SG115 PDF

Cos que defenden o exterminio do
galego hai que ter tolerancia cero
O semanario coa informacin precisa

Quinta feira, 25 de setembro de 2014
3,50 euros
Joam Peres un dos 6 condenados no

xuzo #8f45anos que decorreu contra a
ducia de persoas detidas nos protestos
contra unha manifestacin de Galicia
Bilinge en 2009. Considera que desde
a acusacin se procurou impoer un
castigo exemplar e destaca a vaga de
solidariedade coas e cos encausados no
proceso. Px 7
Nmero 115, ano III.

GzFoto.
As mulleres
derrotan o PP
editorial e px. 10-11
Camas desmanteladas
e as e os doentes a se
amorearen nos corredores:
o PP contina a degradar a
sanidade pblica Px.8 e 9
1,6 millns de votos

escoceses cran unha
slida base para continuar
a batallar a prol da
autodeterminacin. Px. 29
Todas as chaves sobre a

permacultura, unha ciencia
emerxente do coidado ao meio
ambiente e s persoas que nos
arrodean. Caderno AFONDO
2 opinin
A semana
en chos
Quinta feira, 25
dexxxxxx
setembro
de 2014.
N 115
x de
de 2014.
Nmero
xx
a ghoma rota por nachortas
Sobre a vida na natureza

@iagovarela Nunca vira un
caracol nos seus primeiros
momentos de vida
Sobre as eleccins brasileiras

@LatuffCartoons O que + gosto
na @dilmabr a simpatia, no @
AecioNeves a honestidade e na @
silva_marina a coerncia
xigantescos olmos
A cultura encriptada
Sobre "a memoria da choiva"
@nelvidalbarral Que ben o pasei
estes das con "A memoria da

choiva", de @pedrofeijoo! Intriga
a partir da biografa de Rosala e
interpretacin de versos
Sobre como comezar a semana

@xoantallon O meu primeiro
tuit en positivo da segunda feira

que hai que odiar moito aos
visitadores mdicos
Sobre a retirada da lei do aborto
e a marcha de Gallardn
@RosanaPerezGZ Apagn
Gallardn. Carta de "axuste" e
fundido en negro. Good night,
as mulleres agradecemos que se
vaia.
@bea_triceuh Caeu un, pero
fican moitos machirulos no
poder exercendo violencia
contra mulleres cada da en cada
mbito.Treman. #aloitasigue
#mudalotodo
en sei que
o termo
se utiliza
hoxe para
uso informtico, mais eu vouno
aplicar neste meu arMara Pilar
tigo cultura galega,
Garca
Negro
en tantos casos oculProfesora
da
tada, retallada, mutilaUDC
e
escritora
da nos seus documentos, clandestina forza
ou patrimonializada por quen se pensa proprietario e administrador desptico dela. En
viaxe recente a Madrid, para participar nunhas xornadas sobre literatura galega, e grazas
s xestins da profesora Carmen Meja Ruiz,
pudemos acceder Biblioteca do Escorial e
desfrutar do privilexio de contemplar de perto nada menos que as Cantigas de Santa Maria, de Afonso X, as como outros cdices de
inconmensurbel valor. Uns pasaron a este
centro desde o legado do Conde Duque de Olivares. A peza afonsina, desde Isabel a Catlica. Permitinme perguntarlle ao bibliotecario
-aps as sas explicacins- se algun (algunha institucin pblica) da Galiza tivera a ben
solicitar a sa cesin. A resposta, tal e como
esperaba, foi negativa, acompaada de leves
argumentos a prol dos dereitos testamentares
e de que, por esa regra de tres (a mia lxica
de que semellantes alfaias da historia cultural
galega e en galego na Galiza deberan estar),
a tal excelsa biblioteca podera ficar baleira
ou capitidiminuda. No comment.
pardo bazn
Na mesma viaxe, fomos facer unha comprobacin. Nas nosas conversas literarias, Francisco Rodrguez confirmrame que D Emilia
Pardo Bazn fora enterrada na igrexa da Concepcin. Al acudimos, situada como est en
pleno centro de Madrid, ao lado da praza de
Coln. Chamounos a atencin a sa fasqua
neogtica, a riqueza do retbulo do seu altar
central e mais da imaxinara toda dos altares
laterais. O templo est a celebrar este ano 2014
o seu centenario e mis dun indicio aponta a
que est rexido polo Opus Dei. Un crego, no
confisionario aberto, a quen vimos teclean-
As 3 chaves
Estamos na era das mobilizacins e iso pon dos nervios ao establishment. O protagonismo popular unha magnfica noticia. a mobilizacin a
que derrotou a lei retrgrada do PP sobre o aborto. E ser a mobilizacin a que acabe co rxime e dea paso emancipacin das nacins.
Que o que explica que os 491 mil votos do SNP nas xerais de 2010 se virasen no 1,6 millns de votos a prol da independencia? A resposta :
traballo duro da organizacin, talento para a comunicacin e creatividade poltica do lder e capacidade para conectar co tecido social.
Franza cae na recesin por aplicacin dos dogmas neoliberais e cal a resposta do Goberno Valls? Mis neoliberalismo. Maior reforzo dos lazos
con Merkel. O PS contina o seu camio cara autodestrucin. Le Pen agarda volta da esquina.
do no seu telembel e a quen nos diriximos,

facilitounos a seguinte informacin. Non podiamos visitar a cripta, onde fican enterrados
membros de distinguidas familias, con acceso
restrito aos seus descendentes. Foron elas, as
persoas que pagaron nela o seu enterramento,
as que asumiron os custos da ereccin da igrexa, nada menos. O documento emiliano que
procurabamos ficar para mellor ocasin. A
moralexa axia acudiu nosa mente: mesmo
postumamente, D Emilia quixo figurar como gloria espaola, en pleno centro da capital
onde sempre quixo triunfar, por moito que o
seu patrimonio e mltiplos recoecementos
e homenaxes lle foran tributados aqu, na sa
terra natal, inepta, secomas, para acoller os
restos de quen nunca admitira ser considerada unha gloria local.
Logo nos lembramos da foto clsica e tpica
do abrazo de todos os magnates ou aspirantes a sreno ao magnfico busto do Apstolo
no altar central da catedral de Santiago e de
como ningun da oficialidade se lembra de
que o visitante baixe cripta, onde aquela
investigacin arqueolxica case centenaria
descobriu, por exemplo, restos femininos. As
actas escuras, a magnfica obra teatral de Roberto Vidal Bolao, tamn ficou encriptada,
pois, premiada en 1994 e editada xa en 1997
pola AS-PG/A Nosa Terra, non foi estreada
at 2010!, con estupenda interpretacin, entre outros, do finado Xos M. Olveira, Pico:
a sagrada fabulacin do Xacobeo non se poda estragar!
E as se escrebe a historia dos que lla negan a Galiza, para eles satlite fatal do planeta Espaa.
opinin 3
Quinta feira, 25
setembro.
N 115
x dedexxxxxxx
de 2014.
Nmero xx
Gaou o feminismo
s feministas estamos de festa, son das para celebrarmos, porque o feminismo

xa gaou. Gaou na mobilizacin da ra. Gaou porque soubo e puido sumar sectores importantes da sociedade. Gaou porque
mostrou forza e constancia para dicir
NON. E gaou, sobre todo, porque neste tempo conseguiu a incorporacin de
mulleres novas e a reincorporacin de
vellas loitadoras.
Ao longo de mis dun ano dede a Plataforma Galega polo Dereito ao aborto
movmonos en defensa dos nosos dereitos sexuais e reprodutivos cunha capacidade de enganche e empata con outros
sectores da sociedade que xa quixeran
outros movementos. Gaamos ao pr
no centro da discusin a liberdade e o
dereito a decidirmos: ser nai ou non o
ser, nas condicins nas que libremente
decidan as mulleres, con quen queiramos selo, cando queiramos selo...
Centrrmonos na muller e os nosos
dereitos, na soberana sobre os nosos
corpos, permitiunos enlazar cos dereitos de todas as mulleres: as lsbicas que
deciden acudir reproducin asistida,
en solitario ou en parella; as mulleres
emparelladas que deciden ter criaturas
e as que deciden que non; as que deciden ser nais en solitario...
O noso non un reto inmediatista
sobre unha lei determinada. Esta unha pelexa de longo calado e percorrido,
onde as feministas seguimos expondo
o elemento mis importante, o da soberana sobre os nosos corpos.
Est claro que nos alegramos infinitamente de que se retire a contrareforma e de que marche Galardn... non
o podemos evitar! A inimigo que foxe,
ponte de prata! Chao, Alberto! Pero non
Gallardn o nico que debera dimitir. "Asumn a reforma de acordo coa
doutrina do noso partido e co criterio
asumido co recurso presentado ante o
Constitucional", dixo.
Efectivamente neste momento hai que
lembrar que o ante-proxecto de lei, que
nos trataba s mulleres como seres incapaces de decidir e irresponsbeis, foi
aprobado nun Consello Ministerial e que
o Goberno enteiro apoiouno e defendeuno. momento de lembrar que o PP
de Alberto Nez Feijo tamn defendeu este proxecto.
fondos pblicos para
propaganda anti-abortista
O combate unitario e constante do movemento feminista contra a sa reforma,

est a colleitar unha vitoria. Mas non
nos confiamos, o Goberno do PP reformar a actual normativa para asegurar
editorial
Leccins a tirar
dunha vitoria
feminista
humor grfico tokio
<< momento
de lembrar que
o PP de Feijo
tamn defendeu
o ante-proxecto
de reforma da
lei do aborto>>
que as menores de 16 e 17 anos precisen
de consentimento para interromper o
seu embarazo e apostar por un Plan
de Proteccin da Familia e de leis para
a proteccin da familia ditadas por organizacins como Red Madre, xa sabemos como funciona na Galiza...
Sabemos que quen informa e asesora
s mulleres son entidades privadas de

carcter ultra-conservador e relixioso.
Iso si, costeando con fondos pblicos a
sa propaganda antiabortista, a pesar
do rexeitamento das organizacins feministas e mesmo cun informe do Consello Econmico e Social na sa contra,
que chegou a cualificar a norma de retrgrada e ultra-conservadora.
E por iso que o 28 de setembro Da
internacional polo dereito ao aborto tomaremos de novo as ras para esixir que
se retire o recurso presentado ante o
Constitucional e para defender o dereito das mulleres de 16 e 17 anos a seren
soberanas sobre os seus corpos.
Agora temos que conseguir botar
ao resto de misgin@s fascistas que
quedan.
Paula Ros
Plataforma Galega en
Defensa do Dereito ao Aborto
retirada do anteproxecto de lei de

reforma do aborto unha grande
noticia para as mulleres en particular e para as e os demcratas
en xeral. unha vitoria incontestbel do movimento feminista e unha demostracin de que a mobilizacin a chave cando
se trata de derrotar as polticas reaccionarias
da dereita espaola, probabelmente a dereita
europea mis influda polo pensamento catlico mis ultramontano.
A decisin de retirar o ante-proxecto e de
forzar a renuncia de Gallardn , alis, produto
da extraordinaria debilidade poltica en que se
acha o Partido Popular, unha vez constatado
o seu fracaso na economa. Non s renuncia o
PP contra-reforma do aborto, senn que tamn deixa na gaveta o pucheirazo electoral.
As e os conservadores saben que, hoxe por
hoxe, a sa maiora absoluta no Congreso dos
Deputados -e no Parlamento de Galiza- ficticia. Saben que hoxe estn en minora na sociedade. E tentan sobrevivir. Rajoy nese sentido sempre foi un poltico pragmtico. Xoga
agora a baza do centrismo, ao tempo que se
desfai dun rival interno, un Gallardn que no
seu momento foi saudado como o paladn do
sector progre da dereita espaola por parte da
imprensa afn ao PSOE.
Mais a xogada de Rajoy ten tamn contraindicacins no plano electoral. Os sectores mis
ultracatlicos da dereita -ben representados
na caverna meditica- mostraron unha enorme irritacin e probbel que pasen factura
ao PP nas eleccins municipais de maio. Nese sentido, non desbotbel que o anuncio
de Gallardn de que a sa marcha irrevogbel sexa un xesto puramente retrico, na lia
da demagxica posta en escena de Esperanza
Aguirre cando, ela tamn, anunciara a sa retirada definitiva. No mellor dos casos, quer el
quer ela ocupan praza no banco dos reservas.
Mais sera un erro pensar que a sa ausencia
para sempre.
En todo caso, estamos ante unha derrota
poltica do PP en toda regra. A leccin a tirar
desta vitoria do feminismo que a loita social
o camio para derrotar o proxecto reaccionario da dereita espaola.
consello de administracin
Xoan Costa, Manuel Mera, Marga
Romero, Xon Colazo, Nemesio
Barxa, Xurxo Souto, Xoan Carlos
Garrido, Iria Villar, Xabier P. Igrexas,
Francisco Miranda, Xon Sande,
Rubn Lois e Anabel Gulias.
O papel utilizado para a impresin deste semanario conta co selo FSC e foi fabricado e partir de fragas e plantacins xestionadas cos mis altos estndares ambientais, garantindo un tratamento dos recursos
sustentbel para o medio ambiente e beneficioso para as persoas. Sermos Galiza asegura, asemade, a reutilizacin do papel excedente e convida, aps a lectura,
reciclaxe das pxinas ou exemplares que non se arquivaren.
4 a semana en imaxes
Quinta feira, 25 de setembro de 2014. N 115
NPR.
social. Unha vaga de

manifestacins en 2.800 cidades
reclamou maior compromiso
contra o cambio climtico e o
impulso de medidas concretas
para tratar este tema. Na marcha
de Nova Iorque tomaron parte
mis de 300.000 persoas.
BNG.
The Scotsman.
lingua. O BNG denunciou que dez anos despois de se aprobar por

unanimidade no Parlamento galego o Plano Xeral de Normalizacin Lingstica,
o goberno de Nez Feijo non cumpriu ningunha das 445 medidas recollidas
neste documento. "Este goberno est nun proceso de substitucin do idioma
propio deste pas", afirmou a deputada nacionalista Ana Pontn.
internacional. O NON gaou

o no referendo escocs (55%) fronte
ao SI (45%). Mais xa nada vai ser igual
nunha Escocia que parte da base dun
45% da sa poboacin comprometida
coa independencia e cun Reino Unido
no que Londres se comprometeu
a impulsar un proceso de maior
autogoberno para as diferentes nacins
que o integran. O ex-primeiro ministro
escocs, Alex Salmond, demitiu mais
afirmou que "o soo segue vivo".
galiza. Vigo acolleu mis un dos actos que

se desenvolven na Galiza en solidariedade
e apoio "Ucrana anti-fascista". Desta volta,
unha concentracin puxo o ramo a unha serie
de charlas e conferencias sobre o que est
acontecer nesa zona do leste de Europa.
Mar de Lumes.
a semana en
imaxes 5
opinin
Quinta feira, 25 de setembro. N 115
LFP.
deportes. Un apaixoante
e elctrico Celta-Dpor
volveu traer #onosoderbi a
Primeira Divisin. Gaaron
os celestes (2-1) mais a
emocin mantvose at
o ltimo minuto cando o
gardamallas cltico, Sergio,
O Gato de Catoira, atrapou
o disparo lanzado polo
deportivista Medunjanin.
Meteogalicia.
@martinhonoriega.
social. Na tarde do domingo

22 de setembro caeron mis de
6.000 lstregos en Galiza en
apenas unhas horas. Inundacins
focalizadas en pontos de Lugo
e Ourense completaron o parte
dunha xornada do mis inestbel
na recta final do vern.
poltica. Anova impulsou

as 'Xeiras de Anova', actos
descentralizados e abertos
para a "reflexin colectiva" na
que debater e falar sobre a
esquerda e o nacionalismo, os
movementos sociais... Estn a
se desenvolver en diferentes
localidades: Teo, Betanzos,
Ourense....
CIG.
traballo. A CIG
realizou asembleas de
delegados e delegadas
en todas as comarcas
galegas. Xuntanzas
para debater as ltimas
reformas lexislativas
impulsadas polo PP.
Alis, decorreron
concentracins perante
os edificios do INSS para
denunciar a reforma da
Lei de Mutuas.
6 anlise
a CRNICA
Espas
nos
quiosques
Auto-desmentidos
Para ser quen o inventou e imprimiu

sentido, a prensa (sistmica) de
papel parece ter esquecido dun
xeito radical o significado do termo
hemeroteca. Xa saben, falamos
deses andeis onde se renen centos
de pxinas de determinado xornal,
desafiando o dito segundo o cal os
peridicos impresos perden todo
o seu valor en menos de 24 horas.
Resulta que non, seguramente
ao revs, o sentido da actualidade
revlase difana cando se volve a
mirada atrs, e se compara o que se
propagaba antes desde un medio
co que se afirma desde o presente.
Aclaremos esta lea. Non hai que
ir moi lonxe. Talvez at sexa posbel
que o recurso s hemerotecas
resulte innecesario. Abonda con
mirar dun da a outro. Se o da antes
do referendo de autodeterminacin
escocs a prensa adicta ao
modelo do 78 insista -contra
toda lxica- en que nada tian
que ver as urnas de Glasgow coa
reivindicacin masiva de Catalunya
unha semana antes na Diada -e a
de tantas outras nacins todos os
das- foi gaar por pouco o Non
independencia e, sen ningn
tipo de decencia, lanzarse o
editorialismo-columnismo espaol
(moi arraigado tamn en Galiza)
a dicir xusto o contrario, que o
resultado escocs foi unha mocin
s ansias de votar de Catalunya e
de calquera soberanismo mundial
e, sobre todo, estatal. Dunha ma
outra cambian de opinin, xusto
diso que se consideran lderes. Pero
non opinin, oportunismo. E
adulacin ao poder.
Despois est a teima de contar
as cousas sen chamalas polo seu
nome, outra contradicin, posto
que o nacemento da prensa,
en xeral, tivo como eixe o de
definir a actualidade, ou polo
menos explicala. Pero non, faise
exactamente o contrario, e se
aceptan os elefantes mentireiros
das forzas interesadas, at o
punto de aceptar denominacins
tan falsas como esa que se
pode apreciar nos titulares postGallardn, onde ao reaccionarismo
ultra se lle sigue chamando, como
eles queren, provida, cando son
todo o contrario.
Cosme Torreiro
Xornalista
Erguen un muro
legal a prol da
ilegalidade
Comezan as argucias legais dirixidas a que o
bipartidismo poida presentarse s municipais co
menor lastre posbel ou, polo menos, gardando
unhas aparencias que pensan que anda valen nun
tempo de imputacins e desgaste que semella
imparbel.
R.S.
Operacin Orquestra. Tivo un relativo eco cando sucedeu, centrado na

imaxe meditica de alcaldes sando dos seus despachos acompaados pola Garda Civil, pouco se seguiu
despois, cando a realidade estaba en
toneladas de papel xudicial, non na
fotografa. A maiores, o foco deses
supostos casos de corrupcin estaba centrado na Costa de Morte, que
segue cargando con clixs e vale para turismo e pica, pero case nunca
-Prestige parte- merece consideracin poltica. Mazaricos, Cee, Fisterra,
foron concellos afectados por aquel
caso, do que xa case ningun se lembra, tamn porque os partidos involucrados -na sa maiora, referentes
do crtico modelo actual- apostaron
por deixar facer, sen dimisins, espera de que pasara o temporal poltico, que axudaron a que non chegara a cicloxnese. Pero cada da estn
mis preto as eleccins municipais
de maio de 2015, e xa vai lles vai tocando actuar, coa partitura acostumada. Nada feliz.
Seica unha morea de artimaas legais van permitir que caia unha lousa
de tempo sobre a Operacin Orquestra, que se far eterna nos xulgados
namentres as mesmas actitudes polticas que crearon o escndalo se fan
fortes en cada localidade e parece que
nada pasa, e se pasa d o mesmo. Esa
a mensaxe do poder, que segue a ser
quen domina a xudicatura e move fos
en funcin dos seus intereses. Albiscaron os poderes bipartidistas o feito
de que a (presunta) corrupcin comezaba por fin a ter influencia electoral
-moito se dica anos antes que era
exactamente ao contrario- e decidiron que por a tamn hai que pechar
camios. Ou negalos. Por iso, gobernantes de terceiro nivel seguen no seu
posto malia estaren mergullados en
causas pouco favorbeis. Manteen
Agustn Hernndez.
o cargo grazas a gobernantes de segundo nivel, que seguen as directrices dos do primeiro chanzo, en termos de xerarqua, por suposto, non
de calidade.
As, segue fronte do seu concello o alcalde de Fisterra, por poer
un exemplo, ou o de Lugo, ou tantos
outr@s. Un do PP, outro do PSOE. O
12 por cento das alcaldas galegas teen citas pendentes cos xulgados. A
porcentaxe de dimisins esaxeradamente menor. E non sempre exemplar, vela Compostela, cun goberno
local que non pasou polas urnas.
Pero que recibe inmensas subvencins desde San Caetano -moitas delas destinadas a sufragar medios de
comunicacin afns- porque sabido que a batalla das municipais vai
ser decisiva. Polo que pode significar
de mudanza e tamn pola tendencia
que marcarn face s xerais de pouco
despois. Tempo no que, seguramente, moitas causas legais que falan de
ilegalidades permanecern retidas
entre montaas de papel. Por interese. De parte.
eu quero ter un
milln de amigos
AlBORTO Ruiz
Gallardn
entrevista 7
X.M.Pinheiro
Imaxe: SG
Joam Peres
procesado no xuzo
Joam Peres unha das seis persoas condenadas no xuzo #8f45anos, proceso que decorreu en xuo e no que se xulgou a once persoas polos protestos de febreiro de 2009 contra
unha manifestacin impulsada por Galicia Bilinge contra "a imposicin do galego". A sentenza condena a Peres a 1 ano e 9 meses por
atentado autoridade, mais abslveo da acusacin de desordes pblicas. "Imos recorrer a
resolucin xudicial", afirma. As seis persoas
condenadas estn a valorar facer un chamamento para unha mobilizacin nacional de solidariedade cos e coas procesadas e en defensa
do idioma galego.
Sabor agridoce aps unha sentenza que absolve a 5 das persoas acusadas, mais condena a 6, se ben a penas menores do que a
peticin da acusacin?
Houbo unha reducin substancial das peticins de acusacin, de 45 anos que pedan aos
11 das condenas, e nas peticins econmicas e
de responsabilidade civil tamn se deron importantes reducins. Unha parte da acusacin,
malia apostar forte no proceso (prestaron testemua mis de 20 axentes), tivo que asumir
que eran acusacins e peticins que non se
sostian. Ademais, houbo unha ampla diversidade de axentes polticos e sociais solidarizndose coas persoas acusadas, o que tamn
hai que valorar. Mais finalmente hai seis persoas condenadas, estase a condenar a prisin
por protestar contra xente que peda exterminar o galego...
Hai catro meses, s portas do xuzo, falabas dun proceso poltico. Mantelo agora,
luz da sentenza?
O carcter poltico do proceso est xa na sa
propia orixe: a quen se detn aquel da, cales
son as acusacins.... O da da mobilizacin dos
que defendan acabar co galego a Delegacin do
Goberno espaol optou pola man dura contra
os que protestasen contra esa marcha. Houbo
cargas policiais, detencins, golpes... Xa durante o xuzo, comprobamos que os policias que
saan de declarar falaban cos que entraban para,
por decilo dalgn xeito, 'concordar' as declaracins, o que moi indicativo, para aln de non
estar permitido. E das antes do xuzo, o pro-
#8f45anos
"A Samuel Jurez

saulle o tiro pola
culata"
Malia a condena de 6 d@s 11 encausad@s, considera que fracasou
a tentativa de reducir o proceso a unha cuestin de orde pblica.
"Evidenciouse a natureza do conflito lingstico que hai en Galiza".
pio Samuel Jurez veu afirmar que haba que

aplicar a lei sen que tremese o pulso, todo un
delegado do goberno a intervir desde fra como
axente poltico nun proceso xudicial!
Falabas antes da solidariedade ao longo do
proceso, mantense tamn agora?
Creo que a solidariedade foi fundamental na
solucin final que chegou este proceso. Nese

sentido a Samuel Jurez saulle o tiro pola culata. Houbo apoios en Galiza e na emigracin,
en centros de ensino... O que fixo este xuzo foi
evidenciar a natureza do conflito lingstico
que se vive neste pas e como a estn posicionados poderes como o policial, o poltico,
o xudicial...
A sentenza cocese na semana en que se

