Gazanfer Şanlıtop-Mutluluğun Şifreleri

Gerek Mutlulua Giden 50 Yol
Mutluluun ifreleri
Gazanfer Sanltop
AKS KTAP Tm yayn haklar yaynevine aittir. Kaynak gsterilerek tantm ve iktibas yaplabilir.
oaltlamaz, baslmaz, senaiyolatrlamaz ve farkl biimlerde hazrlanp sansa sunulamaz. Elektronik
ortamlarda yaynlanamaz.
Yayn Ynetmeni
Editr
Eisn alkan
Kapak Tasarm
Grafik
Ahmet Altay
Gkhan Ko
Koordinatr
Film
Adem zbay
brahim zbay
Mat Grafik
Bask-Cilt
Kilim Matbaaclk
Genel Yapm
Endljans ierik Hizmetleri
Datm
Yeni izgi 0212 220 57 70
1. Bask
ubat 2005 stanbul
ISBN
975-6174-21-8
AKS KTAP
Osmanl Sokak Alara Han. No: 27 Kat: 4 Daire: 8
Kazanc Yokuu Gmsuyu
Taksim-istanbul
Tel: 0212 243 61
82
Fax: 0212 243 62 36
WWW.akiskitap.COm- akiS@akiskitap.COm
Giden 50 Yol
zbay Yaynclk markasdr.
Gerek Mutlulua
Mutluluun ifreleri
Gazanfer Sanltop
AKSKTAP
28 Mays 1940 tarihinde, o zamanlar Akhisar'a bal bir bucak olan Glmarmara lesi'nde dodum.
1951 Hazirannda ilkokulu, 1954 Hazirannda Ankara Cebeci Ortaokulu'nu, 1957 Hazirannda yatl
okuduum Manisa Lisesi'ni bitirdim. Bir yl tpta oyalandktan sonra T Makine Fakltesi'ne girdim.
1963 Hazirannda Makine Yksek Mhendisi diplomasn aldm. Bayndrlk Bakanl'nda 10 aylk devlet
memuriyetim, 24 aylk yedek subaylk dnemim, 30 aylk zel sektr deneyimim var.
1966 Austosunda Sevgili Cavide ile evlendik. Murat, Asl ve Hulki Can bize henz torun zevki
tattrmadlar. Bir aile irketi kurarak i hayatna soyunmamz 1 Ocak 1969' da gerekleti. Halen EMAS
Grubu olarak elektroteknik, otomotiv ve elektronik konularnda retim, sat ve ihracat yapan
kurulularmzla, bask dalnda Avrupa dll Esen Ofset'te genlere yardmlarm srdrmekteyim.
iire ilkokulda baladm. Ortaokulda gurbeti, lisede genlik heyecanlarm yazdm. niversite dnemim,
stanbul cokusuyla yazlm dizelerime yansd. hayatna atlmamla birlikte, yarm kalm birka
almay tamamlama dnda, iirden koptum. Tamamen i hayatna odaklandm. Aralk 1992'de
kanserle tantm. Otuz iki yl aradan sonra tekrar iire balaym, Kabe'de tavaf esnasnda, dua
niyetine sylediim szcklerden oluan "Pervane" iledir. 1997'de "Bir Katre Sevgi", 2000'de
"Kelimeler", 2002 sonunda son elli yl zarfnda tadm ve bug'ink nesillere aktarma heyecanna
kapldm ilgin konular ieren "Saklm Gizlim Yok", 2003 sonunda "Snmezmi Hi Sevdalar" ve 2004
sonunda "Burada Sevgi Var" ile yeni birka iir dnda, eski kitaplardan seilen iirlerden oluan
"Pervane" adl kitaplarm yaymland.
Kitaplarmn tm geliri Cerrahpaa ocuk Sal Vakfi'na balanmtr.
Btn hzmla almay ve yazmay srdryorum. "Dur" yce emrine kadar!
...5
iindekiler
Mutluluk stemekle Balar..................................11
Mutluluk inanlarla Geliir................................14
Mutluluk Paylamakla Byr.............................16
Mutluluun Yolu Sevgiden Geer...................20
kmaz Sokaklara Girmeyin..............................22
nce Salnz Dnn...................................24
iinize Kapanmayn.................................................26
Aklnz Kurtarn.......................................................28
Alkanlklarn Klesi Olmayn........................30
Zirveye zenmeyin.................................................32
Zaman Doru Kullann.......................................34
Doa ve Yeille Kucaklan.................................38
Gzel Sanatlara Ynelin......................................40
Yalanmaktan Korkmayn...................................42
Tecrbeye Saygl Olun........................................46
Sorumluluk Almaktan Kanmayn..............48
Hatalardan Kann.................................................50
Gven Duygusunu Yakalayn............................52
Danmaktan ekinmeyin................................. 54
Alakgnll Olun.................................................56
Olumlu Dnn....................................................58
Her eyi yiye Yorun...............................................60
Gayreti Elden Brakmayn.........:.........................62
inizi Severek Yapn...............................................64
Geni Yrekli Olun.................................................66

Mal Mlk Hrsna Kaplmayn..........................68
Bilginizi Paylan.......................................................70
Vermeleri Yarnlara Brakmayn......................72
Haklara Saygl Olun.............................................74
Bakalaryla Yarmayn.........................................78
Tatl Dilli Olun..........................................................80
Gler Yzl Olun.....................................................82
Drst Olun................................................................84
Israrc Olmayn..........................................................86
yilerle Dost Olun...................................................88
Vefasz Olmayn.........................................................90
Az ve z Konuun...................................................92
nsanlar Bo Yere mitlendirmeyin.............96
Affetmeyi renin...................................................98
Kk Mutluluklara nem Verin..................100
Haddinizi Bilin..........................................................102
Hayatnz Bakalarna Gre Kurmayn...... 104
Cenneti imdiden Yaayn................................. 106
Gurur Kalkanna Snmayn.............................108
Yaam Savaa evirmeyin..................................110
Saygy Elden Brakmayn................................... 112
Ak le Yaayn...........................................................114
Kt rnek Olmayn.............................................116
sraftan Kann.........................................................118
nce Anlayn..............................................................120
Mutluluk zerine Sylenmi Szler..............124
NSZ
Bu kitapta, herkese bilinen eyleri anlatacam. Zaten her konuda olduu gibi, sevgi ve mutluluk adna
da sylenmemi tek bir sz kalmamtr; bunun farkndaym. Benim amacm, o bilinen szlerin altn
kaln hatlarla izmek ve gzelliklerle doldurmak; hatta, bir kitap o-kuma sresince de olsa, insanlar
mutluluun scack atmosferinde tutabilmekten ibaret...
Aslnda her sz kendine gre bir ifredir. Syleyenin sylemek istedii ile dile getirdii farkl olduu gibi,
dinleyenin duymak istedii ile iittii farkldr. Mutluluk hakkndaki yazlar, gazete ve dergilerin magazin
sayfalarnn en gze batan stunlarnda ve en arpc balklarla yer alyor. nk insanlar gzel eyler
duymak ve grmek istiyor. O sayfalara artan bir ekilde ilgi gstermeleri de o heveslerinden
kaynaklanyor. Yani, artk herkes mutluluun peinde kouyor.
"Mutluluun ifreleri" ismini seerken, moda olan bir terimi kullanarak merak uyandrp, kendi adma
ne kmak gibi bir ama gtmedim. Ama vermek istediim mesajlar vard hi phesiz. imden
geenleri, kendilerini mutlulua adam gnllere arpc bir ekilde u-latrmak istediim iin bu yolu
setim. stedim ki, bu kitab okuyanlar, her an zc bir konunun cenderesine ald gnmzde,
"mutluluk" zerine younlasmlar.
Kitab yazmaya baladm gnlerde, "Burada Sevgi Var" isimli almam bask aamasmdayd. Yani
birka ay boyunca sevgi konusuyla har-neir olmu durumdaydm.
8...
Mutluluun ifreleri
...9
Sevgiden yola karak mutlulua pencere aralamak benim iin hi de zor olmad. Bir sredir, mutlulukla
ilgili yazlm ve sylenmi ne varsa bkmadan, usanmadan aratryorum; "ben btn bu almalarn
neresindeyim" diye de kendimi de sorgulamaya ve bir daha tanmaya alyorum.
Sevgi ve mutluluk konusunda ne durumda olduumu biliyorum artk. "Bir Katre Sevgi" iirini yazdmda
henz on dokuz yandaydm. Benim dnyam sevgi ve mutluluk zerine kurulmu. Huzurlu bir ekilde,
kk mutluluklarn ardndan kouyorum durmadan...
Eer, byk mutluluklarn peinde kosaydm, belki bu kadar rahat olamazdm. nk, korkardm onlar
kaybetmekten. Oysa ben, akl talarn toplar gibi topluyorum kk mutluluklar. Kucaklar dolusu
yapyorum ve arada bir, bilerek dryorum bazlarn. Birileri grp de alsn istiyorum. Kalanlar nasl
olsa bana yeter diye dnyorum.
Bu kitapla birlikte tam olarak deilse bile, 'mutluluu yakalama sanat'na bir adm daha yaklatm
sanyorum. Artk her eyi gzel ynleriyle grmeye biraz daha zen gsteriyorum. Olur olmaz eyler iin kendimi zmemeye gayret ediyorum ve inann ounlukla da ba-aryorum...
Ltfen, siz de yle yapn!
Mutluluun tadna varmanz dileiyle!..
Gazanfer SANLITOP
10..
Mutluluun ifreleri
...11
Mutluluk stemekle Balar
Alamayan ocua meme verilmez.
Mutluluk, bakalarnn gzlerimizde fark ettii canllktr.
Mutluluk, eitleri bakmndan uzaml, derece bakmndan youn ve sre bakmndan yaygn bir nitelik
tayan tm eilimlerimizin doyumudur.
Mutluluk, eksiksiz bir honutluk durumu, saadet ve olgunluktur.

Mutlulukla ilgili tanmlar ve aklamalar sayfalarca srdrlebilir. Hepsinin ortak noktas, huzurlu ve
doyumlu bir sevin hlini ifade etmeleridir. Mutluluk, her an dalgalanan bir deniz deildir. En azndan,
belirli bir sre boyunca hissedilebilen kararllk vardr mutlulukta. Bir huzur, bir rahatlama, bir olgunluk
vardr...
Mutlu olmak, neyi istediinizle dorudan ilgilidir. Ama bu istek dorudan bir eyin olmasn deil, bizzat
mutluluun kendisini istemektir. Ksacas; mutlu olmamz iin mutlaka arzuladmz isteklerin
gereklemesi art deildir. Onlar olsa olsa birer vastadr mutlu olabilmemiz iin. zlemek ve hayal
etmekle de ulalabilir mutlulua. Yeter ki, iimizde ona ulamak iin yanan bir ateimiz olsun. Yeter ki,
ona ulamak iin kaytsz artsz bir istek duyalm.
Bir sevgiliyi bekler gibi ona zlem duymalyz. Bu gzle baktmzda, mutluluun maddeyle de
dorudan ilikili olmadn kolayca fark ederiz. Nice insanlar, Karun kadar varlkl olduklar hlde,
"parayla saadet olmaz" kabilinden, mutluluu tadamamken, nice garibanlar
12...
Mutluluun ifreleri
.13
vardr ki samanl seyran yerine evirebilmilerdir.
Burada gzden karlmamas gereken nemli bir nokta var: Mutluluk baka, zevk baka bir eydir. Kimi
insanlar bu iki kavram ylesine birbirine kartrrlar ki neyi istediklerini ve nerede duracaklarn
bilemezler. Zevk, daha ok geici arzularn tatmini, ho vakit geirme, elenme ve bedensel
honutluklar eklinde ifade edilebilirken, gerek mutluluk "zihin ve kalp arasndaki balant" szlerinde
anlamn bulur. in garip taraf; birok insan zevki, alkolde, uyuturucuda, ar cinsellik gibi geici
heveslerde ararken, kendilerine ktlk yaptklarnn da farkna varamazlar.
nemli olan, karlatmz her duruma, geni bir gr as ile bakp sorgulayarak gerek mutlulua
ynelmemizdir. Bunun sonucu, baz eyleri kuvvetle benimserken, bazlarndan el ekerek gerek
mutluluu yakalamak adna nemli bir adm atm oluruz. Ayrca, bu el ekmeleri birer kayp gibi de
grmemeliyiz. nk bu yolla elde edilecek mutluluk, hayatmz boyunca karlaabileceimiz
srprizlere, ini-klara ve ruh halimizdeki baz deiimlere bal olmakszn varlmzn en byk
dayana olarak hep bizimle olacaktr.
unu asla unutmamalyz; hangi konuda olursa olsun, kolay elde edilenler geici, bilinli bir ekilde
emek ve gnl verilerek kazanlanlar daha kalc olmaktadr. Mutluluu gerek bir hedef olarak grmeli
ve ona ulamak iin emek vermekten, olumlu admlar atmaktan geri durmamalyz.
iste, iste ki yeniden balasn her ey.
1...
Mutluluun ifreleri
...15
Mutluluk nanlarla Geliir
nanc olmayan insan, bo bir tenekeye benzer.
Her insan topluluu, az veya ok, bir inanca sahiptir. Adna doa deseler, baka sylemler de bulsalar,
ateistlerin bile kendilerince birer inanlar vardr. nk insan, yalnzca etten ve kemikten ibaret bir
varlk deil; onun yrei var, gnl var, ruhu var.
nsann sosyal bir varlk olduu, laf olsun diye sylenmemi. Dier insanlarla iliki iinde olmas da
tesadf deil. Dnya var olduundan beri sregelen bir ihtiya ve yaam tarz bu. Ayn ekilde, tek
bana kald zamanlarda bile yalnz olmuyor insan. Dnceleriyle ve hayalleriyle ba baayken de
durmakszn aryor; nk dayanacak, gvenecek bir eylere ihtiyac var. Ama her aray; her zaman
iyiye, gzele ve doruya iletmiyor insan. Arada engeller, takntlar ve yanllar var.
Aslnda her eyin, inan denilen bir temele dayanmas gerekiyor. O-nemli olan, daha siz domadan
nce, birilerinin o temeli kazmaya balam olmas. O temel iyi atlmsa eer, o binay ykseltmek zor
deil sizin iin. "iyi bir balang, iyi bir sonucun mjdecisidir"
Hayat," yalnzca yemek, imek, bymek ve remekten ibaret deil. O zaman, hayvanlarla aramzda
fark kalmazd. Oysa bizler insanlar o-larak, duygularmzla da yayoruz. nanmak, bizim yaratlmzda
var. nemli olan, aacn yaken eilmi olmas, o inancn nceden iimize yerletirilmesi elbette. Ama
yine de her ey, bizimle yeniden balyor. O aac eik tutmak, ya da eilmeden kalm baz dallar
emek,
yine de bize dyor.
nanlarmz salamsa eer, iyiye, gzele ve doruya mutlaka ularz. nanc olmayanlarn bu yar
kazanmalar zordur. "Yaptnz yolsuzluklar kanunlara uydurabilirsiniz, evrenizdekileri
kandrabilirsiniz, ya da, iinizi gizlilik iinde halledebilirsiniz. Ama inancnz varsa ve Yce Allah'
ensenizde hissediyorsanz eer, bu duygularnz size kalkan olur, mazeretleriniz ne olursa olsun,
kimseye ktlk yapamazsnz" derdi babam.
nsan bedeni, her zaman hareket hlinde deildir. Hareket halindeyken de dnrz. Ama
hareketsizken durumumuz daha farkldr. Bu bir denge meselesi belki de... Bir etkinlik azalmca, dieri
devreye giriyor. zrller de ayn deil mi? Sz gelii, gzleri grmeyenin altnc hissi daha gelimi
olmuyor mu? Bu da yle bir ey ite. Hareketsiz hllerimiz, duygulara ve dncelere daha youn
ekilde dalmamza vesile oluyor. Kendimizi, evremizi, dnya hllerini daha bir sorgu-luyoruz. ktmz
o moral yolculuklarnda, inanlarmz bize yol gstermezse eer, tkezlemek kanlmaz oluyor.
Bunalma dyoruz. O dlerden sonra, toparlanp kalkmak da zor oluyor. Sonu: eitli arazlar, ruh
hastalklar ya da sapknlklar.
nsan huzura kavuturacak en nemli duygu, inancn gdasyla beslenir, inanmay beceremezsek eer,
kendimizi bolukta, korumasz, rlplak hissederiz. Ne yapacamz, neye sarlacamz bilemeyiz.
Bizleri, yalnzca bedenlerini dnen, yalnzca beden ihtiyalarnn tatminine ynelmekten, bir
anlamda; "bedenlerine tapan putperestler" olmaktan kurtaracak tek g, inanlarmzdr. nsan
olduumuzun, sadece etten ve kemikten ibaret olmadmzn farkna varma-mzdr. Beden, akl ve
nefisten daha yukarda, bir ruhumuz olduu bilincine varabilirsek, kendimizle yz yze gelip, kendimizi
sorgulamamz daha kolay olacaktr. nk ancak o zaman "kendfmiz oluruz, insan oluruz, mutlu oluruz.
nanlarmz olmasayd eer, aclara katlanamaz, gzellikleri hazmedemezdik.
16...
Mutluluun ifreleri

...17
Mutluluk Paylamakla Byr

Veren el, alan elden hayrldr.
(Hadis-i erif)
lk duyduumda beni ok etkileyen gerek bir hikye var. Ne zaman aklma gelse birilerine anlatmaya
alr ve yeniden heyecanlanrm.
STFA adl irketi ou insan tanr. ST harfleri, ortaklardan Sezai Trke'i, FA ise Fevzi Akkaya'y temsil
eder.
Sezai Trke, 1998'de, Fevzi Akkaya ise geenlerde hayata veda etti. Hangisi olduunu unuttuum
ortaklardan biri, scak bir yaz gn antiyeden, ehir hatlar vapuruyla dnyormu. Haliyle, st ba
da biraz tozluymu. Tam iskeleye yanarlarken koluna bir el dokunmu. Bakm, yal bir kadn:
-Evladm u bavulumu taksi durana kadar tar msn?
-Hayhay demi ve ii(!) yapm. Karlnda da kadnn gnlnden kopan be liray alm. Hemen bir
dkkna gidip o paray bozdurmu. Ardndan da irketin yolunu tutmu. lk olarak ortann odasna
ynelmi ve bozdurduu parann iki buuk lirasn ortana uzatm.
-Ortak, bugn be lira kazandk, ite yars.
Hikyeyi hatrladka tylerim diken diken oluyor. Bu olayda alakgnlll, drstl, ve en
nemlisi paylamann asaletini gryorum.
Mutluluk vermekle balar. Ykselen, olgunlaan insanlar, hep vererek ykselmi ve olgunlamlardr.
Emeinizle, gnlnzle, yreinizle elde ettiklerinizin bir blmn, ona en ok ihtiyac olanlarla paylamaktan daha doyurucu bir duygu
olamaz. nsanlarn skntlarna katlanmak gzel ahlaktr. Bir insan karlk beklemeden ve yaptndan
tat alarak birilerine bir eyler verebiliyorsa, mutluluu yakalam demektir. Bir de kar tarafa verdii
sevinci fark edebiliyorsa, keyfine diyecek yoktur o kutlu kiinin. nk o zaman paylamann verdii
derin duygular devreye giriyor. Bir anlamda, insan olduunuzun farkna varyorsunuz.
Aslnda hepimiz biliyoruz ki; hayatta her ey belirsizdir. Ne kadar yaayacamzdan tutun da, nelere
sahip olabileceimizi ve onlar ne zamana kadar elimizde tutabileceimizi kesinlikle bilmiyoruz. Bizler
bir bakma, mezara gtremediimiz her eyin emanetileriyiz. Olaya bu gzlkle baktmzda durum
biraz deiiyor. Nasl ki elde ettiklerimizi harcarken belli zevkler, belli tatlar alyorsak, bakalarna
vermekle de benzer gzellikleri hissedebilmeli, duyabilmeliyiz. Belki de insan olmamzn srr buradadr.
Geri insann kendisini baz eylere altrmas pek kolay olmuyor. Her iyi dncede olduu gibi,
"verme" konusunda da nefsimiz devreye girip bizi sorgulamaya balyor. stelik, ounlukla bizi ikna
etmeyi de baaryor. nk siz uram, didinmi ve bir eyler elde etmisiniz, birtakm zorluklara
katlanmsnz, karnza birileri kyor ve sizden hak etmedii bir pay bekliyor.
te o zaman olaya baka bir gzlkle bakmak art oluyor. Ancak, bu bak as herkese gre deiiyor.
Eskilerin dedii gibi, "Ltfn derece' si, ltfedenin servetinin miktaryla llr." Ama yine de araya
dengeyi deitirebilen birtakm moral deerlerin girdii kesin. nk herkesin derviler gibi
davranmasn bekleyemeyiz.
akik-i Belhi, brahim Ethem'e sorar: -Geim noktasnda ne yaparsnz? -Bulunca krederiz,
bulamaynca sabrederiz. -Horasan'n kpekleri de byle yapar. -Ya siz ne yaparsnz?
-Bulursak kredip infak eder (datr), bulamadmzda ise sabr i-le krederiz.
18...
Mutluluun ifreleri
...19
Dervi gibi deil belki ama yine de adam gibi bir eyler yapabiliriz. Bilmeliyiz ki, verdike bir anlamda
temizlenmekteyiz. Her kazancmzda, yle ya da byle, bakalarnn da haklar olabileceini kabulle nebilirsek eer, paylamay daha kolay gerekletirebiliriz.
Hayatta esas olan, yalnzca almak deildir. Aldklarmza karlk olarak, bizim de bir eyler vermemiz
gerektiini gecikmeden kavrama-lyz. Elimize geen nimetlerin, hi deilse bir ksmn bakalarna
ayrmalyz. Kim bilir, belki de mutluluumuzu engelleyen przlerden kurtulmu oluruz.
Ne verirsen elinle, o gider seninle.
20...
Mutluluun ifreleri
...21
Mutluluun Yolu Sevgiden Geer
Sevgi dolu insanlar, genelde en salkl insanlardr.
Dr. Deepak Chopra
Mutluluk, gzellii yakalama sanatdr. Her eyi iyi ynleriyle grmek, ktye prim vermeden gnl
doygunluuna ulamaktr. Kt cilan ne varsa grmezden gelmek, bir anlamda maymunlar
oynamaktr. Yoksa, mutlulua ulamak hayallere bile kalmaz. nk, gerek hayatta her zaman
birtakm przler vardr ve her geen gn art* maya devam etmektedir. Bizim asl grevimiz, elimize bir
trp alp, o przleri gidermektir. te, elimizdeki trp "sevgi"dir. Sevginin eksilmez gcdr. O yle
bir alettir ki, durmak dinlenmek bilmeksizin bizim mutluluumuz iin alr.
Yeil bir gzlk olur, bahar yapar her yeri. Gzel bir szck olur, karr ylan deliinden. Bir glmseme
olur, yumuatr kaskat yrekleri.. Bir umut ya da bir zlem olur, ill ki bir eyler olur, mutlu eder bizleri.
Ksacas, mutlu olmann yolu sevgiden geer. nk, sevgiyle birlikte her huyumuz deiir. Bir anlamda,
btn przlerimiz gider. Her eyi iyi ynleriyle grmeye balarz. Mutlulua ulatran bir kap alr
nmzde.
Sevgiyle birlikte insanlarn glen yzlerini grmeye balarz. yimserlik, bize sevginin bir badr.
Sevgiyle birlikte, kendimize ve karmzdaki insanlara sayg duymay reniriz. Bir anlamda insan
olduumuzun farkna varrz. Derli toplu, dengeli, gayretli oluruz. Bencillikten syrlr, zgecil oluruz.
leriye umutla bakarz. Kendimize gvenimiz artar. zgrlmzn farkna varr, yaadmz her nn tadn karmaya zen gsteririz.
Sevgisizliin yalnzlndan kurtulur, ktlklerden uzak durmay reniriz. nsanlar kucaklamak isteriz.
Yeni yeni dostluklara yelken a-arz. Dnyaya seven gzlerle bakarz. Mutluluu yaarz.
YNE DE SEVG
Elini tutmalym bakarken gzlerine Dilimde szcklerin en gzeli olmal Kalbimi amalym kapanp
dizlerine Glyorsam ben eer, tm benliim glmeli
Hibir bahane, engel, kesmemeli yolumu Gnl bahemde aan, dikensiz gl olmal Sonsuzu dnmeli,
unutmal lm Tm dlerin nnde yine sevgi gelmeli
Yapmacklardan uzak, ze ulamalym Kinlerden, nefretlerden gnl uzak kalmal Bedenleri amal,
ruhla kaynamalym Seviyorsam bu sevgi, karlksz olmal
22...
...23
kmaz Sokaklara Girmeyin
Dua, kaza okuna gerilen zrha benzer.
ok eskiden, t liseden beri tandm bir arkadam var. Drst, namuslu, kltrl, giriken, alabildiine
retken, iyi niyetli ve en -nemlisi; kul hakkna saygl bir insan. nanlarmz dnda, onunla
anlaamadmz tek konu belki de sadece tuttuumuz takmlarn farkl oluundan ibaret. Kendisiyle ok
ynl sohbetlerimiz, zellikle de iir konusunda uzun konumalarmz oluyor. O bir anlamda benim
sanat danmanm saylr. Birok iirimde onun uyarlar ynnde deiiklikler yaptm bile rahatlkla
syleyebilirim. Ama inanla ilgili meselelere gelince iler bir anda sarpa saryor. O konuda benden ok
daha bilgili olmasna ramen, ortak bir noktada buluamyoruz. Anlamazlmzn en banda da laiklik
ile slm'n uyumazl geliyor. Daha da nemlisi; sevgili arkadam baz konularda gereksiz skntlar
yayor.
Biliyoruz ve inanyoruz ki, kinatta soyut veya somut, her ey ift o-larak yaratlmtr. Kadn ve
erkekten tutun da, madde ve anti-mad-deye kadar her eyin bir zdd vardr. Mevlna der ki; "gizli olan
her ey zddyla belli olur." Cahil olmasayd lim bilinmeyecekti. Hatta o, Yce Allah'n grnmezliini
de, "O'nun zdd yok ki grnsn" szleriyle aklyor.
Bizler toplum olarak, ounlukla nazara inanyoruz. Bu konuyu bilimsel olarak ispatlamaya alanlar da
var. Tarih boyunca insanlar, nazara kar koruyucular bulmak amacyla birtakm araylara ynelmisler. Bunun sonucunda, trl eitli eyann, sihirli gcne (!) snmlar. Oysa dinimiz, putlarla
edeer tuttuu nazarl kesin olarak yasaklyor. Ama nasl ki her zehirin bir panzehiri varsa, nazarn da
bir nleyicisi var: Dua...
Benim sevgili arkadam, ite burada amaza dyor. nk bir taraftan ciddi biimde nazara
inanrken, onun panzehiri diyebileceimiz duay kabullenemiyor. O zaman da mutsuzluk balyor.
Dnn bir kere: mr boyu alp abalayp birbirinden gzel baarlar elde etmisiniz, byk eserler
ortaya karmsnz ama nazara gelir korkusuyla o baarlarnzn zevkine varamyorsunuz. Onlar en
yakn dostlarnzn bile grmesini istemiyorsunuz. Hatta, en ok onlara kapnz kapatyorsunuz.
Mutluluk bizlere eitli yollarla ve ekillerle gelir. Ama en doyurucu olan, emeimiz ve yreimizle elde
ettiklerimizden duyduumuz hazlardr. Elbette en gze batan da, o baarl almalar sonucu elde
ettiimiz gzelliklerdir. Ve ite kmaz sokaklarda dolamann hznl sonucu: almak, baarmak ama
yeterince tadna varamamak. Aslsz inanlar ve anlamsz saplantlar yznden mutlulua uzak durmak.
Mutluluun en byk dman olan bu kuruntulardan bir an nce kurtulmamz gerekiyor. Kendimizi
kmazlardan, amazlardan, labirentlerden uzak tutup mutlaka var olan k noktalarm aramaya
ynelmeliyiz. Karlaacamz zorluklar ne derecede byk olursa olsun, bir k noktas mutlaka
bulunur.
Her zehirin bir panzehiri vardr.
24...
Mutluluun ifreleri
...25
nce Salnz Dnn

