SEOBA

Rimska osvajanja na zapadu stala su na Rajni i Dunavu, rijekama granicama izmeu

Germana i Rimljana.
Germanski teritorij bio je omeen Rajnom na zapadu, Vislom na istoku i Dunavom na
jugu, zbog seobe germana u potrazi za plodnom zemljom te sklonosti za pljake
poela su esta probijanja u Rimsko Carstvo.
Rim nije imao vojsku da ih zaustavi pa su prodore rjesavali kompromisima s
Germanima, npr. u pogranina je podruja naseljavao neka germanska plemena kao
zaveznike odnosno federate te su oni branili granice.
375. Poinje velika seoba naroda provalom Huna u RC. Proli su kroz Vrata naroda,
doli do plemena Ostrogota(istoni goti) koje su pokorili i krenuli dalje na zapad.
Vizigote(zapadni goti) Rim je prihvatio kao saveznike i pruzio zastitu.
378. U bitki kod Hadrianopola Vizigoti su se okrenuli protiv Rima i porazili ga.
Goti su bjeei od Huna naselili Rimsko Carstvo. Huni su se smjestili u Panonskoj
nizini gdje su pustosili zapadne rimske provincije.
451. Rim u savezu s nekoliko germanskih plemena nanosi poraz Hunima u bitki na
Katalunskim poljima. Atila umire, hunska drava se raspada, huni idu na istok.
Nakon pobjede nad Hunima germani su mogli dokrajiti RC. 455. Germansko pleme
Vandala pljaka i unitava Rim te kulturne spomenike u njemu.

PAD ZRC-a
Poetkom 2.st Rim prestaje s osvajanjima i usredotocuje se na obranu granica, te
izbija gospodarska kriza.
Nema osvajanja, nema bogatih, radne snage i gotovog novca. RC je slabilo i sve
manje moglo odolijevati prodorima barbara. Pokuali su izai iz krize reformama.
Konstantin Veliki je poetkom 4.st uvodi decentralizaciju i pravi novu prijestolnicu u
grkoj koloniji KONSTANTINOPOL.
Teodozije I. je 395. Podijelio RC na dva dijela- istono i zapadno. Sve mjere su
davale samo privremene rezultate.
Seoba naroda i prodori germana slabili su ZRC. 476. Odoakar, zapovjednik
germanskih odreda rimske vojske svrgnuo posljednjeg rimskog cara Romula
Augustula i proglasio se kraljem germana u Italiji.
Taj dogaaj bio je propast ZRC-a i poetak formiranja germanskih drava. Vizigoti su
formirali dravu na Pirenejskom poluotoku, Ostrogoti na Apeninskom i Balkanu, a
Vandali s nomadskim narodom Alana u sj. Africi. Izuzetak je bila Franaka.

Franaka u doba Merovniga
Sredinom 4.st Franci su se naselili na podruju RC-a kao rimski saveznici. Poetkom
5.st Francima vlada dinastija Merovniga, ime po vladaru Meroveju pod ijim su se
vodstvom Franci s rimljanima borili protiv Huna u bitci na Katalunskim poljima.
Kralj Klodvig ujedinio je sva franaka plemena, pobijedio Vizigote kod Vouillesa 507.,
proirio dravu do Pireneja.
Prihvatio je katolianstvo ime je dobio podrku galo-rimske aristokracije koja je na
podruju Galije bila jo jaka. Prije smrti je podijelio dravu na 4 sina. Zbog dijeljenja
kraljevstva, kraljeva vlast je slabjela.
Majordomi, upravitelji kraljevskog dvora bili su monici koji su upravljali dravom vie
od kraljeva. Najvei majordom bio je Karlo Martel u prvoj polovici 8.st. Nije se
obazirao na kralja nego je sam odluivao o dravnim poslovima.
Arapi su za njegove vladavine pobijedili Vizigote na Pirenejskom poluotoku i
zaprijetili Franakoj. U bitki kod Poitiersa 732. Martel ih je porazio. Naslijedio ga je
Pipin Mali.
On je bio toliko moan da je okrunjen za kralja od pape Zaharija 751. To je povezalo
Crkvu i Franaku sve vie te zapoelo novo doba, doba dinastije Karolinga.