cumpre o X aniversario do Plan Xeral de
Normalizacin Lingstica, un acordo de mnimos polo idioma que nin sequera se cumpriu pola administracin...
A administracin autonmica historicamente
traballa contra a recuperacin do noso idioma.
Houbo etapas de favorecer a 'morte lenta' da
lingua e outras, como agora, con esta nova xeracin de cadros do PP, de ser mis activos na
aniquilacin do galego. Non lles importa para
iso incumprir at as poucas normas ou escasa lexislacin a prol do galego das institucins
que gobernan.
Cres que todo isto serviu para visibilizar e
evidenciar a existencia dun sector na sociedade galega, minoritario mais con poder,
que quer acabar co galego?
unha minora activa con apoio poltico (a est
o PP, institucins como a Deputacin de Pontevedra...) e con moito respaldo meditico. Eses
poderes cando precisaron desta minora para,
por exemplo, bater contra o bipartito usrona,
para despois pasar a gardala unha vez que estn
no poder. Agora o PP xa est na Xunta e aplica esa poltica de exterminio do noso idioma,
mais xa non precisa desa minora.
Hai leccins a aprender de todo isto?
A importancia na auto-organizacin social na
defensa da lingua, non deixar esa responsabilidade nas institucins. O futuro do galego
vai depender da mobilizacin e o compromiso
da sociedade galega mis que doutras cuestins. Un exemplo: a conquista da topominia
en galego como algo legal, que se plasmase
na lexislacin, foi froito en boa medida dunha
intensa campaa que percorreu todo o pas
'normalizando' os topnimos que estaban en
espaol en indicadores e letreiros. A mobilizacin nesa campaa logrou, en certa medida,
reverter a situacin e demostrar que si se poden conquistar avanzos e logros desde a implicacin social.
En 2009 houbo xente que quixo facer fronte
unha mobilizacin na que se defenda o exterminio do galego. E a aniquilacin do noso
idioma non unha posicin poltica en torno
que se poida debater coa desculpa desa ladaa de que "hai que respetar todas as posturas". Pois non. Contra os posicionamentos
que procuran exterminar o galego hai que ter
'tolerancia cero'.
8 galiza
economa
Rodri Surez
Imaxes: SG
Sanidade e Educacin. De calidade e pblicas,

ademais de gratutas. En poucas palabras,
en sen intentar abarcar todo, aditase resumir as as necesidades dese ente -case nunca plasmado- que se deu en chamar estado
do benestar, obxectivo que en Galiza resulta
descoecido malia terse achegado lixeiramente a el nalgunha etapa histrica, que en
todo caso non oculta que neste pas sempre
houbo que esperar meses ou facer quilmetros para ser atendido dunha doenza. Pero
que nunca chegara aos niveis de desamparo que alcanza agora, nun treito histrico
que arrincou coa terrbel mestura que supuxo, vez, o estoupido da ltima gran crise sistmica e o regreso do PP, desta vez cun
neoliberal absoluto como Feijo fronte, ao
poder autonmico. Desde entn, a Sanidade
non deixou de enfermar.
Non se trata dun asunto de incapacidade,
que algunha hai, senn de ideoloxa. Na dereita est amplamente estendida a concepcin
do pblico como negocio, e nesa lia dirixida a erradicar servizos pblicos para entregarllos ao sector privado -gastando cartos
do erario comn- a sanidade ocupa un lugar
preferente, se cadra porque un sector imprescindbel, sen opcin de caducidade. Malia
certo ritual discursivo, a propia conselleira
de Sanidade, Roco Mosquera, avala o proceso
de adelgazamento da sa rea: Que defendamos o pblico non significa que nalgunhas unidades concretas non se poida estudar
outras frmulas de xestin, servizos complementarios como a limpeza ou a cafetera
estn agora mellor xestionados [refrese s
concesins privadas], veremos se hai outros
que poidamos facer doutro xeito. Estamos
traballando en ver como se poden facer as
cosas ben, pero non hai ningunha decisin,
estudamos cambiar a forma de xestin, externalizala ou non. Asumen estas frases que
a dicotoma est entre privatizar ou empeorar, nunca sita na cerna a posibilidade de
perfeccionar o pblico.
Neste contexto, non debe resultar estrao
que traballadores e traballadoras do sector
estean en p de guerra contra a Xunta, as
como amplos sectores populares, que teen
sado ra en diversas ocasins para amosar
a sa oposicin aos recortes e o deterioro planificado do servizo pblico bsico. O exemplo
mximo desta circunstancia viuse en Ferrol
hai uns meses. De xeito espontneo, co traballo dalgns sindicatos -basicamente CIG e
CCOO, outros mantivronse marxe- o plantel
do Arquitecto Marcide de Ferrol decidiu sar
a protestar ante a visita oficial e publicitaria
da conselleira, que acudiu polica, que respondeu con dureza e mesmo detivo a das
persoas. Roco Mosquera negouse a manter
unha xuntanza coa Xunta de Persoal, o que
avivou a tensin e provocou que tivese que
encerrarse nun despacho durante mis dunha
hora. Que pedan @s manifestantes? Menos
recortes de servizos e soldos e a paralizacin
das pretensins privatizadoras. Non foron
escoitados, porque nada deba ter a carteira
do goberno do PP que responder, ser que,
en efecto, iso o que busca.
Roco Mosquera est tamn involucrada
A Xunta aposta
nunha sanidade
pblica enferma
Camas baleiras ao tempo que doentes se amorean nos
corredores, enfrontamentos na cpula gobernamental,
privatizacins ou mesmo sospeitas de nepotismo ou
intereses cruzados. A Sanidade pblica galega pasa polo
seu peor momento mergullada na decadencia que a
arrastrou o regreso do PP Xunta.
DISCRIMINACIN DE
EMBARAZADAS
A grave denuncia partiu,
tamn, da CIG-Sade. Este
vern nas contratacins
do Hospital Xeral de Vigo
aconteceu un feito moi grave.
A unha celadora embarazada
non lle deixaron asinar o
contrato tras o informe
da unidade de prevencin
de riscos laborais (UPRL)
declarndoa non apta, cando
o procedemento a seguir
seria adecuarlle o posto de
traballo ou facilitarlle a baixa
por maternidade. Tratase de
protexelas e non de mandalas
para a casa negndolles o
dereito a un posto de traballo.
Ou sexa, que aos recortes
e privatizacins suma agora a
consellera de Sanidade outro
ataque: a discriminacin por
razns de xnero; ou sexa o
machismo. Neste modelo vai
afondando o Partido Popular,
no Estado e na Galiza, con
cada norma, con cada
reforma, con cada recorte,
cada vez que un dos seus fala
libremente para amosar a
sa superioridade intelectual
fronte unha muller, criticou
a CIG, que mesmo protestou
na ra xunto a outros
sindicatos polo ocorrido.
O Sergas -Servizo
Galego de Sadenon esixe dedicacin
exclusiva aos seus
cargos de maior
relevancia
nun grande escndalo, con idas e voltas, pero
que se resume nas sospeitas de nepotismo
que rodean o nomeamento do seu marido como xefe de servizo cando ela era xerente do
Sergas. Feijo utiliza a xestin da Sanidade
Pblica para promocionar os seus de forma
irregular. Isto demostra a forma de funcionar do Partido Popular, que usa o poder para
promover os seus comisarios polticos dentro, porque son os que lle permiten desde
dentro ir minando a sa calidade, denunciou
entn Xavier Vence, voceiro nacional do BNG.
Carmen Acua, do PSOE, acusou a Xunta de
esnaquizar a sanidade pblica, cos profesionais de folga en folga mentres os tribunais
acsana de abuso de poder cuestionando a
legalidade dos seus mtodos.
intereses privados
Deitada contra o desmantelamento de camas hospitalarias.
As sombras son anda maiores. O Sergas -Servizo Galego de Sade- non esixe dedicacin
exclusiva aos seus cargos de maior relevancia,
galiza 9
o que est a supoer que se mesturen intereses pblicos e privados que fican en mans de
persoas que pertencen a ambos eidos e benefician os particulares seus en detrimento
do comn. Sinlase concretamente a Sedisa
(Sociedade Espaola de Directivos da Sade)
que -segundo denunciou Comisins- pertencen algns directivos do Sergas. Semella difcil que defendan a sanidade pblica
ao tempo que participan en estratexias privatizadoras avaladas pola Consellera, polo
que o lxico sera a demisin de toda persoa
con cargo neste mbito que forme parte dun
lobby deste tipo, afirmou o sindicato nunha
nota de prensa.
As leas non rematan a, hainas de toda caste. Mesmo a nivel interno, dentro da Xunta
de Galiza, existen variadas tensins. Xa est
en marcha o relevo da nmero 2 da consellera, Mara Nieves Domnguez Gonzlez, xerente do Sergas, que dentro do PP acusan
de ter pouca iniciativa poltica, malia que o
argumento oficial se refere ao esgotamento fsico, pero que deixa entrever tamn a
preocupacin que poida ter cara s eleccins
municipais a evidente problemtica que a
cada en picado da calidade -xa moi limitada
antes- da atencin mdica galega. Por poer
un dato, case 40.000 persoas agardan agora mesmo por unha intervencin cirrxica,
malia que poer coto s listas de espera era
unha das promesas estelares de Feijo en
campaa.
No CHUS, en Santiago, as esperas en corredores durante das -como ocorre no CHUAC
corus ou en case todos os hospitais pblicos de Galiza- son xa un duro costume, ante un persoal como o de Urxencias que non
para de decrecer entre recortes. E, a todo isto, plantas enteiras con camas sen utilizar
namentres se desva privada, con cartos
pblicos, a doentes. A deputada de AGE Eva
Solla denunciou no Parlamento o caso dun
ancin que pasou dous das nunha padiola
ao tempo que haba camas libres sen uso.
Escandaloso resulta, as mesmo, a situacin
do Abente e Lago da Corua, onde -segundo
denuncia da CIG- hai 25 camas sen uso. En
total, na comarca houbo cen camas pechadas
nos hospitais xusto cando a xente pasaba horas e horas en Urxencias, critica Mara Xess
Seixo, da central nacionalista. E este s un
exemplo dos moitos posbeis. Que simbolizan un desastre e unha renuncia, a da Xunta
de Feijo Sanidade Pblica.
Povisa obtivo un beneficio de once millns de euros e, embora iso, despediu traballadoras e traballadores.
Povisa: chuvia de millns privada

Polo ben da empresa. Con ese explcito discurso recoeceu a conselleira de
Sanidade cales son as sas prioridades
no sector que dirixe. Referase ao millonario contrato que via de renovar
co hospital privado Povisa, en Vigo, que
segundo ela foi subscrito para "garantir
a estabilidade dunha empresa que conta con 1.500 traballadores e porque en
sanidade "son necesarios todos os recursos, tanto pblicos como privados".
Todo isto nunha poca na que o persoal
dos hospitais pblicos denuncia recortes de salario e plantel, con baixas e xubilacins sen cubrir.
540 euros por paciente

O novo concerto, que se aprobou discretamente no mes de xuo e non chegou
luz pblica at hai unhas semanas,
ter un vixencia de oito anos mis dous renovbeis anualmente, e estabele-
Aos recortes e
privatizacins suma
agora a consellera
de Sanidade
outro ataque: a
discriminacin por
razns de xnero
ce unha achega anual de cartos pblicos
por paciente de 540 euros -arredor 75 millns en total-, aln de manter a carteira
de servizos e fixar un tope de poboacin
adscrita de 139.000 pacientes, ou sexa, boa
parte da comarca viguesa. Unha chuvia de
millns.
Pero resulta que tampouco ese xa discutbel argumento da Xunta segundo o cal a
prioridade o persoal dunha empresa privada - que lle vai ben na sa elite- semella
certa, posto que a direccin de Povisa 'celebrou' o concerto despedindo unha ducia
de traballadores. Segundo a presidenta do
comit de Povisa, Mara Xess Neira, da CIG,
vergoento que unha empresa que obtivo
11 millns de euros de beneficio grazas ao
concerto subscrito coa Xunta despida persoal que tia que ter pasado a indefinid@s
tal e como afirmou a propia Inspeccin de
Traballo. Porn, a compaa entende que
os contratos rematan por fin de obra, pero
non existe ningn contrato deste tipo que
dure mis de tres anos. O obxectivo destes
despedimentos, segundo a central nacionalista, semella claro: Contratar precari@s.
E todo, con cartos da Xunta, ou sexa, pblicos. E non precisamente poucos. A Sanidade
privada manda, segundo o PP. R.S.
10 tema dA SEMANA
O movemento feminista defende o dereito das mulleres a decidir sobre os seus corpos, sen imposicins.
As mulleres poen en
xaque o executivo espaol
O feminismo gaou o pulso ao Partido Popular. A retirada do anteproxecto de reforma da lei do aborto e a
demisin de Gallardn mostran que a constancia na loita social pode facer quebrar un goberno.
Olalla Rodil
Imaxes: GzFoto
Unha vitoria do movemento feminista.

Esa a valoracin que desde a Plataforma
Galega polo Dereito ao Aborto coinciden
en oferecer a respeito da retirada do anteproxecto de lei para os dereitos do concibido e da muller grvida. Unha decisin
anunciada por Mariano Rajoy que se veu

sumar, horas despois, demisin do ministro de Xustiza, Alberto Ruz Gallardn.
Estamos moi ledas e moi orgullosas
tanto do feminismo galego como da diversidade de mulleres que integran a Plataforma, sinala Margarida Corral, sindicalista e integrante da PGDA da Corua. Ao
igual que ela, a sa compaeira e xornalista,
Roco Fraga, salienta que unha grande
vitoria mais non debemos baixar a garda
A ecocidade alternativa
. As personas ocupan agora o espazo que fora
invadido polos coches
Lmite 30 de velocidade mxima en toda a
cidade
. Ampla rede de sendas fluviais en todos os ros do
municipio
. Aparcadoiros pblicos e gratutos para deixar os
coches a poucos minutos do centro
. Camio Escolar baseado na tutela especial de
cruces en horario escolar para que nenos y
nenas acudan sos ao cole
. Metrominuto: un plano para saber canto tempo
leva percorrer a p a cidade, desde 22 puntos
principais
. Bicis integradas: toda a cidade un carril bici, xa
que os coches a 30 km/h non son unha ameaza
Pontevedra
SAUDBEL
A cidade multipremiada
. Premio Cermi pola accesibilidade universal en
2007
. Premio Nacional da Cultura Galega 2008 pola
defensa do patrimonio
. Premio Fesvial pola seguridade viaria en 2010
. Premio Movilidade Segura 2011 (DGT e FEMP)
. Cidade amiga dos nenos da Fundacin Menios
2012
. Premio Intermodes 2013 pola intermodalidade
con base peonil
A ecocidade alternativa
. As personas ocupan agora o espazo que fora invadido polos coches
Lmite 30 de velocidade mxima en toda a cidade
. Ampla rede de sendas fluviais en todos os ros do municipio
Sistema intermodal
de prioridade peonil
1 - Pens
2 - Bicis
3 - Transporte pblico
4 - Coche privado
. Aparcadoiros pblicos e gratutos para deixar os coches a poucos

minutos do centro
. Camio Escolar baseado na tutela especial de cruces en horario
escolar para que nenos y nenas acudan sos ao cole
. Metrominuto: un plano para saber canto tempo leva percorrer a p a
cidade, desde 22 puntos principais
. Bicis integradas: toda a cidade un carril bici, xa que os coches a
porque sacarn outras leis que mantern a

lia dura do PP. Anda seguimos en 'alerta
feminista', acrecenta.
A Corua foi unha das localidades mis
activas no confronto contra o anteproxecto de lei de reforma deseado polo goberno espaol. Un combate que se prolongou
mis dun ano e que se desenvolveu por
todo o pas con diversas accins impulsadas desde os grupos locais que compoen
a PGDA. Este 23 de setembro ese traballo
recolleu os seus froitos tanto pola retirada
da lei como pola demisin de Gallardn,
sublia Corral.
O feito de que todas as mulleres sairamos ra influiu na decisin do goberno
espaol, contina, para aln de manexaren, desde o Partido Popular, enquisas cun
resultado electoral moito peor do que ns
pensamos. Un feito que, para ambas as
das, influiu na retirada da lei mais que,
coinciden en sinalar, non se tera producido sen a resposta social organizada polo feminismo.
Tentan facer ver que existe falta de consenso e un interese electoralista na decisin de dar marcha atrs ao anteproxecto
de lei mais o que non queren recoecer
o valor da loita feminista, insiste Fraga. O
peso do xito noso, afirman. Porn, aseguran que guerra non est gaada at
conqueriren universalizar o dereito a un
aborto libre gratuto e na sanidade pblica,
explican desde A Corua. A lei que temos
un mal menor, mais non a que desexamos boa parte do movemento feminista.
Alis, advirten da Lei de Familia anuncia-
"A lei que temos

un mal menor,
mais non a
que desexamos
boa parte do
movemento
feminista"
da por Rajoy e da mudanza que si pretende
levar a cabo o seu executivo e que obrigar
as mulleres menores de idade a contar con
consentimento familiar para interromperen un embarazo non desexado.
As as cousas, a retirada da reforma da
lei do aborto supn un fito histrico e, a
todas luces, a primeira gran derrota do
goberno Rajoy. Fxose caer unha lei, un
ministro e un poltico, di a xornalista e
feminista Roco Fraga.
E que o executivo non s desiste da
sa proposta lexislativa, senn que con ela
deixa caer a cabeza dun dos seus maiores
defensores mais, non o nico. Alberto Ruz
Gallardn anunciou na sa comparecencia
de imprensa que deixa o escano como deputado no Congreso espaol, as sas responsabilidades no Comit executivo do Partido
Popular e mesmo que abandona a poltica,
argndo non ter sido capaz de sacar adiante a encomenda que o propio presiden-
tema dA SEMANA 11
O futuro
da PGDA
Unha nova ficha no

taboleiro cataln
te, Mariano Rajoy, lle fixo sa chegada a

Moncloa. Fixen o que crin honestamente
que se me encomendara e que responda
ao meu compromiso, sinalou.
Con tales afirmacins, Ruz-Gallardn
quixo deixar claro que o anteproxecto de
lei de reforma non foi unha aposta persoal
como teiman en sinalar desde a imprensa
afn a Rajoy-- senn unha iniciativa promovida polo conxunto da sa formacin
poltica. Asemade, a sa sada puxo en evidencia a fonda crise interna que atinxe o
PP e que fixo virar as costas aos sectores
mis conservadores. Precisamente, os mesmos que agora acusan a Rajoy de traizn
por non cumprir un dos puntos fortes do
programa electoral de 2011.
Queren quitarse un marrn de enriba
e personalizar en Gallardn o proxecto,
o que deixara inmaculado o PP, explica
Marga Corral. En Galiza, Feijo desmarcouse xunto con parte da sa equipa dicindo que non podan valorar a reforma
porque anda non fora presentada e despois pedindo un maior consenso para a
sa aprobacin, mais estaban a facer de
poli bon e poli malo. Para a sindicalista e
feminista, fica claro que a lei non de Gallardn, senn que do Partido Popular,
sentencia.
O nomeamento de Rafael
Catal Polo como novo
ministro de Xustiza foi
interpretado como un
movemento de Mariano Rajoy
a respeito da convocatoria
do referendo cataln. Neste
senso, a sa incorporacin
ao Ministerio de Xustiza, que
encabezar aps formalizarse
a sada de Ruza-Gallardn,
podera ser unha estratexia
do executivo espaol
para sufocar o avanzo
independentista cataln
e procurar unha solucin
negociada ao conflito.
No concreto, algns
xornais da imprensa mis
conservadora espaola sinalan
a Rafael Catal como un dos
defensores dunha hipottica
reforma constitucional que
procurara un encaixe
singularidade de Catalunya,
como o xa ministro de Xustiza
definiu a cuestin catal.
Nunha entrevista que
concedeu en xuo a unha
publicacin especializada da
Administracin Civil do Estado,
Catal Polo aseguraba que o
marco constitucional pode
ser reformado para mellorar
o encaixe de Catalunya, un
posicionamento que non
se acostuma a escoitar nas
ringleiras do Partido Popular.
Porn, a inminente
convocatoria da consulta
prevista para o 9 de
novembro-- deixa sen
demasiadas bazas unha
terceira va que xa se viu
frustrada co Estatut cataln en
2010. O impulso social que fixo
avanzar o independentismo en
Catalunya semella non aceptar
mis que a celebracin do
referendo.
8 de marzo en Compostela.
Desde a Plataforma Galega polo Dereito

ao Aborto insisten en sinalar que no
particular e no colectivo se senten
orgullosas do traballo desenvolvido
ao longo deste ano de loita e mesmo
afirman estaren a facer historia por
sermos quen de unir persoas e organizacins moi distintas, apunta Corral.
Demos unha leccin sociedade, aos
gobernanetes e a outras organizacin
e movementos sociais, acrecenta con
nfase Roco Fraga. Pois, contina, fomos quen, por sermos feministas, de
nos atopar con outras mulleres e xuntrmonos malia as diferenzas.
Deste ano de confluencia nas ras,
Margarida Corral e Roco Fraga aseguran ter consolidado un traballo que
comezou coa defensa do dereito ao
aborto, mais que se extendeu a outras
accins como a resposta colectiva perante un asasinato machista ou a loita
polo mantemento dun dos Centros de
Orientacin Familiar (COF) da cidade
herculina.
E iso, din , valormolo moi positivamente e anmaas a darlle continuidade ao colectivo. At o momento non hai
nada decidido, embora teren debatido
en diversas ocasins a respeito do futuro da Plataforma anda que teamos
que redefinila, apunta Corral.
Pola sa banda, Roco Fraga tamn
se amosa certa de que a vontade maioritaria manter a PGDA e mesmo extendela pois, di, a loita vai para aln
do aborto e supn a defensa do dereito a decidir ou dos dereitos sexuais e
reprodutivos das mulleres. Animadas
a darlle continuidade, ambas as das
activistas partillan a idea de manter
unha estrutura a nivel nacional que
devea nunha asemblea feminista galega. Chegar at aqu, sinalan, xa un
feito histrico que foi posbel porque
o feminismo galego amosou que ten
outra maneira de responder, de resistir e que a sa loita d froitos.
O. RODIL
12 GALIZA
economa
Cristian Lpez
Imaxe: PAH de Vigo
O drama dos desafiuzamentos volveu primeira plana co caso de Mara e Carlos, un

matrimonio do barrio composteln de Arns,
con fillos e unha persoa maior encamada ao
cargo, que foi desaloxada a pasada semana
pola forza da sa vivenda. Por das veces
Stop Desahucios conseguira paralizar o lanzamento, pero a terceira intentona foi definitiva malia o apoio social.
Mis dun centenar de persoas trataron
de impedir o despexo durante tres horas
ante un forte dispositivo policial, que primeiro expulsou con violencia os que estaban dentro da vivenda e logo cargou contra
o grupo que protestaba fra. O da rematou
cun detido, numerosos identificados e unha familia sen fogar. O drama de Mara e
Carlos comezou como o de moitos outros.
Quedaron no desemprego, sen ingresos, e
pouco despois eran incapaces de asumir o
pago da hipoteca.
Unha situacin que se repite ao longo de
todo o pas. De feito, un da antes do desafiuzamento da familia compostel, a Plataforma de Afectados pola Hipoteca (PAH)
de Vigo denunciaba tres novos casos inminentes na cidade olvica. ngeles, Teresa e Carlos poden quedar tamn na ra en
poucos das.
Eles exemplifican a nova natureza do problema. Se antes eran os impagos de hipoteca o motivo principal do despexo, agora
son os desaloxos de persoas e familias en
rxime de aluguer os que se disparan nas
Quinta feira, 25
dexxxxxx
setembro
de 2014.
N 115
x de
de 2014.
Nmero
xx
Nova vaga de despexos

