Professional Documents
Culture Documents
Bi 1.
Trn mt phng, cho ng trn (O) v hai im c nh B, C trn ng trn ny
sao cho BC khng l ng knh ca (O) . Gi A l mt im di ng trn ng
trn (O) v A khng trng vi hai im B, C . Gi D, K , J ln lt l trung im ca
EM
EJ
AB
. Hn na,
EN
EK
AC
XM sin XNM sin XDM sin DAC
AB
.
XN
sin XMN
sin XDN
sin DAB AC
EM
AB
AX AD AH AE AB AC
AE DX
AD DX
DC 2
.
AX
AH
AH
1
1
1
DB BC DC NS v
2
4
2
bng bin i gc, ta thu c TMR TNS hay TMR TNS (c.g .c) .
tip cc tam gic BMD, CND . Ta c TM TN , MR
T /( X ) T /( S ) TX 2 XC 2 TS 2 SC 2
TX 2 TS 2 XD 2 CD 2 SC 2 TD 2 SD 2 XD 2 CD 2 SC 2 TC 2 XD 2
TD XD TC 2 XD 2 CD 2 2TD XD DS 2 DU DT
2
BC
.
2cos A
Do T , I , N ln lt l trung im ca cc on DS , HD, CF nn ta c:
2 NT CS FD, 2 NI CD FH .
Suy ra: 4NT NI CS FD CD FH CS CD CS FH FD CD FD FH .
BC 2
Ta tnh c CS CD CD 2
R 2 sin 2 A v
4
FD CD DF DC cos CDF CD 2 cos 2 B R 2 sin 2 A cos 2 B .
BC
FD FH FD FH cos DFH
2 R cos A cos B sin B R 2 2sin A cos B sin B cos A .
2
BC
CS FH CS FH cos FCS
2 R cos A cos B sin( A B )
2cos A
2 R 2 sin A cos B sin( A B )
Do
4 NT NI R 2 sin 2 A sin 2 A cos 2 B 2sin A cos B sin B cos A 2sin A cos B sin( A B )
X X X
Ch l mt my bm ch ti c ti a 6 nn iu kin cn r rng ng vi n 1
v n 2 .
Ta chng minh iu kin cn bng phn chng. Gi s tn ti n sao cho cnh ng kch
thc 4 n c th ti c bng t hn n my bm nc. Gi n0 l s nguyn dng n
nh nht nh vy. Theo ch trn ta phi c n0 3 .
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
n 1
t f (n) n
, n 1, 2,3,... .
4
Gi s tn ti s nguyn dng n sao cho cnh ng kch thc 3 n c th c ti
bi k f n my bm nc. Gi n0 l s nh nht nh vy. Theo ch trn n0 3 .
Do f n0 n0 nn t y ta suy ra k n0 . Nh vy phi c t nht 1 ct trng.
L lun tng t nh phn 1, ta thy ct trng khng th bin. Xt ct trng u tin
t bn tri sang. Gi s l ct j. Khi , ti cc ca ct j, hai ct k bn ct j
phi cha t nht 3 my bm nc.
Xt cc trng hp sau:
i) Ct j 1 cha t nht 2 my bm nc. Khi j ct u cha t nht j my bm
nc (do cc ct t 1 n j 2 cha t nht 1, ct j 1 cha t nht 2). Suy ra n0 j
ct cn li cha khng qu k j my bm nc v cc my bm ny ti ht cc ca
cnh ng kch thc 3n0 j .
n 1
n j 1
Ta c k j f (n0 ) j n0 j 0
n0 j 0
f ( n0 j ) nn t y
4
4
ta suy ra iu mu thun vi cch chn n0 .
n 1
n 4 1
k ( j 1) f ( n0 ) ( j 1) n0 ( j 1) 0 n0 ( j 2) 0
4
4
n ( j 2) 1
n0 ( j 2) 0
f ( n0 ( j 2))
4
(do j 2 nn j 2 4 ).
iu ny mu thun vi cch chn n0.
Trng hp 2. Ct j 2 c t nht 1 my bm. Khi cc my bm t ct j 2 n
ct n0 ti cc cc ct ny ( n0 j 1 ct). Theo tnh ton trn, s my bm
cc ct ny khng qu k j 1 . Ta li c nh gi
n 1
n ( j 1) 1
n0 ( j 1) 0
k ( j 1) f ( n0 ) ( j 1) n0 ( j 1) 0
4
4
f n0 ( j 1)
mu thun vi cch chn n0 .
