Professional Documents
Culture Documents
yHkESdyfjcif;
tkyfa& (500)
Zefe0g&D / 2007 ckESpf
pDpOfxkwfa0ol
acwfydifpmaywkduf
Khitpyaing Publishing House
P.O. Box 115, Raminthra P.O.
Bangkhen, Bangkok
Thailand 10220
kp2004@ksc.th.com
uGeyf sLwmpmpD
acwfydif
rsufESmzHk;tjyiftqif
ukdrsKd;
2
ed'gef;
(u)
opfwyifaumif; iSufwaomif;em; qkdaom qkdkd;pum;
ukd jrefrmEkdifiH jynfolrsm; r]umc% ajymqkdoHk;E+ef;avh&Sd
]uygonf? tvGeftm;aumif;vSaom Oyrmpum; wck
vnf; jzpfygonf? trSefwu,fyif opfwyifaumif;v#if
iSufoaomif;ru ckdem;Ekdifavmufaom t&dyftm0go
toku
d t
f rHwu
Udk dk ay;tyfEidk pf rG ;f &Syd gonf? xko
d aUdk om t&dyf
tm0goaumif;vSonfh opfyif}uD;rsm; vlo
U rkid ;f wGif txif
t&Sm; &SdcJhzl;ygonf? zavm&ifhpf Ekdufwifa*;vf (Florance
Nightingale) / a'gufwmaemfrefAufoe
G ;f ESifh rmomx&DZmwkUd
rSm urBmausmfatmif vlom;tusKd; o,fy;dk aqmif&u
G Ef idk cf hJ
]uaom t&dyfaumif;aom opfyif}uD;rsm;yifjzpfygonf?
olwu
dkU JhokdU t&dyfaumif;aom tjcm;opfyif rsm;vnf;&SdcJhyg
onf?
(c)
a'gufwmpifoD,marmifonfvnf; t&dyfaumif;aom
opfyifwyifjzpfygonf?
(*)
jyif;xeftm;aumif;aom avrkew
f idk ;f }uD;rsm;yifv#if t&dyf
tm0goaumif;aom opfyif}uD;rsm;ukd vJydusoGm;atmif
wkdufcwf&ef cufcJvSygonf?
(C)
okdU&mwGif tvGefUtvGef tm;aumif;aom zsufqD;EkdifpGrf;
}uD;rm;aom avjyif;rkefwkdif;rsm;rSmrl xdkokdaU om t&dyftm
0goaumif;onfh opfyif}uD;rsm;ukdyif tykdif;ydkif; usKd;jywf
atmif jrpfvefydvJoGm;atmif wkdufcwfypfEdkifpGrf; &Sdwwf
]uygonf? opfuidk ;f }uD;i,frsm; wajzmif;ajzmif; usKd;jywf
_yD; aemufqHk; tjrpfu|wfxGufydvJoGm;onftxd pGrf;tm;
jyif;xefwwf]uygonf?
okdU&mwGif
(i)
a'gufwmpifoD,marmif[k trnfwGifaom xkdt&dyftm0g
oaumif;onfh opfwyifrSm awmifwef;}uD;rsm;/ awmtkyf
}uD;rsm;ESihf bk&m;ocif. arwWmw&m; tumtuG,fay;
r+atmufwGif xD;xD;rm;rm; &yfwnfaeqJjzpfygonf? rnf
okdUaom ta]umif;a]umihf vma&mufem;cdk]uonfjzpfap
em;cdkvmaom iSuftaygif;tm; em;ckdp&mt&dyftm0goESihf
tpm;tpmay;tyfaeqJyifjzpfygonf?
4
(p)
t&dyftm0goaumif;aom iSuftaxmiftaomif;em;cdkEkdif
aom opfyif}uD;rsm; TurBmajray:wGif umvt"GefU&Snf
wnfaeEkdifygapownf;
pkd;aevif;
a'gufwmpifo,
D marmif
okdUr[kwf
t&dyfaumif;aomopfwyif
pkd;aevif;
rdbwkt
d a=umif;
olr&JU rdbawGjzpfwJh ref;_idrf;armifeJU erfhvS]unfwkdU
ESpfa,mufpvHk;[m {&m0wDwkdif; ykodrfckdif usKHaysmfrdY
e,fZmwdjzpfygw,f? ref;_idrf;armif[m tdrfaxmifruscif
tcsdefu {&m0wDwkdif;twGif;rSm u&iftrsKd;om; tpnf;
tkH; (KNU) OD;aqmifr+eJU tpkd;&ukd qefUusifawmfvSefaewJh
(KNDO) tzJYG &UJ v+y&
f mS ;wku
d cf u
dk rf a+ wGrmS yg0if_yD; u&iftrsKd;
om;vGwfajrmufa&;wm0efukd xrf;aqmifcJholjzpfygw,f?
