Bai Giang Nhung Nguyen Ly Co Ban Cua Chu Nghia Mac Lenin PDF

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin
- Trn c s th gii quan v phng php lun Trit hc, kinh t chnh tr Mc - Lnin nghin cu
nhng quy lut kinh t ca qu trnh ra i,pht trin, suy tn ca PTSX TBCN v s ra i, pht trin ca
PTSX mi - PTSX CSCN.
- CNXH khoa hc l kt qu tt nhin ca s vn dng th gii quan, phng php lun Trit hc v
kinh t chnh tr Mc - Lnin vo vic nghin cu lm sng t nhng quy lut khch quan ca qu trnh cch
mng XHCN - bc chuyn bin lch s t CNTB ln CNXH v tin ti CNCS, t vng quc ca tnh tt
yu m qung sang vng quc t do ca con ngi.
=> Mc d ba b phn l lun cu thnh ch ngha Mc - Lnin c i tng nghin cu c th khc
nhau nhng u nm trong mt h thng l lun khoa hc thng nht - l khoa hc v s nghip gii phng
giai cp v sn, gii phng nhn dn lao ng khi ch p bc, bc lt v tin ti gii phng con ngi.
Ngy nay, c th c nhiu hc thuyt vi l tng nhn o v gii phng giai cp, gii phng nhn
dn lao ng v gii phng con ngi khi ch p bc, bc lt nhng ch c ch ngha Mc - Lnin mi l hc
thuyt khoa hc nht, chc chn nht v chn chnh nht thc hin l tng .
2. Khi lc qu trnh hnh thnh v pht trin ch ngha Mc - Lnin

Qu trnh ra i v pht trin ca ch ngha Mc - Lnin bao gm hai giai on ln l giai on hnh
thnh, pht trin ch ngha Mc (do C.Mc, ngghen thc hin) v giai on bo v, pht trin ch ngha Mc
thnh ch ngha Mc - Lnin (do Lnin thc hin).
2.1. Nhng iu, kin tin ca s ra i ch ngha Mc
* Tin kinh t - x hi
- Ch ngha Mc - Lnin ra i vo nhng nm 40 ca th k XIX. y l thi k PTSX TBCN cc
nc Ty u pht trin mnh m trn nn tng ca cuc cch mng cng nghip, khng ch nh du bc
chuyn ho t nn sn xut th cng TBCN sang nn sn xut i cng nghip TBCN m cn lm thay i
su sc cc din x hi, trc ht l s hnh thnh v pht trin ca giai cp v sn.
- Mu thun su sc gia LLSX mang tnh x hi ho vi QHSX mang tnh cht t nhn TBCN
bc l qua cuc khng hong kinh t nm 1825 v hng lot cuc u tranh ca cng nhn chng li ch t
bn. Th hin giai cp v sn tr thnh mt lc lng chnh tr c lp, tin phong trong cuc u tranh
cho nn dn ch, cng bng v tin b x hi
- Thc tin cch mng ca giai cp v sn ny sinh yu cu khch quan l n phi c soi sng bng
l lun khoa hc. Ch ngha Mc ra i l s p ng yu cu khch quan ; ng thi chnh thc tin cch
mng cng tr thnh tin thc tin cho s khi qut v pht trin l lun ch ngha Mc.
* Tin l lun:
- Ch ngha Mc ra i khng ch xut pht t nhu cu khch quan ca lch s m cn l kt qu ca
s k tha tinh hoa di sn l lun ca nhn loi, trong trc tip l: Trit hc c in c, Kinh t chnh tr
hc c in Anh, Ch ngha x hi khng tng Php
- Trit hc c in c, c bit l trit hc ca Hghen v Phoibc nh hng su sc n s
hnh thnh th gii quan v phng php lun trit hc ca con ngi Mc. Trn c s ph phn tnh cht duy
tm thn b trong trit hc Hghen, C.Mc v P.ngghen k tha php bin chng ca ng xy dng
php bin chng duy vt. Vi Phoibc, C.Mc v P.ngghen nh gi cao vai tr t tng ca ng trong
cuc u tranh chng ch ngha duy tm, tn gio, khng nh gii t nhin l tnh th nht, tn ti vnh vin,
khng ph thuc vo thc ca con ngi, to tin quan trng cho bc chuyn bin ca Mc v ngghen
t th gii quan duy tm sang th gii quan duy vt - mt tin l lun ca qu trnh chuyn t lp trng
ch ngha dn ch - cch mng sang lp trng CNCS.
- Kinh t chnh tr c in Anh vi nhng i biu ln l A.Smith v . Ricc gp phn tch cc
vo qu trnh hnh thnh quan nim duy vt v lch s ca ch ngha Mc. T , C. Mc gii quyt nhng
b tc m bn thn cc nh kinh t chnh tr c in Anh khng th vt qua xy dng ln l lun v
GTTD, lun chng khoa hc v bn cht bc lt ca CNTB v ngun gc kinh t ca s dit vong tt yu ca
CNTB cng nh s ra i tt nhin ca CNXH.
- CNXH khng tng c qu trnh pht trin lu di v t n nh cao vo cui th k XVIII u
th k XIX. K tha tinh thn nhn o v nhng quan im ng n ca cc nh CNXH khng tng v
lch s, v c trng ca x hi tng lai tr thnh mt trong nhng tin l lun quan trng cho s ra i
ca l lun khoa hc v CNXH trong ch ngha Mc
Trang 2

* Tin khoa hc t nhin
Cng vi nhng iu kin kinh t - x hi v tin l lun, nhng thnh tu khoa hc t nhin cng
va l tin va l lun c v l nhng minh chng khng nh tnh ng n v th gii quan v phng
php lun ca ch ngha Mc; trc ht phi k n pht hin ra quy lut bo ton v chuyn ho nng lng,
thuyt tin ho v thuyt t bo.
=> Nh vy s ra i ca ch ngha Mc l hin tng hp quy lut; n va l sn phm ca tnh hnh
kinh t - x hi ng thi, ca tri thc nhn loi th hin trong cc lnh vc khoa hc, va l sn phm nng
lc t duy v tinh thn nhn vn ca nhng ngi sng lp ra n.
2.2. Giai on hnh thnh v pht trin ch ngha Mc
Giai on hnh thnh v pht trin ch ngha Mc do C.Mc v P.ngghen thc hin din ra t nhng
nm 1842 - 1843 n sau nhng nm 1847 - 1848 v sau t 1849 n 1895 l qu trnh pht trin su sc
hn. Trong giai on ny, cng vi cc hot ng thc tin, C.Mc v P. ngghen nghin cu t tng ca
nhn loi trn nhiu lnh vc t c i cho n x hi ng thi tng bc cng c, b sung v hon thin
quan im ca mnh.
- Vn dng ch ngha duy vt lch s vo vic nghin cu ton b PTSX TBCN, C.Mc pht hin ra
rng: vic tch nhng ngi sn xut nh khi TLSX bng bo lc l khi im ca s xc lp PTSX TBCN.
- Thng qua tc phm b T bn, C. Mc v P.ngghen trnh by mt cch h thng cc quy lut
vn ng v pht trin ca x hi, cho thy s vn ng v pht trin y l mt qu trnh lch s t nhin
thng qua s tc ng bin chng gia LLSX v QHSX; gia CSHT v KTTT. L lun hnh thi kinh t - x
hi lm cho ch ngha duy vt lch s khng cn l mt gi thuyt m l mt nguyn l c chng
minh mt cch khoa hc.
- T tng duy vt v lch s, v cch mng v sn tip tc c pht trin trong tc phm Ph phn
cng lnh Gta (C.Mc 1875). Trong tc phm ny, nhng vn v nh nc chuyn chnh v sn, v
TKQ ln CNXH, nhng giai on trong qu trnh xy dng CNCS c cp n vi t cch l c s
khoa hc cho l lun cch mng ca giai cp v sn trong cc hot ng hng n tng lai.
2.3. Giai on bo v v pht trin ch ngha Mc trong iu kin lch s mi
* Bi cnh lch s v nhu cu bo v, pht trin ch ngha Mc
- Nhng nm cui th k XIX u th k XX, CNTB pht trin sang mt giai on mi l giai on
CNQ. Bn cht bc lt v thng tr ca CNTB ngy cng bc l r; mu thun trong lng x hi t bn ngy
cng su sc m in hnh l mu thun giai cp gia v sn v t sn. cc nc thuc a, cuc u tranh
chng CNQ to nn s thng nht gia cch mng gii phng dn tc vi cch mng v sn, gia nhn dn
cc nc thuc a vi giai cp cng nhn cc nc chnh quc m trung tm l nc Nga.
- Trong giai on ny cng vi s pht trin ca nn i cng nghip TBCN l s pht trin mnh m
ca khoa hc t nhin. Bn cnh , mt s nh khoa hc ri vo tnh trng khng hong th gii quan, lm
cho ch ngha duy tm li dng gy nh hng n nhn thc v hnh ng ca cc phong tro cch mng.
- y l thi k ch ngha Mc c truyn b rng ri vo nc Nga. bo v a v v li ch ca
giai cp t sn, nhng tro lu t tng nh ch ngha kinh nghim ph phn, ch ngha thc dng .
mang danh i mi ch ngha Mc xuyn tc v ph nhn n.
=> Trong bi cnh nh vy, nhu cu phi khi qut nhng thnh tu khoa hc t nhin rt ra nhng
kt lun v th gii quan v phng php lun, phi thc hin cuc u tranh l lun chng s xuyn tc v
pht trin ch ngha Mc c thc tin nc Nga t ra.
* Vai tr ca V.I.Lnin i vi vic bo v v pht trin ch ngha Mc trong iu kin lch s mi
Qu trnh V.I.Lnin bo v v pht trin ch ngha Mc c th chia thnh ba thi k:
- Nhng nm 1893 - 1907 l nhng nm V.I.Lnin tp trung chng phi dn tu. Lnin a ra nhiu
t tng v tm quan trng ca l lun, ca thc tin v mi quan h gia l lun v thc tin, cp nhiu
n vn u tranh kinh t, u tranh chnh tr, u tranh t tng v c bit l nhn mnh n qu trnh
hnh thnh h t tng ca giai cp v sn.
- Nhng nm 1907 - 1917 l nhng nm vt l hc c cuc khng hong v th gii quan lm xut
hin nhiu t tng duy tm ph nhn ch ngha Mc. Trc tnh hnh , V.I.Lnin tng kt ton b
Trang 3

thnh tu khoa hc t nhin, tng kt nhng s kin lch s vit tc phm Ch ngha duy vt v ch ngha
kinh nghim ph phn (1909) khng ch bo v thnh cng m cn pht trin ch ngha Mc ln tm cao mi.
- Cch mng thng 10 Nga nm1917 thnh cng m ra mt thi i mi - thi i qu ln
CNXH trn phm vi ton cu
Vi nhng cng hin to ln trn c 3 b phn cu thnh ch ngha Mc, tn tui ca V.I.Lnin
gn lin vi ch ngha ny, nh du bc pht trin ton din ca ch ngha Mc thnh ch ngha Mc Lnin.
2.4. Ch ngha Mc - Lnin v thc tin phong tro cch mng th gii
- Ch ngha Mc - Lnin ra i nh hng ln n phong tro cng sn v cng nhn quc t. Nm
1917, cch mng XHCN ca giai cp v sn thng li m ra k nguyn mi cho nhn loi, chng minh tnh
hin thc ca ch ngha Mc - Lnin trong lch s hnh thnh nn cng ng cc nc XHCN, lm cho
CNTB khng cn l h thng duy nht trn th gii.
- iu c v mnh m phong tro cch mng ca GCCN ton th gii, c v mnh m phong
tro u tranh gii phng dn tc ca nhn dn cc nc thuc a.
I. i tng, mc ch v yu cu v phng php hc tp, nghin cu mn hc "Nhng nguyn l

c bn ca ch ngha Mc - Lnin"
1. i tng, mc ch ca vic hc tp, nghin cu
- i tng ca mn hc l nhng quan im c bn, nn tng ca ch ngha Mc - Lnin trong phm vi
ba b phn l lun cu thnh n.
+ Trong phm vi l lun Trit hc ca ch ngha Mc - Lnin, l nhng nguyn l c bn v th
gii quan v phng php lun chung nht.
+ Trong phm vi l lun KTCT ca ch ngha Mc - Lnin, l hc thuyt gi tr; hc thuyt gi tr
thng d; hc thuyt v CNTB c quyn v CNTB c quyn nh nc; khi qut nhng quy lut kinh t c
bn ca PTSX TBCN t khi hnh thnh cho n giai on pht trin cao ca n.
+ Trong phm vi l lun CNXH khoa hc, l s mnh lch s ca GCCN v tin trnh cch mng
XHCN; phn nh cc quy lut kinh t, chnh tr x hi ca qu trnh hnh thnh, pht trin HTKTXH CSCN v
nhng nh hng cho hot ng ca GCCN trong qu trnh thc hin s mnh lch s ca mnh.
- Mc ch: gip cho ngi hc
+ Nm vng nhng quan im khoa hc, cch mng, nhn vn ca ch ngha Mc - Lnin
+ Hiu r c s l lun quan trng nht ca T tng H Ch Minh, ng li cch mng ca
CSVN, nn tng t tng ca ng
+ Xy dng th gii quan, phng php lun khoa hc, nhn sinh quan cch mng, xy dng nim tin
v l tng cch mng
+ Vn dng sng to ch ngha Mc - Lnin trong hot ng nhn thc v thc tin, trong rn luyn v
tu dng o c, p ng yu cu ca con ngi Vit Nam trong s nghip bo v T quc v xy dng
thnh cng CNXH.
2. Mt s yu cu c bn v phng php hc tp, nghin cu
Khi hc tp, nghin cu Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc- Lnin phi m bo mt s yu
cu sau:
- Nhng lun im ca ch ngha Mc - Lnin c th hin trong nhng bi cnh khc nhau nn hnh
thc th hin cng khc nhau. V th, cn phi hiu ng tinh thn, thc cht ca ch ngha Mc - Lnin ;
trnh bnh kinh vin, gio iu trong qu trnh hc tp, nghin cu v vn dng chng.
- S hnh thnh v pht trin nhng lun im ca ch ngha Mc - Lnin l mt qu trnh. V th hc
tp, nghin cu mi lun im ca ch ngha Mc - Lnin phi t trong mi lin h vi cc lun im khc,
cc b phn cu thnh thy tnh thng nht, a dng v nht qun ca ch ngha Mc - Lnin.
- Hc tp, nghin cu nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin hiu r c s l lun quan
trng nht ca T tng H Ch Minh, ng li cch mng ca CSVN, nn tng t tng ca ng, gn
vo thc tin cch mng Vit Nam v ca thi i thy c s vn dng mt cch sng to ca Ch tch
H Ch Minh.
Trang 4