Bi ton c gii quyt hon ton. Vy s my bm nh nht c th ti tt c cc
n 1
ca cnh ng 3 n l n
.
4
Bnh lun.
y l mt bi ton hay v th v theo ngha gii n khng cn nhng kin thc
cao siu nhng i hi nhng suy lun rt tinh t. Nhng bi ton nh vy mang
m cht IMO.
Cu 1) tng i d chu ngay kt qu (iu kin cn v ) ln cch chng
minh. Vi cu 2), vic d on ng kt qu ng mt vai tr ht sc quan trng.
Bi 3.
Cho s nguyn t p 17 . Chng minh rng t 3 l s nguyn dng ln nht tha
mn iu kin: Vi cc s nguyn bt k a, b, c, d sao cho sao cho abc khng chia ht
cho p v a b c chia ht cho p th tn ti cc s nguyn x, y , z thuc tp
t
Li gii.
Ta s x l bi ton ny theo cc bc sau:
1. Trc ht ta chng minh vi t 3 th lun tn ti x, y , z tha mn bi ton.
p
t: L 1, S {ax by cz | 0 x, y, z L} . Yu cu bi ton tng ng vi
3
vic chng minh S cha mt h thng d y mod p.
K hiu a b l a b chia ht cho p, a b nu a khng ng d vi b mod p, a 1 l
s nghch o ca a theo mod p, S l s phn t khc nhau ca S theo mod p.
2. Bi v a b c 0 nn S {ax by ( a b) z | 0 x, y, z L} . Vic nhn a, b vi
cng b1 0 khng lm thay i s phn t ca tp S theo mod p. Do ta c th xem
b 1 nn ta c S {ax y ( a 1) z | 0 x, y , z L} .
3. Do a 0, 1 mod p nn ta ch xt y 1 a p 2 . Ch l
S {ax y ( a 1) z | 0 x, y , z L} S {( p a 1) z y ( p a ) x | 0 x, y, z L}
Do x, y , z c th i ch cho nhau nn ta c vai tr ca a v p a 1 l nh nhau nhau
nn ta c th gi s l a
p 1
p 1
. Vi a
th k min L, 2 L a 0 .
2
2
4. Vi mi 0 l L , t X l a z l y a 1 z | 0 y L,0 z L l v
L L
Yl ax y a 1 x l | 0 x L l ,0 y L th S X l Yl . Ta c
l 0 l0
X l a z l y a 1 z | 0 y L, 0 z L l
y z al | 0 y L, 0 z L l
l L al , l L 1 al ,, L al
l tp gm 2L l s nguyn lin tip. V tng t,
Yl ax y a 1 x l | 0 x L l , 0 y L
y x a 1 l | 0 x L l , 0 y L
l L a 1l , l L a 1 l 1,, L a 1l
l tp gm 2L l s nguyn lin tip. D thy vi l k min L, 2 L a th
L al 1 L l 1 a l 1 v L a 1l 1 1 L 1 ( a 1)l
L
nn
cha tt c cc s nguyn t L n L ak v
l 0
cha tt c cc s t
l 0
L k a 1 k n L .
Do S cha tt c cc s t L k a 1 k n L ak . D thy v a, k 1 nn
L ak L k ( a 1) k 1 2 L 2ak 1 2 L 2a 2k 2 1 2 L 2a 2k 1
p 1
th do
2
p p 1
p p 1
p 1
2 1
x y 2z
2 1
4
2
2
2
4
3
p 1
5
x y 2z
p
khng th ng d 0 mod p, tc l khng tn ti
2
2
2
x, y , z tha mn.
Nn
p
L 1. Khi n y th khi ta th vi a 1 th
3
S x y 2 z | 0 x, y , z L 2 L, 2 L 1,..., 2 L 1, 2 L
X l a z l y a 1 z | 0 y L,0 z L l y z al | 0 y L,0 z L l
l tp gm cc s nguyn lin tip. Tng t ta c Y1 nu t z x 1 .
c S cha cc s nguyn lin tip th ta cn c X 1 v X l 1 phi giao nhau, ta thu c
iu kin cn v l a l 2 L . Vy ta cn phi c a 2 L . Kim tra vi Y1 ta thu
c iu kin tng t.
