A.

GII THIU CHUNG

I. MC CH T BO V
Trong h thng in, my bin p l mt trong nhng phn t quan trng nht
lin kt h thng sn xut, truyn ti v phn phi. V vy, vic nghin cu cc tnh
trng lm vic khng bnh thng, s c... xy ra vi MBA l rt cn thit.
bo v cho MBA lm vic an ton cn phi tnh y cc h hng bn
trong MBA v cc yu t bn ngoi nh hng n s lm vic bnh thng ca my
bin p. T ra cc phng n bo v tt nht, loi tr cc h hng v ngn
nga cc yu t bn ngoi nh hng n s lm vic ca MBA.

II. CC H HNG V TNH TRNG LM VIC

KHNG BNH THNG XY RA VI MBA
II.1. S c bn trong MBA:
S c bn trong c chia lm hai nhm s c trc tip v s c gin tip.
1. S c trc tip l ngn mch cc cun dy, h hng cch in lm thay i
t ngt cc thng s in.
2. S c gin tip din ra t t nhng s tr thnh s c trc tip nu khng
pht hin v x l kp thi (nh qu nhit bn trong MBA, p sut du tng cao...).
V vy yu cu bo v s c trc
A B C
A
C
tip phi nhanh chng cch ly MBA b s A B C
c ra khi h thng in gim nh
hng n h thng. S c gin tip
khng i hi phi cch ly MBA nhng
phi c pht hin, c tn hiu bo cho
nhn vin vn hnh bit x l. Sau y
phn tch mt s s c bn trong thng
gp.
II.1.1. Ngn mch gia cc pha
trong MBA ba pha:
Dng ngn mch ny (hnh 2.1) rt
him khi xy ra, nhng nu xy ra dng
ngn mch s rt ln so vi dng mt pha.

53

a/

b/

c/

Hnh 2.1: Ngan mch nhieu pha

trong cuon day MBA

II.1.2. Ngn mch mt pha:

% ca dong I1xmax

100
80

Dong chm

60

IS

Ix

IS

40

Dong s cap

20
0

Hnh 2.2: Ngan mch mot pha chm at

Khong cach
t trung tnh
en iem
chm (%
cuon day)

20

40

60

80

100

Hnh 2.3: Dong ien chm at mot pha

ca MBA noi at qua tong tr

C th l chm v hoc chm li thp MBA. Dng ngn mch mt pha ln

hay nh ph thuc ch lm vic ca im trung tnh MBA i vi t v t l vo
khong cch t im chm t n im trung tnh.
Di y l th quan h dng in s c theo v tr im ngn mch (hnh
2.3). T th ta thy khi im s c dch chuyn xa im trung tnh ti u cc
MBA, dng in s c cng tng.
II.1.3. Ngn mch gia cc vng dy ca cng mt pha:
Khong (7080)% h hng MBA l t
chm chp gia cc vng dy cng 1 pha bn
trong MBA (hnh 2.4).
Trng hp ny dng in ti ch
ngn mch rt ln v mt s vng dy b ni
ngn mch, dng in ny pht nng t chy
cch in cun dy v du bin p, nhng
dng in t ngun ti my bin p IS c th
Hnh 2.4: Ngan mch gia cac vong
vn nh (v t s MBA rt ln so vi s t
day trong cung mot pha
vng dy b ngn mch) khng cho bo v
rle tc ng.
Ngoi ra cn c cc s c nh h thng du, h s dn, h b phn iu chnh
u phn p ...

II.2. Dng in t ho tng vt khi ng MBA khng ti:

Hin tng dng in t ho tng vt c th xut hin vo thi im ng
MBA khng ti. Dng in ny ch xut hin trong cun s cp MBA. Nhng y
khng phi l dng in ngn mch do yu cu bo v khng c tc ng.

II.3. S c bn ngoi nh hng n tnh trng lm vic ca MBA:

3. Dng in tng cao do ngn mch ngoi v qu ti.
4. Mc du b h thp do nhit khng kh xung quanh MBA gim t ngt.
5. Qu in p khi ngn mch mt pha trong h thng in...

54

B. CC LOI BO V THNG S DNG

BO V MBA
I. BO V CHNG S C TRC TIP BN TRONG
MBA
I.1. Bo v qu dng in:
I.1.1. Cu ch:
Vi MBA phn phi nh thng c bo v ch bng cu
ch (hnh2.5). Trong trng hp my ct khng c dng th cu
ch lm nhim v ct s c t ng, cu ch l phn t bo v qu
dng in v chu c dng in lm vic cc i ca MBA. Cu
ch khng c t trong thi gian qu ti ngn nh ng c khi
ng, dng t ho nhy vt khi ng MBA khng ti...

CC

I.1.2. Rle qu dng in:

My bin p ln vi cng sut (1000-1600)KVA hai dy
qun, in p n 35KV, c trang b my ct, bo v qu dng in
c dng lm bo v chnh, MBA c cng sut ln hn bo v Hnh 2.5
qu dng c dng lm bo v d tr. nng cao nhy cho
bo v ngi ta dng bo v qu dng c kim tra p (BVQIKU). i khi bo v ct
nhanh c th c thm vo v to thnh bo v qu dng c hai cp (hnh 2.6). Vi
MBA 2 cun dy dng mt b bo v t pha ngun cung cp. Vi MBA nhiu
cun dy thng mi pha t mt b.
IS
en rle tha
hanh chung

+
RI

RI

RT
-

Hnh 2.6: S nguyn l bo v qu dng ct nhanh v c thi gian

I.2. Bo v so lch dc:

i vi MBA cng sut ln lm
vic li cao p, bo v so lch (87T)
c dng lm bo v chnh. Nhim v
87T
chng ngn mch trong cc cun dy v
u ra ca MBA.
Bo v lm vic da trn nguyn tc so snh trc tip dng in hai u
phn t c bo v. Bo v s tc ng a tn hiu i ct my ct khi s c xy ra
trong vng bo v (vng bo v l vng gii hn gia cc BI mc vo mch so lch).

55

Th
+
RI

RI

RI

Rth

en rle tha
hanh chung

Hnh 2.7: S o nguyen l bo ve so lech MBA 2 cuon

day

Khc vi bo v so lch cc phn t khc (nh my pht...), dng in s cp

hai (hoc nhiu) pha ca MBA thng khc nhau v tr s (theo t s bin p) v
v gc pha (theo t u dy). V vy t s, s BI c chn phi thch hp cn
bng dng th cp v b s lch pha gia cc dng in cc pha MBA.
Dng khng cn bng chy trong bo v so lch MBA khi xy ra ngn mch
ngoi ln hn nhiu ln i vi bo v so lch cc phn t khc.
Cc yu t nh hng nhiu n dng khng cn bng trong bo v so lch
MBA khi ngn mch ngoi l:
6. Do s thay i u phn p MBA.
7. S khc nhau gia t s MBA, t s BI, nc chnh rle.
8. Sai s khc nhau gia cc BI
cc pha MBA.
V vy, bo v so lch MBA thng
RI
dng rle thng qua my bin dng bo
ho trung gian (loi rle in c in hnh I
IIT WN
WN
nh rle PHT ca Lin X) hoc rle so IS
WlvT
W
lvS
lch tc ng c hm (nh loi ZT ca
WcbI
Lin X).
WcbII
Hnh 2.8 cho s nguyn l mt
pha ca bo v so lch c dng my bin
dng bo ha trung gian. Trong my
bin dng bo ha trung gian c hai nhim I
IIS
IIIT
v chnh:
9. Cn bng cc sc t ng do
dng in trong cc nhnh gy nn tnh
trng bnh thng v ngn mch ngoi
Hnh 2.8: S o nguyen li bo ve so lech
theo phng trnh:
co dung may bien dong bao hoa trung gian
IIT(WcbI + WlvS) + IIIT(WcbII + WlvS) = 0

10. Nh hin tng bo ha ca

mch t lm gim nh hng ca dng in khng cn bng Ikcb (c cha phn ln
dng khng chu k).

56

I.3. Bo v MBA ba cun dy dng rle so lch c hm:

Nu MBA ba cun dy ch c cung cp ngun t mt pha, hai pha kia ni
vi ti c cc cp in p khc nhau, rle so lch c dng nh bo v MBA hai
cun dy (hnh 2.9a). Tng dng in th cp hai BI pha ti s cn bng vi dng
in th cp BI pha ngun trong iu kin lm vic bnh thng. Khi MBA c hn
mt ngun cung cp, rle so lch dng hai cun hm ring bit b tr nh hnh 2.9b.
Nguon
co the co
nguon

Nguon
ti
a/

c ham

c ham

87

c lviec

b/

87

c lviec

Hinh 2.9: S o bo ve so lech co ham

MBA ba cuon day
I.4. Bo v chng chm t cun dy MBA:
i vi MBA c trung tnh ni t, bo v chng chm t mt im trong
cun dy MBA c th c thc hin bi rle qu dng in hay so lch th t
khng. Phng n c chn tu thuc vo loi, c, t u dy MBA.
Khi dng bo v qu dng th t khng bo v ni vo BI t trung tnh
MBA, hoc b lc dng th t khng gm ba BI t pha in p c trung tnh ni
t trc tip (hnh 2.10). i vi trng hp trung tnh cun dy ni sao ni qua tng
tr ni t bo v qu dng in thng khng nhy, khi ngi ta dng rle
so lch nh hnh 2.12a. Bo v ny so snh dng chy dy ni t IN v tng dng
in 3 pha (IO). Chn IN l thnh phn lm vic v n xut hin khi c chm t trong
vng bo v. Khi chm t ngoi vng bo v dng th t khng (IO tng dng cc
pha) c tr s bng nhng ngc pha vi dng qua dy trung tnh IN.
+
RI
+

+
RT

RI
IN

Hnh 2.10: S nguyn l bo v chng chm t MBA

bng bo v qu dng in

57

Cc i lng lm vic v hm nh sau:

I lv = &I N
(2-1)
I& h1 = I& N + I& o ; I& h2 = I& N I& o
(2-2)
Cc dng in hm c phi hp vi nhau v ln to nn tc dng hm
theo quan h:
I h = k( &I N &I 0 &I N + &I 0 )
(2-3)
Vi &I N : dng dy ni t; &I o &I A + &I B + &I C; k: hng s t l.
Kho st cch lm vic ca rle so lch th t khng:
Khi chm t bn ngoi:
&I o ngc pha vi &I N v bng nhau v
tr s: &I o = &I N .
Gi thit chn k=1, lc
&I
h2
I lv = I& N , I h = I& N + I& N I& N I& N = 2 I& N ,
I
I& o
H2
I h = 2I lv .
&I
h1
Khi chm t bn trong, ch
&I N
c thnh phn qua trung tnh: I& 0 = 0 ;
H1
&I lv = I& N ;
Cuon lviec &I
lv
I h = I& N 0 I& N + 0 = 0.
Hnh 2.11: S o nguyen ly bo ve so lechth t
khong co ham
Qua phn tch trn ta thy, khi
chm t bn trong thnh phn hm
khng xut hin. Nh th ch cn
dng
chm t nh xut hin khi chm t trong vng bo v (vng gii hn gia cc BI),
bo v s cho tn hiu tc ng. Ngc li khi chm t bn ngoi tc ng hm rt
mnh.
Nu cun sao MBA ni t qua tng tr cao, rle so lch 87N c th khng
nhy tc ng, ngi ta c th thay bng rle so lch chng chm t tng tr cao
64N (hnh 2.12b). Rle so lch tng tr cao c mc song song vi in tr R c tr
s kh ln.
Trong ch lm vic bnh thng hay ngn mch ngoi vng bo v (vng
gii hn gia cc BI), ta c:
&I o = &I o &I N
(2-4)
Nu b qua sai s ca BI, ta c dng in th cp chy qua in tr R bng
khng v in p t ln rle cng bng khng, rle s khng tc ng.
Khi chm t trong vng bo v, lc I0 = 0 nn I0 = IN ton b dng chm
t s chy qua in tr R to nn in p rt ln t trn rle, rle s tc ng.
IA
IB
IC
IN

IO
Rle so lech
th t khong

64N

IO
R

IN

87N

Z
a/

b/

Hnh 2.12: S o nguyen ly bo ve so lech th t khong

58

RL

I.5. Bo v MBA t ngu:

Bo v chnh MBA t ngu cng l bo v so lch. Bo v da trn c s nh
lut Kirchoff, l tng vect dng in vo ra cc nhnh ca i tng bo v
bng khng (ngoi tr trng hp s s).
A
B
C

a/
87

87

b/

87

87

a
b
T
c

Hnh 2.13: Bo ve so lech MBA t ngau

Bo v so snh dng in thuc hai nhm: nhm BI ni vo u cc MBA v

nhm BI ni vo trung tnh MBA. Nu bo v ch dng mt bin dng t trung
tnh MBA, cc BI t u cc MBA c ni thnh b lc th t khng v ni n
mt rle, khi to thnh bo v so lch chng chm t bn trong MBA t ngu
(hnh 2.13a).
Trong trng hp cun th ba (cun tam
gic) khng ni vi ti, my bin p t ngu
dng lin kt h thng siu cao p v cao p.
S bo v c th thc hin nh hnh 13b, cc
BI c phi hp trn mi pha gn trung tnh
(im cui ca cun dy MBA) v dng 3 rle,
lc bo v p ng chng ngn mch nhiu
87T
pha v mt pha bn trong cun dy chnh MBA
t ngu. S ny khng p ng khi s c
cun dy th ba, bo v cho cun dy th ba
Hnh 2.14: S o nguyen ly bo
trong trng hp ny ngi ta thng dng bo
ve so lech MBA t ngau
v qu dng in.
Bo v tt c cc cun dy MBA t ngu
tng t nh bo v cho MBA ba cun dy (hnh
2.14).

II. BO V CHNG S C GIN TIP BN TRONG

MBA
C cc loi bo v sau:
Rle kh (BUCHHOLZ).
Bo v qu nhit.
Rle pht hin tc tng, gim p sut du.
Bo v dng du b iu p.
S dng loi no l tu quan im ca nh sn xut v tu tng c my.
Thng c dng ph bin l rle kh (hnh 2.15).

59

II.1. Rle kh Buchholz (96B):

Rle hot ng da vo s bc hi ca du my bin p khi b s c v mc
h thp du qu mc cho php.

Bnh du ph
Phao 1

96B
T thng du
MBA

Phao 2

n bnh
du ph

Thng
MBA

b)

a)

Hnh 2.15: Nguyn l cu to (a) v v tr b tr trn MBA ca rle hi

Rle kh c t trn on ng ni t thng du n bnh dn du ca

MBA. Rle c hai cp tc ng gm c hai phao bng kim loi mang bu thu tinh
c tip im thu ngn hay tip im t. ch lm vic bnh thng trong bnh
y du, cc phao ni l lng trong du, tip im rle trng thi h. Khi kh bc
ra yu (v d v du nng do qu ti), kh tp trung ln pha trn ca bnh rle y
phao s 1 xung, rle gi tn hiu cp 1 cnh bo. Nu kh bc ra mnh (chng hn
do ngn mch cun dy MBA t trong thng du) lung kh di chuyn t thng du
ln bnh dn du y phao s 2 xung gi tn hiu i ct my ct ca MBA.
Mt van th c lp trn rle: Khi th nghim rle, lp my bm khng kh
nn vo u van th. M kha van, khng kh nn bn trong rle cho n khi phao
h xung ng tip im.
Mt nt nhn th kim tra s lm vic ca 2 phao. Khi nhn nt th n
na hnh trnh, s tc ng c kh cho phao trn h xung (lc ny c 2 phao ang
nng ln v rle cha y du) ng tip im bo hiu (cp 1) ca phao trn. Tip
tc nhn nt th n cui hnh trnh, s tc ng c kh cho phao di cng b h
xung (do phao trn h xung ri) ng tip im m my ct (cp 2) ca phao
di.
Da vo thnh phn v khi lng hi sinh ra ngi ta c th xc nh c
tnh cht v mc s c. Do trn rle hi cn c thm van ly hn hp kh
sinh ra nhm phc v cho vic phn tch s c. Rle hi tc ng chm thi gian lm
vic ti thiu l 0,1s; trung bnh l 0,2s.

II.2. Rle bo v qu nhit cun dy MBA (26W):

Nhit nh mc my bin p ph thuc ch yu vo dng in ti chy qua
cun dy MBA v nhit ca mi trng xung quanh. Tu theo tng loi cng nh
cng sut nh mc ca MBA m di nhito cho php ca chng c th thay i,
thng thng nhit ca cun dy di 95 C c xem l bnh thng.
Thit b ch th nhit cun dy c trnh by nh hnh 2.39 (tng t thit
b ch th nhit du).

60

 o nhit cun dy MBA ngi ta thng dng thit b loi AKM 35,
y l thit b s dng in tr nhit c phn t t nng c cp in t bin dng
pha cao v h my bin p. Rle nhit cun dy gm bn b tip im (mi b c
mt tip im thng m, mt tip im thng ng vi cc chung) lp bn trong
mt nhit k c kim ch th.
Thit b ch th nhit
cun dy

Hnh 2.40: Thit b ch th nhit cun dy

C cu rle gm: ch th quay ghi s o, mt b phn cm bin nhit, mt

ng mao dn ni b phn cm bin nhit vi c cu ch th. Bn trong ng mao dn
l cht lng c nn li. S co gin ca cht lng trong ng mao dn thay i theo
nhit m b cm bin nhn c, tc ng ln c cu ch th v bn b tip im.
ng thi, tc ng ln c cu ch th v cc tip im, cn c mt in tr t nng.
Cun dy th cp ca mt my bin dng in t ti chn s my bin p c ni
vi in tr t nng. chnh nh cho phn t t nng, ngi ta s dng mt
bin tr t t iu khin cnh my bin p. Tc dng ca in tr t nng (ty
theo dng in qua cun dy my bin p) v b cm bin nhit ln c cu o cng
cc b tip im s tng ng vi nhit im nng, nhit ca cun y.
C 4 vt iu chnh nhit t tr s tc ng cho 4 b tip im. Ty
theo thit k, cc tip im rle nhit c th c ni vo cc mch, bo hiu s
c nhit cun dy cao, mch t ng m my ct c lp my bin p, mch
t ng khi ng v ngng cc qut lm mt my bin p.
Rle nhit cun dy hot ng 2 cp:
Cp 1: Khi nhit cun dy MBA 115oC s bo ng bng tn hiu n
ci.
Cp 2: Khi nhit cun dy MBA l 120oC th bo ng bng tn hiu n
ci v tc ng i ct my ct c lp my bin p ra khi li.
Ngoi ra, rle nhit cun dy MBA cn c tc dng a cc tn hiu i
iu khin h thng lm mt cho MBA. V d i vi MBA lm mt bng qut thi
th h thng qut mt s lm vic khi nhit cun dy MBA t n mt trong cc
nhit du. H thng ny
gi tr 750C cun cao, 800C cun h v 600C i vi
s dng khi nhit cun dy v du MBA gim 100C di cc gi tr khi ng
trn.

II.3. Rle nhit du (26Q):

o nhit lp du trn s dng hai ng h. Mt ng h nhit du
bo tn hiu 800C v mt ng h nhit du tc ng ct my ct 900C. Cc
ng h ny s dng nguyn l cm ng nhit . Phn t cm ng nhit c b
trong hp nh v c t gn nh ca thng du ca my bin p.

61

Dng
ti

Tn hiu ra

nh my bin p

Phn t cm ng nhit

Phn t sinh nhit

Hnh 2.38: Cch lp rle nhit trong my bin p

Rle nhit du gm c c cu ch th quay ghi s o, mt b phn cm

bin nhit, mt ng mao dn ni b phn cm bin nhit vi c cu ch th. Bn trong
ng mao dn l cht lng (dung dch hu c) c nn li. S co gin ca cht lng
(trong ng mao dn) thay i theo nhit m b phn cm bin nhit nhn c, s
tc ng c cu ch th v cc tip im. Cc tip im s i trng thi m thnh
ng, ng thnh m khi nhit cao hn tr s t trc. B phn cm
bin nhit c lp trong l tr bc kn, pha trn np my bin p, bao quanh l
tr l du, o nhit lp du trn cng ca my bin p. Thng dng nhit k
c 2 (hoc 4) vt iu chnh nhit c th t sn 2 (hoc 4) tr s tc ng cho 2
(hoc 4) b tip im ring r lp trong nhit k. Khi nhit cao hn tr s lp t
cp 1, rle s ng tip im cp 1 bo tn hiu s c nhit du cao ca my
bin p. Khi nhit tip tc cao hn tr s cp 2, rle s ng thm tip im cp 2
t ng ct my ct, ct in my bin p, ng thi cng c mch i bo hiu s
c ct do nhit du cao (B phn ch th nhit nh hnh 2.39).
Trong :
1. B phn cm bin nhit.
2. ng mao dn (capillary tubo).
3. Kim ch th nhit .
4. Hai vt iu chnh nhit hai b tip im .
5. Hai b tip im rle nhit du .
Nhit mi trng s dng : -100C n 700 C.
Thang o
: -200C 0 +1300C.
Thang iu chnh
: -200C0 0 +1300C.
Sai s ca tr s o c
: + 3 C.
Khong sai bit tc ng ca tip im : 10-14.