- Hc tp, nghin cu nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin p ng nhng yu cu
ca con ngi Vit Nam trong giai on mi.
- Ch ngha Mc - Lnin khng phi l h thng khp kn m l h thng l lun khng ngng pht
trin trn c s pht trin ca thi i.
Trang 5
PHN TH NHT
TH GII QUAN V PHNG PHP LUN TRIT HC CA CH NGHA MC LNIN
CHNG I
CH NGHA DUY VT BIN CHNG
I. Ch ngha duy vt v ch ngha duy vt bin chng
1. S i lp gia CNDV vi CNDT trong vic gii quyt vn c bn ca Trit hc
- Tng kt ton b lch s Trit hc, c bit l Trit hc c in c, ngghen khi qut: Vn c
bn ln ca Trit hc, c bit l trit hc hin i, l mi quan h gia t duy v tn ti; gia thc v vt
cht, gia tinh thn v gii t nhin.
- Vn c bn ca trit hc c phn tch trn hai mt:
+ Th nht: Gia thc v vt
cht th ci no c trc, ci no c sau, ci no quyt nh ci no?
+ Th hai: Con ngi c kh nng nhn thc c th gii hay khng?
- Vic gii quyt vn c bn ca Trit hc l xut pht im ca cc trng phi ln: CNDV v
CNDT; kh tri lun v bt kh tri lun. Ngoi ra cn c ch ngha nh nguyn v hoi nghi lun.
+ CNDV l trng phi Trit hc xut pht t quan im: bn cht ca th gii l vt cht; vt cht
l tnh th nht, thc l tnh th hai; vt cht c trc v quyt nh thc.
+ CNDT l trng phi trit hc xut pht t quan im: bn cht th gii l thc; thc l tnh
th nht, vt cht l tnh th hai; thc c trc v quyt nh vt cht.
CNDT c hai hnh thc c bn l CNDT ch quan v CNDT khch quan. CNDT ch quan tha nhn
tnh th nht ca thc con ngi. Trong khi ph nhn s tn ti khch quan ca hin thc, CNDT ch quan
khng nh mi s vt hin tng ch l s phc hp nhng cm gic ca c nhn. CNDT khch quan cng
tha nhn tnh th nht ca thc nhng thc c quan nim l tinh thn khch quan, thc khch quan c
trc v c lp vi thc con ngi
2. CNDV bin chng-hnh thc pht trin cao nht ca CNDV
- CNDV cht phc l kt qu nhn thc ca cc nh Trit hc duy vt thi c i, ng nht vt cht vi
mt hay mt s cht c th, coi l thc th u tin, l bn nguyn ca v tr. Nhn thc cn mang nng
tnh trc quan nn nhng kt lun ca h v th gii cn ngy th, cht phc. Tuy nhin n ly gii t
nhin gii thch gii t nhin ch khng da vo thn linh, thng .
- CNDV siu hnh l hnh thc c bn th hai ca CNDV th hin kh r t th k XV n th k XVIII
v t nh cao vo th k XIX. Nhn thc th gii nh mt c my khng l m mi b phn cu to nn c
my tn ti bit lp vi nhau, nu c bin i th ch l s tng gim n thun v lng.
- CNDV bin chng l hnh thc c bn th ba ca CNDV do C.Mc v P.ngghen bt u xy dng t
nhng nm 40 ca th k XIX sau c V.I.Lnin v nhng ngi k tc ng bo v v pht trin. Trn
c s phn nh ng hin thc khch quan trong mi lin h ph bin v s pht trin, CNDV bin chng
cung cp cng c v i cho hot ng nhn thc khoa hc v thc tin cch mng.
II. Quan im ca CNDV bin chng v vt cht, thc v mi quan h gia vt cht v thc
1. Vt cht
1.1. Phm tr vt cht
* Khi qut quan nim ca ch ngha duy vt trc C. Mc v vt cht
- Theo quan im ca CNDT quan nim bn cht th gii, c s ca mi s tn ti l bn nguyn tinh
thn, l ch thng , l nim tuyt i no .cn vt cht l sn phm ca bn nguyn tinh thn
- Theo quan im ca CNDV th bn cht ca th gii l vt cht - ci tn ti vnh vin to nn mi s
vt hin tng cng vi nhng thuc tnh ca chng.
- Trc khi CNDV bin chng ra i, cc nh Trit hc duy vt quan nim vt cht l mt hay mt s
cht t c, u tin, sn sinh ra v tr. Tc l h ng nht vt cht vi vt th dn n khng hiu c bn
cht ca cc hin tng thc cng nh mi quan h gia vt cht v thc; khng c c s xc nh biu
Trang 6

hin ca vt cht trong i sng x hi cho nn khng c c s ng trn quan im duy vt khi gii quyt
cc vn x hi.
- Cui th k XIX u th k XX, vi s pht trin ca khoa hc - t nhin bc b quan im ca
cc nh duy vt v nhng cht c coi l gii hn tt cng, dn ti cuc khng hong v th gii quan
nghin cu. T CNDT li dng khng nh bn cht phi vt cht ca th gii, khng nh vai tr ca
cc lc lng siu nhin i vi qu trnh sng to ra th gii.
* nh ngha ca Lnin v vt cht, nhng ni dung c bn v ngha ca n
Lnin a ra mt nh ngha khoa hc v phm tr vt cht nh sau: Vt cht l mt phm tr trit
hc dng ch thc ti khch quan c em li cho con ngi trong cm gic, c cm gic ca chng ta
sao chp li, chp li, phn nh, v tn ti khng l thuc vo cm gic.
- Theo nh ngha V.I.Lnin v vt cht:
+ Cn phn bit vt cht vi t cch l phm tr Trit hc vi nhng dng biu hin c th ca vt cht.
Khng th ng nht vt cht vi mt hay mt s dng biu hin c th ca vt cht.Vt cht vi t cch l
phm tr Trit hc l kt qu ca s khi qut ho, tru tng ho nhng thuc tnh, nhng mi lin h vn c
ca cc s vt; phn nh ci chung, v hn, v tn, khng sinh ra khng mt i.
+ c trng quan trng nht ca vt cht l thuc tnh khch quan, tc l tn ti ngoi thc, c lp v
khng ph thuc vo thc ca con ngi.
+ Vt cht l ci c th gy nn cm gic con ngi khi n trc tip hoc gin tip tc ng n gic
quan ca con ngi; thc l s phn nh i vi vt cht,cn vt cht l ci c thc phn nh.
- ngha nh ngha vt cht ca V.I.Lnin:
+ Vic tm ra thuc tnh quan trng nht ca vt cht l thuc tnh khch quan, V.I.Lnin phn bit s
khc nhau gia vt cht v vt th, khc phc c hn ch trong quan nim v vt cht ca CNDV c v
CNDT
+ Khng nhng khng nh tnh th nht ca vt cht, tnh th hai ca thc m cn khng nh kh
nng con ngi c th nhn thc c thc ti khch quan qua s chp li, chp li, phn nh ca con
ngi i vi thc ti khch quan.
1.2. Phng thc v hnh thc tn ti ca vt cht
* Vn ng l phng thc tn ti ca vt cht
Ph.ngghen nh ngha: "Vn ng, hiu theo ngha chung nht, - tc c hiu l mt phng thc tn
ti ca vt cht, l mt thuc tnh c hu ca vt cht, - th bao gm tt c mi s thay i v mi qu trnh
din ra trong v tr, k t s thay i v tr n gin cho n t duy".
ngghen chia vn ng thnh 5 hnh thc c bn: vn ng c gii (s di chuyn v tr ca cc vt th
trong khng gian); vn ng vt l (vn ng ca cc phn t, in t, cc ht c bn, cc qu trnh nhit,
in...); vn ng ho hc (s bin i cc cht v c, hu c trong nhng qu trnh ho hp v phn gii);
vn ng sinh vt (s bin i cc c th sng, bin thi cu trc gen...); vn ng x hi (s bin i trong
cc lnh vc kinh t, chnh tr, vn ho... ca i sng x hi).
Cc hnh thc vn ng trn c sp xp th t t thp n cao, hnh thc vn ng cao xut hin trn
c s hnh thc vn ng thp. Mi s vt c th c nhiu hnh thc vn ng khc nhau song bn thn n bao
gi cng c c trng bi hnh thc vn ng cao nht m n c. Vn ng l tuyt i, l vnh vin.
ng im l tng i, tm thi v ng im, cn bng ch xy ra trong mt s quan h nht nh ch
khng xy ra vi mi quan h; trong mt hnh thc vn ng ch khng phi trong mi hnh thc vn ng;
ch tn ti trong mt thi gian nht nh.
* Khng gian, thi gian l nhng hnh thc tn ti ca vt cht
Khng gian l ni n v tr, di qung tnh (chiu cao, chiu rng, chiu di) v tn ti trong mi
tng quan nht nh (trc hay sau, trn hay di, bn phi hay bn tri...). Thi gian l xt n qu trnh
bin i: nhanh hay chm, k tip v chuyn ho... Khng gian v thi gian c tnh khch quan, tnh vnh cu,
tnh v tn v v hn.
1.3. Tnh thng nht vt cht ca th gii
CNDVBC khng nh: bn cht ca th gii l vt cht, th gii thng nht tnh vt cht ca n.
Ngha l:
Trang 7

- Ch c mt th gii duy nht l th gii vt cht.
- Th gii vt cht tn ti vnh vin, v tn, v hn, khng c sinh ra v khng b mt i.
- Mi tn ti ca th gii vt cht u c mi lin h khch quan, thng nht vi nhau.
2. thc
2.1. Ngun gc ca thc
- Ngun gc t nhin ca thc: th hin qua s hnh thnh ca b c con ngi v hot ng ca b
c cng mi quan h gia con ngi vi th gii khch quan; trong , th gii khch quan tc ng n
b c con ngi to ra qu trnh phn nh nng ng, sng to.
+ V b c ngi: thc l thuc tnh ca mt dng vt cht c t chc cao l b c ngi, l kt
qu hot ng sinh l thn kinh ca b c.
+ V mi quan h gia con ngi vi th gii khch quan to ra qu trnh phn nh nng ng, sng
to: thng qu hot ng ca cc gic quan tc ng n b c ngi, hnh thnh nn qu trnh phn nh.
+ Phn nh l s ti to nhng c im ca dng vt cht ny dng vt cht khc trong qu trnh
tc ng ln nhau gia chng.
Phn nh l thuc tnh ca tt c cc dng vt cht song phn nh c th hin di nhiu hnh thc:
phn nh vt l, ho hc; phn nh sinh hc; phn nh tm l v phn nh nng ng, sng to (phn nh
thc)
Phn nh vt l, ho hc l hnh thc thp nht, c trng cho vt cht v sinh, th hin qua nhng bin
i v c, l, ho khi c s tc ng ln nhau gia cc dng vt cht v sinh => phn nh mang tnh th ng,
cha c nh hng.
Phn nh sinh hc l hnh thc phn nh cao hn, c trng cho t nhin hu sinh, th hin qua tnh kch
thch, tnh cm ng, phn xkhi c s tc ng t bn ngoi mi trng ln c th sng.
Phn nh tm l l phn nh ca ng vt c h thn kinh trung ng c thc hin trn c s iu
khin ca h thn kinh qua c ch phn x c iu kin.
Phn nh nng ng sng to l hnh thc phn nh cao nht trong cc hnh thc phn nh, n ch c
thc hin dng vt cht pht trin cao nht, c t chc cao nht l b c ngi. y l s phn nh c tnh
ch ng,la chn thng tin, x l thng tin, to ra nhng thng tin mi, pht hin ngha ca thng tin.
- Ngun gc x hi ca thc: bao gm lao ng v ngn ng, chng va l ngun gc, va l tin
cho s ra i ca thc
+ Lao ng: l qu trnh con ngi s dng cng c tc ng vo gii t nhin nhm thay i gii t
nhin cho ph hp vi nhu cu ca con ngi; l qu trnh trong bn thn con ngi ng vai tr mi gii,
iu tit s trao i vt cht gia mnh vi t nhin
Trong qu trnh lao ng, con ngi tc ng vo th gii khch quan lm th gii khch quan bc l
nhng thuc tnh, nhng kt cu, nhng quy lut vn ng. ca n, biu hin thnh nhng hin tng nht
nh m con ngi c th quan st c. T thng qua cc gic quan, tc ng vo b no ngi, to ra
kh nng hnh thnh nn nhng tri thc ni ring v thc ni chung. Tc l, s ra i ca thc ch yu do
hot ng ci to th gii khch quan thng qua qu trnh lao ng.
+ Ngn ng: l h thng tn hiu, vt cht cha ng thng tin mang ni dung thc.
S ra i ca ngn ng gn lin vi lao ng, thng qua lao ng, ngn ng hnh thnh v pht
trin. Nh ngn ng con ngi giao tip, c kt thc tint th h ny sang th h khc.
=> Ngun gc trc tip quan trng nht cho s ra i v pht trin ca thc l lao ng, sau lao
ng v ng thi vi lao ng l ngn ng.
2.2. Bn cht v kt cu ca thc
* Bn cht ca thc
thc l s phn nh nng ng, sng to th gii khch quan vo b c con ngi; l hnh nh ch
quan ca th gii khch quan.
- Tnh cht nng ng v sng to ca s phn nh thc c th hin kh nng hot ng tm - sinh
l ca con ngi trong vic nh hng tip nhn thng tin, chn lc thng tin.Ngoi ra n cn th hin
Trang 8

qu trnh con ngi to ra nhng gi tng, huyn thoitrong i sng tinh thn hoc khi qut bn cht,
quy lut khch quan, xy dng cc m hnh.
- thc l hnh nh ch quan ca th gii khch quan tc l thc l hnh nh v th gii khch quan
nhng khng cn y nguyn nh th gii khch quan m ci bin thng qua lng knh ch quan ca con
ngi.
- thc l mt hin tng x hi v mang bn cht x hi. S ra i v tn ti ca thc gn lin vi
hot ng thc tin. Do thc sng to li hin thc theo nhu cu ca thc tin x hi.
* Kt cu ca thc
thc c kt cu cc k phc tp. Vi cch tip cn thc theo cc yu t c bn nht hp thnh,
thc bao gm: tri thc, tnh cm v ch (trong tri thc l yu t c bn nht) ngoi ra cn c th bao
gm nhiu yu t khc.
- Tri thc l ton b nhng hiu bit ca con ngi, l kt qu ca qu trnh nhn thc,l s ti to li
hnh nh ca i tng c nhn thc di dng cc loi ngn ng.
- Tnh cm l nhng rung ng biu hin thi ca con ngi trong cc quan h, c hnh thnh t
s khi qut nhng cm xc c th ca con ngi khi nhn s tc ng ca ngoi cnh.
- ch l kh nng huy ng s mnh bn thn vt qua nhng cn tr trong qu trnh thc hin mc
ch ca con ngi, l quyn lc ca con ngi i vi mnh, n iu khin, iu chnh hnh vi con ngi
hng n mc ch mt cch t gic, lm ch bn thn v quyt on trong hnh ng
=> Cc yu t to thnh thc c quan h bin chng vi nhau, song tri thc l yu t quan trng
nht; l phng thc tn ti ca thc, ng thi l nhn t nh hng i vi s pht trin v quyt nh
mc biu hin ca cc yu t khc.
3. Mi quan h gia vt cht v thc

3.1. Vai tr ca vt cht i vi thc
Vt cht l ci c trc, thc l ci c sau; vt cht l ngun gc ca thc; vt cht quyt nh
thc; thc l s phn nh i vi vt cht
- thc l sn phm ca mt dng vt cht c t chc cao l b c ngi
- Cc yu t to thnh ngun gc t nhin v x hi ca thc u l t chnh bn thn th gii vt cht
hoc nhng dng tn ti ca vt cht
- thc l ci phn nh th gii vt cht, l hnh nh v th gii vt cht nn ni dung phn nh, hnh
thc biu hin cng nh mi s bin i ca thc c quyt nh bi vt cht.
3.2. Vai tr ca thc i vi vt cht
Trong mi quan h vi vt cht, thc c th tc ng tr li vt cht thng qua hot ng thc
tin ca con ngi.
- Vai tr ca thc th hin chnh vai tr ca con ngi. Mi hot ng ca con ngi u do thc
ch o thc hin mc tiu ca mnh
- S tc ng tr li ca thc i vi vt cht theo 2 hng:
+ Hng tch cc: thc phn nh ng hin thc khch quan, con ngi nhn thc ng, c ch,
ngh lcth s vt qua nhng thch thc trong cuc sng
+ Hng tiu cc: thc phn nh khng ng hin thc khch quan, con ngi hot ng bt chp
quy lut khch quan s gy ra nhng tc hi cho chnh cuc sng ca mnh.
4. ngha phng php lun
- Trong hot ng nhn thc v thc tin i hi phi xut pht t thc t khch quan, tn trng khch
quan ng thi pht huy tnh nng ng ch quan
+ Xut pht t thc t khch quan, tn trng khch quan i hi trong nhn thc v hnh ng phi
xut pht t hin thc khch quan ra ng li, ch trng, bin php thc hin mc tiu .
+ Pht huy tnh nng ng ch quan tc l pht huy tnh tch cc, nng ng, sng to ca thc v
pht huy vai tr ca con ngi, i hi mi ngi phi tch cc hc tp, nng cao trnh lm ch tri thc
- i hi trong thc tin cng nh trong nhn thc phi khc phc bnh ch quan duy ch, ly tnh
cm lm im xut pht cho chin lc, chnh sch
Trang 9
Trang 10
CHNG II
PHP BIN CHNG DUY VT
I. Php bin chng v php bin chng duy vt
1. Php bin chng v cc hnh thc c bn ca php bin chng
1.1. Khi nim bin chng, php bin chng
- Khi nim bin chng dng ch nhng mi lin h, tng tc, chuyn ho v vn ng, pht trin
theo quy lut ca cc s vt, hin tng, qu trnh trong gii t nhin, x hi v t duy.
+ Bin chng khch quan l bin chng ca th gii vt cht
+ Bin chng ch quan l s phn nh bin chng khch quan vo trong i sng thc ca con ngi.
- Php bin chng l hc thuyt nghin cu, khi qut bin chng ca th gii thnh h thng cc
nguyn l, quy lut khoa hc nhm xy dng h thng cc nguyn tc phng php lun ca nhn thc v
thc tin
1.2. Cc hnh thc c bn ca php bin chng
- Php bin chng cht phc thi c i: l hnh thc u tin ca php bin chng trong lch s Trit
hc. N nhn thc ng v tnh bin chng ca th gii nhng bng trc kin thin ti, bng trc quan cht
phc, ngy th, khng phi da trn nhng thnh tu pht trin ca khoa hc t nhin.
- Php bin chng duy tm c in c: c khi u t Cant v hon thin Hghen. H trnh
by nhng t tng c bn nht ca php bin chng duy tm mt cch c h thng, coi bin chng l qu
trnh pht trin khi u ca nim tuyt i, coi bin chng ch quan l c s ca bin chng khch quan.
Nh vy h xy dng php bin chng duy tm vi h thng phm tr, quy lut chung, c lgic cht ch
ca thc, tinh thn
- Php bin chng duy vt: C. Mc v P. ngghen khc phc nhng hn ch trong php bin chng
c in c sng to nn php bin chng duy vt. y l giai on pht trin cao nht ca php bin
chng trong lch s Trit hc, l s k tha trn tinh thn ph phn i vi php bin chng c in c
2. Php bin chng duy vt
2.1. Khi nim php bin chng duy vt
- P. ngghen: Php bin chng ... l mn khoa hc v nhng quy lut ph bin ca s vn ng v s
pht trin ca t nhin, ca x hi loi ngi v ca t duy
- Khi nhn mnh vai tr ca mi lin h ph bin, P. ngghen nh ngha: Php bin chng l khoa
hc v s lin h ph bin
- Khi nhn mnh vai tr ca nguyn l s pht trin, V.I.Lnin khng nh: Trong s nhng thnh qu
th thnh qu ch yu l php bin chng, tc l hc thuyt v s pht trin, di hnh thc hon b nht,
su sc nht v khng phin din, hc thuyt v tnh tng i ca nhn thc ca con ngi, nhn thc ny
phn nh vt cht lun pht trin khng ngng.
2.2. Nhng c trng c bn v vai tr ca php bin chng duy vt
- Php bin chng duy vt ca ch ngha Mc - Lnin l php bin chng c xc lp trn nn tng ca
th gii quan duy vt khoa hc.
- Trong php bin chng duy vt ca ch ngha Mc - Lnin c s thng nht gia ni dung th gii
quan (duy vt bin chng) v phng php lun (bin chng duy vt), do n khng dng li s gii thch
th gii m cn l cng c nhn thc th gii v ci to th gii.
II. Cc nguyn l c bn ca PBCDV
1. Nguyn l mi lin h ph bin
1.1. Khi nim mi lin h, mi lin h ph bin
- Mi lin h l khi nim dng ch s quy nh, s tc ng, s chuyn ho ln nhau gia cc s vt
hin tng hay gia cc mt, cc yu t ca mi s vt, hin tng trong th gii
- Khi nim mi lin h ph bin dng ch cc mi lin h tn ti nhiu s vt, hin tng ca th
gii.
1.2. Tnh cht ca cc mi lin h
Trang 11