'gayr,fh erfhvS]unfeJU tdrfaxmify_yD;wJhtcsdefrSmawmh
tpk;d &u zGiv
fh pS x
f m;wJh vufaxmufuse;f rma&;r;oifwef;
ukd wufa&mufcyhJ gw,f? ref;_idr;f armif oifwef;wufaewJh
tcsdefrSm eef;vS]unfu pifoD,marmifuav;ukd arG;zGm;
cJw
h mjzpfygw,f?
'gayr,fh wu,fawmh ref;_idrf;armif[m v,f{ut
8
awmfrsm;rsm;ukd ykid q
f idk cf w
hJ hJ awmolawmifom; v,form;
rdbawGu arG;zGm;cJ_h yD; us,fajymwJh ajr,mpku
d cf if;ysKd;cif;
awG]um;rSm }uD;jyif;vmcJo
h jl zpfwt
hJ wGuf pku
d yf sKd;a&;buf
rSm tm;oefcJhygw,f? tvkyfukdvnf; wpkdufrwfrwfvkyf
udkifaewwf_yD; pum;enf;ol wa,mufvnf;jzpfygw,f?
erfhvS]unf[mvnf; olr&JU cifyGef;onfvkdyJ awmol
awmifom; v,form;rdbawGu arG;zGm;vmcJhwmygyJ?
olruawmh pkdufysKd;a&;xuf arG;jrLa&;udk ykd_yD;xufoef
pdwf0ifpm;cJhygw,f? olr&JUrdcifjzpfol[m olrukdarG;zGm;
t_yD;rSmyJ aoG;oGefuG,fvGefoGm;cJhwJhtwGuf rdcifarwWm
&dyfeJUuif;a0;}uD;jyif;vmcJh&&Smygw,f? tJ'DtcsdefrSm jynf
wGif;ppfa]umihf wkdufyJGawGuvnf; tjyif;txefjzpfae/
zcifjzpfoluvnf; tem;rSmr&Sd jzpfcJh&awmh erfhvS]unf&JU
b0[m txD;wnf; oD;oD;oefUoefU aexkdif}uD;jyif;cJh&
ovkd wckckrsm;jzpfavrvm;qkdwJh ylyefr+rsKd;vnf; pdwfxJ
rSm &Sdaewwfygw,f? tJ'DpdwfcHpm;r+[m olr rdcif
wa,mufjzpfvmwJhtcsdeftxd tpOfwpkduf&SdaecJhygw,f?
aemuf 1962 ckESpf aemufykdif;up_yD; ppftm%m&Siftquf
qufatmufrSm aexdkifcJh&vkdU tJ'Dylyifa]umihfusr+rsKd;ukd
cHpm;aecJh&wmygyJ? wcg om;i,fjzpfwJh ausmfjrwf_idrf;u
wuokdvfpmay;pm,loifwef;wufae&if; olwkdU oli,f
csif;wpk uAsmpmtkyfav;wtkyf xkwfa0vdkufwJhudpPeJU
ywfouf_yD; zrf;qD;axmif'%ftjypfay;cHc&hJ _yD;csderf mS awmh
erfhvS]unfwa,mufrSm tcsdefa&muf_yDqkdwmeJU qkdifu,f
oH um;oH]um;wkdif; xdwfvefUpkd;&drfaewwfygawmhw,f?
10
tJ'w
D ckcrk sm;jzpfvmavrvm;qkw
d hJ pd;k &drx
f w
d v
f efpU w
d [
f m
olrukd 1987 ckEpS f uG,v
f eG cf sed t
f xd zdp;D ESyd pf ufomG ;cJw
h ,fvUdk
qk&d ygvdrrhf ,f?
nDtpfuadk rmifErS
a'gufwmpifoD,marmifwkdUrSm nDtpfudkarmifES r (7)
a,muf&Sdygw,f? t}uD;av;a,mufu rdef;uav;awG
jzpf]u_yD; ti,foHk;a,mufu a,musfm;av;awGjzpf]uyg
w,f? a'gufwmpifoD,marmifuawmh ref;_idrf;armifeJU
erfhvS]unfwkdU&JU wwd,orD;jzpfygw,f? trSefwu,f
uawmh ref;_idrf;armifeJU erfhvS]unfwkdUrSm om;orD;&Spf
a,muf arG;zGm;cJhwmyg? 'gayr,fh olw&dkU o
JU m;OD;a,musfm;
av;[m arG;_yD;prSmyJ csufud;jzwfwJh 0g;ESD;pu roefUpif
11
a'gufwmpifo,
D marmif. uav;b0
olrukd olr&JUzcifjzpfol ref;_idrf;armif vufaxmuf
usef;rma&;r;oifwef;wufaewJhtcsdefrSm rdcifjzpfol erfh
vS]unfu tif;pdefaq;kHrSm arG;zGm;cJhwmjzpfygw,f? olr
arG;zGm;_yD; odyfr]umcifrSmyJ zcifjzpfol ref;_idrf;armif[m
vufaxmufusef;rma&;r;tjzpf olwm0efuswJh a&eH
acsmif;rdYukd ajymif;&wJhtwGuf olr[m rdbawGeJUtwl
a&eHacsmif;udk ygoGm;cJhygw,f? aemufw}udrf olr zcif
ajymif;a&$Ywm0efxrf;aqmifcw
hJ ahJ e&muawmh o&ufrdYyg?