Bizant
Istono rimsko carstvo- BIZANTSKO CARSTVO se u poetku razvijalo na tradicijama
Rimskog Carstva, nazivali su se Romejima ili Rimljanima i polagali pravo na podruja
koja su pripadala Rimskom Carstvu.
Ranobizantsko doba predstavlja nastavak rimske povijesti, a rimske dravne traicije
su razvijale BC.
Polako su naputali rimske tradicije i prepustili se grkima zbog politikog razvitka.
Dolo je do helenizacije drutva i drave.
Grki mijenja latinski, novi oblici kulture i umjetsnoti. Poetkom 7.st u vrijeme cara
Heraklija nastupa pravo bizantsko doba.
Svoj uspon Bizant je dozivio u vrijeme cara Justinijana I., podrijetlom ilira koji je htio
obnoviti RC. Trebao je osloboditi zapad od barbara da bi to ostvario. Narzes i Belizar
bili su vojskovoe koji su mu bili glavni oslonac.
Osvojio je alano-vandalsko kraljevstvo u Sjevernoj Africi i zapoeo Justinijanovu
rekonkvistu. Slijedi gotski rat s Ostrogotskim kraljevstvom koji je pobijedio. Dobio je
priobalni dio panjolske. Vladavina mu je bila uspjena i u gospodarstvu. Bizant je
zbog poloaja bio glavni posrednik izmeu zapada i istoka, cvjeta obrt i trgovina.
Najvanija je proizvodnja svilenih tkanina od uvedenih dudovih svilaca iz Kine.
Justinijan je bio zakonodavac i mecena kulture i umjetnosti. Na dvoru je okupio
vodee pravnike tog doba. Zbornik graansog prava ili JUSTINIJANOV KODEKS je
rezultat njihova rada, u njemu su bili prikupljeni svi rimski pravni propisi jos od cara
Hadrijana. Sagradio je crkvu sv. Sofije u KONSTANTINOPOLU.
Justinijanovi nastovnici nisu uspjeli ouvati mo i granice Bizanta. 568. Germanski
narod Langobbarda je preoteo Apeninski poluotok u kojem je bizantska vlast bila
samo u Ravenskom egzarhatu i Rimskom dukatu i junoj italiji i Siciliji.
Provaljivali su i Avari i Lsaveni koji su preko Dunava upadali u Balkanske posjede
Bizanta. Perzija je na istoku osvojila dio Bizanskih provincija sve do Bospora.
Heraklije je reformama obnovio carstvo.
Uvoenje tematskog ureenja jedna je od reformi. Pojedine pogranine oblasti
podijeljene su na vojno-administrativna podruja-teme, na elu je bio strateg. U
temama su seljaci dobivali posjede u zamjenu za vojnu slubu- to su bili stratioti.
Njegovom vladavinom poinje pravo bizantsko doba.
Dolazi do potpune helenizacije, grki je slubeni a carevi nose grki naziv basileus.
Ojaana vojska se odupirala Perziji i Avarima. Protiv Perzije sam Heraklije je vodio
vojsku, no 626.
Je doli do velike opsade Carigrada, no nije osvojen zbog prejakih bedema i
mornarice. Sve preuzeto od Perzijanaca izgubljeno je u naletu Arapa. Do kraja 7.st
svi azijski posjedi bizanta osvojeni su od strane islamskih vladara.

Franaka u doba Karla Velikog
Karlo je naslijedio oca, te se odazvao na papin poziv u pomo protiv Langobarda,
zauzeo Langobardski teritorij i uzeo 774. Titulu kralj Franaka i Langobarda i rimski
patricij te je bio batinik RC-a.
lrake, 8. I poetkom 9.st zagospodario je Europom. U sukobu sa Sasima koji su
okupirali sjeveroistone granice Franake vodio je vie pohoda li ih je porazio i
raselio. Bavarska i Karantanija su bile prisiljene takoer priznati franako vrhovnitvo,
to je dovelo Franke u susjedstvo Avara, gospodara Panonije.
Franci unitavaju Avarski Kaganat i proiruju istonu granicu do jezera Balaton.