- Tnh khch quan ca cc mi lin h: s quy nh, tc ng v chuyn ho ln nhau gia cc s vt,
hin tng l ci vn c ca n, khng ph thuc vo mun ch quan ca con ngi
- Tnh ph bin ca cc mi lin h: tt c cc s vt, hin tng no tn ti cng l mt h thng, tn
ti trong mi lin h vi cc s vt, hin tng khc, tng tc lm bin i ln nhau.
1.3. ngha phng php lun
- T tnh khch quan v ph bin ca cc mi lin h cho thy trong hot ng nhn thc v thc tin
phi c quan im ton din. Tc l trong nhn thc v x l tnh hung phi xem xt s vt, hin tng trong
mi quan h bin chng ln nhau.
- T tnh cht a dng, phong ph ca cc mi lin h i hi khi thc hin quan im ton din phi
kt hp vi quan im lch s c th tc l trong thc tin phi xt n nhng tnh cht c th ca i tng
nhn thc v tnh hung phi gii quyt khc nhau trong thc tin.
2. Nguyn l v s pht trin

2.1. Khi nim pht trin
- Quan im siu hnh: pht trin l s tng gim n thun v lng, khng c s thay i v cht ca
s vt; xem pht trin l qu trnh tin ln lin tc, khng tri qua nhng bc quanh co phc tp
- Quan im bin chng: khi nim pht trin dng ch qu trnh vn ng theo khuynh hng i ln
t thp n cao, t n gin n phc tp.
2.2. Tnh cht ca s pht trin
- Tnh khch quan ca s pht trin:biu hin trong ngun gc ca s vn ng v pht trin bt
ngun t bn thn s vt, hin tng, l qu trnh gii quyt mu thun trong s vt, hin tng
- Tnh ph bin ca s pht trin: th hin cc qu trnh pht trin din ra trong cc lnh vc t
nhin, x hi v t duy.
- Tnh a dng, phong ph ca s pht trin: pht trin l khuynh hng chung ca th gii, tuy nhin
mi s vt, hin tng li c qu trnh pht trin khng hon ton ging nhau.
- L c s l lun khoa hc nh hng vic nhn thc v ci to th gii.
- Quan im pht trin i hi phi khc phc t tng bo th, tr tr, nh kin vi s pht trin.
- Quan im pht trin lun t s vt, hin tng theo khuynh hng i ln. Tuy nhin, pht trin l
mt qu trnh bin chng bao hm tnh thun nghch i hi chng ta phi nhn thc c tnh quanh co, phc
tp ca s vt, hin tng trong qu trnh pht trin.
III. Cc cp phm tr c bn ca php bin chng duy vt
Phm tr l khi nim rng nht phn nh nhng mt, nhng thuc tnh, nhng mi lin h chung, c bn
nht ca cc s vt hin tng thuc mt lnh vc nht nh
1. Ci chung v ci ring
1.1. Phm tr ci chung v ci ring
- Phm tr ci ring dng ch mt s vt,mt hin tng, mt qu trnh nht nh
- Phm tr ci chung dng ch nhng mt, nhng thuc tnh, nhng yu t tn ti ph bin
nhiu s vt hin tng
- Ci n nht l nhng c tnh, nhng tnh cht.ch tn ti mt s vt, mt hin tng no m
khng lp li cc s vt hin tng khc
1.2. Quan h bin chng gia ci ring v ci chung
- Ci ring v ci chung u tn ti khch quan
- Ci chung ch tn ti trong ci ring, thng qua ci ring m biu hin s tn ti ca mnh
- Ci ring ch tn ti trong mi quan h vi ci chung, khng c ci ring tn ti c lp tuyt i
tch ri ci chung
- Ci ring l ci ton b, phong ph, a dng hn ci chung; ci chung l b phn nhng su sc hn
ci ring
- Ci chung v ci n nht c th chuyn ho cho nhau trong nhng iu kin xc nh
Trang 12

- Cn phi nhn thc ci chung vn dng vo ci ring c th trong cc hot ng ca con ngi.
ng thi mun nm c ci chung th cn phi xut pht t nhng ci ring.
- Cn phi c bit ho ci chung trong mi iu kin hon cnh c th gii quyt mi trng hp c
th.
- Trong hot ng nhn thc v thc tin, s chuyn ho gia ci cn nht v ci chung no c li ta
cn ch ng tc ng vo n nhanh chng tr thnh hin thc.
2. Nguyn nhn v kt qu
2.1. Phm tr nguyn nhn, kt qu
- Phm tr nguyn nhn l khi nim dng ch s tc ng ln nhau gia cc mt trong mt s vt,
hin tng hoc gia cc s vt hin tng vi nhau, gy nn mt s bin i nht nh
- Phm tr kt qu l khi nim dng ch nhng bin i xut hin do s tc ng gia cc mt, cc
yu t trong mt s vt, hin tng hoc gia cc s vt hin tng to nn.
- Nguyn c l ci khng c mi lin h bn cht vi kt qu
- iu kin l nhng yu t bn ngoi tc ng ti s hnh thnh kt qu
2.2. Quan h bin chng gia nguyn nhn v kt qu
- Nguyn nhn sinh ra kt qu cho nn nguyn nhn bao gi cng c trc kt qu, cn kt qu bao
gi cng xut hin sau nguyn nhn
- Tnh phc tp ca mi quan h nhn qu:
+ Mt nguyn c th sinh ra mt hoc nhiu kt qu v mt kt qu cng c th do mt hoc nhiu
nguyn nhn to ra
+ Nu cc nguyn nhn tc ng cng chiu th xu hng hnh thnh kt qu s din ra nhanh hn
v ngc li
- V tr mi quan h nhn qu c tnh cht tng i. Trong mi quan h ny l nguyn nhn nhng
trong mi quan h khc li l kt qu
- Do mi lin h nhn qu c tnh khch quan nn phi tm nguyn nhn dn n kt qu trong th gii
hin thc ch khng phi th gii tinh thn
- Do mi lin h nhn qu rt a dng, phc tp nn phi phn bit chnh xc cc nguyn nhn c
phng php gii quyt ng n
- V nguyn nhn c th dn n nhiu kt qu v ngc li cho nn phi c ci nhn ton din v lch
s c th trong vic gii quyt v ng dng quan h nhn qu.
3. Tt nhin v ngu nhin
3.1. Phm tr tt nhin v ngu nhin
- Phm tr tt nhin l khi nim dng ch ci do nhng nguyn nhn c bn, bn trong ca s vt,
hin tng quyt nh v trong nhng iu kin nht nh phi xy ra nh th ch khng th khc (gn vi
nguyn nhn c bn, bn trong)
- Phm tr ngu nhin khi nim dng ch ci do cc nguyn nhn bn ngoi quyt nh cho nn n
c th xut hin hoc khng xut hin, c th xut hin nh th ny hoc th khc (gn vi nguyn nhn bn
ngoi)
3.2. Quan h bin chng gia tt nhin v ngu nhin
- Tt nhin v ngu nhin u tn ti khch quan v c vai tr nht nh i vi s pht trin ca s
vt hin tng, trong tt nhin gi vai tr quyt nh.
- Tt nhin v ngu nhin l hai mt va thng nht va i lp, do khng c ci tt nhin thun
tu v ngu nhin thun tu:
+ Ci tt nhin lun vch ng i cho mnh thng qua v s ci ngu nhin
+ Ci ngu nhin l hnh thc biu hin ca ci tt nhin, b sung cho ci tt nhin.
Trang 13

- Ranh gii gia ci tt nhin v ngu nhin ch c tnh tng i bi v chng c th chuyn ho ln
nhau.
- Trong hot ng nhn thc v thc tin phi cn c vo ci tt nhin l chnh nhng khng c b
qua ci ngu nhin, khng tch ri ci tt nhin ra khi ci ngu nhin
- Do tt nhin v ngu nhin c th chuyn ho cho nhau cho nn cn tao iu kin cn tr hoc
thc y s chuyn ho gia chng theo mc ch nht nh.
4. Ni dung v hnh thc

4.1. Phm tr ni dung, hnh thc
- Phm tr ni dung l khi nim dng ch s tng hp tt c nhng mt, nhng yu t, nhng qu
trnh to nn s vt hin tng
- Phm tr hnh thc l khi nim dng ch phng thc tn ti v pht trin ca s vt hin tng,
l h thng cc mi lin h tng i bn vng gia cc yu t ca n
4.2. Quan h bin chng gia ni dung v hnh thc
- Ni dung v hnh thc gn b cht ch, thng nht bin chng vi nhau, cng mt ni dung c th
biu hin ra trong nhiu hnh thc v cng mt hnh thc c th cha nhiu ni dung
- Gia ni dung v hnh thc c mi quan h bin chng vi nhau, trong ni dung quyt nh hnh
thc v hnh thc tc ng tr li ni dung. Khuynh hng ch o ca ni dung l thng xuyn bin i,
hnh thc tng i n nh. Hnh thc ph hp vi ni dung th thc y s vt hin tng pht trin v
ngc li.
- Ni dung v hnh thc lun thng nht hu c vi nhau, v vy khng c tch ri ni dung v hnh
thc cng nh tuyt i ho mt trong hai mt
- Do ni dung quyt nh hnh thc nn khi nghin cu s vt hin tng trc ht phi cn c vo ni
dung.
- Trong thc tin cn pht huy tc dng tch cc ca hnh thc i vi ni dung trn c s to ra tnh
ph hp ca hnh thc vi ni dung, ng thi phi thay i nhng hnh thc khng cn ph hp vi ni dung
5. Bn cht v hin tng
5.1. Phm tr bn cht v hin tng
- Phm tr bn cht l khi nim dng ch s tng hp tt c nhng mt, nhng mi lin h tt
nhin, tng i n nh bn trong, quy nh s vn ng v pht trin ca s vt hin tng.
- Phm tr hin tng l khi nim dng ch s biu hin ca nhng mt, nhng mi lin h trong
nhng iu kin xc nh
5.2. Quan h bin chng gia bn cht v hin tng
Bn cht v hin tng cng tn ti khch quan, l hai mt va thng nht va i lp vi nhau:
- S thng nht bin chng:
+ Bn cht lun bc l ra qua hin tng, hin tng lun l s biu hin ca mt bn cht nht
nh
+ Khi bn cht thay i th hin tng cng thay i theo
- S i lp bin chng:
+ Bn cht l ci chung, ci tt yu; hin tng l ci ring bit
+ Bn cht l ci bn trong, hin tng l ci bn ngoi
+ Bn cht l ci tng i n nh; hin tng l ci thng xuyn bin i
- Khi nhn thc s vt hin tng i hi khng dng li hin tng b ngoi m phi i su vo
bn cht bn trong, phi qua nhiu hin tng khc nhau mi c th nhn thc ng bn cht
- Trong hot ng nhn thc v thc tin phi cn c vo bn cht ch khng cn c vo hin tng
th mi nh gi y v s vt hin tng
Trang 14
6. Kh nng v hin thc

6.1. Phm tr kh nng v hin thc
Cp phm tr hin thc v kh nng dng phn nh mi quan h bin chng gia nhng g hin c,
hin ang tn ti thc s (hin thc) vi nhng g hin cha c nhng s c, s ti khi c cc iu kin tng
ng (kh nng)
6.2. Quan h bin chng gia kh nng v hin thc
- Kh nng v hin thc tn ti trong mi quan h thng nht, khng tch ri, lun lun chuyn ho
ln nhau.
- Trong nhng iu kin nht nh, mi s vt hin tng c th tn ti mt hoc nhiu kh nng
khc nhau
- Trong i sng x hi, kh nng chuyn ho thnh hin thc phi c iu kin khch quan v nhn t
ch quan:
+ Nhn t ch quan: tnh tch cc x hi ca thc ch th con ngi chuyn ho kh nng
thnh hin thc
+ iu kin khch quan: s tng hp cc mi quan h v hon cnh, khng gian, thi gian to
nn s chuyn ho .
- Trong hot ng nhn thc v thc tin, cn phi da vo hin thc xc lp nhn thc v hnh
ng
- Trong hot ng nhn thc v thc tin, phi nhn thc ton din cc kh nng t trong hin thc
c phng php hot ng thc tin ph hp vi s pht trin ca nhng hon cnh nht nh.
IV. Cc quy lut c bn ca PBCDV
- Quy lut l nhng mi lin h khch quan, bn cht, tt nhin, ph bin v lp li gia cc mt, cc yu
t, cc thuc tnh bn trong mi s vt, hay gia cc s vt, hin tng vi nhau.
- Cn c vo mc ca tnh ph bin, ngi ta chia thnh:
+ Nhng quy lut ring: l nhng quy lut ch tc ng trong phm vi nht nh ca cc s vt, hin
tng cng loi
+ Nhng quy lut chung: l nhng quy lut tc ng trong phm vi rng hn quy lut ring, tc ng
trong nhiu loi s vt, hin tng khc nhau
+ Nhng quy lut ph bin: l nhng quy lut tc ng trong tt c cc lnh vc t t nhin, x hi cho
n t duy
- Cn c vo lnh vc tc ng, ngi ta chia thnh:
+ Nhng quy lut t nhin: l nhng quy lut ny sinh v tc ng trong gii t nhin, k c c th con
ngi, khng phi thng qua hot ng c thc ca con ngi.
+ Nhng quy lut x hi: l nhng quy lut hot ng ca chnh con ngi trong cc quan h x hi
+ Nhng quy lut ca t duy: l nhng quy lut thuc mi lin h ni ti ca nhng khi nim, phm
tr, phn on, suy lun v ca qu trnh pht trin nhn thc l tnh con ngi.
1. Quy lut chuyn ho t nhng s thay i v lng thnh nhng s thay i v cht v ngc
li
- Theo quy lut: phng thc chung ca cc qu trnh vn ng, pht trin l: nhng s thay i v cht
ca s vt c c s tt yu t nhng s thay i v lng ca s vt v ngc li, nhng s thay i v cht
ca s vt li to ra nhng bin i mi v lng ca s vt trn phng din khc nhau
1.1. Khi nim cht, lng
- Khi nim cht dng ch tnh quy nh khch quan vn c ca s vt, hin tng; l s thng nht
hu c cc thuc tnh cu thnh n, phn bit n vi ci khc.
+ To thnh cht ca s vt l do cc thuc tnh khch quan vn c ca s vt. Mi s vt, hin tng
u c nhng thuc tnh c bn v khng c bn nhng ch c nhng thuc tnh c bn mi hp thnh cht
ca s vt. Khi thuc tnh c bn thay i th cht thay i theo
Trang 15

