Nguyn l thng k kinh t

Ti liu tham kho :

Gio trnh L thuyt thng k - Trng H
KTQD
Gio trnh Thng k doanh nghip - Trng
H KTQD
Gio trnh Thng k thng mi - Trng H
KTQD

Chng I :
Cc vn chung ca thng k

Khi nim v vai tr ca TK

Mt s khi nim thng dng trong TK
Qu trnh nghin cu TK

Thng k l g?

L con s phn nh ni dung kinh t

nht nh

Thng k l mt mn khoa hc v cc
phng php nghin cu cc hin tng
s ln nhm pht hin cc qui lut, xu th
v cc c trng ca chng.

V d
Nm
Lng xe my
lu hnh (xe)

2001

2002

17.200.000 21.500.000

Lng xe my
NK (xe)

200.000

150.000

Lng xe my
lp rp (xe)

1.000.000

1.200.000

D tr tn
kho (xe)

1.000.000

1.500.000
4

I - Khi nim v vai tr ca TK

1. KN
- L nhng con s
c ghi chp
phn nh cc hin
tng TN, KThut,
KT, XH.
- L h thng cc
phng php:
+ Thu thp thng tin
+ X l thng tin (tng
hp, phn tch, d
on).

Tm hiu bn
cht, tnh qui
lut ca hin
tng.

Mt trng i hc ln vi con s sinh vin nhp

trng hng nm ln n 50.000 sinh vin ngh
vi Pepsi Cola mt hp ng c quyn, trong
Pepsi Cola c c quyn bn sn phm ca mnh
trong khun vin ca trng trong nm hc ti v c
quyn u tin la chn trong nhng nm tip theo. i
li, trng s c nhn 35% doanh thu t hot ng
bn hng v khon tr mt ln l 100.000 USD/nm.
Pepsi c 2 tun tr li.
Cc d liu b sung:
Gi bn 1 sn phm (loi 12 oz) l 75 US cents
Mc bn hin ti ti trng l 7.000 sp/tun
c tnh th phn hin ti l 25%
Gi vn sp l 20 US cents
Pepsi c nn k H ny? So snh kt qu?
6

Tnh trng hin ti

Doanh thu:
0.75 * 7000 * 52 = 273000 (USD)
Chi ph:
0.20 * 7000 * 52 = 72800 (USD)
Li nhun:
273000 72800 = 200200 (USD)
7

Nu H c k kt
Doanh thu c tnh:
0.75 * 28000 * 52 = 1092000 (USD)
Chi ph (2 b phn):
- Gi vn hng bn:
0.20 * 28000 * 52 = 291200 (USD)
- Chi ph theo H:
0.75 * 28000 * 52 *0.35 + 100000 = 482200 (USD)
Li nhun:
1092000 291200 482200 = 318600 (USD)
8

So snh
Li nhun thu thm do k H c quyn:
LN = 318600 - 200200 = 118400(USD)

Hot ng thng k l g?
Hot ng thng k l vic iu tra,

bo co, tng hp, phn tch v cng

b cc thng tin phn nh bn cht v
tnh quy lut ca cc hin tng kinh
t - x hi trong iu kin khng gian
v thi gian c th do mt t chc
thng k tin hnh.
10

Hot ng thng k phi

tun theo nhng nguyn tc
c bn no?
1. Bo m tnh trung thc, khch quan,
chnh xc, y , kp thi trong hot
ng thng k
2. Bo m tnh c lp v chuyn mn,
nghip v thng k
3. Thng nht v ch tiu, biu mu,
phng php tnh, bng phn loi,
n v o lng, nin thng k v
bo m tnh so snh quc t
11

Hot ng thng k phi

tun theo nhng nguyn tc
c bn no?
4. Khng trng lp, chng cho gia cc cuc
iu tra thng k, cc ch bo co thng
k
5. Cng khai v phng php thng k, cng
b thng tin thng k
6. Bo m quyn bnh ng trong vic tip
cn v s dng thng tin thng k nh
nc c cng b cng khai
7. Nhng thng tin thng k v tng t chc,
c nhn ch c s dng cho mc ch
tng hp thng k.
12