'gayr,fh tJ'DtcsdefrSm olru odyfi,fao;awmh tmkHxJ
rSm pJGpJGxifxif bmrS rusefcJhygbl;? zcifref;_idrf;armif armf
vrdifukd ajymif;&wJhtcsdefa&mufrS tJ'DtcsdefrSm touf
oHk;av;ESpforD;t&G,f a&mufae_yDjzpfwJh olr[m b0
12
oli,fcsi;f taygif;toif;
tpOfwpkduf pJGpJG_rJ_rJwJG_yD; tcspfqHk;oli,fcsif;&,fvdkU
olrb0rSmr&Scd yhJ gbl;?twef;wwef;_y;D wwef;wufvm&if;
eD;pyfwJh tkyfpkeJU cifrifoGm;wmrsKd;&Sdayr,fh aemufwwef;
wufawmhvnf; aemufeD;pyfvmwJh tkyfpkeJU cifrifoGm;_yD;
wJGcJhwmygyJ? taeeD;pyfw,fqkdwmuawmh pkdufoabm
csif;wlvkdU eD;pyfaygif;oif;cJhrdwmukd ajymwmyg? txuf
wef;atmif_yD;wJhtcsdefrSm armfvrdifa'oaumvdyfrSm ESpf
ESpfwufcJh&_yD; &efukefaq;wuokdvfukd wufa&mufcJhwJh
tcgrSmvnf; &efukefxJuae_yD;wufwJh aeUausmif;om;
15
aq;ausmif;olb0tawGtuHcHpm;r_
armfvrdif a'oaumvdyfrSm 'kwd,ESpfwuft_yD; tJ'D
tcsdefu pepft& q,fwef;&rSwfeJU a'oaumvdyfESpfESpf
&rSwf aygif;_yD; ysrf;r#trSwf owfrSwfcsuft& olr aq;
wuokdvf 0ifa&mufcGihf&&SdcJhygw,f? aq;wuodkvf ukd
pwifwufa&mufcJhwJhESpfuawmh 1980 ckESpfjzpf_yD; 2nd MB
u pwufcJh&ygw,f?tJ'Dtcsdefue,fuwuodkvfvm
wufwJh ausmif;om;ausmif;olawGukd taqmifaecGifhay;
aeao;wJhtcsdefjzpfvdkU olr oDwmaqmifrSm aecGihf&cJhyg
w,f? tJ'Dtaqmifaeausmif;olb0rSmvnf; taqmif
pnf;urf;t& wESpw
f cg tcef;ajymif;]u&wJt
h wGuf tcef;
azmftjzpf owfowfrw
S rf w
S f wJo
G mG ;cJrh w
d hJ oli,fcsi;f qkw
d m
rsKd;r&SdcJhygbl;? rSwfrSwf&& aecJh&wJhtcsdefrSm odyf_yD; ouf
awmiho
f ufom r&Scd w
hJ mygbJ? reufr;kd vif;wJt
h cg a&csK;d cef;
rSm a&r&wmrsK;d / ajrmufOuvmaq;ausmif;rSm oGm;wuf&
wJhtcsdefrSm naepmoifcsdeft_yD; taqmifjyefzkdU blwmkH
16
ausmif;t+yD; tvkyo
f ifq&m0efb0ESihf
q&m0efb0
aq;ausmif;_yD;vkdU olr tvkyfoifq&m0eftjzpf aq;kH
qif;&wJhtcsdefrSm armfvrdifaq;kH}uD;rSmyJ jyef_yD;qif;cGihf
&cJhygw,f? tJ'Dvkd tvkyfoifq&m0efb0a&mufvmwJh
tcgrSmawmh olr[m q&m0efawG/ olemyawG/ aq;kH0ef
18
xrf;awGeUJ aq;kv
H m_yD;wufa&mufuo
k ]uwJh vlemawG&UJ
wu,fb
h 0ukd yxrqH;k t}udrf odjrifvmcJ&h ygw,f? q&m
0efawGa&m q&mrawGyg pm;0wfaea&; tqifajya&;
twGuf tjyifaq;cef;awGrSm 0ifaiG&atmif&SmzdkU vHk;yef;
ae]u&wJhtwGuf wcsKdUq&m0ef q&mrawG[m aq;kHrSm
awmif tjynfht0tcsdef ray;Ekdif]uwmawG olr awGYcJh&
ygw,f? vlemawG&JU a&m*gukoa&;udpP/ ypkapmifha&Smuf
a&;udpPxuf pD;yGm;a&; tqifajya&;ukdyJ vHk;yef;ae]u&
awmh ukoa&; ypkapmihfa&Smufa&;awGrSm wm0ef csKdU,Gif;
wmrsKd;awG olrawGYjrifcJh&ovdk aq;kHukd rv$Jra&Smifom
vm_yD; wufa&mufuo
k r+,cl ]hJ uwJh vlemawGtaeeJv
U nf;
aq;kHay:a&mufwJhtcsdefrSm vdktyfwJh aq;0g;0,f,lzkdU
aiGa]u;tcuftcJ uHawGY]u&_yD; quf_yD;rukEkdifjzpf]u&
wmawGukdvnf; pdwfraumif;p&mtjzpf olr awGYuHcHpm;
cJh&ygw,f? wcsKdUvlemawG[m aq;kHukdvmzkdU aiGa]u;&Sm
azG pkaqmif;ae&wmeJUyJ ukor+cH,loifhwJh tcsdefxuf
trsm;}uD; aemufus_yD;rS aq;kHukd a&mufvm]u_yD; rao
qHk;oifhbJ aoqHk;]u&wmrsKd;awGukdvnf; olr odjrifcGifh&
cJhygw,f?