O recente caso dun matrimonio composteln e tres despexos inminentes en Vigo poen
de manifesto a falta de vontade por parte da administracin por solucionalo.
Protesto fronte sede da Xunta en Vigo.
estadsticas. At o punto de que hoxe duplican en nmero aos casos de hipotecados que perderon a sa vivenda por orde
xudicial. A rapidez do proceso tal que o
mesmo da que o propietario denuncia, os
xulgados fixan unha data de expulsin. A
nova normativa sobre arrendementos acelerou un procedemento que no pasado po-
da extenderse durante meses e que agora

se reduce a semanas.
de xullo ten orde de desafiuzamento,

sobre a que conseguiu un
aprazamento. Cando o xuz decrete
unha nova data, ter unha segunda
oportunidade de aprazalo, mais ser
a derradeira. Teresa recibiu o apoio
do grupo municipal do BNG que, di,
convidouna ao prximo pleno do da
29 para que presente o seu caso ante
o alcalde.
onde Santoro gaou a primeira

instancia e tamn o recurso
ante a Audiencia Provincial de
Pontevedra, que tumbou o xuz por
un tecnicismo, explica Carlos. A
inmobiliaria pdelle un 200% mis
de aluguer, imposbeis de asumir
con unha Risga de 365 euros como
nico ingreso. O cobro da axuda da
Xunta fixo que o Concello de Vigo lle
desestimase a peticin do coecido
como cheque social, pese a ter uns
recursos claramente insuficientes.
O que precisa un traballo, insiste,
que leva buscando de forma intensa
durante os ltimos dous anos. S
necesita unha oportunidade, di,
que mesmo lle pediu por televisin
ao propio alcalde de Vigo, Abel
Caballero, nun programa local.
Caballero prometeu contactar con
Carlos pero inda non recibiu tal
chamada e tampouco cre que vaia
recibila.
O seu desaloxo pode ocorrer
calqueira da. A sentenza firme e
non cabe recurso, segundo os seus
avogados, polo que s falta que sexa
publicitada. Frustrado, afirma que
non pensa verse na ra e mstrase
disposto a resistir. Pode ser o meu
mis despexos polo

peche do plan aluga
A resposta das institucins, consideran as

distintas plataformas, parte do problema
e non das solucins. A PAH de Vigo sinala
por exemplo o fin do plan Aluga, anunciado recentemente pola Xunta, que advirten
de que provocar novos lanzamentos para
familias, que xa viven baixo o limiar da pobreza, e cuxo nico sostn pasa polas axudas. Dos 500 pisos prometidos pola Xunta
para familias desafiuzadas s se adxudicaron 33, segundo datos do Instituto Galego de
Vivenda e Solo.
Ante iso, os colectivos contra os despexos
demandan mis alugamentos sociais, que son
poucos e estn concentrados en vilas que non
permiten realoxos perto do seu entorno. Insisten en que hai un gran nmero de vivendas
baleiras, s en Vigo se calculan unhas 18.000,
que poden servir como alternativa. Algunhas
de propiedade municipal e autonmica. Sadas que as administracins rechazan pese ao
impacto social dos desafiuzamentos.
As persoas afectadas transmiten desesperacin e raiba. Perder a vivenda o final
dunha longa cadea de dificultades, de dbedas, de precariedade, desemprego e subsistencia. Vivindo nunha casa da que saben que
sern expulsadas, sen saber a donde ir, moitas rematan por atopar nas plataformas o
ltimo recuncho onde encontrar acougo e
asesoramento. A ltima barreira fronte aos
despexos.
TESTEMUOS
Teresa Portela
O seu caso comezou hai un ano,
cando os aforros que lle permitan
vivir se esgotaban. Nunha casa
pequena e chea de humidades,
relata, onde apareceron mesmo
ratns e cascudas, vive co seu
marido, encamado por un ictus
cerebral dende hai catro anos,
e co seu fillo, igual que ela,
desempregado.
O nico ingreso actual a
pensin que recibe o seu marido,
da cal boa parte se vai nos
coidados que necesita. Teresa,
angustiada, mstrase moi crtica
co papel da sa asistenta social,
encargada de todo os trmites
coa Xunta e o Concello de Vigo.
A nica resposta que obtivo de R.,
traballadora da que outras persoas
tamn presentaron queixas, foi que
se tia que buscar a vida. Que se
quera acceder a unha vivenda da
Xunta tia que agardar s listas.
Mesmo lle advertiu, conta
Teresa, de que non se lle ocorrera
ocupar outra vivenda. Algo que
non descarta se a Xunta non lle
ofrece unha solucin. Dende o 21
Carlos Ferreira
A situacin de Carlos atpica, posto
que non se trata dun despexo por
impago, inda que ten o mesmo
desenlace. Ter que abandonar
a casa onde creceu e viviu a sa
familia durante mis de 40 anos.
Como o contrato de renta antiga,
o aluguer que paga de 70 euros,
razn pola que a inmobiliaria Santoro
quere expulsalo, asegura. Di que
se aproveitaron del logo da morte
dos seus pais, dos que herdou
o usufructo do apartamento. A
inmobiliaria, denuncia, chegou a
deixalo durante mis dun mes sen
auga e sen luz.
O caso rematou nos xulgados,
caso o primeiro despexo en Vigo

pola forza.
ngeles Fernndez
Unha das vtimas do peche do plan
Aluga da Xunta. ngeles Fernndez,
de 61 anos, vive cunha pensin
de 365 euros. Enferma, cunha
discapacidade do 65%, ten at o 3 de
novembro para encontrar un novo
fogar. Pagaba 95 euros de aluguer
que a comezos de ano sen a axuda
aumentaron at os 330. Chegou a
un acordo coa propietaria para pagar
s os gastos at o 1 de setembro,
pero non conseguiu unha solucin.
Ademais, as sas dolencias
impdenlle traballar para sacar
un extra. A nica alternativa
presentouna a propia Xunta: unha
vivenda en Vila de Cruces, moi
lonxe da sa familia en Vigo e dos
coidados que necesita. O alcalde
de Vigo tamn lle prometeu
tomar cartas no asunto, mais logo
refuxiouse en que ngeles xa
cobraba unha axuda do Concello.
Cousa que nega, posto que lle foi
denegada.
social 13
Quinta feira, 25
setembro.
N 115
x dedexxxxxxx
de 2014.
Nmero xx
violencia econmica
est tipificada
como un dos tipos de
violencia que se exerLuz Darriba
cen contra as mulleartista
res. Os outros son: a
multidisciplinar
psicolxica, os golpes
@luzdarriba
sen pegadas visbeis;
a fsica, que destre
ao mesmo tempo o corpo e a alma; a patrimonial, que te rouba e che destre os teu
bens e pertenzas; a desigualdade e discriminacin, que te converte en non cidad;
a sexual, que te obxectiviza, te explota, te
cousifica; a legal, que se che aplica segundo o patriarcado corresponde e se adona
do teu corpo para decidir por ti, basendose en crenzas mal chamadas culturais
ou relixiosas que agochan, nin mis nin
menos, que o predominio do macho da
especie. Habera moitas mis, pero nos
preciso poer a mira nestas para darmos
conta do alcance da forza que se emprega
contra nosoutras.
Este un espazo de liberdade; de liberdade para pensar e escribir na nosa lin-
Foeminas Xenricas
Terrorismo de Estado
gua, e de liberdade para opinar e propoer,
de feito un dous moi poucos que quedan.
Por iso, neste espazo de liberdade, quero
chamar as cousas polo seu nome, sen eufemismos, nin trampantollos.
recortes do 50%
Os recortes de Mariano Mans Tesoiras en materia de igualdade rozan o 50 %, e non o digo

eu, basta con botar un ollo aos Presupostos
Xerais do Estado. Presupostos que afectan
directamente as polticas de igualdade, tanto
aos programas de prevencin coma s axudas s mulleres maltratadas. O resultado non
pode ser mis grfico: mis denuncias que se
retiran ou non chegan a facerse; mis desamparo, e, coma lxica consecuencia, mis
asasinatos de mulleres.
Os golpes veen de diferentes lugares,
pero o obxectivo o mesmo. As mulleres
percibimos claramente que os nosos dereitos estn a ser arrasados, que as nosas
posibilidades de liberarmos dos maltratadores son cada vez mis reducidas, que
non hai sada.
Din as psiclogas-psiclogos que a situacin de falta de posibilidades, en todos os terreos, o caldo de cultivo para
que frutifique a violencia. E contra quen
se exerce? Mulleres, nenas-nenos, non
hai dbida.
Logo, de caixn, se un Estado favorece
coas sas polticas o agromar desa violencia, deixando que o maltratador faga o
seu traballo, convrtese, ao meu entender, nun Estado que acubilla os terroristas domsticos, por inaccin ou por pura
ideoloxa (seica xa temos dabondo claro
o que pensan de nosoutras os-as que nos
gobernan).
Daquela, un Estado que apaa, atura,
ou indiferente fronte o accionar dun terrorista, , nin mis nin menos, un Estado Terrorista. Eu xa non lles teo medo
s palabras. Mis ben lles teo medo, ou
noxo, ou rabia, ou desprezo, ou todo xunto,
a todos aqueles que non nos consideran,
que xogan coas nosas vidas, que escoitan
as estatsticas coma quen oe chover. Que
merecen unha reaccin unnime de todas
as mulleres, pensen coma pensen.
14 GALIZA
economa
Na asemblea aberta de Compostela tomaron parte mis de 200 persoas.
X.M.P.
Imaxe: BNG
Asembleas abertas, sen apriorismos, horizontais, de ti a ti e para xerar debate e ideas;

xuntanzas nas que poidan convivir os reproches polos erros cos parabns polos acertos
e que servan para erguer, en palabras do
portavoz nacional do BNG, Xavier Vence, "ese
proxecto nacionalista, transformador, para
reconstrur unha Galiza" nas antpodas da
que (mal)goberna o PP. Baixo o nome 'Construndo futuro' a fronte nacionalista impulsa
un proceso ambicioso de asembleas abertas por vilas e cidades do pas. "Queremos
escoitar a cidadana rebelde", sostn Vence,
nunha aposta en "socializar o nacionalismo"
e sumar en chave de pas.
Compostela acolleu unha das primeiras
asembleas abertas, na que participaron mis
de 200 persoas. Militantes do BNG, ex-militantes, simpatizantes, xente que levaba
tempo sen votar Bloque, persoas que por
primeira vez se achegaban a un acto poltico... Ao longo de mis de das horas houbo
debates, propostas de ideas, coincidencias,
desavinzas... "houbo unha vontade de estar al, de dicir cousas e de ter no BNG algo sobre o que construr para tirar o PP do
poder nos concellos e na Xunta", sinala Raquel, que recoece que nas ltimas citas
non votara Bloque.
Tamn Xos, "simpatizante de sempre",
asistiu cita. Gustoulle "ver tanta xente" e
salienta que "houbo intervencins moi boas,
animando a corrixir erros e a traballar sen
Asembleas abertas: o repto de

querer construr unha outra GZ
O proceso impulsado polo BNG quer tomar o pulso da ''cidadana rebelde'' para
sumar voces, propostas e ideas en chave dun proxecto nacionalista e transformador.
Nos vindeiros
cinco das 16
vilas e cidades
galegas acollern
asembleas abertas
O proceso procura "escoitar para construr" un proxecto en chave de pas.
complexos ante ningun". Lamenta, iso si,

"que s veces hai discursos que aburren e
que nos cansan un pouco a ns, para canto
mis xente que non prxima".
Son s das voces nun proceso "de dilogo
coa cidadana, non con siglas" (X. Vence) que
pretende desembocar nun proxecto "nacionalista, de defensa do Pas desde a rebelda

e para facer fronte aos recortes e medidas
anti-sociais do PP".
Desde a asemblea aberta da capital de Galiza transcorreron outras: Fene, Lugo, Vi-
go... nas que as problemticas especficas

e propias de cada zona abordronse e debatronse conscientes de que a solucin s
mesmas pasa pola implicacin da vecianza
nun movemento de cambio que se comprometa a nivel de pas, fuxindo de "localismos
e cantonalismos".
Ilusin
Entre o 26 (quinta feira) e o 30 de setembro
(segunda feira) 16 vilas e cidades galegas van
acoller asembleas abertas. "Queremos que
a xente con ilusin e gaas de cambiar as
cousas vexa no BNG a sa opcin".
Tecnoloxa
opinin 15
Quinta feira, 25
setembro.
N 115
x dedexxxxxxx
de 2014.
Nmero xx
Iago Varela
Imaxe: SG
Os clculos mis optimistas estiman que cada

minuto se rouban uns 150 mbiles arredor do
mundo. Outros tantos prdense, a meirande
parte deles esquecidos polos seus donos en
medios de transporte ou mesas de bares e
restaurantes, os lugares mis habituais para
estes sucesos.
At non hai moito tempo, sufrir calquera
destes percances supua a perda da axenda
de contactos e, no peor dos casos, un pequeno
susto na factura telefnica se non se cancelaba axia a tarxeta SIM. Porn, hoxe en da os
nosos smartphones abren as portas a toda a
nosa intimidade, desde as comunicacins, como o correo electrnico ou o WhatsApp, at
as contas de todas as nosas redes sociais, sen
esquecermos das fotografas, documentos ou
outra informacin sensbel que puidramos
ter nos mesmos.
por iso que cmpre tomarmos precaucins
adicionais para protexer toda a nosa informacin sensbel, un proceso que debe comezar no momento no que adquirimos calquera
novo trebello. O primeiro que debemos facer
asegurarnos de coecer e manter a bo recaudo a informacin sobre a marca e modelo
do dispositivo, ademais do seu IMEI (nmero
de serie do telfono que podemos atopar na
caixa, ao carn da batera ou marcando a secuencia *#06# ). Isto permitiranos que no caso
de non ser capaces de localizar o dispositivo
por outros mtodos poidamos solicitar como
ltimo recurso nosa operadora o bloqueo do
smartphone por IMEI, impedindo que poida
ser empregado por outro usuario.
pegada dixital
Do mesmo xeito, recomendbel manter activo o cdigo PIN de desbloqueo da tarxeta SIM,
as como establecer algunha das opcins de
seguridade que ofrecen os dispositivos para
desbloquear a pantalla, coma o patrn de desbloqueo, un cdigo de acceso ou a pegada dixital. Estas precaucins non evitarn o disgusto,
mais axudarn a que sexa moito mis complicado o acceso s nosas contas ou datos.
hora de tratar de localizar o dispositivo
perdido ou roubado, e como paso previo solucin final de bloqueo por IMEI, nas diferen-
Os smartphones teen dispositivos que nos poden axudar a localizar os trebellos perdidos.
Que facer se perdemos

ou nos rouban o mbil?
Cmpre tomarmos precaucins adicionais para protexer toda a nosa informacin
sensbel, un proceso que debe comezar no momento no que adquirimos calquera
novo trebello.
tes tendas de aplicacins temos innumerbeis ferramentas que nos permiten localizar
e xestionar en remoto os nosos trebellos, anda que mis ou menos todas elas realizan as
mesmas funcins. Do mesmo xeito, este tipo
de funcionalidades vense implementando
de forma mis ou menos nativa nas diferentes plataformas mbiles, coma Android, iOS,
Windows Phone ou RIM.
En Android est includo o chamado Administrador de Dispositivos, un panel ao que
podemos acceder coa nosa conta de Google
desde calquera navegador para ver nun mapa
onde se atopa o dispositivo (a precisin ser
mis ou menos boa dependendo dos servi-
Se non localizamos o noso

telefone, hai que mudar as
claves de todas as contas
zos de ubicacin dispobeis). Ademais permite facelo soar, bloquear ou borrar todo o
seu contido de forma remota. Practicamente
idnticos son os equivalentes de Apple (Find
my iPhone), Windows Phone e Blackberry, anda que este ltimo dispn dalgunha opcin
extra menor.
Se con estes asistentes non somos quen
de localizar o noso telefone, cmpre que mudemos

canto antes as claves de todas as contas para evitarmos que algun se faga pasar por ns, facendo maior
o degosto de termos extra-
viado o trebello.
Seguindo estas pequenas pautas, que podemos complementar coa adquisicin dalgn wearable como pulseiras e reloxos que
vibran no noso pulso ao afastrmonos do telfono, conseguiremos estar un pouco mis
seguros ou, no peor dos casos, menos desprotexidos.
16 ECONOMA
X. Lorenzo
Imaxe: SG
A tendencia recentralizadora que a actual direccin da SEPI est a impor nunha das empresas de referencia do holding pblico estatal, Navantia, podera levar os estaleiros de
Ferrol ao colapso por non ser quen de desenvolver todas as potencialidades adquiridas ao
longo de decenios de especializacin produtiva. A chegada ao Goberno central do Partido Popular e a sucesin de nomeamentos no
sector empresarial del dependente provocou
unha mudanza non s no xeito de organizar
o traballo no interior das factoras, senn tamn na maneira de entender as relacions laborais, como vn de acontecer coa polmica
negociacin do convenio colectivo.
Non todas as organizacins sindicais son
partidarias de conferir o mesmo grao de autonoma aos tres centros de producin ra de
Ferrol, Cartagena e Baha de Cdiz, ademais de
Madrid, onde se atopa a sede central-, mais si
coinciden en que aprofundar na descentralizacin fara moito mis operativos os estaleiros
galegos da compaa naval pblica, que ao longo dos ltimos anos consolidaron a sa posicin preponderante no sector das reparacins,
principalmente de gaseiros, e na construcin
de buques militares de mediano fragatas- e
gran porte os multipropsito ou anfibios-.
Ten sentido, pois, xeralizar os procesos produtivos e o sistema de organizacin cando o
nvel de especializacin por centros tan elevado? Non. No mnimo iso o que opinan as
catro formacins polticas con representacin
no Parlamento de Galiza. Na ltima Comisin
de Industria, a realizada a semana pasada, aprobouse por unanimidade unha proposicin non
de lei do BNG en que se insta a Xunta a reclamar do Goberno central unha xestin descentralizada de Navantia-Ferrol, que dote de
autonoma empresarial ra de Ferrol e faga
efectivo o compromiso da Xunta de impulsar o sector naval a travs da participacin no
consello de administracin de Navantia, o que
debera supor, engade a proposta, a implicacin do Goberno galego cara investimentos e
financiamento da industria do naval.
Os motivos que xustifican esta peticin son
os que leva defendendo a CIG desde hai tempo.
A central nacionalista vencella a deriva recentralizadora que est a desenvolver a direccin
cunha manifesta falla de investimentos, como
proba o informe da SEPI de 2013, en que se recoece unha partida inferior aos sete millns
de euros ou, o que o mesmo, menos do 1% do
total da cifra de negocio (perto de 710 millns).
Este alarmante inmobilismo no momento no
que Navantia anda caeu terceira posicin no
mercado das reparacins de grandes buques
tras un estaleiro de Singapur e outro de Qatar- contrasta coa reconfiguracin do sector a
nivel europeo, coa entrada en xogo, logo dunha
profunda reestruturacin, dunha vella competidora de Navantia, a holandesa Damen.
Esta perigosa combinacin de factores, advirte o sindicato, s conduce cara un lugar:
a perda de competitividade de Navantia. As, a
poltica de centralizacin das operacins, tanto de contratacin como de subcontratacin,
letal para Navantia porque resta axilidade, caracterstica imprescindbel nun mercado que precisa de rapidez nas ofertas e orza-
A recentralizacin frea
o desenvolvemento dos
estaleiros de Ferrol
O Parlamento galego aproba por unanimidade unha proposicin non de lei do BNG
para Navantia afondar na autonoma das factoras locais.
Estrutura do LHD Canberra, parcialmente construdo en Navantia-Ferrol.
A ra de Ferrol, o nico centro con beneficios

A demanda da descentralizacin
ten se cadra mis sentido
cando se incorpora anlise a
conta de resultados. O informe
de 2013 da SEPI apunta que
Navantia tivo perdas por valor
de 59,7 millns de euros, anda
que non estn repartidas por
igual entre os tres estaleiros e
as oficinas centrais de Madrid. A
forte cada da carga de traballo
mentos, burocratiza os procesos producindo

unha asfixia econmica pequena empresa
auxiliar da zona ao provocar retrasos nas ordes de pagamento, moitas delas pendentes de
execucin desde as oficinas centrais. Outro
tanto ocorre, sinala a CIG, nos aprovisionamentos e nas certificacins de calidade e asistencia tcnica.
O cosecretario comarcal do sindicato e membro do comit de empresa de Navantia Ferrol,
Manel Grandal, ilustra cun exemplo este disparate: Agora, at un parafuso tmolo que pedir
a travs dun tipo que traballa en Cartagena,
e dse o caso de que das persoas dun mesmo departamento en Ferrol poden depender
en todos os centros clave nesta

deriva, se ben a anlise de series
temporais mis amplas revela que
as factoras de Fene e Ferrol son as
que lle permiten compaa pblica
manter o tipo. As, entre 2007 e
2012 os estaleiros da ra de Ferrol
obtiveron 29,5 millns de euros
positivos en Novas Construcins;
16 millns en Reparacins e perto
de 56 en Enxeara. En total, mis
de 101 millns. Nese mesmo

periodo, Cartagena perdeu 9,7
millns, San Fernando-Cdiz 331
ME e Madrid 19,6. Ao desprazar
a etapa de 2008 a 2013, FeneFerrol acadou os 26 millns de
gaancias, polos 405.000 euros
de perdas de Cartagena, os 430
millns en nmeros vermellos da
baha de Cdiz e os 141 millns
negativos do centro de Madrid.
"A nova poltica

provoca que para
pedir un parafuso
teamos que
contactar cun tipo
de Cartagena"
dun traballador de San Fernando e de Cartagena, respectivamente. Esta situacin, que se

d con frecuencia nas reas de compras e de
subcontratacin, s serve, di, para ralentizar
as obras. Este sistema, apunta Grandal, podera ter sentido para unha empresa que fabrica en serie, pero a construcin naval non
funciona as. Antes, explica, exista un departamento de compras que, a partir dunha determinada cantidade, si tia que pasar un control
en Madrid, mais non para solucionar os problemas e as necesidades inmediatas, aos que
contribuan as pequenas empresas auxiliares
da zona, hoxe, lembra o secretario comarcal,
arrasadas por completo.
a fond
Caderno de anlise.
Quinta-feira, 25 de setembro de 2014 Nmero 80
Permacultura: o coidado radical da terra e da vida

E que iso da permacultura? Probabelmente non teas odo o termo, mais leves algo diso por dentro. Naceu nos anos 70 como unha forma de traballar a terra respectuosa, ecolxica e debedora dos saberes ancestrais. Algunhas das sas tcnicas, como o non arar nin laborear,
adoitan sorprender. Hoxe en da, moito mis: toda unha ciencia do coidado ao medio ambiente e s persoas que nos rodean. Descubrmoscha neste A Fondo coordenado por Marco Antonio Torres "Oso".
Imaxe: Obradoiro no Horto Infantil Ecolxico de Carballo | Concello de Carballo.
en profundidade
Permacultura:
da tica prctica
D
para saber mis
en galiza:
> Bugui Garca:

permaculturalouro.blogspot.com
> Csar Lema:
monacatorevolusionario.blogspot.com
> Jos Reymondez:
lagospermaculture.blogspot.com.s
> Leira Tanquin: tanquian.es
A FONDO
internacional:
> Sepp Holzer: www.seppholzer.at/
> Geoff Lawton: www.geofflawton.com
esde setembro do 2008 vivo en Atios, unha parroquia do Porrio no sur de Pontevedra. Xestionamos entre a mia parella, o meu pai e eu unha leira de 8.000
metros cadrados seguindo os principios
da Permacultura.
Vivimos nunha casa de das alturas e 40 metros
cadrados de planta. Para a sa construcin realizamos un estudo xeobiolxico do lugar e as sas medidas corresponden coa proporcin urea utilizada en
xeometra sacra. Est orientada ao sur cunha galera
e un muro Trombe para aproveitar o sol. Os muros
de termoarxila cubertos de cal e area, o forxado e o
tellado en madeira tratados con vernices naturais,
xestin de augas grises e negras... Unha casa sa e eficiente a nivel enerxtico.
A zona de cultivo divdese en dous hortos. No principal cultivamos oito bancais orientados a asegurarnos a producin persoal e o resto son laboratorios
para novas plantas perennes con moita producin
e que dean pouco traballo. Consolda, pataca do aire,
physalis, borraxe, cabazas, amaranto e eiruga conviven con seis variantes de tomate e as tradicionais
cebolas, acelgas ou amorodos. No propio horto hai
algns froiteiros e en todo o recinto, uns corenta.
Creamos o horto secundario para xestionar a transformacin de augas grises con cabazas, millo e vimbia
que crecen entre un campo de aromticas. O noso
sistema de cultivo insprase na Agricultura Natural
de Masanobu Fukuoka, a arte do "non facer" e "ir a
favor da natureza, non contra ela" que Emilia Hazelip
adaptou para Europa na denominada Agricultura Sinrxica cuxas caractersticas de bancais, cubrir con
palla ou materia orgnica, non arar e non usar qumicos abundan nos proxectos de Permacultura.
Bugui Garca.
En Permacultura Louro.
Co bosque cubrimos as nosas necesidades de lea, castaas e materia orgnica. Acolle tres grandes zonas de compostaxe e proporcionamos zona
de acampada para os invitados no vern. Estamos
a estudar como aumentar o seu valor como espazo
de lecer e reunin en paralelo coa sa conversin
nun "bosque comestbel".
Enfocados ao uso das tecnoloxas apropiadas construmos para aproveitar a enerxa solar un forno, unha ducha solar e un secador de froitas e verduras.
Convivimos con catro cans adoptados, dous gatos,
doce galias e unha infinidade de vida animal que
nos axudan a equilibrar este pequeno ecosistema.
Os principios ticos e de deseo

A permacultura unha filosofa con tres principios
ticos: coidar a terra, coidar as persoas e reparticin
xusta de excedentes. Mais tamn un sistema de
deseo que nos convida a observar antes de actuar,
almacenar enerxa, obter un rendemento polo esforzo realizado, non provocar desperdicios, valorar
a diversidade e integrar mis que segregar. tica e
deseo aplcanse na forma de traballar a terra, os
recursos naturais e a construcin, pero tamn na
sade, as nosas relacins e nunha nova economa
solidaria e mis humana.
A sa orixe est en Australia a finais dos 70 de
man do profesor Bill Mollison e o seu alumno David
Holgrem. Ambos os dous son considerados os creadores deste termo que integrou as palabras Agricultura e Permanente e que evolucionou a Cultura Permanente polo seu amplo campo de accin. A
Permacultura transformou paisaxes en mis de 120
pases. Na web www.permacultureglobal.com, 1.650
proxectos e case 10.000 persoas comparten unha
rede que anda non aglutina a realidade da Permacultura no mundo. Mestres como Sepp Holzer ou
Geoff Lawton desean grandes espazos mentres
moitos pequenos aprendices aplicamos no noso
da a da con maior ou menor xito pequenas solucins para ir resolvendo pequenos problemas. "No
problema est a solucin", di outro sabio principio
permacultural.
Nas cidades medran iniciativas de Permacultura
urbana que experimentan en solares e terrazas, renense en grupos de consumo, compran con moedas
locais e impulsan cooperativas de educacin e sade.
Esta necesidade de traballar en grupo descbrenos
a necesidade dunha nova "escola da convivencia" onde aprendemos a tomar decisins, desenvolver reunins divertidas e efectivas, profundar nas nosas
emocins e xestionar os nosos conflitos persoais e
grupais. A maiora dos proxectos que desaparecen
non pola falta de recursos, senn pola incapacidade
de chegar a unha visin comn e uns acordos bsicos de convivencia. Creo que a onde est a clave
e onde eu persoalmente desenvolvo a mia achega
como facilitador de procesos de grupo.
Hai 28 anos, Emilia Hazelip realizou o primeiro
obradoiro sobre Permacultura na casa de Salvador
en Padrns, unha parroquia de Ponteareas. Desde
entn, Salvador coida a sa terra desta maneira e
creou un Edn de autosuficiencia entre un devastado monte de pieiros.
Paul e Emily en Tanquin foron anfitrins do primeiro Curso de Deseo de Permacultura que se realizou en Galicia no 2007 e desde entn un grupo cada
vez mis amplo difundimos esta maneira de vivir "a
favor da natureza". O grupo de correo Permacultura Galiza a nosa canle de comunicacin e pdeste
subscribir mandando un mail a permaculturagaliza-subscribe@yahoogroups.com.
Por Bugui Garca