II.4. Cu to rle mc du ti my bin p (33):

Thit b ch th
mc du b
i nc

Thit b ch th
mc du thn
my
du

ng du ni
n b i nc

ng du ni n thn
my
ng th c bnh
silicagel

Hnh 2.41: V tr lp rle mc du ti my bin p

62

Rle mc du gm hai b tip im lp bn trong thit b ch th mc du,

my bin p c b i nc in p c ti (b iu p di ti) th thng gin n du
c chia lm hai ngn (hnh 2.41). Ngn c th tch chim phn ln thng gin n,
c ni ng lin thng du qua rle hi n thng chnh my bin p ( c th tch
gin n du cho my bin p). Ngn c th tch chim phn nh hn nhiu ca thng
gin n, s c ni ng lin du n thng cha b iu p di ti. Thng chnh
my bin p v thng b i nc c thit k ring r, khng c lin thng du vi
nhau. V vy, c hai thit b ch mc du lp ti hai u thng gin n o mc
du ca hai ngn thit b ch th mc du my bin p v thit b ch th mc du b
iu p di ti.
1
2
4

9
8
5
3
7

Hnh 2.42: Cu to ca thit b ch th mc du

1. V my.
6. Kim ch th.
2. Vng m .
7. Mt ch th.
3. Phao.
8. Thanh quay.
4. Nam chm vnh cu.
9. Trc quay.
5. Nam chm vnh cu.

C cu ca thit b ch th mc du gm hai b phn (hnh 2.42): B phn iu

khin v b phn ch th. B phn iu khin c mt phao (3), thanh quay (8) trc
quay (9) c lp nam chm vnh cu (4). B phn iu khin lp trn v my (u
thng gin n) c vng m. B phn ch th gm kim ch (6) lp trn trc mang mt
nam chm vnh cu (5). B phn ch th c lm bng nhm trnh b nh hng
t trng nam chm v chng nh hng ca nc.
Khi mc du nng h th phao (3) nng h theo. Chuyn ng nng h ca
phao c chuyn thnh chuyn ng quay ca trc (9) nh thanh quay (8). Khi
quay t trng do nam chm (4) s iu khin cho nam chm (5) quay sao cho hai
cc khc tn (N v S) ca hai nam chm i din nhau (hai cc cng tn c lc y,
hai cc khc tn c lc ht nhau). Do vy kim ch th quay theo nam chm (5), ghi
c mc du trn mt ch th. B phn ch th cng tc ng ng m cc tip im
rle mc du a tn hiu vo mch bo ng hoc mch ct ty theo tng thit
k.

II.5. Bo v p sut tng cao trong my bin p (63):

Rle bo v d phng cho my bin th lc, ch danh vn hnh l R.63. Khi
c s c trong my bin p, h quang in lm du si v bc hi ngay, to nn p
sut rt ln trong my bin p. Thit b an ton p sut lp trn np thng chnh my
bin p s m rt nhanh (m ht van khong 2ms) thot kh du t thng chnh
MBA ra mi trng ngoi, p sut trong thng chnh s gim. Trong thit b an ton
p sut c gn rle p sut.

63

 S khi ca bo v R.63 ti trm:

Tn hiu t BI

Ct my ct

Hnh 2.43: S khi bo v R.63

tnh trng lm vic bnh thng, van a b nn bi l xo nn lm kn thng

chnh my bin p. Khi c s c bn trong thng chnh my bin p th p sut trong
thng chnh tng cao s ln hn p lc nn ca l xo, van a s chuyn ng thng
ln, lm h thnh khe h xung quanh chu vi van a. Kh s thot ra ti khe h vng
m, lm gim p sut trong thng. Khi van a di chuyn ln th cng tc ng ln
ci ch th c kh bung ln, ng thi tc ng tip im rle p sut gi tn hiu ti
mch bo ng v t ng ct my ct c lp my bin p ra khi li in. Khi p
sut tr li bnh thng, mun ti lp li MBA th phi nhn ci ch th c kh ( b
bung ln) v v tr c, ng thi t li rle p sut bng nt nhn.

II.6. Bo v p sut tng cao trong b i nc my bin p (R.63

OLTC):
Rle bo v tc ng theo p sut thng iu p di ti my bin p lc, l
bo v d phng cho my bin p. Ch danh vn hnh trn s bo v l R.63
OLTC (On Load Tap Changer).
Cu to v nguyn l vn hnh ca rle tng t nh R.63 ni trn. Khi
c s c bn trong thng i nc my bin p th rle s tc ng v t ng ct my
ct c lp MBA ra khi li in.
S khi ca bo v R.63 OLTC ti trm:
Tn hiu t BI

Ct my ct

R.63
Hnh 2.44: S khi bo v R63 OLTC

R86.

Mun ti lp li MBA sau khi rle tc ng phi t li Rle kha trung gian

II.7. Rle kha trung gian (86):

Rle kha trung gian R.86 thng c dng l loi kiu MVAJ-21 nh ch
to GEC ALSTOM.
c im v ng dng ca rle nh sau:
Thit b ny dng ngt mch in vi an ton cao, c bit chng c
th dng ngt mch in hoc iu khin cc hot ng ng ngt do tn hiu
c gi ti t cc rle khc. Rle ny c th hot ng hai ch tc thi hoc
c thi gian tr hon.
Rle MVAJ c kh nng dp tt c s phng in do in dung.
Rle MVAJ l loi thit b bo v dng gim st s hot ng ca cc
loi rle bo v khc.
Nguyn tc hot ng:

Rle MVAJ-21 ch hot ng khi cc rle khc (c lin quan) lm vic.

Khi rle bo v chnh ca thit b hot ng th cng ng thi tc ng rle R.86

64

lm vic. R.86 hot ng s c lp ngun iu khin ca cc rle iu khin khc.

Mun ti lp li s lm vic bnh thng ca mch iu khin cc thit b th phi t
li R.86.

Nguon

Th

+
RI

RT

Hnh 2.17: S o nguyen

ly bo ve qua ti

III. BO V CHNG NGN MCH NGOI V QU

TI
III.1. Bo v qu ti (BVQT):
C chc nng bo tn hiu qu ti MBA. Dng bo v qu dng in. MBA
hai dy qun bo v c b tr pha ngun (hnh 2.17), my bin p ba dy qun bo
v qu ti c th b tr hai hoc c ba dy qun. Bo v qu ti ch b tr mt pha
v i bo tn hiu sau mt thi gian nh trc.
Tuy nhin rle dng in khng th phn nh c ch mang ti ca
MBA trc khi xy ra qu ti. V vy i vi MBA cng sut ln ngi ta s dng
nguyn l hnh nh nhit thc hin bo v chng qu ti.
Bo v loi ny phn nh mc tng nhit nhng thi im kim tra khc
nhau trong my bin p v tu theo mc tng nhit m c nhiu cp tc ng khc
nhau: cnh bo, khi ng cc mc lm mt bng tng tc tun hon ca khng
kh hoc du, gim ti my bin p.
Nu cc cp tc ng ny khng mang li hiu qu v nhit my bin p
vn vt qu gii hn cho php v ko di qu thi gian quy nh th my bin p s
c ct ra khi h thng.

III.2. Bo v dng in tng cao do ngn mch ngoi:

Thng thng ngi ta dng bo v qu dng in. V nguyn tc vi MBA
ba cun dy khi c ba cp in p u c th c ngun cung cp nn t mi cp
in p mt b.

65

Vi MBA ba cun dy v MBA t ngu mt trong cc b bo v dng in

cc i thng l bo v c hng ( m bo tnh chn lc gia cc bo v).
nng cao nhy ngi ta dng bo v dng in th t nghch (BVI2) km theo mt
rle dng in c kim tra p. Cc bo v chng dng in tng cao do ngn mch
ngoi dng lm bo
v d tr cho bo v
TA
CA
chnh ca MBA khi
ngn mch nhiu pha
+
MBA, n cn lm
RU
T BU noi
bo v d tr cho
vao thanh
bo v ca cc phn
+
+
RT
gop TA
+
t ln cn nu iu
kin nhy cho
+
RI
RW
php.
RW
RI
Hnh 2.18 cho
s nguyn l bo
LI2
LU2
v chng ngn mch
ngoi cho my bin
p t ngu. Trong
+
rle nh hng
T
BU
noi
vao
cng sut (RW) ch
+
+
thanh gop CA
tc ng khi hng
RT
cng sut ngn mch
RI
RI
RU
truyn t my bin
p n thanh gp cao
LI2
p, cn theo chiu
ngc li th khng
T BU noi vao
thanh gop TA
tc ng.
HA
Hnh 2.18: S o nguyen ly bo ve chong ngan mch ngoai

C. TNH TON BO V RLE CHO MBA

C s tnh chn bo v rle cho MBA:
Cn phi bit cc thng s ca MBA do nh ch to cung cp trn nhn
my hoc trong cc catalogue:
V d vi MBA ba pha hai cun dy:
Loi
MBA

C iu
chnh
in p

SBm

Thng s sn xut
Um cun Un(%) Pn Po
dy
Uc Uh

Io(%)

Dng ngn mch ln nht, nh nht xut hin trong cc dng ngn mch.
Cc thng s, c tnh ca my bin dng in, bin in p.
Cc yu cu bo v rle ca MBA.

66

U1

51

SHT

50
N2

U2

N1

I. BO V QU DNG IN
I.1. Cu ch:
Cu ch c chn theo iu kin sau:
Icc Kat.Im

(2-5)

Vi Im: dng lm vic nh mc pha t cu ch; Kat h s an ton ly bng 1,2.

S liu tham kho t cu ch cho MBA cp in p 11 Kv

Cng sut MBA
Cu ch
S (KVA)
I (A)
Im
tct (s)
100
5,25
16
3
200
10,5
25
3
300
15,8
36
10
500
26,2
50
20
1000
52,5
90
30

I.2. Bo v qu dng in:

Chn my bin dng in cho bo v.
nh mc th cp ca BI c tiu chun ho l 5A hoc 1A.
BI c chn c dng nh mc s cp bng hay ln hn dng nh mc
cun dy MBA m n c t. i vi MBA hai cun dy dng nh mc s cp
v th cp MBA ph thuc cng sut nh mc ca MBA v t l nghch vi in p.
i vi MBA ba cun dy dng nh mc ph thuc vo cun dy tng ng.
SBm
I lv m =
(2-6)
3U Bm

Vi SBm: cng sut nh mc ca my bin p.

UBm: in p nh mc ca MBA.