tvkyfoifq&m0efb0 _yD;qHk;vkdU q&m0efwa,mufjzpf
vmwJhtcsdefrSm olr[m tpkd;&0efxrf;vufaxmufq&m
0ef&mxl;ae&mukdrav#mufawmhbJolr&JU aqGrsKd;om;csif;
awG aexkdif&m ykodrfrdYukd oGm;a&mufcJhygw,f? ykodrfrdY
rSm olr&JUta':0rf;uJGwa,mufu ywWm; qkdwJh trnfeJU
yk*~vduom;zGm;aq;cef;wck axmifxm;ygw,f? tJ'Daq;
19
wuodkvfausmif;olb0uae q&m0efjzpfvmwm
r]umvSao;wJh a'gufwmpifoD,marmif[m tJ'Dausmif;
om; ausmif;olawGeJU wJG_yD; oydwfpcef;zGihf 'Drkdua&pDa&;
twGuf wufwufuGuG yg0ifv+yf&Sm;cJhygw,f? 'gayr,fh
vlxk'Drkdua&pD ta&;awmfyHk}uD;ukd vufeufeJU &uf&uf
pufpuf ypfcwfESdrfeif;cJhwJh ppfwyfu 18/ 9/ 88 ckESpfrSm
wkid ;f jynftm%mukd odr;f ,lc_hJ yD; ppftm%m&Sipf epfudk wnf
axmifcJhwJhtwGuf 'Drkdua&pDwkdufyJGukd qufvufqifE$J_yD;
ppftm%m&Sifpepfukd acsr+ef;z,f&Sm;csif]uol ausmif;om;
ausmif;olawGeJU vli,fawG[m e,fpyfa'owkdif;&if;om;
vufeufukdifawmfvSefa&;tiftm;pkrsm;&Sd&mukd tpkvkduf
tyHvkduf xGufcGmcJh]uygw,f? tJ'Dausmif;om;ausmif;ol
vli,fawGeJUtwl a'gufwmpifoD,marmifwa,muf
vnf; e,fpyfa'oukd xGufvmcJhygw,f?
awmfvSefa&;c&D;tp
wu,fawmh a'gufwmpifoD,marmif[m tJ'De,fpyf
a'oc&D; vrf;yef;tajctaeeJU e,fpyfa'ou wkdif;&if;
om; vufeufukdiftiftm;pkawG&JU tajctaeukd bmrS od
rxm;cJhygbl;? 'gayr,hf qHk;jzwfcsufcs_yD;wJhtwkdif; puf
wifbmv (22) &uf eHeuf (4) em&DrSm ajcvsifc&D;xGufzkdU
pDpOfxm;cJhygw,f? tdENK&GmxJu olreJUtwl vkdufygr,hf
vli,fwa,muftdrfrSm (21) &ufaeU n (9) em&Davmuf
uwnf;u oGm;tdyfcJhygw,f? tpDtpOftwkdif; aemuf
waeUeHeuf (4) em&DrSm tdENK&Gmuae_yD; ajcvsifc&D; pwif
22
24
25
r,fawmfaq;cef;&Jt
p
vkdtyfvmwJhtajctaet& aq;0g;&&Sda&;/ ta&;}uD;
vlemawGukd rJaqmufaq;kH}uD;ukd tvG,fwul v$Jajymif;
Ekdifa&;eJU ausmif;om;wyfawGxJrSm aq;wyfom;awG&SdzdkU
vkdtyfvmwJhtwGuf aq;oifwef;ay;zdkU pwmawGtwGuf
rJaqmufrSm rjzpfrae aq;cef;uav;wcktjzpf ajcukyf
,lcJh&ygw,f? aq;cef;pwifwnfaxmifcJhwmu 1989
azazmf0g&DvrSmjzpf_yD; vltiftm; ajcmufa,mufeJU pwif
cJh&wmjzpfygw,f? pwifwnffaxmifcJhpOfu aq;kHaq;
cef;}uD;wcktjzpf wjznf;jznf;wkd;csJ>oGm;zkdU olrrSm tpDt
pOfr&SdcJhygbl;? w&m;0if&xm;wJhae&mr[kwfwJhtwGuf
vnf; olru b,folUukdrS today;ta]umif;]um;cJhwm
r&SdbJ wkd;wkd;wdwfwdwfeJUyJ olr&JUaq;cef;ukd pwifwnf