Permacultura Louro
en profundidade
o ano 1930, a antroploga Margaret Mead

dica que "cando observamos as diferentes civilizacins, e vemos os moi distintos estilos de vida aos cales o individuo
tivo que conformarsee a cuxo desenvolvementotivo que contribur, sentimos renovarse
a nosa esperanza na humanidade e as sas potencialidades". Isto mesmo o que nos sucede a moitos
cando afondamos nos diversos movementos descentralizados e interconectados, esetecidosocial cooperativo que abunda por terras galegas de moitas
maneiras. Un deses movementos precisamente o
da permacultura.
En Galiza, quen de algunha maneira axudou a impulsar e a facer mis visible o termo permacultura
foi Antonio Palma Rico. Un home multidisciplinar
que via do sector do audiovisual, pero tamn da
educacin social e ambiental e da xestin de ONGs.
Despois de emigrar para formarse e acreditarse en
Arxentina no 2004 coma permacultor, comezou diferentes proxectos polas nosas bisbarras.
Unha das formas que tivo de xuntar as persoas con
estas inquedanzas, e de espertar conciencias ao redor
das mesmas, foi a creacin da Rede de PermaCultura
na Galiza en setembro de 2005, que xestionara ata o
ano 2009 mentres axudaba a concibir algns traballos relacionados co sector para o que se preparou,
que seguen adiante a da de hoxe. Nesta rede galega,
xurdiron contactos e experiencias, e nacen soos e
novos proxectos que toman forma, saen adiante e
se manteen no tempo contribundo na mellora das
relacins persoais e socio-econmicas no noroeste
da pennsula, e tamn de maneira inclusiva coa comunidade portuguesa. Tamn outras experiencias
haberan de quedar a medio camio, pois non sempre sinxelo nin se dispn dos recursos necesarios
para levar as ideas prctica.
Hoxe en da son moitos e moi distintos os traballos que se estn a facer pola volta. Seguro que se
botades unha ollada ao voso arredor, atoparedes a
mis xente da que vos parece involucrada neste tipo de propsitos.
A permacultura coxea, no contexto actual, pola falta
de experiencia de moitas das persoas que se dedican
a ensinala e mediatizala, do descoecemento ou falta
de interese por parte da maiora, ou a case inexistente axuda por parte dos medios de comunicacin
masivos hora de falar en profundidade sobre estes
ou outros temas que barallen opcins de empoderamento hora de suxeitar as nosas vidas nun rol de
autosuficiencia e procura dunha ruptura co sistema capitalista e antidemocrtico no que vivimos na
actualidade. Mais tamn certo que si existen estas
opcins, e que hai moita xente disposta a traballar
duro para poder chegar a amosarnos que hai outras
maneiras diferentes e posibles de vivir.
As iniciativas galegas
Na Galiza do 2014, atopamos xa iniciativas interesantes relacionadas directamente co coidado da terra, dos animais e das persoas, que forman parte
fundamentaldese cambio que moitos andamos a
procurar.
Sementando
permacultura
en Galiza
A Estruga Espazo Agroecolxico.
Actividade en A Estruga Espazo Agroecolxico (Viveiro).
Soamente na provincia da Corua xorden proxectos coma os das Cooperativas Integrais da Corua
e de Compostela, ligados Cooperativa Integral Galega e enlazados coa Cooperativa Integral de Vigo, e
sucesivamente co resto de cooperativas espalladas
por todo o territorio espaol.As cooperativas integrais, resumindo moito os seus cometidos, propoen e conseguen de moitas formas por en prctica a
autoxestin econmica e poltica coa participacin
igualitaria dos seus membros. Estas experiencias
parten do exemplo cataln implantado en 2009 polo
activista Enric Durn que consta na actualidade de
mis de 3.000 persoas participando en toda Catalunya, (mis de 1700 son socixs), un nmero que segue
a incrementarse con 2-3 altas ao da. O seu exemplo
est axudando a crear vnculos no resto de comunidades, e tamn a afondar en aspectos mis profundos englobados tamn na permacultura. Galiza
non quere ser menos hora de seguir estes pasos e
adecualos s realidades do pobo galego.
Outros casos podemos atopalos en fincas como a
de Millo e Landras, en Vilasantar, onde Victor, Marta, Igor e Montse cultivan e elaboran os seus produtos de maneira ecolxica e artesanal, e manteen
as sas relacins de
proximidade coa venda. Procuran incidir o
menos posible de maneira negativa no medio ambiente e o mis
positivamente no trato
e coidado das persoas,
dos animais, da contorna A autoxestin,
a cooperacin, a preocupacin polo decrecemento e o compromiso con estes ideais,
non son aqu soamente
<<Na Galiza do 2014, atopamos

xa iniciativas interesantes
relacionadas directamente co
coidado da terra, dos animais e
das persoas>>
un lema, senn unha realidade que calquera pode achegarse.

Coma eles, moitos outros estn metidos no allo.
Iria Zs, de Seitura Horta Ecolxica, na Laracha,
outra das persoas comprometidas. Tamn Mon Paz,
da Asociacin Galega de Horticultura Urbana en
Santiago, dende a cal xestiona encontros, imparte
obradoiros e realiza distintas actividades relacionadas coas temticas da asociacin. Ou Javier Ovejero de Tortugaboreal, afincado tamn na cidade de
Santiago e que imparte obradoiros de bioconstrucin. Outros exemplos son os de Xan Pouliquen, de
Xestin Agrogandeira e natureza de Lugo, ou A Estruga Espazo Agroecolxico en Viveiro, as como a
asociacin Galega para a Bioconstruccin, Espiga,
onde tamn fan obradoiros e actividades relacionadas coa bioconstruccin. As hortas ecolxicas da
Agra do Orzn, na Corua, os hortos urbanos de Culleredo, a horta do Fogar de Santiso (a primeira horta de permacultura en Galiza deseada por Antonio
Palma) en Luou-Teo, La huerta de la Almuzara, de
agricultura ecolxica biodinmica en Betanzos, os
movementos coma USC en Transicin, dende onde
se propoen e fan obradoiros e se xestiona a horta
urbana do campus da Universidade de Santiago de
Compostela, Gieea Uvigo, o grupo de investigacin
en economa ecolxica e agricultura ecolxica da
Universidade de Vigo, e a Rede Galega de Sementes,
son s uns poucos exemplos dos moitos que naceron nos ltimos anos.
Como tamn dica Margaret Mead: "xamais dubides de que un grupo de persoas comprometidas e
clarividentes poden cambiar o mundo. De feito, o
nico que o logrou".
Por Jos Manuel Rama Edreira

Afeccionado permacultura
en profundidade
Biochousa, unha experiencia

de cultivo biolxico
Biochousa naceu en Mondariz en abril
de 2009 como comunidade de bens, e
bebe das fontes da permacultura, da
agricultura das avoas, da agricultura
natural. Amosa que da permacultura
tamn se pode vivir.
iochousa C.B. unha comunidade de bens

constituda en abril do 2009 por Hermindo lvarez e Sara Cifuentes coa finalidade
da producin, distribucin e comercializacin de produtos hortcolas ecolxicos.
Os dous comuneiros son traballadores da actividade
a pleno rendemento. Atpase na parroquia de Gargamala, concello de Mondariz, en zona cualificada como
desfavorecida de montaa. A parroquia sofre de forte despoboamento e avellentamento. As sas xentes,
antigamente dedicadas agricultura minifundista e
gandera extensiva no monte en man comn, emigraron en boa medida.
As experiencias de cultivo comezaron no ano 1999
en terreos de agricultura tradicional propiedade da familia de Hermindo que foron declarados explotacin
agraria prioritaria pola Xunta de Galicia. Buscamos
daquela unha actividade para estas terras asesorndonos nos organismos pblicos e visitando experiencias da contorna que nos levaron a decidir instalar un
primeiro invernadoiro cunha Axuda para Primeira
instalacin de agricultor mozo e un Plan de mellora
da explotacin.
Durante tres anos Hermindo fai explotacin con-
vencional en monocultivo e comercializa a travs de

cooperativa. Atopa problemas de viciado de pragas e
enfermidades no cultivo e de forte oscilacin de prezos dos produtos durante a campaa de producin.
Buscando unha mellora no seu traballo decide facer
agricultura ecolxica. Son tempos de moita aprendizaxe, de superar erros e de descubrir outra forma
de entender o cultivo e a alimentacin, de beber das
fontes da permacultura, da agricultura das avoas, da
agricultura natural, a sinrxica ou a biodinmica.
No ano 2006 solicitamos a inscricin no CRAEGA,
o Consello Regulador de Agricultura Ecolxica de Galicia, e despois de dous anos de conversin pasamos
a vender produto ecolxico certificado.
Buscamos mercados que valoren os nosos produtos
e nos permitan facer cultivo e venda continua.
Mercado de proximidade
Os primeiros clientes son tendas bio e algns restaurantes que se interesan por cultivos pouco comns na zona.
Neste momento traballamos os dous na horta a tempo completo. Intensifcanse as plantacins e optimzanse os mtodos de cultivo. Traballamos centrados
na actividade biolxica do chan e observando a nosa
actividade agrcola integrada no ecosistema como se
entende na permacultura. As experiencias da venda
directa son satisfactorias para ns e para os clientes,
que obteen produtos moi frescos de alta calidade,
polo que van xurdindo relacins de proximidade nas
que as cocias van propondo novos cultivos ou novas
versin de cultivos tradicionais.
Agora temos un mercado que demanda produtos moi
variados, de calidade e de proximidade. Este mercado
non se satura dado a infinita variedade de cultivos que
A FONDO
Biochousa.
podemos experimentar tanto baixo plstico como ao

exterior: ruibarbo, millo doce, aceda e moitos outros,
cultivos perfectamente viables no noso clima que non
atopamos facilmente no mercado prximo.
Esta forma de traballar require de moita dedicacin
e interese en aprender, tanto na comercializacin, pola necesidade de comunicacin constante co cliente e
de intercambio de informacin, como no traballo de
campo, pola complicacin de ter moitos cultivos ao
tempo, por probar continuamente especies e variedades, pola atencin e aprendizaxe constantes unidos falta de informacin sobre o cultivo ecolxico
no pais, a obtencin de semente e plantel, tcnicas de
acolchado e control biolxico, etc.
Os cambios no cultivo e a comercializacin pensamos que nos achegan: interdependencia coa nosa
contorna, mellora nas condicins de traballo (non usamos produtos txicos, non abonamos, non labramos
a terra e facemos un traballo sostido e moi variado),
un contacto directo cos clientes moi satisfactorio que
nos mantn en constante evolucin e un maior rendemento econmico do noso traballo e menor exposicin a flutuacins de prezos.
A nosa tcnica de traballo parte da normativa da
agricultura ecolxica, das reflexins sobre a permacultura, dos mtodos da agricultura de baixa intervencin ou da agricultura natural de Fukuoka que
vamos adaptando con distintas experiencias que coecemos e informacin que recollemos por calquera
medio as como pola experiencia propia.
A idea fundamental manter un solo moi vivo como
base do crecemento e a sade das plantas, emporiso
non volteamos a terra e facemos acolchado continuo
para manter ben alimentados aos traballadores do
chan, que son a base da fertilidade da terra seguindo
o ciclo da materia orgnica na natureza. Tamn temos
experimentado o cambio que esta forma de traballar
produce tanto na calidade dos alimentos e a relacin
cos nosos clientes, coma no resto da contorna social
da Biochousa.
as que estamos a facer agricultura de baixa intervencin pero ao mesmo tempo intensiva, continua
durante o ano, tratando de traballar a horta de inverno co mesmo gusto que a horta de vern, reducida
polas nosas condicin climticas.
Nos invernadoiros facemos cultivos moi diversificados, combinando plantas rpidas e mis lentas para
ter unha sucesin constante e poder ofertar sempre
alimentos de tempada.
Polo de agora seguimos traballando coas leiras do
minifundio tradicional establecendo cultivos permanentes como a framboesa ou o esprrago. Buscamos
ter producins diferentes ao longo do ano para poder levar o traballo entre os dous e ofertar alimentos variados. Isto tennos levado a facer moita divulgacin sobre a necesidade de comer produto local e
de tempada.
Actualmente atendemos a demanda mediante cestas semanais de produto de tempada e venda directa a particulares as como tendas especializadas en
alimentacin ecolxica e restaurantes que busquen
verduras de proximidade.
Por Sara Cifuentes Daz

Labrega socia comuneira de Biochousa C.B.
Cesta de reparto a domicilio semanal.
en profundidade
Concello de Carballo.
Obradoiro no Horto Infantil Ecolxico de Carballo.
As hortas-escola ou como mirar

con optimismo o futuro
aiche moito permacultor .

O caso que a maior parte non o
sabe.
Permacultura, por colgarlle unha
etiqueta, xa a practicaba mia nai
cando de cativo me explicaba que hai que cerrar
as billas e apagar as luces, non s por evitar sustos na factura, que tamn, senn porque absurdo consumir por consumir.
Permacultura practcana todos os das os voluntarios de tantas asociacins sen nimo de lucro
nas diversas actividades sociais e medioambientais que levan a cabo.
Permacultor o meu vecio felizmente retirado, que non ten coche porque non lle fai falla, e
vai andando e pedaleando pola vida, feliz coa sa
pequena horta, traballada con tanto esmero coma
paciencia, seguro de cada paso que d, ausentes os
produtos qumicos, presente todo o saber ancestral que el acumula, de flores e rotacins e cinzas
e esterco e un infinito mis.
Permacultura practcana esas multitudes que
se empean en facer da poltica un exercicio interactivo, en contra das formas predominantes nas
democracias actuais.
Ser permacultor una actitude vital.
E por outra parte estn os profesionais, xente
obsesionada que, ademais desta actitude, se prepara adecuadamente para dedicarse dunha maneira mis comprometida.
Exemplos tamn o son a toma de conciencia por
parte das diferentes institucins, que se ve reflectida, en maior ou menor grao segundo onde mire-
<<Nestes espazos,
@s cativ@s
aprenden a ntima
relacin existente
entre ns e o
planeta, a respectar
a contorna social e
medioambiental>>
mos, na aposta por carrs bici, por reas como os
paseos fluviais e costeiros, a habilitacin de zonas
para o exercicio moderado, ou o progresivo coto nos
centros das vilas circulacin do trfico rodado,
axudando todo isto a crear un hbitat moito mis
beneficioso para o ser humano e para o planeta, e
polo tanto, para o futuro de todos.
Pola mia experiencia persoal en Carballo como monitor no horto infantil ecolxico, considero
un avance importante o xurdimento das hortasescola, que tanto poden facer mediante a educacin dos que un da tomarn as decisins. Teen
gran potencial, porque, ao contrario do que xeralmente se pensa, nestes espazos non s se ensina
a plantar con diferentes tcnicas ecolxicas. Nestes espazos, @s cativ@s aprenden a ntima relacin existente entre ns e o planeta, aprenden a
actuar considerando as consecuencias, aprenden
a respectar a contorna, social e medioambiental.
As que, nun hipottico futuro prximo, algunhas destas hortas-escola irn acollendo conceptos
da permacultura, realizando obradoiros nos que
nen@s e adultos poidan aprender con actividades
prcticas, ao mesmo tempo que eses espazos se
enriquecern cos novos elementos introducidos
polo deseo na permacultura.
As pois, as hortas-escola son xerme dun futuro un pouco mellor.
E tanto queda por facer!
Certo . Isto nada mis acaba de empezar, e iso
precisamente o que me fai mirar con certo optimismo o futuro, porque nada hai mis esperanzador
que o que est por facer, e temos a oportunidade
de facelo con mellor actitude e maior responsabilidade, tomando nota dos erros e aprendendo das
novas correntes.
Por Marco Antonio Torres "Oso"

Afeccionado a permacultura e
coordenador deste A Fondo
en profundidade
Bioconstrucin:
creando fogares
sostbeis
A FONDO
Carmela Ambroa.
Exemplo de bioconstrucin.
o aumento pola comprensin dos problemas medioambientais globais, creados

na meirande parte polas prcticas enerxticas e construtivas no mundo desenvolvido, vira en imperativo a aplicacin
dos principios e as tecnoloxas de deseo ecolxico
contorna construda.
Bioconstrur construr de forma consciente, racional. Todos somos co-creadores do mundo no que
vivimos, e somos co-responsbeis do futuro das nosas comunidades e das xeracins vindeiras.
Bioconstrumos combinando o mellor da sabedora
popular, baseada no lugar, coas tecnoloxas modernas
apropiadas, coa innovacin, deseando e creando espazos onde satisfacer as necesidades humanas dentro
dos lmites dos ciclos naturais que sosteen a vida
na Terra. Bioconstrumos proxectando e construndo vivendas sostbeis, adoptando prcticas e tcni-
cas baseadas na utilizacin de recursos naturais e locais, minimizando o impacto ambiental, garantindo
un alto grado de confort trmico e un mnimo gasto
enerxtico, e implicando os moradores no proceso
cooperativista da sa construcin.
O termo Bioconstrucin vincula de modo estreito
a Arquitectura Verncula, a Arquitectura Bioclimtica e a Construcin Sostbel. O concepto xorde para
dar resposta s necesidades coetneas sen comprometer a capacidade das prximas xeracins para satisfacer as sas.
As vivendas actuais estn cheas de elementos nocivos, como poden ser os materiais empregados na
sa edificacin, o cemento, que soe conter metais pesados, as pinturas e vernices derivadas do petrleo,
que emanan elementos voltiles txicos, os elementos de PVC altamente txicos na sa fabricacin e
combustin.
A bioconstrucin pretende crear hbitats saudbeis. Por iso fundamental o uso de materiais con
pouca enerxa incorporada na sa vida til, naturais e locais. Para a estrutura podemos elixir pedra,
bloques e ladrillos de cermica, terra (adobe, tapial,
bloques de terra estabilizada) e madeira. A eleccin
depende do deseo e dos materiais que poidamos
atopar na zona.
O illamento unha parte importante na construcin. Utilizaremos materiais naturais como cortiza,
celulosa, fibras vexetais. Tanto o interior como o exterior dos paramentos poden ser traballados con morteiros de cal ou arxilas. Os vernices e pinturas deben
ser naturais, transpirbeis e que non emitan gases
txicos, facilitando a transpiracin da vivenda e evitando problemas de condensacins e mofo.
hora de concibir o deseo sostbel do inmoble incorpranse o uso de estratexias bioclimticas para optimizar o equilibrio entre as perdas e ganancias trmicas durante as diferentes estacins do ano. Nesta fase
inicial, dbense seleccionar os recursos e estratexias
pasivas que se van empregar intentando maximizar
as caractersticas do lugar onde se site o inmoble,
tales como a vexetacin, a enerxa solar, o rxime de
ventos e a iluminacin natural entre outros.
A Arquitectura tradicional e rexional xa desenvolveu de forma intuitiva conceptos bioclimticos que
son cientificamente vlidos na actualidade. A simplicidade unase racionalidade obtendo resultados
e solucins que maximizaban o aproveitamento de
materiais e enerxas dispoibles. Na nosa arquitectura popular atopamos exemplos de sistemas pasivos como poden ser os Muros de Inercia, nas casas de
pedra existentes en toda a nosa xeografa, o Tapial de
terra comprimida en Ourense, de espesores considerables, os Invernadoiros Adosados das galeras da
Maria coruesa, as Pallozas de Lugo, co seu deseo circular que minimiza o contacto co exterior e as
sas cubertas de palla de centeo que achegan mis
calor que as posteriores laxas de lousa.
O consumo domstico de enerxa para os sistemas
mecnicos de climatizacin, quentamento da auga,
ventilacin ou iluminacin debe proceder de fontes
renovbeis. Ns somos quen de reducir as emisins
de CO2nos nosos fogares, e nos casos que sexa inevitabel, podmolo compensar con prcticas responsabeis como por exemplo plantar e manter unha nova
zona de arbores.
Un tema menos tido en conta pero non menos importante a sade, dicir, que os espazos que creamos sexan beneficiosos para a nosa vida. Estar expostos a zonas alteradas teluricamente durante tempo
prolongado pode carretar problemas negativos para
o noso organismo. Cmpre ter en conta, cando esteamos deseando o noso hbitat , as xeopatas do terreo, a existencia de correntes de auga subterrneas
ou de fallas, de campos electromagnticos, lias de
alta tensin ou transformadores elctricos.
As experiencias na Galiza vinculadas bioconstrucin, tanto en rehabilitacins, novas construcins
como en capacitacin, con obradoiros e conferencias,
van en aumento. Sen ir mis lonxe, do 26 ao 28 de setembro a Asociacin Espiga celebra en Rbade, Lugo unhas xornadas co tema central " A madeira Estrutural".
A dimensin social da bioconstrucin vai medrando
e cada vez somos mis persoas as que estamos convencidas do cambio como axentes activos na transformacin das nosas comunidades cara unha cultura
de sostibilidade.
Por Carmen An Ambroa