Osvajanja na Pirenejskom poluotoku prvo su bila neuspjena jer je vojska stradala u
sasjedi Baska u klancu Roncevallesu 778. Tamo je poginuo Markgrof Roland-
pjesma o Rolandu. Naposljetku su Franci zauzeli podruje od Pireneja do rijeke Ebro
i osnovali panjolsku marku. Karlovi uspjesi donijeli su mu naziv Veliki i izjednaili ga
u smislu hijerarhije s bizantskim carevima.
800. Godine na Boi papa Leon III. Okrunio ga je za cara te je dobio titulu imperator
i august. Bizant je polagao pravo na nasljednitvo RIMSKOGA CARSTVA pa su
nakon neuspjenog pokuaja sklapanja braka izmeu Karla i bizantskom caricom
Irenom zapoeo bizantsko-franaki rat.
Poraz je natjerao Bizant da potpie mir u Aachenu 812. I priznaju Karlu titulu cara.
Karlo ostavlja sve sinu Ludoviku.
Carstvo mu se prostiralo od Saske do juga Italije, od Atlantika do Balatona. Pojedina
jaka podcarstva bila su organizirana kao kraljevine (Italija i Akvitanija). Sve ostalo je
bilo podijeljeno na grofovije i marke. Neki narodi su zadrali autonomiju sa biranjem
vlastitih knezova(HR)
KAROLINKA RENESANSA
Procvat umjetnosti obiljeio je vladavinu KARLA VELIKOG, temeljen na tradiciji
antike. Upravitelj kole na dvoru bio je Alkuin, suradnik Karla, osmilja renesanse.
Kako bi poveali pismenost podupirali su osnivanje kola.
Svaki samostan je imao i kole za okolno stanovnitvo, a plemii su se kolovali na
dvoru. U dvorskim skriptorijama prepisuju se sauvana djela antike, a Karlo na svom
dvoru otvara biblioteku. Provodi se reforma pisma latinica se mijenja za karolinku
minoskulu. Tekstvoi su bili namijenjeni velianju cara kao npr. ivot Karla Velikog od
redovnika Einharda.
Istiu se vije sakralne graevine tog doba. Imaju dva osnovna tipa crkava, izdueni
bazilikalni, iz antike s novim elemtima, npr zvonikom koji udara peat romanikom
graditeljstvu. Drugi tip je centralni, najee kruni po uzoru na istok. Najpoznatije su
dvorksa kapela Karla Velikog u Aachenu i crkva sv. Donata u Zadru. Unutranjost
crkava je bilo ukraena slikama i mozaicima.
Naljepe likovne umjetnosti predstavljale su iluminacije ukraene rukopisima
evanelistara. Vrijednost njih je velika zbog prikaza ljudskog lika prvi put nakon
antike. Rukopisi oslikani iluminacijama zovu se ilumirani rukopisi.


ISLAM I ARAPSKO-ISLAMSKA OSVAJANJA
Predislamsko doba
- Arapski poluotok od najstarij9ih vremnea bio je cvoriste vaznih trgovackih putova
-6.st.-dugogodisnji bizantsko-perzijiski ratovi-prekinut trgovacki put koji je Bizant
povezivao s Indijom
-Meka-glavno trtgovacko i privredno srediste Hedasa i cijelog poluotoka;njime je
vladalo pleme Korejita-trgovci se povezali u trgovini s Indijom
-Meka i vjersko sredite-tovao se Alah
-Veliki crni kamen,Kaaba cuvao se u Meki-predmet tovanja svih Arapa te je
razjedinjenim arapskim plemenima pruzao zajednicke vjerske veze i svijest o
pripadnosti jednom narodu
Muhamed i islam
-Roden u Meki,obitelj skromnog podrijetla,isprva se bavio trgovinom
-Iskusio siromastvo i nesrecu u ranim godinama zivota, ostao je siroe
-Dozivio je ukazanje jedne noci- poinje propovijedati vjeru u jednog jedinog boga
Alaha i obvezu potpunog pokoravanja Bojoj volji
-Nova vjera nazvana islam (prijevod predanost jednom Bogu) a sljedbenici su
muslimani (oni koji se pokoravaju Bogu)
-Vjerske duznosti muslimana temelje se na pet osnovnih nacela islama-pet stupova:
svjedocenje vjere;obredna molitva;post;davanje milostinje i hodocasce(had) u Meku
barem jednom u ivotu
- Cjelokupno ucenje islama zapisano je sredinom 7st. U Kuran,svetu knjigu islama
-Muslimani u Meki izvrgnuti progonu- Muhamed bio prisiljen napustiti grad te se
16.srpnja 622. Sa 200 pristasa sklonio u Jatrib koji je potom dobio naziv
Medina(Prorokov grad)-Taj dan seobe muslimana(hidre) predstavlja prvi dan u
racunanju po muslimanskoj eri
-Muhamed postaje politiki voda islamske zajednice(ume)koju je osnovao u Medini
-Pokuaji njegovih protivnika da ga uniste ne uspijevaju i Meka se mirno predaje
Muhamedu 630.