axmifcJhwmjzpfygw,f? vltiftm;ajcmufa,mufeJU pcJh&
w,fqkdayr,fh 0kdif;0ef;yHhykd;]uwJh tultnDawGuawmh
trsm;}uD;&SdcJhygw,f? ABSDF xJrSm yg0ifvmcJhwJh q&m0ef
27
wcsKdu
U vnf; oGm;vm0ifxGuf&if; vlemukoay;wmawG/
aq;oifwef;ay;wmawG&Scd yhJ gw,f?aumhu&dw/f 'l;yvm/
bm;tH pwJh ckdiftvkduf&Sdae]uwJh ABSDF pcef;acgif;
aqmifawGtaeeJv
U nf; olwkdw
U yfzJGY0ifvlemawG vmykd&U if;/
vm]unhf&if;eJU 0kdif;0ef;yHhykd;ulnD]uwmrsKd;awGukd olr &&Sd
cJhygw,f? 'gayr,fh b,fvkdyJ wkd;wkd;wdwfwdwfvkyfcJhay
r,fh aq;cef;&Sdaew,fqkdwmukd wpxufwp odvm]uyg
w,f? txl;ojzihf xkdif;EkdifiHxJrSm tvkyfvmvkyfae]uwJh
tvkyform;awG odvm]uwJhtcsdefrSmawmh pufkH tvkyf
kHrSm xdckduf'%f&m&vmwJhvlemrsKd;/ iSufzsm;a&m*g cHpm;
ae&wJh vlemrsK;d awGuydk g ukoay;ay;Ekid af &;twGuf wywf
ESp&f uf eHeufyidk ;f wkid ;f rSmpwifuo
k ay;cJyh gw,f? aemufyidk ;f
trsKd;orD;tvkyform;awGyga&mufvmwJhtcsdefrSmawmh
ukd,f0efaqmifapmihfa&Smufr+/ om;zGm;r+eJU uav;usef;rm
a&;apmihfa&Smufukor+awGukdyg olrvkyf aqmifay;cJh&yg
w,f?
trsKd;rsKd;tpm;pm; a&mufvmwJh vlemawG rsm;jym;vm
wmeJUtr# aq;cef;&JU vdktyfr+[m rsm;vmcJh&ygw,f?
aq;cef;ukd wcef;uae ESpcf ef; aemufEpS af qmif oH;k aqmif
txd wkd;csJ>zGifhay;cJhygw,f? zsm;emaqmif/ cJGpdwfaqmif/
om;zGm;cef; pojzihf cJGjcm;zGihfay;cJh&ovkd "mwfcJGcef;eJU
aoG;vcef;vkd tcef;rsK;d vnf; wk;d csv
>J mcJ&h ygw,f? aq;cef;
[m wjznf;jznf;}uD;vmwmeJt
U r# aiGa]u;t&/ enf;ynm
t& axmufyHhulnDr+awG vdktyfvmcJh_yD; pDrHcefUcJGr+tykdif;
vnf; vkdtyfvmcJhygw,f? NGO awG/ a'oqkdif&m vlr+a&;
28
32
olrESihftm;upm;
i,fpOfuwnf;u jrefrmhkd;&mupm;enf;awGjzpfwJh
Z,fcHk/ xkyfqD;wkd;/ pdefajy;wrf; pwmrsKd;awGukdyJ upm;
cJhwmrsm;cJholjzpfygw,f? ausmif;rSmawmh abmfvDabm/
bwfpuufabm pwJhtm;upm;enf;awG upm;vkdU&ay
r,fh tcsdefay; oGm;upm;zkdU rdom;pkb0tajctaet&
rjzpfEikd cf w
hJ t
hJ wGuf ausmif;tm;&ufawGeUJ upm;vk&Ud Ekid w
f hJ
tajctaerSm wjcm;uav;trsm;pkupm;]uwJh ud;ckef/
om;a&uGif;ypf/ a*:vDkdufpwJh upm;enf;awGavmufyJ
upm;jzpfygw,f? tm;upm;enf;awGtaeeJUawmh olr
ukd,fwkdifu aoaocsmcsm upm;zl;cJhwmr[kwfawmh bm
ukd0goemygw,fvdkaU jymzkdaU wmif rvG,fcJhygbl;? 'gayr,fh
tm;upm;yJGawGukd oGm;]unhfcGifh&cJhwJhtcsdefrsKd;awGrSm
awmh bwfpuufabmukd ESpo
f ufoabmuscJyh gw,f?