Arquitecta tcnica
e especialista en Ecodiseo e
Pensamento Sistemtico
entrevista
Csar Lema,
bilogo
Como chegaches permacultura?
Despois de rematar a tese, un amigo comentoume que
haba un curso de agricultura ecolxica dun ano. Na
mia familia materna sempre foron agricultores, nunha parroquia de Vigo na que me criei. Apunteime e coecn a Fukuoka, inspirador entre os permacultores,
e cheguei permacultura. Gustoume polos seus tres
principios ticos: coidar a terra, as persoas e compartir
os recursos, que non son exclusivos da permacultura.
Fronte especializacin cada vez maior que hoxe en
da se tende, a permacultura dche unha visin mis
holstica, que a propia da nosa tradicin popular rural e a de practicamente todos os pases.
A permacultura, no eido agrcola, que supn?
A permacultura, anda que naceu enfocada agricultura, a partir dos anos 80 pegou un salto e agora est
ligada a varios mbitos. Non s est centrada na terra,
senn en coidar as persoas e compartir os recursos. Si
que hai xente que anda ve a permacultura como un
tipo de agricultura, mais iso non as. A permacultura, basicamente, unha ciencia de deseo, onde ti
deseas holisticamente todo o teu espazo, sexa unha
empresa ou un campo de cultivo. Dentro da parte da
agricultura, permacultura vn de permanente e de
agricultura. A idea de darlle mis importancia ao
permanente, como as rbores. En relacin con iso est
a silvicultura, os cultivos perennes, e o procurar non
agredir moito a terra, non arar, non laborear...
Fundamental na permacultura adaptar os seus
principios a cada contexto especfico. Ti ests a relacionar, de feito, a sociedade rural tradicional galega
cos principios da permacultura Como iso?
A permacultura nace en Australia, nos anos 70, no
contexto dunha crise medioambiental e econmica.
Bill Morrison e David Holmgren procuraron os manexos e as tcnicas das sociedades tradicionais das
poboacins aborixes, e uniron iso coa ecoloxa no
nivel cientfico. Montaron unha disciplina que est
pensada para ensinarlle burguesa das cidades, non
para ensinarlle xente do campo, que xa faca cousas moi similares na sociedade tradicional. Estas sociedades transmitronnos algo do que non beberon
nin Holmgren nin Morrison, nin a rama inglesa da
permacultura: a convivencia, a unin fraternal... Eu
intento retomar a tradicin de Galicia, ver que puntos de unin hai coa permacultura, que son moitos,
e incidir no coidado s persoas, a convivencia e a fraternidade, que se lle escapa rama inglesa da permacultura, ben sexa porque son mis fros ou porque
a sa tradicin quedou tocada antes pola revolucin
industrial. A nosa, at os anos 90 mantvose, at que
o Estado acabou con ela.
Imaxino que de algn modo te inspiras nesa tradicin cando decides facer teu ltimo libro, Manual
de Cocina Bellotera para la Era Post Petrolera
A idea retomar os manexos e a cosmovisin desta
sociedade rural popular tradicional desaparecida. A
landra comase xa na poca dos castrexos. Cmpre
recuperar toda a sa utilidade, non s como landra,
senn tamn como carballeira, en relacin co cambio
climtico e a ecoloxa.
O carballo un cultivo menos agresivo ca o do
cereal, require menos insumos e, tamn, menos
contaminacin, e da landra tamn se pode obter faria
Si, claro, a proposta do libro sera substitur ao menos
un terzo ou mesmo a metade da faria de cereal que
se consome por faria de landra. Ao substitur par-
"A permacultura non debe

estar ligada aos estados"
Csar Lema todo un referente para aquelas persoas que se desexan introducir
neste modo de cultivar, non s os terreos, senn tamn a vida e as relacins.
Bilogo e galego, o seu traballo ten, entre outros, o valor de ligar os principios
da permacultura coa herdanza da nosa sociedade rural tradicional.
te do cereal tamn imos poer mis bosque e iso vai

influr en que o cambio climtico non sexa tan extremo. O maior reservorio de CO2 que hai no planeta
o humus, e a carballeira o que crea moito humus
O clima na meseta e en zonas con problemas de seca
poderase atemperar mis.
Que fas como permacultor na prctica?
Eu non me defino como permacultor, porque penso
que para iso hai que ter feitos bastantes deseos de
permacultura, e eu s fixen o da mia finca e malamente. O que si, todo o que escribo antes practiqueino.
A nivel prctico, intento equilibrar a recoleccin coa
agricultura. Para os castrexos, a landra era a sa base
alimentaria. Coido importante recuperar un equilibrio
entre a recoleccin, tanto de froitos como de plantas
silvestres, cunha agricultura respectuosa. Aplico aspectos da agricultura ecolxica, de permacultura, e
sobre todo intento non gastar, non consumir cousas
superfluas, levar unha vida sinxela
Por que preciso ese equilibrio entre recoleccin
e agricultura?
Sempre que ti fas agricultura, sexa ecolxica ou tradicional, necesitas uns insumos. Para rasurar a terra,
precisas gasleo. Hai que tender a unha agricultura

que implique menos insumos. A recoleccin non ten
ningn tipo de gasto enerxtico, s o teu gasto fsico
ao recolectar. Ns fomos tres millns de anos recolectores, e en Galicia s levamos 5.000 anos de agricultores. Non falo de pasarnos a ser s recolectores,
senn buscar un equilibrio entre a recoleccin e a
agricultura.
Cales son as relacins e as tensins que poden xurdir entre permacultura e o selo do Consello Regulador da Agricultura Ecolxica?
Se segues os principios da permacultura, non necesitas
un selo. A permacultura non precisa selos. A idea, por
parte dalgunhas persoas coma min, que a permacultura non estea ligada ao estado, porque os estados
inclente na PAC (na Poltica Agraria Comunitaria) e
dirxenche o que tes que cultivar ou que non, as axudas que che de dan ou non. A permacultura estara
ligada idea de pequenos grupos, de autoxestin, de
autosuficiencia, marxe do sistema.
Por Beln Pual
conclusin
Plantacin de esprragos con cultivo asociado de herba natural, en Biochousa (Mondariz).
A permacultora que
levamos dentro
Bioconstrucin
con cuberta vexetal
| Carmela Ambroa
er permacultor/a moi sinxelo. De feito eu penso

que esta terra est chea de persoas que o son, pero
que anda non o saben. Iso est moi ben. un potencial de futuro para ns e para o planeta. Agora
tan s falta que vaiamos descubrindo o termo para
as explorar as sas posibilidades, o noso potencial.
Porque a permacultura pdela aplicar no teu da a da. Unha simple horta ecolxica na terraza un logro grande para
a sade do planeta (e para a ta): sabes o que comes, non utilizas produtos agresivos para o planeta, aforras cartos, tes contacto coa natureza (anda na cidade), axudas a reducir o traslado de
alimentos a grandes distancias Poderiamos seguir enumerando
beneficios ata o infinito.
Todo o mundo pode sumar con cada pequeno xesto. Sabmolo de
sempre, puro sentido comn.
Pero mis al dos xestos cotis est a subsistencia, o traballo
diario, o desa xente que crea negocios ecolxicos (reais, non de
nome), sexan hortas, tendas, mesmo obradoiros e iniciativas
de arquitectura cunha orientacin de sostibilidade... E un dos
principios da permacultura fala da rendibilidade, pois tamn hai quen aposta por vivir economicamente segundo
os seus principios.
As, espero que esa xente que anda non o sabe empece a
pensar: anda, pois igual teo algo de permacultor/a. Deste
xeito, poder, pouco a pouco, enriquecerse co coecemento
da permacultura, e viceversa: que coas pequenas achegas de
cadaqun axudemos a facer un mundo mis saudable.
Por Marco Antonio Torres "Oso"
Coordenador deste nmero
Biochousa.
Permacultura
Louro | Bugui
Garca.
Horto Infantil
Municipal de
Carballo.
TRABALLO
opinin 25
17
apuntamentos de clase
Dobre racin
de represin
A
Concentracin convocada pola CIG.
Asembleas e mobilizacin
da CIG contra as ltimas
reformas do PP
A CIG desmrcase completamente do pacto social asinado por CCOO e UGT con
Goberno e Patronal e iniciar unha campaa de informacin e mobilizacins
contra a Lei de Mutuas, a Lei de Seguridade Cidad e a reforma fiscal impostas
pola maiora absoluta do PP no Congreso.
Davide Tern
Imaxe: CIG
Con asembleas de delegadas e delegados

sindicais realizadas simultaneamente nas
sete cidades e con concentracins diante
das delegacins do INSS. As daba inicio,
esta terza feira, a Confederacin Intersindical Galega sa campaa de mobilizacins
contra as ltimas reformas impostas polo
Goberno espaol: a Lei de Mutuas, a Lei de
Seguridade Cidad e a reforma fiscal.
Unha vaga de protestos coa que a central nacionalista visa o seu completo desmarque do pacto social que o pasado mes
de xullo subscribiron a nivel confederal
os sindicatos CCOO e UGT coa patronal e o
executivo de Mariano Rajoy. Acordo que critican de plano por representar un aval s
polticas antisociais destes ltimos anos e
unha renuncia clara a dar a batalla por un
cambio de modelo econmico e por unhas
medidas sociais, laborais e econmicas alternativas, segundo manifestou o secretario xeral da CIG, Suso Seixo, que participou
na asemblea realizada en Ourense.
a sade como negocio
O principal albo de crticas a nova Lei de

Mutuas. Un texto que converte estas entidades --dependentes da patronal-- en mutuas
colaboradoras de Seguridade Social. A reforma outorgaralles maiores competencias, o
que para a CIG supn abrir a porta privatizacin de todo tipo de prestacins da Seguranza Social.
Un dos principais cambios normativos
facultar s mutuas a interviren desde o primeiro da de IT por enfermidade comn, cando
at agora s poda facelo a partir da xornada
dcimo sexta. Desta maneira, as mutuas podern chamar desde o primeiro momento a
recoecementos obrigatorios ao persoal que
fique de baixa. Ser tamn a mutua, e non o
mdico de familia que emitiu a baixa, quen
poida propor directamente Inspeccin Mdica do SERGAS a alta do persoal. Unha posibilidade que ameaza con aumentar os custes
econmicos e persoais dos e das traballadoras, que se vern desprotexidos fronte actuacin duns entes nos que priman criterios econmicos sobre a sade das persoas.
Queren transmitir a idea de que cando un
traballador cae de baixa est a cometer fraude, valorou Seixo, quen advertiu de que o sin-
dicato dar respostas a cada unha das

altas que considere indebidas.
fiscalidade regresiva
e represin
O sindicato nacionalista oponse ltima

reforma fiscal aprobada polo executivo de
Madrid, que considera regresiva. A reducin de tramos do IRPF e o feito de que o
60% da rebaixa fiscal se concentre nos tramos mis altos de renda, correspondentes
ao 8% da poboacin, lvanos a soster que
a reforma insiste en favorecer a concentracin de riqueza nas grandes fortunas
e no empresariado. Pola contra, poen o
foco no feito de que a poboacin asalariada
con menos de 30.000 ao ano, que representa o 80% do total, apenas se beneficiar
de ningunha rebaixa.
A respecto da Lei de Seguridade Cidad,
Suso Seixo argumentou a oposicin da CIG
asegurando que o PP tenta perseguir e atallar pola va da sancin administrativa toda
resposta s polticas antisociais que est a
aplicar, polo que de feito a lei permitiralle
substitur a infraccin penal pola sancin
administrativa, que podern aplicar de forma inmediata e arbitraria.
ficcin de vivirmos nun

rxime de
liberdades
ao paraugas do suposto Estado de dereito esvaece cando
Xabier P. Igrexas
as teas desa realida@contradiscurso
de virtual deixan ver
Activista
os cada vez mis frecuentes casos de abusos policiais e xudiciais. Abusos sob os que
avanta imparbel unha vaga de represin
coa que a clase dominante quer sofocar o
reaxer social.
Unha represin que non ten lmites e que
visa como o totalitarismo fascista axexa
desde a porta. O caso do voceiro comarcal
da CIG en Ferrol, Pintos, as o vn de demostrar mis unha vez.
Pintos foi vtima de insultos, golpes e trato vexatorio logo de ser detido nun operativo policial especialmente brutal, cando un
protesto sindical lle afeaba ao PP un acto de
inicio da campaa electoral para os comicios
<<Unha represin
que non ten
lmites e que
visa como o
totalitarismo
fascista axexa
desde a porta>>
autonmicos de 2012. A tortura que padeceu fica polo momento impune, por unha
Xustiza que rexeitou a denuncia presentada tomando como argumento unicamente
os informes policiais. A denuncia da vtima
desatendida en base ao relato dos presuntos
agresores. As a sa xustiza de clase.
Mais agora o torturado pasa a ser o encausado, e a fiscala pide contra o sindicalista
dous anos e nove meses de prisin, ademais
de multas econmicas, por atentado e lesins a un axente de polica. Acusacins que
Pintos nega rotundamente e que as imaxes
televisivas da sa detencin tamn desmenten. Contra el testificarn altos cargos do PP,
como o novo voceiro Miguel ngel Tellado,
o presidente da Deputacin coruesa, Diego Calvo, e o alcalde de Ferrol, Jos Manuel
Rey Varela. obvio que esta causa xudicial
persegue, como outras moitas, dar unha
resposta exemplarizante a quen se revolve contra as polticas de saqueo executadas
polo PP ao ditado do Capital. O poder non
entende de doses xustas para reprimir. E
se preciso serve dobre racin.
26 TRABALLO
Xabier P. Igrexas
Imaxe: CIG
s 6:00 da ma desta cuarta feira encetaba unha folga indefinida na empresa

Treves, radicada no polgono do Campio
(Pontevedra). A convocatoria foi acordada
por prctica unanimidade do plantel, de
149 traballadores e traballadoras, nunha
asemblea realizada o pasado sbado.
O Comit de Empresa, no que maioritaria a CIG, promoveu este paro con carcter indefinido co obxecto de premer a
direccin da empresa para que esta garanta unha maior carga de traballo. Treves
est inmersa nun ERE e xa reduciu en 100
persoas o seu cadro de persoal en Pontevedra. Na planta do Campio s producen
asentos traseiros, moquetas e insonorizantes para o C4 Picasso que fabrica a PSA
Peugeot Citron de Vigo. En troca, a empresa est a producir outras pezas para
a factora de PSA desde as sas factoras
de Portugal e Girona. Unha situacin que
para a representacin sindical visa que a
empresa incumpriu o seus compromisos a
respecto da producin, indispensbel para
garantiren os postos de traballo.
Amais da carga de traballo, o protesto
responde tamn negativa da empresa
a negociar melloras salariais e sociais no
convenio colectivo, explican desde a CIG.
Con todo, o plantel est disposto a moderar as sas aspiracins salariais se a empresa lles garante carga de traballo para o
futuro. Os salarios en Treves sitanse, en
promedio, arredor de 5.000 anuais por
debaixo da media do sector. Unha distancia que o Comit de Empresa quere ir re-
Greve indefinida en Treves

O plantel demanda mis carga de traballa e denuncia que a empresa incumpriu os
seus compromisos co centro de Pontevedra, mentres mantn a producin en Girona e
Portugal. Reclaman tamn un aumento salarial que os equipare media do sector.
Os salarios en Treves sitanse, en promedio, arredor de 5.000 anuais por debaixo da media do sector.
cortando paseniamente, ao que a direccin de Treves se opn. Outro dos puntos

de desencontro refrese ao aumento do
tempo de descanso do persoal.
A folga deu inicio logo de fracasar o intento de mediacin promovido desde o
Consello de Relacins Laborais. A xuntanza, na que non participaron respons-
O persoal de Treves
cobra 5.000 menos
ao ano que a media
do sector
beis de peso da empresa segundo denunciou a CIG-, rematou sen acordo logo
de cinco horas de conversas. Na tarde da
cuarta feira as partes estaban convocadas a unha nova reunin. Porn, desde os
sindicatos aseguran que as posicins estn moi distantes e estiman que o conflito prolongarase.
O negocio da cocia privada das Galias Azuis

pola empresa para non deixar desatendido a ningn cativo ou cativa.
X.P.I.
Imaxe: Mnica Patxot
(PontevedraViva)
Precarizando as condicins de traballo e

ofrecendo peores alimentos s crianzas.
As estara a aforrar custes a empresa Airas Catering, adxudicataria do servizo de
cocia da rede de escolas infants Galias
Azuis dependentes do Consorcio--, segundo denuncian as federacins de servizos e ensino da CIG.
Airas Catering, propiedade de Francisco
Xavier Freire Chico, fxose coa adxudicacin do servizo de cocia das escolas infants en toda Galiza, presentando unha
oferta econmica case un milln de euros
por baixo do mximo que estabeleca o
prego da Xunta. A empresa percibir 4,9
millns de euros para os vindeiros dous
anos. Unha oferta baixa que est a ter,
segundo denuncian, efectos xa na calidade do servizo.
O primeiro que fixo [a nova adxudicataria] foi reducir a xornada laboral dos e das
traballadoras e ampliarlles as sas fun-
merendas de dez cntimos
Comedor dunha escola infantil dependente da Xunta.
cins, explican desde a central nacionalista. De feito, a CIG faise eco da preocupacin
existente nos centros escolares pola situacin creada con esta medida. Danse casos
nos que o persoal remata a sa xornada
laboral antes de que [as crianzas] rematen

de comer explican. Con todo, e por seren
conscientes da importancia e sensibilidade
do servizo que prestan, os e as empregadas
continan a servir fra do horario fixado
Mais a procura de reducir custes non s

supn peores condicins de traballo e o
deterioro do servizo que se presta. O aforro estara a afectar tamn a calidade dos
alimentos que se dispensan. De feito Airas Catering taxou --na sa oferta para a
adxudicacin-- que o custe das merendas
ser de dez cntimos de euro e os xantares de tres euros e cinco cntimos. Non
sabemos o que lles van dar de merendar,
porque con eses cartos non se pode mercar nin un iogurte, denuncian. Falamos
da alimentacin de nenos e nenas de entre
0 e 3 anos de idade, sinalan para enfatizaren a gravidade da situacin.
Diante desta problemtica a CIG vn de
instar o Consorcio que non permita estas
reducins de xornada e obrigue a empresa
retornar s condicins laborais anteriores. Alis, o sindicato dirixirase tamn
Inspeccin de Traballo e Consellara de
Sanidade, a quen pedirn que efecte os
controis necesarios para garantir a calidade da comida.
deportes 27
Antn Escuredo
Imaxe: Dolores Fernndez
A medio camio entre a recuperacin histrica e a prctica deportiva contamos na Galiza desde hai algo mis de dez anos con salas
especializadas nas denominadas Artes Marciais Histricas Europeas. Con pouca visibilidade nos medios de comunicacin, se callar
por non entrar nos esquemas tradicionais dos
deportes de competicin, traballan por recuperar as antigas maneiras de loita e defensa
persoal que caeron en desuso a partir do sculo XVII. Unha destas escolas a compostel Gallaecia in Armis, fundada este mesmo
ano coa fusin de dous colectivos dedicados
ao estudo das HEMA: a Sala Compostel de
Esgrima Antiga (SCEA) e o Grupo de Jogo do
Pau Compostela.
deporte ou defensa persoal?
Se cadra un dos primeiros interrogantes ao

achegrmonos as artes marciais histricas
se estamos a falar dun deporte de competicin ou de algo mis. Dens Fernndez, un dos
instrutores de Gallaecia in Armis, ten a sa
propia opinin sobre o tema. Unha arte marcial non un deporte, unha arte de combate,
asegura a Sermos Galiza, vivimos nunha sociedade civil e o combate algo raro, mais as
artes marciais permiten certa autoexploracin,
son moi fsicas e ao mesmo tempo mentais.
Reltanos que se as artes marciais orientais
tiveron a sorte de contar cunha transmisin
xeracional, no caso das europeas ficaron en
desuso hai sculos polo que o principal problema destas disciplinas o acceso s fontes,
aos tratados. Agora mesmo estou en contacto
co Museo de Historia de Nremberg para mercarlles unha copia dixitalizada do manuscrito
mis antigo que se conserva, internet posibilita isto e o troco con outras persoas
o xogo do pau
Un dos traballos mis interesantes que estn

a desenvolver salas como a Gallaecia in Armis
a recuperacin do Xogo do Pau. En Portugal
mantivrono e descubrimos crnicas do sculo
XIX que falaban de tres escolas: a de Lisboa, a
do norte de Portugal e a galega. Non doado
ter moita informacin pola falta de fontes e a
idade das mesmas. Hai que ter en conta que
ningn dos informantes pensou en escribir
Adestramento na sala de Gallaecia in Armis de Compostela.
Galiza recupera as Artes

Marciais Histricas Europeas
Gallaecia in armis e varias salas espalladas por todo o pas traballan por dar a
coecer as Artes Marciais Histricas Europeas. Contan con federacin propia e un
profundo traballo de investigacin como carta de presentacin.
un manual ou definir unha tcnica, tes que
traballar moito a base de preguntas moi definidas. Investigadores como Isidro Pieiro
descubriron que que hai 30 anos esta actividade anda estaba viva na nosa terra.
Federacin independente
A Asociacin Galega de Esgrima Antiga (AGEA)
a entidade que rene a todas as salas galegas
de esgrima histrica. Somos moi homoxneas
en estilo, concepcin do esgrima, proteccins
e agora mesmo exportamos para o mundo.
Rexeitaron no seu momento facer parte da federacin espaola pola sa actitude rancia e
non achegar ningn beneficio a maiores dos
que xa tian. Mesmo temos posibilidade de
actuar a nivel estatal, fra da Galiza. A nivel
internacional AGEA xa todo un referente
na traducin e difusin de textos histricos
a travs da sa propia editorial.
A competicin na esgrima histrica

A recuperacin da esgrima
histrica no mundo comezou
nos anos 90. Os torneos mis
coecidos a nivel internacional
son os de Swordfish en Suecia
e o de Long Point nos Estados
Unidos. As regras son diferentes
entre eles ao seren ditadas
polas propias organizacins.
Non existe unha copa do
mundo nin hai un organismo
que lexisle e leve un rnking
internacional. O grande
encontro europeo ten lugar en
Dijon (Francia). Na Galiza, logo
de dez anos de traballo, temos

o Torneo Torre de Hrcules
na Corua, o mis veterano
e con mis recoecemento
da pennsula. No noso pas
contamos con nomes propios
de grande prestixio como Ton
Puey, membro fundador da
AGEA e colaborador usual na
Federacin Portuguesa de
Esgrima Histrica, ou Daniel
Lpez, gaador en varios
torneos entre eles o Corona
de Aragn da Federacin
Espaola.
20 INTERNACIONAL
28
economa
pouco mais de uma semana,

as eleies suecas deram uma
escassa maioria a uma coligao entre social-democratas e outras foras de centro,
depois de oito anos de governo de direita.
A coligao vencedora est agora a tentar
formar o governo, mas faltam-lhe votos
e procura uma parceria com partidos de
direita,tendo recusado uma aliana com
qualquer sector de esquerda este jogo
foi ingenuamente saudado em Portugal,
mas a imprensa financeira, com grande
entusiasmo do Financial Times, compreendeu-o bem melhor, registando os factos. Ser um bom exemplo para os portugueses, que bem precisam de uma porta
aberta para uma nova soluo?
De facto, a primeira pergunta interessante porque mudou a cor do governo.
A economia da Sucia tem sido um caso
de estabilidade: desde 2006, o PIB cresceu
12,6%, est perto de um excedente oramental e a dvida soberana anda volta de
40% (lembremo-nos de que a Sucia tem
moeda prpria e no est no euro). Poucos
pases da Europa tm estes indicadores e
poucos candidatos poderiam apresentar
este menu.
Mas eles escondem uma realidade dura: o crescimento foi conseguido com uma
acentuada transferncia de rendimentos
( o pas da OCDE em que a desigualdade
mais se agravou desde 1990) e o Oramento foi ajustado com dolorosos cortes nos
servios pblicos. O mais evidente o da
educao. Os resultados escolares da Sucia degradaram-se rapidamente, segundo
a medida do inqurito PISA, desde que um
quinto dos estudantes passou a estar em
escolas privadas, mas as contas pblicas
melhoraram, porque os pais pagam mais
pela educao dos filhos. Afinal, passou a
ser um negcio. A privatizao de lares de
idosos tambm se tornou umtema de escndalo, quando foram descobertas recentemente evidncias de m gesto. Nos dois
casos, da educao e proteo de idosos,
a grande maioria da populao mostrou
em sondagens e agora na eleio a sua
hostilidade s solues da direita.
no faamos como os suecos
Assim, uma lio que a alternncia resultou na Sucia. A alternncia a chave

dos regimes polticos europeus e, onde esta funciona, o regime estvel (mas est
a falhar em Espanha e em Frana e esse
um dos grandes problemas do futuro da
Unio Europeia). Mais vale no fazermos
como os suecos, porque essa alternncia
tambm a histria de Portugal desde
As lies suecas: o que que

temos de fazer como eles?
difcil de conceber que os responsveis pela crise, com as medidas que fizeram a crise, sejam
a resposta a si prprios. Mas isso nem uma lio sueca, mesmo uma lio portuguesa.
Militantes social-democratas festejam a vitria nas eleies realizadas o 14 de Setembro.
<<Sucia o pas da OCDE

em que a desigualdade mais
se agravou desde 1990>>
h 40 anos e o
resultado no
apresentvel.
A s e g u nda
lio que as
solues econmicas tm
de ser avaliadas pelos seus efeitos sociais reais. No
caso sueco, o governo conservador de Fredrik Reinfeldt reduziu os impostos, desde
2007, em cerca de 140 mil milhes de coroas (ou 15 mil milhes de euros). O sistema
financeiro foi o mais beneficiado (note-se
que em Portugal s houve reduo de impostos para os lucros, mas aumentaram
todos os impostos sobre o trabalho), e o
impacto foi de tal ordem que a Sucia tem
hoje uma carga fiscal mais baixa do que
a da Frana (44,5% do PIB para 46%), ao
contrrio do que se passou ao longo do sculo anterior. No entanto, nem esta reduo de
impostos empresariais
nem os resultados oramentais obtidos com os
cortes convenceram os
eleitores.
No s no ficaram
convencidos como exigiram outra coisa: segundo uma sondagem anterior s eleies, 67% dos
suecos aceitavam mais
impostos desde que es-
<<A social-democracia
sueca foi renegando a
viso moderadamente
redistributiva de Olaf
Palme e se aproximou
das polticas liberais>>
tes pagassem melhores servios (82% entre

os eleitores de esquerda, mas tambm 50%
entre os de direita). Deste modo, as eleies
acabaram por se disputar entreduas propostas de aumento de impostos.
A direita propunha-se suprimir o direito
de deduo fiscal de poupana-reforma,
aumentar as taxas sobre o lcool e tabaco e aumentar o pagamento para a segurana social no caso dos empregados de
banca e seguros. Do outro lado, o socialdemocrata Stefan Lofven prometia um aumento de impostos de 40 mil milhes de
coroas (aproximadamente 29 mil milhes
de euros), atravs de uma taxa sobre os
bancos, do aumento do IVA, da supresso
de anterior reduo de segurana social
patronal para jovens, mas tambm garantia a reduo dos impostos para reformados, paga com um aumento do imposto
sobre o rendimento de quem ganhe mais
do que o equivalente a 6.500 euros.
A lio parece-me ento ser esta: para escolher entre polticas oramentais,
impostos e solues, melhor obrigar os
candidatos a apresentarem contas concretas. Para decidirmos com o critrio que os
suecos puderam usar.

