluk olmamasna veya bu boluun dk tutulmasna dikkat ediniz. Uzun arklar,
dk hidrojen elektrod kayna uygulamalarnda gzeneklere neden olan en yaygn
problemdir. ou insanda, plakaya dokunmak, elektrotu geri ekmek ve plakaya geri gelmek
gibi bir eilim vardr. Elektrotlarn uzun ark ile kaynatlmas ile gerek voltaj deeri artarak s
geii artar ve elektrod ile metal arasnda boluk olumasna sebep olur. Birletirme yerinden
uzaklatka, cruf korumasna gvenilmez. Bu koruma gaznda malzemenin cruf
oluturmadan erken erimesine sebep olan bir gzenek oluturur.
Kaynak esnasnda, g kaynan doru akm aralna ayarlaynz. Elektrot rts kaynak
koruma dahil olmak zere birka nemli eyler yapmak iin tasarlanmtr. ok yksek
akmlar ile almak, kaplamann zamanndan erken yok olmasna ve kaynakta hatalar
Dk Hidrojenli Elektrodlar
olumasna sebep olur. Ayrca hzl balang ayarlarn yksek tutmayn; uzun arklar oluup,
elektrotun kaplamasn erken yok eder, yetersiz bir koruma ve son olarak kaynakta boluklar
oluturur.


Daha sonra, elektrodu kaynak birikintisinden ekmeyin. Baz elektrodlar bamsz idare
edilebilirken, dk hidrojen elektrodlar bir izgi halinde, tercihen 5 ile 10 derecelik bir a
ile ayn hareket ynnde hafife yukar daha iyi performans gstermektedirler. ok yksek
bir kaynak as, elektrodun kararsz yanmasna ve koruyucu gaz arka ksmnn yanmamasna
sebep olur.
kinci paso yaplrken rg hareketi veya stringer hareketi teknii kullann. Eer rg hareketi
yapacaksanz, 8 rakamnn yan halini izer gibi soldan saa doru hareket ettirin. Ayrca
dokuma teknii kullanlrken kaynak dikii geniliine dikkat edilmelidir. Birka pasodan sonra
maksimum genilii 2 cm veya daha dk tutunuz. Stringer hareketi iin, "I" harfi oluturun
ve dz bir hareketle izleyin.
Aklda tutulmas gereken bir dier nemli husus ise, elektrotdarn mrleri ok uzun deildir.
Yeni bir elektrod ile ie balamadan nce bir elektrod ile birka santimetre kaynak elde
edilebilir. Eer dikkatli yaplmaz ise, yeniden balatma eitli problemlere yol aabilir.
Yeniden yaklma ile ilgili en byk sorunlardan biri kaynaknn ay yksek tutmas ve yan
yanma veya uzun ark sorunu ile karlamasdr. Birok insan yksek bir a ile balayp,
kraterin zerine eker. Bir elektrodun yeniden yaklmas bu senaryolarn gz ard edilmesi
iin i parasnn veya nceki kaynan 6,5 mm ile 13 mm zerinden balayn.
Bazen tm elektrodu yakmayp, daha nce kullanm olduunuz bir elektrot ile almak
isteyebilirsiniz. Ancak bu elektrodun ucu sertlemi olup, kaplamay krlganlatrm olabilir.
Elektrodu tutucuya balayp, dz bir plakaya vurmaynz. nk rt atlayabilir, crufu
etkileyebilir ve kaynan merkezden sapp, atlamasna sebep olabilir.

Dk Hidrojenli Elektrodlar
Bunun yerine, elektrodu kaynak masasnn zerine kabaca srtn. Ancak vurmayn. yi bir
balant yapmak ve ark korumas iin rty kazyarak metal ekirdee ulanz.
Ayrca, dk hidrojen elektrodlarnn uygun korunmas iin elektrodlarn nem almamas ok
nemlidir. Dk hidrojen elektrodlar uygun bakm ve teknikler kullanld zaman yeniden
kurutulabilir.
Ksacas rtl elektrod kayna tekniklerinin iyi eitimi, zellikle dk hidrojen elektrodlar
uygulamalarnda iyi sonular elde etmek iin ok nemlidir. Bu elektrodlarn fonksiyonunu
anlamak ve radyografik muayene iin uygun kaynaklar elde etmek iin gerekli teknikleri
kefetmek, daha iyi kaynak kalitesi ve dk gzenek oluumu salayacaktr.




Kaynak Teknii Sanayi ve Ticaret A..
TOSB 2. Cadde, No: 5, ekerpnar
41420 ayrova KOCAEL Tel : (0262) 679 78 00
www.askaynak.com.tr