+ Cht ca s vt, hin tng khng ch c xc nh bi cht ca cc yu t cu thnh m cn bi
cu trc v phng thc lin kt gia chng thng qua cc mi lin h c th.
- Khi nim lng dng ch tnh quy nh khch quan vn c ca s vt v cc phng din: s
lng cc yu t cu thnh, quy m ca s tn ti, tc , nhp iu ca cc qu trnh vn ng, pht trin ca
s vt
Mt s vt c th tn ti nhiu loi lng khc nhau.
Cht v lng l hai phng din khc nhau ca cng mt s vt, hin tng. Tuy nhin s phn
bit gia cht v lng ch mang tnh tng i.
1.2. Quan h bin chng gia cht v lng
- Bt k mt s vt, hin tng no cng l s thng nht gia hai mt cht v lng tc ng ln
nhau mt cch bin chng.
- S thay i v lng tt yu s dn ti s chuyn ho v cht. Tuy nhin khng phi s thay i v
lng no cng dn n s thay i v cht, gii hn m s thay i v lng cha lm cht thay i gi l
.
- Khi nim dng ch tnh quy nh, mi lin h gia cht v lng, l khong gii hn m
s thay i v lng cha lm thay i cn bn cht ca s vt, hin tng tc l s vt, hin tng vn cn l
n.
- Khi lng thay i n mt gii hn nht nh th dn ti s thay i v cht. Gii hn gi l
im nt.
- S thay i v lng khi t ti im nt vi nhng iu kin xc nh tt yu dn ti s ra i ca
cht mi c gi l bc nhy.
- Khi cht mi ra i s tc ng tr li lng mi. Cht mi tc ng ti lng mi lm thay i kt
cu, quy m, trnh , nhp iu ca s vn ng v pht trin ca s vt.
- Trong hot ng nhn thc v thc tin cn phi coi trng c hai ch tiu cht v lng ca s vt
to s nhn thc ton din v s vt, hin tng.
- Tu theo mc ch c th, cn tng bc tch lu v lng c th lm thay i v cht ca s vt;
ng thi c th pht huy tc ng ca cht mi theo hng lm thay i v lng ca s vt, hin tng.
- Cn khc phc t tng nn nng t khuynh cng nh hu khuynh thc hin bc nhy mt cch
hp l.
- Cn phi c s vn dng linh hot cc hnh thc ca bc nhy cho ph hp vi iu kin, lnh vc
c th. ng thi phi nng cao tnh tch cc, ch ng ca ch th thc y qu trnh chuyn ho t lng
n cht mt cch c hiu qu.
2. Quy lut thng nht v u tranh gia cc mt i lp

y l quy lut gi v tr ht nhn ca PBCDV, vch ra ngun gc, ng lc c bn, ph bin ca mi
qu trnh vn ng v pht trin u xut pht t cc mu thun khch quan, vn c ca n.
2.1. Khi nim mu thun v cc tnh cht chung ca mu thun
* Khi nim mu thun
- Khi nim mt i lp dng ch nhng mt, nhng thuc tnh, nhng khuynh hng vn ng tri
ngc nhau nhng l iu kin, tin tn ti ca nhau
- Khi nim mu thun dng ch mi lin h thng nht v u tranh, chuyn ho gia cc mt i
lp ca mi s vt, hin tng hoc gia cc s vt, hin tng vi nhau.
* Cc tnh cht chung ca mu thun
- Tnh khch quan
- Tnh ph bin
- Tnh a dng, phong ph
2.2. Qu trnh vn ng ca mu thun
- Trong mi mu thun, cc mt i lp va thng nht vi nhau va u tranh vi nhau
Trang 16

+ Khi nim thng nht ca cc mt i lp dng ch s lin h, rng buc, khng tch ri nhau,
quy nh ln nhau ca cc mt i lp, mt ny ly mt kia lm tin tn ti.
+ Khi nim u tranh ca cc mt i lp dng ch khuynh hng tc ng qua li, bi tr, ph
nh ln nhau ca cc mt i lp
+ Qu trnh thng nht v u tranh ca cc mt i lp tt yu dn n s chuyn ho gia chng. S
chuyn ho ny din ra ht sc phong ph, a dng, phc tp tu thuc vo tnh cht ca cc mt i lp cng
nh nhng iu kin lch s c th
- u tranh gia cc mt i lp l tuyt i, thng nht l tng i, c iu kin, tm thi. Trong s
thng nht c s u tranh, u tranh trong tnh thng nht ca chng.
- S tc ng qua li dn n chuyn ho gia cc mt i lp l mt qu trnh. Lc u mu thun th
hin s khc bit v pht trin thnh hai mt i lp, n khi chng xung t gay gt vi nhau n iu kin
chn mui th s chuyn ho ln nhau tc l mu thun c gii quyt. Mu thun c mt i, mu thun mi
hnh thnh v qu trnh chuyn ho tc ng c tip din lm cho s vt, hin tng lun lun vn ng.
- Trong hot ng nhn thc v thc tin cn phi tn trng mu thun, pht hin mu thun v phn
tch y cc mt i lp nm c bn cht, ngun gc, khuynh hng ca s vn ng v pht trin
- Trong vic nhn thc v gii quyt mu thun phi c quan im lch s c th tc l phi phn tch
c th tng loi mu thun c phng php gii quyt ph hp.
3. Quy lut ph nh ca ph nh
3.1. Khi nim ph nh, ph nh bin chng
- Mt dng vt cht no ra i ri mt i v c thay th bng mt dng vt cht khc. S thay th
c gi l ph nh.
- Ph nh bin chng l s ph nh to iu kin, tin cho s pht trin
- c trng:
+ Tnh khch quan: nguyn nhn ca s ph nh nm chnh bn thn s vt, hin tng, l kt qu
ca ca s u tranh, gii quyt mu thun bn trong s vt, to iu kin cho ci mi ra i, to nn xu
hng pht trin ca s vt, hin tng =>PBC chnh l s t ph nh
+ Tnh k tha: k tha nhng nhn t hp quy lut v loi b nhng nhn t phn quy lut.
PBC l khuynh hng tt yu ca mi lin h bn trong gia ci c v ci mi, l s t khng
nh ca cc qu trnh vn ng v pht trin ca s vt, hin tng.
3.2. Ph nh ca ph nh
- PBC l mt qu trnh v tn, to nn khuynh hng pht trin ca s vt, hin tng t trnh
thp n trnh cao hn, din ra c tnh cht chu k theo hnh thc xon c.
- Chu k ca s pht trin l t im xut pht tri qua mt s ln ph nh, s vt dng nh quay tr
li im xut pht nhng trn c s cao hn
- Chu k pht trin ca s vt khng ging nhau nhng khi qut li ch c hai ln ph nh c bn tri
ngc nhau.
V d:
Ht thc => cy la => nhiu ht thc
Tm => kn => nhng => bm => trng => tm
+ Ph nh ln 1: lm cho s vt i lp vi chnh n, chuyn t ci khng nh sang ph nh
+ Ph nh ln 2: lm cho s vt dng nh quay tr li ci ban u nhng trn c s cao hn.
V d: Ht thc => cy la => nhiu ht thc
Ln 1
Ln 2
- Khuynh hng ca s pht trin i theo hnh xon c th hin s bin chng ca s pht trin, l
tnh k tha, tnh lp li v v tnh tin ln. Mi vng xon c dng nh lp li nhng vi mt trnh cao
hn. S tip ni ca cc vng trong ng xon c phn nh qu trnh pht trin v tn t thp n cao, trong
PBC ng vai tr l nhng vng khu ca qu trnh .
- Ni dung quy lut: phn nh mi quan h bin chng gia ci ph nh v ci khng nh trong qu
trnh pht trin ca s vt. PBC l iu kin cho s pht trin, ci mi ra i l kt qu ca s k tha nhng
Trang 17

ni dung tch cc t trong s vt, hin tng c, pht huy n trong s vt, hin tng mi v to nn chu k
ca s pht trin.
- L c s nhn thc mt cch ng n v xu hng vn ng v pht trin ca s vt, hin tng.
Qu trnh khng din ra theo ng thng m quanh co phc tp, gm nhiu giai on, nhiu qu trnh
khc nhau.
- Quy lut khng nh, ci mi tt yu s ra i thay th ci c. Do phi khc phc t tng bo
th, tr tr, gio iu, km hm s pht trin ca ci mi.
- Phi c quan im bin chng trong qu trnh k tha s pht trin. i hi phi khc phc t tng
t khuynh v hu khuynh khi k tha ci c pht trin ci mi.
V. L lun nhn thc duy vt bin chng

1. Thc tin, nhn thc v vai tr ca thc tin vi nhn thc
1.1. Thc tin v cc hnh thc c bn ca thc tin
- Thc tin l ton b hot ng vt cht c mc ch, mang tnh lch s - x hi ca con ngi nhm
ci bin t nhin v x hi.
- Cc hnh thc c bn ca thc tin:
+ Hot ng sn xut ca ci vt cht: l hot ng m con ngi s dng cng c lao ng tc ng
vo t nhin to ra ca ci vt cht phc v cho nhu cu ca mnh
V d: ngi nng dn sn xut ra lng thc, th dt sn xut ra vi,
+ Hot ng chnh tr - x hi: l hot ng ca cc t chc, cc cng ng ngi khc nhau trong
lch s nhm ci bin nhng quan h x hi thc y sn xut pht trin. Vd: u tranh giai cp => xut
hin Nh nc
+ Hot ng quan st, thc nghim khoa hc: l hot ng c tin hnh trong nhng iu kin do
con ngi to ra n ging, gn ging hoc lp li nhng trng thi ca t nhin v x hi nhm rt ngn
thi gian xc nh quy lut bin i ca i tng nghin cu. V d: nghin cu, sng ch..
Trong ba hot ng trn th hot ng sn xut ca ci quan trng nht v n quyt nh s tn ti
v pht trin ca x hi, n l hot ng tn ti khch quan, thng xuyn trong i sng con ngi to ra
nhng iu kin thit yu i vi s sinh tn ca con ngi, cn cc hot ng khc thc cht cng t hot
ng sn xut vt cht m ra v nhm phc v cho n.
1.2. Nhn thc v cc trnh nhn thc
- Nhn thc l mt qu trnh phn nh tch cc, t gic v sng to th gii khch quan vo b c con
ngi trn c s thc tin, nhm sng to ra nhng tri thc v th gii khch quan .
- Quan im trn xut pht t cc nguyn nhn;
+ Tha nhn th gii vt cht tn ti khch quan c lp vi thc ca con ngi.
+ Tha nhn con ngi c kh nng nhn thc th gii khch quan
+ Khng nh s phn nh l mt qu trnh bin chng, tch cc, t gic v sng to
+ Coi thc tin l c s ch yu v trc tip nht ca nhn thc, l ng lc mc ch ca nhn thc
v l tiu chun kim tra chn l.
- Cc trnh nhn thc
+ Nhn thc kinh nghim l trnh nhn thc hnh thnh t s quan st trc tip s vt, hin tng
trong gii t nhin, x hi hay trong cc th nghim khoa hc
+ Nhn thc l lun l trnh nhn thc gin tip, tru tng, c tnh h thng trong vic khi qut
bn cht, quy lut ca cc s vt, hin tng.
=> y l hai giai on nhn thc khc nhau nhng c mi quan h bin chng vi nhau. Nhn thc
kinh nghim l c s ca nhn thc l lun, cung cp cho nhn thc l lun nhng t liu phong ph, trc tip
gn vi hot ng thc tin to thnh c s hin thc kim tra, b sung cho l lun c v tng kt thnh
l lun mi. Nhn thc l lun tuy c hnh thnh t s tng kt nhng kinh nghim nhng khng hnh
thnh mt cch t pht, trc tip. N c th i trc nhng d kin kinh nghim, gp phn lm bin i i
sng con ngi.
Trang 18

+ Nhn thc thng thng l loi nhn thc c hnh thnh mt cch t pht, trc tip t trong hot
ng thng ngy ca con ngi. N phn nh s vt, hin tng xy ra vi tt c nhng c im chi tit c
th v nhng hnh thi khc nhau ca s vt.
+ Nhn thc khoa hc l loi nhn thc c hnh thnh mt cch t gic v gin tip t s phn nh
c im, bn cht, nhng quan h tt yu ca i tng nghin cu.
=> y l hai bc thang khc nhau v cht ca qu trnh nhn thc nhm t ti nhng tri thc chn
thc. Nhn thc thng thng c trc nhn thc khoa hc v l d liu xy dng nhng tri thc khoa hc.
1.3. Vai tr ca thc tin i vi nhn thc
- Thc tin l c s, ng lc, mc ch ca nhn thc
+ Thc tin l im xut pht trc tip ca nhn thc; n ra nhu cu, nhim v, cch thc v
khuynh hng vn ng, pht trin ca nhn thc.
+ Nh hot ng thc tin m cc gic quan ca con ngi ngy cng hon thin.
- Thc tin l tiu chun ca chn l, kim tra tnh chn l ca qu trnh nhn thc.
+ Thc tin l thc o gi tr ca nhng tri thc t c trong nhn thc.
+ Thc tin khng ngng b sung, iu chnh, sa cha, pht trin v hon thin nhn thc.
- Vai tr ca thc tin i vi nhn thc: i hi chng ta phi lun qu trit quan im thc tin, tc
l yu cu vic nhn tc phi lun xut pht t thc tin.
2. Con ng bin chng ca s nhn thc chn l

2.1. Quan im ca V. I. Lnin v con ng bin chng ca s nhn thc
V. I. Lnin khi qut con ng bin chng ca s nhn thc chn l nh sau: T trc quan sinh
ng n t duy tru tng, v t duy tru tng n thc tin l con ng bin chng ca s nhn
thc chn l, s nhn thc hin thc khch quan.
* Giai on t nhn thc cm tnh n nhn thc l tnh:
Nhn thc cm tnh l giai on m u ca qu trnh nhn thc. y l giai on nhn thc m con
ngi s dng cc gic quan tin hnh phn nh cc s vt, hin tng trong th gii khch quan. Trong
giai on ny, nhn thc c biu hin ba giai on:
- Cm gic l hnh nh s khai nht, n gin nht ca cc qu trnh nhn thc nhng nu khng c n
th s khng th c bt c s nhn thc no v s vt
- Tri gic l s phn nh tng i ton din ca con ngi v nhng biu hin ca s vt khch quan,
c th, cm tnh; c hnh thnh trn c s lin kt, tng hp nhng cm gic v s vt .
- Biu tng l s ti hin hnh nh v s vt khch quan vn c phn nh bi cm gic v tri
gic.
=> giai on ny, nhn thc mi ch phn nh c biu hin b ngoi m cha phn nh c ci
bn cht ca s vt, hin tng.
* Nhn thc l tnh l giai on cao hn ca qu trnh nhn thc.
Giai on ny phn nh gin tip, tru tng v khi qut nhng thuc tnh, nhng c im bn cht
ca s vt; thc hin chc nng nm ly ci bn cht, c tnh quy lut ca s vt, hin tng v c thc
hin thng qua ba hnh thc:
- Khi nim l hnh thc c bn ca nhn thc l tnh, phn nh nhng c tnh bn cht ca s vt; l
c s ca s khi qut tng hp bin chng cc c im, thuc tnh ca s vt, hin tng.
- Phn on l hnh thc c bn ca nhn thc l tnh, c hnh thnh thng qua s lin kt cc khi
nim vi nhau theo phng thc khng nh hay ph nh mt thuc tnh no ca i tng nhn thc.
- Suy l l hnh thc c bn ca nhn thc l tnh, c hnh thnh trn c s lin kt cc phn on
nhm rt ra tri thc mi v s vt.
* Mi quan h gia nhn thc cm tnh, nhn thc l tnh vi thc tin
- Nhn thc cm tnh gn lin vi thc tin, l c s cho nhn thc l tnh. Nhn thc l tnh nh tnh
khi qut cao ca mnh li nm bt c bn cht, quy lut pht trin ca s vt, hin tng, gip cho nhn
thc cm tnh c c s nh hng ng n v su sc hn.
Trang 19