Finalmente, no que em contrapartida
as duas coligaes no se diferenciavam
era na ortodoxia da poltica oramental
e mesmo na conceo do servio pblico.
Diz o The Economist, enfaticamente, que
a ministra das finanas do novo governo
na verdade, quer avanar para o equilbrio oramental mais depressa (do que a
direita) e que no tem qualquer vontade
de reduzir o peso dos privados na educao. O que esta ortodoxia significar em
termos de governao imediata est para
ver, mas sabe-se como a social-democracia sueca foi renegando a viso moderadamente redistributiva de Olaf Palme e se
aproximou das polticas liberais, que jura
prosseguir. Polticas amigas das empresas, ou da finana, como se diz agora no
jargo do novo sculo.
Ento talvez seja melhor no imitarmos
os suecos, porque afinal foi essa poltica que nos arrastou at aqui. difcil de
conceber que os responsveis pela crise,
com as medidas que fizeram a crise, sejam
a resposta a si prprios. Mas isso nem
uma lio sueca, mesmo uma lio portuguesa.
Artigo tirado do portal Esquerda.Net
Francisco Lou
Economista e foi o lder
do Bloco de Esquerda
internacional
opinin 29
21
Quinta feira, 25
setembro.
N 115
x dedexxxxxxx
de 2014.
Nmero xx
Pilar Fernndez
Imaxe: P.F.
O soo xamais morrer, con estas palabras

o First Minister Alex Salmond remataba a sa
intervencin para anunciar a sa dimisin;
triste mais orgulloso da participacin popular
que superou o 80% e dos mais de 1.600.000
votantes a favor da independencia que deben
chorar, reflexionar e continuar cara diante,
non sen antes asumir esta derrota. Mais, foi
realmente una derrota?
As ltimas semanas antes do 18 de setembro
foron unha loucura de centos de actividades
por todo o pas e o desembarco de deputados
laboristas en Glasgow tras unha chamada de
desesperacin de Better Together, porque van
que o referendo se lles escapaba das mans.
A opcin do YES cada vez era mis real e
mis posible, para algo levaban traballando
dende mis de dous anos e construron a campaa de base mais importante da historia de
Escocia e probablemente de Europa.
O unionismo, que confiara a sa campaa
ao poder meditico e s mensaxes institucionais de medo e terror dende Reino Unido e por
boca doutros lderes mundiais, viuse superado polas redes alternativas de informacin e
polo entusiasmo do movemento Yes Scotland.
As interferencias eran continuas e fronse
ampliando con mensaxes dende o Deutsche
Bank e filtracins de informacin comercial
BBC dende Westminster, accins que rozan
a criminalidade de acordo coas leis internacionais de mercado. Todo vala para frear o
enorme avanzo do Yes en Escocia.
Edinburgh reciba a visita dos membros
da Orde de Orange, ultras recn chegados de
todo o Reino Unido, mis especialmente do
Norte de Irlanda; desfilaron ao ritmo de frautas e bombos cos seus caractersticos traxes.
Nin BBC Scotland nin BBC News cubriron a
noticia coa clara intencin de minimizar o
efecto negativo que tera dita organizacin
na direccin do voto.
acoso e manipulacin da bbc
Na rolda de prensa internacional, fomos testemuas de como Nick Robertson, presentador da BBC con coecida traxectoria Tory,
increpaba repetidamente a Alex Salmond,
que tentaba continuar respondendo s preguntas da prensa internacional. A cobertura
Rozando a independencia
coa punta dos dedos
1,6 millns de persoas votan a prol dun estado escocs libre e cran unha slida
base para continuar a traballar pola autodeterminacin.
Mobilizacin popular a prol da independencia de Escocia.
sumouse no ltimo momento a Better Together e sen ter coecidas competencias para
realizar este tipo de chamamento e menos
para facelos cumprir, ratificaba a veracidade
do Vow con discursos apaixonados.
Xa na noite do referendo, a desesperacin
e tristura dos miles de voluntarios independentistas foise incrementando a medida que
os resultados an chegando. Moitos deles dican que estaban acabados, que xa non tian
folgos para mis. As bgoas brotaban cando
certas zonas claves optaban con claridade continuar formando parte do Reino Unido. Tanto traballo, tanto esforzo, tanto entusiasmo
para nada...
En poucas horas Salmond asuma a responsabilidade do resultado anunciando a sa
demisin e o incumprimento por parte de Cameron do Vow. 24 horas logo de saberse os
resultado e co calendario prometido xa incumprido, Brown chamaba a unha reunin
en Escocia entre todos os partidos para tratar os temas de mais poderes para a autonoma escocesa.
orgullo pola xeracin the 45
que deu a BBC nas noticias, asegurando que

o First Minister non contestara pregunta
da BBC, foi outro dos escndalos nas redes
sociais e nas pxinas web pro independentistas, e mesmo nalgns medios de comunicacin estranxeiros.
A polmica continuou cando o presentador
BBC, James Cook, nun alarde de valenta contradica voceira conservadora Ruth Davidson, aclarndolle que el mesmo tia recibido
un e-mail con informacin sensible para os
mercados sen telo solicitado. Quedaba claro
que non era Salmond quen estaba a mentir.
A BBC, a grande voceira dos intereses dos
poderosos, os xornais tradicionais e o partido
laborista sern os grandes perdedores des-
ta vitoria do unionismo nas urnas. A poucas

horas do resultado mais de 10.000 persoas
solicitaron a sa afiliacin ao SNP, moitas delas procedentes do Laborismo. O propio Allan
Grogan, voceiro de Labour for Indy, anunciaba un primeiro congreso da organizacin e
abra porta mesmo a unha escisin do partido Laborista escocs, o que significara que
o laborismo entra en cada libre na poltica
escocesa.
A publicacin no Daily Record do Vow , a
menos de 48 horas da votacin, aseguraba un
desesperado acordo entre Cameron, Miliband
e Clegg de outorgar mais poderes a Escocia se
o pobo escocs decida permanecer na Unin.
Gordon Brown, ex primeiro ministro britnico,
Nas redes, moito enfado, moita desesperacin

pero tamn moita esperanza e a clara e firme
intencin de continuar un camio que non
est roto, que acaba de comezar. En moitas
organizacins, nos distintos grupos do Yes
Scotland, facanse a mesma pregunta: pechamos ou continuamos? A resposta est clara: a
xeracin The 45 (percentaxe de voto a prol da
independencia) algo do que estar orgulloso e
xa parte da sa historia; aceptando a derrota,
continuarn a escribir a historia da liberacin
de Escocia. Organizarn novos movementos,
crearn con urxencia fortes e novos medios
de prensa, analizarn que fallou no debate,
seguirn traballando... Con eles, sen dbida o
soo continuar at a vitoria final.
30 cultura VIAXES NA MIA TERRA
Frecha na desembocadura do Masma, na boca da ra de Foz.
A COSTA DE BARREIROS
Unha camiada polo

conxunto de areais
mis importante
da Maria
U
A Malata.
Praia de Reinante (formada polos areais de Moledo, Reinante e Arealonga).
nha camiada para gozar das

paisaxes, das caractersticas
peculiares das praias (chans,
de area fina e compactada), e
dunha boa man de calquera
poca do ano, porque se nunhas datas o
mar manso ou a calor a que nos acompaa
noutras pode ser o vento e a forza das ondas as que nos fagan compaa. Un percorrido lineal, case chan, no que se suceden os
areais apenas separados un do outro por un
resalte do cantil, unhas pedras ou a desembocadura dun regueiro, con nomes xerais
para cada conxunto e nomes particulares
para cada unha das partes. En toda a ruta
poderemos atopar servizos e lugares onde
poder tomar algo, pero tamn comprobar
a desfeita producida sobre a paisaxe e os
valores ecolxicos de numerosas construcins, antigas e recentes.
Podemos iniciar a ruta en calquera das
sas estremas e facela pola man ou pola tarde para camiar co sol de cara ou de
costas, e ter en conta o horario das mareas
se queremos camiar polos areais. Pola man convn comezar pola Malata e camiar
co sol s costas para que nos ilumine ben
todo o que temos de frente, e ao pouco de
comezar xa atopamos a praia de Arealonga
formada polos areais de Moledo Arealonga
e Reinante, que remata na punta do Castro
na que se asenta un castro litoral ao p do
que se atopa unha lagoa que ocupa o oco
dunha antiga canteira, e detrs dela a recollida praia das Pasadas agochada entre ela
e a punta Corveira desde a que podemos
contemplar a sucesin de praias de Benque-
rencia e San Cosme que comeza coa praia

de Lngara (este tramo de costa, includa a
praia de Lngara, est protexido no LIC As
Catedrais) con pregamentos no cantil, furna e un pequeno arco, e ao longo de 4 km
encadea as de San Pedro, Fontela, Area da
Balea, Pena da Salsa, Coto ou de San Cosme
e Remior (desde o rego das Lagelas includa
no LIC Ro Masma) antes de chegar praia
de San Bartolo, separada das anteriores por
un pequeno resalte rochoso. A continuacin
atopamos a punta de San Bartolo e o castro
do mesmo nome desde o que temos unha
completa panormica da praia do Altar, en
grande parte asentada cara ao mar aberto
da frecha, areosa con dunas fixadas, que
formaron as correntes marias, e as opostas do ro Masma, na boca da ra de Foz . Na
cara interior da frecha asntase a praia de
Anguieira onde rematamos a ruta. En total
percorreremos uns 12 km. Se se quere facer a ruta de ida e volta hai que aproveitar,
ida ou volta, a marea baixa para poder
camiar nun sentido polos areais e no outro
polo paseo da parte alta.
Autores: Colectivo XEA (Adela Leiro,
Xon Colazo e Mon Daporta)
Imaxes: Colectivo XEA
Patrocinado por:
Punta do Castro.
cultura VIAXES NA MIA TERRA 31
Praia do Coto ou de San Cosme, un dos poucos areais nos que se conservan as dunas.
12 GaLIZa
economa
Cristian Lpez
Imaxe: PAH de Vigo
O drama dos desafiuzamentos volveu primeira plana co caso de Mara e Carlos, un

matrimonio do barrio composteln de Arns,
con fillos e unha persoa maior encamada ao
cargo, que foi desaloxada a pasada semana
pola forza da sa vivenda. Por das veces
Stop Desahucios conseguira paralizar o lanzamento, pero a terceira intentona foi definitiva malia o apoio social.
Mis dun centenar de persoas trataron
de impedir o despexo durante tres horas
ante un forte dispositivo policial, que primeiro expulsou con violencia os que estaban dentro da vivenda e logo cargou contra
o grupo que protestaba fra. O da rematou
cun detido, numerosos identificados e unha familia sen fogar. O drama de Mara e
Carlos comezou como o de moitos outros.
Quedaron no desemprego, sen ingresos, e
pouco despois eran incapaces de asumir o
pago da hipoteca.
Unha situacin que se repite ao longo de
todo o pas. De feito, un da antes do desafiuzamento da familia compostel, a Plataforma de Afectados pola Hipoteca (PAH)
de Vigo denunciaba tres novos casos inminentes na cidade olvica. ngeles, Teresa e Carlos poden quedar tamn na ra en
poucos das.
Eles exemplifican a nova natureza do problema. Se antes eran os impagos de hipoteca o motivo principal do despexo, agora
son os desaloxos de persoas e familias en
rxime de aluguer os que se disparan nas
Quinta feira, 25
dexxxxxx
setembro
de 2014.
N 115
x de
de 2014.
Nmero
xx
nova vaga de despexos

O recente caso dun matrimonio composteln e tres despexos inminentes en Vigo poen
de manifesto a falta de vontade por parte da administracin por solucionalo.
estadsticas. At o punto de que hoxe duplican en nmero aos casos de hipotecados que perderon a sa vivenda por orde
xudicial. A rapidez do proceso tal que o
mesmo da que o propietario denuncia, os
xulgados fixan unha data de expulsin. A
nova normativa sobre arrendementos acelerou un procedemento que no pasado po-
da extenderse durante meses e que agora

se reduce a semanas.
de xullo ten orde de desafiuzamento,

sobre a que conseguiu un
aprazamento. Cando o xuz decrete
unha nova data, ter unha segunda
oportunidade de aprazalo, mais ser
a derradeira. Teresa recibiu o apoio
do grupo municipal do BNG que, di,
convidouna ao prximo pleno do da
29 para que presente o seu caso ante
o alcalde.
onde Santoro gaou a primeira

instancia e tamn o recurso
ante a Audiencia Provincial de
Pontevedra, que tumbou o xuz por
un tecnicismo, explica Carlos. A
inmobiliaria pdelle un 200% mis
de aluguer, imposbeis de asumir
con unha Risga de 365 euros como
nico ingreso. O cobro da axuda da
Xunta fixo que o Concello de Vigo lle
desestimase a peticin do coecido
como cheque social, pese a ter uns
recursos claramente insuficientes.
O que precisa un traballo, insiste,
que leva buscando de forma intensa
durante os ltimos dous anos. S
necesita unha oportunidade, di,
que mesmo lle pediu por televisin
ao propio alcalde de Vigo, Abel
Caballero, nun programa local.
Caballero prometeu contactar con
Carlos pero inda non recibiu tal
chamada e tampouco cre que vaia
recibila.
O seu desaloxo pode ocorrer
calqueira da. A sentenza firme e
non cabe recurso, segundo os seus
avogados, polo que s falta que sexa
publicitada. Frustrado, afirma que
non pensa verse na ra e mstrase
disposto a resistir. Pode ser o meu
mis despexos polo

peche do plan aluga
A resposta das institucins, consideran as

distintas plataformas, parte do problema
e non das solucins. A PAH de Vigo sinala
por exemplo o fin do plan Aluga, anunciado recentemente pola Xunta, que advirten
de que provocar novos lanzamentos para
familias, que xa viven baixo o limiar da pobreza, e cuxo nico sostn pasa polas axudas. Dos 500 pisos prometidos pola Xunta
para familias desafiuzadas s se adxudicaron 33, segundo datos do Instituto Galego de
Vivenda e Solo.
Ante iso, os colectivos contra os despexos
demandan mis alugamentos sociais, que son
poucos e estn concentrados en vilas que non
permiten realoxos perto do seu entorno. Insisten en que hai un gran nmero de vivendas
baleiras, s en Vigo se calculan unhas 18.000,
que poden servir como alternativa. Algunhas
de propiedade municipal e autonmica. Sadas que as administracins rechazan pese ao
impacto social dos desafiuzamentos.
As persoas afectadas transmiten desesperacin e raiba. Perder a vivenda o final
dunha longa cadea de dificultades, de dbedas, de precariedade, desemprego e subsistencia. Vivindo nunha casa da que saben que
sern expulsadas, sen saber a donde ir, moitas rematan por atopar nas plataformas o
ltimo recuncho onde encontrar acougo e
asesoramento. A ltima barreira fronte aos
despexos.
TESTEMUOS
Teresa PorTela
O seu caso comezou hai un ano,
cando os aforros que lle permitan
vivir se esgotaban. Nunha casa
pequena e chea de humidades,
relata, onde apareceron mesmo
ratns e cascudas, vive co seu
marido, encamado por un ictus
cerebral dende hai catro anos,
e co seu fillo, igual que ela,
desempregado.
O nico ingreso actual a
pensin que recibe o seu marido,
da cal boa parte se vai nos
coidados que necesita. Teresa,
angustiada, mstrase moi crtica
co papel da sa asistenta social,
encargada de todo os trmites
coa Xunta e o Concello de Vigo.
A nica resposta que obtivo de R.,
traballadora da que outras persoas
tamn presentaron queixas, foi que
se tia que buscar a vida. Que se
quera acceder a unha vivenda da
Xunta tia que agardar s listas.
Mesmo lle advertiu, conta
Teresa, de que non se lle ocorrera
ocupar outra vivenda. Algo que
non descarta se a Xunta non lle
ofrece unha solucin. Dende o 21
Carlos Ferreira
A situacin de Carlos atpica, posto
que non se trata dun despexo por
impago, inda que ten o mesmo
desenlace. Ter que abandonar
a casa onde creceu e viviu a sa
familia durante mis de 40 anos.
Como o contrato de renta antiga,
o aluguer que paga de 70 euros,
razn pola que a inmobiliaria Santoro
quere expulsalo, asegura. Di que
se aproveitaron del logo da morte
dos seus pais, dos que herdou
o usufructo do apartamento. A
inmobiliaria, denuncia, chegou a
deixalo durante mis dun mes sen
auga e sen luz.
O caso rematou nos xulgados,
caso o primeiro despexo en Vigo

pola forza.
ngeles Fernndez
Unha das vtimas do peche do plan
Aluga da Xunta. ngeles Fernndez,
de 61 anos, vive cunha pensin
de 365 euros. Enferma, cunha
discapacidade do 65%, ten at o 3 de
novembro para encontrar un novo
fogar. Pagaba 95 euros de aluguer
que a comezos de ano sen a axuda
aumentaron at os 330. Chegou a
un acordo coa propietaria para pagar
s os gastos at o 1 de setembro,
pero non conseguiu unha solucin.
Ademais, as sas dolencias
impdenlle traballar para sacar
un extra. A nica alternativa
presentouna a propia Xunta: unha
vivenda en Vila de Cruces, moi
lonxe da sa familia en Vigo e dos
coidados que necesita. O alcalde
de Vigo tamn lle prometeu
tomar cartas no asunto, mais logo
refuxiouse en que ngeles xa
cobraba unha axuda do Concello.
Cousa que nega, posto que lle foi
denegada.
Silva do mar (Smilax aspera). En Galiza s aparece

en sebes e cants da beiramar do norte.
Mapa da zona.
Praia de Lngara, un interesante museo xeolxico onde podemos atopar furnas, arcos e pregues.
Praia da Fontela.
32 cultura
Marga do Val
Imaxe: SG
Novos deben ser os ollos para penetrar detrs das portas do rosto da autora no retrato,
novos deben ser os ollos que a lean, que se
detean nos poemas e na sa magnfica prosa, esas novelas que asombran e perturban.
A poeta que cuestionaba a sa propia obra,
que escriba palabras e palabras para fender o
silencio, para rebelarse contra el, a escritora
de-xenerada consciente sen pombas nin flores. Novos deben ser os ollos para entrarmos
nesa perturbacin, nada da sa obra, nada
da sa vida nos pode ser alleo.
O que desexo que se lea a sa obra, hai
quen se detn nos paratextos que a acompaan, quen non se fixa mis que en datos
editoriais, quen non vai ao fondo das palabras. Na Universidade Complutense de Madrid
no marco dunhas xornadas sobre lingua e
literatura galega en que participei cun relatorio que falaba da escrita do eu, memorias
e autobiografa, e que tia como exemplo a
familia Tobo, nomeadamente os textos de
Mara Tobo Fernndez, de Lois Tobo Fernndez e do pai, Lus Tobo Campos, insista
na importancia que ten para a historia, para
a reconstrucin dunha poca e do seu pensamento a literatura memorialstica e neste
caso ficou demostrado.
De Lus Tobo Campos (1861-1943), compilador do Cancioneiro da Maha, autor de dous libros de versos, un en galego, Rosias da
terra e en galego e casteln Rimas Galicianas,
existen dous textos inditos, gardados e que
me cedeu a familia Tobo, que tamn ten unha exemplar pxina na rede, onde estiveron
estes escritos publicados hai uns anos, o que
quere dicir que xa non son tan inditos, ou
que polo menos estiveron a disposicin do
pblico; os dous textos son: Crnica de la familia, que o seu autor comeza a escribir en
Viveiro a raz do seu casamento en agosto de
1905 e Memorias que decide escribir o 4 de
novembro de 1883, da en que cumpre vinte
e dous anos. As Memorias con esa marabilla da letra, do manuscrito, chaman por ns
desde o inicio, Mi nacimiento y linaje, cando o autor sita con palabras o lugar do seu
nacemento, Lamio, na parroquia de San
Flix de Brin, cando se detn na rbore xenealxica da familia e atrapa cando nos d
un dato, que para el do mis normal, non
semella estar escribindo nada estrao cando
fai referencia sa avoa Mara Josefa Martnez Viojo:
Un hermano de esta abuela llamado Jos fu capellan mayor de la colegiata de Iria
(y padre natural de la popular escritora Rosala Castro, de Padrn, esta tal Rosala tuvo un hermano que muri en la infancia, y
est actualmente casada con el historiador
Murgua.).
Non estamos lendo nada novo que non fora dito, o da paternidade do pai de Rosala de
Castro, ficara xa probado e de que exista un
irmn, anda que sexa a primeira vez que o
lemos, xa o tia dito (e escrito) Manuel Mara, tal e como lembrou no remate da mia
intervencin nas xornadas a profesora Mara Pilar Garca Negro. Contaba o poeta da
Terra Cha que recibira esta informacin de
Bouza Brey, quen tia na sa casa moita do-
Biografa de Rosala de Castro:

novos deben ser os nosos ollos
O parentesco da familia Tobo con Rosala de Castro est na orixe dos documentos
persoais dos que a investigadora e escritora Marga do Val bota man para revisar algns
datos biogrficos da poeta.
A paternidade do
pai de Rosala de
Castro ficara xa
probada e que
exista un irmn,
anda que sexa a
primeira vez que
o lemos, xa o tia
dito (e escrito)
Manuel Mara
Rosala de Castro.
cumentacin sobre a poeta de Follas Novas

arquivada en corenta e nove carpetas, unha
por ano da vida de Rosala de Castro. Ramn
Torrado sabe da existencia deste irmn e cita as mesmas fontes.
Volvamos coas Memorias de Tobo Campos
para lermos na anotacin que corresponde ao ano 1885, a referencia que fai morte
de Rosala Castro Murgua o 15 de xullo, a
quin haba visitado en el da de la pascua
5 de marzo en Padrn. (...) El parentesco que
comigo tiene fue causa de que yo procurase conocerla, a cuyo fin le haba escrito hace
como dos aos, a cuya carta contesto. Este
da me regal su retrato y su ltima obra
En las Orillas del Sar. Proba deste encontro
e da relacin entre Tobo Campos e a familia Castro Murgua, a existencia da carta
de Rosala de Castro e tres mis da sa filla

Alejandra, ao seu primo, as o chama na ltima, que se conservan na Fundacin Penzol
en Vigo e que son coecidas desde que Lois
Tobo Fernndez publicou a sa autobiografa As Dcadas de T. L.. Hai tempo que xa est
moito dito e escrito.
Tamn pblica, mesmo se atopa na rede,
a carta que un mozo de dezasete anos, Lois
Tobo Fernndez, escribiu a Fermn Bouza
Brey, o 23 de agosto de 1923 en que lle d datos de Rosala de Castro, da sa infancia, a
travs da ta Minia Tobo Martnez, de setenta e seis anos de idade. Esta carta, que repito escribiu un mozo de dezasete anos, que
transmisor da memoria da ta, curmn de
Rosala, que a coeceu, a que incomodou
a parte das persoas que investigan a vida
da escritora. Lois Tobo fala na carta, dunha

nai desnaturalizada, que non quere facerse
cargo das penalidades de la educacin de su
hija lo que es ms probable - deseando por
un sentimiento de honor mal entendido, alejar de si la infortunada criatura, para que no
fuese baldn que deslustrase el timbre de su
familia ni sus rancios y ridculos pergaminos, pens en arrojarla a la inclusa; conocedor de ello el capelln Martnez, quit la nia
a su madre y la entreg a la mujer de un tal
Lesteiro, sastre en Ortoo, quien la educ y
tuvo como hija, amamantndola ella misma;
satisfaciendo Juan (Jos) Martnez los gastos
de su crianza, subsistencia y dems.
En fin, estudos vieron despois que demostraron os coidados e desvelos da nai de
Rosala de Castro, a sa presenza na infancia, a preocupacin pola sa educacin. Lois
Tobo xa maduro escribiu As Dcadas de T. L.,
aqu volve sobre este tema, para lembrarnos
nalgn treito que non se deben aplicar criterios do noso tempo e medio diferentes,
poca en que Rosala naceu, eu engado, tampouco a moral catlica dominante. Penso que
hora de recompoer, ou darlle mis voltas,
ao crebacabezas, e se Rosala de Castro tivo
outro irmn mudan moito as cousas. Por certo, que a nena viva coa sa nai non significa que non tivese relacin, e estreita, co seu
pai capeln. O que si est viva na historia da
familia Tobo a lembranza que a ta Minia
ten de Rosala de Castro, cando se topou con
ela na casa do pai.
Do que si ten memoria a familia Tobo de
que o seu devanceiro, Lus Tobo Campos, correspondente da Real Academia Galega, doou
institucin o retrato dedicado que a poeta
lle entregou aquel da na sa casa pola Pascua
de Padrn. familia Tobo e a min tamn, nos
gustara saber onde est ese retrato.
cultura 25
cultura entrevista
33
Marga do Val
escritora e investigadora
"Interesa dar outra

imaxe de Rosala,
como construrmos
outra Galiza"
Mergullada nos papeis da familia Tobo, Marga do Val
fai pblico novos documentos que aportan datos para
a biografa de Rosala de Castro. O propio Lois Tobo
transmitralle a Bouza Brey unha historia que lle chegara
pola sa relacin familiar coa poeta mais o relato da
sa vida foi contado de maneira diferente. A escritora
e investigadora Marga do Val afonda nestes datos
biogrficos, guiada pola lealdade memoria de Lois Tobo.
Carme Vidal
Imaxe: SG
Cmpre volver biografa de Rosala de