67

I.2.1. Bo v ct nhanh:
Xc nh dng ngn mch s cp cc i chy qua ch t bo v khi ngn
mch ngoi (INngmax) ti im N1 trong hnh.
U1
I Nngmax = I (3)
(2-7)
xht
N1 =
3(x B + x ht )
Trong :

xB: in khng ca MBA, x B =

U N %.U2Bm
100.SBm

xht: in khng ca h thng.

xB
N1

Dng in khi ng bo v:
I k = K at .I Nngmax

(3)

(2-8)

vi Kat l h s an ton, Kat = (1,3-1,4)

Dng khi ng th cp ca rle :

I kR =

(3)
K at .K s
.I Nngmax

(2-9)

nI

K (3)
s : h s k n s ni dy ca BI.
Kim tra nhy ca bo v ng vi tnh trng ngn mch hai pha trn cc
MBA pha ni vi ngun trong ch lm vic cc tiu ca h thng (imN2).
I
(2-10)
K n = Nmin 2
I K
Thi gian bo v: t = 0sec.
I.2.2. Bo v qu dng c thi gian:
Xc nh dng khi ng ca bo v:
K .K
(2-11)
I k = at mm .I lv max
K tv
y dng Ilv max dng lm vic max qua ch t bo v. Trong trng hp
khng bit c th ly Ilv max = IBm . Vi MBA ba cun dy dng Ilv max ly tng ng
ca tng cun.
Kat: h s an ton (1,1 - 1,2).
Kmm: h s m my (1,3 - 1,8).
Ktv: h s tr v (0,85 - 0,9).

Dng khi ng ca rle:

Kim tra nhy ca bo v:

I kR =

K (3)
s .I k

Kn =

Yu cu K n 1,5 : khi lm bo v chnh.

nI

I N1min
I k

(2-12)
(2-13)

y IN1min dng ngn mch nh nht qua bo v khi ngn mch trc tip
cui vng bo v (im N1). Dng ngn mch tinh ton l dng ngn mch hai pha
nn:
U1
I (2)
N1 =
3.(x1 + x 2 )

68

Trong :

- x1 :in khng th t thun tng n im ngn mch, x1 = x1B + x1ht.

- x2 : in khng th t nghch tng n im ngn mch, x2 = x2B + x2ht.
Yu cu K n 1,2: khi lm bo v d tr (ngn mch cui vng d tr).
Nu nhy khng t yu cu, phi dng bo v qu dng c kim tra p
(BVQIKU). Lc dng khi ng ca bo v c tnh:
K
(2-14)
I k = at .I lv max
K tv
Khng k n Kmm v sau khi ct ngn mch ngoi cc ng c t khi ng
nhng khng lm in p gim nhiu v bo v khng th tc ng.
in p khi ng ca RU< :
U
(2-15)
U k = lv min
K at .K tv
Kat =1,2, Ktv =1,15, Ulv min: in p ti ch t bo v trong iu kin t khi ng
ca ng c sau khi ct ngn mch ngoi. Thng thng c th ly (0,7-0,75) Um .

Thi gian lm vic thng c phn thnh 2 cp:

Cp th nht ct my ct th cp:
tc1 = t(2) + t
vi
- t(2): thi gian tc ng ln nht ca bo v k n.
- t: bc chn lc v thi gian (0,3 - 0,5)sec.
Cp thi gian th hai ct tt c cc my ct ca MBA:

(2-16)

tc2 = tc1 + t

(2-17)

I.3. Bo v dng th t nghch:

tng nhy cho BVQIKU, ngi ta s dng kt hp vi BVI2 (hnh 2.19).
Khi , bo v qu dng ch b tr mt pha chng ngn mch ba pha v nhy
c kim tra theo dng ngn mch ba pha th cp:

I (3)
K n = N1min 1.5
I k
Dng khi ng ca BVI2:
K
I 2k = at .I Bm . Vi Kat = 1,2; Ktv = 0,85
K tv

RI

RU

(2-19)

N1

2MC

1MC

(2-18)

Ct 1 v 2 MC
Ct 2MC

RI

LI2

RT

t BU thanh
gop

Hnh 2.19: S o nguyen l bo ve qua dong co kiem tra ap ket hp

BVI2 tac ong co thi gian
69

U1

51N

N 1(n)

U2

Hnh 2.20: S o nguyen ly bo

ve chong chm at MBA
bang bo ve qua dong ien

II. Bo v qu ti

Dng khi ng ca bo v qu ti :
Dng khi ng ca rle :

K at .I Bm
K tv
K (3)
.I
I kR = s k
nI

I k =

(2-20)
(2-21)

Kat = 1,05; Ktv = 0,85

IBm: dng nh mc pha t bo v tnh theo cng sut nh mc MBA.

Thi gian t ca bo v:
t = tbv max + t

(2-22)

tbv max : thi gian ln nht ca bo v ln cn.

III. BO V DNG TH T KHNG (BVI0) CA

MBA TRONG MNG C DNG CHM T LN
III.1. Bo v I0 MBA mt pha ni t:
Dng khi ng s cp BVIO c chn theo hai iu kin :
Theo iu kin chnh nh khi dng khng cn bng khi ngn mch
I k > I kcbmax
(2-23)
ngoi:
Theo iu kin phi hp v nhy vi cc bo v ng dy ni vo
thanh gp ca trm:
I k K at .3I ott
(2-24)
Trong :
K at : h s an ton khi phi hp c th chn Kat = (1,1-1,2).
I ott : dng th t khng (TTK) ti ch t bo v, ng vi dng ngn mch no gy
ra dng TTK ln nht.

Khi chn I k theo iu kin (2-24) th iu kin (2-23) cng c tho mn,
v vy thng ch tnh theo iu kin (2-24).

70

 nhy ca bo v:
Khi lm bo v chnh:
3I
(2-25)
K n = 0min 1,5
I K
Ly (3I0min ) khi ngn mch trn thanh gp ca trm.
Khi lm bo v d tr: Kn 1,2. Lc dng 3I0min l dng b nht khi ngn
mch cui vng d tr.
in khng TTK ca MBA
Vi MBA hai dy qun in khng th t thun (TTT) bng in khng th
t nghch (TTN) bng in khng th t khng X1B = X2B = X0B .
MBA ba pha ba dy qun ni /Yo/Y loi ny thng c s dng vi
cun ni vi my pht in, cun Yo ni vi thanh ci cao p, cun Y l trung p
35KV thng trung tnh khng ni t. Do vy tng tr TTK ca loi ny bng tng
tr TTT ca cun Yo. Nu t ni dy /Yo/Yo, vi cun c ti, in khng TTK
ca mi cun chnh bng TTT,
MBA t ngu in khng TTK ca mi cun chnh bng in khng TTT.
Up
I 1(n) =
(2-26)
(x1 + z(n)
)

Dng ngn mch

(n)

NM 1 pha(A)
1
NM 2 pha chm t (B,C) 1,1

Zn

I n0

x2 + x0
x 2 .x 0
x2 + x0

I1
x2
I1
x2 + x 0

Trong :
- n: dng ngn mch.
x1
x1
- Io: dng in th t khng.
x2
x2
x0
- z(n)
: Tng tr s c thm vo.

- x1: in khng th t thun ti im ngn mch. x0

- x2: in khng th t nghch ti im ngn
mch.
N1(1,1)
N1(1)
- x0: in khng th t khng ti im ngn mch.
V d ta c s thay th tnh ton MBA hai cun
dy ca hnh 2.20.
Xc nh dng th t khng khi ngn mch mt pha v dng th t khng khi
ngn mch hai pha chm t trn thanh gp (im N1 khi bo v lm nhim v bo
v chnh). Chn gi tr ln hn lm gi tr tnh ton dng khi ng, gi tr nh hn
dng kim tra nhy ca bo v. Khi bo v lm nhim v d tr dng 3I0min
ly cui vng bo v (cui ng dy di nht ni n thanh ci MBA t bo v).

III.2. Bo v I0 my bin p c hai pha ni t dng rle qu dng

in:
MBA c hai dy qun ni t trc tip (hnh 2.21), dng 3I0 i nh hnh
v. Trong :
IoN2(1-2): dng 3Io do ngun I cung cp khi ngn mch chm t ti N2.
IoN1(2-1): dng 3Io do ngun II cung cp khi ngn mch chm t ti N1.
IoN1(1-1): dng th t khng tng cung cp n im ngn mch N1.
IoN2(2-2): dng th t khng tng cung cp n im ngn mch N2.
V th, cn t BVI0 c hng, thng c 2-3 cp tc ng.

71

Cp I: L BVI0 ct nhanh, phi hp vi BVI0 ng dy ni n thanh ci

pha t bo v:
(2-27)
I k I = K atK fm I k Iz max
Trong :
Kat: h s an ton, Kat = 1,1.
I
Kfm: h s phn mch I0, K fm = 0 bve.
I 0 day
I0 bv: dng I0 qua ch t bo v.
I0 dy: dng I0 qua ng dy c Ik Iz max.
IkIz max: dng chnh nh cp 1 ca BVI0 ng dy c tr s ln nht trong tt
c cc ng dy ni n thanh ci MBA c bo v.
Thi gian chnh nh:
(2-28)
tI = tIzmax+t
tIzmax: thi gian tc ng ca bo v ng dy c Ik Iz max.
Cp II: Chn phi hp vi cp 2 ca BVI0 ng dy, tnh tng t nh cp
I trn, thay k hiu I bng k hiu II.
nhy cp I v cp II:
N1
N2
I
3I 0min
II
(2-29)
KnI =
1,5
I K I
I0N1(1-1)
I0N1(2-1)
3I 0min
(2-30)
K n II =
1,5
I K II
I0N2(2-2)
trong 3I0min ly vi ngn mch ngay trn
thanh gp ca trm.
Cp III: L bo v qu dng in v
III
hng, tnh nh BVI0 ca MBA c mt pha ni
Hnh 2.21: Dong ngan mch vi at
t.
MBA co hai day quan noi at

IV. TNH TON CC BO V SO LCH

IV.1. Bin dng cho bo v so lch:
Nh ni trn vi bo v so lch MBA s u dy BI c chn c
th b s lch pha gia dng in cc pha MBA do t u dy MBA gy ra. V d
MBA c t u dy /Y-11 th dng th cp lch 300 so vi dng s cp. dng
in th cp MBA khng lch pha nhau, ngi ta ni mch th cp ca BI ngc li,
ngha l pha ni sao ca MBA ngi ta ni BI theo kiu v ngc li. Mc ch l
trnh dng khng cn bng qu ln chy qua bo v so lch trong trng thi lm vic
bnh thng cng nh khi ngn mch ngoi c th lm cho bo v tc ng nhm. S
u dy BI theo cc cch u cc cun dy MBA khc nhau nh hnh 2.22.
* V d cch chn my bin dng: my bin p hai cun dy Sm= 20 MVA,
Um =110 Kv/ 6 Kv, t ni dy MBA Y/ -11.
+ Chn my bin dng cp in p 110 Kv, mch th cp BI ni nn dng
in cun dy bng dng in pha. Do vy dng in tnh ton chn BI pha cao
p bng:
3.S m
3.20.103
I sC =
=
= 181,8A
3.U m
3.110
Chn loi bin dng 200/5 A.