- Nhn thc ca con ngi nht thit phi quay tr v thc tin, dng thc tin lm tiu chun kim
tra tnh chn thc ca nhn thc t c.
Quy lut chung ca qu trnh vn ng, pht trin ca nhn thc chnh l: t thc tin n nhn
thc ti thc tin ti nhn thc.y l qu trnh khng c im dng, nh m nhn thc ca con
ngi ngy cng y v su sc hn.
2.2. Chn l v vai tr ca chn l i vi thc tin
- Khi nim chn l c dng ch nhng tri thc c ni dung ph hp vi thc t khch quan m
s ph hp c kim tra v chng minh bng thc tin
- Tnh cht ca chn l:
+ Tnh khch quan: ni n tnh c lp v ni dung phn nh i vi ch ch quan ca con ngi.
+ Tnh tuyt i v tnh tng i:
. Tnh tuyt i: tnh ph hp hon ton v y gia ni dung phn nh ca tri thc vi hin
thc khch quan
. Tnh tng i: tnh ph hp nhng cha hon ton y gia ni dung phn nh ca tri thc
vi hin thc khch quan
Chn l tng i v chn l tuyt i khng tn ti tch ri nhau m c s thng nht bin chng
vi nhau. Th nht, chn l tuyt i l tng s cc chn l tng i. Th hai, trong mi chn l mang tnh
tng i bao gi cng cha ng nhng yu t ca tnh tuyt i.
+ Tnh c th: l c tnh gn lin v ph hp gia ni dung phn nh vi mt i tng nht nh
cng cc iu kin, hon cnh c th.
- Vai tr ca chn l i vi thc tin
+ tn ti v pht trin con ngi phi tin hnh cc hot ng thc tin lm ci bin t nhin v
x hi. Cc hot ng thc tin ch thnh cng khi con ngi vn dng ng cc tri thc vo hot ng thc
tin ca mnh, ng thi qua con ngi cng dn hon thin mnh hn.
+ Gia chn l v thc tin c mi quan h bin chng trong qu trnh vn ng v pht trin: chn
l pht trin nh thc tin, thc tin pht trin nh vn dng ng n nhng chn l m con ngi t c.
+ Quan im bin chng v mi quan h gia nhn thc v thc tin i hi trong hot ng nhn
thc ca con ngi phi xut pht t thc tin t c chn l, ng thi phi bit vn dng chn l vo
thc tin nng cao hiu qu ci bin x hi.
Trang 20
CHNG III
CH NGHA DUY VT LCH S
I. Vai tr ca sn xut vt cht v quy lut QHSX ph hp vi trnh pht trin ca LLSX
1. Sn xut vt cht v vai tr ca n
1.1. Sn xut vt cht v phng thc sn xut
- Sn xut vt cht l loi hnh hot ng thc tin vi mc ch ci bin cc i tng ca gii t
nhin theo nhu cu tn ti, pht trin ca con ngi v x hi.
- Mt qu trnh sn xut lun gm 3 nhn t:
+ Sc lao ng l ton b th lc v tr lc ca con ngi c kh nng c vn dng, s dng trong
cc qu trnh sn xut vt cht
+ i tng lao ng l nhng tn ti ca gii t nhin m con ngi tc ng vo chng trong qu
trnh lao ng.
+ T liu lao ng l nhng phng tin vt cht m con ngi s dng trong qu trnh lao ng tc
ng vo i tng lao ng
- Khi nim PTSX dng ch nhng cch thc m con ngi s dng tin hnh qu trnh sn xut
ca x hi nhng giai on lch s nht nh.
- Hai phng din ca PTSX:
+ Phng din k thut: ch qu trnh sn xut c tin hnh bng cch thc k thut, cng ngh no
lm bin i i tng lao ng trong qu trnh sn xut
+ Phng din kinh t: ch qu trnh sn xut c tin hnh vi nhng cch thc t chc kinh t no.
1.2. Vai tr ca sn xut vt cht v PTSX i vi s tn ti, pht trin ca x hi
- Sn xut vt cht l nhn t quyt nh s sinh tn, pht trin ca con ngi v x hi, l hot ng
nn tng lm pht sinh, pht trin nhng mi quan h x hi ca con ngi, l c s hnh thnh, bin i v
pht trin ca x hi loi ngi.
- tin hnh qu trnh sn xut vt cht, con ngi phi thit lp nn nhng mi quan h vi nhau t
lm pht sinh cc mi quan h khc nh o c, chnh tr, thm m
- Trong qu trnh sn xut vt cht con ngi khng ngng lm bin i t nhin, bin i x hi, ng
thi hon thin bn thn, s vn ng, pht trin ca ton b i sng x hi suy cho cng u c nguyn
nhn t tnh trng pht trin ca nn sn xut x hi.
2. Quy lut QHSX ph hp vi trnh pht trin ca LLSX
2.1. Khi nim LLSX, QHSX
- LLSX l khi nim dng ch nhng phng thc, kt hp gia ngi lao ng vi TLSX trong
qu trnh sn xut vt cht.
- LLSX bao gm:
+ Ngi lao ng: vi trnh , kinh nghim. tin hnh sn xut
+ TLSX: bao gm TL, TLL
TL l mt b phn ca gii t nhin m lao ng ca con ngi tc ng vo nhm bin i n
cho ph hp vi nhu cu ca mnh. TL c chia thnh hai loi: loi c sn trong t nhin (v d: g trong
rng nguyn sinh, c di bin) v loi qua ch bin t nhiu (si trong cc nh my)
TLL l mt vt hay h thng nhng vt lm nhim v truyn dn s tc ng ca con ngi ln
TL nhm bin i n cho ph hp vi nhu cu ca mnh. TLL c chia thnh: cng c lao ng (b
phn tc ng trc tip vo i tng lao ng) v cc phng tin vt cht khc.
@Trong cc nhn t cu thnh LLSX th ngi lao ng gi vai tr quyt nh nht, bi v:
# Suy n cng cc TLSX cng u l sn phm ca lao ng, gi tr v hiu qu ca TLSX ph thuc
vo trnh thc t s dng v kh nng sng to ca ngi lao ng.
# Trong TLSX th cng c lao ng l nhn t phn nh r nht trnh pht trin ca LLSX v trnh
chinh phc t nhin ca con ngi.
- QHSX l khi nim biu hin mi quan h kinh t gia ngi vi ngi trong qu trnh sn xut.
Trang 21

- QHSX bao gm:
+ Quan h s hu v TLSX (*)
+ Quan h trong t chc - qun l qu trnh sn xut
+ Quan h trong vic phn phi kt qu lm ra
2.2. Mi quan h bin chng gia LLSX v QHSX
* Mi quan h gia LLSX v QHSX l mi quan h thng nht bin chng, trong LLSX quyt nh
QHSX v QHSX tc ng tr li LLSX
- LLSX v QHSx l hai mt c bn, tt yu ca qu trnh sn xut. Trong LLSX l ni dung vt
cht, cn QHSX l hnh thc kinh t ca qu trnh sn xut.
- LLSX v QHSX tn ti trong tnh quy nh ln nhau, thng nht vi nhau. y l yu cu tt yu,
ph bin din ra trong mi qu trnh sn xut ca x hi.
- QHSX ph thuc vo thc trng pht trin thc t ca LLSX hin thc trong mi giai on lch s
xc nh:
+ QHSX l hnh thc kinh t ca qu trnh sn xut, cn LLSX l ni dung vt cht ca qu trnh
.
+ QHSX c s tc ng tr li vi LLSX. S tc ng ny c th din ra theo hng tch cc
hoc tiu cc ph thuc vo s ph hp hay khng ph hp ca QHSX vi thc trng v nhu cu khch quan
ca LLSX.
* Mi quan h gia LLSX v QHSX l mi quan h thng nht c bao hm kh nng chuyn ho thnh
cc mt i lp v pht sinh mu thun
- Tnh ph hp v n nh ca QHSX vi LLSX cng cao th LLSX cng c kh nng pht trin nhng
do LLSX lun pht trin dn n qu trnh ph v s thng nht gia chng
- Khi s thng nht b ph v s to ra mu thun gia LLSX v QHSX, t xut hin nhu cu khch
quan phi thit lp mi quan h thng nht gia chng theo nguyn tc QHSX phi ph hp vi nhu cu pht
trin ca LLSX v c mi tip din.
- S vn ng ca mu thun gia LLSX v QHSX l mt qu trnh i t s thng nht n nhng
khc bit v i lp.
II. Bin chng ca CSHT v KTTT

1. Khi nim CSHT v KTTT
1.1. Khi nim CSHT
- Khi nim CSHT dng ch ton b nhng quan h sn xut ca mt x hi trong s vn ng hin
thc ca chng hp thnh c cu kinh t ca x hi .
- CSHT ca mt x hi c to nn bi: QHSX thng tr; QHSX tn d v QHSX mi tn ti di
hnh thi mm mng
- QHSX ca mt x hi hin thc ng vai tr kp:
+ Vi LLSX, QHSX ng vai tr l hnh thc kinh t cho s duy tr, pht huy, pht trin LLSX hin
thc.
+ Vi cc quan h chnh tr - x hi, QHSX ng vai tr l c s hnh thnh kt cu kinh t, lm c s
cho s thit lp mt h thng KTTT ca x hi.
1.2. Khi nim KTTT
- Khi nim KTTT dng ch ton b h thng kt cu cc hnh thi thc x hi cng vi cc thit
ch x hi tng ng, c hnh thnh trn mt CSHT nht nh.
- KTTT ca mi x hi bao gm: h thng cc hnh thi thc x hi (chnh tr, php quyn, tn
gio) v cc thit ch chnh tr - x hi tng ng ca chng (Nh nc, chnh ng, gio hi)
2. Quan h bin chng gia CSHT v KTTT
2.1. Vai tr quyt nh ca CSHT i vi KTTT
- Tng ng vi mi CSHT s sn sinh ra mt KTTT ph hp, c tc dng bo v CSHT .
- Nhng bin i trong CSHT to ra nhu cu khch quan phi c s bin i tng ng trong KTTT.
Trang 22

- Tnh cht mu thun trong CSHT c phn nh thnh mu thun trong h thng KTTT
2.2. Vai tr tc ng tr li ca KTTT i vi CSHT
- S tc ng ca cc yu t KTTT i vi CSHT c th thng qua nhiu phng thc, hnh thctu
thuc vo nhng iu kin c th. Trong Nh nc l nhn t c tc ng trc tip nht v mnh m nht
ti CSHT kinh t ca x hi
- S tc ng ca cc yu t thuc KTTT c th din ra theo nhiu khuynh hng c th i lp nhau.
C s tc ng nhm duy tr c s kinh t hin ti, hoc xo b n xy dng, xc lp mt c s kinh t
khc
- S tc ng ca KTTT i vi CSHT c th din ra theo xu hng tch cc hoc tiu cc tu thuc
vo s ph hp hay khng ph hp ca cc yu t KTTT i vi nhu cu khch quan ca s pht trin kinh t.
III. Tn ti x hi quyt nh thc x hi v tnh c lp tng i ca thc x hi

1. Tn ti x hi quyt nh thc x hi
1.1. Khi nim tn ti x hi, thc x hi
- Khi nim tn ti x hi dng ch phng thc sinh hot vt cht v cc iu kin sinh hot vt
cht ca x hi.
- Cc yu t cu thnh tn ti x hi: phng thc sn xut vt cht, cc yu t thuc iu kin t
nhin hon cnh a l v dn ctn ti trong mi quan h bin chng vi nhau.
- Khi nim thc x hi dng ch ton b phng din sinh hot tinh thn ca x hi, ny sinh t
tn ti x hi v phn nh tn ti x hi trong nhng giai on pht trin nht nh.
- Phn loi thc x hi:
+ Theo ni dung v lnh vc phn nh i sng x hi, thc x hi bao gm: thc chnh tr, thc
php quyn, thc tn gio.
+ Theo trnh phn nh ca thc x hi i vi tn ti x hi:
. thc x hi thng thng: l ton b nhng tri thc, nhng quan nim.ca nhng con ngi
trong mt cng ng, c hnh thnh trc tip t cc hot ng hng ngy, cha c khi qut ho thnh l
lun.
. thc l lun: l nhng t tng, quan im c h thng ho, khi qut ho thnh cc hc
thuyt x hi, c trnh by di nhng khi nim, phm tr, quy lut.
+ Theo hai trnh v hai phng thc phn nh i vi tn ti x hi:
. Tm l x hi l ton b i sng tnh cm, tm trng, chca nhng cng ng ngi nht
nh; l s phn nh trc tip v t pht hon cnh sng ca h.
. H t tng x hi l ton b cc h thng quan nim, quan im x hi nh chnh tr, tn
gio ; l s phn nh gin tip v t gic i vi tn ti x hi.
1.2. Vai tr quyt nh ca tn ti x hi i vi thc x hi
- i sng tinh thn ca x hi hnh thnh v pht trin trn c s ca i sng vt cht; khng th tm
ngun gc ca t tng tm l x hi trong bn thn n tc l phi tm trong hin thc s vt.
- Tn ti x hi quyt nh thc x hi; thc x hi l s phn nh i vi tn ti x hi v ph
thuc vo tn ti x hi. Mi khi tn ti x hi bin i th nhng t tng v l lun x hi, nhng quan im
v chnh tr, php quyntt yu s bin i theo.
- Quan im DVLS v ngun gc ca thc x hi khng dng li ch xc nh s ph thuc ca
thc x hi vo tn ti x hi m cn ch ra rng tn ti x hi quyt nh thc x hi khng phi mt cch
gin n, trc tip m thng thng qua cc khu trung gian.
2. Tnh c lp tng i ca thc x hi
- thc x hi thng lc hu hn so vi tn ti x hi
- thc x hi c th vt trc tn ti x hi
- thc x hi c tnh k tha trong s pht trin ca n
- Gia cc hnh thi thc x hi trong s pht trin ca chng c s tc ng qua li ln nhau
- thc x hi c kh nng tc ng tr li tn ti x hi
Trang 23
IV. Hnh thi kinh t - x hi v qu trnh lch s - t nhin ca s pht trin cc hnh thi kinh tx hi.
1. Khi nim, cu trc hnh thi kinh t- x hi
- Hnh thi kinh t - x hi l mt phm tr c bn ca ch ngha duy vt lch s, dng ch x hi
tng giai on lch s nht nh, vi mt kiu QHSX c trng cho x hi ph hp vi mt trnh nht
nh ca LLSX, v vi mt KTTT tng ng c xy dng trn nhng QHSX y.
- Cu trc hnh thi kinh t - x hi:
+ Mt c bn nht l LLSX v l nn tng vt cht - k thut ca x hi.
+ QHSX l tiu chun khch quan phn bit cc x hi c th. QHSX va tn ti vi t cch l hnh
thc kinh t ca s pht trin LLSX, va tn ti vi t cch l ci hp thnh c s kinh t ca x hi.
+ KTTT l mt c chc nng bo v, duy tr v pht trin CSHT sinh ra n.
Ngoi ra, x hi cn quan h vi gia nh, dn tc v cc quan h x hi khc.
2. Qu trnh lch s - t nhin ca s pht trin cc hnh thi kinh t - x hi
- S vn ng v pht trin ca x hi khng tun theo ch ch quan ca con ngi m tun theo cc
quy lut khch quan m trc ht l quy lut QHSX ph hp vi trnh pht trin ca LLSX v quy lut
KTTT ph hp vi CHST
- Ngun gc ca mi s vn ng v pht trin ca x hi, ca lch s nhn loisuy n cng u c
nguyn nhn trc tip hay gin tip t s pht trin ca LLSX
- Qu trnh pht trin ca cc hnh thi kinh t - x hi, tc l qu trnh thay th ln nhau ca cc
HTKTXH trong lch s nhn loi v do l s pht trin ca lch s x hi loi ngi m nhn t gi vai tr
quyt nh l s pht trin ca cc quy lut khch quan.
=> Lch s pht trin ca nhn loi, ca mi cng ng ngi va tun theo tnh tt yu ca quy lut
x hi va chu s tc ng a dng ca cc nhn t khc nhau. T , lch s pht trin ca x hi c biu
hin ra l lch s thng nht trong tnh a dng v a dng trong tnh thng nht vi n. Nh vy, qu trnh
lch s - t nhin ca s pht trin x hi chng nhng din ra bng con ng pht trin tun t, m cn bao
hm c s b qua, trong nhng iu kin nht nh, mt hoc vi hnh thi kinh t - x hi nht nh.
3. Gi tr khoa hc ca l lun HTKTXH
CNDVLS ra i vi ht nhn l l lun HTKTXH cung cp phng php lun thc s khoa hc trong
vic nghin cu v lnh vc x hi:
- Sn xut vt cht l c s ca i sng x hi, PTSX quyt nh trnh pht trin ca nn sn xut,
quyt nh trnh pht trin ca i sng x hi v lch s ni chung. Do , gii thch cc hin tng
trong i sng x hi phi xut pht t thc trng nn sn xut x hi m c th l PTSX.
- X hi khng phi l s kt hp mt cch ngu nhin, my mc gia cc c nhn m l mt c th
sng, trong cc phng din ca i sng x hi tn ti trong mt cu trc thng nht cht ch, tc ng
qua li ln nhau m QHSX gi vai tr quyt nh.
- S vn ng v pht trin ca x hi l mt qu trnh lch s t nhin. Do mun nhn thc v gii
thch ng n cc vn ca i sng x hi th phi i su nghin cu cc quy lut vn ng, pht trin ca
x hi.
V. Vai tr ca u tranh giai cp v cch mng x hi i vi s vn ng, pht trin x hi c i
khng giai cp
1. Giai cp v vai tr ca u tranh giai cp i vi s pht trin ca x hi c i khng giai cp
1.1. Khi nim giai cp
- Trong Ch ngha Mc Lnin, khi nim giai cp dng ch Ngi ta gi l giai cp, nhng tp
on to ln gm nhng ngi khc nhau v a v ca h trong mt h thng sn xut x hi nht nh trong
lch s, khc nhau v quan h ca h i vi nhng TLSX, v vai tr ca h trong t chc lao ng x hi v
nh vy l khc nhau v cch thc hng th v v phn ca ci x hi t hoc nhiu m h c hng
- c trng giai cp
+ Giai cp l nhng tp on ngi c a v khc nhau trong mt h thng sn xut x hi nht nh (v
d: thng tr v b tr)
Trang 24