insan hastalanmadka saln kymetini bilmez
nsanlar ellerinin altndaki deerleri, ne yazk ki onlara sahipken pek bilemiyor. Bazen isyan ediyorum;
ille de kaybetmek mi gerek, o deerleri fark edebilmek iin diye... Byle dnrken genlik yllarnda
yazdm bir iirdeki ilk msra geliyor aklma: "Yitirdike anladm bir bir, benim olanlar gnlerdir."
O iiri yazarken daha ok, sevgiyi kaybetmekti endiem. Ama sonralar yle sorunlarla karlatm ki, her
eyin bann salk olduunu grdm. Ar bir hastala yakalanmtm. En fazla bir yl yaar dedirten
trden bir illete. Yani, umutsuzlar oynuyordum. Ameliyata girmeden nceki geceyi ve sabahn, hi
unutamyorum. Herkes gitmiti. Eimle ikimiz, zntlerle ba baa kalmtk. O anda aklmdan neler
getiini anlatamam. Btn hayatm, o na kadar yaadm tm olaylar, bir film eridi gibi gzmn
nnden geiyordu. Bitmek bilmeyen koskoca bir geceydi. Upuzun, asrlar gibi sren bir gece. Kafamda
ayn anda, eitli konular canlanyordu.
Bunlardan sadece bir tanesini eimle sesli olarak paylarken, dierleri beynimle yreim arasnda
yaanyordu. unu hemen syleyebilirim: O bir gece zarfnda, btn hayatm bir daha yaadm. yisiyle,
ktsyle, erisiyle, dorusuyla. Yaptm iyi eyleri gururla hatrladm. Yapamadklarmdan
hayflandm. Bazlarndan utandm. Ertelediklerime znt duydum, kahroldum. nsan kutlu bir varlk.
Yce Allah onu ylesine direnli yaratm ki,
her eye alyor, her eye gs geriyor. lmcl hastalklara bile... Ama, hayflanmadan da edemiyor.
nk kekeler hep oluyor.
Sabahn erken saatlerinde ameliyata giriim, alt ay sren dayanlmaz kemoterapiler, kt kan
tahliller, Amerika'ya gidiimiz, arkadalarmn t Yeni Dnya'ya kadar uzanan unutulmaz yardmlar, iyi
haberlerle dnmz, kasmda fark ettiim iliin aresizlii, ftk olduumu renince yaadmz;
"Yce Allah sevindirmek istedii kuluna, nce eeini kaybettirir, sonra buldurur" misali cokulu
sevinmeler, hepsi birer hatra oldu imdi. Ama bir ey var ki, asla aklmdan karmyorum: "Her eyin
ba salk."
Baz gerekleri anlamak iin yaamak gerekiyor. Yeenim Nilgn'n bir szn hatrlyorum: "nsanlar,
hastalklar konuulurken, nedense hep bakalar iinmi gibi alglyorlar. O dertler balarna gelmedike
anlamak istemiyorlar." Belki de, mutluluu kaybetmemek iin bulduumuz ortak yol budur diye
dnyorum. Hastalm srasndaki -zntl halime kzp, biraz da beni teselli etmek amacyla
arkadam Keskin'in, adeta beni azarlarcasma syledii szler, bugn gibi kulaklarmda nlyor:
"zntye prim verme. Ya yaarsan, seneler sonra ne diyeceksin bugnk hline?"
Salktan ne zaman sz edilse, Kanuni Sultan Sleyman'n iiri hatrlanr:
"Halk iinde muteber bir nesne yok devlet gibi Olmaya devlet cihanda, bir nefes shhat gibi."
Salmz her eyden daha nemli. nk, salk olmaynca hibir eyin anlam kalmyor. Bir gn nce
tadna doyamadmz bir yemei, ertesi gn hastalandnzda, tatmak bile istemiyorsunuz. Deer
lleriniz deiiyor. Gemie bakarken garipleiyorsunuz. Hele bir de, ; mitsiz bir hastalksa sizi salnzdan eden, aresizleri, mutsuzlar oy\ nuyorsunuz.
Salk olmazsa, mutluluk da olmaz26...
Mutluluun ifreleri
inize Kapanmayn
Darya yreini kapatm bir insan, btn kepenkleri ekilmi bir dkkna benzer. eride neler
olduunu sahibinden bakas bilemez.
nsann en ksa tarifini yapmamz istendiinde, onun "sosyal bir varlk" olduunu ifade etmek yeterli gibi
geliyor bana. Gerekten de insan, yaratlndan beri her geen gn, artan bir ekilde sosyallemekte ve
dier insanlara daha baml hle gelmektedir.
lk alardaki insanlarn yalnzlklarn dnmek bile istemiyorum. yle bir ryadan uyanmak bile,
kbus gibi gelir bana. Her iini kendi gren, da kapank, ilkel bir insan hayal edin. Sonra da
gnmzn gelimi insann gznzn nne getirin. Bir eyi hemen fark edersiniz: Bugn sradan
grdmz birka ihtiyacmz bile, kendi bamza karlamamza bir deil, birka mr yetmez.
nsanolunun bu durumdan kurtulmak iin verdii uralarn bin yllar boyu srd zaten biliniyor.
Bir yandan ihtiyalarn artmas, bir yandan vahi hayvanlardan ve dman topluluklardan korunma
araylar, insanlar bir arada yaamaya yneltmi. Ardndan, kendilerinde olmayan bakalaryla deitokula elde etme yoluna gitmiler. Bu takaslarda zorluklar balaynca, nce deerli baz eyalar el
deitirir olmu ve sonunda parann i-cat edilmesiyle her ey rayna oturmu. Napolyon'un hayattaki en
-nemli ey olarak; "para, para, para" diye ifade ettii bu sihirli bulula birlikte toplumlar arasnda
balayan alveriler, giderek uluslaGerek Mutlulua Giden 50 Yol
...27
raras ticarete dnm ve bugnlere kadar gelinmi.
htiyalar oaldka, ilikiler daha da gelimi ve sosyalleme yle bir boyuta ulam ki, buradan geriye
dn hayal bile edilemiyor. Gdalarmz, giyeceklerimiz, eyalarmz, evlerimiz, ulam ve iletiim aralarmzla birlikte yaanan gelimeler, bu olguyu adeta perinlemi ve geri dn dnlemez hle
getirmi.
Btn bu gelimeler, bireyselliin yerini toplumsalln aldn kesin bir ekilde gstermektedir. Artk,
hayatmzn her aamasnda baka insanlarn abalarna daha ok ihtiya duymaktayz. Ksacas; yle
veya byle, bu gerei kabullenmek zorundayz. . Ama bir gerek de var ki, btn bu gelimelere ters
dyor: Duygularmz ve i dnyamz, kar konulmaz bir biimde bireyselliimizi ne karyor ve
bizleri ikilemlere, amazlara gtrerek iimizi olduka zorlatryor. Bu durumda, duygularmzla
birlikte" aklmz ve deneyimlerimizi kullanarak uygun bir zme ulamak zorundayz. Btn mesele,
bireysellik ile toplumsallk arasnda iyi ve-makul bir denge kurmaktr. Tatl hlyalara dalmamza,
hayaller kurmamza elbette kimseler karamaz ama, o hayaller ve o hlyalar, dtmzde yara
alabileceimiz ykseklere de karmamal bizleri. O dengeyi saladmz an, mutluluu da yakalam
oluruz. nk o dengenin iinde, kendimizle ve evremizle bark olma hli var. Gelimi bir gven
duygusu var. Kendimize ve bakalarna sayg var.
Nice zgrlkler vardr, insan yalnzla srkler. Nice bamllklar da vardr ki insan daha zgr klar.
28...
Mutluluun ifreleri
...29
Aklnz Kurtarn
Takntlar mutluluun dmandr.
ok sevdiim bir hikye var: Varlkl olduu her halinden belli olan bir adam, Galata Kprs'nden
yryerek geiyormu. Bir taraftan sama soluna bakmrken, bir taraftan da elindeki altnla
oynuyormu. Fakat ne olmusa olmu, altn elinden kayvermi ve yuvarlanp denize dm. Hikye bu
ya; o zaman deniz ok temizmi ve altm, suyun dibinde prl prl parlyormu. Adamcaz aresizlik
iinde, ylece bakyormu.
Herkesin malumudur, teker krlnca yol gsteren ok olur derler. Her kafadan bir ses kyor, trl
eitli zmler neriUyormu. Tam o esnada kendine en uygun neriyi fark etmi.
-Bunu ancak Dalg Ali karr.
-Evet evet, o karr.
-Bu konuda adamn stne yok.
-Ama pek de nazldr, bu soukta gelir mi ki?
Birisi gidip bulmu, getirmi, ama adam gerekten nazlanyormu. Ksa bir pazarlk sonunda taraflar,
herkesin akn baklar arasnda, iki altna anlamlar. Dalg Ali hemen ie balam ve epey
uratktan sonra altn denizden karmay baarm. Altnn sahibi bir eliyle emaneti alrken br
eliyle, daha nceden hazrlad iki altn dalgca vermi ve kimseye frsat brakmadan konumaya
balam:
-Biliyorum, hepiniz merak iindesiniz. Sizlere gre bu yaptm,
pek de akl kr deil. Ama unu bilmiyorsunuz; ben bu kprden gnde en az iki defa geiyorum. Her
geiimde benim burada bir altnm kalmt diye kafam takamam. Bir yerine iki altn verdim, aklm
kurtardm.
Belki byle bir olay hi yaanmamtr. Dolaysyla byle bir alveri de olmamtr. Fakat bu hikyeden
karlacak gzel bir ders var: nsan hibir eyi kafaya takmamak. Dnyann bin trl hli varken, her
geen gn her ey daha bir zora gidiyorken, olur olmaz eyleri kafamza takp, hayat kendimize zindan
etmenin yaran yok.
Mutluluk, gzel yn yakalama sanatdr. Her eyi iyi ynyle grmek, ktye prim vermeden, baz
eyleri grmezden gelerek, baz eyleri duymazdan gelerek, bazlarn da unutarak gnl doygunluuna
ulamak, bir anlamda maymunlar oynamaktr.
Mutlu olmann yolu, daha huzurlu bir ortam yakalamaksa eer, bu uurda iki deil, ok daha fazla altn
vermeye deer.
30...
...31
Alkanlklarn Klesi Olmayn
Fizik ve ruh, btn alkanlklarn esaretine insan ilk admda girer.
Ord. Prof. Ali Fuat Bagil
nsan denen varlk yaratlrken, mayasna merak da konmu olsa gerek. nk, ilk olarak karlat ey
ne olursa olsun, btn teferruatyla tanmak, renmek istiyor. Bu nne geilemez merak, insan
bazen iyiliklere ulatrabildii gibi, dn olmayan ktlklere de gtrebiliyor.
Olumlu ynyle baktmzda, tarih boyunca yaplan keiflerin ve birbirinden byk icatlarn, merakl ve
bilgili insanlarn stn gayretleriyle ortaya ktn gryoruz. Hatta bu bulularn bazlar bilgiyi bile
gerektirmeden, byk tesadfler sonucu, "ben geliyorum" deyivermi. Olumsuz ynyle baktmzda
ise ayn merakn, insanlar eitli felaketlere srklediine tank oluyoruz.
zellikle kt alkanlklara balanrken merakla atlan ilk admlar, giderek esarete varan sonulara
ulayor. Sigara ve alkol alkanlklarna, ilk sigara ve ilk kadehle balanyor. Burada egemen olan g,
insann iinde var olan merak drtsnden bakas deildir. O duyguya bir de zentiler eklendi mi, artk
dn olmayan yola giriliyor. Ayn ekilde; yalanclk ilk yalanla, dalkavukluk ilk etek pmeyle,
iradesizlik ilk zaafla balyor.
Bir kere kt alkanlklarn penesine dmeye grn; bencilliin, anlayszln btn rnekleri
sergilenir o bamllklarda. Ne annebaba, ne oluk-ocuk, ne rf, ne dap dnlr. Hem para, hem zaman, hem de salk ynnden
kayplar dnemi balamtr artk. Sigara dknleri, btn bu kayplarn yannda evrelerini de rahatsz
ederken, alkol mptelalar, kazandklar sanal gven duygular iinde birer trafik canavar olup
etraflarna dehet saarlar. O felaketlere tank olan bizler de bir anlk zntden, ah-vah demelerden
sonra her eyi unutur, gaza basar ayn hzla yolumuza devam ederiz. Eskiler; "hafza-i beer nisyan ile
malldr" yani "insan unutma zrldr" derken, herhalde bu kaytsz davranlarmza gnderme
yapm olacaklar.
Kt alkanlklara esir olmamann ilk ve temel art, o ilk admlar atmamakla ya da daha iin
bandayken geri dn yapabilmekle mmkn olabilmektedir, ileri safhalarda her ey daha
zorlamakta, hatta imknsz hle gelmektedir. Her aamada, e-dost, akraba, hatta btn insanlara
byk grevler dyor. Ama maalesef, bizim insanmz bu konuda yeterince duyarl deil. Duyarl
olanlarmz da tepkilerden ekinerek, kt kii olmama kolayn seiyoruz. Oysa ok iyi biliyoruz ki,
"kolay yolu semek en son aredir" ve yine biliyoruz ki, "dost ac syler"...
Mutlulua giden yol olduka engebelidir. O yolda zorluklar, aresizlikler vardr. Ama bilmeliyiz ki, btn
engeller almak iindir.
32...
Mutluluun ifreleri
...33
Zirveye zenmeyin
Yksek tepelerde ylana da, kua da rastlanr. Biri srnerek, dieri uarak ykselmitir. O-nemli olan,
nereye gelmi olduunuzdan ok, nereden ve nasl geldiinizdir.
Cenap Sahabettin
Yahya Kemal'e "Ankara'nn nesini beeniyorsun?"diye sormular: "stanbul'a dnn" diye cevap
vermi. Birka yl nce, ben de Ba-kent'in en beenilen ynn yaarken, Esenboa Havaalan'nda, IT'den bir arkadama rastladm. Hatrladm kadaryla, nemli KiT'lerden birinde alyordu. O zaman
yeni mezun olduu iin sradan bir grevdeydi. Aradan geen zaman zarfnda genel mdr
yardmclna kadar ykselmi, byk bir heyecanla, neler yaptn anlatyordu. Baarl bir ynetici
olmann mutluluu gzlerinden okunuyordu. Biraz da sevincimi belli etmek iin:
-Yaknda genel mdr olursun, deyiverdim.
-Allah korusun, derken yle iten sylemiti ki, armtm. Nedenini sorduumda syledii szler daha
da artcyd.
-Genel mdrlk dediin politik bir yer. Orada ok fazla kalnmaz. En ufak bir rzgrda savrulur
gidersin. Halbuki ben yllardr ayn grevdeyim. Emekliliime kadar da beni kimse yerimden
kprdatamaz. stelik, btn sorumluluklar bende. En nemli ileri ben yapyorum. Btn kararlan ben
alyorum. O sadece imza atyor. Bu sre iinde ok genel mdr deiti ve ben hl ayn yerdeyim.
Aradan birka yl geti gemedi, onun genel mdr olduunu -sndim. Televizyonlarda grnyor,
gazetelerde boy boy fotoraflar kyordu. Aradan fazla bir zaman gemeden, ayn makama baka
birinin atandn zlerek rendim. stelik kutlama da yapamadan gittii iin biraz da hayflanm
tim.
Bir sre sonra yine medyadan, sevgili arkadam izleme frsat bul-Idum. Partilerin birinden aday
olmutu. Seilmek iin alyordu. O-Inun adna zlyordum. nk seim kampanyalar byk
paralarla I dnyordu ve arkadamn mr boyu biriktirdii mtevaz serveti de jbu uurda eriyip
gidebilecekti. Olan oldu. imdilerde onun adn, biraz da kendisine vefa borcu olarak verilen, medyayla
ilgili saygn bir j kurumun ynetim kurulunda grdke avunuyorum.
Zirveye ulamak herkes iin ideallerin en banda gelir. Bunun aksi-I ni sylemek mmkn deil. Ancak
ac bir gerek var ki, oralarda tutunmak ok daha zordur. "Kubbede koz durmaz" derler. nk zirve,
dengesiz bir u noktadr. stelik saylar az, heveslileri oktur.
Zirve denilen yer da olsa; kar, tipi, frtna kar, uar gidersiniz, dal olsa krlr der gidersiniz. En iyisi,
gze batmayacak kadar aalarda, tatmin olacak kadar yukarlarda bulunmaktr. Yarnlardan emin olarak almak, iyiye ve gzele ulamann huzuru iinde, mutluluun tadna varmaktr.
34...
Mutluluun ifreleri
..35
Zaman Doru Kullann
Zaman ve szler dikkatli kullanlmaldr. nk ikisi de geri alnamaz.
Zaman doru kullanmaktan sz edildiinde, hep ocukluk yllarmda grdm bir karikatr
hatrlarm. Arka planda, Galata Kprs boyunca sralanm balklar, n planda balk tutmaya alan
bir a-dam ve en nde ayakta duran iki zat- muhterem. Kendi aralarnda konuuyorlar: -Merhaba
mrim! -Merhaba stadm...
-Kardan seni grdmden beri dikkatimi ekti, neden orada dikilip durduunu merak ettim.
-Bu dnyada ne aylak adamlar var yahu! u adamcaz iki saattir seyrediyorum. Bir kraca bile
tutamad hlde ylece bekliyor.
Dorusunu isterseniz, bir tuhaf olmutum o karikatr grnce. Balk tutmaya alan adamn hi
deilse bir amac vard. Onun gibi zaman ldrmyordu. Ya o ne yapyordu?
ldrmek dedim de aklma geliverdi. Geenlerde grdm bir karikatrde farkl bir espriye yer
verilmiti. Adamn biri, nndeki tezgha bir alar saat koymu, elindeki ekile de saate vuruyordu.
Dier adam merakla soruyordu: -Hayrola hemerim, ne yapyorsun? -Vakit ldryorum.
Vakit ldrme deyince, yllar nce grdm garip bir manzaray hatrladm. Bayram tatili nedeniyle, o
sralarda umra'da oturan ab-lamlar ziyarete gitmitik. Bir ara pencereden darya baktmda, garip
bir durumla karlatm. Grdm manzaradan dolay, aknlk iindeydim. Neyse ki yeenim Reat
imdadma yetiti.
-Daycm, oras yar ak cezaevi. Grdn o adamlar da mahkmlar. Vakit ldrmek iin volta
atyorlar. Onlar l-drtl gruplar halinde, bahenin bir ucundan teki ucuna, gn boyu gidip gelirler.
Sadece, yemek saatlerinde ieri girerler.
O zaman iin, o insanlarn baka seenekleri olmadn dndmden, yalnzca hayret edip, glp
gemitim. Ama sonralar hep -znt duydum grdklerimden; hep devleti sorguladm, niin onca
gc, onca zaman boa harcatyor diye. Onlara basit de olsa, yapabilecekleri birer i verilseydi eer,
hem retken olup devlete yk olmazlard, hem de bir ie yaram olmann mutluluunu yaarlard diye
dndm. imdilerde bunun adna "meguliyetle tedavi" diyorlar.
insan doar, byr, geliir, yaar ve lr. Bu bizim kanlmaz gereimiz. Sadece, doumla lm
arasnda geen zaman kiiye gre deikendir ve bizler onun ne kadar sreceini bilemeyiz. Mevlna,
Mes-nevi'sinde, insan mrn bir duvarn arkasnda duran yumaa benzetmi. Bizlere sadece o ipin
ucunu ekmek dyor. stelik, o yuman ne zaman boalacan bilmeden. Benim bu durumdan
esinlenerek yazdm bir drtlm var:
YUMAK
Senin mr dediin, grmediin bir yumak Her turunda Dnya'nn, bir sarm zlyor Mhim olan bu
mr insan gibi yaamak Bin yl bile yaasan, bin birinci geliyor
nsan cebindeki paray harcarken ll davranmay biliyor da, zaman harcarken nedense dncesiz
oluyor. Oysa zaman hepsinden daha kymetli, nk onun telafisi de yok. En byk zaman kayb,
zihnimizi gereksiz konularla megul etmektir. Baarl insanlar zaman
36...
Mutluluun ifreleri
kullanmak konusunda, en ok "nceliklere" dikkat ederler.
Biz insancklar sanki bir marifetmi gibi, zaman arp duruyoruz: Gurbette olanmz sla peinde,
klada olanmz gn sayyor. Zengin tatili bekliyor. Fakirin gz ay banda. Yaz geliyor, k istiyoruz. K
geliyor, denizi zlyoruz. Bir hengmedir srp gidiyor. Sakin ve huzur iinde, tadna vara vara hayat
yaamak, mutlu olmak varken, farkna varmadan ve durmakszn zaman aryoruz. Bu elikiyi dile
getiren bir drtlk kaleme almtm:
.37
Gelecee zlemler dmyor dilimizden Hikmetin byle demek, hep gelsin istiyoruz Bir sevgi
mhlamsn, kmyor kalbimizden Hem korkuyor lmden, hem sana dnyoruz.
nemli olan bize bahedilen mrmz en iyi ekilde yaamak. Ne zaman biteceini bilmeden, ama
hep fazlasn mit ederek ve hep tadna vararak, zmeden, zlmeden, severek, adam gibi yaamak.
Zaten herkes belli bir yata leceini bilseydi, hayatn ne kadar tatszlaacan, insanlarn ne kadar
saldrganlaacam dnmek bile rktyor. Ne demi eskiler:
nsan hayal ettii mddete yaar.
...39
38...
Mutluluun ifreleri
Doa ve Yeille Kucaklasn
Yeilin bys var, gzde, dalda, iekte
Bu coku, bu gzellik, bulunmaz hibir renkte
Lisedeyken, hocalarmzdan birinden duyduum ve her hatrlayta bana heyecan veren bir in atasz
var: Bir gn mutlu olmak iin
: ki i Bir hafta mutlu olmak iin
: Geziye k Bir ay mutlu olmak
iin
: Evlen
mr boyu mutlu olmak iin : Bahvan ol Bugnn insan, giderek azalan yeilin gzelliklerinden
yeterince nasibini alamyor. nk kentleme ile birlikte akl almaz bir yeil katliam balad. Kaldrmlar
otopark olurken, yol kenarlarndaki a-alar da bu furyadan nasiplerini fazlasyla alyorlar. Artk ehirler
nefes almakta zorluk ekiyor. Televizyonlarda zaman zaman gsterilen nostaljik siyah-beyaz filmlerin
alatc senaryolar bile, ta ve beton yn haline gelen bugnk stanbul'un o eski gzelliklerini
grmenin acsn baaramyor. Her seyredite iimiz bir defa daha yanyor.
Aslnda, tabiatta bulunan ana renklerin says sadece drt: Sar, krmz, mavi ve siyah. Matbaaclkta bu
drt ana renk, beyaz zemin -zerinde muhtelif oranlarda kartrlarak kk noktacklar hlinde ve
deiik younluklarda baslarak istenilen her renge ulalabiliyor. plak gzle bakldnda o noktacklar
hi belli olmad iin de, basl bir kttaki reng' btn olarak alglyoruz.
Szgelii; beyaz kat zerine az youn ekilde baslan siyah boya, (ki bu olaya tram deniliyor), gri olarak
alglanrken, siyah ile krmz karmna sar eklenerek, kahverenginin eitli tonlar elde edilebiliyor.
Bilindii gibi yeil, ana renk deil. O da sar ile mavinin kartrlmas ile elde ediliyor. Tabiatta bulunan
hibir renkte, yeildeki kadar fazla ton yok. Daha dorusu; varsa bile o farklar bylesine byleyici
olarak hissedemiyoruz. Ylm hangi mevsiminde olursa olsun, etrafmza alc gzle baktmzda yeilin,
sardan maviye uzanan o muhteem ve byleyici tonlaryla karlayoruz.
Doadaki btn renkler, hepsi de ayr ayr gzel. Ama yeil, her mevsimde baka gzel. Yeile gnl
verenler gn getike rgtlenerek, gzard edilemez bykle ve kaynaklara ulayorlar. lk defa
Avrupa'da yetmili yllarda, yeili, doay ve bar koruma amacyla, "Yeil Bar Hareketi" ile balayan
bu akm, giderek btn dnyaya yayld. Sonralar, yalnzca yeile ve evreye dnk yaplanmalar
gndeme geldi. Gzel yurdumuzda nce TEMA, ardndan Ege Orman Vakf gibi, EKL gibi yeni
oluumlarla, gzel Anadolu'muzun hasretten sararm topraklarna umut verme adna, byk bir hzla
yaylyor. Bu kurumlar grevlerini fazlasyla yapmaya alyorlar ama bir taraftan cehaleti aamam
bilinsiz insanlarmz, te yandan arsa yamaclar, yeile olan hasretimizi insafszca engelliyorlar.
Daha gzel bir lkede, daha mutlu insanlar; yeilin byleyici cokusunda bulusun istiyorum.
Haydi dostlar el ele. Can verelim yeile
40...
Mutluluun ifreleri
Gzel Sanatlara Ynelin
Sanat, sanat iindir
imdi devam ediyor mu, bilmiyorum. Altml yllarda, Gzel Sanatlar Akademisi ile, Bizim T Makine
Fakltesi rencileri arasnda, hemen hemen her yl tekrarlanan geleneksel mnazaralar yaplrd. Ayn
konuda iki kart grten hangisinin daha tutarl olduunu kantlamak amacyla, iki takm arasnda ve
bir jri nnde yaplan bu tartmalar hayli heyecanl geerdi. Jriyi ikna eden taraf yarmay kazanrd.
Bizim mnazaralarmzda konu her yl hep aynyd: "Toplumun gelimesinde fen ve teknik mi, gzel
sanatlar m daha etkilidir?" Doal olarak biz, "teknii" savunuyorduk. Bize gre teknik, tekerlein
icadndan beri durmakszn gelime halindeydi ve her gelime, nnda faydaya dnyordu. Ayrca bu
gelimeler; yeni nesiller tarafndan kolayca renilerek daha da ilerletiliyordu.
rnek olarak da Einstein' gsteriyorduk. Akll ve sistemli alan bir insann, ondan renilenleri daha
da gelitirebileceini savunuyorduk. Oysa gzel sanatlar, inili-kl bir seyir gsterdii iin ilerleme
salanamyordu. Szgelii; bir Picasso'nun, bir Beethoven'in sanatna belki de hibir zaman
ulalamayacakt. Ayrca gzel sanatlarda, insan iin somut bir yarar da yoktu.
Kar tezler ise daha farklyd. Onlar, olaya insan olma mantyla yaklayorlard. Onlara gre, insan
etten ve kemikten ibaret bir varlk deildi. Onun duygular, zlemleri, daha nemlisi, ruh denilen farkl
bir yan vard. Gzel sanatlar , insana, gzle grlmeyen moral deerler kazandryordu. O deerler
olmasa, teknik de fen de bir ie yaramazd. Makine sizin iinizi kolaylatrabilir ama i huzurunuzu
salayamazd. Mutlulua ulamann yolu, gzel sanatlardan geiyordu. Biz her ne kadar kendi tezimizi
savunsak da, iimizden onlara daha ok hak veriyorduk. nk ok iyi biliyorduk ki, bizler birer makine
deildik.
nsan, duygu ve dnceleriyle birlikte, zellikle, heyecanlaryla yaar. Gzellikler karsnda heyecan
duymak, hayattaki lezzetlerin en ykseidir. lham denilen olay, bedi (estetik) bir heyecandr. Ruhun
gzelle karlamas bir anlamda, gzel sanatlara atlan ilk admdr. nk o heyecanla birlikte sanat
eseri ortaya kar.
Bize gre sanat, ncelikle sanat iindir. n yarglar, kurgular ne olursa olsun, o heyecan kendisi
duymutur. Eserinden doacak ilk mutluluk ona aittir. Ama her rnn yan rnleri, mutlaka vardr ve
onlardan sanat da, toplum da nasibini alr.
Bizim insanmzn gzel sanatlar konusundaki yorumu, nedense ok farkl. Gzel sanatlara yaknlk,
dorudan mesleklerle ilikilendirili-yor. Bir mhendisin iir yazmas, bir doktorun ud almas, bir kasabn
resim yapmas yadrganyor. Kald ki, gzel sanatlara ilgi duymak, ill ki bir eyler yapmak deildir.
nemli olan, bir sanat eseri karsnda duygulanabilmek, o hazz, o mutluluu yaayabilmektir.
Bunun iin az da olsa, baz n bilgilere sahip olmak iimizi kolaylatracaktr. Sanatla madde, ilimle iir,
birbirine zt eyler olarak alglanmamaldr. Herkesin sanat olmas deil ama, hangi meslekten olursa
olsun, genel kltr adna da olsa bir eyler bilmesi gereklidir. Bylelikle, gnlk hayatn yorgunluunu,
gzellik heyecan ile zerimizden atmak ve yksek ufuklara kanat amak, ksacas, mutlulua ulamak
mmkn olacaktr.
Mutluluun ifreleri
...43
Yalanmaktan Korkmayn
Hayatn en gzel armaan yallktr.
2003 yl, 63 mezunlar olan bizler iin birbirinden gzel ve neeli kutlamalarla geti. lkinde Makine
Fakltesi'ndeydik, ikincisi T Kamps'nde, sonuncusu da, Makine Mhendisleri Odas adna bir otelde
gerekleti. Bulumalarda arkadalarla tekrar bir araya gelmenin mutluluunu yaadk. Ama hepimizin
biraz hznl olduumuz her halimizden belliydi. Meslekte 40 yl gzeldi de, bu ayn zamanda 40 yl
yalanmak demekti.