72

+ Chn bin dng pha h 6 kV. Mch th cp BI ni sao. Dng in tnh ton
chn BI pha h p bng:
Sm
20.103
I sH =
=
= 1937A
3.U m
3.6
Chn bin dng loi 2000/5 A.
Dng in th cp BI hai pha tng ng bng:
I
I tC = sC . 3 = 4,55A
nI
I sH
= 4,84A
nI
chnh lch dng in th cp hai pha bng :
I tC I tH
4,55 4,84
.100 =
.100 = 6.4%
I tC
4,55
I tH =

Gn y, trong rle so lch hin i ngi ta thc hin vic cn bng pha
v tr s dng in th cp cc pha ca MBA ngay trong rle so lch.
/Y-1

B C

/Y-11

N
A

a/

a b c

B C

11

a b c

b/

Y/-11
Y/-1

B C

c/
C

A
A

a b c

B C

d/

11

a
B

73

b
c

a b

Y/Y-6

Y/Y-0

B C

e/

a b c

B C

f/

a
b

b
c

a b c
c
B

Hnh 2.22: S o noi day mch th cap may bien dong phu hp vi to noi day MBA:
A, B, C: vect dong ien s cap pha A, B, C ca MBA.
a, b, c: vect dong ien th cap pha a, b, c ca MBA.

IV.2. Bo v so lch dng in c s dng bin dng bo ha trung

gian:(Loi PHT)
Trnh t tnh ton:
1. Xc nh dng s cp tt c cc pha ca MBA hoc bin p t ngu c
bo v. Dng ny c xc nh tng ng cng sut nh mc (cng sut nh mc
ca cun dy khe nht) cn i vi MBA t ngu th tng ng vi cng sut
truyn qua ca n.
Xc nh t s bin dng da vo dng in s cp va tnh trn. Theo cc
t s bin i ca t my bin dng tnh cc dng th cp tng ng trong cc nhnh
ca bo v : I IT , I IIT , I IIIT
i khi ngi ta chn t s bin dng ln hn gi tr tnh ton ca n c
th chn s vng dy ca BIG gn vi gi tr tnh ton ca n hn, do lm tng
nhy ca bo v.
Lp bng gi cc tr tnh ton trn:
STT
1
2
3
4

Gi tr bng s cho pha

UC
UT
UH

Tn gi cc i lng
Dng s cp cc pha ca MBA
tng ng vi cng sut nh mc
H s bin i ca BI
T ni dy ca BI
Dng th cp trong cc nhnh ca
bo v tng ng vi cng sut nh
mc

Chn pha c gi tr dng in s cp ln nht lm pha c bn.

2. Xc nh dng ngn mch s cp cc i chy qua MBA khi ngn mch
ngoi trong ch lm vic cc i tt c cc pha ca MBA.
'
3. Tnh ton dng in khng cn bng s cp cha k n thnh phn I "kcbtt
do chn s vng dy khng chnh xc gy ra.

74

Dng khng cn bng s cp ton phn tnh theo cng thc sau:
'
'
I kcbtt = I 'kcbtt + I 'kcbtt
+ I "kcbtt

(2-31)

Vi:

- I 'kcbtt : thnh phn do sai s ca my bin dng gy nn:

I 'kcbtt = K kck .K n.fi .I Nng max

(2-32)

Kkck: h s k n thnh phn khng chu k trong qu trnh qu . i vi

rle PHT c my bin dng bo ha vi cun dy ngn mch, h s ny ly bng 1.
Kn: h s ng nht ca cc my bin dng, i vi bo v MBA thng ly
bng 1.
fI: sai s cc i cho php ca BI, fI max= 10%.
I Nngmax : thnh phn chu k ca dng ngn mch chy qua MBA khi ngn
mch ba pha trc tip ngoi vng bo v.
I "kcbtt : thnh phn do vic iu chnh in p ca MBA c bo v gy nn.
'
I 'kcbtt
= U I Nng max + U I Nng max

(2-33)

Trong o :
U, U: sai so tng oi do viec ieu chnh ien ap cac pha ca MBA c
bo ve lay bang na khong ieu chnh cho tng pha tng ng. ong thi khi tnh so
vong day ca may bien dong bao hoa trung gian phi lay gia tr trung bnh ca ien
ap pha co ieu chnh.
I Nng max va INng max: thanh phan chu ky ca dong chy qua pha co ieu
chnh ien ap ca MBA khi ngan mch ngoai tnh toan.
'
I "kcbtt
: thanh phan do viec chn so vong day cac pha khong c bn
khong phu hp vi gia tr tnh toan ca chung gay nen:
W WI
W WII
'
(2-34)
I "kcbtt
.I INng max + IItt
= Itt
.I IINng max
WItt
WIItt
Trong :

WItt, WIItt: s vng tnh ton ca cc cun dy my bin dng bo ha trung

gian i vi cc pha khng c bn xc nh theo yu cu cn bng sc t ng khi
ngn mch ngoi v lm vic bnh thng.
I cbT.Wcb = I IT .WItt = I IIT .WIItt
(2-35)
WI ,WII: cc s vng c chp nhn (s nguyn) ca cun dy my bin
dng bo ha trung gian cc pha khng c bn tng ng .
Biu thc (2-33) v (2-34) vit cho MBA ba pha v MBA t ngu. i vi
MBA hai cun dy cn b bt s hng th hai v phi ca cc biu thc ny.
4. Xc nh s b gi tr dng khi ng ca bo v Ik cha k n thnh
"'
phn I kcbtt .
Theo iu kin chnh nh khi gi tr tnh ton ln nht ca dng khng cn
bng tnh ton:

I k K at .I kcbtt
(2-36)
Vi Kat: h s an ton k n sai s ca rle v d tr, c th ly bng 1,3.
Theo iu kin chnh nh khi gi tr nhy vt ca dng in t ho khi ng
MBA khng ti :

75

I k K.I mB
(2-37)
Trong : ImB l dng in nh mc tng ng vi cng sut nh mc ca
MBA (ca cun dy c cng sut ln nht) v vi cng sut mu ca MBA t ngu
cha k n h s nhit i ho, ly theo pha c bn.
K: l h s chnh nh chn trong khong 1,0 - 1,3 khi tnh ton bo v my
bin dng bo ha trung gian.
Theo hai iu kin (a) v (b) ta chn gi tr ln nht lm gi tr tnh ton.
5. S b kim tra nhy c th xc nh xem c th dng rle PHT c
hay khng hay phi dng rle c c tnh hm loi ZT.
s b kim tra nhy cn xc nh dng ngn mch trc tip khi h hng
xy ra trn cc cc MBA trong tnh trng tnh ton. Tnh trng tnh ton y cn
cp n c ch lm vic ca MBA v c ch lm vic ca h thng.
H s nhy ca bo v xc nh theo cng thc:
I
(2-38)
K n = R
I kR
Trong IR l dng trong cun dy rle. Dng ny ph thuc vo dng ngn
mch v s ni dy ca my bin dng. Trn hnh 2.23 v s phn b dng in
trong mch bo v so lch ca MBA 3 cun dy i vi mt s trng hp ngn
mch khc nhau. n gin, h s nhy c xc nh vi gi thit l ton b
dng ngn mch ch chy t mt pha n.
IkR: dng khi ng ca rle tng ng vi s vng pha c dng IR chy
qua.
Nu h s nhy tnh c ln hn 2 th s tip tc tnh ton cho rle PHT
theo trnh t tip theo di y cn khng th c th khng cn tnh thnh phn Ikcbtt
do iu chnh in p gy nn vi gi thit l khi thay i u phn p ta cng s
thay i i lng t ca bo v.
Trong nhng trng hp khi khng tnh n thnh phn Ikcbtt m bo v
vn khng m bo c nhy cn thit hoc l phi bt buc k n thnh phn
khng cn bng th nn dng cc bo v c c tnh hm loi ZT (xem mc 3).
i vi nhng trng hp ng th MBA vo mt pha in p no hoc
khi MBA ba cun dy (hay t ngu) lm vic trong tnh trng mt my ct pha no
ct ra th c th cho php ta h thp yu cu v nhy ca bo v so lch.
Trong nhng trng hp ny nu bo v khng nhy th cc bo v khc nh
bo v rle hi, hay bo v d tr ca MBA s tc ng ct MBA.
6. Xc nh s vng cun c bn ca bin dng bo ha trung gian, tng ng
vi dng khi ng ca bo v (pha c bn l pha c dng in th cp BI ln
nht).
F
(2-39)
Wcbtt = kR
I kRcb
Trong : IkRcb l dng khi ng ca rle tnh qui i v pha c bn. N bng t s gia
dng khi ng s cp vi h s bin i ca BI pha c bn c tnh n s ni dy,
IkRcb = Ks.(Ik / nI).
Gi tr nI theo pha c bn.
FkR: Sc t ng (A-Vng) khi ng ca rle

Loi PHT-562 FkR = 60AV

Loi PHT-565 FkR = 100AV
V dng in pha c bn l ln nht nn s vng cun c bn ca bin
dng bo ha trung gian l b nht.
Ch thch hnh 2.23: S phn b dng trong MBA ba cun dy v rle so lch
khi:
a: ngn mch 2 pha pha ngun.
76

b: ngn mch 1 pha pha ngun.

c: ngn mch 2 pha pha cun sao.
d: ngn mch 3 pha cun tam gic.
e: ngn mch 2 pha pha cun tam gic.
Nguon

nBI

n BI

(2)
IN

wI
3w I

(2)
IN

(2)
IN

n BI

k=

(2)
IN

(2)
IN

n BI

=1

w III

w II

w III

(2)
IN

(2)
IN

n BI

n BI

nBII

nBIII
a

a/

Nguon

I (1)
N
nBI

I (1)
N

wI
wI

= w II

(1)
IN

w II

nBI

w III = 3w I

w III

nBII

nBIII
a

77

b/

Nguon

C
(2)
IN

(2)
IN

n BI

nBI

(2)
IN

wI
wI

n BI

= w II

w III =

n BI

(2)
IN

(2)