Castro?
preciso volver a todos os datos biogrficos
que temos, afondar neles. O feito de que Rosala de Castro figure no censo de habitantes
coa nai cando xa ten cinco anos, non demostra que non haxa verdade nas informacins
que deu Lois Tobo. Non se poden interpretar
os datos que temos segundo normas e condutas de hoxe para explicar o pasado. Hoxe
a fidalgua e os pazos son literatura e clero
e inclusas teen outra presenza.
Vostede, na sa investigacin sobre Rosala de Castro e a familia Tobo, bota man de
dous documentos, a carta de Lois Tobo a
Bouza Brey e as Memorias do seu pai, Lois
Tobo Campos. Que aportan historia da
vida da poeta?
Cando eu estaba lendo as Memorias, publicadas hai uns anos na rede na pxina da Familia
Tobo, fiquei impresionada ao ler na letra dun
Lois Tobo Campos de 22 anos, Rosala anda
viva, que esta tivera un irmn que lle morrera na infancia. O autor anotaba a liaxe da
familia e integraba poeta coa normalidade
de quen describe a sa rbore xenealxica,
sen mis interese e, por suposto, sen pensar
na transcendencia que este documento, escrito para permanecer no privado, poda ter.
Cando Lois Tobo, fillo, lle escribe esa carta,
A Bouza Brey, que xa hai tempo coecida,
un mozo de 17 anos e cando fai alusin
inclusa, achgase efectivamente, como quixo
interpretar Mndez Ferrn, nun dos tres artigos que publicou (novembro, 2007 no Faro
de Vigo), ao argumento dunha novela como
pode ser Maxina ou a filla esprea. Inclusa e
aleitamento adoban ese relato. O que temos
que esquecer o xuzo moral dun Tobo mozo, que repite e informa como un notario o
que a sa Ta Minia, quen coeceu a Rosala
lle contou. Palabras que incomodaron a unha elite intelectual que non poda permitir
estas orixes para a santa que queran crear.
Quizais todo sexa mis doado se tratamos
simplemente de contestar pregunta que un
da me fixo unha alumna, por que a levaron
a inclusa? Quizais esta sexa unha das cuestins e no sculo XIX estea a resposta.
anos, do mesmo autor, se nos van abrindo

novos camios, Rosala coa sa nai, Rosala
actriz, Rosala na construcin dun discurso
nacional, Rosala de Castro na procura da
sa independencia como muller. Novos camios que seguindo os pasos da autora nos
mostran unha Galiza distinta oculta como a
propia poeta e unha Compostela moi rosaliana. Se vivirmos nun pas normalizado un
roteiro en Compostela seguindo os pasos de
Rosala de Castro, non s sera un atractivo
turstico, tamn un gozo cultural e artstico,
un roteiro para comprendermos a construcin que de Rosala (e de ns) se fixo. Andar
pas como fixeron os mozos do Seminario de
Estudos Galegos preciso.
Vostede, vista dos escritos dos Tobo, defende que Rosala tivo un irmn e os pais
unha relacin que se prolongou do tempo,
distinta a como foi maiormente contada.
Que supoen eses datos?
A existencia dun irmn morto na infancia,
evidente que abre novas posibilidades para
elaborarmos a biografa da infancia da poeta e a relacin dos pais, que xa non pode ser
ocasional. Mais para min o grande problema
da obra de Rosala de Castro que a novela
da sa infancia, poida que mal contada, se
converteu nunha sombra que d moita sombra propia obra da autora. Foi fundamental
a lectura no remate dos oitenta da tese de
doutoramento de Francisco Rodrguez Snchez, Anlise sociolxica da obra de Rosala
de Castro. Ningun pode negar que hai un
antes e un despois desta obra, como ningun
pode negar que despois de ler, Rosala de Castro, estranxeira na sa patria. (A persoa e a
obra de onte a hoxe), publicada xa hai catro
Quedan anda moitas cousas por saber da

vida de Rosala de Castro?
Da vida, como a de todas as grandes autoras
e autores, sempre, da obra tamn, as sas pegadas ocultas, son unha metfora da Galiza
oculta, mais as das estn a. Por iso son moi
importantes iniciativas como a que desenvolveu o programa Diario Cultural, da Radio
Galega, traer Rosala de Castro aos tempos
de hoxe, darlle voz a poticas actuais que
dialogaron cos poemas de Cantares Gallegos. importe a autora viva, lonxe da esclerose do pensamento rancio, a percorrer
mundo, fra da sala das ofrendas na casa
da Matanza.
Se das persoas como Lois Tobo e Manuel
Mara mantiveron esa mesma tese. Por que
non triunfou no relato da sa vida?
Manuel Mara escribe un artigo na sa columna de A Nosa Terra, No centenario de Rosala, fala e conta. Tobo escribiu unha carta
con dezasete anos e non gustou, como falaba

da nai. A pena que Bouza Brey, se sabe, non
conta mis. A pena que interesa dar outra
imaxe de Rosala, como construr outra Galiza, nin Lois Tobo, nin Manuel Mara, son
parte da Galiza oficial. Outra cousa sera que
ese dato do irmn, o dese Filgueira Valverde ou Alonso Montero. Pena foi que estas
Memorias de Tobo Campos, non se coecesen antes, non termos mis testemuas da
poca, que escriban sen pensar en elaborar a imaxe dunha persoa, sen deixala para a historia.
A de Tobo unha figura singular, redactor
do Estatuto, tradutor de Rilke ou Goethe
ao galego, diplomtico, escritor... hai unha
dbeda de coecemento coa sa figura?
Tobo sempre foi unha persoa moi moderna,
a cos tempos, cunha memoria excepcional.
Desenvolve un papel fundamental como mediador poltico e cultural, un labor fundamental na historia da traducin galega recoecido e un que lugar na historia da literatura
galega onde anda non se incle por dereito
cando xa se sabe que a autobiografa un
xnero literario. Estivo onde tia que estar
na construcin de Galiza, desde o nacionalismo de esquerdas do Partido Galeguista
da Repblica, e foi fiel sempre a este ideario,
como o foi leal ao esprito do Seminario de
Estudos Galegos espoliado e roubado. Disto
ltimo saba moito Filgueira, agora trtase de que non nos conten a historia doutra
maneira. Tobo non era amigo de loanzas
e si do traballo serio. A sa foi fundamental
para axudar a arranxar a casa comn, hoxe
tamn, en mans alleas e alleeiros. Lean As
Dcadas de T. L., por favor.
34 cultura CRTICAS
CINEMA
Na casa
Aproveitando que esta semana remata a
62 edicin do Festival de Cinema de San
Sebastin, imos cunha das gaadoras dos
ltimos anos: Na casa. Pelcula francesa baseada na novela de Juan Mayorga O rapaz da
ltima fila e dirixida no 2012 por Franois
Ozon (8 mulleres, Swimming Pool). Trtase
dun brillante relato que trata sobre Claude, un alumno que vai proporcionando ao
seu profesor de literatura francesa unha
redaccin en primeira persoa que ten por
escenario a casa da familia dun compaeiro
de clase. O profesor Germain, un escritor
frustrado metido docencia, quen apreza
no alumno un abraiante talento e comeza a
animalo para que contine escribindo. At
aqu todo normal, pero a medida que avanza
o relato por entregas, a cousa empeza a ser
cada vez mis realista e vvida. Ben parecese que Claude est de verdade dentro da
casa da familia do relato. Germain comeza a
albiscar un preocupante complexo de Edipo no alumno que semella quer substitur
non s o seu compaeiro de clase, senn
tamn o pai deste. Mais esta preocupacin
queda esvada pola proxeccin que envorca no rapaz para suprir as sas carencias
coma escritor fracasado.
Na casa
Ttulo orixinal: Dans la maison
Director: Franois Ozon
Guin: Franois Ozon
Fotografa: Jrme Almras
Msica: Philippe Rombi
Reparto: Fabrice Luchini, Ernst Umhauer, Kristin
Scott Thomas, Emmanuelle Seigner, Diana
Stewart, Denis Mnochet, Yolande Moreau
francia, 2012
105 min.
Sinopse: O profesor Germain (Fabrice Luchini)
manda de deberes unha redaccin libre para a
clase de literatura francesa. Queda abraiado pola
redaccin de Claude (Ernst Umhauer), un rapaz
calado que senta na ltima fila que narra unha
historia moi realista en primeira persoa. Ante tal
talento, Germain anima a Claude a continuar a
redaccin e as ir puindo o seu estilo. Mais comeza
a darse conta que a historia que conta ten mis de
realidade que de xnero literario.
tour de force
A nociva carga de profundidade das redac-
libros
Vampiras
lsbicas
adolescentes
Se algunha explotacin ten marcado o devir
da literatura de supervendas ultimamente ,
sen dbida, a dos vampiros. O mito, que tomou
corpo literario no romanticismo, tivo as mis
variadas resurreccins nas ltima dcadas,
das que brillan (mis por popularidade que
por calidade) as das autoras norteamericanas
Anne Rice e Stephenie Meyer. Con esta perspectiva resulta moi complicado pensar que
unha novela sobre vampiros poida sorprender ou achegar elementos novos, ou mesmo
ser revolucionaria. A non ser que sexa unha autora como Cris Pavn a que se coloca
Sangue 12
Cris Pavn
urco alcain, 2014
204 pxinas
12 euros
fronte dela. Unha autora que, lembremos,

tivo os arrestos de autoeditar na rede unha
novela tan orixinal e atpica como Limiar de
conciencia, e que con este libro inaugura a
sa carreira na edicin convencional, isto ,
no mitificado papel.
Sangue 12 podera ser a cara B da saga Crepsculo, a historia que aparecer nos peores
pesadelos da conservadora Stephenie Meyer
e fara sorrir a algns dos vellos romnticos
que alicerzaron o mito vamprico como parte
de narracins turbulentas, que falaban antes
de atormentados asasinos que de castos mozos contendo os seus impulsos no medio dos
bosques. O seu punto de partida suficiente
para espertar interese: unha vampira, eternizada na figura dunha adolescente de trece
anos, comeza a facer as beiras a unha rapaza
cins irn empezoando todo ao seu redor

con terribles consecuencias. Asistimos a un
inquietante tour de force onde se superpoen
os roles de alumno e profesor. Sorprendente
o (case) debut de Ernst Umhauer que borda
o papel do espelido e irnico alumno de trazas socipatas. Todo un descubrimento o de
Umhauer, anda que desde a estrea do filme
non tivera apenas continuidade no mundio.
Semella que, de momento, non hai roles que se
adapten a esa mirada penetrante e aire perverso que desprega neste
filme. O papel do sufrido
profesor est interpretado
por un convincente Fabrice Luchini (O coronel Chabert, Molire en bicicleta)
un tanto dependente dunha esposa interpretada por
Kristin Scott Thomas (que
en cartel en Antes do fro
inverno). Na familia postiza atopamos a unha estupenda Emmanuel Seigner (Las de fel, A Venus das peles), que fai da
nai de Rapha, o tmido e disperso compaeiro de Claude. Seigner ter moito que dicir no
amargo, pero necesario, desenlace. Na casa
pose unha orixinal narrativa que mestura
o real e o irreal co desexo e a imaxinacin.
A trama xoga en diversos planos psicolxicos. Por un lado, pon en bandexa ese oculto
desexo vouyeur que todos temos de podermos entrar en casa allea sen sermos vistos.
Realmente fai que o espectador prefira que o
rapaz siga na casa, a pesar de que as cousas
pinten mal. Parecido ao que pasa con Gran

Irmn, pero a anos luz do programa da Mil
(do que me vou a aforrar adxectivos para
non ferir sensibilidades). Por outra banda,
conxuga o proceso creativo do xnero literario nun entorno cinematogrfico que
mestura imaxes de realidade con ficcin
nunha xenial posta en escena. Magnfica secuencia na que o profesor accede ao
maxn do alumno. Tamn aborda o tema
da manipulacin allea. Hai no filme un no-
da mesma idade, atraida pola sa menstruacin. O escenario, unha cidade galega, o xogo,
unha prctica habitual da protagonista, que
procura vtimas a travs da seducin dende
tempos inmemoriais. A trama, que poda ficar
nunha historia de amor contempornea un
tanto atpica e politicamente incorrecta, co
tema sobrenatural de fondo, goza ademais
dunha serie de factores que a converten en
algo anda mis interesante.
Dun lado, a configuracin de Nanda, a vtima e obxecto de paixn vamprica, e que
aparece retratada como unha rapaza geek
obsesionada pola tecnoloxa e cun carcter
teimudo e independente, caractersticas moi
pouco frecuentes nas personaxes femininas
de ficcin. Do outro, a historia persoal da
vampira, que nos retrotrae ao sculo XIX, e
que, a pesar de ser de orixe galega, introduce
no seu relato vital o crculo romntico que
est na orixe do tema literario do vampiro.
A aparicin de Lord Byron e John William
Polidori, e a importancia dalgn dos relatos
fundacionais da literatura vamprica na historia persoal da protagonista, constren un
dilogo literario culto ausente da maior parte das achegas contemporneas ao tema. Da
mesma forma, a importancia de Frankestein
de Mary Shelley e a relacin da vampira con
Ada Lovelace (filla de Byron e considerada a
primeira programadora informtica da historia), consegue levarnos tamn a un territorio no que vibran as referencias culturais
femininas (e feministas), un complemento
anda mis estrao neste tipo de obras e que
encaixa perfectamente, tanto coas caracte-
rsticas das personaxes, como coa historia

de paixn lsbico-vamprica que compn o
tema central da novela. Outros temas que
van xurdindo son a capacidade desa mesma
paixn para modificar o que somos e o que
queremos, a loita por conservar esa adolescencia permanentemente s portas do mundo
adulto, ou o contraste entre a razn e a fantasa. Naturalmente, tamn encadea algns
dos temas inevitbeis da literatura vamprica, entre eles, a figura do condenado (condenada, neste caso), a persoa capaz de facer
cousas terrbeis porque as necesita para a
sa supervivencia e que vive o drama de ser
un perigo e unha tentacin a un tempo, aln
de que non deixa de xogar coa posibilidade
inesperada da sa propia redencin.
Por todas estas cousas cremos que Sangue 12 unha novela ambiciosa e atrevida,
ademais de sobradamente orixinal para o
panorama literario galego. De todas formas,
certo que o ritmo da historia podera estar mellor desenvolvido e que a lectura pide un final lixeiramente mis resolutivo e
climtico que o que se nos presenta. Tamn
deberamos ter en conta que os dous universos que se poen en contacto (o romntico e o contemporneo-tecnolxico) sofren
un pouco nas distintas mudanzas do discurso, poendo un tanto en cuestin a solidez da narracin. Porn, non son demritos que deban impedirnos gozar dalgunhas
das sas virtudes, entre as que tamn se
conta a incorporacin da nosa cultura e da
nosa xeografa urbana dentro do seu relato.
Mario Regueira
table xogo de seducin mental e manipulacin entre alumno e profesor, anda que
o manipulador acabe manipulado e viceversa. Na casa engloba unha amplitude de
argumento difcil de condensar, mais Ozon
manexouno de forma maxistral acadando
unha fluidez exemplar de comezo a fin. Un
final que por certo vaise apuntando polos propios protagonistas, as que en certa forma xa se espera. Mais o desenlace
tampouco podera ser doutra maneira
Ou si? Andrs Castro Garca
cultura 35
UN OLLO
DE VIDRO
En 1995, a AS-PG publicou un libro, da autora de Mara do Pilar Garca Negro e Xon Costa Casas, titulado O
Ensino da Lngua. Por un cambio de rumo. Nel, na seccin Un ollo de vidro, diferentes analistas comentaban
unha estampa de Castelao relacionada con determinados problemas que na altura presentaba a sociedade
galega. Reproducimos algns daqueles textos por os considerarmos de plena actualidade.
ivimos tempos difceis. Crenza e escepticismo son os dous plos dunha esquizofrenia social esmagante. Pero a distancia da palabra ao
feito, da proclama realidade, das
intencins aos resultados, non son de agora.
Existiron sempre. Porn, a historia nin o cambio fican paralizados.
Estes dous personaxes -especie de carautas,
monicreques ou "mascaritas", a xulgarmos polos seus rostros - accionan, plantexando unha
adivia, o da nosa esquerda, e respondendo dubidosamente, pero con escepticismo irnico,
asimilando as proclamas de revolucin francesa aos fundamentos da fe relixiosa, o da nosa
dereita. Ambos os dous, dentro dunha atmosfera e dunha mentalidade populares, reflicten
o estereotipo de homes que "padecen" a historia. Son ignorantes? Son vtimas da manipulacin? Son reaccionarios e "carcas"? Non,
teen sabedora popular, dicir, a que provn
da experiencia; non se deixan engaiolar pola
palabra; fan contraste coa cualidade, e irremisibelmente, aparece a deficiencia, o baleiro, que
s se pode encher coa fe, coa esperanza. Enfan as coa catequese relixiosa, o mundo onde
hai que crer sen ver, esperar confiadamente a
que se faga a vontade do Deus, agasallador e
redentor dos bons, e castigador dos maos. O
paralelismo entre as promesas e "slogans" da
poltica republicana -na hora da estampa-, anda poltica esperanzadora para as masas e os
fundamentos da crenza en Deus, na tradicin
cristianocatlica do pas, reducen as a intencionalidade e a prctica real dos discursos engaioladores para o pobo.
Porn, a deficiencia non deixa de ser deficiencia, e a ausencia de liberdade, fraternidade
e igualdade non xustifica que non sexa vlido
o esforzo por as ver concretadas dalgunha maneira. Que pensar duns lemas revolucionarios
de fins do XVIII que seguen a estar vixentes
porta do sculo XXI?. Significa, logo, que foi un
fracaso total a Revolucin Francesa? Non, s
significa que a historia lenta, que os valores
poden non ser absolutos, e que certos fracasos
deixan pousos e motivacins que servirn de
aguilln sempre para solucionar necesidades
humanas, as dos individuos e as das nacins.
"Liberdade, igualdade e fraternidade" para os
individuos e para os pobos aguilloan anda hoxe
moitas prcticas e crenzas que vemos, ao servizo de necesidades e problemas que existen.
A "Cousa da vida" de Castelao contn o escepticismo, pero tamn a suprema denuncia
do vacio e a aguilloante defensa da consecuencia entre a palabra e a obra. Por certo, escoitamos hoxe, desde a poltica dominante, con
frecuencia que xustifique o escepticismo, a
trada revolucionaria, especialmente "fraternidade" e "igualdade", ou mis ben reloce a sa
ausencia?
Francisco Rodrguez
Ensasta
crtica de msica
Estamos no vern!!!
Xon Curiel e a banda Son+D2
Atentas e atentos: a Editorial Galaxia na sa
coleccin Sonrbore vn de sacar a primeira
novela-disco en galego, nada menos!
E que o primeiro traballo no que
dende a idea primixenia Xon Curiel, a
cargo da msica, e Charo Pita, da literatura, traballaron cbado con cbado para
sacar este Estamos no vern!!!.
Recomendado para rapaces a partir dos
8 anos, cun formato dabondo bonito e curioso -de caderno onde un neno, Xon,
nos conta as aventuras de como nun vern que vai aldea monta un grupo de
msica con Jara e outros nenos-, xa vos
aviso de que se intentades coller a pa
de guitarra que aparece na portada... non
o ides conseguir, non de verdade, anda que se asemelle moito. Charo Pita fai
unha novela sinxela (como debe ser para
os seus pequenos lectores) moi amena e
chea de encanto.
Pola parte musical, Xon Curiel o compositor de case todas as pezas, e xunto
Estamos no vern!!
Xon Curial e Son+D2
alma mater temos a Jara -a primeira dama, o

seu brazo dereito-, Alberte Rodrguez, Carlios Freire e Iago Mourio, entre outros. E
que con este elenco, sera posible que algo
sase mal?
Os instrumentistas mvense entre o rock,
o funky ou incluso o hip-hop con soltura, e
Xon e Jara, posuidores de das das voces

mis doces que pariu a msica galega, xogan
a facer un tndem vocal que non vos deixar indiferentes.
Destaco deste Estamos no vern!!! dous temas: o primeiro Cancin para a mia avoa,
mis coecido por quen o cantou nalgn directo como Pss, pss, raps, raps, de Xon Curiel, e xa o coeciamos polo seu traballo en
solitario, mais desta volta est gravado cun
punto xoguetn mis patente.
O segundo, revelacin porque est composto por Jara Ortiz, Arco da Vella, que escoitei
en bucle alomenos media ducia de veces. A
meloda ben interesante pero ademais nos
arranxos consguese en cada clmax unha

unin perfecta, camiando entre partes
relaxadas e con moita forza, cunha polifona que axuda moito a acadala; como
axuda tamn a soberbia interpretacin no
estilo tan especial e nico de Jara.
Ademais disto, se os vedes en directo direi, sen medo a trabucarme, que teen un dos mellores espectculos que vin
endexamais: coreografas, teatro, guins
medidos perfeccin e, sobre todo, moi
participativo e divertido.
Que fas cun grelo metido no pelo? cun grelo que fas no pelo, raps?.
Olga Braas
36 cultura
PASATEMPOS xon costa
SOPA LETRAS.
38 afluentes do Mio. 4 non est na sopa
como se xoga:
kendoku
Para o resolver necesario poer os

nmeros en cada cela, de tal xeito
que cada fila e columna contean
os nmeros de 1 a 5. Cada
dominio (o que vai en trazo mis
groso) contn unha informacin
consistente nun nmero e un dos
smbolos matemticos ( + x - /) O
nmero o resultado da aplicacin
da operacin matemtica
representada
polo smbolo
para os dxitos
contidos dentro
do dominio.
Tamuxe,
Cea,
Tmoga,
Deva,
Pego,
Avia,
Anllo,
Arnoia,
Furnia,
Barbantio,
Luaces,
Barbaa,
Louro,
Bbal,
Lea,
Lonia,
Tea,
Asma,
Chamoso,
Sardieira,
Caselas,
Narn,
Robra,
Azmara,
Xuliana,
Ferreira,
Chanca,
Mouro,
Termes,
Mera,
Loio,
Gadanha,
Deva,
Narla,
Neira,
Coura
Ribadil,
Ladra,
Sil,
Encrucillado
Horizontal 1. Chama
que se levanta do
lume e se apaga
axia. 2. Que segue
inmediatamente ao
sexto. 3. Preposicin
~ En Marrocos,
mercado ~ Confianza
moi grande. 4.
Embarcacin grande
~ Ter unha cousa no
seu poder. 5. Enche un
espazo ~ Cocer sen
usar auga ou aceite.
6. Encerra, introduce
unha cousa dentro
doutra ~ Que non
novo. 7. Existiades
~ Lista, nmina. 8.
Smbolo do sodio. ~
Nunha poboacin,
os camios entre as
casas ~ Batraquio moi
frecuente en pozas,
lagoas e regos. 9. No
plural, pau provisto dun
gancho para apaar
a froita. 10. Andaban
por distraccin ou
exercicio
9 10
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Vertical 1. Aparencia ou manifestacin que podemos captar polos sentidos. 2. Sair do ventre
materno. 3. Carta da baralla ~ Forma antiga de alta ~ Smbolo do calcio. 4. Substancia resinosa
extrada de plantas conferas ~ Rochas 5. Acha, descobre ~ Ro que pasa por Pontedeume. 6.
Acaudalado, adieirado ~ Utilizaba 7. Ensinas, mostras, pos vista ~ Debaixo. 8. Sentimento de
pena, compaixn. ~ Utilizar ~ Ao revs, carta da barralla. 9. Persoa que afianza ou serve de aval
a outra. 10. Orixinario de Ferrol.
Solucins. Horizontal: 1. laparada. 2. stimo. 3. en ~ zoco ~ fe. 4. nao ~ posur. 5. ocupa ~ asar. 6. mete ~ usado. 7. erades ~
rol. 8. na ~ ras ~ ra. 9. cambos. 10. paseaban. Vertical: 1. fenmeno. 2. nacera. 3. as ~ outa ~ ca. 4. pez ~ pedras. 5. atopa ~
eume. 6. rico ~ usaba. 7. amosas ~ sob. 8. do ~ usar ~ sa. 9. fiador. 10. ferroln.
sudoku
como se xoga:
Encha todas as casas con
nmeros de 1 a 9 sen que se repita
o mesmo nmero
.... na mesma fila
.... na mesma coluna
.... na mesma
cela de tres
por tres (as
que estn
marcadas
con lias mis
grosas)
Rotondas
como se xoga:
O enigma reslvese deseando un camio que pasa polo centro de cada cadrado,
sen cruzarse, at que retorna para a praza en que todo comezou. O camio debe
mudar de direccin en cada rotonda e tamn debe cambiar de direccin s unha
vez nas prazas intermediarias entre rotatorias. Hai unha nica solucin.
cultura
okapi no courel 37
Mis de vinte compaas fan de

Compostela a capital dos tteres
Carme Vidal
Imaxes: SG
Veen de Rusia, de Blxica, de Inglaterra, de

Arxentina ou Brasil e recalan en Compostela
para participar na XIX edicin do Festival Internacional de Tteres Galicreques. Son mis
de vinte compaas que animan a cidade do
27 de setembro ao 5 de outubro, unhas xornadas nas que os bonecos teen vida e contan historias.
Un total de 21 compaas participan no programa de Galicreques, o Festival Internacional
de Tteres que chega desta volta a sa dcimo
novena edicin, unha xa longa historia que
fixo da cidade referente de grupos e iniciativas de todo o mundo. Distintos espazos
da cidade convrtense en escenarios de distintas propostas de espectculos, da ampla
variedade de tteres at un xeneroso abano
de propostas estticas para todas as idades.
Teatro Principal, Zona C, Fundacin SGAE,
Alameda, A Regadeira de Adela ou prazas
como Toural, San Martio Pinario e a Rosa
sern algns dos locais do encontro que
comeza o da 27 de setembro e se prolonga
at o 5 de outubro.
Coa inauguracin co espectculo A danza
das marionetas da compaa belga Plansjet
bota a andar un programa intenso que incle non s representacins senn tamn
obradoiros e exposicin. Os propios Plansjet
desenvolveron varios talleres de construcin
de marionetas e este ano sern galardoados co Premio Galicreques 2014. Este ser
o quinto curso que organizamos con eles e
desde que participan no festival xa naceron
tres compaas de titiriteiros que tallan e
aprenderon con eles. A talla de madeira estaba perdida e os nosos tallistas moi pouco
valorados e dalgunha maneira a sa presenza contribuu recuperacin, explica Jorge
Rey, fundador e director do festival.
Debulla o director o programa e comenta
algn dos principais espectculos, propostas

recoecidas que recalarn en Compostela
convertida en escaparate das novas tendencias no mundo do teatro de tteres. Fala, non
ests soa, da compaa A Mar de Marionetas de Madrid, Circus on the strings do ruso
Victor Antonov ou Mozart preposteroso da
inglesa Nola Rae que por o peche ao festival. As galegas Quinquillns, Cachirulo e A
Illa dos Nenos son algunhas das compaas
galegas participantes no encontro.
Con especial atencin agarda o director
o desenvolvemento da gala especial sobre
Gaza, unha iniciativa que demandar a paz
e recadar fondos para o envo de medicamentos ao pobo palestino a travs da Fundacin Araguaney. No centenario de Julio
Cortzar, o Galicreques achgase a sa obra
con micro-espectculos sobre relatos do

escritor.
Diversin, reflexin e aprendizaxe, sinala
Jorge Rey para destacar tres obxectivos dun
festival que vai cara as das dcadas e polo
que pasaron xa duascentas compaas. Desde entn, Rey testemua do cambio que se
experimentou no mundo dos tteres. A fins
dos setenta e comezos dos oitenta os titiriteiros, que eramos moi poucos, montamos unha
asociacin que comezou a organizar circutos, encontros e tamn o Primeiro Festival
Internacional que se fixo en Vigo e durou moi
pouco tempo. Ao meu ver importante ter un
punto de encontro, un espello e centro de intercambio que refresca a creativiade, explica
Jorge Rey da relevancia que, ao seu ver, ten o
festival que quere, segundo di, promocionar
tamn as compaas galegas.