+ Cc giai cp c mi quan h khc nhau i vi TLSX
+ Cc giai cp c vai tr khc nhau trong t chc lao ng x hi
+ Cc giai cp c s khc nhau v phng thc v quy m thu nhp ca ci x hi
1.2. Ngun gc giai cp
- S tn ti ca giai cp, i khng v u tranh giai cp khng phi l bn tnh ca nhn loi m l
hin tng c tnh lch s.
- Ngun gc trc tip cho s hnh thnh giai cp l do s ra i v tn ti ca ch chim hu t
nhn v TLSX c bit l i vi nhng TLSX ch yu ca x hi.
- Ngun gc su xa ca s hnh thnh giai cp trong x hi l do tnh trng pht trin cha y ca
LLSX. Khi LLSX pht trin y th n li l nguyn nhn khch quan ca vic xo b ch chim hu t
nhn v TLSX => xo b giai cp v u tranh giai cp.
- Con ng hnh thnh v pht trin ca giai cp c th din ra vi nhng hnh thc khc nhau, mc
khc nhau cc cng ng x hi khc nhau trong lch s. iu tu thuc vo s tc ng c th ca
cc nhn t khch quan v ch quan n n tin trnh vn ng, pht trin ca mi cng ng ngi.
1.3. Vai tr ca u tranh giai cp i vi s vn ng, pht trin ca x hi c i khng giai cp
- Theo V. I. Lnin, khi nim u tranh giai cp dng ch cuc u tranh ca qun chng b tc
ht quyn, b p bc v lao ng chng bn c c quyn, c li, bn p bc v n bm, cuc u tranh ca
ngi cng nhn lm thu hay nhng ngi v sn chng nhng ngi hu sn hay giai cp v sn.
- Thc cht ca u tranh giai cp l cuc u tranh ca nhng ngi lao ng lm thu, nhng ngi
n l b p bc v chnh tr - x hi, b bc lt v kinh t chng li s p bc v bc lt ; tc l nhm gii
quyt vn mu thun li ch kinh t v chnh tr x hi gia giai cp thng tr v giai cp b thng tr
nhng phm vi v mc khc nhau.
- Vai tr:
+ u tranh giai cp gi vai tr l phng thc, ng lc c bn ca s tin b, pht trin x hi
trong iu kin x hi c s phn chia thnh i khng giai cp
+ u tranh giai cp l phng thc c bn ca s tin b v pht trin x hi trn mi lnh vc
ca i sng x hi.
2. Cch mng x hi i vi s pht trin ca x hi c i khng giai cp

2.1. Khi nim cch mng x hi v nguyn nhn ca n
- Khi nim cch mng x hi dng ch bc chuyn bin ln ca lch s pht trin x hi loi
ngi - l bc chuyn t HTKTXH trnh thp ln mt HTKTXH trnh cao hn, c tin hnh
trn mi lnh vc kinh t, chnh tr, x hi ca x hi.
- Trong x hi c giai cp i khng, cch mng x hi biu hin: giai cp cch mng khi ngha v
trang ginh chnh quyn nh nc, ng thi tin hnh t chc, xy dng v s dng nh nc mi ci to
ton b i sng x hi, tc l xy dng mt HTKTXH mi
- Mt s vn cn ch phn bit CMXH vi:
+ Khi nim ci cch x hi dng ch nhng cuc ci bin din ra trn mt hay mt s lnh vc
ca i sng x hi, trong phm vi mt hnh thi kinh t x hi, nhm hon thin HTKTXH
+ Khi nim o chnh dng ch s tranh ginh a v, quyn lc nh nc gia cc lc lng
chnh tr (thng l cng 1 giai cp) v vi ch trng khng thay i bn cht ch hin thi, n c th
c tin hnh di hnh thc bo lc hoc phi bo lc v trang.
- Nguyn nhn su xa ca cch mng x hi l mu thun gay gt trong bn thn nn sn xut vt cht
ca x hi tc l mu thun gia LLSX pht trin vi QHSX li thi m ci cch kinh t, chnh tr khng th
gii quyt c.
+ Nguyn nhn khch quan: mu thun gia LLSX pht trin v QHSX biu hin v mt chnh tr
x hi thnh u tranh giai cp dn n bng n cch mng.
+ Nguyn nhn ch quan: S pht trin v nhn thc v t chc cch mng t to ra s pht trin
ca phong tro u tranh giai cp t t pht n t gic
Trang 25

=> S kt hp chn mui gia nhn t khch quan v ch quan s to ra thi c cch mng, tt yu
cch mng s bng n v c kh nng thnh cng.
2.2. Vai tr ca cch mng x hi i vi s pht trin ca x hi c i khng giai cp
- Cch mng x hi l phng thc, ng lc ca pht trin x hi, khng c cch mng x hi trong
lch s th khng th din ra qu trnh thay th HTKTXH ny bng mt HTKTXH mi cao hn.
- CMXH l bc chuyn bin v i trong i sng kinh t, chnh tr, vn ho v t tng. Vai tr ca
n c chng minh y v r nt qua bn cuc CMXH a nhn loi tri qua 5 hnh thi kinh t- x
hi ni tip nhau.
- Cch mng v sn l kiu cch mng x hi mi v cht, xo b ch chuyn chnh t sn, xc lp
ch XHCN, lm thay i hon ton bn cht ch chnh tr x hi c, xo b ngun gc ch t hu
xc lp ch cng hu v TLSX.
VI. Quan im ca CNDVLS v con ngi v vai tr sng to lch s ca qun chng nhn dn
1. Con ngi v bn cht con ngi
1.1. Khi nim con ngi
Con ngi l mt thc th t nhin mang c tnh x hi; c s thng nht bin chng gia hai
phng din t nhin v x hi
- Bn tnh t nhin ca con ngi:
+ Con ngi l kt qu tin ho v pht trin lu di ca gii t nhin c chng minh bng ton
b s pht trin ca CNDV v hc thuyt tin ho ca cuyn
+ Con ngi l mt b phn ca gii t nhin v ng thi gii t nhin cng l thn th v c ca
con ngi. Do , con ngi v gii t nhin quy nh ln nhau, tc ng ln nhau gia s tn ti ca con
ngi, loi ngi v cc tn ti khc ca gii t nhin.
- Bn tnh x hi ca con ngi:
+ Xt t gic ngun gc hnh thnh con ngi, loi ngi khng ch c ngun gc t s tin ho,
m cn c ngun gc x hi m trc ht l nhn t lao ng.
+ Xt t gic tn ti v pht trin ca con ngi, th s tn ti ca h lun b chi phi bi cc
nhn t x hi v cc quy lut x hi
=> Hai phng din t nhin v x hi ca con ngi tn ti trong tnh thng nht, quy nh v tc
ng ln nhauto nn s kh nng hot ng sng to ca con ngi trong lch s ca chnh bn thn h.
1.2. Bn cht ca con ngi.
- Theo C.Mc: Bn cht con ngi khng phi l mt ci tru tng c hu ca c nhn ring bit.
Trong tnh hin thc ca bn thn n, bn cht con ngi l tng ho ca nhng mi quan h x hi.
- Hn ch ca quan im duy vt siu hnh: tuyt i ho phng din t nhin ca con ngi, xem
nh vic l gii con ngi t mt x hi
- Quan im duy vt bin chng: tha nhn bn tnh t nhin ca con ngi v l gii con ngi t
gc cc quan h lch s x hi, t pht hin bn tnh x hi - mt bn cht nht ca con ngi.
- Khng c con ngi tru tng, thot ly mi iu kin, hon cnh lch s x hi m con ngi lun
gn vi iu kin lch s nht nh. Con ngi trong hot ng thc tin, thng qua hot ng thc tin tc
ng vo t nhin, ci bin n theo nhu cu ca bn thn ng thi con ngi cng sng to ra lch s ca
chnh mnh.
ngha phng php lun t quan nim ca ch ngha Mc - Lnin v con ngi:
+ l gii mt cch khoa hc nhng vn v con ngi khng ch cn c t phng din bn tnh
t nhin m phi cn c ch yu vo bn tnh x hi, t nhng quan h kinh t - x hi.
+ ng lc c bn ca s tin b v pht trin ca x hi chnh l t nng lc sng to ca con ngi,
v vy cn pht huy nng lc sng to ca n.
+ S nghip gii phng con ngi l nhm pht huy kh nng sng to ca n phi hng vo s
nghip gii phng nhng quan h kinh t - x hi.
2. Khi nim qun chng nhn dn v vai tr sng to lch s ca qun chng nhn dn.
2.1. Khi nim qun chng nhn dn
Trang 26

- Qun chng nhn dn l b phn c cng li ch cn bn, bao gm nhng thnh phn, nhng tng
lp v nhng giai cp, lin kt thnh tp th di s lnh o ca mt c nhn, t chc hay ng phi nhm
gii quyt nhng vn kinh t, chnh tr, x hi ca mt thi i nht nh.
- Nhng lc lng c bn to thnh cng ng QCND:
+ Nhng ngi lao ng sn xut ra ca ci vt cht v cc gi tr tinh thn, ng vai tr l ht nhn
c bn ca cng ng qun chng nhn dn.
+ Nhng b phn dn c chng li giai cp thng tr p bc, bc lt, i khng vi cng ng nhn
dn.
+ Nhng giai cp, nhng tng lp x hi thc y s tin b x hi thng qua hot ng ca mnh,
trc tip, gin tip trn cc lnh vc ca i sng x hi.
2.2. Vai tr sng to lch s ca QCND v vai tr ca c nhn trong lch s
* Vai tr sng to lch s ca QCND
CNDV lch s khng nh: QCND l ch th sng to chn chnh ra lch s, lc lng quyt nh s
pht trin ca lch s; do , lch s trc ht v cn bn l lch s hot ng ca QCND trn tt c cc lnh
vc ca i sng kinh t - x hi. Th hin:
- QCND l LLSX c bn ca mi x hi, trc tip sn xut ra ca ci vt cht p ng nhu cu ca x
hi
- Cng vi qu trnh sng to ra ca ci vt cht, QCND l lc lng trc tip hoc gin tip sng to
ra cc gi tr tinh thn ca x hi, kim chng cc gi tr tinh thn c cc th h v cc c nhn sng to
ra trong lch s phc v hot ng ca QCND
- QCND l lc lng v ng lc c bn ca mi cuc cch mng v cc cuc ci cch trong lch s
* Vai tr ca c nhn trong lch s
- Khi nim c nhn dng ch mi con ngi c th sng trong mt cng ng x hi nht nh v
phn bit vi nhng con ngi khc thng qua tnh n nht v tnh ph bin ca n.
- V nhn l nhng c nhn kit xut trong cc lnh vc chnh tr, kinh t, ngh thut....
- Khi nim lnh t thng c dng ch nhng c nhn kit xut do phong tro cch mng ca
QCND to nn, gn b mt thit vi QCND
tr thnh lnh t gn b vi qun chng, c qun chng tn nhim phi l ngi c nhng
phm cht c bn sau y:
+ C tri thc khoa hc uyn bc, nm bt c xu th vn ng ca dn tc, quc gia, quc t v
thi i.
+ C nng lc tp hp qun chng nhn dn, thng nht ch v hnh ng ca qun chng nhn
dn vo nhim v ca dn tc, quc t v thi i.
+ Gn b mt thit vi qun chng, hy sinh qun mnh v li ch ca QCND.
Trang 27
PHN TH HAI
HC THUYT CA CH NGHA MC - LNIN V
PHNG THC SN XUT TBCN
Chng IV
HC THUYT GI TR
I. iu kin ra i, c trng v u th ca sn xut hng ho
1. iu kin ra i v tn ti ca sn xut hng ho
- Sn xut t cp t tc (kinh t t nhin) l kiu t chc kinh t m sn phm do lao ng sn xut
ra nhm tho mn trc tip nhu cu ca ngi sn xut.
- Sn xut hng ho (kinh t hng ho) l kiu t chc kinh t m sn phm c sn xut ra
trao i hoc bn trn th trng.
Sn xut hng ho ch ra i khi c hai iu kin sau:
1.1. Phn cng lao ng x hi
- Phn cng lao ng x hi l s phn chia lao ng x hi thnh cc ngnh ngh khc nhau ca nn
sn xut x hi.
- Phn cng lao ng x hi to ra s chuyn mn ho lao ng, dn n chuyn mn ho sn xut
thnh nhng ngnh ngh khc nhau, mi ngi ch sn xut mt hay mt vi sn phm nht nh. Nhng nhu
cu ca cuc sng i hi h phi c nhiu loi sn phm khc nhau, i hi h phi c mi lin h ph thuc
vo nhau => buc h phi trao i sn phm vi nhau.
- Phn cng lao ng x hi l c s, tin ca sn xut hng ho.
1.2. S tch bit tng i v mt kinh t ca nhng ngi sn xut.
S tch bit tng i v mt kinh t ca nhng ngi sn xut do quan h s hu khc nhau v t
liu sn xut quy nh. N xc nh ngi s hu t liu sn xut l ngi s hu sn phm lm ra => lm cho
ngi sn xut c lp, i lp vi nhau, nhng h li cng nm trong h thng PCLXH nn ph thuc vo
nhau c v sn xut ln tiu dng, ngi ny mun tiu dng sn phm ca ngi khc phi thng qua trao
i, mua bn.
Hai iu kin trn cho thy, phn cng lao ng x hi lm cho nhng ngi sn xut ph thuc vo
nhau; s tch bit tng i v mt kinh t gia nhng ngi sn xut li chia r h ra, lm cho h c lp,
i lp vi nhau. y l mt mu thun ca sn xut hng ho, n ch c gii quyt thng qua trao i, mua
- bn sn phm.
Sn xut hng ho ch ra i khi c c hai iu kin ni trn, nu thiu mt trong hai iu kin y
th khng c sn xut hng ho v sn phm ca lao ng khng mang hnh thi hng ho..
2. c trng v u th ca sn xut hng ho
- Mc ch ca sn xut hng ho l tho mn nhu cu ca ngi khc, ca x hi nn s gia tng
khng hn ch nhu cu ca th trng l ng lc mnh m thc y sn xut pht trin.
- Cnh tranh ngy cng gay gt, buc mi ngi sn xut hng ho phi nng ng trong sn xut
kinh doanh, phi thng xuyn ci tin k thut, hp l ho sn xut tng nng sut lao ng, nng cao
cht lng sn phm, nhm tiu th c nhiu hng ho v thu c nhiu li nhun.
- S pht trin ca sn xut x hi vi tnh cht m ca cc quan h hng ho tin t s lm cho
giao lu kinh t, vn ho gia cc vng, gia cc nc ngy cng pht trin. T , to iu kin nng cao i
sng vt cht v tinh thn ca nhn dn.
Tuy nhin kinh t hng ho cng c nhng mt tri ca n nh phn ho giu ngho, hng lu, hng
gi, ph hoi mi trng.
II. Hng ho
1. Hng ho v hai thuc tnh ca hng ho
1.1. Bn cht ca hng ho
- Hng ho l sn phm ca lao ng, c th tho mn nhu cu no ca con ngi v dng trao
i vi nhau.
Trang 28