IN

w II

3w I

(2)
IN

(2)
IN

(2)
IN

n BI

(2)
IN

n BI

w III

nBII

nBIII
a

c/

Nguon

n BI

A
(3)
IN

nBI

(3)
IN

(3)
IN

nBI

n BI
(3)
3I N

wI
k=

3w I

w III

=1

(3)
IN

(3)
IN

(3)
IN

n BI

(3)
IN

(3)
3I N

(3)
IN

(3)
IN

w II

n BI

w III

nBII

nBIII
a

78

d/

(3)
3I N

n BI

Nguon
(2)

n BI =

k=

3w I

w III

(2)

IN

2.IN

nBI 3

IN

nBI 3

nBI 3

wI

(2)
IN

2I N

(2)
IN

=1

(2)

(2)
IN

(2)

(2)
IN

2 .I N

(2)
IN

w II

(2)
IN

w III

(2)

(2)
IN

nBII

nBIII = 1
a

e/

Hnh 2.23: S o phan bo dong trong MBA va mch th

cap BI khi xy ra ngan mch trong vung bo ve

7. S vng ca cc cun dy cc pha khc, xc nh t iu kin cn bng

sc t ng trong my bin dng bo ha trung gian khi MBA lm vic bnh thng
v khi c ngn mch ngoi theo biu thc (2-35):
I cbT .Wcb = I IT .WItt = I IIT .WIItt
S vng tnh ton pha I:
I
(2-40)
WItt = Wcb. cbT
I IT
S vng tnh ton pha II:
I
(2-41)
WII tt = Wcb. cbT
I IIT
Wcb: s vng cun c bn ca BIG sau khi ly trn (v pha s nguyn
gn nht) tng ng vi s vng tnh ton thc t c c ca BIG.
Nu s vng tnh ton WItt , WIItt tnh theo (2-40) v (2-41) ra nhng s l th
ly v s nguyn gn nht pha ln hn hoc b hn, sao cho dng in khng cn
'
(do vic chn s vng dy WI v WII khng
bng tng Ikcb c k n thnh phn I "kcb
ph hp vi gi tr tnh ton ca chng gy nn) trong mi trng hp ngn mch
ngoi s khng lm cho bo v tc ng nhm.
Cn ch rng i vi loi rle FkR= 100A th sai s do vic ly trn s vng
'
) ni chung s b hn l i vi loi rle c FkR= 60A.
dy gy nn (thnh phn I "kcb

79

i vi MBA ba cun dy khi s vng chp nhn ca ba pha khc nhau th

pha c bn s ni vo cun dy so lch ca BIG cn cc pha kia s ni vo cun
dy cn bng.
i vi MBA ba cun dy khi s vng chp nhn hai pha no ging
nhau v vi MBA hai cun dy th pha c bn s ni vo mt cun dy cn bng no
(hoc mt phn ca cun dy cn bng v mt phn ca cun dy so lch) cn
pha kia s ni vo cun dy cn bng cn li. Cch ni ny cho php ta chn s
vng dy pha c bn gn vi gi tr tnh ton ca n hn.
8. Xc nh gi tr chnh xc ca dng khng cn bng s cp ca bo v c
'
k n thnh phn I "kcbtt
theo cng thc (2-31) v (2-34):
'
=
I "kcbtt

W WII
WItt WI
.I IINng max
.I INng max + IItt
WIItt
WItt

'
'
I kcbtt = I 'kcbtt + I 'kcbtt
+ I "kcbtt

Cuon can bang

I
21
1
28 14 7 0
0 1234
0 1234

Cuon so lech
2

3 2 1 0
8 16 24
12 20

RI

Cuon can bang

II
5

11

RI

12

Hnh 2.24.a: S o noi day rle PHT 565 e

thc hien bo ve so lech MBA
Cuon can bang
21
1
28 14 7 0

Cuon so lech

01 234
01234
3

Cuon can bang

II
5

RI

RI

3 2 1 0
8 16 24
12 20
11

12

Hnh 2.24.b: S o noi day rle PHT 565 e

thc hien bo ve so lech MBA

9. Xc nh gi tr chnh xc ca dng khi ng s cp ca bo v theo gi tr

chnh xc ca dng khng cn bng, tnh theo biu thc (2-36). Tnh i dng khi
ng ny sang pha th cp ca BI pha c bn.
Nu nh dng tnh i ny ln hn dng khi ng ca rle tng ng vi s
vng c chp nhn pha c bn th phi chn li s vng pha c bn v
80

pha b hn gn nht. Sau li tnh li s vng ca cc cun dy ca BIG cc

pha cn li tng ng vi s vng pha c bn va c chp nhn Wcb theo cc
cng thc (2-40), (2-41). C nh vy tnh cho n khi no dng khi ng ca bo
'
v c k n thnh phn I "kcbtt
bng hoc b hn dng khi ng ca bo v c
chp nhn mi thi.
10. Xc nh cc dng ngn mch s cp v nhng dng th cp tng ng
ca BI, ri tnh h s nhy theo cng thc (2-38) hoc cng thc sau:
I .W
Kn = R
(2-42)
Fk R
IR: dng th cp mi pha ca bo v c k n du ca n dng ngn
mch ang kho st.
W: s vng ca cun dy BIG pha tng ng.
H s nhy Kn phi tnh cho tt c cc trng hp lm vic khc nhau ca
MBA c bo v cng nh ca h thng v mng in cung cp, khi c nhng dng
ngn mch khc nhau xy ra trn cc MBA c bo v.
Khi dng cng thc (2-42) cn phi tnh s phn b ca dng s c v dng
cc pha ca mch bo v. Khi dng cng thc (2-38) cn xc nh dng trong my
bin dng BIG ca rle vi gi thit l ton b dng ngn mch ch chy mt pha
cung cp dng s c ln nht dng ngn mch ang kho st. Nu tnh ton s b
th dng cng thc (2-38) tin hn.
Nu nh nhy ti thiu nhn c trong tnh trng tnh ton b hn gi tr
cho php, ng thi gi tr tnh ton ca dng khi ng ca bo v li chn theo
iu kin chnh nh khi dng khng cn bng khi ngn mch ngoi th phi tnh
ton li bo v vi rle c c tnh hm loi ZT.
Bng tng hp gi tr tnh ton:

STT Tn i lng tnh ton

1

2
3
4
5
6
7
8
9

K hiu v cng thc tnh

Dng khi ng ca rle pha

I
I kRcb = K s k (Ik khi cha
c bn
nI
"'
k n I kcb )
S vng tnh ton ca cun dy
F
my bin dng bo ha trung Wcbtt = kR .
I kRcb
gian pha c bn
S vng pha c bn s b Wcb
c chp nhn
FkR
Dng khi ng ca rle pha I
kRcb =
c bn tng ng
Wcb
S vng tnh ton ca cun dy
I
my bin dng bo ha trung WItt = Wcb cbT .
I IT
gian pha I
S b chn s vng pha I
WI
S vng tnh ton ca cun dy
I
my bin dng bo ha trung WIItt = Wcb cbT .
I IIT
gian pha II
S b chn s vng pha II
WII
Thnh phn dng khng cn
W WI
'
= Itt
.I INngmax
bng s cp do vic chn s I "kcbtt
W
vng pha I khc vi gi tr tnh
Itt
ton ca n gy nn trong trng
81

Gi tr
bng s

10
11
12
13

hp ngn mch tnh ton

Dng khng cn bng tnh ton
pha s cp c k n thnh
"'
phn I kcbtt
Gi tr chnh xc dng khi
ng ca s cp ca bo v
Gi tr chnh xc dng khi
ng ca s cp ca rle pha
c bn
S vng ca cc cun dy ca
my bin dng bo ha cui
cng c chp nhn

IV.3. Bo v so lch dng

BIG c c tnh hm ZT:
Ch dn chung:
1. Rle loi ZT c mt cun
hm nm trong my bin dng bo
ho trung gian cho php ta hm cc
bo v bng dng in ly t my
bin dng t pha no . c
tnh khi ng ca rle khi c hm
Flv = f(Fh) ph thuc vo gc gia
dng lm vic Ilv v dng hm Ih.
Trn (hnh 2.25) v c tnh gii hn
tng ng ca cc gi tr hm ln
nht v b nht.
2. S ni cc cun dy
trong rle v s bo v my bin
p hai v ba cun dy bng rle loi
ZT trnh by trn hnh 2.26a, 2.26b
trong cun hm c ni ti pha
c dng ngn mch ln hn.

'
I kcbtt = I 'kcbtt + I 'kcbtt
'
+ I "kcbtt

I kRcb K at .I kcbtt
I k
nI
Pha c bn Wcb
Pha I WI
Pha II WII
I kRcb = K s

Flv (A-V)

1300
1100
900

Vung khi
ong

800
600
400

Vung
ham

200
0

200

400

600 800

Fh (A-V)

Hnh 2.25: ac tnh khi ong ca rle loi ZT

3. Dng rle so lch c cun

hm cho php ta khng cn chnh nh dng khi ng theo dng khng cn bng
khi ngn mch ngoi. Khi sc t ng do cun hm sinh ra s m bo cho bo v
rle khng tc ng. V th bo v dng rle c cun hm thng c nhy cao
hn so vi cc bo v khng c cun hm (loi PHT).
Bo v dng rle ZT -1 thng dng trong trng hp sau y:
- My bin p hai hoc ba cun dy c my ct trong mch t dng.
- My bin p hai hoc ba cun dy (hay bin p t ngu), ni vo h thng c
cng sut ln qua hai my ct.
- My bin p ba cun dy trong mt cun ni vi pha khng c ngun.

82

Cuon ham
2

6
1 3 5 7 9 11

Cuon can bang

4I
0 1 2 3

Cuon so lech
9

0 1 2 3

RI

3210
8 16 24
12 20

RI

Cuon can bang

II
5

11

12

Cuon th cap

Hnh 2.26a: S o noi day rle ZT - 1

4. bo v khng tc ng khi ngn mch ngoi trong trng hp cun hm

khng lm vic (v d my ct ni vo cun hm ct ra) hoc khi ng MBA
khng ti, cn phi chn dng in khi ng theo cc iu kin nh i vi bo v
PHT:
* Theo iu kin chnh nh khi dng khng cn bng tnh ton ln nht khi
ngn mch ngoi:
I k K at .I kcbtt

(2-43)

trong : h s an ton Kat = 1,5.