33
olrESifhpmay
olrrSm pmzwf0goem&SdcJhayr,fh i,fi,fuawmh pm
odyf_yD; zwfvSw,fvkdUawmh ajymvkdUr&ygbl;? zwfwJhtcg
awmh r*~Zif;pmtkyrf sK;d pHek UJ wjcm;vH;k csi;f 0wK/ bmomjyefawG
eJU zcifpkaqmif;xm;wJ EkdifiHa&;taiGUtoufygwJh twK
ywWdawGeJU orkdif;pmtkyftcsKdu
U kd tzwfrsm;cJhygw,f? jrefrm
0wKawGxJrSmawmh uG,fvGefol q&mr rkd;rkd; (tif;vsm;)
&J0U wKawGukd txl;ESpfoufzwf+cJhygw,f? pmzwf0goem
olrxuf jyif;xeftm;aumif;wJh armifti,fwa,muf&JU
pmtkyfpifu EkdifiHa&;pdwfxufoefwJhpmtkyftcsKdU zwfcJhzl;
ayr,fh trsm;tm;jzihaf wmh Ekid if aH &;oufoufpmtkyaf wGudk
tzwfenf;cJyh gw,f?
olrESihf aw;*Dw
i,fi,fuwnf;u aw;oDcsif;awGukd ESpfoufcJhyg
w,f? 'ga]umihfvnf; bk&m;&Sdckd;ausmif;wufwkdif; oDcsif;
qkad vh&ydS gw,f? oDcsif;wyk'Ef pS yf 'k u
f adk wmh ESpo
f ufpv
GJ rf;
rdvkdUqkd_yD; pJGpJG_rJ_rJqkdrdwwfwmrsKd;awmh olrrSmr&SdcJhygbl;?
tqkdawmfxuf oDcsif;pmom;ay:rSm ESpfoufwwf_yD; pm
om;tm;aumif;wJh oDcsif;awGukd a&G;_yD;em;axmifavh&Sdyg
w,f? tqkdawmfa&m oDcsif;pmom;a&m ESpfoufrdwJhtcg
rsKd;awmh olru ESpfcg oHk;cgjyef_yD; em;axmifwwfygw,f?
'gayr,hf toHcsnf;yJ em;axmifwmrsKd;xuf tkyfa&m
toHyg ]unhf+em;axmif&wmrsKd;ukd ykd_yD;oabmusyg
34
olrESifhkyf&Sif
kyf&Sif odyfudufwJholvkdUawmh olrudk ajymvkdUr&ygbl;?
i,fpOfu zcifjzpfoleJU armifES rwpk rdYrSmjyaewJhum;
bmum;yJjzpfjzpf vkdufyg]unfh+jzpfcJhovkd aq;ausmif;ol
b0rSm oli,fcsif;awGeJU ausmif;ajy;_yD; kyf&Sif]unfhwmrsKd;
vnf;vkyfcJhygw,f? pmar;yJG_yD;wJhtcsdefrsKd;awGrSmvnf;
oli,fcsif;awGet
UJ wl bmum;yJjyaejyae oGm;]unhw
f wfchJ
ygw,f? okyfaqmifr+t& olroabmuswJhrif;om; rif;
orD;taeuawmh rif;om;ausmf[def;eJU rif;orD; e0&wfwkdU
jzpfygw,f? aemuf olr ESpfouf]unfh+cJhwJh kyf&Sifum;
awGuawmh rif;orD; cifoef;Ek yg0ifokyfaqmifwJhum;
awGjzpfygw,f?
tdrfaxmif&ufom;us_yD; tck touft&G,fa&mufvm
wJhtcsdefrSmawmh olrtaeeJU oD;jcm;kyf&SifoGm;]unhfwm
rsKd; r&SdawmhbJ tdrfu uav;awG iSm;vmwJh AD'D,kd kyf&Sif
um;awGukdyJ tm;wJhtcg ]unhfjzpfygw,f?
olreJ bmoma&;
olr[m rdbjzpfolawGvkdyJ ESpfjcif; c&pf,mefbmom
ukd ,Hk]unfukd;uG,fol wa,mufjzpfygw,f? i,fpOfb0
35
olrESit
hf cspf
i,fpOftv,fwef; txufwef;ausmif;ol b0rSma&m
aq;ausmif;olb0 wav#mufvHk;rSmyg olrrSm cspfolr&Sd
cJhzl;ygbl;? rdcifjzpfwJholuvnf; orD;awGtay:rSm tcspf
a&;a]umifh rSm;oGm;rSm ausmif;ynma&; r_yD;qHk;ao;cif
rSm tdrfaxmif&ufom;usoGm;rSmrsKd;awG jzpfrSm odyfpkd;&drf
pdwf}uD;cJhygw,f? roifhavsmfwJholrsKd;awGeJU tdrfaxmifus
oGm;rSmukdvnf; rjzpfapcsifwJhtwGuf olrwkdU nDtpfrawG
tay:rSm enf;enf; wif;wif;usyfusyfuav; apmihf]unfh
wmrsKd;awG vkyfcJhawmh olrtaeeJU cspfolxm;vkdpdwf r&SdcJh
ygbl;? aq;ausmif;olb0a&mufwJhtcsdefrSmvnf; tcspf
36
olreJt
rd af xmifa&;
cspfjcif;arwWmukd wefzkd;xm;_yD; wvifwr,m;pepf
tay: ,Hk]unfouf0ifcJhwJh olr[m tcktcsdeftxd olr&JU
cifyeG ;f onf ukad usmf[ed ;f / om;}uD; _idr;f csrf;armif (11) ESp/f
orD;i,f aroefZU ifarmif (10) ESpfwkdeU Jt
U wl r,fawmfaq;
cef;rSmyJ OruJo
G u
kd rf ysuf aexkid af e]uygw,f? olr[m olr
&JU om;orD;&if;awGtjyif tck av;ESpft&G,fa&mufae_yD
jzpfwhJ arpy,fausmfeUJ ig;vom;t&G,&f adS o;wJh a,musfm;
av;wa,muf olrwkdU&JUom;orD;rsm;tjzpf arG;pm;cJhyg
w,f? waeukef aq;cef;udpP/ oifwef;udpP/ ynma&;eJU
38
tultnDtaxmuftyHhay;ae]uaom toif;tzJGYrsm;ESihf
awGYqHk&efESihf tar&duefEkdifiHokdU usef;rma&;nDvmcHwuf
a&muf&ef oGm;a&mufcyhJ gw,f?