Vn cn li l phi c a 2 L . Quay tr li ta ch ngay n vai tr ca a v
p 1
( a 1) p (a 1) l nh nhau v mt trong hai phi khng vt qu
2 L.
2
Cc cch gii khc :
Hai cch gii di y u s dng n nh l thuc lnh vc l thuyt s cng tnh v
t hp sau y
nh l Cauchy-Davenport
Cho hai tp cc s nguyn A, B v s nguyn t p. Khng c hai phn t no ca A ng
d vi nhau theo modun p. Tng t cho B. Khi tp C a b | a A, b B s
cha t nht min A B 1, p phn t i mt khng ng d vi nhau mod p.
t A 0,1, 2,..., L th ta c S aA bA cA . Theo nh l Cauchy-Davenport ta c
p
S 3 A 3 2 .
3
Tuy nhin, ni chung y cha phi l iu ta cn, ta c th vt qua iu ny bng mt
s cch nh sau:
S min B C 1, p v B 3 L 1 2 .
Do S min 3L 5 C 1,p min 3L 6 C ,p .
Nu ta chng minh c 3L 6 C p th ta chng minh c bi ton cho t 3 .
p
Ta c 3L 6 3 9 p 11 nn C phi t nht l 11 (ta cn chng minh).
3
t D a, b, c, a, b, c v
E a b, b c, c a, a b c, b c a, c a b a b, b c, c a, 2a, 2b, 2c
Trng hp 3 : a 2b th c th d dng ch ra C 13 .
Vy ta c C 11 v ta c pcm.
Cch 2. (Da trn cch trn vi cch t tp C)
L
V a b c 0 nn vi K th ta c S X , vi
2
X ax by cz | K x, y , z K C C C ... C (K phin bn C)
p dng nh l Cauchy-Davenport K 1 ln th X min K C K 1, p .
Ta cn c K C K 1 p . Ta m C . D thy rng
D 0, a, b, c, a, b, c, a b, b c, c a cha cc phn t i mt khng ng d
modun p nn C D 10 .
p / 3 1
. (*)
Ta c K C K 1 9 K 1 . Ta cn chng minh 9 K 1 p vi K
A B b a2 A B nn ta ch cn
t F A B v F A B . V b F , b a2 a1 F v b a2 a1 A nn F l
tp con thc s khc rng ca A . Nh vy B l tp con thc s ca G.
T y suy ra 0 F m n G .
Mt khc m n A B A B A B F G .
Ta cng ch rng F G A B (Vi f F , g G , ta c th gi s rng g A v
khi f F B suy ra rng f g A B ). Suy ra A B F G .
Khi cc bt ng thc 0 F m n G , F G p v gi thit quy np cho ta
mnh ng i vi cc tp hp F v G. Do
A B A B F G F G 1 A B 1 m n 1
v php quy np c hon tt.
Theo li gii u tin th bi ton vn ng cho p 13 .
y l mt bi ton kh v n gn vi mt bi ton t hp hn l mt bi ton s
hc (v phng php chng minh v lp lun)
Cc bn c th tham kho mt bi ton c tng gii tng t nh sau:
Bi ton 3.2. Cho p 3 l s nguyn t v a1 , a2 , a3 ,..., a p2 l dy cc s t nhin sao
cho p khng chia ht ak v akk 1 . Chng minh rng ta c th chn ra mt s s hng
ca dy s tch ca chng c s d l 2 khi chia cho p.
Hng dn. Dng cn nguyn thy a v bi ton cng tnh.
Bi 4.
x1 1, x2 2011,
*
xn 2 4022 xn1 xn , n
x2012 1
l s chnh phng.
2012
y chnh l bi ton nh nhng v quen thuc nht trong thi ln ny. n gin hn
trong vic dng k hiu v hiu r bn cht vn , ta s pht biu v chng minh bi ton
tng qut nh sau:
Cho p l s nguyn dng l ln hn 1.
x1 1, x2 p,
*
xn 2 2 pxn 1 xn , n
Xt dy s nguyn dng xn c xc nh bi
Chng minh rng
x p 1 1
p 1
l s chnh phng.
Suy ra
t2
t
t n 1 t2n 1
, B 1 hay xn 1
, n 1, 2,3,...
2
2
2
2
p /2
p /2
t1p t2p 2 t1 t2
.
p 1
2( p 1)
2( p 1)
x p 1 1
p 1
i
Ta c a b (a b) (1) a b
i0
p 1 i
p 1
i
(1) a b
p 1 i
i 0
p 3
2
(1) a b
p 1 i
(1)
p 1
2
(ab)
p 1
2
p 1
i 0
p 3
2
p 1
(1)i ( ab)i a p 1 2i ( 1)
p 1
2
p 3
2
(1) a b
p 1
2
p 1 i
p 1
2
p 3
2
p 1 2i
2
( 1) i t2
p 1
i 0
p 1 2 i
2
( 1) i t1
( 1)
p 1
2
p 3
p 1 2 i
p 1
p 1
2
p 1 2i
2
2
x p 1 1
p 1
N 2 2( p 1)
N 2 l s chnh phng. Ta c pcm.
2( p 1)
x2 1 p 1
1,
p 1 p 1
x4 1 4 p 3 3 p 1
(2 p 1) 2 ,
p 1
p 1
x 1
x5 8 p 4 8 p 2 1, x6 16 p5 20 p 3 5 p 6
(4 p 2 2 p 1) 2 .
p 1
x3 2 p 2 1, x4 4 p 3 3 p
x2 n 1
, n 1, 2, 3,... v chng minh cc s hng
p 1
ca dy ny u nguyn.
y1 1, y2 2 p 1
vi a, b c chn sau.
yn 2 ayn 1 byn , n 1
Xt dy yn tha mn
Do y3 4 p 2 p 1 nn a(2 p 1) b 4 p 2 2 p 1 ; ta c th chn a 2 p, b 1 .
p 1
2
y1 1, y2 2 p 1
.
yn 2 2 pyn 1 yn , n 1
Dy s tng ng l
x2 n 1
, n 1 . (*)
p 1
x2n 1 2
x
1
, yn1 2 n 2
.
p 1
p 1
x2n 2 1 x2 n 1
4( p 1)
p 1
p 1
(4 p 2 2) x2n 2 x2 n 1 x2 n 4 1
p 1
p 1
Khng nh (*) cng ng vi n 2 . Theo nguyn l quy np, (*) c chng minh.
Do , ta chng minh c vi mi n chn th
cng c
x p 1 1
p 1
xn 1
l s chnh phng; ni ring, ta
p 1
Bnh lun.
Cch th nht c th kt hp thm quy np chng minh t1p / 2 t2p /2 N 2( p 1) cho
n gin thay v bin i trc tip.
Cch th hai ca bi ton ny da trn mt nh l v dy s gm ton s chnh phng
nh sau:
Cho dy s un xc nh nh sau u1 a, u2 b, un 2 cun1 un , n 1 .
xn 2 1 xn 1 xn 1 1
x1 1, x2 p, xn2 2 pxn1 xn
, n 1, 2,3,...
y1 0, y2 1, yn2 2 pyn1 yn
Khi , bng quy np, ta chng minh c rng xn2 p 2 1 yn2 1 v xn , yn cng
chnh l tt c cc nghim ca phng trnh Pell nu trn.
Bng quy np, ta cng chng minh c rng x2 k 1 p 1 , x2 k 1 p 1 vi mi
x 1 x2 k 1
k 0 nn c th vit ng thc quan h gia xn , yn thnh 2 k
y2 .
p 1 p 1
x2 k 1 x2 k 1
nguyn t cng nhau nn mi
,
p 1 p 1
s u phi l s chnh phng. Bi ton c gii quyt nhanh chng v c l y chnh
l c s xy dng bi s 4 ny!
Ta cng chng minh c rng c hai s
x2012 1
l
2010
Ngoi ra, cng thc xc nh ca dy cho c lin quan n a thc Chebyshev loi I
nh sau:
T0 ( x ) 1, T1 ( x) x, Tn 2 ( x ) 2 xTn 1 ( x ) Tn ( x ), n 0 .
Do , da vo cc tnh cht bit ca loi a thc ny, bi ton cho c th pht trin
theo nhiu hng th v hn.
Li gii v bnh lun bi 4 c thc hin bi L Phc L, tham kho cc li gii ca
cc bn L Vit Hi, V Anh c v Hong Kin, Nguyn Huy Tng.
Bi 5.
Chng minh rng C 10 24 l hng s ln nht sao cho nu c 17 s thc dng
0 t 1, ta c
24t 3 t (16t 4 9t 2 ) t (1 t )(4t 1) 2 0.
Do , t gi thit ta suy ra
16( x14 x24 x174 ) 9( x12 x22 x172 ) 10,
hay
16( x14 x24 x174 ) 1 ( x12 x22 x172 ) 2 .
14 so 1
T y kt hp vi trn, ta thu c
2
1
1
1 2
1
x1 , x2
, x3 , x4 x17
, 0 .
4
16
16
14
16
Lc ny, d thy x12 x22 x172 1. Ngoi ra, ta cng c
1
x1 x3
4
1
2
1 2 1 1 x2
4
16 2
16 2
16
1
3
1
24 3 3 14
16
1 2 3 1
1
1 2
14
C .
16
14 4
16
16
14
1
D thy v tri l mt hm lin tc ca trn 0, . Ngoi ra, khi 0 th
16
3
1
1
VT 24 3 14
16
4
1
16
1
1
1
14
10 C .
16
16
4
1
Do , theo tnh cht ca hm lin tc, ta thy rng tn ti mt gi tr 0 0, sao
16
cho ti 0 th VT C . Lc ny, ta c b s
1
1
1 0 02
1 0 02
( x1 , x2 , , x17 ) ,
0 , 0 ,
, ,
4 16
16
14
16
14
tha mn ng thi cc iu kin x12 x22 x127 1 v
24( x13 x23 x173 ) ( x1 x2 x17 ) C .
Nhng trong chng c ba s x1 , x2 , x3 khng lp thnh di ba cnh ca mt tam gic.
chnh l mu cht, l cha kha quan trng gii bi ton. V khi gii bi ton ny,
chng ti c cm gic rng tc gi bi ton pht hin ra nh gi
24t 3 t 16t 4 9t 2 , t (0, 1) trc ri sau i ngc t bi ton 5.2 i n bi
ton cho. Rt c th y chnh l cch m tc gi to ra bi ton.
Vic nhn ra c bi ton gc cng nh bt ng thc trung gian
24t 3 t 16t 4 9t 2 , t (0, 1)
l iu khng h d dng g, v chnh iu ny gy kh khn cho khng t th sinh
trong k thi va qua. Tuy nhin, theo quan im c nhn ca mnh, chng ti ngh rng
vic s dng mo che giu lm kh bi ton nh th l khng nn. Nn c nhng
bi ton vi tng t nhin hn.
Li gii v bnh lun bi 5 ny c thc hin bi V Quc B Cn.
Bi 6.
C 42 hc sinh tham d k thi chn i tuyn Olympic ton quc t. Bit rng mt hc
sinh bt k quen ng 20 hc sinh khc.
Chng minh rng ta c th chia 42 hc sinh thnh 2 nhm hoc 21 nhm sao cho s
hc sinh trong cc nhm bng nhau v 2 hc sinh bt k no trong cng nhm th
quen nhau.
Li gii.
Cch 1. (Ca thy Nguyn Chu Gia Vng)
Bi vi mi i.
Lp lun nh trn vi ng i An2 B1 A2 ... An Bn An1 (thay i vai tr ca A1 vi An2 ) ta
suy ra A1 k Bi vi mi i.
Tng t, suy lun vi ng i A1B1 An2 B2 A3 B3 ... An Bn An1 (thay i vai tr ca A2 vi
An2 ) ta suy ra A2 k Bi vi mi i.
Bng cch ny, ta d dng suy ra Aj k Bi vi mi i, j. Th nhng khi mi nh Bi c
bc bng n 2 , v l.
Ta c iu phi chng minh.
kt thc php chng minh, ta s chng minh b .
Gi G l th c lin thng c N nh v bc mi nh khng nh hn d. Vi X l th
bt k ta k hiu V ( X ), E ( X ) tng ng l tp cc nh, cc cnh ca X.
Trc ht ta c nhn xt sau:
Nu P l mt ng i trong G. Nu tn ti phn t x V (G ) \ V ( P ) th tn ti
y V (G ) \ V ( P ) k vi P.