LINIA DUGA cz.

II
1. Cel
Celem byo zbadanie modelu linii dugiej oraz odcinka kabla koncentrycznego w aspekcie przesyania
sygnaw elektrycznych. Badaniu poddano sygnay o czasie trwania mniejszym i wikszym ni
charakterystyczny czas opnienia linii. Zaobserwowano rwnie efekt pojemnociowy oraz
parametry wynikajce z nieidealnoci badanej linii (tumienie, waciwoci czstotliwociowe)

Amplituda A [V]

sygna pierwotny

0
-1

14
-6

Czas t [10 s]

- rodek linii

Amplituda A [V]

Dla rezystancji wyjciowej

3

sygna pierwotny

Dla rezystancji
wyjciowej
koniec linii

Amplituda A [V]

0
3
-1

14
Czas t [10 -6 s]

sygna pierwotny

0
-1

1
4

14
Czas t [10 -6 s]

- pocztek linii
Amplituda A [V]

Dla rezystancji wyjciowej

5

4
3
sygna pierwotny

sygna odbity
1
0
-1

14
Czas t [10 -6 s]

- rodek linii

Amplituda A [V]

Dla rezystancji wyjciowej

5
4
3

sygna pierwotny

sygna odbity
1
0
-1

14
Czas t

Dla rezystancji wyjciowej

[10 -6

s]

- koniec linii

Amplituda A [V]

5
4
3

superpozycja sygnau
pierwotnego i
odbitego

2
1
0
-1

14
Czas t [10 -6 s]

Dla wartoci obcienia na wyjciu dcej do nieskoczonoci, otrzymujemy przypadek rozwarcia

linii. Wspczynnik q wynosi q = 1 dlatego te sygna padajcy zostanie odbity z t sam faz. Na
powyszych wykresach widoczne s wic oba sygnay (padajc i odbity) w dodatniej czci osi
rzdnych.

Na pocztku linii: Sygna padajcy odpowiada sygnaowi podawanemu z generatora i nie wykazuje
adnego opnienia. Sygna odbity, ktry przebieg dwukrotno dugoci linii) ma opnienie 9.92
s, co w porwnaniu z wartoci teoretyczn 10 s pozwala wnioskowa o poprawnoci dokonanego
pomiaru. Amplituda sygnau odbitego jest o ok. 25% mniejsza w porwnaniu do wzorcowego sygnau
padajcego.
Na rodku linii: Tak jak na ogniwie nr 1 obserwowany jest impuls padajcy i odbity. Poniewa
przebyy ju one odpowiednio 1/2 oraz 3/4 dugoci linii ich opnienia (w przypadku idealnym)
powinny wynie odpowiednio 2.5 s oraz 7.5 s. Zmierzone wartoci tych opnie wyniosy
odpowiednio 2.34 s oraz 7.36 s, co biorc pod uwag efekty linii rzeczywistej, a take dokadno
dokonywanych przez nas odczytw, uznano za wynik poprawny i zgodny z oczekiwaniami.
Analogicznie do amplitud sygnaw obserwowanych na pocztku linii - amplituda sygnau odbitego
jest mniejsza ni sygnau padajcego, ale spadek wartoci amplitudy jest ju mniejszy - ok. 10%.
Na kocu linii: Sygna padajcy i odbity przebyy identyczn drog rwn jednej dugoci linii w
identycznym czasie. Poniewa odbicie nastpuje zgodnie w fazie z sygnaem padajcym nastpuje
superpozycja sygnaw (podwojenie amplitudy sygnau padajcego). W idealnym przypadku
amplituda superpozycjonowanego sygnau powinna wynie 4.0 V. Z uwagi na efekty linii rzeczywistej
zmierzono warto 3.56 V.

W kadym z analizowanych 9 przypadkw obcienia szerokoci impulsw (padajcych, odbitych i

superpozycjonowanych) mieciy si w dopuszczalnej granicy bdu wok wartoci 2 s, czyli
wartoci zadanej na sygna wzorcowy z generatora. Jest to zjawisko w peni poprawne, poniewa linia
duga nie wpywa na szeroko impulsw, a jedynie czas ich opnienia i amplitud.

3.2. Badanie przesyania przez lini dug impulsu prostoktnego o czasie trwania znacznie
wikszym od opnienia linii, warunkach dopasowania na wejciu.
Za pomoc generatora wygenerowano drugi impuls prostoktny o szerokoci 40 s i amplitudzie 2 V.
Nastpnie zbadano przejcie tego impulsu przez lini dug dla 4 rnych kombinacji ukadu tj. dla
dwch charakterystycznych przypadkw obcienia (R = 0, R ) i dwch miejsc na linii (na jej
pocztku i w rodku).
Dla kadej kombinacji parametrw uzyskano na ekranie oscyloskopu odmienne przebiegi
zaprezentowane poniej.
3

Dla rezystancji wyjciowej

- pocztek linii

Amplituda A [V]

Przez pierwsze 9,8 s obserwujemy sygna wejciowy o odczytanej amplitudzie 2.1V. W okolicach 10
s (dwukrotno czasu opnienia linii t0 = 5 s) na pocztku linii pojawia si impuls odbity, ktry z
uwagi na zerowe obcienie na wyjciu (zwarcie) posiada faz przeciwn do impulsu pierwotnego
(wejciowego). Nastpuje wic superpozycja destruktywna w wyniku ktrej amplituda zostaje
zmniejszona do wartoci 0.54 V. Gdyby podczas przejcia sygnau w linii nie zachodziy procesy
tumienia impuls odbity miaby identyczn amplitud jak sygna wejciowy, a na skutek przeciwnych
faz tych sygnaw wygasiyby si. Po 40 s (liczc od momentu nadania sygnau wejciowego) koczy
si sygna wejciowy i pozostaje jedynie sam impuls odbity. Jego amplituda wynosi -1.58V.