Eskiler, "her yan gzellii ayrdr" derler. nk insan yllar boyu kendisiyle yz yze olurken irkin ve
sevimsiz bile olsa, kendisini sevmeyi reniyor. Hele gzel bir yuvas, ei ve ocuklaryla mutlu bir hayat
varsa, bir de i hayatnda baarl olmusa, keyfine diyecek yoktur. Ama aynalar var, fotoraflar var size
hainlik eden, size yalandnz durmadan hatrlatan...
nsann ka trl ya vardr diye dndnz m hi? Faklte'deki ilk toplantda bu konu gndeme
gelmiti de, bizim Aydoan Hoca birka rnek vermiti. Daha sonralar stn ben tamamladm. Belki
sizler de ilveler yapabilirsiniz.
Bu hesaba gre, insann yedi trl ya var:
1-Gerek ya
2-Nfus ya
3-Syledii ya
4-Grnd ya 5 -Tbb ya 6-Zek ya 7-Hissettii ya
Bizim ocukluumuzda Cumhuriyet de ocuktu. Her eyde bir acemilik, bir ilk olma zaaf vard.
Elifbadan alfabeye geilmi, eitim sistemimiz yeni yeni oturuyordu. Alfabemize, okumay kolay
skebilme-miz asndan alnan szckler bazen de, "uyu uyu, yat uyu" gibi tembellii ya da baka
dnceleri artrabilecek yanl mesajlar bile verebiliyordu.
te o yllarda bize retilen, insanlarn yalaryla ilgili yaktrmaklar yaplm bir tekerleme:
10-Fidan
20-Aslan
30-Kaplan
40-Akl
50-Fikir
60-Ahmak
70-Sar
80-Kr
90-Tavuk
100-Yumurta, koy uvala vur duvara
Genler, yalar ve yaadklar sreler gerei deneyimsiz oluyorlar. 1 Bir anlamda, zamann deerini
bilemiyorlar. Her eyi tozpembe gryorlar. O ksack gemilerinde fazla zorlukla karlamadklar iin,
daha iyimser gzlerle bakyorlar hayata. Bir anlamda, mutlu yayorlar. Ancak her ey onlarn
zannettikleri gibi gitmeyebiliyor. O zaman varlan sonu; hsran!
nsanlar yalandka, balarndan geen eitli olaylar, geride braktklar ac-tatl hatralar, farkna
varmadan onlara birbirinden deerli
..45
deneyimler kazandryor. Bu ise; onlarn her trl srprizlere hazrlkl olmalarn salyor. nili-kl
durumlardan fazla etkilenmiyorlar. En azndan, panie kaplmyorlar. Hele bir de inan denilen o
muhteem duyguya ulaabilmilerse, hibir ey fazla korkutmuyor onlar. Zaten inanan insan iin bu
dnyaya bir "geli", bir de "gidi" var. lm sadece bir ayrlk onlar iin. Sevenlerden, sevilenlerden
ayrlmak, onlardan uzak kalmak. Sevgili babacm hayata veda ettii zaman, Sedat Amca'nm hafif bir
tebessmle syledii szler hi aklmdan kmyor:
-br tarafa gitti.
Yalnzlk hayatn karanldr. Hayat gzelletiren dostluklar ve be-' raberliklerdir. Yalnzla prim
vermekten kanmalyz. Korkuyla ve' kukuyla yaamak, erken yalanmaktr. lmn, er veya ge,
herkesin bana gelecek bir gerek olduunu kabul ettiimizde ve ecelin ne olduunu anladmzda,
hayata daha baka gzlerle bakabiliriz. Yaadmz her saniyenin deerini bilerek, her nefesten ayr
tatlar alarak mutlulua ulaabiliriz.
Genler mitle, ihtiyarlar hatralarla yaar...
46...
Mutluluun ifreleri
Tecrbeye Saygl Olun
Tecrbe, yaplan hatalarn bilekesidir.
Adamn biri, gecenin bir vaktinde, yar uykulu, yar uyank vaziyette, kitap okuyormu. yle bir yere
gelmi ki, pr dikkat kesilmi. O-kuduu blmde, o gnn diliyle aynen yle yazyormu: "Her kim ki,
aln bask, burnu sivri, kulaklar sarkk, sakal bir tutamdan uzun ola, ol kii aptal ola."
Adamcaz, hemen kitab brakp aynaya komu. Clz yanan kandilin lo nda, kendini seyre
koyulmu. Kitaptaki tarifin hayret e-dilecek derecede kendisine uyduunu grm. Ne yapp edip, bu
kt durumdan kurtulmalym diye areler aramaya balam. Bir yol bulmakta da gecikmemi. nk
bakm ve grm ki, btn bedensel zellikleri doutan olduu iin deitirmesi mmkn deilmi ama sakalyla pekl oynayabilirmi. Adamcaz, bulduu dahiyane(!) zmden son derece mutlu,
hemen bir makas aramaya balam. Fakat ne kadar aradysa da makas bulamam.
Bu ii gizli yapmas gerektiinden, kimseyi uyandrmak istememi. Tam o srada bir bak ilimi gzne.
Hemen ie koyulmu. Fakat ne yazk, bu i bakla olmuyormu. Akll bir adam iin areler tkenir mi?
Bu sefer de baka bir yol denemeye karar vermi.
Bir eliyle sakalnn st ksmm kavrayp altn yakacak, ate yukarya knca da teki eliyle
sndrecekmi. Aklsz ban cezasn her zaman ayaklar ekmez ya; nce elleri, sonra btn yz
yanvermi.
...47
Adamcaz aclar iinde kvranmasna ramen ilaca deil kitaba komu, ilgili sayfay ap kocaman
kocaman harflerle bir not dm: "Tecrbeyle sabittir."
Genliimde okuduum bu hikye, yaktrma da olsa, ok dndrc gelmiti bana. Tecrbenin, bu
arada zeknn ve akln nemini bir daha kavramama vesile olmutu. nsann, daha ocukken kzgn
sobaya dokunarak balayan deneyimleri, ac ve tatl sonularyla ylesine bir deerler silsilesi
oluturuyor ki, iinde koca bir hayat var. inde, daha sonraki dnemlerin davran biimlerini
dzenleyen ok nemli ilkeler var. Sonra bu ilkeler, birikerek ve ulus baznda benimsenerek, deyimleri
ve ataszlerini oluturuyor. Ataszlerinde ise, bir ulusun karakteri, ilkeleri ve kltr ortaya kyor.
Hani bazen, bindiiniz aracn srcsnn deneyimi konusunda e-min olana kadar tedirgin olursunuz
ya; insanlarn tecrbelerine deer vermek de farkl deil. Emin olmadan teslim olmaktan yana deiliz
elbette. lp biip, ondan sonra teslim olmalyz. Yoksa her seferinde bir tarafa savrulur, zarar ve
hsrana urarz.
Tecrbelerden ibret almayan, baarya ulaamaz. nsann, gelimesini tamamlamas ve srekli mutlu
olabilmesi iin, kendisinden nce yaanan ac ve tatl olaylarn zmsenmesiyle gnmze kadar gelen
deneyimlere ihtiyac var. Tecrbeye gerek olmasayd eer, okullara ihtiya kalr myd? retmenlik
mesleine de lzum kalmazd. O zaman kitaplar olmazd, nk onun iin de tecrbe gerekiyor.
48...
Mutluluun ifreleri
...49
Sorumluluk Almaktan Kanmayn
Cesaretsiz bezirgan, ne kr eder ne ziyan
Risk almak, sonradan doabilecek tehlikeleri nceden gze almak demektir. Belki oumuz farkna bile
varmayz ama aslnda mrmz boyunca risk alarak yaarz. lk riski anne ve babalarmz, bizim
domamz arzuladklar anda almlardr. O niyetle birlikte, baba adaylar byk sorumluluklar
yklenmi, annelik cokusunu yaayan yce varlklar ise lm oktan gze almlardr. zellikle
hamilelik dnemi, akla gelmedik risklerle kuatlmtr. Artk her hareket tehlikeli, her davran doacak
ocuu btn hayat boyunca etkileyebilecek a-rzalara yol aabilir niteliktedir. Sonu olarak; "ocuun
var m, derdin var" misali, mr boyu srecek riskler vardr anne ve baba iin. Dnyaya geliimizden
itibaren de bizim kendi risk maratonumuz balar. O yle bir koumacadr ki, mrmzn sonuna kadar
srer.
"Risk almayan risk alr" derler. nk, mutlaka olmasn istediiniz bir ey iin karar verdiiniz anda,
elinizi tan altna koyuyorsunuz demektir. Artk o kararn dourabilecei her trl riskle kar karyasnz. Risk almaktan kamsaydk eer, birok arzumuz ve mitlerimiz, daha balamadan snp giderdi.
Denemek, baarszla ve hayal krklna ak olmak demektir. Birilerine dost eli uzatmak bile, elinizin
bota kalmas riskini tar. Sevmek, sevilmemeyi gze almaktr. Tek tarafl sevgiyi, ayrl, znty,
hatta yklmay batan kabullenmektir. Alamanz duygusallnz, glmeniz aptal zannedilmenizi, umut
etmeniz ac ekmenizi berabeinde getirebilir. Hatta, sokakta yrmeniz bile akla gelmeyecek riskler tar. Ayanz kayabilir, yeni
alm ve nlem alnmam bir u-curda bulabilirsiniz kendinizi. En basiti, banza bir saks debilir.
Csmetinizde(!) varsa, karada bile olsanz, size bir uak, hatta bir ge-ni bile arpabilir. Bu kadar
tehlikelerle dolu bir Dnya'da, yaad-za gre; mutluluumuz iin de baz riskleri gze almalyz.
Tabiatta her ey bir denge iindedir. Baar ve mutluluk, bir tahterevallinin aada kalan koluna
yerletirilmitir. br tarafa gnln-;, emeinizi koyarken, riskinizi de eklemezseniz, o gzellikleri
yuka-"ya kaldramazsnz. Her eyin kolay tutulabilen kulpu yoktur. Nasl d, bir arl kaldrabilmek iin
elimizi en alta koyuyorsak, isteklerinize ulamak iin de benzer ekilde davranmamz gerekiyor.
Cephedeki asker, siperden ban karmasa da risk altndadr. Ama risk alp fleriye atlmad srece
sava kazanma ans yoktur. Nazm Hik-let'in Karaylan' gibi dnmeden, o yaln gerei fark etmeden
bir yerlere varlamyor.
Mutsuz insanlar mahallesi; yreksiz, cesaretsiz ve en acs, ne istediini bilmeyen zavalllarla
meskndur. Hayat, maddi ve manevi ynleriyle her gn biraz daha gelimekse eer, o semtin insanlar
kendilerini o kenar mahallelerde ikamete daha batan mahkm etmilerdir. )ysa insan, sadece etten ve
kemikten ibaret deildir. Onun yrei, gnl ve hepsinden nemlisi, bir ruhu vardr. Bir anlamda
varlnn temel nedeni olan Yce Allah'n temsilcisidir. Elbette, yaratlna uygun davranlar iinde
olmaldr.
50...
Mutluluun ifreleri
...51
Hatalardan Kann
Silginiz kaleminizden nce bitiyorsa yanlna ok demektir.
J. Jenkins
Yllar nce elime bir silgi gemiti. u bildiimiz silgilerden. Han, kurun kalemle bir eyler karalarken
yaptmz hatalar yok etmek i-in kullandmz prizmatik lastik paras var ya, ite ondan. Ama o silgi
grdklerimden ok farklyd. Bizim kullandklarmzdan en az, be-alt kat bykt. imdi ismini
hatrlamadm bir firmann promosyonuydu ve iki tarafnda da hayli dndrc, ilgin bir yaz vard:
"Byk hatalar iin"
Silgi deyip gemeyin. nk btn silgiler bizim hatalarmz yok etmek iin alr. stelik, bu hizmeti
yaparken eriyip yok olmay gze alrlar. Aynen, bizleri hatalarmzdan arndrmak iin kendilerini feda
eden anne ve babalarmz gibi...
Orhan Gencebay'm, yllar nce insanmza arabeski sevdiren bir paras vard: "Hatasz kul olmaz,
hatamla sev beni." Hatasz kul olmaz ama yle hatalar da vardr ki, onlar silecek silgi bulamazsnz.
Hataszlk yalnzca Yce Allah'a mahsustur. Elbette hatalarmz olacak. nemli olan, elden geldiince
dikkatli davranmak, ayn hatalara tekrar dmemektir. Baz kk hatalarn bizi bu konuda eittii de
sylenebilir. Yeter ki, o hatalardan gerekli dersleri karabilelim. Hayatmzn her dneminde deiik
hatalar yapyoruz. Dil srmeleri, yanl hareketler, akann dozunu karmalar, boboazlk dedii-aiz gereksiz konumalar, hepsi de
bizim iin hata tuzaklardr. stelik ler hata, annda kt sonular dourmuyor. O zaman da asl tehlike er balyor ve bize ders alma frsat kmyor. zellikle yeni ara kul-anmaya balayanlar, ufak hatalar
yaptka deneyim kazanarak ustala-abiliyor, ileride balarna gelebilecek byk hatalardan korunmu
o-uyorlar.
Dil srmelerini ve yaptmz ani klar, farkl yorumlayanlar da /ar. Onlara gre bu kusurlar, daha
nceden kurguladmz dncellerimizin kontrolsz bir nmzda ortaya kmas anlamna geliyor ki,
3U konuda daha dikkatli olmak gerekiyor. nk byle durumlarda Dr bakma, bizim kt niyetlerimiz
aa km oluyor.
Her hata, kendimize veya bakalarna, ama mutlaka birilerine, -^nt getiriyor. Her hatay zr
silgisiyle sikmiyorsunuz. stelik, zr dilemenin de usul, erkn var. Bazen zgn bir bak, bir lisan-
hl savay yumuatabilirken, bazen susmak ve telafiyi, tedaviyi ileriye brakmak daha uygun olabiliyor.
Acmasz bir dnyada yayoruz. Herkes baar peinde kouyor. Bu jurda her yol mubah saylyor.
ou insan da, iin kolayna kamay yeliyor. alp emek ve gnl vermek yerine, sizin hatalarnza
bel salanyor. Emein, aln terinin getirdii mutluluun tad, ne yazktr ci, herkes tarafndan
bilinemiyor.
HATA
Her iin, her eylemin tartlmas gerekir Bir sz syleyeceksen, boaz tam dokuz boum Marifet zr
deil, hataya dmemektir Byle gider diyorsan, kaybedersin ocuum
52...
Mutluluun ifreleri
...53
Gven Duygusunu Yakalayn
Gven duygusu, mutluluk yolunun en nemli tadr.
insanlar, zellikle gelimemi toplumlarda, hayatlarnn nemli bir blmn kendilerini gvenceye
almak iin harcarlar. nk, gven olmayan yerde rahat, huzur ve mutluluk olmaz. Kendisini gvende
hissetmeyen insan, paras, serveti; ne kadar arts olursa olsun, gerek mutlulua ulaamaz. Mutluluk,
bir anlamda rahatlamadr ve o huzuru salayacak tek etmen de gven duygusudur.
Geen yl ktmz Karadeniz sahillerini kapsayan gemi turuna, Rusya'nn tatil beldesi Soi'den
balamtk. Grlecek yerlerin ou, oteller ve sanatoryum arlkl ifa merkezleriydi. Bu arada, saray
yavrusuna benzer deiik bir bina grdk. Denizden biraz uzakta, gzel manzaral bir tepe zerinde ina
edilmi bu bina, ocukluk yllarmzn en ok korkulan ve en ok konuulan diktatr olarak anlan Stalin'in, onlarn dilinde; "daa" denilen yazlk eviydi. Bize rehberlik e-den Rus hanm, bir eye dikkatimizi
ekmiti.
Bahede trl, aalar ve iekler vard ama bir tek eme bile yoktu. Nedenini rendiimizde ise hayli
yadrgamtk: Musluklar ak braklrsa, akan suyun rlts, ayak seslerini bastrr ve duyulmasn
nlermi. Yani, Stlirie kar yaplabilecek bir suikastn nceden fark edilmesi mmkn olmazm.
Atalarmz, "korku dalar bekler" diye bouna sylememiler.
Gven duygusu, teden beri insanln dayand bir temel olgudur. En byk uygarlklar, en gl
imparatorluklar hep gven yamacnda yeermitir. nsan gvenmek ister. Eine, ailesine, dostlarna,
evresi!:ne, ulusuna ve nihayet btn insanlara kar rahatlamak, o gzel duyguyu tatmak ister. O duygu, biraz
da sosyal olmann bir sonucudur. Kendine yeterli olmadnn bilincine varmaktr. Bakalarna muhta
olduunun dolayl yoldan itirafdr.
nemli bir snav olan renci, bilgilerine yeterince gvenemiyor-sa, o geceyi uykusuz geirir ve daha
da baarsz olur. Cann gvende hissetmeyen insann uykusu ise tilki uykusu gibidir. Bir gz hep
aralktr. Gz arkada olann huzuru olamaz. Gven duygusuna ulamann en kestirme yolu ise tedbirli
olmaktan geer. Ancak o zaman evhamlardan kurtulmak mmkn olur. Eskiler, "tedbirde kusur etme,
takdire karma" diye bouna dememiler. Bizlere den, gerekli nlemleri yerinde ve zamannda
almak, sonrasn bizi yaratan Yce Allah'a brakmaktr.
ehirden uzakta, iftliklerinde yaayan yal bir ift, kendilerine yardmc olacak eleman ararlar.
Gelenlerin iindeki bir gencin, zelliklerini anlatrken syledii; "rzgr estiinde dahi rahat
uyuyabilirim" szlerinden pek bir ey anlamasalar da, baka ynleri holarna gittii iin onunla
anlarlar.
- Birka gn sonra bir gece, frtnayla uyanan iftlik sahipleri etraf kontrol ettiklerinde pencere ve
kaplardaki kepenklerin skca kapatlp, kancalarnn yerlerine takldn, minenin yanma kaln aa
ktklerinin dizildiini, traktrn garaja ekildiini, ahr kapsnn kapal olduunu, hayvanlarn sakin
olduklarn ve her eyin yerli yerinde durduunu grrler.
Gen adam da, biraz ilerideki kulbesinde huzurlu bir ekilde uyumaktadr. te o zaman, "rzgr
estiinde dahi uyuyabilirim" sznn ne demek olduunu anlarlar. Acaba bunu, hangimiz gerekten
yaammzda uyguluyoruz.
Korku ve kukuyla yaamak, erken yalanmaktr.
54...
Mutluluun ifreleri
f
...55
Danmaktan ekinmeyin
stiare snnettir, mstear mmtaz gerek.
Bilemediimiz konularda birilerine danmamz, peygamberimizin, nemli bir tavsiyesidir. Ama, onun da
nemli bir art var: Danlan kii sekin olacak. Hani, halk arasnda "bir bilene soralm" derler ya, ite
yle...
nsann, her konuda yeterli bilgi ve deneyime sahip olmas mmkn deildir. Tecrbelerle varlabilecek
zmler, hem snrl, hem de uzun zaman gerektirir. Oysa insan, daha doar domaz baz seimlerle,
karar verme zorunluluuyla kar karyadr. O konuda kendisine bir yol semek iin, yllar sonra
edinebilecei deneyimleri bekleyemez.
"Soran dalar am, sormayan dz yolda am." atasz bouna sylenmemi. Ama sormadan
sormaya da fark var. Soru vardr, kar tarafa saygyla iletilir; soru vardr, sorulana emir gibi gelir. Baz
sorularn iinde bulmacalar gizlidir. Baz sorular da vardr, hakaret kokar, insan ileden karr.
Adamn biri, bir kasabadan dierine yaya olarak gidiyormu. Hava alabildiine scak, gne gzleri
aamayacak kadar parlak, srtndaki yk de olduka arm. Yorgun argn yrrken, yolun kenarnda
duran bir adama rastlam. Selam verdikten sonra, sormu: -Hemerim, filan kasabaya ne kadar
zamanda varabilirim? -Yr bakalm. -Beyim, sana kibarca bir soru sordum, verdiin cevaba bak.
-Yr dedik ya kardeim!
-Bak, yine ayn eyi sylyorsun.
-Sen hele bir yr de yryn grelim. O zaman, kasabaya ne kadar zamanda varacam syleriz.
Btn mesele, soruyu gzel sormakta. nk sadece sorulann, danlann bilgili olmas yetmiyor.
Sorunun da anlalr olmas gerekiyor. Neyi bilmek istediinizi tam olarak vurgulamanz gerekiyor. Aksi
halde hibir sonuca ulaamazsnz. nemli olan, sorular akllca ve iyi niyetle sormaktr. Yaralamadan,
yara almadan, renmek istediiniz ne ise onu gndeme getirmektir. Bilmeliyiz ki sorulan soru, sorann
seviyesini de ortaya karr. Sormay bir eksiklik gibi grmek de doru deildir. Aczimizi ortaya karr
korkusuyla sormay gze alamazsak e-er, kaybeden biz oluruz.
niversite yllarnda, deiik fabrikalarda altar haftalk yaz stajlar yapardk. Ben o stajlarda, daha ok
bilgi edinmenin kolay bir yolunu bulmutum. lk gnden itibaren, ustalardan birine yanap yardm
istiyordum. Hepsine yaklama tarzm, hemen hemen aynyd. "Usta-cm" diyordum. "Bizler
niversitede okuyoruz. Okulu bitirince mhendis olacaz ama, zellikle pratik ynnden eksiklerimiz
ok. Sizler hayat niversitesini bitirmisiniz. inizin ehli olmusunuz. Bize ne kadar yardmc olursanz,
derslerde teorik olarak okuduklarmz daha bir piiririz."
Bu szler kar taraf hem onurlandryor, hem de zverili hle getiriyordu. Gerekten iyi eyler
reniyorduk. Bu davranta ge kaldmz da oluyordu. O zaman onlar nce davranp soru yamuruna
tutarak, bizim aczimizi ortaya karmaya alyorlard. Hi unutmuyorum; 62 yaznda Almanya'da staja
baladm ilk gnde "Meister"lerin soru yamuruna tutulmutum. Aslnda, onlara o frsat kolay kolay
vermezdim ama Almanca konumakta zorlandm iin ilk hamleyi onlar yapmlard. yi ki, ya da iyi
deil ki, bizde daha ok teorik bilgiler retilir, o yzden pek sknt ekmemitim. Aynca, bir eyi de fark
etmitim o sorularda; onlar beni deil, bir anlamda lkemi snyorlard.
Kekeleri yaamamann en gzel yolu danmaktr.
56...
Mutluluun ifreleri
...57
Alakgnll Olun
Toprak gibi sade ol, alakgnlllkte...
Mevlna
Mutluluu gerekten yakalamak istiyorsak eer; kibirden, gururdan, gsteriten bir an nce
kurtulmalyz. Birok insan, hayatnn byk blmn olduundan farkl grnebilmek iin heba
edermi. Olduumuz gibi grnmekten ekinmemeliyiz, ya da bir gayret gsterip, grnmek istediimiz
gibi olmalyz.
Iki- yl kadar nce, ilgin bir olay yaadm. Sat firmamz yneten yeenlerden biriyle, distribtrleri
olduklar ithal rnn bayilik artlarn grmek zere, byk bir firma sahibiyle grmeye gitmitik.
Kendisi, bir sre alp iimi kurmam nedeniyle ayrldm irkette, benden sonra grev yapmt. Bir
ekilde onunla tantm bildikleri iin, yeenlerim benden yardm istemilerdi.
ikramlarla birlikte konumalara balam ama esas konuya girmemitik. irket sahibi arkada yeenime,
"Gazanfer Aabey benim us-tamdr" deyince dorusu bu ya, ok armtm. nk biz ikimiz, o
irkette hibir zaman birlikte olmamtk. Daha sonralar da sadece, o da bizim onlarn baka rnlerine
ihtiyacmz olduunda, birka telefon konumas yapmtk. Bir defasnda da yurt dndan uakla
dnerken, tesadfen koridorun iki yannda oturmutuk. Hatta ben pek fark edememi olacam ki, o
kendisini tantmt.
Bizim aknlmz daha fazla uzatmak istemeyen o "alakgnll" insan, anlatmaya balad.
-Ben aslnda o irkete daha sonra girmitim, Gazanfer diye birini hi tanmyordum. Ba mhendisimiz,
bir ile ilgili olarak teklif hazrlamam istemiti. Henz yeni olduum iin, daha nce yaplm bir iin
dosyasndan yararlanabileceimi sylemiti. O dosyay alp baktmda, Gazanfer Sanltop ismini
grdm. Dosya ok gzel hazrlanm olduu iin epeyce yararlandm. Daha sonra baka bir grevle
birlikte, baka bir dosyaya bakmam nerilice hemen o dosyay hazrlayann kim olduunu merak ettim.
sim yine aynyd. Ondan sonraki ilerde kimselere sormadan nereye bakacam biliyordum. Bu
nedenle, Gazanfer Aabey benim ustamdr diyorum.
Duyduklarmdan o kadar etkilenmitim ki, ne diyeceimi bilemiyordum. Bizimkinden ok daha byk ve
lke apnda tannm bir firmann bandaki o licenap insana sayg duydum. Genellikle o durumlarda
biroklar gocunup, konuyu kapatmay tercih ederler. Bu tarz konumalar kendileri iin bir zl, bir ayp
sayarlar, iimden, "ite" dedim; "alakgnlllk bu olmal" Sonra bir daha dndm ve o arkadan
baar basamaklarn bu kadar hzl trmanmdaki gerek srr buldum.
. irazl Sadi, nl kitab Bostan'da bu konuyu yle zetliyor: "Bymek istersen klmelisin kendi
gznde. Ycelik damna tevazu i-le klr. Meyveli aacn dal yere eilir. Akll insanlar alakgnll
olur."
Her trl aalama ve kendini byk grme, somut lemin depremidir.
56...
Mutluluun ifreleri
Gerek Mutlulua Giden SO Yol
...57
Alakgnll Olun
Toprak gibi sade ol, alakgnlllkte...
Mevlna
Mutluluu gerekten yakalamak istiyorsak eer; kibirden, gururdan, gsteriten bir an nce
kurtulmalyz. Birok insan, hayatnn byk blmn olduundan farkl grnebilmek iin heba
edermi. Olduumuz gibi grnmekten ekinmemeliyiz, ya da bir gayret gsterip, grnmek istediimiz
gibi olmalyz.
ki- yl kadar nce, ilgin bir olay yaadm. Sat firmamz yneten yeenlerden biriyle, distribtrleri
olduklar ithal rnn bayilik artlarn grmek zere, byk bir firma sahibiyle grmeye gitmitik.
Kendisi, bir sre alp iimi kurmam nedeniyle ayrldm irkette, benden sonra grev yapmt. Bir
ekilde onunla tantm bildikleri iin, yeenlerim benden yardm istemilerdi.
ikramlarla birlikte konumalara balam ama esas konuya girmemitik. irket sahibi arkada yeenime,
"Gazanfer Aabey benim us-tamdr" deyince dorusu bu ya, ok armtm. nk biz ikimiz, o
irkette hibir zaman birlikte olmamtk. Daha sonralar da sadece, o da bizim onlarn baka rnlerine
ihtiyacmz olduunda, birka telefon konumas yapmtk. Bir defasnda da yurt dndan uakla
dnerken, tesadfen koridorun iki yannda oturmutuk. Hatta ben pek fark edememi olacam ki, o
kendisini tantmt.
Bizim aknlmz daha fazla uzatmak istemeyen o "alakgnll" insan, anlatmaya balad.
-Ben aslnda o irkete daha sonra girmitim. Gazanfer diye birini hi tanmyordum. Ba mhendisimiz,
bir ile ilgili olarak teklif hazrlamam istemiti. Henz yeni olduum iin, daha nce yaplm bir iin
dosyasndan yararlanabileceimi sylemiti. O dosyay alp baktmda, Gazanfer Sanltop ismini
grdm. Dosya ok gzel hazrlanm olduu iin epeyce yararlandm. Daha sonra baka bir grevle
birlikte, baka bir dosyaya bakmam nerilince hemen o dosyay hazrlayann kim olduunu merak
ettim. sim yine aynyd. Ondan sonraki ilerde kimselere sormadan nereye bakacam biliyordum. Bu
nedenle, Gazanfer Aabey benim ustamdr diyorum.
Duyduklarmdan o kadar etkilenmitim ki, ne diyeceimi bilemiyordum. Bizimkinden ok daha byk ve
lke apnda tannm bir firmann bandaki o licenap insana sayg duydum. Genellikle o durumlarda
biroklar gocunup, konuyu kapatmay tercih ederler. Bu tarz konumalar kendileri iin bir zl, bir ayp
sayarlar, iimden, "ite" dedim; "alakgnlllk bu olmal" Sonra bir daha dndm ve o arkadan
baar basamaklarm bu kadar hzl trmanndaki gerek srr buldum.
. irazl Sadi, nl kitab Bostan'da bu konuyu yle zetliyor: "Bymek istersen klmelisin kendi
gznde. Ycelik damna tevazu i-le klr. Meyveli aacn dal yere eilir. Akll insanlar alakgnll
olur."
Her trl aalama ve kendini byk grme, somut lemin depremidir.
58...
Mutluluun ifreleri
...59
Olumlu Dnn
/ sk sk tekrarlarsanz, o sizin iin dua olur.
Bir eyi
Son zamanlarda moda olan bir dnce tarz var. Yabanclar buna; NLP, yani "Neuro Lenguistic
Programming" diyorlar. Trke anlatmyla: "Sinir Dili Programlamas." Bana, "Olumlu Dnme Sanat"
demek daha anlaml geliyor.
Bizim zamanmzda "iyimser" ve "ktmser" yerine "nikbin" ve "bedbin" denilirdi. Hi unutmuyorum;