olr&J xkdif;vltzJGtpnf;tay:tjrif
wcsKdu
U Oya'ta]umif;em;vnf/ vlt
U cGit
hf a&;ukad v;
pm;vkdufem]u_yD; wcsKdUuawmh pD;yGm;a&;ay:rSmom tmkH
pl;pkduf]uw,fvkdU olru xifygw,f? vuf&Sdtajctae
rSmawmh a,bk,soabmt& EkdifiHa&;tjriftm;enf;_yD;
pD;yGm;a&;tjrifv$rf;rkd;aew,fvdkU olru ,lqygw,f?
olraexdkifwJh rJaqmufrdY r,fawmfaq;cef; ywf0ef;usif
u xkdif;jynfolawGtaeeJUawmh olwkdUeJU &yfa&;&Gma&; yl;
aygif;aqmif&Gufr+awG &SdwJhtwGuf &if;ESD;cifrifr+&Sd]u_yD;
yhHykd;ulnDr+&Sd]uw,fvdkU olru jrifygw,f?
42
olr&J tem*wf&nfrSef;csuf
olr&JU r,fawmfaq;cef;rSm 'kuQqif;&Ja&mufae]uwJh
jynfolawGukd tvkyftau|;yzkdU vma&mufulnDaewJh vl
i,fvl&G,fawG/ wcsKdU ynma&;&nf&G,fcsufeJU a&mufvm
]uwJholawG/ wcsKdUb0wkd;wufatmifjrifa&; &nf&G,f
csufeJU a&mufvm ckdem;ae]uwJh vli,fawGtwGuf olr
wwfEkdifoavmuf ulnDtm;ay;apmihfa&SmufoGm;zdkU olru
&nf&G,fxm;ygw,f? tJ'Dvli,fawGukd t&nftcsif;
jynfh0wJholawGjzpfvmatmif arG;xkwfzdkU olrukd,fwkdif
quf_yD;avhvmoif,lcsifwJh ynm&yfawG&Sdygw,f? tJ'D
twGuf ay;vmwJhtajctaeay:rSm rlwnf_yD; olrukd,f
wkdifvnf; qufvufavhvmoif,loGm;zdkU &nf&G,fxm;
ygw,f?
wcsdefrSm jrefrmjynf ppftm%m&Sifpepfatmufu vGwf
ajrmuf_yD; 'Drkdua&pDEkdifiHwck jzpfvmr,fqkd&ifawmh olr
u ukd,fhwkdif;jynf ukd,fhjynfe,fukd jyef_yD; ukd,fhtrsKd;om;
awGtwGuf olray;Ekdifor# usef;rma&;apmihfa&Smufr+awG
eJU wjcm;ynma&;/ vlr+a&;tultnDawG ay;oGm;r,fvdkU
ar#mfvifh&nf&G,fxm;ygw,f? olr[m wu,fawmh &,l
vkdolr[kwfbJ ay;qyfvkdolwa,muftjzpf b0udk jzwf
oef;aexdkifoGm;r,fholomjzpfygw,f?
43
AWARDS RECEIVED BY
DR. CYNTHIA MAUNG
June, 1999 - Jonathan Mann Award for Global Health
and Human Rights Award (Sponsored by Association
Francois-Xavier Bagnoud, Doctors of the World,
Global Health Council, Human Rights Watch)
December, 1999 - The John Humphrey Freedom
Award (The International Center, Canada)
- Shared with Min Ko Naing, a Burmese Student Leader.
1999 - The American Women Medical Association
Presidents Award
May, 2001 - Van Heuven Goedhart Award (Stichting
Vluchteling, the Netherlands Refugee Foundation)
December, 2001 - Asian Human Right Award (The
Foundation of Human Rights in Asia, Japan)
August, 2002 - The Ramon Magsaysay Award for
Community Leadership (Philippines)
2003 - Time Magazine's Asian Hero Award
2005 - Priceless Life with love Award, Chou Ta-Kuan
Cultural and Educational Foundation, Taiwan.
2005 - Unsung Hero of Compassion Award, USA.