- Khi nghin cu PTSX TBCN, C. Mc bt u t s phn tch hng ho l do:
+ Hng ho l s biu hin ph bin nht ca ca ci trong x hi t bn
+ Hng ho l hnh thi nguyn t ca ca ci, cha ng mi mm mng mu thun ca PTSX
TBCN.
+ Phn tch hng ho tc l phn tch gi tr - phn tch ci c s ca tt c cc phm tr kinh t
hc ca PTSX TBCN.
1.2. Hai thuc tnh ca hng ho
Mi vt phm sn xut ra khi mang hnh thi hng ho th u c hai thuc tnh c bn l GTSD
v GTHH:
* Gi tr s dng
- Gi tr s dng l cng dng ca vt phm c th tho mn nhu cu no ca con ngi.
- Bt c mt vt phm no cng c mt hay mt s cng dng. Cng dng ca vt phm do thuc
tnh t nhin ca vt cht quyt nh.
- Khi khoa hc k thut cng pht trin th con ngi cng pht hin ra nhiu thuc tnh mi ca vt
phm v li dng chng to ra nhng gi tr s dng mi.
- Gi tr s dng ch th hin vic s dng hay tiu dng hng ho, l mt phm tr vnh vin.
- Khi l hng ho th nht thit phi c GTSD nhng khng phi bt c vt g c GTSD cng u
l hng ho.
Gi tr s dng ni y vi t cch l thuc tnh ca hng ho, n khng phi l gi tr s dng cho
bn thn ngi sn xut hng ho m l gi tr s dng cho ngi khc, cho x hi thng qua trao i mua
bn. V th, trong nn kinh t hng ho gi tr s dng ng thi l vt mang gi tr trao i
* Gi tr hng ho
hiu c gi tr hng ho ta phi i t gi tr trao i.
- Gi tr trao i l quan h t l v lng m nhng GTSD khc nhau c th trao i vi nhau.
V d: 1m vi = 10 kg thc
Hai hng ho khc nhau c th trao i c vi nhau th gia chng phi c mt c s chung. l
chng u l sn phm ca lao ng, u cha lao ng hao ph sc lao ng ca con ngi n giu trong .
Nh c c s chung m cc hng ho c th trao i c vi nhau.
- Gi tr hng ho l lao ng x hi ca ngi sn xut hng ho kt tinh trong hng ho.
- GT l ni dung, c s ca GTT, cn GTT l hnh thc biu hin ca GTHH.
- Sn phm no m lao ng hao ph cha ng trong cng nhiu th gi tr ca n cng cao.
- GTHH l mt phm tr lch s
1.3. Mi quan h gia hai thuc tnh ca hng ho
Gia hai thuc tnh ca hng ho lun c mi quan h rng buc ln nhau, va thng nht, va mu
thun.
- Thng nht: hai thuc tnh cng tn ti trong mt hng ho, u do lao ng ca con ngi to ra,
nu thiu mt trong hai thuc tnh th vt phm s khng phi l hng ho.
- Mu thun: i vi ngi sn xut hng ho, h to ra gi tr s dng, nhng mc ch ca h l
gi tr, h quan tm n gi tr s dng l t c mc ch gi tr. i vi ngi tiu dng, ci m h
quan tm l gi tr s dng tho mn nhu cu tiu dng ca mnh. Mun c gi tr s dng th h phi tr
gi tr cho ngi sn xut ra n. Tc l, trc khi thc hin gi tr s dng phi thc hin gi tr ca n.
2. Tnh cht hai mt ca lao ng sn xut hng ho

Hng ho c hai thuc tnh l gi tr v gi tr s dng l do lao ng sn xut hng ho c tnh hai
mt l lao ng c th v lao ng tru tng
2.1. Lao ng c th
- Lao ng c th l lao ng c ch di mt hnh thc c th ca nhng ngh nghip chuyn mn
nht nh. Mi lao ng c th c mc ch ring, i tng ring, phng php ring, phng tin ring v
kt qu ring.
Trang 29

- Mi lao ng c th to ra mt loi gi tr s dng khc nhau.
- Lao ng c th cng nhiu loi th gi tr s dng cng phong ph. Cc loi lao ng c th s hp
thnh h thng phn cng lao ng x hi.
- Lao ng c th thuc phm tr vnh vin
- Lao ng c th khng phi l ngun gc duy nht ca GTSD do n sn xut ra bi v GTSD ca
cc vt th hng ho bao gi cng do hai nhn t vt cht v lao ng hp thnh.
- Lao ng c th l phm tr vnh vin, l mt iu kin khng th thiu trong bt k hnh thi kinh
t - x hi no nhng hnh thc ca lao ng c th c th thay i.
2.2. Lao ng tru tng
- Lao ng tru tng l lao ng ca ngi sn xut hng ho nu coi l s hao ph sc lc ca con
ngi ni chung ch khng k n hnh thc c th ca n nh th no.
- Lao ng tru tng l nhn t duy nht to ra gi tr ca hng ho, lm c s cho s ngang bng
trong trao i.
- Lao ng tru tng l mt phm tr lch s.
y khng phi c hai th lao ng khc nhau m ch l lao ng ca ngi sn xut hng ho c
tnh cht hai mt l lao ng c th v lao ng tru tng.
* Tnh hai mt ca lao ng sn xut hng ho phn nh tnh cht t nhn v tnh cht x hi ca sn
xut hng ho. y l mu thun c bn ca sn xut hng ho. Biu hin:
- Sn phm do ngi sn xut hng ho to ra c th khng n khp hoc khng ph hp vi nhu cu
ca x hi.
- Hao ph lao ng c bit ca ngi sn xut c th cao hn hay thp hn hao ph lao ng m x
hi c th chp nhn
3. Lng gi tr ca hng ho v cc nhn t nh hng n lng gi tr hng ho

Cht ca GTHH l lao ng x hi ca ngi sn xut hng ho, cn lng GTHH do lng lao ng
hao ph sn xut ra hng ho quyt nh.
3.1. Thc o lng gi tr hng ho (LGTHH).
- Lng gi tr hng ho l do lng lao ng hao ph sn xut ra hng ho quyt nh v c
o bng thc o thi gian nh ngy, gi lao ng.....
- Hng ho bn trn th trng c o bng thi gian lao ng x hi cn thit ch khng phi hao
ph lao ng c bit
- Thi gian lao ng x hi cn thit l thi gian cn thit sn xut ra mt hng ho trong iu kin
bnh thng ca x hi, tc l vi trnh k thut trung bnh, trnh kho lo trung bnh v cng lao
ng trung bnh so vi hon cnh x hi nht nh.
- Thng thng, thi gian lao ng x hi cn thit trng vi thi gian lao ng c bit ca nhng
ngi cung cp i b phn hng ho trn th trng
3.2. Cc nhn t nh hng n LGTHH
Do thi gian lao ng x hi cn thit lun thay i nn lng gi tr ca hng ho cng l mt i
lng khng c nh. S thay i ny tu thuc vo:
* Nng sut lao ng
- Nng sut lao ng l sc sn xut ca lao ng, c tnh bng s lng sn phm c sn xut ra
trong mt n v thi gian hoc s lng thi gian cn thit sn xut ra mt n v sn phm.
- C hai loi NSL l NSL c bit v NSL x hi. Trn th trng hng ho c trao i mua bn
theo gi tr x hi tc l LGTHH chu s nh hng ca NSL x hi.
+ Lng gi tr ca n v hng ho t l thun vi s lng lao ng kt tinh trong sn phm v
t l nghch vi NSL x hi. Khi nng sut lao ng tng, lng sn phm sn xut ra trong mt n v thi
gian tng ln nhng hao ph lao ng trong n v thi gian khng i. Do , lao ng tiu hao cho mt
n v sn phm gim, gi tr ca mt n v hng ho gim v ngc li.
Trang 30

- Nng sut lao ng ph thuc vo nhiu nhn t: trnh kho lo ca ngi lao ng, s pht trin
ca khoa hc k thut v trnh ng dng tin b k thut, s kt hp x hi ca sn xut, hiu qu ca t
liu sn xut, cc iu kin t nhin.
* Cng lao ng
- Cng lao ng (CL) l mc khn trng, s cng thng, mt nhc ca ngi lao ng.
- Tng CL th lng lao ng hao ph trong mt n v thi gian tng, s lng hng ho tng.
Do , gi tr ca mt n v hng ho khng thay i, tc l CL khng nh hng n LGT ca mt n
v hng ho.
=> Thc cht ca vic tng cng lao ng cng ging nh vic ko di thi gian lao ng.
* Mc phc tp ca lao ng: lao ng gin n v lao ng phc tp
- Lao ng gin n l lao ng m bt k ngi bnh thng no khng cn tri qua o to chuyn
mn cng c th lm c.
- Lao ng phc tp l lao ng i hi phi c o to, hun luyn.
Trong cng thi gian lao ng nh nhau, lao ng phc tp to ra nhiu gi tr hn lao ng gin
n, l bi s ca lao ng gin n. Trong qu trnh trao i, th trng s t pht quy i mi lao ng
phc tp thnh lao ng gin n trung bnh.
3.3. C cu LGTHH
sn xut ra hng ho cn phi chi ph lao ng bao gm lao ng qu kh tn ti trong cc yu t
t liu sn xut v lao ng sng. V vy, lng gi tr hng ho c cu thnh bi c gi tr ca nhng t
liu sn xut s dng sn xut ra hng ho, tc l gi tr c v hao ph lao ng sng ca ngi sn xut
trong qu trnh to ra hng ho, tc l gi tr mi.
C cu LGTHH = Gi tr c + gi tr mi
III.Tin t
1. Lch s pht trin cc hnh thi gi tr v bn cht ca tin t
1.1. Lch s pht trin cc hnh thi gi tr
* Hnh thi gi tr gin n hay ngu nhin
- y l hnh thi phi thai ca gi tr, xut hin trong giai on u ca trao i hng ho khi trao i
mang tnh cht ngu nhin, trao i trc tip vt ny ly vt khc.
Vd: 1 m vi = 10 kg thc
Gi tr ca vi c biu hin hng ho thc, cn thc c dng lm phng tin biu hin
gi tr ca vi. Bn thn vi nu ng mt mnh th khng biu hin c gi tr ca n. Mun bit c phi
em so snh vi 10kg thc. Do hnh thi gi tr ca 1m vi l hnh thi tng i. Cn hng ho thc
khng biu th c gi tr ca n trong mi quan h vi vi, n ch biu hin gi tr ca vi nn gi l hnh
thi vt ngang gi.
- Hnh thi gi tr tng i v hnh thi vt ngang gi l hai mt lin quan vi nhau, khng th tch ri
nhau, ng thi l hai cc i lp nhau trong phng trnh trao i.
- c im ca hnh thi vt ngang gi:
+ Gi tr s dng ca n tr thnh hnh thc biu hin gi tr
+ Lao ng c th tr thnh hnh thc biu hin ca lao ng tru tng
+ Lao ng t nhn tr thnh hnh thc biu hin ca lao ng x hi.
Trong hnh thi ny, gi tr ca mt hng ho ch c pht hin mt hng ho nht nh khc vi
n, ch khng biu hin mi hng ho khc.
* Hnh thi gi tr ton b hay m rng
1 m vi =
10 kg thc hoc
=
1 con cu hoc
=
0,1 gr vng hoc
=
..
Trang 31

- Khi LLSX v phn cng lao ng pht trin hn (chn nui tch khi trng trt) sn phm em ra trao
i nhiu hn, trao i tr nn thng xuyn hn, mt hng ho ny c th quan h vi nhiu hng ho khc.
Do vy, gi tr ca mt hng ho ny c biu hin gi tr s dng ca nhiu hng ho khc c tc dng
lm vt ngang gi.
* Hnh thi chung ca gi tr
10 kg thc
1 con cu
= 1 m vi
0,1 gr vng
...
- Khi LLSX v phn cng lao ng pht trin cao hn th trao i trc tip khng cn ph hp, s pht
trin ca trao i i hi phi hnh thnh vt ngang gi chung. Trong hnh thi ny, tt c cc hng ho u
biu hin gi tr ca mnh cng mt th hng ho ng vai tr lm vt ngang gi chung.
- Tuy nhin vt ngang gi chung cha n nh mt th hng ho no, cc a phng khc nhau th c
vt ngang gi chung khc nhau.
* Hnh thi tin t
15 m vi
10 kg thc
= 0,1 gr vng = vt ngang gi chung
.
(Vng
tr thnh tin t)
- Khi LLSX v phn cng lao ng x hi pht trin hn na, th trng ngy cng m rng, i hi
phi hnh thnh vt ngang gi chung thng nht. Khi vt ngang gi chung c c nh mt hng ho c
tn v ph bin th hnh thi tin t ca gi tr xut hin.
- Ban u c nhiu kim loi ng vai tr lm tin t nhng v sau c nh li l vng.
- Tin t xut hin l kt qu pht trin lu di ca sn xut v trao i hng ho. Khi tin t ra i lm
cho th gii hng ho phn thnh hai cc: mt bn l nhng hng ho thng thng cn mt bn l hng ho
vng ng vai tr lm vt ngang gi.
1.2. Bn cht ca tin t
- Tin t l mt loi hng ho c bit c tch ra t th gii hng ho lm vt ngang gi chung, thng
nht cho cc hng ho khc; biu hin lao ng x hi v quan h gia nhng ngi sn xut hng ho.
2. Cc chc nng ca tin t

2.1. Thc o gi tr
- Lm chc nng thc o gi tr tin c dng o lng v biu hin gi tr ca hng ho. Mun
vy, bn thn tin phi c gi tr (tc l tin vng).
- Gi tr ca hng ho c biu hin bng tin gi l gi c ca hng ho. Gi c ca hng ho ph
thuc vo cc yu t: gi tr hng ho, gi tr ca tin, quan h cung cu hng ho trn th trng.
- lm c chc nng ny th bn thn tin t phi c quy nh mt n v tin t nht nh lm
tiu chun o lng gi tr ca hng ho .
2.2. Phng tin lu thng
- Tin lm phng tin lu thng tc l lm mi gii trong trao i. lm chc nng ny cn phi c
tin mt.
- Tin l hnh thc biu hin ca hng ho, n phc v cho s vn ng ca hng ho. Lu thng hng
ho v lu thng hng ho v lu thng tin t l hai mt ca mt qu trnh thng nht vi nhau.
- Trong lu thng, tin t lc u xut hin di hnh thi vng thoi, bc nn, dn dn chuyn sang tin
c, tin c b hao mn dn, b mt mt phn gi tr nhng vn c chp nhn nh tin gi tr.
Nh vy, gi tr thc ca tin tch ri gi tr danh ngha ca n v tin lm phng tin lu thng ch
ng vai tr chc lt.
2.3. Phng tin thanh ton
- Lm phng tin thanh ton tin c dng tr n, np thu, tr tin mua chu hng...
Trang 32

- Tin lm phng tin thanh ton dn n s xut hin ca hnh thc thanh ton khu tr khng dng
tin mt. Do , n nh hng ti lng tin cn thit cho lu thng. Mt khc, pht trin hnh thc n dy
chuyn lm tng kh nng khng hong kinh t trong sn xut hng ho
2.4. Phng tin ct tr
Lm phng tin ct tr, tc l tin c rt khi lu thng v em vo ct tr. S d, tin lm c
chc nng ny l v tin l i biu cho ca ci x hi di hnh thc gi tr nn ct tr tin l mt hnh thc
ct tr ca ci.
2.5. Tin t th gii
- Khi trao i hng ho vt ra khi bin gii quc gia th tin lm chc nng tin t th gii. Vi chc
nng ny, tin phi c gi tr hay tin tn dng phi c cng nhn l phng tin thanh ton quc t.
- Thc hin chc nng ny, tin c s dng lm phng tin mua hng v thanh ton quc t.
IV. Quy lut gi tr