Galicreques xa patrimonio de todos, un
festival coecido, con resonancia. As compaas de aqu tamn se proxectan fora e serve
para valorar o alto nivel dos tteres na Galiza.
Temos catro ou cinco compaas que estn
participando habitualmente en festivais internacionais, comenta o director que coece xa compaas creadas por aquelas crianzas que asistan hai anos aos espectculos
do festival.
Con oferta non s para o pblico infantil
senn tamn para adultos, Galicreques conta
co apoio do pblico que se adentra no mundo
dos tteres teatrais e pode, mesmo, nos remates da funcin achegarse mis polo mido ao
mundo de quen manipula bonecos para contar as mis variadas historias.
38 cultura axenda
as citas da cultura de gz coordEna: iria vilar

LUGO
Exposicin. NIMBOS DE LUZ. Do 15 ao 30
de setembro na biblioteca Nodal.
Exposicin. IDENTIDADES E LATEXOS.
PAULA NOYA. At o 12 de outubro no
Refectorio do museo provicial.
Exposicin. BARRIGA VERDE, DE FEIRA
EN FEIRA. At o 15 de outubro na sala de
exposicins do Pazo de San Marcos.
Msica. A VOLTA DO AGRO. Sexta feira 26
de setembro s 23:00 no Clavicembalo.
oleiros
Teatro. SNAKIZADOS. Sbado 27
de setembro s 20:30 no Auditorio
Municipal Garca Mrquez.
NARN
Msica. MILLADOIRO + TIRULEQUE.
Quinta feira 2 de outubro s 20:30 no
Pazo da cultura.
ourense
Exposicin. AOS OLHOS DE EDUARDO.
At o 30 de setembro no Museo
municipal.
Festival. A BELA AURIA. Sbado 27 de
setembro a partir das 12:00 no Xardn
do Poso actividades, msica e teatro. A
partir das 21:15 na Praza de San Marcial
foliada, s 23:00 cinema mudo musicado
en directo e s 23:30 concerto de Mior
Swing. Programa: www.belaauria.com
Msica. XORNADAS SOBRE
ORGANOLOXA DA GAITA. Sbado 27 de
setembro no auditorio, dentro do marco
das xornadas, s 19:30 concerto de Jean
Pierre Van Hees e s 20:15 Faustino Luis
Seoane. s 21:00 foliada.
Msica. XOS CONSTENLA. Quinta feira
2 de outubro s 21:00 no El Cercano.
ames
Msica. OS CEMPS. Sexta feira 26
de setembro s 21:00 no auditorio de
Bertamirns.
COMPOSTELA
Exposicin. ELAS SEMPRE ESTN.
ELISA GIANNI. At o 26 de outubro
no Museo do Pobo Galego.
Outros. CAF DA MEMORIA:
RETORNADAS. Quinta feira 25 de
setembro s 18:00 no Museo do
Pobo Galego.
Musica. DILOGOS EN VIVO. UXA
E ANTONIO ZAMBUJO. Domingo
28 de setembro s 20:30 na casa
das crechas.
Exposicin. UNHA MIRADA
SUBXECTIVA DO COTIN. At o 30
de setembro na Casa das Crechas.
Varios. SANTIAGO SEN
FRONTEIRAS. A sexta feira,
contacontos Que me pasa
NTumb s 18:00 na Praza do
Toural e s 20:00 concerto de
Grampoder na Praza do Toural.
O sbado s 13:00 concerto O
Coro da R e s 19:00 concerto de
Kefoi na Praza do Toural. O domingo s 12:00 A Murga dos Atalaia, s 17:00
teatro con Tik Tak Teatro e s 18:30 proxeccin de Fire on the blood na praza
do Toural.
Cinema. UN TRANVA CHAMADO DESEXO. Sexta feira 26 de setembro s 20:30
no CS Santa Marta.
Teatro. DESPOIS DO TRANVA. Sexta feira 26 e sabado 27 s 20:30 e o domingo
28 s 19:30 na Zona C.
Tteres. GALICREQUES. Do 27 ao 5 de outubro en diferentes espazos da cidade.
Programa completo en: www.galicreques.com
Teatro. CELSO F SANMARTN. A terza feira 30 de setembro s 17:30 no CS O
Pichel.
vigo
Exposicin. EIDOS DA IMAXE. GRAFAS
DOS FEITOS E DO PENSAMENTO. At o
12 de outubro no Marco.
Msica. CAMARADA NIMOY + THE
MESSER CHUPS. Sexta feira 26 de
setembro s 23:30 en La Iguana.
Documental. A VOLTA DOS NOVE.
Sbado 27 de setembro s 20:30 no
auditorio municipal.
PONTEAREAS
Festival. FESTIVAL DAS BRTEMAS.
Sexta feira 26 e sbado 27 de setembro.
A sexta feira s 18:30 no Onde Sempre,
coloquio sexual O sexo con sentido,
s 21:00 roteiro das tabernas co
concurso de cantos de taberna. O
sbado as 12:00 na Praza da feira vella
sesin verm con Punkereteiras e As
Xinetas, s 18:00 na casa da cultura
de Angoares teatro con Pan! Pan!, s
22:00 fronte ao concello, batucada con
Som de Gringo, e s 23:00 concertos
de Batuko Raventola, Descalzas, As
Tranxenricas, Sacha na Horta e Dj
Saya.
PONTEVEDRA
Msica infantil. PACO NOGUEIRAS. Quinta feira 25 de setembro s 18:30 na
librara Espazo Nobel.
allariz
Exposicin. MOBILIA. AMOBLAR OS BAIXOS DUNHA FUNDACIN. At o 30 de
setembro na Fundacin Vicente Risco.
Exposicin. FESTIVAL INTERNACIONAL DE XARDNS. At o 30 de novembro.
Exposicin. NARCISO CORRAL. Do 27 de setembro ao 12 de outubro na sala A
Fbrica.
Convocatorias
I CERTAME XUVENIL DE TEATRO
AFECCIONADO DE CULLEREDO
II CONCURSO DE PINTURA ERNESTO

GODAY
O Concello de Culleredo
e a compaa de Teatro El
Ruiseor organizan este
certame para grupos de
teatro afeccionado xuvenil.
O prazo para presentar toda
a documentacin finaliza
o 30 de Setembro e as
obras representaranse en
Novembro. O certame conta
con varios premios de at 600
euros. Consulta as bases en:
www.culleredo.es
O Concello do Grove convoca

este concurso de pintura. Cada
autora ou autor s poder presentar
unha obra. A tcnica libre, pero
sempre na modalidade de pintura
figurativa. Nesta segunda edicin, o
tema abarcar todo o relacionado
coa paisaxe natural e urbana do
Grove e as sas xentes. O prazo de
inscricin estar aberto at o 30 de
setembro. O premio do concurso
de 1.000 euros e as bases
pdense consultar na web www.
concellodogrove.es
I CONCURSO DE TEXTOS TEATRAIS
FRANCO CALVETE
XXVII PREMIO NACIONAL DE

POESA XOSEMARA PREZ
PARALL
Tamn dende o Concello do

Grove se convoca este concurso
de guins de teatro dotado con
1.000 euros e a publicacin da
obra. Os textos presentados, amais
de seren inditos e totalmente
orixinais, non podern ter sido
publicados ou divulgados, en todo
ou en parte, por calquera medio
fsico ou electrnico, nin ter sido
representados previamente. O
prazo para presentalos remata o da
30 de setembro. Mis informacin:
www.concellodogrove.es
Este premio convcase co

obxectivo de colaborar na
promocin de novas voces,
polo que requisito para
participar non ter publicado
ningn libro individual de
poesa. Porn, admitiranse
traballos presentados por
persoas que publicasen
previamente algn libro en
edicin de autor.
Os participantes presentarn
un libro de poesa en lingua
galega. O prazo remata o
25
axenda cultura 39
Contacta con ns en info@sermosgaliza.com
gondomar
Msica infantil. PACO NOGUEIRAS.
Sexta feira 26 de setembro s
18:00 na Casa da lectura.
melide
Msica. SOM DO GALPOM.
00:00 no pub Gatos.
carral
Msica. XV FESTIVAL DE CARRAL.
Sexta feira 26 de setembro
s 21:00 no Parque de Ans.
Concertos de Lady Chatarra,
Death Shore, Pirates,
Cantokan, Polisony e Bonito
collar.
san sadurnio
Msica. VI XORNADA DE CULTURA
POPULAR GALEGA. Sbado 27 de
setembro a partir das 20:00 concertos
de: Ch Vzquez e Francis Olivier
Almeida, Alberto Jambrina e Pablo
Madrid, Cuarteto Xente Nova, na
casa da cultura do concello.
Exposicin. UNHA OLLADA AO
NATURAL. At o 4 de outubro na Casa
da cultura.
a estrada
Teatro. VIII MOSTRA DE TEATRO
COTOMANGUELO. Da sexta feira 26
ao domingo 28 de setembro en Orazo.
A sexta feira s 21:30 Wellcome to
Cuntis Ville e s 22:45 Descontando.
O sbado s 13:30 sesin verm con
Lilaila e Xuntanza dos regatos, s
18:00 contacontos con Celsio, s
19:00 Os cinco dedos, Vive a ta
vida, O cego de Fornelos e Paiasada
italiana, s 20:00 Candido Paz e s
23:30 concertos de: O ghusto do boi,
Lilaila, Rexubeiras, Xuntanza dos
Regatos, Quempallou. O domingo s
19:00 A de Funqueiro o tacho.
Msica. MACHINA + SMASH HIT
COMBO. Domingo 28 de setembro s
20:30 na Sala M80.
a corua
Teatro. 8 FESTIVAL GALEGO DE CABAR.
Sexta feira 26 de setembro s 21:00 no Teatro
Coln, gala Con Martn a Ro 2016. O sbado
27 s 21:00 no Teatro Coln Maratn de
cabar e caf cantante, co colectivo Femme
Fatale. O domingo 28 s 18:00 no Teatro
Coln, Maximo Circus Cabar.
Teatro. OS CONTOS DE JOSELN. Sexta feira
26 de setembro s 21:00 no Auditorio do
Frum metropolitano.
Danza. TRC DANZA: FCIL. Sexta feira 26 de
setembro s 20:30 no Teatro Rosala Castro.
Maxia. DANIEL POLO. Sbado 27 de setembro
s 19:00 no auditorio do frum metropolitano.
Msica. MALVELA. Sbado 27 de setembro s
21:00 no Teatro Rosala Castro.
Exposicin. LUIS SEOANE: ARQUITECTURA
DO DESEXO. At o 28 de setembro na Fundacin Luis Seoane.
Msica-Poesa. VOLVER A LUISA VILLALTA.NO OUTRO LADO DA MSICA A
POESA. Sbado 28 de setembro s 12:00 no Teatro Rosala Castro. Programa
completo en:www.aelg.org
Curta. A PEGADA DOS ABOS. Segunda feira 30 de setembro s 19:00 no Centro
cvico de San Diego, en Oza.
Msica. GUILHERMO E BASTARDO. Quinta feira 25 de setembro s 20:00 na
Livrara Suvia.
pontevedra
Exposicin. RASE UNHA VEZ...A FALA!. At o 21 de outubro na carpa instalada
na Praza de Espaa.
Infantil. FESTIVAL DAS NBEBES. Do 26 ao 28 de setembro en diversos espazos
da cidade. Programa completo en www.facebook.com/festivaldasnubebes
tui
Msica. ASPENIZAS FOLK. Sexta feira 26 e sbado 27 de setembro en Pramos.
A sexta feira a partir das 22:00 concertos de: Saldos negativos, Xabenga e Bringa.
O sbado s 11:00 Treboeiros da muimenta de sobrada e O Son da Triga. s
22:00 concertos de Riob, Treixadura e C Orquestra Pantasma.
sandis
Msica. SOM DO GALPOM.
Sbado 27 de setembro s 22:30
na Corte dos bois.
ferrol
Cinema. 28 DIAS DESPUES. Terza feira 30 de setembro s 19:30 no Ateneo
Ferroln.
Cinema. EL TIEMPO DE PLCIDO MEANA. Quinta feira 2 de setembro s 20:30
no Ateneo Ferroln.
gondomar
Msica infantil. PACO NOGUEIRAS.
18:00 na Casa da lectura.
30 de setembro. O premio
consistir na edicin do
libro e nunha gratificacin
econmica de 1.000 . As
bases pdense consultar en:
premioperezparalle.blogaliza.
org
entrega remata o 30 de setembro.

A obra gaadora ser premiada
con 6.000 euros e a publicacin do
libro. Bases completas en: www.
fundacionvicenterisco.com
da 30 de Setembro. Hai tres premios

de 300, 200 e 150 euros. As bases
completas pdense consultar na
web: ww.asociacioncastanoynogal.
com
CERTAME DE PINTURA AO AR LIBRE

NELSON ZUMEL
3 CONCURSO DE MICRO-RELATOS
PREMIO RISCO DE CREACIN

LITERARIA. 2014
A asociacin Castao u Nogal de

Becerre organiza este certame de
pintura co obxectivo de plasmar a
travs da pintura escenas e paisaxes
naturais da ruta do Ro Donsal.
Poder participar calquera persoa
maior de 16 anos que non se adique
de forma profesional nin realizara
exposicins de pintura individuais. O
prazo de inscricin est aberto at o
Premio convocado polo

concello de Ourense e a
Fundacin Vicente Risco en
colaboracin coa editora Sotelo
Blanco. Podern presentarse
novelas, conxuntos de relatos,
etc, ags teses acadmicas ou
traballos cientficos. O prazo de
A librara Aira das Letras de Allariz

organiza este concurso de microrelatos na sa pxina web. Os relatos
tern como mximo 170 palabras
en galego e a temtica ser Manuel
Blanco Romasanta (lobishome). S
se permitir un relato indito por
persoa. Pdense colgar os microrelatos na web da librara a partir de
10 de Setembro. Bases completas na
web: www.airadasletras.com
XII PREMIO DE POESA

AFUNDACIN
Afundacin organiza este

premio de poesa no que
colaboran a Xunta de Galiza
e o Centro PEN de Galicia,
coa intencin de impulsar a
creacin literaria en lingua
galega. O prazo de admisin
de orixinais est aberto at o 3
de Outubro. O texto gaador
recibir un nico premio de
6.000 euros e ser publicado
na coleccin Arte de Trobar,
editada polo Centro PEN de
Galicia e Afundacin. As bases
poden atoparse na web: www.
afundacion.org
Director: Xos Mexuto.

Redaccin e colaboradores: Carme Vidal, Olalla Rodil,
X. M. Pinheiro, Beln Pual, X.P. Igrexas, R.Surez,
Antn Escuredo e X.Lorenzo.
Deseo e maquetacin: ngela Costas e Mara Sabars.
Enderezo Avenida de Lugo, 2-A. Entresollado A. Compostela.

Correo-e info@sermosgaliza.com Telfono 981 51 91 02
Edita Sermos Galiza S.A. Depsito legal C 955-2012
www.sermosgaliza.com
Twitter @SermosGaliza Facebook sermosgaliza
"Queremos contribur efervescencia

social de base que hai en Ourense"
X.M.Pinheiro
Imaxe: A Galleira
O tecido social, cultural e poltico de base

de Ourense ten desde o 19 deste mes un espazo de encontro e convivio no casco vello
da cidade (R/Hernn Corts, n1). Un local
impulsado pola Asociacin Cultural A Galleira, palabra que en barallete, a lingua dos
afiadores, significa Galiza. "Cando sau esta
proposta de nome e ao coecer o significado,
todas e todos ficamos encantados e elexmolo por unanimidade: o nome do pas e
ao tempo unha homenaxe ao barallete e aos
afiadores, tan propios de Ourense", sinala
Roberto Rodrguez, presidente.
Como e para que xorde a idea de crear
esta asociacin?
A idea naceu dun grupo de xente prximas
ao nacionalismo e ao soberanismo que eramos conscientes da falla dun local en Ourense. Antano houbo A Esmorga, mais agora careciamos dun espazo de encontro. Viamos
como haba asociacins sociais de base coa
mesma problemtica polo que fomos falando entre ns. De a sau o convencemento
de que se precisaba un apoio e compromiso
de xente para poder seguir adiante e lograr
dotarnos dese espazo. Unha vez que tivemos
ese mnimo de xente necesaria, comezamos
a darlle forma ao proxecto.
E os obxectivos que vos marcades?
Nacemos como unha Asociacin Cultural e
Deportiva para a defensa da lingua e cultura
do pas, mais tamn para traballar noutros
eidos: feminismo, deporte de base, soberana alimentar...
Inaugurastes o local o 19 de setembro.
Como foi a acollida a ese espazo e ao voso proxecto?
Pois bastante ben. Anda estamos comezando, pero xa somos mis de setenta soci@s
e a xente vaise implicando.
Tedes xa proxectos preparados para des-
Roberto Rodrguez
asociacin cultural 'a galleira' (ourense)
Cen milenios
de literatura
Visita a un castro, primeira actividade de A Galleira.
envolver a curto prazo?

Temos. A principios de outubro imos presentar o libro 'Breve Historia do Reintegracionismo'. Mais antes vai haber unha charla
sobre a UD Ourense, un proxecto deportivo
que se est a construr desde a base e que
moi interesante. Tamn falaron con ns da
cooperativa de consumo para empregar o
local e cara novembro gostariamos de celebrar o Samain. A idea que isto vaia acollendo esas propostas e achegas de socios,
de colectivos de base...
Un local aberto a Ourense...
Esa a idea, desde logo. Desde un principio
tivemos claro que iamos facer del un punto
de encontro. Por exemplo, para a inauguracin falamos coa Asociacin de Veci@s Casco Vello de Ourense para convidalos e para
que saiban que estamos aqu e que queremos ser parte activa desta zona.
Cal a situacin de Ourense canto ao tecido asociativo de base?
Nos ltimos anos xurdiron iniciativas asociativas de base en diferentes eidos: poltico, deportivo, social... Mais facase precisa
unha infraestrutura que viese completar
e axudar a esa efervescencia que hai, a esas
inquedanzas...
Procurades tecer relacins con outros locais e asociacins de Galiza?
Por suposto. De feito o modelo que tiamos
en mente ao pr isto en marcha era en certo
xeito o da asociacin Cultura do Pas de Lugo. Cremos interesante ese contacto e relacin entre todos no pas.
un lugar comn a afirmacin de que a literatura

est referida unicamente expresin escrita e
que, en consecuencia, a
literatura naceu en Sumer. S un
etnocentrismo lindeiro co racismo
xustificara esta visin que deixa
fra da literatura a moitas culturas.
A literatura a arte da palabra.
A escrita unha forma de expresin, un soporte da palabra (non o
nico) que xorde ao naceren a cidade-estado e o imperio para levar as
contas da producin e dos tributos.
Posteriormente serviu para fixar
as normas e inmortalizar os fastos
dos gobernantes (sempre a historia foi escrita polos vencedores) ou
para transmitir e facer perdurar os
textos litrxicos xunto con narracins, poemas, cantigas e dilogos
dramticos.
En consecuencia non lextimo prescindir da fecunda expresin oral comn a todas as culturas. Mesmo temos que admitir que
sempre foi unha das fontes e va de
transmisin da futura literatura escrita. Jos Mara Snchez Silva tira
Marcelino, pan y vino dunha historia oda a sa nai, que o mesmo
tema da Cantiga de S. Mara 353.
Hai textos que nos remiten a
moitos milenios atrs. As interpretaremos o conto dA bela durminte (de Basile, Perrault e Grimm):
a princesa (a terra) dorme (conxelada) durante un milenio (glaciacin) ata acordar co bico do prncipe (sol, calor).
A arqueoloxa descubriu frautas
neandertal en Dvjie Bave (Eslovenia)
e Hohle Fels (Alemaa) polo non estara de mis pensar que os nosos
antepasados puideron ter polafas
na cova de Eirs de Triacastela.
Alexandre Ripoll
Escritor

SG115 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SG115 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Cos que defenden o exterminio do

galego hai que ter tolerancia cero

O semanario coa informacin precisa

Joam Peres un dos 6 condenados no

Nmero 115, ano III.

1,6 millns de votos

Todas as chaves sobre a

a ghoma rota por nachortas

Sobre a vida na natureza

Sobre as eleccins brasileiras

estes das con "A memoria da

Sobre como comezar a semana

tuit en positivo da segunda feira

do no seu telembel e a quen nos diriximos,

s feministas estamos de festa, son das para celebrarmos, porque o feminismo

O combate unitario e constante do movemento feminista contra a sa reforma,

humor grfico tokio

s mulleres son entidades privadas de

retirada do anteproxecto de lei de

Quinta feira, 25 de setembro de 2014. N 115

social. Unha vaga de

lingua. O BNG denunciou que dez anos despois de se aprobar por

internacional. O NON gaou

galiza. Vigo acolleu mis un dos actos que

Quinta feira, 25 de setembro. N 115

social. Na tarde do domingo

poltica. Anova impulsou

Quinta feira, 25 de setembro de 2014. N 115

Para ser quen o inventou e imprimiu

Operacin Orquestra. Tivo un relativo eco cando sucedeu, centrado na

Quinta feira, 25 de setembro. N 115

"A Samuel Jurez

pio Samuel Jurez veu afirmar que haba que

solucin final que chegou este proceso. Nese

A sentenza cocese na semana en que se

Sanidade e Educacin. De calidade e pblicas,

Quinta feira, 25 de setembro de 2014. N 115

Deitada contra o desmantelamento de camas hospitalarias.

Quinta feira, 25 de setembro. N 115

Povisa: chuvia de millns privada

540 euros por paciente

Quinta feira, 25 de setembro de 2014. N 115

Unha vitoria do movemento feminista.

anunciada por Mariano Rajoy que se veu

. Aparcadoiros pblicos e gratutos para deixar os coches a poucos

porque sacarn outras leis que mantern a

"A lei que temos

Quinta feira, 25 de setembro. N 115

Unha nova ficha no

te, Mariano Rajoy, lle fixo sa chegada a

Desde a Plataforma Galega polo Dereito

O drama dos desafiuzamentos volveu primeira plana co caso de Mara e Carlos, un

Nova vaga de despexos

Protesto fronte sede da Xunta en Vigo.

da extenderse durante meses e que agora

de xullo ten orde de desafiuzamento,

onde Santoro gaou a primeira

mis despexos polo

A resposta das institucins, consideran as

caso o primeiro despexo en Vigo

Os recortes de Mariano Mans Tesoiras en materia de igualdade rozan o 50 %, e non o digo

Quinta feira, 25 de setembro de 2014. N 115

Na asemblea aberta de Compostela tomaron parte mis de 200 persoas.