5
4
3
2
Sygna na oscyloskopie

1
0
-1

10

20

30

40

50

-2

Czas t [10 -6 s]

Dla rezystancji wyjciowej

- rodek linii

Opnienie sygnau wzgldem pocztku impulsu wejciowego wynosi 2,2 s co w przyblieniu mona uzna

za poprawn warto, ktra w pomiarze idealnym powinna wynosi poow czasu opnienia linii tj.
2,5 s. Przez kolejne 5 s (czas opnienia linii) przebieg ma warto amplitudy rwn 1,97 co
odpowiada amplitudzie wejciowego sygnau (2V). Po tym czasie, tj. ok.7,2 s do impulsu padajcego
dociera impuls odbity i analogicznie do wczeniejszego przypadku, z uwagi na przeciwno fazy,
zmniejsza amplitud superpozycjonowanego sygnau do wartoci 0,28 V. Po upywie 42 s od
momentu nadania impulsu na rodku linii pozostaje tylko sygna odbity z przeciwn faz o
amplitudzie -1.69 V.

Amplituda A [V]

5
4
3
2

Sygna na
oscyloskopie

1
0
-1
-2

10

20

30

40

50
Czas t [10 -6 s]

Dla rezystancji wyjciowej

- pocztek linii

Amplituda A [V]

Przez pierwsze 10,2 s obserwujemy sygna wejciowy o odczytanej amplitudzie 2.04V. W okolicach
10 s (dwukrotno czasu opnienia linii t0 = 5 s) na pocztku linii pojawia si impuls odbity, ktry z
uwagi na maksymalne obcienie na wyjciu (rozwarcie) posiada faz zgodn do impulsu
pierwotnego (wejciowego). Nastpuje wic superpozycja konstruktywna w wyniku ktrej amplituda
zostaje podwojona do wartoci 4,0 V. Po 40 s (liczc od momentu nadania sygnau wejciowego)
koczy si sygna wejciowy i pozostaje jedynie sam impuls odbity o amplitudzie 1,92 V.
5
4
3
Sygna na
oscyloskopie

2
1
0
0

10

20

30

40

50

Czas t [10 -6 s]
Dla rezystancji wyjciowej

- rodek linii

Opnienie sygnau wzgldem pocztku impulsu wejciowego wynosi 2,1 s co w przyblieniu mona uzna

za poprawn warto, ktra w pomiarze idealnym powinna wynosi poow czasu opnienia linii tj.
2,5 s. Przez kolejne 5,5 s (czas opnienia linii) przebieg ma warto amplitudy rwn 2,04 co
odpowiada amplitudzie wejciowego sygnau (2V). Po tym czasie, tj. ok.7,6 s do impulsu padajcego
dociera impuls odbity i analogicznie do wczeniejszego przypadku, z uwagi na zgodno fazy,
zwiksza amplitud sygnau do wartoci 3,96 V. Po upywie 42 s od momentu nadania impulsu na
rodku linii pozostaje tylko sygna odbity ze zgodn faz o amplitudzie 1,92 V.

Amplituda A [V]

5
4
3
2

Sygna na oscyloskopie

1
0
0

10

20

30

40

50
Czas t [10 -6 s]

3.3. Efekt pojemnociowy

W sytuacji gdy rezystancja wewntrzna rda sygnau i rezystancja obcienia s duo wiksze
od wartoci rezystancji falowej Rf to wewntrz linii nastpi seria wielokrotnych odbi. Odpowied
na wejciowy sygna jednostkowy bdzie, w takiej sytuacji, przebiegiem narastajcym w sposb
schodkowo (jak na rys.1). Poniewa obwiednia tej odpowiedzi przypomina reakcj ukadu czysto
reaktancyjnego (rys.2) zjawisko to nazywamy efektem pojemnociowym linii dugiej niedopasowanej.

Rys.1. Odpowied na sygna jednostkowy linii dugiej

przy obcieniu wejcia i wyjcia
.
Lini cig zaznaczono przebieg,
Lini przerywan zaznaczono obwiedni.

Rys.2. Odpowied na sygna jednostkowy

idealnego ukadu reaktancyjnego

Podczas laboratorium udao si zaobserwowa taki efekt dziki podaniu na lini dug sygnau
prostoktnego o szerokoci
. Pomiaru dokonano na rodku linii dugiej (25 ogniwo) w
warunkach nieskoczenie duej rezystancji na obu kocach. Zmierzony czas narastania wynis:

Aby porwna otrzymany wynik z wartoci teoretyczn naley obliczy teoretyczny czas
narastania
. Korzystajc z danych:

Liczba ogniw
Indukcyjno
Pojemno

Rezystancja charakterystyczna

Staa czasowa wynosi:

Zwizek pomidzy sta czasow, a czasem narastania:

Podstawiajc uzyskan sta czasow

otrzymujemy: