Professional Documents
Culture Documents
Chuong 1
Chuong 1
Im(z ) = Im(z) , z = z .
S phc -z = -x - jy l s phc i ca z = x + jy.
Hai s phc z1 = x1 + jy1 v z2 = x2 + jy2 gi l bng nhau nu x1 = x2 v y1 = y2.
2. Cc php tnh v s phc:
a. Php cng: Cho hai s phc z1 = x1 + jy1 v z2 = x2 + jy2. Ta gi s phc
z = (x1 + x2 ) + j(y1 + jy2 )
l tng ca hai s phc z1 v z2.
Php cng c cc tnh cht sau:
(giao hon)
z1 + z2 = z2 + z1
(kt hp)
z1 + (z2 + z3) = (z1 + z2) + z3
b. Php tr: Cho 2 s phc z1 = x1 + jy1 v z2 = x2 + jy2. Ta gi s phc
z = (x1 - x2 ) + j(y1 - jy2 )
l hiu ca hai s phc z1 v z2.
c. Php nhn: Cho 2 s phc z1 = x1 + jy1 v z2 = x2 + jy2. Ta gi s phc
z = z1.z2 = (x1x2-y1y2) + j(x1y2 + x2y1)
l tch ca hai s phc z1 v z2.
Php nhn c cc tnh cht sau:
(tnh giao hon)
z1,z2 = z2.z1
(z1.z2).z3 = z1.(z2.z3)
(tnh kt hp)
z1(z2 + z3) = z1.z2 + z2.z3 (tnh phn b)
(-1.z) = -z
z.0 = 0. z = 0
j.j = -1
d. Php chia: Cho 2 s phc z1 = x1 + jy1 v z2 = x2 + jy2. Nu z2 0 th tn ti
mt s phc z = x + jy sao cho z.z2 = z1. S phc:
1
z=
y x y 2 x1
z1 x1x 2 + y 1 y 2
=
+ j 1 22
2
2
z2
x2 + y2
x 2 + y 22
2 + 5 j (2 + 5 j)(1 + j) 3 + 7 j
3 7
=
=
= + j
2
1 j
1 j
2
2 2
z + z = ( x + jy) + ( x jy) = 2x = 2 Re z
V d 3:
V d 4:
Tm cc s thc tho mn phng trnh:
(3x - j)(2 + j)+ (x - jy)(1 + 2j) = 5 + 6j
Cn bng phn thc v phn o ta c:
20
36
x=
y=
17
17
V d 5: Gii h phng trnh:
z + j = 1
2 z + = 1 + j
Ta gii bng cch dng phng php Cramer v c kt qu:
1
j
z=
1+ j 1
2 j (2 j)(1 + 2 j) 4 + 3 j
=
=
=
1 j
1 2j
5
5
2 1
1
j
2 1+ j
j 1 ( j 1)(1 + 2 j) 3 j
=
=
=
=
1 j
1 2j
5
5
2 1
V d 6: Chng minh rng nu a thc P(z) l mt a thc ca bin s phc z vi cc
h s thc:
2
k =0
k =0
k =0
P( z ) = a k z n k = a k z n k = a k z n k = P( z )
T kt qu ny suy ra nu a thc P(z) c cc h s thc v nu l mt
nghim phc ca n tc P() = 0 th cng l nghim ca n, tc P( ) = 0.
3. Biu din hnh hc: Cho s phc z = x + jy. Trong mt phng xOy ta xc nh
im M(x,y) gi l to v ca s phc z. Ngc li cho im M trong mt phng, ta
bit to (x,y) v lp c s phc z = x + jy. Do ta gi xOy l mt phng phc.
Ta cng c th biu din s phc bng mt vec t t do c to l (x,y).
4. Moun v argumen ca s phc z: S phc z c to v l M. Ta gi di r ca
vec t OM l moun ca z v k hiu l z .
Gc xc nh sai khc 2k c gi l argumen
ca z v k hiu l Argz:
M
r = z = OM
y
r
Argz = Ox, OM = + 2 k
acrtg x
arg z = + acrtg
x
+ acrtg x
khi x > 0
khi x < 0, y 0
khi x < 0, y < 0
Vi x = 0 t nh ngha ta c:
3
arg z = 2
2
khi y > 0
khi y < 0
z.z = z
T cch biu din s phc bng vec t ta thy s phc (z1 - z2) biu din
khong cch t im M1 l to v ca z1 n im M2 l to v ca z2. T suy ra
| z | = r biu th ng trn tm O, bn knh r. Tng t | z - z1 | = r biu th ng
trn tm z1, bn knh r; | z - z1 | > r l phn mt phc ngoi ng trn v | z - z1 | < r
l phn trong ng trn .
Hn na ta c cc bt ng thc tam gic:
| z1 + z2 | | z1 | + | z2 | ; | z1 - z2 | || z1 | - | z2 ||
T nh ngha php nhn ta c:
z1.z2 = r1.r2 [(cos1cos2 - sin1sin2) - j(sin1cos2 + sin2cos2)]
= r1.r2 [cos(1 + 2) + jsin(1 + 2)]
Vy: | z1.z2 | = | z1 |.| z2 |
Arg(z1.z2 ) = Argz1 + Argz2 + 2k
Tng t, nu z2 0 th:
z1 r1
= [cos(1 - 2) + jsin(1 - 2)]
z 2 r2
z
z1
= 1
z2
z2
z
Arg 1 = Argz1 + Argz2 + 2k
z2
5. Cc v d:
V d 1: 3 + 2 j = 32 + 2 2 = 13
V d 2: Vit phng trnh ng trn A(x2 + y2) + 2Bx + 2Cy + D = 0 vi cc h s
A, B, C, D l cc s thc trong mt phng phc.
Ta t z = x + jy nn z = x jy .
x 2 + y 2 =| z |2 = z.z
Mt khc
2x = z + z
zz
2y =
= j(z z )
j
Thay vo phng trnh ta c:
Azz + B(z + z ) Cj(z z ) = 0
4
hay Az z + Ez + Ez + D = 0
6. Dng lng gic ca s phc: Nu biu din s phc z theo r v ta c:
z = x + jy = r(cos + jsin)
y l dng lng gic s phc z.
V d: z = -2 = 2(cos + jsin )
Cc php nhn chia dng s phc di dng lng gic rt tin li. Ta c:
z1 = r1 (cos + j sin )
z 2 = r2 (cos + j sin )
Nh vy:
cos(n + 1). cos cos 2 cos(n + 1) + cos + sin(n + 1). sin sin 2
s = Re(s + jt ) =
(cos 1) 2 + sin 2
cos(n + 1). cos + sin(n + 1). sin cos(n + 1) + cos 1
=
2 2 cos
cos cos(n + 1) + cos n 1
=
2(1 cos )
5
Tng t ta tnh c
t = Im(s+jt)
Khi biu din s phc di dng lng gic ta cng d tnh c cn bc n ca n.
Cho s phc z = r(cos + jsin) ta cn tm cn bc n ca z, ngha l tm s phc sao
cho:
n = z
trong n l s nguyn dng cho trc.
Ta t = (cos + jsin) th vn l phi tm v sao cho:
n(cosn + jsinn) = r(cos + jsin)
Ngha l
n = r
v
n =
+ 2 k
Kt qu l: = n r ; =
n
C th, cn bc n ca z l s phc:
o = n r cos + j sin
n
n
+ 2
+ 2
1 = n r cos
+ j sin
n
n
. . . . . .
+ 2(n 1)
+ 2(n 1)
n 1 = n r cos
+ j sin
n
n
z2z1=z
z2
z1
z z2
=
hay z = z1.z2
z1
1
w
w
3
4
V d z = 1 j = 2e
Biu din s phc di dng m rt tin li khi cn nhn hay chia cc s phc:
z1 = r1e j
z 2 = r2 e j
z1z 2 = r1r2 e j( + )
z1 r1 j( )
= e
z 2 r2
9. Mt cu Rieman: Ta xt mt mt cu S tm (0, 0, 0.5), bn knh 0.5 (tip xc vi
mt phng xOy ti O). Mt phng xOy l mt phng phc z vi Ox l trc thc v Oy
l trc o. on thng ni im z = x + jy c to v l N ca mt phng phc vi
im P(0, 0, 1) ca mt cu ct mt cu ti im M(a, b, c). Ta gi M l hnh chiu
7
Trn hnh a l min n lin, hnh b l min nh lin v hnh c l min tam lin.
Hng dng trn bin L ca min l hng m khi i trn L theo hng th phn
ca min G k vi ngi lun nm bn tri.
Ta v tia Ou1 sao cho ( Ox, Ou1 ) = . Sau v tia Ou2 sao cho ( Ox , Ou 2 ) = .