bu konuda bir yaz okuduktan sonra, hemen denemitim rendiklerimi. Sevgili babacm olduka
bedbin bir insand. Nedense hep yaptklaryla mutlu olmak yerine, yapamadklarna zlrd. Bir su
bardan yarya kadar suyla doldurup, sormutum ona: -Babacm, ne gryorsun? -Bardak -Ne
durumda?
-Yars bo.
"Burada Sevgi Var" isimli kitabmda bu konuyu ilemitim. nsann her dnnde bilinaltna
birtakm sinyaller gnderdiini, bilinaltnn, o uyurken bile grevini yaptn yazmtm, iyimser insann
bu olaydan krl kaca grn dile getirmitim. Sinir Dili Prog-ramlayclar da benzer fikirleri
savunuyorlar. Ayrca onlar, herhangi bir konuda uranlan baarszl bile deneyim olarak kabul edecek
kadar iyimser dnyorlar.
I Thomas Edison hakknda bir hikye anlatlr. 9999 kere denedikten (sonra kusursuz ampul
kefedemeyince biri sorar: -On bininci baarszl da gze alacak msnz? O da cevap verir:
-Baarsz olmadm, yalnzca ampul kefetmeyen bir yol daha bul-! dum.
Baarszlk yalnzca, bir ie tekrar daha akll bir ekilde balama frsatdr. Yenilgiyi, planlarnzn salam
olmadna bir iaret olarak kabul etmelisiniz. Planlar yeniden kurup, yeniden hedeflediiniz noktaya
doru yol almalsnz. Baarya giden yolda karnza kabilecek zorluklan, olaan eylerden
saymalsnz. Eskiler, "bir musibet bin nasihatten iyidir" derken bir anlamda olumlu dnmeyi nermek
istemiler. Her eyi hayra yormaktan daha etkileyici bir rahatlama olamaz. Bak as da ok nemlidir.
Her zorluun, mutlaka bir kolay yn vardr. nemli olan olumlu yn yakalamaktr. Olumlu
dnmenin yolu, kendinizle bark olmaktan geer. O zaman olumlu tutumlar gelitirmeniz, olumsuz
tutumlar ise eleyip atmanz kolaylaacaktr.
Olumlu dncede motivasyonun nemi ok byktr. Her sabah uyandnzda, o gn daha olumlu
bir ekilde kullanacanza kendinizi inandrrsanz, huzura ve mutlulua ulamanz da kolaylar. Unutmaym ki, kendi iinde huzurlu olan, evresiyle de huzurlu olur.
60...
Mutluluun ifreleri
Her eyi yiye Yorun
Gerek deiim, kimi eski eyleri farkl grmeye balamaktr.
Richard Wilkins
eitli mesleklerden ilim adamlar, bir aratrma srasnda yamura tutulup bir kr evine snrlar. Ev
sahibinin bir ara darya kmasndan yararlanp, yerden bir metre kadar yukarda, talarn zerine yer-.
letirilmi olan soba zerine yorumda bulunmaya balarlar.
Kimyac: Adam, sobay ykselterek aktivasyon enerjisini drm, bylece daha kolay yakmay
amalam.
Fiziki: Adam, sobay ykselterek konveksiyon yoluyla, odann daha ksa srede snmasn salamak
istemi.
Jeolog: Buras deprem blgesinde olduundan, herhangi bir sarsntda, sobann talarn zerine
devrilmesini salayarak yangn kmasn nlemeyi amalam.
Matematiki: Sobay odann geometrik merkezine kurarak, odann dzgn bir ekilde snmasn
salam.
Antropolog: Adam,_ ilkel topluluklarda grlen atee tapmann daha hafif biimi olan atee sayg
nedeniyle sobay yukar kurmu.
Bu srada ev sahibi ieri girmi ve ona, sobann yukarda olmasnn sebebini sormular. Adam gayet sakin
bir ekilde cevaplam: "Boru yetmedi."
Yorumlar grecelidir. Herkese gre deiebildii gibi, artlara gre
...61
de farkllk gsterebilir. O anda iyimseri oynuyorsamz yorumunuz baka, ktmseri oynuyorsamz baka
olur. Duyu organlarmzla elde ettiimiz bulgular ounlukla bizi yanltr. Elimizi scak sudan karp lk
suya soktuumuzda souk hissi duyarz. Bunun tersi de geerlidir. Gzel ile irkin kavram da byledir.
Baz yorumlar, zellikle iyimser olan insan mutlulua tayabilir. Ktmser olanlar mutsuzluu arr.
Bir de yanl yorumlar vardr ki, insan felakete srkler.
Yllar nce, Akhisar yaknlarnda meydana gelen bir trafik kazas i-le ilgili olarak duyduklarm, her
hatrlayta tylerimi rpertir. Akamn ilerleyen saatlerinde, bir motosiklette iki kii Krkaac'a doru ilerlemektedir. Birden, karlarnda yan yana iki k belirir. Src o-lan gen, arkasndakine dner ve
yle der:
-Bak, u gelen iki motosikletli var ya, aralarndan bir geeceim, feleklerini aracaklar....
Kamyona arpan motosikletin arkasnda oturan yolcu, gnler sonra komadan knca, olay aynen byle
anlatm.
Hayatta birok eyin gidiini durdurmann elimizde olmadn ok iyi biliyoruz. Onlar iin bir ey
yapamayz ama, yine biliyoruz ki, birok olay da yanl yorumlarmzla, kendimiz iinden klamaz hle
getiriyoruz. Her eyi, en azndan ilk nce iyi tarafndan ele almalyz. Birazck pembe gzlkle bakmaya
almalyz.
Yunanl esir filozof Epiktetos'tan sz etmek istiyorum. Ona gre, her eyin iki kulpu vardr. nemli olan,
tutmaya yarayan kulptan tutmaktr. Size ktlk eden kardeinizi ele alrken, ktlk yaptn deil,
kardeiniz olduunu ne karmalsnz.
KULP
Bir bahane ararsan bin bir tane bulursun irkin yanndan bakp, her eye ka atlmaz Gzel yn
yakala, yoksa ok yorulursun Her eyin bir kulpu var, baka yerden tutulmaz
i
II<,
i<]
62...
Mutluluun ifreleri
Gayreti Elden Brakmayn
ki gn bir olan zarardadr.
Hadis-i erif
Devrin padiah, hkmranlnda yaayan insanlarn en miskin o-lanlarm bir araya toplamaya karar
vermi. Fermanlar karlm, drt bir yana haberler gnderilmi, adamlar salnm. Aradan ok
gemeden, lkenin btn tembel insanlar bir araya getirilmi. Gerekli elemeler yapldktan sonra, en
miskin olanlar seilerek bir binaya yerletirilmi. Geri kalanlar, bir ekilde memnun edilerek,
memleketlerine gnderilmi.
Sonra yine elemeler balam. Maksat ilerinden en tembel olann bulmakm. Fakat belli bir saydan
sonra olay kilitlenmi. Ne yapsalar, ne etseler, bir trl sonuca varamamlar. Bunun zerine, padiahn
emriyle tembelhane yaklm.
Haliyle bir panik balam ve ou tembel, can havliyle soluu darda alm. Fakat kii varm ki,
yerlerinden bile kprdamamlar. Yangn umursamadan, minderlerinde yatarken, bir taraftan da kendi
kendilerine, sakin sakin konuuyorlarm:
Birinci adam: "Ortalk da baya snd. Burnuma yank kokusu geliyor."
kinci adam: "Ate yaknma gelse de sigaram yaksam." Padiah da bir kenardan onlar izliyormu.
Bakm ki, kimsenin kprdamaya niyeti yok, emir vermi, n de minderleriyle birlikte dGerek Mutlulua Giden 50 Yol
...63
an karmlar. Bu sefer, nc adam konumaya balam: "nsan dediin ku misali. Az nce
neredeydik, imdi neredeyiz?..."
Yce Allah, insan zenerek yaratm. Onu en gelimi makineden ok daha stn zelliklerle donatm.
stelik, sevecen bir yrek ve hepsinden nemlisi, bir "ruh" vermi. Dnen, hisseden ve hayal kuran
bir varlk olarak halketmi. Nasl ki, tl vaziyette duran bir makine zaman iinde paslanr ve rr
giderse, bizler de farkl deiliz. Bir eyler yapmal, paslanmaktan, rmekten kendimizi korumalyz.
Zaten, zaman her eyi hzla eskitiyor. Durup dururken ona yardma ne gerek var? Her zaman "yeni"
kalmann mutluluunu yaayalm. leyen demir misali, ldayalm. Yrei paslanm, hevesleri snm,
hayalleri yklm, imdisi ve gelecei kapkara geceye dnm olan insann yaamas ile lmesi arasnda
ne fark kalr?
"Can sknts, bu leme aylaklkla beraber gelmitir" diyorlar. , nakdin; idare, vaktin gzel kullanlmas
demekmi. ini bilene bir gn, gn gibiymi. sizlik ve arln, salmzn en byk dman
olduundan kimsenin kukusu yok. Artk, birok hastalk meguliyetle tedavi ediliyor.
"Tembellik, o kadar yava hareket eder ki; yoksulluk ok gemeden ona yetiir." (Franklin)
64...
Mutluluun ifreleri
inizi Severek Yapn
Mutlu olmann yolu, sevdiin ii yapmak demek) deil, yapmak zorunda olduun ii sevmektir. \
Ali Rza Temel
Yce Allah, her insana ayr bir yetenek vermi. nsan, yaratlna uygun bir alanda alrsa her zaman
baarl olur. Yetenei dndaki bir urata ise, olumsuz sonularla karlamas kanlmazdr. Ama
hepimiz biliyor ve kabulleniyoruz ki, hayatta her ey isteimize gre geliemiyor. Bazlarna sevinirken,
bazlarna zlebiliyoruz. zellikle meslek seme konusunda hedeflerimize ulamak, biraz da lkemizin
geri kalml nedeniyle, olduka zorlat. Genlerimiz, niversitelere girebilmek iin, maalesef, yar
atlar gibi komak ve kazanabildikle-riyle yetinmek zorundalar.
Aslna baklrsa, herkesin yeteneine gre deil de, her isteyenin arzulad meslei semesi kolay
olsayd eer, lke baznda btn dengeler bozulurdu. Zor ve ar ilere hi heves eden olmaz, herkes
popler meslekleri tercih ederdi. Sonunda devlet, baz meslekleri mecburi hizmet kabilinden yaptrmak
zorunda kalrd. Sevmedii meslei semek zorunda kalanlar, mutluluk adna elbette zorlanacaklardr.
Ama elde olanla yetinmek de, mutluluk adna atlan bir admdr.
Fethiye yaknlarndaki Xantos Harbeleri'nde yaplan kazlarda ortaya karlan bir mabedin
duvarlarndaki kitabede, her konuda ders a-macak, ibret dolu szler var. O kitabede yazlanlar
okuyunca, bazlarnn bakalarndan alnd zannna kaplyorsunuz. Ama tarihe bakGerek Mutlulua Giden 50 Yol
...65
tnzda tersini dnmeye balyorsunuz. O zaman, Mevlna'nm, "gk kubbede sylenmemi sz
yoktur" tezini daha bir benimsiyor insan. stelik biraz da, isimsiz olarak alnt yaptnz ya da kendi
dncelerinizden oluturduunuz ifadelere, birilerinin alnt gzyle bakmalar tedirginliinden de
syrlyorsunuz. Sonunda, o szlerin kime ait olduklar deil, yerinde ve zamannda kullanlp
kullanlmadna baklmas mantna varyorsunuz. Ayn elbisenin her giyende farkl durmas gibi bir
sonu kyor ortaya. Kitabede, her konuda ok eyler yazlm. Biz bu blme, meslekle ilgili olan baz
szleri almakla yetindik.
"Sevecein bir i seersen, hayatn boyunca bir an bile alm olmazsn. ini yle sev ki, baarlarn
bedenini ve yreini glendirirken, verdiklerinle de yepyeni hayatlar balatm olacaksn. Yalnz
planlarnn deil, baarlarnn da tadn karmaya al. in ne kadar kk olursa olsun, onunla ilgilen.
Hayattaki dayanan odur."
Hayatta, sevdii ite almak kadar insan mutlu edecek bir ey yoktur. Sevdii ite alma ans
yakalayan insanlarn daha salkl olduklar da yadsnamaz bir gerek. Ama hayatta hibir ey drt
drtlk deildir. O zaman yaplacak en iyi i verilen rol en iyi ekilde oynamaktr. Bu durumu, en ksa
anlatmyla; "ayakkab boyacs ol, ama en iyisi ol" eklinde zetleyebiliriz. Bu konuda, Martin Luther
King'in syledikleri de ok anlaml:
"Eer sizden sokaklar sprmeniz istenirse, Michelangelo'nun resim yapt, Beethoven'in beste yapt
veya Shakespeare'in iir yazd gibi sprn. O kadar gzel sprn ki, gkteki ve yerdeki herkes,.
durup, burada iini ok iyi yapan byk bir p yayormu, desin."
66...
Geni Yrekli Olun
Herkes kendi lsnn adamdr.
Vaktin birinde, medresede ders veren deerli bir hoca varm. Yalnz ders saatlerinde deil, btn bo
zamanlarnda rencileri ile ilgilenir, onlarn her trl dertlerini dinler, elinden geldiince yardmc olurmu. Onlara lzum ettiinde para verip ihtiyalarn giderir, bazen de nasihat ederek skntlarn
hafifletmeye alrm.
Gnn birinde, al al, moru mor bir rencisi gelmi yanma. Daha o sormadan anlatmaya balam derdi
ne ise. Hoca, her zamanki sakin haliyle rencisini dinledikten sonra, ondan bir bardak su, bir miktar tuz
ve bir yemek ka istemi. nce bardaktaki suya bir kak tuz koyup, imesi iin rencisine uzatm.
ocuk, daha ilk yudumda yzn buruturup:
-Hocam, su ok tuzlu iemeyeceim, demi. Bunun zerine hoca, bir kak tuzu havuza atmasn ve
kartrdktan sonra o sudan imesini istemi. renci, bu sefer havuz suyu ile doldurduu ayn barda
sonuna kadar iip bitirmi ve hi de ac olmadn sylemi. Hoca, bu olay yle aklam:
-Evladm, bir kak tuz hep ayndr. Onu ac ya da tatl yapan bulunduu ortamn bykldr. te,
gs dar olan insanla geni olann fark buradadr. Yreinizi ne kadar geni tutarsanz, dertlere ve
aclara tahammlnz o kadar fazla olur. Hayatta karlaacamz sorunlar ne kadar byk olursa
olsun, geGerek Mutlulua Giden 50 Yol
...67
ni bir yrekle direndiimiz zaman hepsinin stesinden gelebiliriz. Btn mesele, olaylara geni
perspektifle bakabilmek, panie kaplmadan, aceleye getirmeden, k yollar aramaktr.
Kk bir kamyonete ar bir insan bindii vakit onu sallar. Ayn insan, bir "TIR"a binse belli bile olmaz.
Btn mesele kapasite meselesidir. Bu gerek her konuda kendini gsterir.
Zayf ve elimsiz insan en ufak bir tmede yataa mahkm olurken, salkl ve normal yapdakiler
hastal ok daha kolay atlatrlar. Dilimizde, kendine gvenen, zorluklardan korkmayan, cesur ve
atlgan insanlara "mangal yrekli" diye bouna denilmemitir.
Bu gzellie ulaabilmek iin, srekli olarak kendimizi eitmemiz gerekir. Beden ve ruh olarak
glendiimiz, bir anlamda yreimizi geni tuttuumuz orar^da* btn glklerin stesinden
gelebiliriz. O zaman, olur olmaz sorunlar bizi esir alamaz ve mutluluumuza glge dremez.
Bu durum bir bakma, bak as olarak da alglanabilir. Karlatmz glklere geni adan bakmay
becerebildiimiz anda birok sorunun kendiliinden eriyip gittiini grrz. Dar adan baktmzda"
ise bamz dertten kurtulamaz, mutluluu bir kere daha geri evirmi oluruz.
68...
Mutluluun ifreleri
...69
Mal Mlk Hrsna Kaplmayn
Ml- mlke olma marur, deme var m ben gibi Bir muhalif rzgr eser, savurur harman gibi
Mekki Efendi
"Mal da yalan, mlk de yalan. / Var biraz da sen oyalan."- diyen Yunus Emre, mal ve mlkn biz insanlar
iin birer oyalanma olduunu, yllar nce ne gzel ifade etmi. Hayatta karlatmz anormal
davranlarn ou, insanlarn servet edinme uruna verdikleri amansz savalarn birer sonucudur. Bu
yle bir savatr ki, duru dura yoktur. Aynen ufack balayp yuvarlandka byyen bir gibi,
durmakszn byr. Sonra bu hrs, kazanlan serveti koruma amacna dnr ki, artk nnn alnmas
da imknsz hle gelir.
yi amalarla kullanlan her art deer, topluma salad fayda orannda kutsaldr. Mal ve mlk
ellerinde bulunduranlar, bunun bilincine vardklar anda hem kendileri mutlu olurlar, hem de
evrelerine mit saarlar. O gce sahip olanlar, eer kt niyetli iseler, patlamaya hazr birer bomba
zerinde oturuyorlar demektir. Oysa dnya mal, huzurlu ve rahat bir mr srmek iindir. mr
insana, mal-mlk biriktirmek iin verilmemitir.
iyimser adan bakldnda, zenginlik iin de gzel eyler sylenebilir. Sadi'nin ifadesiyle: "Zengin,
yoksulun geliridir, ariflerin kileridir, gezginlerin uradr." yi niyetli ve zengin bir insan, bakalarnn
rahat iin eziyet eker, srekli alp didinir. Yannda alan insanlara yedirmeden yemez,
giydirmeden giymez. . .
,.
Ktmser adan bakldnda ise tablo birden deiir. "Fzla sz yalansz, fazla mal haramsz olmaz"
deyiverir insanolu. Ksacas, bir ara yol bulmak hayli zordur bu durumda.
Maln ve mlkn, din asndan tarifi hayli ilgin:' eriatta
Tasavvufta
: Senin maln senin, benim malm benim.
: Senin maln senin, benimki de senin.
Hakikatte : Ne seninki senin, ne benimki benim. Hepsi de Allah'ndr.