-Umire nakon dvije godine;nije ostavio iza sebe muskog potomka,nije odredio
nasljednika pa su njegovi pristase predali vlast njegovu tastu Abu Bekru-nosi titulu
kalifa
Arapsko-islamska osvajanja do sredine 8.st.
-Ujedinjuju se Arapska plemena,Muhamedovi nasljednici se okrecu protiv Bizanta i
Perzije(bile su iscrpljene dugogodisnjim medusobnim ratom)
-Kuran te pohode naziva dihad(sveti rat)-muslimani nastoje nametnuti svijetu svoj
sustav vrijednosti
-Osvajaju Perziju i velik dio bizantskih provincija-Siriju,Palestinu Egipat i Libiju
-Unutarnje bobe oko prava na kalifsku vlast- poginuo 4 kalif,Ali, posljedica podjela
islama na sunite(smatrali su kako je muhamedova namjera bila da kalife bira
zajednica) i ijite(smatrali su da vlast pripada Aliju i njegovim potomcima)
-Muavije(661.-705.)-tadasnji upravitelj Sirije, unutarnje borbe okoncane
-Utemeljio je dinastiju Omejada-kalifsku vlast ucinio je nasljednom za svoju obitelj
-Prijestolnicu kalifata je prenio iz Medine u Damask-drzava se pocinje nazivati
Omejadski ili Damaski kalifat
-Arapi pocinju siriti svoje granice i na istoku i zapadu-osvojili su cijelu sjevernoafricku
obalu
-711.-prelaze na europsko kopno-Pirinejski poluotok za 3god. osvojen
-Neuspjesna opsada Carigrada 717.-718.-kraj arapskih prodora na istoku
-U bitki kod Poitiersa 732.-poraz od franacke vojske-zaustavljanje arapskog prodora
na zapad
Arapski kalifat u doba Abasida i komadanje drave
-Zaustavljanje arapskih osvajanja-zaostravanje unutarnjih etnickih i drustvenih
suprotnosti na podrucju drzave Omejada
-Nezadovoljstvo islamiziranih Perijanaca zbog arapske premoci-ustanak koji je na
vlast doveo Abul-Abbasa osnivac dinastije Abasida
-daje poubijati clanove omejadske dinastije
-Clan Omejada,Abd al-Rahman I.-756.preoteo je Pirinejski poluotok te formirao
nezavisan emirat(u 10st. Prerastao je u Kordopski kalifat)
-Abasidi vrhovnu politicku vlast smatraju kao i vrhovnu vjersku vlast-formiraju
teokratsku vladavinu
-Sjediste kalifata premjestaju iz Damaska u Bagdad- kalifat dobiva ime Bagdadski
kalifat
-XI.st. potpun slom vlasti abasidskih kalifa
-funkcija kalifa odvaja se od vrsenja politicke vlasti te se pretvara u zvanje vrhovnog
poglavara islama
Utjecaj araboislama na europsku kulturu
-Arapi vrlo rano pocinju prevoditi djela antickih autora s grckog na arapski
-Akademija kalifa Al-Mamuna u Bagdadu-u njoj su prevodena djela grckih filozofa i
znanstvenika
-U Bagdadu je djelovao astronomski opservatorij
-bagdadski astronomi su uspjeli izracunati Zemljin opseg i rpomjer,kao i putanju
Mjeseca i nekih planeta
-Arapska filozofija u jednom trenutku je ostala jedinom sponom Zpada s grckom
filozofskom tradicijom
-Arapi su Europu upoznali i s novim poljoprivrednim kulturama-secerna
trska,naranca,marelica,limun,pamuk,riza te sa izumima Dalekog istoka-
papir,barut,kompas
-gradevine su bile ukrasene samo dekorativnim elementima(islam zabranjuje slike)
od geometrijskih linija u stiliziranih biljnih motiva(arabeskama)
-bogomolje,dzamije su prepoznatljive po dvama elemntima:kupoli-simbol neba i
minaretu-vitak toranj s kojeg se vjernici pozivaju na molitvu
Hrvati i araboislam
-Ministar kordopskog kalifa Abd al-Rahmana III. nabraja vladare koji su uspostavili
diplomatske veze s kalifatom te spominje kralja Gebalima,koji su Slaveni(al-Saklab)-
neki povjesnicari misle da se ovdje misli na hrvatskog kralja Mihajla Kresimira II.
-Neki arapski izvori navode da se za vladavine istog kalifa u Cordobi nalazilo 13.750
robova slavenskog podrijetla-neki nosili naziv al-Khurwatin(Hrvat)
-Dalmatinac Al-Mujahid- jedan od potomaka slavenskih robova uspio je utemeljiti i
vlastitu dinastiju
-Najznamenitija osoba podrijetlom iz nasih krajeva vezana uz arapsku povijest bio je
vojskovoda Djawhar-utemeljitelj nove egipatske prijestolnice(Kaira)
SVETO RIMSKO CARSTVO NJEMKOG NARODA
-njemacko zato sto je car bio podrijetlom iz njemacke a sveto zbog dobrih odnosa sa
papom
Zapadna Europa nakon Verduna
-Podjela Franake 843. Verdunskim mirom borbe medu bracom su se
nastavile,vazali su sve vise izmicali njihovoj kontroli, a drzave su se sve vise
usitnjavale
- Dolazi do pada carskog ugleda i komadanja carske vlasti
-Posljednji karoling koji je od 885. Do 887. Sjedinio teritorij nekadasnjeg Franackog
carstva bio je kralj Karlo Debeli;nakon njegove smrti uslijedio je konacni raspad
carstva
Saraceni,Normani,Maari
-Njihovu pljakaki naleti su pridonijeli opem neredu na Zapadu u 9 i 10.st.
-Islamske provale na dvije fronte-juzna Italija i na Pirinejskom poluotoku
-Borba sa Saracenima u junoj Italiji i na Siciliji od 9-12st. A poslije su ih istisnuli
Normani
-Borbe na Pirinejskom poluotoku potrajale su do kraja 15st. Kada je pala
Granada,zadnja islamska drzava u panjoslkoj
-Provale Normana(ljudi sa sjevera) pocelesu oko 800.-cilj njihovih napada bile su
zapadne obale Francuske,obale Engleske,Sredozemlje
- Normani postaju osvajai-stvaraju dvije normanske drzave vojvodinu
Normandiju(razvila se iz feuda oko usca rijeke Seine) i Sicilijansko Kraljevstvo u
juznoj Italiji i na Siciliji(utemeljeno nakon pobjede u sukobu sa Saracenima)
-Maari(Ugri) 890. Pod vodstvom kneza Arpada nastanjuju se u Panoniji
-955. U Bitki na Leko, polju porazio ih je Oton I.-prestaju njihove provale na
zapadnu europu se okrecu sjedilackom nacinu zivota,osnivaju drzavu
-Za Stjepana I. Svetog(997.-1038.) prvog madarskog kralja prihvacaju krscanstvo
Uspostava Svetog Rimskog Carstva Njemakog Naroda
-Najvei uspon srednjovjekovna Njemaka je doivjela u vrijeme dinastije
Otona(912.-1024.)