6
3
Mi im z nm trong u1Ou 2 u c argumen tho mn iu kin bi ton. Ngc li
Vy min < arg z < l phn mt phng gii hn bi hai cnh Ou1 v Ou2
6
3
y
y
u2
u1
O
-1
= 2
z x + jy ( x + jy)( x jy) x + y 2 x 2 + y 2 x 2 + y 2
Vy:
x
y
u= 2
v= 2
2
x +y
x + y2
V d 2: Tch phn thc v phn o ca hm w = z3
Ta c: w = z 3 = ( x + jy) 3 = x 3 + 3 jx 2 y + 3 j2 xy 2 + j3 y 3 = ( x 3 3xy 2 ) + j(3x 2 y y 3 )
Vy: u = x 3 3xy 2
v = 3x 2 y y 3
10
Rt gn ta c:
1
1
w = (1 j)(z 2 + z 2 ) + (1 + j) zz + jz
4
2
V d 4: Cho w = x2 - y2 + 2jxy. Hy biu din w theo z
2
2
z+z
z + z z z
2 z z
Ta c: w =
+j
+ 2 j
2
2
2
2
j
2
z z2
z + z z z z + z
z + z z z
Hay: w =
2
=
+
= z2
+
2
2
2 2
2 2
3. Php bin hnh thc hin bi hm bin phc: biu din hnh hc mt hm
bin s thc ta v th ca hm s . m t hnh hc mt hm bin s phc ta
khng th dng phng php th na m phi lm nh sau:
Cho hm bin phc w = f(z), zE. Ly hai mt phng phc xOy (mt phng z)
v uOv (mt phng w). V mi im z0E ta c mt im w0 = f(z0) trong mt phng
w. Cho nn v mt hnh hc, hm w = f(z0 xc nh mt php bin hnh t mt phng
z sang mt phng w. im w0 c gi l nh ca z0 v z0 l nghch nh ca w0.
Cho ng cong L c phng trnh tham s x = x(t), y = y(t). nh ca L qua php
bin hnh w = f(z) = u(x, y) + jv(x, y) l tp hp cc im trong mt phng w c to
:
u = u[x(t), y(t)]
(3)
v = v[x(t), y(t)]
Thng thng th nh ca ng cong L l ng cong c phng trnh tham s (3)
Mun c phng trnh quan h trc tip gia u v v ta kh t trong (3). Mun tm
nh ca mt min G ta coi n c qut bi h ng cong L.Ta tm nh ca L.
Khi L qut nn min G th qut nn min l nh ca G.
4. Cc hm bin phc thng gp:
a. V d 1: Hm w = kz (k > 0)
t z = rej , w = ej = krej . Ta c = kr, = + 2k . Vy y l mt php co
dn hay php ng dng vi h s k
11
v
z
w
x
b. V d 2: w = zej ( R)
t z = rej , w = ej = rejej = rej(+). Ta c = r, = + + 2k. Nh vy y l
php quay mt phng z mt gc .
y
c. V d 3: w = z + b vi b = b1 + jb2
t z = x + jy w = u + jv, ta c:
u = x + b1 ; v = y + b 2
Vy y l mt php tnh tin
y
z
b
b
x
f. V d 6: w = | z |. z
t z = rej , w = ej ta c: = r2 ; = + 2k. Min D = {z: 0 < < } c bin
n dip ln chnh n, ngha l na mt phng phc Imz > 0 c bin thnh na mt
phng phc Imw > 0.
g. V d 7: w = 3 z
Vi z 0 th w c 3 gi tr khc nhau. t z = rej , w = ej ta c: = 3 r ;
2k
k = +
. Min D = {z: 0 < < } c nh l ba min: B1 = w : 0 < < ;
3
3
3
<<
B2 = w :
< < ; B3 = w :
3
3
3
3. O HM CA HM PHC
1. Gii hn ca hm bin phc: nh ngha gii hn v lin tc ca hm bin phc
cng tng t nh hm bin thc.
a. nh ngha 1: Gi s f(z) l hm xc nh trong ln cn ca zo(c th tr zo). Ta
ni s phc A l gii hn ca f(z) khi z dn ti zo nu khi | z - zo | 0 th | f(z)-A0.
Ni khc i, vi mi > 0 cho trc, lun lun tn ti > 0 khi | z - zo | < th
|f(z)-A| < .
Ta k hiu: lim f( z) = A
z z o
zzo
x xo
y yo
lim v( x , y) =
xxo
y yo
13
w
w w
= 1
=
= 1 nn lim
y0 x
z jy
x 0
w
c nhng gii hn khc
z