htiyar kimsenin gnl, iki eyin sevgisine kar gen gibi olurmu: mrnn uzamas ve malnn
oalmas. Oysa zenginlik, kimsede kalc deildir. Tarih boyunca, nice zengin kimseler yoksullua
dm, nice yoksul kimseler ise zenginlemi ve glenmitir.
Bylesine krlgan bir ortamda, byk hrslara kaplarak, belki de, birilerinin mutsuzluuna yol aarak
zengin! :k sava vermek, bir anlamda, hayat o uurda harcamak anlamna da gelebilir. Kazanlacak ok
daha gzel eyler olduunu unutmamalyz.
Hayyam'dan esinlenerek yazdm bir iir geliyor aklma. Bin yl kadar nce sylenmi, ama hl
taptaze:
DEMEZ
Hayyam'ca
Btn bu abalarn, nedendir bilinmez-Bir szm yok, kamn doyurmak iinse oluk ocuuna st bas
almak iinse Kyma gzel mrne, yrtnmaya demez Demez, ok paral bir adam olmak iinse
70...
Mutluluun ifreleri
...71
Bilginizi Paylan
Bilgisini paylamayan lim, zalimdir.

Konfys'un ok anlaml bir sz var: "Sende bir yumurta var, bende de bir yumurta var. Sen bana bir
yumurta verirsen, ben sana bir yumurta verirsem; bende de bir yumurta, ende de bir yumurta olur.
Sende bir bilgi var, bende de bir bilgi var. Sen bana bir bilgi verirsen, ben sana bir bilgi verirsem; bende
de iki bilgi, sende de iki bilgi olur."
Hazreti Peygamber'in, davranlarn etkileyen esaslar aklarken syledii szler, bilginin ve akln
nemini ok gzel anlatyor: "Bilgi sermayemdir, akl dinimin esasdr, arzu bineimdir, zikir
arkadamdr, mahremiyet hazinemdir, korku dostumdur, ilim silahmdr, sabr liba-smdr, kanaat
ganimetimdir, aklk gdamdr, itaat byklmdr, mcadele alkanlmdr, kalbimin nuru
namazmdr."
Maddi varlklar, bolukta yer kaplayan, grnen ve saylabilen eylerdir. En nemlisi de, bakalarna
devrederken elden karlan biri-kimlerdir. Verenden alana geer. Bir anlamda, alann hanesine art olarak eklenirken, verende eksilmeye yol aar. Dier bir deyile; tanr. Bilgi ise kopyalanr. Kopyaland
yerde aynen kalr. Ksacas, bilgiyi verenin herhangi bir kayb olmaz. Ayrca, "retirken renmek"
bilinen bir gerektir. Bilgiyi paylamayann kusuru kskanlktan ibarettir. Bakas mazerettir.
nsanlarn bilgilenmelerinde en byk rol, retmenler oynamaktadr. nk onlarn her biri, gnll
ve zverili "bilgi aktarclarmz-dr." stelik onlar, bizlere sadece bilgi aktarmakla kalmayan, hayata,
sevgiye ve mutlulua giden yolumuzu aydnlatan, elleri plesi gnlllerdir.
Sizlerle "retmen" balkl drtlm paylamak istiyorum:

i
lk bilgiler annemden, sonrakiler hep senden
rettin ayrmay, iyiyi ktlerden Okumay, yazmay, ileriye bakmay rettin retmenim, bize insan
olmay
Bilgiyle, bilimle ve ilimle ilgili olarak sylenmi ne gzel szler var:
m Hayatta en hakiki mrit ilimdir.
& nsann ilim ve edebi, en byk varldr. Eskimez, itrmez, kaybolmaz.
m lmin ba, cehaletini itiraf etmektir. Sonu da aczini, m Bilgi, en deerli kaynak ve en nitelikli
birikimdir, m En utanlacak plaklk, bilgisizliktir. m Yararlanlmayan bilgi, kullanlmayan paraya benzer,
m Bilgi, bilime; bilim, geree koar. Bilim akln egemenlii'
ne, stn gcne dayanan gereklerin disiplinidir.
m
72...
...73
Vermeleri Yarnlara Brakmayn
Bir tebessm bekleme, karlk vermek iin Sevilmeyi bekleme, birini sevmek iin
"Schindler'in Listesi" filminin final sahnesini hatrlyorum. Ba aktrn kekeleri geliyor gzmn
nne. Yapt saysz gzel ileri u-nutmu, byk bir zntyle, yapamadklarna hayflanyordu.
Yakasndaki altn rozete bakp "keke" diyordu; "bununla u kadar insan frnlarda yanmaktan
kurtarsaydm." Arabasna baknca, ok daha fazla insan Nazi Kamplar'ndan kurtarabilecei
dncesiyle, znts daha da artyordu. Zamannda veremedii her eyin kekelerini yayordu.
Zaman hzla akp gidiyor. nsan hayat ok ksa. Hibir eyi geciktirmeye gelmiyor. Bir de bakyorsunuz,
i iten geivermi. Ge kalmsnz. stelik bu durum, hi de yle ie ya da derse ge kalmaya
benzemiyor. nk, ou gecikmelerin telafisi yok. Yarn yok bu iin. Ne yapacaksak bugnden
yapmalyz. Unutmayalm ki, bugn iin ge o-lan, yarn iin erkendir.
Glleri dnn, budandka grleen. Aalar dnn, budanmay bekleyen. Ve her bahar yeniden
filizlenen, byyen. Ama aalarn, gllerin budama mevsimi vardr. Ancak o zaman budanrlarsa,
dallanr, budaklanr, daha grleirler. Mevsimi karrsamz eer, tersine dner her ey. Vermeleri
yarnlara brakmayn. Gn gelir o sakladklarnz size de yaramaz.
nsanlarn skntlarna katlanmak, gzel ahlakn belirtisidir. Vermenin ve iyilikte bulunmann en byk
dl, kalbinize verdii hazdr, mutluluktur. Bu huzuru tatma adna yaplan bencillik bile gzeldir. En
gzel dua, dil ile deil, el ile yaplandr. Asl olan, hayattan yalnzca almak deil, aldklarnz karlnda
sizin de bir eyler vermenizdir. Veren, bakasna yardm eden ykselir. Vermeyen, bakasna yk olan
alalr. nemli olan, ak yreklilikle ve sevgi ile vermektir. Mutluluk adna bir eylemde bulunmaktr.
Verebildiklerimiz kadar insanz. Veremediklerimiz safralarmz. Atalm o fazlalklar, hafifleyelim biraz.
Aslnda bilmeliyiz ki, verilen ey eksilmez. Belki de kemikleen, talaan fazlalklar, tortular, paslar gider
zerimizden. Geriye kalanlar daha berraktr, daha huzur vericidir.
...75
Haklara Saygl Olun

Hakka sayg duymayann hakkna sayg duyulmaz.
Hac grevi, arife gn sabahn erken saatlerinde Arafat denilen geni bir alanda toplanmakla balar.
Orada akama kadar kalnr. O esnada "vakfe" olay da gerekleir .Vakfenin kelime anlam durutur.
Vakfe esnasnda dualar da okunur ama esas olan orada bir sre durmaktr.
nanca gre, Arafat'ta vakfe yapan insan, btn gnahlarndan arnm olur. Bu yle bir gerektir ki,
pheye denin dinden kabilecei bile sylenir. Ancak bu af olay, Allah ile kul arasndaki gnahlarla
snrldr. Kul haklarn ise, bizzat hak sahipleriyle halletmeniz gerekiyor. Tabii ki, haklarn inedikleriniz
hl yayorlarsa, onlara u-laabiliyorsanz ve raz edebiliyorsanz.
Gnlk hayatta, artan bir ekilde dier insanlarla iliki iindeyiz. yapyoruz, alverite bulunuyoruz,
konuuyor, gryoruz. Maalesef, ne kadar dikkat edilse de, karlkl olarak hakszlk tuzana
debiliyoruz. Bizi haksz duruma dren, para veya mal gibi madd eyler o-labildii gibi; gnl yaras,
dil yaras cinsinden zntlere de sebep o-labiliyoruz. in kt yan, her zaman yaptmz hakszlklarn
farkna
da varamyoruz.
Bazen kar tarafn hllerinden, bazen de sonradan kendi kendimize yaptmz hesaplamalar srasnda
jetonumuz dyor. ounlukla da i iten gemi, mutluluk denilen o muhteem gzellik darbe alm
oluyor.
Kendimizi borlu hissettiimiz bir hesab, teki leme braktmzn bilincine varmak ne ac. Sel sulanna
kaplm bir yaknnz kurtarmak iin tuttuunuz elbisesinin syrlp elinizde kaldn dnn. Gidenin
ardndan aresiz hlde baktnz hayal edin.
Onunla giden, elde etmek iin uruna savalar verdiiniz mutlulu-unuzdur. nemli olan, o durumlara
dmemektir. Tedbirli davranmaktr. Bu ise, iyi niyetli, sabrl ve zverili olmay gerektirir.
Kul hakkndan korkan esnafmz, tart yaparken kefeye fazladan bir eyler koyar ve "bu da benden
cabas" der. O fazlalk, bir anlamda, tedbirdir. Bazs da, daha ar eksin diye, kefenin akma bir eyler
yapt-nr. Ne yazk ki o zavall insan, yaknn daha batan sele brakmtr. Burada "Hak ve nsan" iirimi
sunmak istiyorum:
Bir tutku, bir baka hrs, harcmzda var olan,
Bereketi topran, ilendike oalan
Eilen, kam gibi, ya da kk salan nar Bir merak, bakaldr, bize Adem'den kalan
Ya vahete direnen, ya zalimin kendisi
sterken eli selek, verenin en cimrisi
Srdke bu ikilem, azan aykrlklar Utancn en by; kul kulun efendisi
Ayn ilk, ayn kken, bir aacn dallar
zgrlk ve kardelik; siyah, beyaz ve sar
Mlkne, dncene, bitsin bu saldrlar
Sevelim, baralm, saralm yaralar
76...
Genliimizde, radyolardan ska dinlediimiz bir ark vard:
Dil yresini andracak yre bulunmaz Dnyada gnl yresine are bulunmazDilimizle yaptmz hatalar, kar tarafta byk yaralar ayor. stelik, hakszla urayan mutsuz kii
zntsn saklayabiliyorsa eer, hatamzn farkna bile varamyoruz. Bazen jetonumuz ge dyor,
telafisi iin urayoruz. Bazen de bir yerlere taklp hi dmyor.
Hangi ynden bakarsak bakalm, ortada ac veren bir ikilem var. Yani, iin sonu iyi deil. Gzel olan, o
ikileme dmeden nceki dikkatli ve kararl durutur. Elimizle, dilimizle, yreimizle ve gnlmzle,
duyarl, nsezili davranabilmektir.
Mutluluklara engel olmamak da mutluluktur.
...77 Resim
78...
Bakalaryla Yarmayn
Herkes kendinden sorumludur.
Seneler nce Paris'te, deiik bir at yar dzenlenmi. Bu yarn normal yarlardan fark, byk
dln sonuncu gelen ata verilecek olmasym. Ama yarlar bindikleri atlar ylesine hrsla
kamlyor-larm ki, seyredenler byk bir aknlk iinde olan biteni anlamaya alyorlarm. Oysa,
olay ok basitmi; nk, her yarya bakasnn atn vermiler.
Avustralya'nn yerlileri olan Aborjinler'in, Bat'da yaplan yarlarda sadece ilk e dl verildiine bir
trl anlam veremediklerini o-kumutum. Onlara gre yar demek, bir anlamda oyun demekmi. Toplu
olarak oynanan bir oyunda ise, sadece kiinin dllendirilmesi, dier insanlarn mutluluunu
engelledii iin yanlm.
nsan dediin, her vesile ile baarl olmak ister. nk, bir sorunu kendi bana halletmenin verdii
mutluluu, baka hibir ey veremez. Bir yarta kazanlan baarnn salad mutluluk ise, daha anlaml
ve sevindiricidir. Ama unutmamalyz ki, her yarn bir galibi olduu gibi, bir de malubu vardr. Her
mutluluun karsnda, bir mutsuzluk boy gsterir.
imrenmek ile kskanmak arasndaki fark, ok byktr. Birisinde, "ah benim de olsa"; dierinde, "onu
gesem, onu yensem, zafer kazan-sam" vardr. Bizler insanz; elbette isteklerimiz, zlemlerimiz,
hayallerimiz olacak. Dolaysyla hedeflerimiz de olacak. O hedeflere varmak, bizim mutluluumuz
demektir.
O hedeflere doru var gcmzle komak da en doal hakkmz. Ama, mutluluumuzu bakalarnn
mutsuzluu zerine kurmamak, bakalarna zarar vermemek artyla.
nsan, kskanlk sonucu bakalaryla yara kalkt anda, ilk etab mutlaka kaybeder. nk o duygular
iinde, normal bir hazrlk yapmadan, plansz ve programsz bir ekilde saldrr. Tek hedef yenmektir.
Oysa kar taraf hazrlkldr. Tedbirini alm, hasmnn saldrsn beklemektedir. Sonu hsran. "fkeyle
kalkan zararla oturur" mu desek, "etme bulma dnyas" m desek.
Mutlu olmak istiyorsak, dikkat etmemiz gereken artlar var. Grne aldanmak yok, kyaslamak yok,
kendimizden yukardakilere bakp hrslanmak yok, kendi kapasitemizi haddinden fazla zorlamak yok.
Ksacas; Don Kiot'luk taslamak yok. Mtevaz olmak var, kendimize uyan arzulamak var, daha
aalara bakp hlimize kretmek var, her eyin iyi yann grmek var. Ayaklarmz yere basmak var,
kk gzelliklerden byk mutluluklar karmak var, hayat doyasya yaamak var, mutlu olmak var.
SEVGDE YARI
Varsn gelen olmasn, sen yoluna devam et Doru bildiini yap, gerisine karma Kalp krma, gnl
ykma, erisin kinle nefret Yar dostluk iindir, sevmeyenle yarma
r
80...
Mutluluun ifreleri
Tatl Dilli Olun
renilmesi gereken ilk dil, tatl dildir.
Bar Mano
rencilik yllarnda, btn dier renciler gibi, babamzdan gelecek parada olurdu gzlerimiz. O
zaman, kredi kartlar, ATM'ler filan yoktu. Para, ya ehre gelen biriyle gnderilir, ya da PTT ile havale
karlrd. Havale kdn alr almaz hemen postanenin yolunu tutardk.
Hi unutmuyorum, paraya ok sktm bir gnd. Dersten kar kmaz, eVe uramadan doru
postaneye gitmitim. Fatih Postanesi'nden ieri admm attmda saat bee yedi vard. lgili bankonun
nne geldiimde, gnlk hesaplarn toparlayp bir an nce evine, ya da baka bir yere gitmeye
hazrlanan memuru uyarabilmek iin, iki defa ksrmem gerekmiti. Bana bakar bakmaz da
seslenmitim: -Bir dakika bakar msnz? Havalem gelmiti de... -Grmyor musun birader, kasay
kapattk. -Ama saat bee be var!
-Bizim mesaimiz bete bitiyor. Kasa daha nce kapanyor. -Ama ben beten nce geldim. Param
vermek zorundasnz.
( Bizim konumalanmz giderek hararetleniyor, haliyle de seslerimiz
ykseliyordu. Salonda kalan birka kii bize bakyordu. Daha sonra mdr geldi. Bizim memura olup
biteni sordu. Sonra da bana dnp: -Saati grmyor musun kardeim, dedi. Baktm saat bei be
geiyordu. Kendi kendime sylenerek, postaneyi terk ettim.
...81
Ertesi gn paray alabilmek, iki dersime mal oldu.
Bir sre sonra yine para geldi. Aksilik bu ya, ben yine son dakikada yetiebildim. Hatta bu sefer saat
gerekten bei be geiyordu. Ama tecrbeliydim ve o paraya gerekten acil ihtiyacm vard.
-Memur bey, dedim. Biliyorum geciktim ama yarn okulda sandvi almaya bile param yok. Ne olur
yardmc olun.
Memur, ayn memurdu. Beni tand m, bilemem. Biraz mrldanr gibi oldu. Sonra da paray verdi.
Neet Erta'm bizim genliimizde radyolarda ska okunan bir arks vard:
"Tatl dillim, gzel yzlm, a ceylan gzlm.
Gnl hep seni aryor, neredesin sen"
Tatl dilli olan aranyor, insanlar, zaten yeteri kadar stres altnda. Gn gemiyor ki kt bir haber
duyulmasn. Trafik kazalar, sel basknlar, kavgalar, yaralanmalar, yeni moda kapka olaylar
yetmiyormu gibi, yurtta ve dnyada sregelen terr olaylarndan herkes bkm durumda. Arada bir, ii
akaya vurup kar taraf glmseten szler sylemek de ho oluyor. Her konutuumuz sz mahkeme
tutanaklarna gemiyor. nemli olan karlkl olarak mutluluu yakalamak. nk gzel eyler grmek,
tatl szler iitmek istiyor herkes.
"Yumuak sz, insandaki fke ateine kar souk su ilevi grr" demiler. Konuulan ar ve sert
szlerin daha deiik ifade yollar vardr. O sylenecek eyi, hafif olan szlerle ifade edebiliriz. Birilerine
gler yzle ve tatl szlerle hitap etmekle ne kaybmz olur? Ama en a-zmdan, pozitif bir hava yaratrz.
Yalnz kendi karmz iin bile olsa, bunu uygulamalyz. Ama esas olan, bu davran her zaman ve her
yerde sergilemektir.
Ve bir hadis4 erif: "Gzel sz, bir sadakadr."

82...
Mutluluun ifreleri
...83
Gler Yzl Olun
YU
eki y/yecektr.
Eskiler der ki, "evinden kp dnnceye kadar, yirmi kiiyle selam-laan cennetliktir." Birileriyle
karlatnzda, iinizden ne geerse gesin, sizi ele veren d grnnzdr. Glmseyen yz, iyi bir
bonservis gibidir. Ask suratl bir insann kar tarafa iyi grnmesi ve olumlu hava yaratmas ise,
hayalden ibarettir.
lk izlenim ok nemlidir. nsanlar bizi, nce d grnmzle tanrlar ve deerlendirirler. Ne kadar iyi
niyetli ve temiz duygularla ykl olursak olalm, kar tarafa vereceimiz ilk mesaj d grnmzle
gerekleir. Kar tarafta, bizim hakkmzda oluan kt izlenimi silmek, zannedilenden de zor, hatta
bazen imknsz gibidir. Her ne kadar; "insann yz, iinin aynasdr" denilse de, birazck gayret
gstererek o grnty iyimser hle evirmek elimizdedir.
lkokuldayken, sanrm okuma kitabmzda, "Myesser'in Tablosu" diye bir blm vard. Konusunu tam
olarak hatrlamyorum ama, ask-suratl bir kzn, srf o hli yznden, karlat zorluklar ve yaad
mutsuzluu dile getiren bir ykyd. O hikye beni ylesine etkilemiti ki, "ne zaman ask suratl birini
grsem, Myesser'in kitaptaki resmi canlanyor gzmde.
Asl olan, elbette iimizi dzeltmektir. imiz kt olduktan sonra, dmza makyaj yapmann, drstlk
ve itenlik adna doru bir taraf yoktur. Bu ynyle bakldnda, nefsimizi yola getirmek adna ok
ey yapmamz gerektii de kesin. Ama, ya prl prl yrekli, iyi niyetli ve tertemiz bir insann, srf
ktmserlii yznden kaybettii puanlara ne demeli!,.
Hissetmek, insan olmann bir sonucu. Ama, kendinizi nasl hissettiinizden sadece kendinizin sorumlu
olduunuzu asla unutmayn. -zellikle kt durumdaysanz, ya da sinirli olduunuz anlarda, o hlinizi
bakalarna belli etmek zorunda deilsiniz. Bir arkadamdan duyduum bir sz var: "stenmeyen maln
ortaya koyma." Karnzdakileri mutsuzlua itmeye hakknz yok. Unutmayn ki insanlar mutlu etmek,
kiinin kendisini de mutlu eder.
Bazen dnyorum da; "acaba" diyorum, "insanlar geceleri yataa girmeden nce, azlarnn iki
yanma birer bant yaptrp yle uyusalar, sabahlar uyandklarnda gler yzl olurlar m?" in akas
bir yana, belki de insanlk zaafmzdan olacak, en kolay fedakrlklar yapmakta bile zorlanyoruz. Geri
bizim de mazeretimiz var; kar taraf stresli, tamam iyi de, bizler ne hldeyiz? Bizler de teki tarafa
gre, kar taraf deil miyiz? Velhasl, zor bir denge ile yz yzeyiz. Ama biliyoruz ki, gzel eyler kolay
elde edilemiyor. Mutluluk da yle...
84...
Mutluluun ifreleri
...85
Drst Olun
Drst ol, sonra utanma!
Fethiye yaknlarndaki Xantos Harabeleri'nde bulunan bir mabedin duvarlarndaki kitabalerde,
drstlkle ilgili bir blm var: "Kaybetmeyi, ahlaksz bir kazanca tercih et. ilkinin acs bir an, tekinin
vicdan azab mr boyu srer. Baz idealler o kadar deerlidir ki, o yolda malup olman bile zafer saylr.
Bu dnyada brakabilecein en byk
miras drstlktr."
Drst insan, sznde, davranlarnda ve tutumunda doruluktan sapmayan, z sz bir, ahlakl
kiidir. Doruluk, kolay elde edilebilen bir haslet deildir. Yaratltan, aileden, evreden ve eitimden
kazanlan zelliklerin bir bilekesidir doruluk. Drst bir insan olmak zordur, nk zveri gerektirir.
Drst olmak, elinizin altndaki birok deeri bedavadan elden karmak anlamna da gelebilir. Bu
uurda zntler yaayabilir, birilerini zebilirsiniz. Drstlk, bir anlamda ileriye dnk yatrmdr.
Hatta, nce zarar gibi grnp sonradan kra dnebilen ve en -nemlisi biroklarnn tam olarak
deerlendiremedikleri bir zelliktir. Drstlk adna yaptnz eylemler, bakalar tarafndan zek
seviyenizle de ilikilendirilebilir. nemli olan,, kiinin kendisini nasl grmek istediidir.
Drstlk denilince, ncelikle "dilde doruluk" anlalr. Bu ise, yalan sylemekten kanmakla birlikte
yanl anlamaya neden olacak tarzda konumamak anlamna da gelir. "Samimi olmadan sylenen
szler" gerei yanstsalar bile doruluktan saylmaz. Ayrca, "verilen szde doruluk" da nemlidir.
nk o szlerin gereklemesi zamana baldr ve yerine getirilmesi orannda doruluundan
bahsedilebilir.
Atalarmz, "ylanla da yalanla da yaanmaz" demiler. Yalancnn mumunun yatsya kadar yandm(!)
hepimiz biliyoruz. "Bir hatay yalanla rtmeye almak, lekeyi delerek yok etmeye benzer." Drst bir
insan olmak iin dikkatli olmalyz. Tm sylediklerimizi gerein e-leinden geirmeliyiz. Aksi hlde,
elimizde olmadan syleyeceimiz yalanlarla, hem kendimizi, hem de sevenlerimizi zeriz. Dinimizce de
kabul edilebilecek tek yalan ise, insanlarn arasn dzeltmek adna sylenen yalandr.
Drst insan, kendisine gven duyulandr. Gven duyulan bir insan olmak ise, en byk mutluluk
nedenidir. Drstlk mutlak bir olaydr. Belli limitleri yoktur. En kkten en bye, hibir ayrm
yapmadan doruluktan sapmamaktr. Baz insanlar kk olaylar nemsemez, bazlar da belirli
byklkten sonrasna dayanamazlar. nemli olan, artlar ne olursa olsun kararl olmak ve doru
bilinen yoldan sapmamaktr. "nsann yalan, onun glgesidir, eninde sonunda bir yerlere der." Her an
yakalanmak korkusu kadar zc bir ey olamaz. Tedirgin insann mutluluktan nasibi yoktur.
Mutluluk, drstln sulad yamalarda yeerir.
86...
Mutluluun ifreleri
...87
Israrc Olmayn
Yaralar kayarak iyiletirilmez.

lk okuduumda hayli yadrgadm, dndke anlaml bulduum bir hadis-i erif var: "Kadn erkein
ee kemiinden yaratlmtr. Onu dorultmak istersen krabilirsin. Faydalanmak istersen, o halinde
iken de faydalanabilirsin." Aslnda, kadnlara kar krc davranmamay tleyen bu hadis-i erifi
eime, biraz da aka olarak akladmda nnda tepki gsterdi. Havva anamzn, Hazreti Adem'in ee
kemiinden yaratldn ve bu nedenle erkeklerin bir kaburgalarnn noksan olduunu biliyordu ya;
hemen cevab yaptrd: "Erkeklerin de bir tahtas noksan!"
Baz eyler var ki, anlamak iin eitli deneyimler yaamak gerekiyor. Bunlarn en bata geleni de
mizalarmz. Kadn olsun, erkek olsun, her insann mizac baka. Bak alar, davran biimleri, olaylar
karsndaki tepkileri, sevinleri, kederleri, velhasl her eyleri birbirinden farkl. in en garibi, mizalar
doutan gelen yaratl zelliklerimiz olduu iin de deimeleri, deitirilmeleri mmkn deil. Olsa
olsa birtakm ksm iyiletirmelerden sz edilebilir.
Dilimizde, "huyundan gitmek" diye bir deyim var. nsanlar olduklar gibi kabul etmekten daha
rahatlatc bir davran olamaz. Aksi halde kendimizi, bile bile skntya sokarz. Hem bakalarm krar,
hem kendimiz zlrz.
Olmas gerekenle olan, ounlukla birbirinden farkldr. Bir insandan beklediklerinizi belirlemeden nce,
onun neyi yapp, neyi yapamayacam bilmek durumundasnz. Hi kimseden, gcnn stnde davran beklenemez. Aksi hlde
taraflardan en az biri hayal krkl yaayabilir. Ayrca siz, olmazn peine dm ve kt sonuca anak
tutmusanz, sulu aramaya hakknz yoktur. Btn sorun, makul istemek dururken snrlar zorlamakla
balar. Bir ey yapmak zorunda braktnz insann ne yapacan kestirmek zordur. Yalnz kendi
bildiinin doru olduunda direnen, baka ey bilmeyen ve baka doru tanmayandr. "Dediim dedik,
aldm ddk" demekle, zntden baka elde edebileceiniz bir ey yoktur.
Ayrca olay, sadece bir eyin yaplmas ile ilgili de deil. Israrc olmamakta; kar taraf zorlamamak,
aybn yzne vurmamak da var. Israrlarnz sonucu kiinin, sizin de bilmekle zlebileceiniz, kendine
ait birtakm srlarn renmeye almak, daha iin bandan mutsuzlua gel demekten baka bir ey
deil.
Unutulmamas gereken en nemli konu, kar taraf savunmasz brakmamak ve son areye
bavurmasn tek seenek hline getirmemektir. "ocuu ok skarsanz, arsz yaparsnz" deniliyor. Her
eyi tadnda brakmak kadar anlaml bir davran olamaz.
88..
Mutluluun ifreleri
...89
yilerle Dost Olun
Bana arkadan gster, sana kim olduunu syleyeyim.
"zm zme baka baka kararr." Bu sz, iyilerle dost olmann ne kadar gzel bir seim olduunu
anlatmaya, tek bana yeter aslnda. evremizle o kadar iliki iindeyiz ve etkilenmeye o kadar hazrz ki,
tozun topran ortasna ak olarak braklm bir kaptaki yemekten farksz durumda, bozulmay
bekliyoruz.
Varla yok arasnda skan, iyi ile kt arasnda ikileme den bugnn insan, ne yapacan bilemez
durumda, aresizleri oynuyor. Bir yanda rf, det ve gelenekler, dier yanda ihtiyalar, istekler ve
zlemler. nne iki gzel oyuncak konulmu ocuk gibi, kararsz bekliyor. Belli ki, ilk gz krpana
gidecek.
Biraz abartl gibi alglama da, maalesef bugnk durum izdiimiz tablodan pek farkl deil. stelik, gn
getike de hava bozuyor, kt haberler artyor.
Artk saldr hlini alan kapka haberlerinin biri unutulmadan daha ktsyle karlayoruz. Bu
ortamda, ocuunu yozlamadan belli bir yaa getirebilenlere ne mutlu. Artk, devletin devreye girmesi
kanlmaz hle geldi. Konu bal dikkatinizi ekmitir. yi insanlarla dostluktan sz ediyoruz. "Niye
arkada deil de, dostluk" diye sorulabilir. nk, arkadalkla her ey bitmiyor.
Arkadalk, bir yerde, tanmaya ve yaknlk duymaya yetecek bir sre birlikte bulunmaktan doar. Bu
yer bazen bir okul, bazen bir iyeri, bir kla ya da yolculuk yaplan bir tren, bir gemi olabilir. Olaya bu
mantkla bakldnda, esas tehlikenin nerede olabilecei daha kolay grlr. Zira, arkadalklar biraz da
zorunluluktan doar. Test edilememi, elemeden geirilememi, srf bir yerde beraber bulunma adna oluan bu yaknln, gen
insanlar nerelere gtrebilecei gz ard edilemeyecek ac bir gerek.
Gerek dostluklar, genellikle arkadalklarla balar. Arkadaln dostlua dnmesi ise, araya sevginin
girmesiyle oluur. Bu aama i-in, elbette zamana ihtiya var. Bu zaman, bir anlamda snama ve
deneme-yanlma frsatdr.
Bu sre sonunda oluan birliktelikler, gerek dostluklardr. Gerek dost, insana g nnda Hzr gibi
yetiendir. Ve bunu, herhangi bir karlk gzetmeden yapandr. Can iin cann, mal iin malm gz
krpmadan tehlikeye atabilendir. Gerek dostlar, kendileri kt olsalar bile sevdiklerine zarar
veremezler.
"Kusursuz dost arayan, dostsuz kalr" denilirken, bu konu da gzar-d edilmemi. nemli olan, o
kusurlar birlikte gidermeye almaktr. Bir kimsenin, hatasz olmamzdan dolay bizi sevmesi her
zaman risklidir. nk en ufak hatamzda bizi terk edebilir. nemli olan, hatalarmzla birlikte dostlua
kabul edilmektir.
O zaman hatalarmz birlikte dzeltme ans doar. Bize ihtiyalar olduunda, dostlarmzn yannda
bulunabilmeli ve ihtiyacmz halinde onlar yanmzda greceimizden emin olmalyz. yi dost zor gnde
belli olur.
Dostluk, sevginin btnlk kazanmas demektir. Bir anlamda yakn ilgi, ballk, hatta dknlk
demektir. Sevinte ve tasada beraberlik demektir. Kendini amak demektir. Gerek dostlar birbirlerine
benzemek isterler. Aralarnda, yarrcasna bir iyilie ynelme yaanr. Birlikte ulalan doruklarda,
gerek huzur, gven ve karlkl mutluluk vardr.
KL VE GL Kokudan nasipsiz ar kil bile Gl ile kalnca kokar o gle Hak aklanyla dostluun varsa ' O
akn ayns der gnle.
90...
Mutluluun ifreleri
Vefasz Olmayn
Vefaszlar, hibir eyi yeterince nemsemezler.
ok uzun yllar nce, iki kr iei birbirlerine ak olurlar. Her bahar, dier iekler gibi onlar da ap,
gnee "merhaba" derler. Fakat bir bahar balangc, bu ieklerden biri dierine, "biz ikimiz, herkesin
souktan kat gnlerde aalm ki, btn doa bize ait olsun" der ve aralarnda anlarlar. Biri amak
iin km gelmesini ve karn yamasn beklerken, dieri o yaz aar. O gn bu gndr, karda aan ve
sevgilisini bekleyen iee "kardelen", sevgilisini yar yolda brakan iee de "hercai" denir.
Vefa zerine deil ama, vefaszlk zerine sylenen ve yazlanlar bir araya toplasalar, ciltlere, hatta
ktphanelere bile smazd herhalde. nsanlar zen, mutsuz klan en nemli duygu, hi phe yok ki
aldatlmaktr. Bu aldatlmalarn en acs ise, vefaszlklardr. Dier aldanmalara bir ekilde katlanlabilir,
nk o eylemler tanmadnz veya dost olmadnz kimseler tarafndan gereklemitir. Bir sre
sonra, maddi ve manevi kayplaryla birlikte unutur gidersiniz. Ama vefaszlklar yle mi?
Vefaszlklarda, dostlar tarafndan aldatlm olmak vardr. Sevilen ve gvenilenin ihaneti, kalbin
derinlerinde yle yaralar aar ki, her nefes alnzda, her kalp atnzda bir daha hatrlarsnz. Ahde
vefa, kiinin azndan her kann bilincinde olmasdr. Sz verip mitlendirdikten sonra, vefaszlk
yapmak kadar kt bir davran olamaz. Tutamayacanz sz verip, zntlere neden olmak yerine,
daha az zlerek mit vermemek ok daha kolay.
...91
Sevgide, dostlukta sreklilik, ballk ve sebat demek olan "vefa" duygusunu, o'ur olmaz konularda
harcayp hercailie kamayalm.
VEFASIZ
Deil mi ki sen Unutabilirsin Aklna estii an Unut!
Ama sen vefaszsn iei koklamazsn Rzgr tanmazsn Sevgiyi anlamazsn
Ayrlmak kolay m bu kadar Bilmeksin renklerin
Yeili unutur mu toprak
Niin yaratldn
Vazgeer mi gkler
Elinle tutamadn
Bulutlarndan
Kalbinle tutamazsn
Yldzsz gece olur mu Gnesiz gndz Yapraksz aa ieksiz bahar