Dng khng cn bng tnh ton Ikcbtt chn dng khi ng Ikmin c xc
nh nh rle PHT.
'
'
I kcbtt = I 'kcbtt + I 'kcbtt
+ I "kcbtt

I 'kcbtt = K kck .K n.fi .I Nng max

'
I 'kcbtt
= U I Nng max + U I Nng max

WItt WI
W WII
.I INng max + IItt
.I IINng max
WItt
WIItt
* Theo iu kin chnh nh khi dng t ho nhy vt khi ng MBA khng
'
I "kcbtt
=

ti:

I k K.I mT

(2-44)

trong : h s K = 1,2 -1,5

* Theo iu kin chnh nh khi dng ngn mch ln nht khi ngn mch sau
MBA t dng (hoc khng in t dng). Nu trong mch t dng khng t bin
dng cho bo v so lch. Thng thng iu kin ny khng phi l iu kin tnh
ton.

83

Trong hai iu kin (a), (b) h s an ton ly cao hn i vi loi rle PHT v
trong rle so lch loi ZT khng c cun dy ngn mch, nh hng ca dng qu
s ln hn.
5. S vng ca cun dy lm vic ca my bin dng bo ha (cun cn bng
v cun so lch) tng ng vi dng Ikmin xc nh tng t nh i vi bo v
dng rle PHT. Theo cng thc (2-39), (2-40), v (2-41):
F
I
I
Wcbtt = kR ; WItt = Wcb . cbT ; WIItt = Wcb . cbT
I kRcb
I IT
I IIT
6. Cun hm ca rle ZT nn ni vo t my bin dng no m bo c
nhy ca bo v ni chung cao nht. Mun vy phi lm sao cho:
Dng khi ng ca bo v cng b cng tt.
Khi ngn mch trong vng bo v (trong nhng trng hp kim tra
nhy) tc ng hm cng b cng tt.
Thc t chn c pha ni vi cun hm mt cch hp l cn phi xem
xt mt cch c th.
V d i vi cc s ni vi my tng p (hnh 2.27) c th chn t my
bin dng ni vi cun hm nh sau:
II

a/

II

b/

III

TD

en
cuo
n
ham

III

II

TD

II
I
en
cuo
n
ham

en
cuo
n
ham
c/

III

en
cuo
n
ham

d/

TD

III

TD

Hnh 2.27: S o noi day cac MBA tang ap 3 cuon day (t ngau)
dung rle so lech co cuon ham

84

* i vi my bin p tng p hai v ba cun dy (hoc MBA t ngu) cc

cp in p u c ngun, trong mch t dng c t my ct cn trong mch my
pht khng t my ct th cun hm ca my bin dng nn ni vo t my bin
dng t t dng (hnh 2.27a).
* i vi MBA tng p ba cun dy c ba cp in p u c ngun cung
cp, trong mch my pht v mch t dng u c t my ct th cun hm ca rle
so lch nn ni vo tng dng in ca hai nhnh my pht v t dng (hai t my
bin dng ca hai nhnh ni song song) khi phi chnh nh dng khi ng ti
thiu ca bo v theo dng khng cn bng khi h hng trong my pht in (hnh
2.27b).
* i vi my bin p tng p hai hoc ba cun dy ni vi h thng cng
sut ln qua hai my ct th cun hm ca rle so lch nn ni vo t my bin dng
t trong mch ca mt trong hai my ct ( hnh 2.27c).
* i vi MBA tng p ba cun y lm vic theo s b, pha in p
trung khng c ngun cung cp, trong mch t dng v mch my pht khng t
my ct th cun hm ca rle so lch nn ni vo t my bin dng t pha cp
in p trung (hnh 2.27d).
Sau y chng ta kho st mt s v d v cch ni cun hm trong bo v ca
my bin p gim p (hnh 2.28):
II

II
I
en
cuo
n
ham

en
cuo
n
ham

b/

a/

III

III
I

II

II

I
en
cuo
n
ham

c/

e/

d/

III

II

III

en
cuo
n
ham

Hnh 2.28: S o noi day cac MBA gim ap 2, 3 cuon day (hoac t
ngau) dung rle so lech co cuon ham

85

* i vi cc MBA gim ni vi h thng c cng sut ln qua hai my ct

th cun hm ca rle so lch nn ni vo t my bin dng t trong mch ca mt
trong hai my ct (hnh 2.28a).
* i vi cc my bin p gim, ba cun dy ch ni vi mt ngun cung cp
(hnh 2.28b) khi c iu p di ti v dng khi ng ca bo v tnh theo iu kin
chnh nh khi dng khng cn bng khi ngn mch ngoi ( c hai pha khng c
ngun) ln hn dng khi ng tnh theo iu kin chnh nh khi dng t ho nhy
vt th cun hm ca rle so lch nn ni vo t my bin dng t trong mch ni
vi ngun.
Nu khi ngn mch ngoi mt pha no dng khng cn bng rt ln v
dng khi ng ca bo v tnh theo iu kin chnh nh khi dng khng cn bng
pha ny ln hn l dng khi ng ca bo v tnh theo iu kin chnh nh khi
dng t ho nhy vt, cn khi ngn mch pha kia dng khi ng ca bo v tnh
theo iu kin chnh nh khi dng khng cn bng b hn dng khi ng ca bo
v tnh theo iu kin chnh nh khi dng t ho nhy vt th cun hm ca rle so
lch nn ni vo t my bin dng t pha c dng khng cn bng ln hn. Cch
ni ny cho php ta chn dng khi ng ca bo v theo iu kin chnh nh khi
dng t ho nhy vt.
* i vi MBA t ngu gim p ni vi hai ngun cung cp (hnh 2.28c) cun
hm ca rle so lch nn ni vo t my bin dng t mt trong hai mch ni vi
ngun.
* i vi MBA gim ba cun dy c hai ngun cung cp (hnh 2.28d) khi
cun dy in p trung hoc cun dy in p thp c in tr bng khng (r = 0) th
cun hm ca rle so lch nn ni vo t my bin dng t pha c in tr bng
khng. Tuy nhin trong trng hp khi cng sut ca ngun pha no b hn so
vi pha kia th nn chn cch ni cun hm theo nhng ch dn mc trn.
* i vi cc MBA gim hai cun dy (hnh 2.28e) cun hm ca rle so lch
nn ni vo t my bin dng t pha khng ngun ca MBA. Cch ni ny lm
tng nhy ca bo v khi c ngn mch trong MBA v khi y cun hm s khng
lm vic.
Trong trng hp chung c th chn cch ni cun hm mt cch hp l
c th lm nh sau: Ln lt t cun hm tt c cc pha ca MBA c bo v
vi gi thit l my ct t pha ny ct ra, xc nh dng khng cn bng tnh
ton cc i Ikcbttmax khi cun hm khng lm vic v dng khi ng ti thiu tng
ng Ikmin ca bo v i vi tt c cc phng n t cun hm khc nhau.
Phng n no c dng khi ng ti thiu Ikmin b nht s c dng v khi
y nhy ca bo v s cao nht. Nu nh hai phng n no cho gi tr Ikmin
gn nh nhau hoc hon ton ging nhau (khi iu kin tnh ton l iu kin chnh
nh khi dng t ho nhy vt) th nn chn phng n c tc ng hm t hn khi
ngn mch trong vng bo v tng nhy ca bo v.
Cn ch rng c th c trng hp nu ni cun hm vi pha m khi ngn
mch ngoi pha dng khng cn bng tnh ton khng phi l ln nht th phi
chn s vng ca cun hm qu ln v khi ngn mch trong vng bo v nhy ca
bo v qu thp, trong nhng trng hp nh vy phi tnh ton li vi phng n
ni cun hm vo pha khc.
7. Khi cun hm lm vic nu c ngn mch ngoi bo v s khng tc ng.
kim tra tnh khng tc ng ca bo v (c hm) phi dng c tnh khi ng
tng ng vi tc ng hm b nht (ng cong II trn hnh 2.25)
tnh ton c n gin hn ngi ta c th thay th ng cong bng tip
tuyn ca n i qua gc to , khi ta thay th nh vy th d tr khng tc ng
ca bo v khi ngn mch ngoi s cao hn.
R rng rng bo v chc chn s khng tc ng nu nh khi ngn mch
ngoi, im biu din quan h Flv, Fh nm thp hn ng tip tuyn ny, ngha l:
I .W
K at lvT lvtt tg
(2-45)
I hT .Wh

86

Trong :

IlvT v IhT: dng lm vic v hm th cp tnh i v pha th cp ca t

my bin dng ni vi cun hm ca rle so lch.
Wh: s vng ca cun hm c s dng.
Wlvtt: s vng tnh ton ca cun lm vic pha c ni vi cun hm.
tg: tg ca gc ca ng tip tuyn vi c tnh khi ng thp nht qua
rle (theo s liu ca nh ch to tg 0,83)
Kat: h s an ton Kat = 1,5.
Mt khc ta li c :
I lvT I lv
=
I hT
Ih
V khi ngn mch ngoi I lv = I kcbtt nn t (45) c th tm c s vng cn
thit ca cun hm:
Wh

K at .I kcbtt Wlvtt
.
Ih
tg

(2-46)

Trong : I kcbtt v Ih : dng khng cn bng s cp tnh ton xc nh theo (2-31) v

dng hm s cp dng ngn mch tnh ton chn s vng ca cun hm ca rle so
lch.

Dng ngn mch tnh ton chn s vng cun hm theo biu thc (2-46) l
ngn mch ba pha xy ra trong ch khi I ln nht:
K .I
(2-47)
I = at kcbtt
Ih
xc nh gi tr ln nht ca I cn phi kho st nhng trng hp ngn
mch pha do tc ng ca cun hm bo v s khng lm vic. ng thi trong
trng hp chung tin hnh tnh ton cho nhng phng n lm vic khc nhau ca
MBA v ca h thng in.
Khi sc t ng lm vic do dng khng cn bng gy nn ln hn 100A c th
dng biu thc (2-46) v thay ng c tuyn khi ng bng tip tuyn ca n
(tg = 0,85). Khi sc t ng b hn 100A c tuyn khi ng thc t khc nhiu
so vi ng tip tuyn ca n, v vy nu tnh theo ng tip tuyn th s vng
cun hm nhn c s cao hn gi tr cn thit ca n. Mt khc vic xc nh tnh
trng tnh ton s dng ng cong thc t s gp kh khn v khi tng t s I
theo (2-47) i vi c tnh thc t th tg cng tng theo.
8. nhy ca bo v khi h hng xy ra trong vng bo v trong nhng ch
khi cun hm khng lm vic c th c trng bng h s nhy tnh theo cc
cng thc:
IR
Kn =
I kR
hoc

Kn =

I R .W

Fk R
Cc ch lm vic v dng ngn mch tnh ton cng nh h s nhy ti
thiu cho php cng chn tng t nh l i vi cc bo v rle PHT.
9. nhy ca bo v trong nhng trng hp cun hm lm vic (c dng
chy qua cun hm) h s nhy trong trng hp ny tnh theo cng thc:
Flv
(2-48)
Kn =
Flvk.R

87

Trong :

Flv: sc t ng lm vic ca rle khi ngn mch trc tip.