-Oton I.-pod njemackim vodstvom zelio je obnoviti Zapadno Rimsko Carstvo
-Unistava nezavisna nacionalna vojvodstva na podrucju Njemacke sa samostalnim
vladarskim dinastijama te tako rjesava glavni unutarnji problem
-Pobjedom u Bitki na Lekom polju 955. Suzbio je madarske provale
-iste godine je i pobjedio Polapske Slavene koji su ugrozavali istocne njemacke
granice
-Crkva-mu je saveznik u borbi protiv plemstva
-Biskupima pocinje dijeliti feudalna lena i tako ih ucinio svojim svjetovnim vazalima-
stvara poseban drzavno-crkveni sustav
-Oton se uz pomoc pape koji je trebao njegovu zastitu okrunio za cara 962. Jer su
bile unutarnje borbe u Rimu izmedu papinstva i gradskog patricijata
-tim je cinom stvoreno Sveto Rimsko Carstvo Njemackog Naroda
-Novi car je objavio Otonove poslastice kojima je papisntvu potvrdio darovanja
karolinskih careva
-Papa je bio obvezan prije crkvenog posvecenja poloziti caru prisegu vjernosti tako
su stvoreni temelji buduceg sukoba carstva i papinstva oko investiture
Otonska renesansa
-Njemacki majstori stvaraju nova umjetnicka djela koja su spajanjem bizantskih i
karolinskih tradicija naglasile obnovljene veze izmedu Istoka i Zapada
-Otonska renesansa nazvana je prema imenu oton koja su nosila prva tri cara
otonske dinastije
-Iluminacije-njima se ukrasavaju dragocjene knjige, izradivane u malom broju
samostanskih skriptorija(otok Reichenau u Bodenskom jezeru) koji su bilii pod
neposrednim pokroviteljstvom cara ili lokalnih biskupa
-prvi put nalazimo u drvu izrezbareno monumentalno raspelo,lik Majke Bozje s
djetetom u krilu i monumentalni broncani spomenici
-dolazi i do procvata knjizevnosti i velik dio pjesnickih djela i kronika napisani su
latinskim jezikom
Klinijevska reforma
-Ideja crkvene reforme rodila se u samostanu Cluny, u francuskoj pokrajini Burgundiji
-910. Samostan je osnovao Vilim,vojvoda od Akvitanije
-Oslobodio ga je od izravne svjetovne i biskupske vlasti i podredio ga izravno papi
-njegovi redovnici zahtijevaju strogo pridrzavanje benediktinskih pravila te reformu
cjelokupne Crkve
-Zahtijevaju ukidanje nikolaitizma i simonije-rezultat je zelja za oslobadanjem Crkve
od svjetovne vlasti
-Potakli su i nastanak institucije Bozjeg mira cija je svrha bila da trajanje ratnih
operacija ogranici na najmanju mogucu mjeru



Spor papinstva i carstva oko investiture
-Sredinom XI.st. reformna struja unutar Crkve postaje jaka-moze provoditi konkretne
mjere za oslobadanje Crkve od utjecaja i prevlasti svjetovne vlasti
- 1059. Na crkvenom saboru u crkvi sv.Ivana Lateranskog u Rimu donesena je
odluka da papu ubuduce ne imenuje car vec ga bira zbor kardinala
-time je zapoceo spor izmedu papinstva i carstva oko investiture(imenovanje crkvenih
osoba i njihovo uvodenje u sluzbu
-Car je zelio ostvariti univerzalnu vlast nastojeci steci nadzor i nad svjetovnom i nad
duhovnom vlascu
-1073.-otvoreni sukob izmedu carstva i papinstva(papa redovnik Hildebrand(Grgur
VII.))
-U spisu Dictatus papae on je iznio pravo pape da postavlja svjetovne vladare
-Car Henrik IV.-osporava prava Grguru VII. Na polozaj pape-pap ga je prokleo i
izopcio iz Crkve
-1122.spor papinstva i carstva oko investiture okoncan Wormskim konkordatom
-Car je pristao da pravo izbora biskupa i opata i njihovo posvecenje prepustiti kleru
-Zauzvrat mu je bilo priznato pravo da izabrane crkvene duznosnike kao svoje vazale