44
&mrGef rufaq;aq;qk
trsm;jynfow
l Ykd tm;tvkyt
f au|;yonfh }uD;us,fjrifh
jrwfaompdwx
f m;udk todtrSwf y *k%f yjcif;
&mrGefrufaq;aq; (1907 - 1957) onf 'kwd,
urBmppf_yD;aemuf zdvpfydkifEkdifiH. wwd,ajrmuf orRw
jzpfonf? rufaq;aq;.b0jzwfoef;r+onf zdvpfydkif
jynfolrsm;udkomru EdkifiHwumjynfolrsm;udkyg ]oZm
oufa&mufcJhonf? rufaq;aq;onf olUacwfumv
tydkif;tjcm;wGif urBmhtawmfqHk;aom EdkifiHhacgif;aqmif
rsm;xJrS wOD;[k owfrSwfjcif;cH&olwOD;vnf; jzpfonf?
olonf kd;om;aom/ ESdrfhcswwfaompdwfxm;rsKd;&SdI vl
om;wOD;csif;pDtm; wajy;nDwefzdk;xm;todtrSwfyol
wOD;jzpfum/ vlom;wdkif;. *k%foduQmESifh wOD;csif;pD.
ta&;ygr+ukd tav;xm;olwOD;vnf;jzpfonf? ol,]kH unf
&mudk taumiftxnfazmfaqmif&u
G &f eftwGuf ZGo
J wWEd iS hf
jynfhpHkolvnf;jzpfonf? xdkUtwGufa]umifhyif rufaq;
aq;onf vltrsm;. ]unf!dkcspfcifav;pm;r+udk &,lEdkif
cJholjzpfonf? rufaq;aq;onf zdvpfydkifjynfolrsm;.
zGHYzd;wdk;wufa&;twGuf &nf&G,fcsufxm; vkyfaqmifcJh
&mwGif ud,
k u
f sKd;pGet
Uf epfemcHI wpdu
k rf wfrwf aqmif&u
G f
cJholvnf;jzpfonf? rufaq;aq;taejzifh tpdk;&w&yf
onf ajzmifhrwfwnf]unfonfhtpdk;&w&yfjzpf&rnfhtjyif
dk;om;r+&Sd&efESifh vltrsm;.qENudk tav;xm;azmfaqmif
&efvdktyfonf[k pl;pl;epfepf,Hk]unfcJhonf?
45
48
49
50
51
52
53
54
55
56
a'gufwmpifoD,marmif
r,fawmfaq;cef;eJ
olwkd&ifxJupum;rsm;
rsufpdrjrifwm (15) ESpf&Sd_yD cGJzdkUydkufqHvnf; r&Sdbl;/ rJ
aqmufrmS tvkyo
f mG ;vkyw
f o
hJ rD; jyefvmac:vdUk tck rsufpd
jyefjrifomG ;_yD/ r,fawmfaq;cef;udak &m orD;udak &m aus;Zl;
wifw,f?
OD;bv+dif/ armfvrdif?
rJaqmufrSm qdkufum;eif;&if;eJY tluswm]um_yD rJaqmuf
aq;Hk}uD;rSmcGJ&if tenf;qHk; bwfoHk;axmifavmufukef
r,f? aiGr&Sdbl; r,fawmfaq;cef;rSm tvum;cGJay;w,f?
tck awmh aumif;oGm;_yD? 'Daq;cef; a&&Snw
f nfwyhH gapvdYk
qENjyKygw,f?
udkaxG;/ qdkufum;q&m/ rJaqmuf?
usrwdkYu tajctaet& jynfhwefqmtvkyf vkyf&w,f?
usroli,fcsif;wa,muf attdkif'Dtufpfjzpfawmh tvkyf
&Siu
f acG;vdEk mG ;vdk armif;xkwv
f u
kd w
f ,f? aep&mr&Sad wmh
olYudk r,fawmfaq;cef;uyJ vufcHxm;w,f? aemufqHk;
ajruswJhtxd aq;cef;uyJ wm0ef,lay;w,f? 'Daq;cef;
[m usrwdYk &YJ tm;xm;p&m cdv
k pHk &mae&mwckjzpfygw,f?
rpmtk/ rJaqmuf/ jynfhwefqmHk?
57
61
a':pdef/ vSnf;ul;rdY?
62
63
64
r,fawmfaq;cef;
waphwapmif;kyfyHkv$m
65
r,fawmfaq;cef;odkUt0ifvrf;
66
rsufpdXme
aoG;ppfaq;&mXme ("mwfcJGcef;)
67
uav;jyifyvlemXme
om;zGm;rD;,yf jyifyvlemXme
68
vlemrSwfyHkwifXme
twGif;vlemaqmif
69
twGif;vlemaqmif
ta&;ay:vlemXme (cJGpdwfaq;xnfh)
70
jyifyvlemXme
72
xrif;pm;awmhrnfh vlemwOD;
xrif;pm;awmhrnfh uav;i,fwOD;
73
usef;rma&;nDvmcHusif;yaepOf
74
75
76