2 Vai tr ca thng k

Cung cp cc thng tin thng k trung thc,

khch quan, chnh xc, y , kp thi
L cng c nhn thc cc qu trnh, hin tng
kinh t x hi thng qua nh gi, phn tch
L cng c quan trng tr gip cho vic ra quyt
nh thng qua d bo, hoch nh chin lc,
chnh sch, xy dng k hoch pht trin kinh t
- x hi
p ng nhu cu thng tin thng k ca cc t
chc, c nhn
13

3 - i tng nghin cu ca
thng k
L mt lng trong mi quan h mt thit
vi mt cht ca cc hin tng kinh t x
hi s ln trong iu kin thi gian v a
im c th

14

Cc nhm hin tng TK thng nghin

cu
Hin

tng qu
trnh ti sn xut
x hi

Hin

Hin

Hin

tng v i
sng vt cht v
tinh thn ca ngi
dn

tng qu
trnh dn s

tng qu
trnh chnh tr x
hi
15

Hin tng qu trnh ti SX - XH

Sn xut
Phn phi
Lu thng
Tiu dng

16

Hin tng qu trnh dn s

S lng dn c
C cu dn c
Gii tnh
tui
Dn tc
Ngh nghip
Khc
Xu hng bin ng
17

Hin tng qu trnh v i sng

vt cht v tinh thn ca ngi
dn

Mc sng
Thu nhp
Trnh vn ho
Bo him x hi, y t
H thng gio dc
i sng vn ho tinh thn
18

Hin tng qu trnh chnh tr x

hi

T l ngi dn tham gia bu c

T l ti phm
C cu t chc ca cc c quan,
on th

19

II - Mt s khi nim thng

dng trong thng k
1 - Tng th thng k
2 - Tiu thc thng k
3 - Ch tiu thng k

20

1 - Tng th thng k
a KN
L hin tng s ln, gm nhng n v
(hoc phn t) cu thnh hin tng cn
c quan st, phn tch mt lng.
Cc n v tng th thng k gi l n v
tng th thng k hay gi tt l n v tng
th.
21

1 - Tng th thng k
b Cc loi tng th TK
- Da vo s biu hin ca n v tng th
+ Tng th bc l
Gm cc n v c biu hin r rng, d
xc nh.
+ Tng th tim n
Gm cc n v khng th nhn bit mt
cch trc tip, ranh gii tng th khng r.
22

- Da vo tnh cht c bn ca cc n v
c lin quan ti mc ch nghin cu
+ Tng th ng cht
Gm cc n v ging nhau v cc c
im ch yu lin quan ti mc ch
nghin cu
+ Tng th khng ng cht
Gm cc n v c c im ch yu khc
nhau.
23

- Da vo s n v c trong tng th
+ Tng th chung
Gm tt c cc n v ca tng th thng
k.
+ Tng th b phn:
Ch gm mt phn ca tng th chung.

24

Trong thc t, ngi ta cn phn bit

ra hai loi tng th thng k
- tng th hu hn (limited
population): tng th ch c mt s
lng m c cc n v thng k
- tng th v hn (unlimited
population): l tng th c mt s
lng khng th m c cc n
v thng k
25

2 Tiu thc thng k

a- KN
L cc c im c bn ca n v tng
th

26

2 Tiu thc thng k

b Phn loi
- Tiu thc thuc tnh : khng biu hin trc
tip l con s. (Cn gi l tiu thc phi
lng ho)
- Tiu thc s lng: biu hin trc tip l
con s. (Cn gi l tiu thc lng ho).
- Tiu thc thay phin : ch c 2 biu hin
khng trng nhau trn mt n v tng th.
27

Cc tr s c th ca tiu thc s
lng c gi l lng bin
- lng bin ri rc
- lng bin lin tc

28

3 - Ch tiu thng k
a KN
-

Ch tiu thng k l nhng lng bin, nhng

con s c dng m t, phn nh tnh
hnh ca mt hin tng kinh t x hi trong
iu kin thi gian v khng gian c th.

Mi ch tiu TK u gm cc thnh phn

+ KN (Mt cht)
+ Thi gian, khng gian
+ Mc ca ch tiu
+ n v tnh ca ch tiu
29

V d
Tc tng GDP ca Vit nam
nm 2005 l 8,04%
+ KN (mt cht): tc tng trng GDP
+ Thi gian, khng gian: nm 2005, Vit
nam
+ Mc ca ch tiu: 8,04
+ n v tnh ca ch tiu: %
30

Ch tiu thng k (quy nh ti khon 3,

iu 3 Lut thng k) l lng bin phn
nh quy m, tc pht trin, c cu,
quan h t l ca hin tng kinh t - x
hi trong iu kin khng gian v thi
gian c th.

31

3 - Ch tiu thng k
b Cc loi ch tiu
- Ch tiu khi lng : biu hin qui m
hin tng
- Ch tiu cht lng : biu hin t/c, mi lin
h, trnh ph bin... ca hin tng.

32

III Qu trnh nghin cu TK

1 - Xc nh mc ch, i tng, ni dung n/c
2 Xy dng h thng ch tiu thng k
3 - iu tra thng k
4 - Tng hp thng k
5 Phn tch thng k
6 - D on thng k
7 Bo co, gii thch v truyn t kt
qu nghin cu.

33

1 Xc nh mc ch, i tng,
ni dung nghin cu
L khu u tin ca qu trnh nghin cu
thng k.
3 cn c xc nh ng mc ch:
Cn c vo tnh hnh thc tin
Cn c vo yu cu cung cp thng tin.
Cn c vo kh nng v ti chnh, nhn
lc, thi gian.

34

2 Xy dng HTCT thng k

a KN
HTCTTK l mt tp hp nhng ch tiu
c kh nng phn nh c cc mt, cc
c trng quan trng, cc mi lin h c
bn gia cc mt ca tng th hin
tng nghin cu v mi lin h ca
tng th vi cc hin tng c lin quan.
35

2 Xy dng HTCT thng k

b Nguyn tc khi xy dng HTCTTK
p ng c mc ch nghin cu
Ph hp vi c im v tnh cht i
tng nghin cu.
Hp l, khng tha, khng thiu, khng
trng lp, phn nh nhng yu cu
nghin cu, ph hp vi kh nng thu thp
thng tin.
36

3 - iu tra thng k
a/ KN, nhim v, yu cu ca TTK
KN : TTK l t chc mt cch khoa hc v
theo k hoch thng nht thu thp d liu v
cc hin tng v qu trnh KTXH.
D liu:
+ nh tnh: tnh cht
+ nh lng: mc
Ngun d liu:
+ S cp: thu thp trc tip n v iu tra
+ Th cp: thu thp t ngun c sn
37

Hy xc nh tnh cht ca d liu

SV ca trng X c i lm thm.
S lng SV i lm thm chim 35%
Thi gian lm thm trung bnh 12 gi (3 bui)
mi tun
Tnh cht cng vic t lin quan n ngnh ngh
ang c o to
Mc ch ch yu ca vic i lm thm l l do
kinh t
Vic lm thm c nh hng n kt qu hc tp
im trung bnh hc tp ca SV i lm thm
gim bnh qun l 0,3 im

38

Hy xc nh tng th, n v tng th, d

liu, t/c ca d liu, ngun d liu trong
nghin cu sau:

Nghin cu cch s dng thi gian

nhn ri ca sinh vin trng i hc
ngoi thng
Nghin cu kt qu hc tp mn
thng k ca SV kha 44

39

Nghin cu cch s dng thi gian nhn ri

ca sinh vin trng i hc ngoi thng

Thng tin c nhn (tn, gii tnh, nm

sinh, kha, lp)
Thu nhp, ngun thu nhp
S thch
Lng thi gian nhn ri
Cch s dng thi gian nhn ri

40

Nghin cu kt qu hc tp
mn thng k ca SV kha 44

Thng tin c nhn (tn, gii tnh, nm

sinh, lp)
im chuyn cn v bi tp ln
Kt qu kim tra gia k v thi ht
mn

41

3 - iu tra thng k

Nhim v : Thu thp, cung cp thng tin

Yu cu ca TTK :
Chnh xc
Kp thi
y .

42

b/ Cc loi iu tra thng k

TTK
Cn c vo t/c lin tc
ca vic thu thp thng tin
iu tra
thng xuyn

iu tra khng
thng xuyn

Cn c vo phm vi
tng th tin hnh iu tra
iu tra
ton b

iu tra khng
ton b
/t
/t
/t
trng chuyn chn
im

mu
43

iu tra thng xuyn

Thu thp thng tin lin tc theo thi gian,

theo st vi qu trnh bin ng ca hin
tng nghin cu.
VD : - iu tra bin ng nhn khu a
phng (sinh, t, i, n)
- Tnh hnh nhn cng ti DN
u im, nhc im ?
44

iu tra khng thng xuyn

Tin hnh thu thp thng tin khng lin

tc, phn nh trng thi ca hin tng
mt thi im hay thi k nht nh theo
nhu cu.
u im, nhc im ?
Thng dng cho cc hin tng cn theo
di thng xuyn nhng chi ph iu tra
ln, hoc cc hin tng khng cn theo
di thng xuyn.
45

iu tra ton b

Tin hnh iu tra tt c cc n v ca

tng th nn cn gi l tng iu tra.
VD : Tng iu tra dn s
Tng iu tra nng nghip
u im, nhc im?

46

iu tra khng ton b

Thu thp thng tin ca mt s n v c

chn t tng th chung.
Mc ch : C thng tin lm cn c nhn
nh hoc suy rng cho tng th chung.
u, nhc im ?

47

iu tra khng ton b

iu tra trng im
iu tra chuyn
iu tra chn mu

48

iu tra trng im

Ch tin hnh thu thp thng tin b phn

ch yu (b phn chim t trng ln) ca
tng th chung.
Kt qu iu tra khng dng suy rng
cho ton tng th nhng gip cho vic
nm c nhng c im c bn ca hin
tng.
Thch hp vi nhng tng th c cc b
phn tng i tp trung, chim t trng
ln trong tng th.
49

iu tra chuyn

L iu tra thu thp thng tin nhm

nghin cu mt chuyn no .
Thng dng nghin cu nhng in hnh
(tt, xu) tm hiu nguyn nhn, rt
kinh nghim
Kt qu iu tra khng dng suy rng
hoc lm cn c nh gi tnh hnh c bn
ca hin tng.
50

iu tra chn mu

L tin hnh iu tra thu thp thng tin trn

mt s n v ca tng th chung theo
phng php khoa hc sao cho cc n v
ny phi i din cho c tng th chung .
Kt qu iu tra dng suy rng cho c
tng th chung.
u im ?
51

Mt s phng php chn mu

ngu nhin
Chn mu ngu nhin n gin :
+ Rt thm, quay s, bng s ngu nhin
+ Thng dng i vi tng th chung c
cc n v khng khc bit nhau nhiu.
- Chn mu h thng
+ Cc n v c chn t tng th chung
theo khong cch thi gian, khng gian
hoc th hng bng nhau.
-

52

Mt s phng php chn mu

ngu nhin
-

Chn mu phn t

+ Chn cc n v i din cho tng t theo

cch ngu nhin n gin hay my mc.
+ Thng s dng iu tra cc hin tng
kinh t x hi phc tp bao gm nhiu loi
hnh khc nhau.
-

Chn mu theo nhm : Cc n v rt ra

iu tra l tng nhm n v sao cho mi
n v ch thuc 1 nhm
53

Mt s phng php chn

mu ngu nhin
Chn mu nhiu cp :
+ Tng th chia thnh nhiu cp, cc
n v c la chn theo cc cp.
+ S dng trong trng hp cc n v
trong tng th phn tn qu rng v
thiu thng tin v chng.
-

54

Mt chnh tr gia ang trong chin dch

tranh c chc th trng mt thnh ph c
25000 c tri tin hnh mt cuc iu tra
chn mu. Kt qu c 48% trong s 200
ngi c hi tr li s bu cho ng ta.
Hy xc nh:
Tng th thng k
Mu
Tham s mu
55

c/ Cc phng php thu thp

d liu thng k
Cc phng php
thu thp thng tin
Thu thp gin tip
Thu thp trc tip:

-Quan st, phng

vn trc tip.
- u, nhc im?

