3.2.3.

Pribavljanje materijalnih sredstava

3.2.3.1.Zemljite kao stalno

sredstvo, raunovodstveno praenje sticanja

(nabavke), otuenja i ostalih transakcija , moe se u cjelosti primjeniti MRS-16

.Ipak ,pri obavljanju transakcija sa zemljitem potrebno je imati u vidu i odredbe
posebnih propisa koji ureuju upotrebu i promet ovih nekretnina.

Poljoprivredno zemljite u vlasnitvu drave moe se dati u zakup domaem ili

stranom (pravnom ili fizikom) licu ili se moe dati koncesija

za njegovo

koritenje .
Vezano za takvo koritenje, bilo zakupom ili koncesijom , ulaganja na takvom
zemljitu pravno lice vodi u knjigovodstvenim evidencijama (nematrijalna stalna
sredstva) kao ulaganja na tuim sredstvima (konto 018) koje se ako je dugoronog
karaktera amortizuje za pet godina (amortizacija se priznaje u porezne rashode).
Ovakva ulaganja mogu biti na primjer: ulaganja u kanale za odvodnjavanje,
postavljenje ograde, i druga poboljanja kvaliteta zemljita.
Meuti za razliku od zemljita uzetog u zakup ili putem koncesija- privredni
subjekt moe kupiti zemljite- takvo zemljite koje je kupljeno i upisano u
zemljine knjige sa pravom vlasnitva, evidentira se u poslovnim knjigama u
okviru materijalnih stalnih sredstava (konto 020).Za zemljite koje se vodi u
evidencijama privrednog subjekta u okviru materijalnih stalnih sredstava ne
obraunava se amortizacija.

Propisi koji ureuju operacije sa zemljitem :Zakon o poljoprivrednom zemljitu( sl.novine FbiH,broj
2/98; Zakon o zemljinim knjigama Slubene novine FbiH, br.19/03 i 54/04; Zakon o zadrugama
Sl.Novine FbiH br.28/98.
2
Zakon o koncesijama-Sl.Novine FbiH br .40/02.

Primjer :
1).Pravno lice Alpina uzelo je poljoprivredno zemljite u
najam(zakup) na rok od pet godina. Zakupnina za period od pet godina
iznosi 60.000 n.j. Ugovoreno je plaanje zakupnine mjeseno, na
poetku svakog mjeseca u iznosu od 1.000 n.j.
2)Poslovni dogaaji u raunovodstvu :
3
-a) porezna faktura plaena je (prva rata) 05.01.07 1.000 n.j.
-b) za radove na postavljanju cijevi za odvodnjavanje primljena je
faktura od dobavljaa 10.000 n.j. + 1.700 PDV-a;
-c) zemljite je spremno za upotrebu.
Zakupnine i najam
1.000(a)

PDV-u Ulazni
1.700 (b)

iro raun
1.000(a)

Dobavljai
11.700(b)

Nem.sr.u pripremi
10.000(b) 10.000(c)

Prava koritenja
10.000(c)

Zakon o PDV,l.25 stav-1ta.3 Usluge izdavanja pod zakup polj.i um.zemljita registr.u
zemlj.knjigama osloboeno plaanja PDV-a.

Primjer :

1)Privredno drutvo Alpina kupilo je graevinsko zemljite u vrijednosti 100.000 n.j.

4
2) Porezna uprava je utvrdila osnovicu poreza na promet (5%) u iznosu od 5.000 n.j.
3) Porez na promet nekretnina plaen je sa iro rauna.
4) Primljena je faktura za ureenje graevinskog zemljita u iznosu od 5.000 n.j.uveano
za PDV u iznosu od 850 n.j.
5) Graevinsko zemljite stavljeno je u upotrebu.

Investicije u toku- zemljita

100.000(1) 110.000(5)
5.000(2)
5.000(4)

PDVu UFA
850 (4)

Dobavljai
100.000(1)
5.850(4)

iro raun
5.000 (3)

Porez na pr.nekretnina
5.000(3)
5.000(2)

Gra zemljite u upotr

110.000(5)

3.2.3.2.Nabavka novosagraene graevine sa zemljitem

Kada se kupuje novosagraena graevina, tada se promet graevine odvija u sistemu
poreza na dodanu vrijednost (PDV-a), a promet zemljita u sistemu poreza na promet
nekretnina. Pri takvoj kupovini treba diobom na osnovu procjene utvrditi posebno :
zemljite,
-graevinski
objekat.
Prema MRS 16.t.58, Zemljita i zgrade su zasebna sredstva koja se obraunavaju i
iskazuju odvojeno,ak i kad se zajedno nabavljaju.
4

Zakon o PDV-u l.25stavka 2- Promet zemljita osloboen je PDV-a,plaa se porez na promet

nepokretnosti.

Troak sticanja zemljita odvojeno se utvruje od troka sticanja, odnosno graenja

objekta na tom zemljitu. To su zasebni imovinski oblici i s njima se u
raunovodstvu odvojeno postupa.
Novosagraenim graevinskim objektima , u smislu l.4 stav3.taka 4.Zakona o
porezu na dodanu vrijednost smatraju se objekti koji nisu upotrebljavani u svrhu za
koju su izgraeni i koji nisu bili predmet prijenosa prava raspolaganja, a obveznik
poreza PDV-a je prodavac novosagraene nekretnine.
Dakle, slijedi da nekretnine podlijeu oporezivanju PDV-om samo ako se radi o
prvom prijenosu prava raspolaganja na novosagraenim graevinskim objektima.

Primjer :
Drutvo Alpina kupilo je poslovnu zgradu za trgovinu i administraciju izgraenu
(nekoritenu) u sistemu PDV-a.
1.Od prodavca zgrade , saglasno ugovoru prinljena je porezna faktura:
Naziv
Koliina
dobra
(kom)
Zemljite
1
Posl.zgrade 1
ukupno

Cijena bez
PDV
100.000
1.000.000
1.100.000

Vrijedn.bez Stopa
PDV
PDV
100.000
Oslobo
1.000.000
17
1.100.000

Iznos
PDV
0,00
170.000
170.000

Vrijednost
sa PDV
100.000
1.170.000
1.270.000

2.Na osnovu prijave opinska komisija je izvrila procjenu nekretnine graevinskog

zemljita, a ispostava porezne uprave je razrezala porez na promet nekretnina (100.000 x
5%= 5.000) , sa iro rauna izvrena je uplata poreza.
3.Poslovna zgrada je stavljena u upotrebu:
-nabavna vrijednost (troak nabavke ) zemljita .............................105.000 n.j.
-nabavna vrijednost troak nabave graevine...............................1.000.000 n.j.
-ukupna nabavna vrijednost...........................................................1.105.000 n.j.

Knjienje u gl.knjizi:
Zemljite u pripremi
100.000(1) 105.000(3)
5.000(2)

Dobavljai
1.270.000(1)

Gra.zemljite
105.000(3)

Gra.objekti
1.000.000(1) 1.000.000(3)

iro raun
5.000(2a)

PDV na UFA
170.000(1)

Posl.zgrade
1.000.000(3)

Porez na promet.nekret
5.000(2a) 5.000(2)

3.2.3.3.Ulaganja u krugu tvornice

Ulaganja u krugu tvornice i oko druge graevine , odnosno oko tvornike hale , poslovne
zgrade ili oko druge graevine mogu se obavljati odmah po zavretku izgradnje ili
naknadno.
Ova ulaganja ssmatraju se graevinskim objektima, a s obzirom na ogranieni vijek
upotrebe , oni se amortizuju , kao i ostali graevinski objekti , o emu odluku donosi
uprava drutva ( o visini stope amortizacije).
Primjer: Drutvo _Progres- po zavretku izgradnje proizvodno-poslovne zgrade ,
odluilo je urediti poslovni prostor oko poslovne zgrade: postaviti ogradu, asfaltirati
prilazni put, staze i parkiralite.
Za realizaciju poslovne odluke uprave zakljuen je ugovor o graenju sa izvoaem
radova na iznos od 145.000,00 KM.
Poslovni dogaaji u raunovodstvu :
1.Od izvoaa radova primljena je porezna faktura-situacija:
- neto naknada (ograda, prilazni put i staze, parkiralita)........................ 145.000,00 KM
- porez na dodanu vrijednost 17% .............................................................24.650,00 KM
- ukupna faktura (ograda, prilazni putevi i staze,parkiralita) .................169.650,00 KM
2.U poreznoj fakturi-situaciji su specificirani radovi:

- ograda oko tvornikog kruga....................................................................45.000,00

- prilazni put i staze ....................................................................................75.000,00
- parkiralita ...............................................................................................25.000,00
- porez na dodanu vrijednost 17%..............................................................24.650,00
- ukupna faktura-situacija ........................................................................169.650,00
Utvren je troak nabave ( ograda, prilazni put i staze, parkiralita) po
Odluci menadmenta aktivirano- stavljeno u funkciju 145.000,00 KM
3. Plaeni su izvreni radovi sa iro rauna .............................................169.650,00
Knjienja u dnevniku:
Red Opis
.br
1. Investicije u toku- graevinski objekti
Ulazni PDV po fakturi-situaciji
Dobavljai
Za izvedene radove na ureenju kruga
2. Graevinski objekti-ograda
Graevinski objekti-prilazni put i staze
Graevinski objekti-parkiralita
Investicije u toku-graevinski objekti
Stavljanje objekata u funkciju
3. Dobavlja
iro raun
Za plaenu fakturu- situaciju ureenje
kruga

Konto
poziv
1
2
3

Duguje

KM
KM
KM
KM
KM
KM

Potrauje

145.000,00
24.650,00
169.650,00

4
5
6
1

45.000,00
75.000,00
25.000,00

3
7

181.350,00

145.000,00
181.350,00

Ulaganja u krugu tvornice su izdaci u ograde( oko kruga tvornice, dvorita), asfaltiranje
staza i parkiralita, ureenje pjeanih staza i drugo. Ova ulaganja smatraju se
graevinskim objektima i u toku eksploatacije se amortizuju.

3.2.3.4.Nabavka opreme
2.3.1.Nabavka opreme iz vlastitih izvora
Poslovni dogaaji u raunovodstvu investitora:

1.Za naruenu mainu dobavljau Enken uplaen je avans ...............70.200,00 KM,

2.Od drutva Enken primljena je faktura-avans sa sledeim elementima:
- naknada za mainu u uplaenom avansu.......................60.000,00 KM,
- PDV sadran u avansu 17%...........................................10.200,00 KM,
- uplaeni avans
70.200,00 KM,
3.Maina je primljena sa ulaznom fakturom Enken d.o.o. sa sljedeim elementima:
- naknada za isporuenu mainu............................................... 150.000,00 KM,
- PDV 17%..................................................................................25.500,00 KM,
- naknade i porez........................................................................175.500,00 KM,
- minus uplaeni Avans (60.000 +10.200=70.200).................. -70.200,00 KM,
- razlika za uplatu ......................................................................105.300,00 KM,
4.Primljena je faktura prevoznika Trans-(nije PDV-obveznik)na iznos....1.000,00 KM,
5.Primljena je faktura za montau maina Mont-d.o.o. sa sledeim elementima:
- naknada za montau........................................................2.500,00 KM,
- PDV.................................................................................. .425,00 KM,
- ukupno ............................................................................2.925,00 KM,
6.Faktura za testiranje maine Test d.o.o.(nije PDV-obveznik)...................400,00 KM,
7.Maina predata na upotrebu utvren troak nabavke maine.............153.900,00 KM,

Knjienje u dnevniku :
r.br.
1.

2.
3.a.
3.b.

4.
5.

6.
7.

Opis
Uplaeni avans za mainu
PDV u datom avansu-nije steeno pravo
na odbitak
iro raun
Za uplaeni Avans iz vl.sredstava
Avans po Avansnoj fakturi dobavljaa
PDV po Avansnoj fakturi
Za primljenu Avansu fakturu dobavlj
Investicije u toku-oprema
PDV-po ulaznoj fakturi dobavljaa
Dobavlja Enken d.o.o.-UFA
Istovremeno :
Dobavlja Enken d.o.o.
Storno po st.Av.Fakturi
Zatvaranje Avansa po dost.fakturi
Prijenos sa Avansa-po storno UAFA
Investicije u toku-prevoz maine
Dobavlja prevoznik
Za fakturu prevoznika
Investicije u toku- montaa maine
PDV u ulaznim fakturama
Dobavljai montaa maina
Po fakturi dobavljaa za montau
Investicije u toku- probni rad
Dobavljai-probni rad
Po fakturi dobavljaa za probu
Predaja maine na upotrebu
Investicije u toku- oprem
Aktiviranje osnovnog sredstva

Konto
1
2

Duguje
60.000,00
10.200,00

Potrauje

70.200,00

3
4
2

10.200,00

5
4

150.000,00
25.500,00

10.200,00

175.500,00
6
4
1

70.200,00
10.200,00-

5
6

1.000,00

5
4
6

2.500,00
425,00

5
6

400,00

7
5

153.900,00

60.000,00
1.000,00

2.925,00
400,00
153.900,00