LEAJEVI

Osnovna funkcija leaja jeste da nose osovine i vratila i omoguavaju njihovo

okretanje. Konstruisani su tako da mogu prihvatiti optereenja koja djeluju na osovine i
vratila te mogu sprijeiti njihovo pomicanje usljed tih optereenja. Na leajevima ugraenim
u sklop potrebno je izvriti dodatno uleitenje bilo da je u pitanju osiguranje sa podlokama
za uvrivanje leaja ili sa dodatnim postavljanjem kuita, koji se mogu dodatno osigurati
vijanim spojevima.
Prema vrsti trenja leaji se dijele na:
Valjane leaje,
Klizne leaje.
Prema pravcu djelovanja leajevi se dijele na:
Poprene ili radijalne,
Uzdune ili aksijalne.
Valjni leajevi prema vrsti optereenja ( Radijalni i Aksijalni )

a) Cilindrino valjkasti leaj za radijalno optereenje

b) Aksijalni kuglini leaj za aksijalno optereenje
c) Radijalni kuglini leaj za radijalno i aksijalno optereenje.

Oblici valjanih tijela kod leaja mogu se razvrstati prema oblicima valjanih tijela i prema
tome se dijele na:

a) leaj sa guglicom, b) leaj sa valjkom, c) leaj sa konusnim valjkom,

d) leaj sa bavastim valjanim tijelom, e) leaj sa iglicom.
Dimenzije jednorednog poprenog kuglinog leaja:
D Vanjski prenik , d unutranji prenik, B irina , r radijus zaobljenja

Proraun nosivosti leaja

Nosivost leaja je sposobnost noenja odreenog optereenja koja zavisi od
vrste leaja, materijala leaja, kvalitete izrade, vrsti i nainu optereenja, brzine obrtanja i o
radnoj temperaturi.
Nosivost leaja moe biti:
Statika i
Dinamika.
Statika nosivost Co - je ono doputeno optereenje kojim se smije opteretiti
valjni leaj kada je u stanju mirovanja i koje nee na valjnim stazama izazvati deformacije
vee od 1/10000 prenika valjnog tijela. Statika nosivost leaja je vea to je leaj vei.
Dinamika nosivost C - je ono optereenje u radu pri kojem leaj izdri 1 000 000 obrtaja bez
pojave znakova zamora materijala.
Izbor valjnog leaja se vri s obzirom na potrebne dimenzije tj. Vanjski prenik, unutranji
prenik i irinu leaja te u zavisnosti od potrebe dinamike nosivosti.
Dinamika nosivost leaja se rauna prema obrascu:
C Fekv

fL fz
N
f n ft

Gdje su:
Fekv [N]- ekvivalentno optereenje
FL - koeficijent vijeka trajanja (tablica 117, 118)
fn - koeficijent broja obrtaja (tablica 119,120)
ft - temperaturni koeficijent (tablica 121)
fz - koeficijent udara (tablica122)
Ekvivalentno optereenje je ono optereenje koje daje jednaku trajnost kao i stvarno
optereenje. Kod radijalnog leaja ekvivalentno optereenje je isto radijalno, a kod
aksijalnog isto aksijalnooptereenje.
Ekvivalentna sila se moe izraunati prema obrascu:
Fekv x Fr y Fa N

Gdje su:
Fr [N] radijalna (poprena) sila na leaj
Fa [N] aksijalna (uzduna) sila na leaj
x - koeficijent radijalnog optereenja (tablica 116)
y - koeficijent aksijalnog optereenja (tablica 116)

Koeficijent vijeka trajanja leaja moe se izraunati prema obrascu:

3

Lh
500

fL

Gdje su:
Lh [h] vijek trajanja leaja
= 3 - za kugline leaje
=10/3 - za ostale leaje
Koeficijent broja obrtaja moe se izraunati prema obrascu:
fn

Gdje je:

33,33
n

n min 1 - broj obrtaja leaja.

Vijek trajanja leaja moe se izraunati prema obrascu:

Lh 500 f L

Tabela 1.

Tabela 2.

Tabela 3.
6

Tabela 4.

Tabela 5.
8

Tabela 6.

Tabela 7.
10

Tabela 8.

TABELARNIE VRIJEDNOSI TIPOVA LEAJA:

11

Oznaka; Dimenzije; Nosivost.

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26