-Thu thp thng tin qua

trung gian hay khai thc
ti liu t cc vn bn
sn c.
-u, nhc im?
56

d/ Cc hnh thc t chc iu tra

Bo co thng k nh k
L hnh thc t chc iu tra thng k
khng thng xuyn theo nh k, theo ni
dung, phng php, ch bo co thng
nht, do c quan c thm quyn qui nh.
Trong hnh thc ny s dng ph bin loi
iu tra ton b v khng thng xuyn, thu
thp thng tin gin tip.
Ch thu thp c mt s ch tiu ch yu
lin quan n lnh vc qun l v m, phc
v cho vic qun l lnh o nn kinh t

57

d/ Cc hnh thc t chc iu tra

iu
-

tra chuyn mn

L hnh thc iu tra khng thng

xuyn, tin hnh theo phng n
iu tra.
Khng thng xuyn t chc.
Khng bt buc cung cp thng tin.
58

Phng n iu tra
+ Xc nh mc ch, yu cu
+ Xc nh i tng, n v iu tra
+ Xc nh ni dung, phng php iu tra
+ Xc nh thi gian v a im iu tra
+ Xy dng bng biu iu tra
+ Xc nh c quan v lc lng tin hnh iu
tra
+ XD chng trnh x l tng hp v phn tch
s liu
+Tng hp, phn tch, cng b kt qu iu tra
59

Nghin cu nh hng ca vic i

lm thm ti KQ hc tp ca SV
+ Mc ch, yu cu
+ i tng, n v iu tra
+ Ni dung iu tra
+ Thi gian v a im iu tra
+ Xy dng bng biu iu tra
+ Lc lng tin hnh iu tra
+ XD chng trnh x l tng hp v phn
tch s liu
+Tng hp, phn tch, cng b kt qu iu
tra

60

e/ Sai s trong iu tra thng k

KN :
L chnh lch gia cc tr s ca tiu thc
iu tra m ta thu thp c so vi tr s
thc t ca hin tng nghin cu.

61

- Cc loi sai s :
+ Sai s khng do chn mu:
Do o lng
Do trnh , thc ca iu tra vin
Do n v iu tra
Do k hoch iu tra
Do li in n biu mu, phiu cu hi
+ Sai s do tnh cht i biu

62

e/ Sai s trong iu tra thng k

-

Cc bin php hn ch sai s:

+ Lm tt cng tc chun b iu tra

+ Theo di, kim tra qu trnh iu tra.
+ Lm tt cng tc tuyn truyn vn ng

63

Mt nh sx chip cho my vi tnh cho bit t

l ph phm ti nh my ca ng ta lun
di mc 10%. Rt ngu nhin 1000 chip
trong 1 l sx, thy t l ph phm l 10,5%.
Hy xc nh:
Tng th thng k
Mu
Tham s mu
Tham s tng th
64

4 - Tng hp thng k
a/ KN
L tin hnh tp trung, chnh l v h
thng ho mt cch khoa hc cc thng
tin thu thp c nhm bc u
chuyn mt s c im ring ca cc
n v iu tra thnh c im chung
ca tng th nghin cu.
65

4 - Tng hp thng k
b/ ngha
- Bc u c nhng nhn xt khi qut v hin
tng nghin cu.
- L c s cho cc giai on nghin cu sau
c/ Cc hnh thc t chc tng hp
- Tng hp tng cp : thng tin c tng hp
theo tng cp, t cp di ln cp trn theo k
hoch vch sn.
- Tng hp tp trung : Ton b thng tin c
tp trung v mt ni tin hnh tng hp.

66

5 Phn tch thng k

a/ KN
L vic nghin cu nu
ln mt cch tng hp
bn cht v tnh qui lut
ca hin tng trong iu
kin lch s nht nh qua
biu hin bng s lng
l ch yu.
67

5 Phn tch thng k

b/ Yu cu trong phn tch thng k
- Phi tin hnh trn c s phn tch l lun
KT XH
- Phi cn c vo ton b s kin v t
chng trong mi lin h rng buc ln
nhau.
- Phi p dng cc phng php khc nhau
i vi nhng hin tng c tnh cht v
hnh thc pht trin khc nhau.
68

6 - D on thng k
a/ KN
L vic cn c vo ti liu TK v hin
tng nghin cu trong thi gian qua,
dng cc phng php thch hp tnh
ton cc mc tng lai ca hin tng
KT XH nhm a ra nhng cn c cho
qun l.
b/ Yu cu : Tng t nh phn tch TK
69

7 Bo co, gii thch v truyn

t kt qu nghin cu.

70