Quy lut gi tr l quy lut c bn ca sn xut v lu thng hng ho tc l u c sn xut v trao
i hng ho th c s tn ti v pht huy tc dng ca quy lut gi tr.
1. Ni dung ca quy lut gi tr
- Theo quy lut gi tr th: sn xut v trao i hng ho phi da trn c s hao ph lao ng x hi cn
thit
+ i vi sn xut: ngi sn xut phi c mc hao ph lao ng c bit ph hp vi mc hao ph
lao ng x hi. i vi lu thng, n yu cu vic trao i hng ho phi da trn c s hao ph lao ng x
hi cn thit v theo nguyn tc ngang gi.
+ S vn ng ca quy lut gi tr thng qua s vn ng gi c hng ho. Hng ho no gi tr ln
th gi c ca n s cao v ngc li
Ngoi ra, gi c hng ho cn chu nh hng ca cnh tranh, quan h cung - cu, sc mua ca ng tin.
S tc ng ca cc nhn t ny lm cho gi c hng ho tch ri vi gi tr hng ho v ln xung xoay
quanh trc gi tr hng ho.
2. Tc dng ca quy lut gi tr
2.1. iu tit sn xut v lu thng hng ho
- iu tit sn xut tc l iu ho, phn b cc yu t sn xut gia cc ngnh, cc lnh vc ca nn
kinh t. Tc dng ny ca quy lut gi tr thng qua s bin ng ca gi c trn th trng di tc ng ca
quy lut cung - cu.
- iu tit lu thng hng ho tc l thng qua s bin ng ca gi c trn th trng, thu ht lung
hng t ni c gi c thp n ni c gi cao, lm cho lu thng hng ho thng sut.
2.2. Kch thch ci tin k thut, hp l ho sn xut, tng nng sut lao ng, LLSX x hi pht trin
nhanh
Trong nn sn xut hng ho, ngi sn xut no c hao ph lao ng c bit cng thp hn hao ph
lao ng x hi th cng thu c nhiu li nhun. mc hao ph lao ng c bit thp h phi quan tm n
vic ci tin k thut sn xut, nng cao trnh tay ngh, gim chi ph sn xut, s dng lao ng c hiu
qu, ci tin t chc qun l sn xut, tng nng sut lao ng T thc y LLSX pht trin.
2.3. Thc hin s la chn t nhin v phn ho ngi sn xut thnh ngi giu, k ngho
Trong nn sn xut hng ho ngi no c iu kin thun li, c trnh trang b k thut tt v gp
may mn trong kinh doanh h tr nn giu c. Ngc li mt b phn ngi sn xut khc do iu kin sn
xut khng thun li hoc gp ri ro trong kinh doanh c th b ph sn tr thnh ngi ngho kh.
Trang 33
Chng V
HC THUYT GI TR THNG D
I. S chuyn ho tin thnh t bn
1. Cng thc chung ca t bn
- Tin c coi l tin thng thng th vn ng theo cng thc H - T - H. Cn tin c coi l t bn
th vn ng theo cng thc T - H -T.
- So snh hai cng thc trn, ta thy:
+ im ging nhau ca chng l u c cu thnh bi hai yu t hng v tin; u cha ng hai
hnh vi i lp nhau l mua v bn; u biu hin quan h kinh t gia ngi mua v ngi bn.
+ im khc nhau gia hai cng thc:
Lu thng hng ho gin n
Lu thng ca t bn
H-T-H
T - H - T
@ im m u v im kt thc
Bt u bng vic bn, kt thc bng
Bt u bng vic mua, kt thc bng
vic mua
vic bn
im m u v kt thc u l H, T
im m u v kt thc l T, H
ng vai tr trung gian
ng vai tr trung gian
@ Mc ch
- Nhm vo gi tr s dng tho mn nhu
Nhm vo gi tr nhng khng phi gi
cu nn hng ho trao i c gi tr s dng tr c bo tn m l gi tr tng thm. T- H khc nhau. Ngi c tin s mua c gi tr T (T = T + T)
s dng nh mun
@ Gii hn ca s vn ng.
- Kt thc giai on 2, khi ngi c tin
S vn ng khng c gii hn v mc
mua c gi tr s dng nh mun.
ch lu thng ca t bn l s ln ln ca gi
tr, gi tr thng d.
- T bn l gi tr mang li gi tr thng d. Mc ch ca lu thng t bn l s ln ln ca gi tr, l
GTTD nn s vn ng ca t bn l khng c gii hn
=> C. Mc gi cng thc T - H - T l cng thc chung ca t bn v s vn ng ca mi t bn u
biu hin trong lu thng di dng khi qut .
2. Mu thun cng thc chung ca t bn
- Cc nh kinh t hc t sn c tnh chng minh rng qu trnh lu thng to ra GTTD nhm mc ch
che giu ngun gc lm giu ca cc nh t bn
- Thc ra trong lu thng, d trao i ngang gi hay khng ngang gi th cng khng to ra gi tr mi,
do cng khng c GTTD.
+ Nu trao i ngang gi: ch c s thay i hnh thi ca gi tr t tin thnh hng v t hng thnh
tin, cn tng gi tr trong tay mi ngi trc sau vn khng thay i. Nhng v mt gi tr s dng th c
hai bn cng c li.
+ Trng hp trao i khng ngang gi: hng ho c bn cao hoc thp hn gi tr th c ngi
c li, c ngi b thit nhng tng gi tr x hi khng thay i.
=> Nh vy, nu ngi ta trao i nhng vt ngang gi hay khng ngang gi th khng sinh ra gi tr
thng d. Do , lu thng khng to ra GTTD. Vy c phi GTTD c to ra ngoi lu thng?
. Nu ngi trao i ng mt mnh vi hng ho ca mnh th GTHH khng tng ln.
. Nu ngi sn xut to ra mt gi tr mi cho hng ho th phi bng sc lao ng ca bn thn h.
=> Vy, t bn khng th xut hin t lu thng v cng khng th xut hin ngoi lu thng. N phi
xut hin trong lu thng v ng thi khng phi trong lu thng.
3. Hng ho sc lao ng
Trang 34

gii quyt mu thun cng thc chung ca t bn, phi tm trn th trng mt loi hng ho c
bit m vic s dng n c th to ra c gi tr ln hn gi tr ca bn thn n. l hng ho sc lao ng.
Sc lao ng bin thnh hng ho l iu kin quyt nh tin bin thnh t bn.
3.1. Sc lao ng v iu kin sc lao ng tr thnh hng ho
-.Theo C.Mc: Sc lao ng l ton b th lc v tr lc trong thn th mi con ngi, trong nhn
cch sinh ng ca con ngi, th lc v tr lc m con ngi phi lm cho hot ng sn xut ra nhng
vt c ch.
- Sc lao ng ch tr thnh hng ho trong nhng iu kin lch s nht nh. l:
+ Ngi lao ng c t do v thn th, lm ch c sc lao ng ca mnh v c quyn bn sc
lao ng ca mnh nh mt hng ho.
+ Ngi lao ng b tc ot ht t liu sn xut v t liu sinh hot, tn ti h buc phi bn sc
lao ng kim sng.
3.2. Hai thuc tnh ca hng ho sc lao ng
Ging nh mi hng ho khc, hng ho sc lao ng cng bao gm hai thuc tnh l gi tr v gi tr s
dng:
- Gi tr hng ho sc lao ng do thi gian lao ng x hi cn thit sn xut v ti sn xut ra hng
ho quyt nh. Nhng sc lao ng ch tn ti nh nng lc sng ca con ngi, mun sn xut v ti sn
xut ra n th cn phi tiu dng mt lng t liu sinh hot nht nh. Ngoi ra ngi lao ng cn phi tho
mn nhu cu ca gia nh v con ci h cng nh nng cao trnh ca bn thn.
+ Thi gian lao ng x hi cn thit ti sn xut ra sc lao ng s c quy thnh thi gian lao
ng x hi cn thit sn xut ra nhng t liu sinh hot hay gi tr hng ho sc lao ng c o gin
tip bng gi tr nhng t liu sinh hot ti sn xut ra sc lao ng.
+ Gi tr hng ho sc lao ng do nhng b phn sau y hp thnh:
. Gi tr nhng t liu sinh hot v vt cht v tinh thn cn thit ti sn xut sc lao ng, duy tr
i sng cng nhn.
. Ph tn o to cng nhn.
. Gi tr nhng t liu sinh hot vt cht v tinh thn cn thit cho con ci ngi cng nhn.
=> Gi tr ca hng ho sc lao ng l nhng gi tr ca t liu sinh hot cn thit duy tr cuc sng
ca bn thn ngi lao ng v gia nh h c v mt vt cht v tinh thn
+ bit c s bin i ca gi tr sc lao ng trong mt thi k nht nh, cn nghin cu hai loi
nhn t tc ng i lp nhau n s bin i ca gi tr sc lao ng. Mt mt, s tng nhu cu trung bnh
ca x hi v hng ho v dch v, v hc tp v trnh lnh ngh lm tng gi tr sc lao ng. Mt khc,
s tng nng sut lao ng x hi li lm gim gi tr sc lao ng.
- Gi tr s dng ca hng ho sc lao ng: ch th hin ra trong qu trnh tiu dng sc lao ng tc
l qu trnh lao ng ca ngi cng nhn. l qu trnh sn xut ra mt lot hng ho no , ng thi l
qu trnh to ra gi tr mi ln hn gi tr bn thn hng ho sc lao ng. Phn ln hn l gi tr thng d
m nh t bn chim ot.
=> Nh vy, gi tr s dng ca hng ho sc lao ng c tnh cht c bit, l ngun gc sinh ra gi tr,
tc l n c th to ra gi tr mi ln hn gi tr bn thn n. l cha kho gii thch mu thun cng
thc chung ca t bn.
II. Qu trnh sn xut gi tr thng d trong x hi t bn

1. S thng nht gia qu trnh sn xut ra gi tr s dng v qu trnh sn xut gi tr thng
d
* Mc ch ca nn sn xut TBCN khng phi l GTSD m l gi tr, GTTD. Nhng sn xut
GTTD trc ht nh t bn phi sn xut ra mt GTSD no , v GTSD l vt mang GTT v GTTD.
* c im ca qu trnh sn xut t bn ch ngha:
- Cng nhn lm vic di s kim sot ca nh t bn
- Sn phm lm ra thuc s hu ca nh t bn.
Trang 35

* hiu r vn ny chng ta ly vic sn xut si ca mt nh t bn:
Gi nh sn xut ra 10 kg si, nh t bn phi:
- Mua 10 kg bng vi gi 10$.
- Khu hao my mc thit b chuyn 10 kg bng thnh si l 2$.
- Mua sc lao ng ca cng nhn trong mt ngy (8h) l 3 $.
Gi s, trong 4h u tin cng nhn ko ht 10 kg bng thnh si, gi tr ca si l 15$. Nu qu trnh
sn xut dng y th cha c s xut hin gi tr thng d.
Tuy nhin, nh t bn mua sc lao ng s dng trong 8h; v vy trong 4 gi tip theo, ngi cng
nhn vn phi tip tc lao ng. Trong 4 gi ny, nh t bn ch phi b ra 10 $ mua 10 kg bng v 2 $
khu hao my mc. Gi tr ca si c to ra vn l 15 $.
Chi ph sn xut
- Tin mua bng (20kg):
Gi tr sn phm mi (20 kg si)

20$
- Tin hao mn my mc: 4$
- Gi tr ca bng c chuyn
vo si: 20$
- Gi tr ca my mc c
chuyn vo si: 4$
- Tin mua sc lao ng trong 1 - Gi tr mi do ngi cng nhn

ngy:
3$
to ra trong 8h lao ng: 6$
Tng cng:
27$
Tng cng:
30$
Kt qu trong mt ngy cng nhn s to ra hng ho c gi tr l 30$.

Tng chi ph nh t bn b ra l 27$, phn chnh lch vi gi tr l 3 $ c gi l gi tr thng d.
T v d trn ta rt ra kt lun:
- Phn tch gi tr sn phm c sn xut ra bao gm hai phn: gi tr c (c) v gi tr mi (v + m)
+ Gi tr c l gi tr ca t liu sn xut (c): 24 $
+ Gi tr mi do lao ng ca cng nhn to ra (v + m): 6$
Vy, gi tr thng d l mt b phn ca gi tr mi di ra ngoi gi tr sc lao ng do cng nhn lm
thu to ra v b nh t bn chim khng. Qu trnh sn xut ra gi tr thng d ch l qu trnh to ra gi tr
ko di qu im m gi tr sc lao ng do nh t bn tr, c hon li bng mt vt ngang gi mi.
- Ngy lao ng ca cng nhn c chia thnh hai phn:
+ Thi gian lao ng cn thit v lao ng trong khong thi gian gi l lao ng cn thit.
+ Phn cn li ca ngy lao ng gi l thi gian lao ng thng d v lao ng trong khong thi
gian gi l lao ng thng d.
- Nghin cu qu trnh sn xut GTTD, ta thy mu thun cng thc chung c gii quyt: vic
chuyn ho tin thnh t bn din ra trong lu thng nhng ng thi khng phi trong lu thng. Ch c
trong lu thng nh t bn mi mua c hng ho sc lao ng s dng trong sn xut (ngoi lnh vc
lu thng) sn xut ra GTTD cho nh t bn. Do , tin chuyn ho thnh t bn.
2. Bn cht ca t bn. S phn chia t bn thnh t bn bt bin v t bn kh bin
2.1. Bn cht ca t bn
- T bn l gi tr mang li gi tr thng d bng cch bc lt lao ng khng cng ca cng nhn lm
thu.
- Bn cht ca t bn l th hin QHSX x hi m trong giai cp t sn chim ot gi tr thng d
do giai cp cng nhn sng to ra.
2.2. T bn bt bin v t bn kh bin
Cn c vo vai tr khc nhau trong vic to ra gi tr thng d, C. Mc chia t bn thnh t bn bt
bin v t bn kh bin.
Trang 36

- B phn t bn bin thnh t liu sn xut m gi tr c bo ton v chuyn vo sn phm, tc l
khng thay i i lng gi tr ca n, c C.Mc gi l t bn bt bin, k hiu l C.
- B phn t bn bin thnh sc lao ng khng ti hin ra nhng thng qua lao ng tru tng ca
cng nhn lm thu m tng ln tc l bin i v i lng, c C. Mc gi l t bn kh bin, k hiu l V.
Nh vy, t bn bt bin l iu kin cn thit, khng th thiu c sn xut ra gi tr thng d, cn
t bn kh bin c vai tr quyt nh trong qu trnh v n chnh l b phn t bn ln ln.
3. T sut gi tr thng d v khi lng gi tr thng d

3.1. T sut gi tr thng d
- T sut gi tr thng d l t s tnh theo phn trm gia gi tr thng d v t bn kh bin cn thit
sn xut ra gi tr thng d .
m
m' =
x 100%
v
t'
m' =
x 100%
t
Trong :
t: l thi gian lao ng thng d
t: l thi gian lao ng tt yu
- T sut gi tr thng d ni ln trnh bc lt ca nh t bn i vi cng nhn lm thu.
3.2. Khi lng gi tr thng d
- Khi lng gi tr thng d l tch s gia t sut gi tr thng d v tng t bn kh bin c s
dng.
M = m x V
Trong : M: Khi lng gi tr thng d
m': T sut gi tr thng d
V: Tng t bn kh bin c s dng tin hnh sn xut
- Khi lng gi tr thng d ni ln quy m bc lt ca nh t bn
- Ch ngha t bn cng pht trin th khi lng gi tr thng d cng tng v trnh bc lt sc lao
ng cao hn.
4. Hai phng php sn xut gi tr thng d v gi tr thng d siu ngch
4.1. Sn xut gi tr thng d tuyt i
- Gi tr thng d tuyt i l gi tr thng d thu c do ko di thi gian lao ng vt qu thi gian
lao ng tt yu trong khi NSL, gi tr sc lao ng v thi gian lao ng tt yu khng thay i .
- Cc nh t bn mun ko di ngy lao ng cng khng th vt qu gii hn th cht v tinh thn ca
ngi lao ng.
4.2. Sn xut gi tr thng d tng i
- Gi tr thng d tng i l gi tr thng d thu c do rt ngn thi gian lao ng tt yu bng cch
nng cao NSL trong ngnh sn xut ra t liu sinh hot h thp gi tr sc lao ng, nh tng thi gian
lao ng thng d ln ngay trong iu kin di ngy lao ng, cng lao ng nh c.
- Mun rt ngn thi gian lao ng tt yu phi gim gi tr sc lao ng. Mun h thp gi tr sc lao
ng phi gim gi tr t liu sinh hot thuc phm vi tiu dng ca cng nhn. iu ch c th thc hin
c bng cch tng nng sut lao ng trong cc ngnh sn xut ra nhng t liu sinh hot thuc phm vi
tiu dng ca cng nhn hay tng NSL trong cc ngnh sn xut ra TLSX sn xut ra nhng t liu sinh
hot
=> Hai phng php sn xut GTTD trn c cc nh t bn s dng kt hp vi nhau nng cao
trnh bc lt cng nhn lm thu trong qu trnh pht trin ca CNTB.
4.3. Gi tr thng d siu ngch
Trang 37

Bai Giang Nhung Nguyen Ly Co Ban Cua Chu Nghia Mac Lenin PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai Giang Nhung Nguyen Ly Co Ban Cua Chu Nghia Mac Lenin PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

2. Khi lc qu trnh hnh thnh v pht trin ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

I. i tng, mc ch v yu cu v phng php hc tp, nghin cu mn hc "Nhng nguyn l

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

3. Mi quan h gia vt cht v thc

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

2. Nguyn l v s pht trin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

4. Ni dung v hnh thc

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

6. Kh nng v hin thc

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

2. Quy lut thng nht v u tranh gia cc mt i lp

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

V. L lun nhn thc duy vt bin chng

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

2. Con ng bin chng ca s nhn thc chn l

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

II. Bin chng ca CSHT v KTTT

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

III. Tn ti x hi quyt nh thc x hi v tnh c lp tng i ca thc x hi

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

2. Cch mng x hi i vi s pht trin ca x hi c i khng giai cp

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

2. Tnh cht hai mt ca lao ng sn xut hng ho

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

3. Lng gi tr ca hng ho v cc nhn t nh hng n lng gi tr hng ho

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

2. Cc chc nng ca tin t

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

IV. Quy lut gi tr

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

II. Qu trnh sn xut gi tr thng d trong x hi t bn

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

Gi tr sn phm mi (20 kg si)

- Tin hao mn my mc: 4$

- Tin mua sc lao ng trong 1 - Gi tr mi do ngi cng nhn

Kt qu trong mt ngy cng nhn s to ra hng ho c gi tr l 30$.

BI GING: Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc - Lnin

3. T sut gi tr thng d v khi lng gi tr thng d

You might also like