Sen
Sevmeyen Hissetmeyen Duymayan vefaszsn
92...
Mutluluun ifreleri
...93
Az ve z Konuun
Akl tam olunca, sz azalr.
Hazreti Ali (r.a)
Sz, fazla konumadan alnca, biraz da nasihat amacyla sylenen beylik bir tabir var: "ki kulamz,
bir azmz var. ki defa dinleyip, bir defa konualm."
Mevlna'ya gre: "Sz, anlamas iin sze muhta olan kiiye sylenir. Sylemeden anlayan kiiye, sz
sylemeye ne lzum var? Gkler ve yerler, anlayan kiiye hep szdr." nsann sz, erdeminin ve
olgunluunun kant, fikir ve kalbinin tercmandr.
Szn gzellii, cahilin anlayaca, bilgenin zevk alaca gibi olmasyla ortaya kar. Akl banda bir
insan szcklere egemen olur, szcklerin kendisine hkmetmesine izin vermez. Ahmak insanlar ise
hiddeti ces.aret, dik ball metanet, gururu ykseklik, gevezelii gzel konuma, edepsizlii meziyet
zannederler.
"Susmak, cahillik aybn rter" deniliyor. "Bildiimiz eyleri sras gelince syler, bilmediklerimizden sz
etmezsek mahcup olmayz" diyenler var. Ama konumak da bir ihtiyatr. Hata yapma korkusuyla sessiz
kalmak, "Hi hata yapmayan kiiler hibir ey yapmayanlardr" anlamna gelir ki, anlamszln ta
kendisidir. nsanlar konua konua anlarlar. Ama yine de en iyisi, az ve z konumaktr. ok nemli
szler bile, sk kullanlnca kymetini kaybeder.
Eskilerin, "boaz dokuz boumdur, bir ey syleyeceksen, dokuz defa yutkun ondan sonra syle"
dedikleri gibi deilse bile, her ne syle yeceksek nce akim ve mantn szgecinden geirmeliyiz. O zaman, az ve z konumann olgunluuna
ulaabiliriz. Kimseyi zmeden, mutsuz etmeden derdimizi anlatmann huzuruna ularz.
insanlar gzel eyler duymak isterler. Hatr iin deil ama gerek bir gzellik grdmzde iltifat
etmeyi de unutmayalm. Ayrca bilmeliyiz ki, doru sz kimin azndan karsa ksn kabul grr.
Bundan tam 1400 yl nce, eyh Edebali'nin, damad Osman Gazi'ye syledii szler ne gzel:
"Bir ba ol ki oul, dimdik durasn, inenip ezilmeyesin. Bir gz ol ki oul, iyilii gresin, peinden
yryesin. Bir dil ol ki oul, zehire bal sresin. Bir el ol ki oul, yoksulu giydiresin. Bir yrek ol ki oul,
her zaman hak diyesin. Ayak olursan oul, karnca ezmeyesin. Vakit kymetli oul, sakn bo
gezmeyesin."
-' Karlkl olarak iletiim kurmak, duygularmz, dncelerimizi anlatabilmek iin, szcklere gerek
duyarz. Kelimeler olmasayd eer, birbirimizle nasl anlaabileceimizi hi dndnz m?
Ben de "Kelimeler" isimli iirimde, kelimelerin gcn anlatmay denemitim:
Daha doarken balar, oalr birer birer Sarar etrafmz ynla kelimeler
lk hecelerle rer, ksa ksa, kolayca Bir servendir srer haftalarca, aylarca
Oyun, oyuncak olur, ilk heves, ilk mutluluk Kelimelerle geen bir dnemdir ocukluk
Okumay, yazmay, hayat tanmay Kelimeler belirler, haftay, gn, ay
94...
Mutluluun ifreleri
Kelimelerle artar bilgimi?;, becerimiz Kelimelerle yaar, rfmz, ananemiz
Kelimeler olmasa, kime, nasl, ne deriz Kelimeler olmasa, neyi, nasl isteriz
Kelimelerle yrr, iimiz, mesleimiz Kelimelerle byr, gnlmz, yreimiz
Kelimelerle gzel, iirimiz, arkmz Yaratlm her eyden, kelimeler farkmz.
...95
96...
nsanlar Bo Yere mitlendirmeyin
...97
mit fakirin ekmei..
Yllar nce, Abdlkadir Ceyhun'un bir hikye kitabn okumutum. Esere adn veren "Yeni Elbise" isimli
yk, beni ylesine etkilemiti ki, insanlmdan utanmtm.
"Selim Aa, Haydarpaa Gar'nda trenden inmi, bavulunu vapura kadar tatacak bir hamal
aramaktadr. Biraz yava davrand iin o-lacak, ortalkta on, on iki yalarnda bir ocuktan bakasn
gremez. Bavul ar olduu iin nce biraz can sklr, fakat ne olduysa, aklna her ne geldiyse, bir hayli
heyecanlanr ve ocuu da karya geirir. nce otele gidip bavulu brakrlar. ocuk merak iindedir. Beni ne yapacaksn aa, diye sorar.
-stn-bam pek prtl. Sana yle bir elbise uyduruvereceim. Hem, senin adn nedir, bakalm?
-Kemal...
Aa ile ocuk, Bahekap'ya kadar yrrler. ocukcaz sevinten ve meraktan, deta umaktadr.
Byk bir maazaya girerler. Kendisine yle gzel eyler giydirilir ki, o sevin ve heyecanla aln bile
u-nutmutur. Fakat, her gzel hayal gibi, bu da abuk biter. Byk bir hayal krklyla zerinden
kard elbiseler paket yaplrken, aann sesiyle bir daha yklr."
-Ben o elbiseleri oluma aldm. Tam senin boyundayd da. Bu hikye yle bitiyordu:
"Kemal, t iinden grtlana kadar, halka halka bir eyler geldiini zannetti. Yutkundu. Gzleri doldu.
Prtlarna brnd. Uar gibi kt merdivenleri yuvarlanr gibi indi. Dkknn kapsndan karken,
omuzlan biraz daha kmt. Kprye yanaacak ilk vapuru, paket tayp Haydarpaa'ya kadar bilet
parasn karabilmek iin esiz bir sabrla bekledi."
Ben nedense, bu olayn basit bir yk olmadm dnyorum. Selim Aalarn ve Kemallerin her
zaman aramzda olduklarm ve olmaya devam edeceklerini ok iyi bildiim iin de, insanlar bou
bouna mitlendirenlere kar sabrl davranamyor, tepkimi gsteriyorum. A-ma elbette,
rastlayabildiim ender saydakilere...
Bir zamanlar, Cici Kzlar'm dillerden dmeyen bir arks vard: "Hayr dersem belki demek, belki
dersem evet anla." nsanlar , belki de yaratllar gerei, kolay mide kaplyorlar. Her sz verilmi bir
senet gibi alglyorlar. Sznzde durmayacaksamz, insanlar bou bouna umutlandrmak niye?
Susarak, basit bir zrle ya da duymazlktan gelerek iin iinden kmak varken, insancklara mit verip
yar yolda brakmak kadar yaralayc bir davran olabilir mi?
Uurtma gklere ykseldike pek gzel grnr. Onu seyretmek de, insana huzur verir. Ama ayn
uurtma bir ekilde ters dnp yere aklnca paralanr, darmadank olur. Aynen mitleri krlan
insanlar gibi. nsancklar mutsuz etmeye hakkmz yok. Sonra unutmayalm ki, ayn hakszlklar bizlere
de yaplabilir. nemli olan sonulardr.
98...
Mutluluun ifreleri
...99
Affetmeyi renin
Balamak byklktr.
Yllar nceydi. imizi yeni yeni oturtmaya baladmz dnemlerdeydi. Yakn mesafelerdeki yklerimizi
tayan arabac geldi yanma. Her zamanki gibi, haftalk tama cretini alp gidecek diye
dnyordum. Baktm, gitmeye niyeti yoktu. Bir istei olduunu anladm. lkokulu yeni bitiren
ocuunu, rak olarak vermek istiyordu. Ne kadar uratysam da okutmas gerektiine
inandramadm. Sonunda olunu, bizim kalp blmne aldk.
raklk, iki tarafl bir alveri gibidir. Siz onun iin bedava bir meslek okulu saylrsnz, o da ok ucuz,
hatta simit parasna alan bir eleman. rak taptaze bir fidan gibidir. Bilgili ve disiplinli bir ustann
elinde, eer bir de yetenekli ve gayretli ise, ok ksa srede kendini
gelitirir.
Bizim rak, gerekten ok baarlyd. Her ie canla bala kouyor, gnden gne daha iyi oluyordu.
Fakat ne olduysa oldu, byk bir hata yapt: Kendisine, elie su vermekte kullanlan aa kmr
almak iin verilen parann be lirasn cebe indirdi. Zavall yavrucak, olay bana gelene kadar zaten
hkm giymiti. Bana sadece son karar vermek kalmt. Ben onlardan da baskn ktm. Affedemedik.
Hata yapsa, bir eyleri krp zarar verse sineye ekerdik de, hrszl kabullenmek asla.
Ertesi gn babas geldi. Adamcaz hayli zgnd. "Ben onun der-sini verdim, bir daha yapmaz. Ne olur
bir defalk affedin" diye yalvardysa da, bizler o bykl gsteremedik. "Sizin yannzda bir sanat rensin, benim gibi arabac
olmasn" deyiini hl duyuyor gibiyim. Her sabah ie gelirken, at arabalarnn sra sra dizildii blgede,
o ocukla gz gze geldike ve onun arabasnn banda, "gnaydn Gazanfer Amca" dediini duyduka,
nasl kahrolduumu, oradan nasl kaarcasma uzaklatm anlatamam.
imdi dnyorum da, ideallerimizi her eyin zerinde tuttuumuz o gnlerde, biraz da hogry
renseydik, o ocua en azndan bir ans daha tansaydk, bizler ne kaybederdik,- o ocuk ne kazanrd,
diye hayflanmaktan baka bir ey gelmiyor elimden.
Ancak, affetmenin de bir kural, kaba tabirle; "raconu" var. Bakalarna kar yaplan kusurlar affetmek
size deil, zarar grenlere der. Kul haklarnn affn, Yce Allah bile kullara brakrken, devletin af
yapma hakk da dndrcdr. Sadece iki- ay ncesinde tecavzne urad silahl ehirliyi
serbest dolarken grp de, hncn almaya alrken zorlukla durdurulabilen kyl kznn, "o bana m,
yoksa devlete mi tecavz etti" diye haykrn duyar gibiyim.
Birtakm mahkmlarn aff, onlarn yaknlarn elbette mutlu edecektir ama zarara urayanlarn acsn
daha da arttrabileceini unutmamak gerekir. Ayrca, iyi niyet ve hogr ad altnda, siyasi kar a-mal
olarak yaplan geliigzel aflarla sokaa salman insanlarn, daha kurtulur kurtulmaz can yakmaya
baladklar, herkese biliniyor. nemli olan, aftan ok o kader mahkmlarn topluma kazandracak
nlemleri de beraberinde almaktr.
Affetmek, asl balayc, kerem sahibi Yce Allah'n insana verdii kutlu bir armaandr. Bu nedenle,
affetmek kadar gzel bir duygu olamaz. Affetmek ve unutmak. Kar tarafa da, unuttuunuzu hissettirebilmek ise, en gzeli. Bylelikle, o insann hatalarndan dolay pimanlk duymas ve iyilie ynelme
ans da doar. Ama baladnz insan, her karlatnzda baklarnzla ve davranlarnzla ezmek
yolunu seecekseniz eer, onu doru yola yneltme ansn daha iin banda kaybedersiniz. yleyse, o
insan affetmeyin daha iyi.
Affedilmek, yalnzca hatalarndan dolay pimanlk duyan ve ders a-lanlarm hakkdr.
100...
Mutluluun ifreleri
Kk Mutluluklara nem Verin
Mutluluun doruuna kk basamak/arla r.
Askerlik sonras, daha nce altm taahht firmasnn istanbul'daki merkezinde greve balamtm.
Deiik konularda teklifler hazrlyor, ileri kazandka da, projelendirip uygulamaya geiyorduk.
Genellikle, st ve gbre fabrikalar gibi lke apnda byk saylacak
iler alyorduk.
Bazen de bize yakmayacak derecede kk iler geliyordu. Patronlarn, o ileri de almaktaki srarlarna
bir trl anlam veremiyordum. Bir gn dayanamayp, bal olduumuz ba mhendise sordum:
-Aabey, byle kk ileri alnca dier ilerimiz aksamyor mu? Bunlarn her taraf kr olsa ne olur ki?
Ayn zamanda irket orta olan ba mhendis, benim byle bir sual soracama hazrm gibi sakin bir
slupla:
-Sen hi ta duvarlar inceledin mi? Dikkat etseydin, byk talarn yannda kklerinin de
kullanldn grrdn. Ta duvar, sadece byk talarla rlemez.
Hayatmz boyunca karlatmz her konuda, byklerin yannda kklere de mutlaka ihtiya
duyuyoruz. Ayrca, hayatta her eye kkten balanldn bu yaa gelince daha bir anlyor insan. Daha
doar domaz, nce hecelemeyi, sonra kelimeleri ve daha sonra cmle kurmay reniyoruz. nk iin
kolay ve pratik olan bu. Bana gre, mutlu olmak da farkl deil. Kk talar olmadan mutGerek Mutlulua Giden 50 Yol
...101
luluk duvar rlemyor. stelik kk mutluluklar yaamak, bir anlamda kk talan bulup tamak,
ok daha kolay. nk gznz byk talara dikerseniz, belki de onlar kaldrmakta, tamakta
glklerle karlaabilirsiniz. Onlarn merakllar da ok olabilir. Size sra gelmeyebilir. En iyisi, kk
mutluluklardan balamak...
Daha iin banda, "mutluluk istemekle balar" demitik. Kolayca ulaabileceimiz o. kadar ok kk
talar var ki, onlar elde ettike, benimseyip iimize sindirdike zaten oalp kucamz dolduracaklar.
O zaman, bu araylar niye? Bu tatminsizlikler niye?
Kk bir baar, iten bir glck, bir teekkr, minik bir armaan, sizi mutlu etmeye yetmiyorsa eer,
kendinizi bir gzel gzden geirip, sorgulamalsnz. nk bu ii kolay baaramyorsanz, ortada bir
yanllk var demektir.
Mutlu olmak istiyorsanz eer, kendinizi emaneti gibi grmemelisiniz. Sahiplenmeyi renmelisiniz.
Kk kk ok tanz olmal ki, kazara birini yitirince zlmeyesiniz. Kaybedilen ta bykse eer, onun yerini doldurmak zor, belki de imknsz olabilir. Kk mutluluklar en kolay elde edildii gibi en
kalc olanlardr. nk onlar daha kolay elinizde tutabilirsiniz.
Mutluluk oyununun gerek oyuncular, kolay mutlu olmay bilenlerdir.
102...
Mutluluun ifreleri
...103
Haddinizi Bilin
Haddini bilmeyene bildirirler.
nl bir ressam, eserlerinin sergilendii galeride, kim olduunu belli etmeden dolayor, ziyaretilerin
yorumlarm ilk elden alglamaya alyormu. zleyicilerin yzlerindeki ifadeler olduka iyiymi. Arada
bir, kendisini tanyanlarn beenilerini gzel szlerle dile getirmelerinden ise olduka keyif alyormu.
Her yatan ve her snftan insanlar sergisinde grmekten dolay da, ok mutluymu. Bir ara, en
beendii tablolardan birinin nndeki yalca adama taklm gzleri. Adamn, nnde durup dudak
bkerek bir eyler mrldand sz konusu resim, bir svariyi canlandr-yormu. Merakla yaklam ve
sormu:
-Beyim, sanrm resimde beenmediiniz bir durum var. Hatann ne olduunu renebilir miyim? Bu
resmi ben yaptm da... Adam bilgi tavrlarla konumaya balam:
-Ben krk ksur yllk izme ustasym. Resimde hatalar var. Svarinin izmeleri geree uymuyor.
Mesela, u grdnz kvrm biraz daha aada olmalyd. Topuk ksm da leksiz izilmi.
Ressam, adamn szn bitirmesini bile beklemeden izin isteyip gitmi ve biraz sonra tu valiyle, fralar
ve boyalaryla geri dnp, hemen hatalar dzeltmeye balam. nk, izmeler gerekten hatalym.
Sanat daha iini bitirmeden, izme ustas konumaya balam: -Bu svarinin kalalar da biraz uzun
izilmi, derken ressam onun
szn kesmi:
-Yoo, demi, izmedeki hatay gsterdiniz, biz de meslee sayg adna nnda dzelttik. Ama ltfen
izmeden yukar kmayn.
Haddimizi bilmiyoruz. Gnlk hayatta, hemen sze karp gr bildiriyor, fetvalar veriyoruz.
Durmadan izmeyi amakla megulz. Biri iyi bir ey yapmaya grsn. Hemen ortaya atlp tenkidi
yaptryoruz. Yok uras yle olmu, yok buras byle olmamalym, konuup duruyoruz. Peki, gel de
sen yap bakalm denilince de, donup kalyoruz. "Ergene e boamak kolay" derler ya, bu da yle bir ey!
Tenkitler yapc olduu srece yararldr. zellikle iinin ustas, uzman kiilerin nerileri, kar tarafa
yepyeni boyutlar kazandrr. Ama bunun snrn kim belirleyecek. Herkesin gz nnde bir ie girien
kii, beeniler kadar, ktlemelere de ak olmaldr. Tenkitlere kzp, saldrgan tutumlar sergilemek hi
kimseye fayda getirmez.
Tenkitlere ak olmalyz. Ama nce, objektif bir deerlendirme yaparak gereini yerine getirmeliyiz.
Yoksa, her tenkide gre kendimizi ^ayarlamaya alrsak "kendi"miz olamaz, baka birisi oluruz. "Onun
punun maskaras olmak" diye buna derler.
Kiilii olmayan, kii olamaz. Kii olamayan, mutlu olamaz.
104...
Mutluluun ifreleri
Hayatnz Bakalarna Gre Kurmayn
Bir zamanlar, "duvara dayanma yklr, adama dayanma lr. Vakflar bankasna yatr paran, ne yklr
ne lr" eklinde bir banka reklam vard. Aslnda burada, vakf olmann gvenilirlii vurgulanmak
isteniyordu ama anlayana baka yorumlar da vard: Adama dayanmak sakncaldr.
Bakalarna gvenmek, elbette gzel bir duygu. Gven duygusunun, mutluluun olmazsa olmaz olduu
da kesin. Ama, "her insan i-pek bcei gibidir, kendi kozasn kendi rer" diyenler; duygularyla,
dnceleriyle, gl ve gsz yanlaryla, ksacas i dnyalaryla her insann "kendi" olduunu ne
gzel vurgulamlar.
Her davranlarnda bakalarnn onayn arayan kimseler, hayatn birok gzelliini skalarlar. zellikle
evhaml insanlar, kendilerini ylesine bakalarna bal hle getirirler ki, yalnzca kendilerine ait olmas
gereken zel hayatlarn bile yeterince yaayamazlar. Onun bunun oyunca hline gelirler. Hayatlar
kararr. Mutluluu, bakalarnda bile gremezler.
Trk edebiyatnn nemli isimlerinden mer Seyfeddin'in bana gelenler biroklar tarafndan bilinir.
Onun evhaml olduunu fark e-den birka arkadann, skdar Iskelesi'nden itibaren sra ile nne
kp, "vay mer'ciim, hayrola hasta msn? Benzin sapsar olmu, gidip bir doktora grn, ne olur
kendine iyi bak" trnden, szm ona
1
...105
akalar, adamcaz yataa drm ve bir daha kurtulamam. Kim-bilir daha neler yazard; edebiyat
dnyamz neler kaybetti diye dnmeden edemiyor insan.
Yce Allah bize bir beden, akl, nefis ve ruh vermi. Her eyin tesinde, insan olma zellii vermi. nsan
olmak demek, zgr olmak demektir. Bizim hamurumuzda zgrlk var. nsan olmann bir dier zellii
ise elindeki deerleri en iyi ekilde kullanmasdr. niversitede okurken bize bir mhendis tarifi
yapmlar; "Mhendis, en iyiyi en ucuza elde edendir. En uygun zm, yani optimumu bulandr"
demilerdi. Her insan, bir anlamda kendinin mhendisidir. Kendisi iin en uygun olan, herkesten ok
kendisi bilir. Birilerini rnek almak, eitli kaynaklardan yararlanmak, elbette gerekir. Ama ondan
sonras, kendi bilecei itir. Bakalarnn rol, o andan itibaren bitmeli ve yalnzca "kendi" olmaldr.
Aksi hlde, mutluluk baka baharlara kalr.
nsan, basit bir kukla deildir. Onu ayakta tutan ayaklar, hareket e-den bir bedeni, dnen bir beyni,
her gzellie ak bir kalbi ve Tanr armaan bir ruhu vardr.
106...
Mutluluun ifreleri
Cenneti imdiden Yaayn
Cennete gitmenin iki yolu vardr. Gerekten ldnz zaman, gerekten yaadnz zaman.
Richard Wilkins
Birka yl nce, bir i grmesi yapmak iin Almanya'ya gitmitik. Kk bir kasabann bitiiinde,
evlerin bitip yeilliklerin balad yerde kurulu bir fabrikann toplant salonundaki grmelerimize
yemek iin ara vermitik.
Birden, girerken fark etmediim bir ey dikkatimi ekti. Koridora bakan odalardan birinin kapsna,
zemini ieklerle sslenmi bir kt yaptrlmt. zerine, eitli renklerdeki harflerle, bir eyler
yazlmt: "Wilkommen zum Paradis von Katja und Angelika." isimler aklmda yanl kalm olabilir ama,
o szlerin anlam ok ilginti: "Katya ve Anjelika'nm cennetine ho geldiniz."
Bir anda, iimde bir eylerin kprdandn hissettim. Odann kaps ve koridora bakan duvar blmeleri
tmyle camdan yapldndan, ierisini rahata grebiliyordum. Odann her taraf ieklerle ve deiik
objelerle sslenmiti. Hele, ieride alan dnya tatls iki "Frau-lein' grdkten sonra, kapdaki yazy
anlamasanz bile, rahatlkla "cennet gibi" benzetmesini yapabilirdiniz. Burada beni etkileyen, sadece
grdm gzellikler deil, altklar yeri cennet gibi gren insanlarn ulatklar konumdu. O artlar
altnda alanlar, elbette mutlu ve baarl olurdu. Sonra, alt yeri hapishane gibi gren, yapt ii
ikence sayan insanlar geldi aklma, zldm.
...107
Aslnda, gnlk hayatmzda cennet gzellikler, cehennem ise irkinlikler anlamnda kullanlr. Ne zaman
gzel bir yer grsek, "cennet gibi" deriz. Ne zaman da ktlerin kol gezdii bir ortama rastlasak,
"cehennem gibi" demekten kendimizi alamayz. Ama ne yazk ki, ikisine de yakn olmak elimizde.
Sevgili edebiyat hocamz Nazik Erik Hanmefendi'nin, "iyinin, gzelin, dorunun daim olduu yer" olarak
tanmlad "cennet" ve "tertemiz gelen ruhumuzu; ktlkler, hrslar, tamahlar, yalanlar, hileler ve
kskanlklarla kirletmemiz sonucu, cennete girebilmek iin, atele ykanacamz yer" olarak tanmlad
"cehennem" konusu beni hep dndrmtr. Acaba, istesek "bir tala iki ku vurmak" misali, sadece
ikincisini hedeflemek yerine ii batan sk tutsak da iki cenneti birden yaasak olmaz m?
nanyoruz ki, dnyev cenneti imdiden yaamak o kadar zor deil. Bunun iin yaplmas gereken ilk
ey, mutluluun gerektirdii eylemleri vaktinde ve zamannda, hakkyla yerine getirmek ve ileriye
mitle bakmaktr. stelik o zaman, ktlklerden uzak kalacamz iin, belki de cehennem ateiyle
ykanmamza gerek kalmayabilir. Yce Allah, bizleri atele bile ykanamayan lekelerden korusun.
Cehenneme evireceiniz hayat kavganz, gecikmeksizin en yaknlarnz da etkisi altna alacaktr.
108...
Mutluluun ifreleri
Gurur Kalkanna Snmayn
Mutlu yaama sanat, gurur ile yzszlk snrlar arasnda kalan geni alan, akl ve gnlle
deerlendirmektir.
Dnya nimetlerine nem vermeyen felsefesi ile nl filozof "Diyo-jen", bir gn ok dar bir sokakta,
zenginliinden baka hibir zellii olmayan kibirli bir adamla karlar, ikisinden biri kenara
ekilmedike gemek mmkn deildir. Marur zengin, hor grd filozofa:
-Ben, bir serserinin nnden kenara ekilmem, der. Diyojen, kenara ekilerek u karl verir:
-Ben ekilirim.
nsann, gururu ve byklenmeyi bir kenara brakarak, olduu gibi grnmesi kadar gzel bir huy
olamaz.
Ama her gzel ey gibi, gzel huylara ulamak da zor. Olay sadece olduunuz gibi grnmekle, ya da
grndnz gibi olmakla bitmiyor. Bir de olmak istediiniz gibi grnmek var ki, en zoru ve en
tehlikelisi bu olsa gerek. nk, istediiniz gibi olamazsanz eer, o grntye ulaabilmek iin, yanl
eyler yapmak zorunda kalyorsunuz demektir. Mecburen gurur denen kalkana snyorsunuz. Oysa o
kalkan, sadece bir ynnz gizleyebiliyor. Bir anlamda, kendinizi inandryor ama aldandmzm
farkna varamyorsunuz. nemli olan, kim olduunuzun farkna vararak, olduunuz gibi grnmenizdir.
,..109
ems-i Tebrizi'ye gre, "Allah'a ulamak iin insann nnde drt engel vardr: ehvet, ok yemek, mal
ve mlk, gurur ve kibir."
Gurur ve kibir, insan d etkilerden korurken, iine kapank, tedirgin ve korkak yapar. Bunun sonucu,
yalnzlk ve mutsuzluktur.
Gurur kalkanna snan insann, mutlaka bir eksii vardr
110...
Yaam Savaa evirmeyin
Sevgi dolu bir oyundur yaamak.
Sevgili Nazik Erik hocamzn, lise birinci snftan balayan derslerinde ska tekrarlad bir retisi vard.
Bizlerden, u sorular kendimize sormamz isterdi: "Ben kimim? Nereden geldim, niin geldim, nasl
yaamalym, nereye gideceim?" O yalarda pek anlam veremediimiz bu sorular, yllar getike daha
byk anlamlar kazand dncelerimizde. Sevgili hocamz daha ok anar, saygyla hatrlar olduk.
27 Mays 1960 ncesi, lkemizin byk kaoslar yaad o skntl gnlerde, T Makine Fakltesi 2'nci
snf rencisiydim. 21 Nisan gn, niversitemizin 187'nci kurulu yldnmn kutluyorduk.
Baz arkadalarla birlikte, bana da konuklar karlama grevi verilmiti. O gn, belki de son defa byle
bir toplantya katlan Merhum Adnan Menderes ve bir ok nl insann konumalarn dinleme frsat
bulmutum. Ama, beni en ok etkileyen, Ord. Prof. Dr. Salih Murat Uzdilek'in yapt konuma olmutu.
Ona gre hayat, perdelik bir o-yundu. Ve biz insanlar ikinci perdeyi oynuyorduk. Birinci ve nc
perdeleri bilmeden, tanmadan elimizden geleni yapmaya alyorduk. O konuma beni ylesine
etkilemiti ki, o szlerden oluan ksack bir drtlk yazmtm:
Biliyoruz bu hayat Bir oyundur perde Ortas belli, fakat Ba ve sonu nerde?
Aradan krk ksur yl gemesine ramen, hl o konumann etkisi altndaym. O gnden beri ben, ikinci
perdedeki rolm en iyi ekilde oynamaya zen gsteriyorum. Benim rolm sevgi zerine, iyi eyler
yapmak zerine...
Her zaman istenilen sonulara ulamak kolay olmuyor elbette. Zaten senaryoyu hazr bulduumuz iin,
sadece kk detaylar deiti-rebiliyoruz. Fakat, sahnemiz ve dekorlarmz cennet gibi gzel bana gre.
Ya da ben, yle grmeye altrdm kendimi.
Oysa bazlar, bu oyunu farkl yorumlayp ona gre oynama eilimindeler. Onlara gre sahne bir sava
alan, dekorlar birer silah, kendileri de birer sava. Btn uralar bu amansz sava kazanmak adna.
Vurarak, krarak, ldrerek, yok ederek, her yolu deneyerek kazanmak. Onlar yengi ile yenilginin karde
olduunun da farknda deiller. Bu devirde bile, Hitler'in "Kavgam" isimli kitabn ders almak iin okuyanlar yannda, onu "baucu kitab" yapanlar da var ne yazk ki...
Gnlk hayatta karlalan her sonuca "yengi" ya da "yenilgi" olarak bakmak ok ters geliyor bana.
nsanlk adna, sevgi adna, mutluluk adna knyorum bu saplantlara den zavalllar. Benim atalarm,
anakkale Savalar'nda ate altndayken dmanlanyla diyaloga girebilmi; azn, suyunu onlarla
paylaabilmiken, ortada bir sava yokken bile her eyi sava olarak alglayanlar grmek kahrediyor
beni.
Dnn bir kere; her sabah ie giderken savaa gider gibi hissediyorsunuz kendinizi ve her akam
byk bir zaferle ya da kolu kanad krlm olarak dnyorsunuz evinize. Ya marur, ya mahcup...
Oysa einiz ve ocuklarnz sizden sadece sevgi bekliyor. Tatl bir baknzla, bir glmseyiinizle mutlu
olacaklar. Zaten mr yeterince ksa. Milyonlarca yl iinde iki basamakl rakamlarla snrlanm olan bu
ksack dnemi, elden geldiince en iyi, en gzel ekilde deerlendirmemiz gerekmez mi? Gnlk
yaantmzda karlatmz iyi veya kt olaylarn tmn olaan kabul edip rahatlamaktan, her eye
iyimser gzlerle bakp sevgiyi ve mutluluu yakalamaktan daha anlaml ne olabilir?
R8K*
Mutluluun ifreleri
...113
Saygy Elden Brakmayn
Sayg sevgiyi, sevgi mutluluu getirit
ocukluumuzda sloganlarla, marlarla byttler bizi. O dnemlerde rendiklerimiz, belki de krpe
belleklerimizdeki en rahat blmlere yerleebilme ansna sahip olmalar nedeniyle, kulaklarmzda
nlar durur.
Trk'm, doruyum, alkanm, yasam; Kklerimi korumak, byklerimi saymaktr. lkm
ykselmek, ileriye gitmektir, Varlm, Trk varlna armaan olsun.
Bizim ocukluumuzda ilk olarak, hatta sevgiden de nce rendiimiz ilkelerden biriydi sayg. Ama o
zaman daha ok, byklerin hakk gibi alglanrd. Aslnda biz daha nceki dnemlere pek yetiemedik.
Sadece kulaktan dolma bir eyler biliyoruz. imdikiler ise, belki filmlerde bile gremeyecekler, sayg
duyulan bir insann yanma yaklalrken el pene divan durmalar, ayrlrken yine ayn durula, arka
dnmeden geri geri klar. Hatta grseler bile, yaclk diye yorumlayacaklar kesin o davranlar.
Gnmzn insanlar, saygy elbette biliyorlar. Ama onlar, ekilde aramyorlar birilerine sayg
gstermeyi. ten bir duygu olarak alglyorlar. Oysa, szlerle, mimiklerle hareketlerle de belli etmek
gerekmez mi o duyulanlar. nsanlar sinemalara, tiyatrolara neden gidiyorlar
dersiniz? Yalnzca sesler iin olsayd, bir ekilde dinlemenin yolunu bulurlard. Szler, bedenlerle
btnletike gerek anlamlarna ularlar. Karsndaki insana kfreder gibi bakarken sylenecek gzel
szler, ne kadar ykseltici olursa olsun, dinleyende bir holuk uyandrmaz. Sayg gstermek inceliktir.
Bir deer lsdr.
Sayg sevginin temelidir. Saygnn olmad yerde, sevgi yaamaz, insann, sayg duymad birine sevgi
gstermesi beklenemez. Sayg grmek ise, layk olmakla mmkn grnse de o ayrm yapmak her
zaman elimizde olmayabilir. Bu nedenle, insann kendi dndaki her eye; yalnz insanlara deil, btn
canllara ve eyaya da sayg gstermesi arttr.
nsanlar nce "sen", sonra "ben" diyebilselerdi, toplumda hibir huzursuzluk kalmazd. nce "sen"
diyebilen insan o yolun yolcusu olmutur artk. nemli olan, hrsn, gururun, kskanln kt rzgrna
kaplmadan, o yolda emin admlarla yryebilmektir.
Gerek saygy grmek, "saygn" olmak iin, onu hak etmek gerekir. Eskilerin deyiiyle; "sureta" grlen
sayg, iki taraf da honut etmez. Sadece, formaliteden ibaret kalr. Oysa sayg, iten gelmeli ve her
beeri duygu gibi, gerekten yaanmaldr.
Sevgi ve sayg, mutlulua giden akm yolun kilometre talardr.
114...
Mutluluun ifreleri
...115
Ak le Yaayn
Ak olmaynca mek olmaz,i

Biraz alayc da olsa, askerlikle ilgili bir eyler anlatlrken, bir yumurtay dokuz kiiye tatmaktan sz
ederler. Burada rnek, her ne kadar organizasyon noksan gibi gsterilse de, angarya gibi alglanan ve
akla yaplmayan iin baarsz olacam anlatr bana gre. Hangi konuda olursa olsun, yaplan bir eylem
severek, ak ile yaplmad zaman, baardan sz edebilmek gerekten kolay deil.
Biz insanlar, her ne kadar etten ve kemikten ibaret gibi grlsek de, bize g veren esas kaynan elle
tutulmayan, gzle grlmeyen moral yanmz olduu bilinen bir gerek. Bir motorun almas iin
yapsna uygun yakt gerekir. Onun gcn ayarlamak iin ise, vites deitirmemiz veya gaza basmamz
yeterli olabilir. Oysa bir insann hareketi iin, sadece gdalardan ald enerji yeterli deildir. zellikle,
konu bir ii z.enle ve hakkyla yapmaya gelince, baka enerjilere gerek duyulur, ite o g sevgide
vardr. Bu gce "ak" denir.
Ak ile yaplan her eylem anlam kazanr. Ak denilen ey, karnzda bir gzel varsa ortaya kar. O
gzelin kim veya ne olduu nemli deildir. Gn olur bir glcktr sizi aka getiren, gn olur gzel bir
yzdr aklnz banzdan alan. Bazen herhangi bir canl ya da cansz varlktr sizi byleyen. Bazen bir
hevestir, ulamak istediiniz hedefle btnleen. Ve her zaman, Yce Yaratan'a duyulan ak ar basar
yreinizde. Zaten yrek dedikleri, akn filizlendii bahedir, gzelliklerle sulanan...
Eskiler derler ki: "Gnl dedikleri, dipsiz bir mekndr ve ak bu snrsz mekn dolduran bir duygudur.
Bu duygu, geici ve bitmeye, yk olmaya mahkm varlklara yneldii takdirde, bir sre sonra hayal
krklna urayacaktr." Onlarn gznde ak, Yce Allah'a duyulandr.
Ak bir masaldr, bin yllardr anlatlan.
Ak bir meseldir; dnce anlalan.
Ak bir sevgidir, gzellie duyulan.
Ak bir eylemdir, karlksz yaplan.
Ak bir hazinedir, yreklerde korunan.
Ak bir rmaktr, ykseklerde alayan.
Akn gz deil, aka dendir kr olan.
Zaten hayat da ne ki?
Bir gz ap kapamak...
Bil ki dnyada baki Aklarmz kalacak.
116...
...117
Kt rnek Olmayn
Kolayna kamak kolaydr.
ocuun biri baka yol bulamadndan, ekili bir tarlann iinden kar tarafa gemek iin sahibinden izin
istemi: -Ne olur amca, tarlandan bir defack geeyim. -Evlat, gemesine ge de, korkarm ki sonra yol
olur. Kolaylklar hep byledir. Her yerde, her eyde "ksa yol" aranr. Sonra ok gemeden o kolaylk,
krk yllk det hline geliverir. Aslnda tabiat da kolaylklar zerine kurulmutur. Bir yere biraz su
dkseniz, en ksa yoldan aktn hayretle ve ibretle gzlersiniz. Hayvanlar da ksa yolu ok iyi bilirler. Bu
kolayclk, zellikle de eeklerin uzmanlk alanma(!) girer.
Eskiden, optik aletler ve bilgisayarlar yeterince gelimemiken, karayolu mhendisleri de bu ksa yoldan
yararlanrlarm. Bir beldeden tekine su hatt deyecekleri veya yol yapacaklar zaman; eer arazi
engebeliyse ve hesap gerektiriyorsa, eeklerin bu konudaki uzmanlklarna bavururlarm. Bunun iin
yaplacak ilem ok basitmi. nce komu beldeden bir uzman(!) getirilir, birka gn bekletilip
besledikten sonra salnr ve izlenirmi.
Arkasna bile bakmadan giden hayvann peinden koan bir eleman, belli aralklarla iaret talar
yerletirirmi. Bylece, iki belde a-rasmdaki en uygun gzergh belirlenmi olurmu. Karayolcular
arasnda hl sregelen bir aka varm: Bir arkadalar yolda tek bana
yrrken, hemen ardndan iaret talar yerletirerek aka yaparlar-m. Kimbilir, belki de "eek akas"
laf oradan kmtr.
Nedense, her eyin kolayna kayoruz. Geri bu kolaylk dinimizde de var. Uzak yerlere gidildiinde
orular erteleniyor, namazlar ksal-yor. Su yoksa toprakla teyemmm yaplyor. Ama hepsi de zor
durumlarda geerli oluyor. Yani, durup dururken olmuyor bu kolaylklar.
Geenlerde okuduum bir yazda, lde devesiyle gitmekte olan bir bedeviden sz ediliyordu. Adam,
glkle yryen, dudaklar susuzluktan kurumu birine rastlam. Devesinden inip ona su vermi. Suyu
ien adam, birden bedeviyi iterek deveye atlad gibi kamaya balam. Bedevi arkasndan barm:
"Tamam, deveyi al git ama senden bir ricam var. Ne olur bu olay kimseye anlatma!" Bu istei biraz
tuhaf bulan hrsz biraz duraklayp nedenini sormu. "Eer anlatrsan, demi bedevi, bu her yere yaylr
ve insanlar bir daha lde muhta birini grnce yardm etmezler."
Bugn geldiimiz nokta farkl m size gre? Birka kk kapka eylemim, kendi byklne
yakmayacak ekilde grmezlikten gelip nlemim almayan devletimiz, bizleri bu hllere drmedi mi?
O kapkalar daha iin bandayken korumaya alsayd devlete ne yk gelirdi ki?
Kolayna kamak, biraz da kendini inandrmak meselesi bence. -zellikle kk eylere, daha kolay ikna
edebiliyoruz kendimizi. "Bu kadarcktan bir ey olmaz" mant giderek, bizleri ne byk sorunlarla
karlatryor. Zaten kt alkanlklara da kt rneklere heveslenmekle ve kk admlarla
balanmyor mu?
Kolay herkes becerir. nemli olan; zor da olsa iyiye, gzele ve doruya ynelmektir. Kolay sonulara
ulaabilmek uruna, bakalarna zarar vermeyelim. Kt rnek olup, bakalarn da
heveslendirmeyelim. Karlkl olarak, mutluluklar engellemekten kanalm.
Kt rnek olursanz, size de kt rnek olurlar.
118...
Mutluluun ifreleri
sraftan Kann
Akan emeler bir gn gelir akmaz olur. Testinin dibinde bir miktar su brakn. htiyacnz olduunda
dudaklarnz slatrsnz.
Hasan Moralgil
Bizim ocukluumuz, zellikle kinci Cihan Harbi ve sonrasnda hep ktlklarla, yokluklarla geti. Bizden
ncekilerin ve az da olsa, bizim akranlarmzn nfus czdanlar karne mhrleriyle doludur. Bazen, iyi ki
yenileri kt da o utantan kurtulduk diyorum.
lkokula yeni baladmz yllarda, zellikle eker ktl had safhadayd. Annemlerin, aylarn kuru
zmle ktlama yaparak itiklerini ok iyi hatrlyorum. Tatllarda, kurabiye ve reellerde, ekerin
alternatifi saylan pekmezi bulmak bile kolay deildi. Ktlk yllarnda, krsal kesimde yaayanlar daha
anslydlar. nk, ne de olsa birok eyi kendileri retiyorlard. Sava nedeniyle budaylarna devlete
el konulsa bile, kyda kede sakladklaryla kendileri doyduklar gibi, ehirli akrabalarna bile yardm
ettikleri oluyordu. Sevgili babacmn stanbul'daki amcalarna, bir tenekeye doldurup zerine birka
parmak tereya koyarak, ya grntsyle un gnderdiini ben bile hatrlyorum.
Seksenli yllarda "ak gnler" diyerek lkeyi ynetmeye kalkanlarn benzin karneleri, sadece bir nostalji
olsayd, Ajda Pekkan'm "A-man Petrol" adl arks Eurovision ark yarmasnda bizleri "Avrupa
apmda(!)" utandrmazd. Margarinden makarnaya, yaanan ktlk ve karaborsa ise hl herkesin
hatrnda.
...119
nsan, anlalmas g bir varlk. Nedense, her eyin deerini kaybedince anlyor. Oysa bilmiyor ki, elden
karlan bir eyi geri almak i-in harcanan emek, onu elde tutmak iin harcanandan kat kat fazla. Buna
ramen, elimizdeki gzellikleri korumakta ve faydal ekilde kullanmakta zorlanyoruz. Paranz,
zamanmz ve en nemlisi, salmz bo yere harcyoruz. Savurganlk sonucu kaybettiimiz deerlere
ihtiya duyanlarn ne kadar ok olduklarnn bile farknda deiliz. Bir de, "mill servet" denilen
deerlerin, kendimiz kazandk mantyla "har vurup harman savurma" hakkn kendimizde bulmamz
var ki, daha zc.
Bizim ocukluumuzda, yamal elbise giymek ayp deildi. nk herkes ayn durumdayd. Elbisenin
yamal olmas deil, temizlii -nemliydi. Bir anlamda, byk ocuklar daha anslydlar, zira onlara hep
yeni eyler alnrd. Kkler, byklerinin elbiselerinin bir sre sonra kendilerine kalacan, daha ilk
gnden bilirler, koruma adna onlar da bir gayret iinde olurlard.
imdilerde, biraz hayat dzeyimizin ykselmesinden, biraz da bat hayranlmzdan olacak yamal
elbise giymek, utan verici saylyor. Geri sokaklar yrtk pantolonlu genlerle dolu ama onlar bu ii
moda adna yapyorlar. Bizim zamanmzn "yamal ama temiz" anlay, "temiz ama yrtk" modasna
dnt.
Ksacas, elimize geen deerleri uygun ekilde kullanmay bilemiyoruz. Srf bu yzden, fayda asndan
kayplar yayoruz. Ne kendimiz mutlu olabiliyoruz, ne de bakalarnn dertlerine derman olabiliyoruz.
plkler insanlk ayplarmzla dolup taarken, bizler har vurup harman savurmaya, btn hzmzla
devam ediyoruz.
Mutluluk detaylarda gizlidir.
120...
Mutluluun ifreleri
Once Anlayn
Karnzdakini dinliyor musunuz, yoksa konu- >' mak iin sra m bekliyorsunuz?
Richard VVilkng
retmen, snfta uyuklayan rencisine sorar:
-istanbul'un surlarn kim yapt? Gelen yant hayli gldrc. Bir o kadar da dndrc:
-Vallahi, billahi ben yapmadm hocam.
Sonra ayn retmen yaad olay retmenler odasnda anlatr. Szmona herkes can kulayla
dinlemektedir. Oyle(!) dinleyen bir meslekta onu dorularcasma konuur:
-ok haklsnz kardeim. Yaparlar, yaparlar sonra da inkr ederler.
Zavall retmen, bu sefer de okul mdrne anlatmak istemi derdini. Daha szn bile bitiremeden,
mdr bey balam konumaya:
-Hocam, siz o ocuun ismini, snfn ve numarasn bir kda yazp brakn, ben onun cezasn veririm.
Gler misiniz, yoksa alar msnz? yle bir dnemden geiyoruz ki, okumadmz gibi dinlemeyi de
beceremiyoruz. R. W. Foerster, anlama, anlalma konusunda baknz neler sylemi:
"Beraber yaayan insanlarn, birbirini iyice anlamas gerektiini iddia etmek yanl bir anlaytan doar.
Anlalmak, ok az insana nasip olan bir lkstr; hele en iyi ve en derin eyler hayatta hep yanl
anlalr. Biz bu dnyaya anlalmak iin deil, anlamak iin geldik.

...121
Anlalmamanm zntsn duyacamz yerde, btn ruhumuzla bakalarn anlamaya alsak, hayat
daha gzelleir. Zaten ou zaman, biz bile kendimizi anlayamazken, bakalar nasl anlayabilirler?"
"Hayat geriye bakarak anlalr, ileriye bakarak yaanr" demiler. "Hayatta dne ve yarma
hkmedemezsiniz; yaayabileceiniz sadece bugn var. Bugn, hakkn vererek ve anlayarak yaayn"
diyenlere hak vermemek elde deil. Eskiden, "anlayl" yerine "ferasetli" szc kullanlrd. Aklma
ferasetle ilgili bir hikye geldi:
Adamn bin, tannm birini ziyarete gitmi. Dereden tepeden konuulurken, ev sahibi nndeki cam
kseye eliyle bir defa vurmu. ok gemeden kap alm, bir hizmetli elindeki tepsiyle ieri girmi ve
ikramda bulunmu. Misafir biraz hayret, biraz da sayg gerei, ev sahibine iltifatta bulunmu.
-Bu ne feraset a efendim. Tabaa bir darbeniz ile nar erbeti geliyor.
-ok kolay, mirim; tabaa bir darbe arz ettim, bir ses kt; "tan", "t"nin bir noktasn karnca, oldu
"zan", "zan"in Farsas "Kuman", "u"yu "e" okursanz olur "keman". Kemana ne lazm? "Tel". Telin
Farsas; "tar", "t"nin bir noktasn kardm oldu "nar". Tabii burada gzden kamamas gereken bir ey
de var: Adam o kadar ferasetli ki; "t"den bir nokta knca bazen "z" oluyor, bazen "n". Feraset de buna
denir her hlde.
Ve anlay zerine bir yk daha:
Adamn biri, bir kasabadan dierine yaya olarak gidiyormu. Hava ok scak, gidecei yer de bir hayli
uzakm. yle bir dinlenecei aa filan da yokmu. Tam anlamyla aresizleri oynarken arkasnda bir
ses i-itmi. Dnm bakm, yaya yryen bir adam ve odun ykl bir eek:
-Selamn aleykm!..
-Aleykm selam. Odunlar nereye gtryorsun?
-Kasabaya, satmaya...
-Odunlar ka kilo gelir?
-En az yz kilo eker.
-Satnca ka para alacaksn?
122...
Mutluluun ifreleri
...123
-10 lira.
-Odunlar brakp beni alrsan sana 15 lira veririm. Hem ben 70 kiloyum, eein daha az yorulur.
-Ya odunum ne olacak?
-Kardeim, sen odunlar gtrnce satmayacak msn?
-Evet.
-Farzet ki imdiden sattn, stelik 5 lira fazla kazanacaksn.
-Ya odunum?
Adamcaz ne dediyse, ne kadar dil dktyse, bir trl anlaamamlar. Oduncu, "ya odunum" diyor,
baka sz sylemiyormu. Daha fazla konuup sinir olmaktansa, dinlene dinlene yoluna devam etmeye
karar vermi. Bir taraftan da oduncunun sesini duyuyormu: "Ya o-dunum, ya odunum, ya odunum...."
Sz, anlamak isteyene sylenir. Anlamak istemeyen, szleriniz ne kadar deerli olursa olsun anlamaz.
Byle insanlara dert anlatmak deveye hendek atlatmaktan daha zordur. Bu konuda srarc olmann
anlam da yoktur. Hem cannz sklr, hem salnz. En iyisi, ii uzatmamaktr. Atalarmz ne demiler:
Anlayana davul zurna saz, anlamayana dn dernek az.
124...
mutluluk
Her mutluluk strapla satn alnr. Manzoni
Mutluluk paylalmak iin yaratlmtr.. Comeille
Az mutluluk, okla didimekten yidir. B. Franklin
Bizi artlardan ok ruh yapmz mutlu klar. Voltaire
Bakalarna mutluluk salayabilen adam mutludur. Diderot
Zevkle i yapan ve yaptndan zevk alan mutludur. Goethe
Byk sevinlere byk zahmetlere katlanarak ulalr. Goethe
Dnyada en byk ey kiisel mutluluu bilmektir. Tevfik Fikret
Mutluluk varlacak yer deil, yolculuun kendisidir. Bern Williams
Bir insann tek bana mutlu olmas utanlacak bir eydir. A. Camus
yimser mutlu bir sersem; ktmser, mutsuz bir sersemdir. Bemano
Birok insan mutluluu burnunun stnde unuttuu gzlk gibi etrafta arar. Droz
Mutlu olmak istiyorsak, hayatn cisimde deil, ruhta olduuna inanmalyz. Tolstoy
Mutluluu tatmann tek aresi onu paylamaktr. Byron
Mutluluk o kadar ok paradan, oluur ki, ilerinden daima birka eksiktir. Bossnet
Mutluluk erdemin dl olmayp kendisi bir erdemdir. Biz mutluluktan tutkularmz engelledii iin Haz
duymaz; tersine mutluluktan haz duyduumuz iin tutkularmz engelleyebiliriz. Spmoza
stediiniz baz eylere sahip olamamak, mutluluun bir parasdr. Bertrand Russe
Kendisinin mutlu olmadn dnmeyen hi bir kimse mutsuz deildir. Publius Syrus
Mutluluu engelleyen eylerden biri, hayattan ok fazla mutluluk beklemektir. Fontenelle
...125
Mutlu olduunuz zaman, size bu mutluluu veren faziletleri sonradan
A. Maurois
kaybetmeyiniz.
nsanlarn en bahtsz, dier insanlar sefil etmek suretiyle mesut olduunu zannedendir. Fenelon
Mutluluk maddi sevinlerden ibaret olsayd, ayra koan kzleri mutlu saymak gerekirdi. Hemklites
Giriimler her zaman mutluluu getirmez, ama bir giriim yapmadan da mutluluk yakalanmaz.
Benjamn Dsraeh
Ancak en silik rolmz bile kavradmz zaman, mutlulua kavuabileceiz. Ancak o zaman, erin
iinde yaayabilir, erin iinde lebiliriz. nk, yaama anlam veren ey, lme de verir. S. Exupery
Dnyada herkes mutlu olmak ister. Fakat sizi mutlu eden ey ne olduunuz ve ne yaptnz deil, sizin
gr ve duyuunuzdur. Dale Carnegie
nsanlarn mutluluklar yada mutsuzluklar, talihin olduu kadar kendi karakterlerinin de eseridir. La
Rochefoucauld
Mutluluk karmza kmasn beklemekle deil, karsna kmay bilmekle salanr. John Webster
Bir mutluluk kaps kapandnda dieri alr, ama biz kapanan o kapnn ardndan o kadar uzun sre
bakarz ki aclan kapy grmeyiz... Anonim
Yukarya bakma hep, gzlerin kamamasn Aalarda gr, huzur bulmak istersen Emein, aln terin,
karayla bulamasn Hrsn yenmeyi bil, mutlu olmak istersen
Gazanfer Sanltop
Farkl, srad kitaplar iin...
Biz
n
Jjr ,
Rkis Kitap - uuuuuu.akiskitap.com Farkl, srad kitaplar iin.

EHDS KIYAMET
Kitap - ujujuu.akiskitap.com Gazan/er Sanltop
Mutluluun ifreleri
Gerek Mutlulua Giden
Arka kapak yazs:
Mutlu Yaamak Herkesin Hakk!
Aslnda her sz kendine gre bir ifredir. Syleyenin sylemek
istedii ile dile getirdii farkl olduu gibi, dinleyenin duymak
istedii ile iittii farkldr. Mutluluk hakkndaki yazlar, gazete ve
dergilerin magazin sayfalarnn en gze batan stunlarnda ve en
arpc balklarla yer alyor.
nk insanlar gzel eyler duymak ve grmek istiyor.

O sayfalara artan bir ekilde ilgi gstermeleri de o heveslerinden
kaynaklanyor. Yani, artk herkes mutluluun peinde kouyor.
"Mutluluun ifreleri" yazarn iinden geenleri, 'kendilerini
mutlulua adam gnllere' arpc bir ekilde ulatrmak
istedii iin yazld.
stenildi ki, bu kitab okuyanlar, her an zc bir konunun cenderesine girildii gnmzde, "mutluluk"
zerine younlasnlar.
Bu kitapla birlikte 'mutluluu yakalama sanat'na bir adm daha
yaklaacaksnz. Artk her eyi gzel ynleriyle grmeye biraz daha
zen gstereceksiniz. Olur olmaz eyler iin kendinizi zmemeye
gayret edecek ve inann ounlukla da baaracaksnz...
Mutluluk yakanz hi brakmasn...

Gazanfer Şanlıtop-Mutluluğun Şifreleri

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Gazanfer Şanlıtop-Mutluluğun Şifreleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Gerek Mutlulua Giden 50 Yol

Endljans ierik Hizmetleri

Yeni izgi 0212 220 57 70

ubat 2005 stanbul

Kazanc Yokuu Gmsuyu

Fax: 0212 243 62 36

zbay Yaynclk markasdr.

Geni Yrekli Olun.................................................66

Mutluluk, eksiksiz bir honutluk durumu, saadet ve olgunluktur.

Gerek Mutlulua Giden 50 Yol

Mutluluk Paylamakla Byr

nce Salnz Dnn

Bizim zamanmzda "iyimser" ve "ktmser" yerine "nikbin" ve "bedbin" denilirdi. Hi unutmuyorum;

: Senin maln senin, benim malm benim.

: Senin maln senin, benimki de senin.

Hakikatte : Ne seninki senin, ne benimki benim. Hepsi de Allah'ndr.

Bilgisini paylamayan lim, zalimdir.

Sizlerle "retmen" balkl drtlm paylamak istiyorum:

lk bilgiler annemden, sonrakiler hep senden

Haklara Saygl Olun

Ve bir hadis4 erif: "Gzel sz, bir sadakadr."

Yaralar kayarak iyiletirilmez.

Yldzsz gece olur mu Gnesiz gndz Yapraksz aa ieksiz bahar

Ak olmaynca mek olmaz,i

Gerek Mutlulua Giden 50 Yol

Rkis Kitap - uuuuuu.akiskitap.com Farkl, srad kitaplar iin.

nk insanlar gzel eyler duymak ve grmek istiyor.

You might also like