FlvkR: sc t ng lm vic khi ng ca rle trong iu kin khi bo v
gii hn ca min khi ng trong trng hp ngn mch kho st, nhng khng
phi ngn mch trc tip m qua in tr qu .
Sc t ng lm vic ca rle so lch xc nh theo biu thc :
(2-49)
Flv = I lvT .Wlv
Trong :

IlvT: dng th cp cc pha khc nhau c k n du ca chng dng

ngn mch trc tip kho st.
Wlv: s vng ca cun lm vic tng pha tng ng.
Khi c mt ngun cung cp, hoc tnh ton n gin ngay c khi c nhiu
ngun cung cp c th xc nh sc t ng lm vic theo biu thc sau:
Flv = I lvT .Wlvc
(2-50)
Trong :
- IlvT: dng trong cun lm vic ca rle khi ngn mch trc tip (nu c
nhiu ngun cung cp th gi thit dng ch chy theo pha cung cp ch yu).
- Wlvc: s vng cun lm vic ca rle so lch pha c ngun cung cp (khi
c nhiu ngun cung cp ly pha c ngun cung cp ch yu).
Cc dng trong cc cun lm vic IlvT v IlvT trong cc biu thc (249) v (2-50) cn phi xc nh c k n dng ngn mch v s ni my bin
dng ca bo v. Sc t ng lm vic khi ng ca rle FlvkR trong biu thc (248) xc nh theo c tnh khi ng ca rle khi tc ng hm ln nht theo trnh
t sau:
Xc nh sc t ng hm ca rle so lch Fh khi ngn mch theo biu thc:
Fh = I hT .Wh
(2-51)
Trong :

IhT: dng trong cun hm ca rle so lch dng ngn mch ang kho st
c k n s ni dy ca BI.
Wh: s vng dy ca cun hm.
Trn mt phng Flv, Fh v im biu din tng ng vi Flv, tnh theo (2-49)
v (2-50) v Fh tnh theo (2-51) cho trng hp ngn mch kho st.
V ng thng OA,
ng thng ny l qu tch
nhng im tng ng vi dng
Flv (A-V)
1300
ngn mch kho st qua cc in
tr trung gian khc nhau, bi v
1100
khi ngn vi nhng in tr trung
Vung tac
gian khc nhau s phn b dng
ong
900
in v quan h gia cc dng
lm vic v hm s khng thay
800
i. im ct nhau gia ng
Flvtt
thng ny vi ng cong khi
600
ng ca rle tng ng vi tc
A
ng hm ln nht (im A trn
400
hnh 2.29) s l im biu din
Vung
ham
gii hn tc ng ca rle, do
200
sc t ng lm vic tng ng
vi im ny s l im lm vic
Flh
FlvkR
khi ng FlvkR dng ngn
0
200 400 600 800 (A-V)
mch ang kho st c in tr
trung gian.
Hnh 2.29: Xac nh sc t ong lam viec khi ong
ca rle theo ac tnh khi ong khi o ham ln
nhat.
88

 xc nh nhy ca bo v cn phi chn ng tnh trng lm vic ca h

thng, ca nh my in hoc trm v ca bn thn my bin p c bo v sao cho
dng in qua cun hm l ln nht.
H s nhy ti thiu Kn(hmmin = 2.
i vi trng hp ng th MBA hoc khi MBA ba cun dy (hay t ngu)
lm vic trong tnh trng mt my ct pha no ct ra th h s nhy ti
thiu c th cho php ly thp hn. Cn ch rng khi xc nh nhy ca bo v
nn k n sai s ca rle v bo v c th tc ng chc chn im lm vic
tng ng vi dng ngn mch kho st phi nm cao hn ng c tnh khi ng
t nht l 10% so vi tung ca n.

IV.4. My bin dng ph cho bo v so lch:

Ngoi BI chnh ngi ta c th dng BI ph b lch pha, v hiu chnh
dng khng cn bng vo rle do cc u phn p do khc t s bin i gia MBA
v BI chnh. i vi MBA hai cun dy my bin dng ph c phi hp vi iu
kin dng ph ti ln nht ca MBA (hnh 2.30). Vi MBA ba cun dy, chn BI
theo cun dy c cng sut nh mc ln nht (hnh 2.31).
V d: Cho bng vng dy theo u ni v s u dy my bin dng ph
ca rle so lch MBA ca hng GEC. Hy chn t s BI ph, s vng dy ca cun
BI ph trong bo v so lch MBA.
My bin p 3 pha: S = 30MV, 11/66KV, /Y.
1-2
2-3
3-4
4-5
5-6
x-7
7-8
8-9 S1-S2
u ni
S
T s bin 5
5
5
5
125 25
25
25
215
vng i 1 /1 A

Bien dong
ph
C.ham

87
87
C.lam viec

Hnh 2.30: Bo ve so lech co dung BI ph

89

S cap BI ph
P1

P2

Bien
dong ph

Bien
dong ph
C.ham
87

Gii:
S1

C.lam viec
S2
87 au ra ti rle

87

Hnh 2.31: Bo ve so lech MBA ba cuon day co dung BI ph

30.103
= 1574,6A
Dng nh mc pha 11 KV:
3.11
Cun dy MBA pha 11KV ni, BI ni Y, dng th cp vo rle (chn BI
chnh 1600 /1):
1574,6.1
= 0,984A
I TI =
1600
30.103
= 262,4 A
3.66
Cun dy MBA pha 66KV ni Y, BI ni Y, dng th cp a vo rle (chn
BI chnh 300 /1):
262,43.1
I TII =
= 0,875A
300
b lch pha BU ph u Y/.
T s (66KV / 11KV) = 0,875 / 0,984 = 0,899.
Cun dy th cp S1-S2 l 215 vng.
S vng ca cun s cp BI ph nI c tnh:
0,984.215
0,984.215
0,875.n1 =
; n1 =
= 139,6 140 von
3
3.0,875
Chn hai u ni cun s cp BI ph l 2 v 6 (5 + 5 + 5 + 125) = 140 vng.

Dng nh mc pha 66 KV:

90

Kt hp bo v so lch v bo v chm t cun dy MBA:

C th lin kt bo v so lch th
t khng cun dy MBA v bo v so
lch dc MBA. T hnh 2.32 ta thy nu
trung tnh cun sao ni t qua in tr
1 n v tng i, h thng bo v so
lch dc c tr s t 20% s pht hin
chm ch 42% cun dy tnh t u
ng dy. Yu cu s ca hai b BI
cho hai h thng so lch khc nhau, BI
ca bo v so lch TTK ni sao, trong
khi BI ca h thng bo v so lch
dc th ni pha cun dy ni sao
MBA, dng hai b BI th tn km, c
th dng mt b BI cho hai h thng so
lch theo cc cch sau:
Dng my bin dng ph tng.
Dng my bin dng ph Y/.
Phng php sau c dng rng
ri hn v c th iu chnh dng khng
cn bng cho bo v so lch dc.

(%)

Im
100
80

Bo ve chm at

60
40
% Cuon
day c
bo ve

B.ve so
lech

20
0
100

80

60

40

20

Hnh 2.32: Vung bo ve cuon day

MBA theo dong khi ong s cap

a) S BI ph tng:
BI ph tong co bon cuon day s cap giong nhau noi ti cac BI chnh nh
hnh 2.33. Cac BI noi oi vi he thong so lech dc, dong a vao rle so lech dc
la hieu dong hai pha. oi vi BI ph tong dong vao rle van la dong tng pha, tong
cac dong la 0 khi ieu kien can bang cuon th t ca BI ph la dong t trung tnh
MBA, rle at cuon th BI ph se bo ve chm at cuon day noi sao MBA, nh
the s o nay bo ve so lech dc va bo ve so lech th t khong lam viec theo
ac tnh rieng ca mnh.
b) S BI ph Y/:
Khi BI chnh ni Y pha cun cao MBA th t BI ph ni Y/ hiu chnh
gc pha nh hnh 2.34. Rle chng chm t c ni t pha s BI ph. Lu trong
cc s kt hp trn rle lm vic ng, khi chn BI chnh phi tnh n ti ca
BI chnh, BI ph v cc rle.
V. BO V SO LCH KHI C DNG T HO NHY VT, HIN TNG QU
KCH T MBA

Khi ng MBA khng ti dng in t ho nhy vt pha ngun, tng cc

dng ny khng phn bit vi dng ngn mch bn trong MBA. trnh tc ng
nhm trong trng hp ny c cc phng php sau:
Tc ng chm: Dng t ho l dng qu , tt nhanh nn c th trnh
bng cch cho rle tc ng c thi gian.
Vi cc bo v hin i ngi ta thc hic bin php hm ho tn bc 2. Dng
in t ho c th phn tch ra cc thnh phn bc 2, 3, 4, ... nhng trong thnh
phn bc 2 ln hn c. Hn na trong dng in ngn mch dng in bc 2 khng
c nn thnh phn bc 2 c s dng n nh bo v chng li hin tng qu
xung kch t ha khi ng MBA khng ti, khi thnh phn bc 2 ln hn gi tr t,
bo v s b kho.
Cn khi xut hin qu kch t MBA, c thnh phn sng hi bc 5 chim phn
ln, thnh phn bc 5 ny c dng cho mc ch n nh bo v. Bo v s b kho
khi thnh phn sng hi bc 5 ln hn gi tr t.

91

64

C.ham
87
C.lam
viec
87

Hnh 2.33: S o so lech dung BI ph tong

VI. MT S S BO V TIU BIU CHO MBA
Cc k hiu trn s :
50/51: Bo v qu dng in 2 cp
50/51N: Bo v qu dng th t khng 2 cp
51N : Bo v qu dng th t khng
27 : Bo v in p thp
81 : Rle t ng sa thi ph ti
96B: Bo v hi ca dng du MBA
74 : Rle kim tra cun ct my ct
96P : Bo v hi ca dng du ca b CA
26Q: Bo v nhit du MBA tng cao 2 cp 66
: Bo v p sut tng cao trong MBA
26W : Bo v nhit cun dy MBA - 2 cp 66 OLTC: Bo v p sut tng cao trong b A
33 : Bo v mc du MBA gim thp - 2
A, V : Ampemet, Vnmet
cp
Wh : My m in nng tc dng
W: Oatmet
Varh : My m in nng phn khng
Var :Varmet

92

DK 110kV N-01
TBA 500Kv Nng

74

50/51

WH

VARH

A
87

T1

51N

96B 12

96P

26Q 12

26W 12

1
2

1
2

33

63
63 OLTC

A
VAR

90
WH

F-24kV
50A

VARH

74

81

27

LI IN PHN PHI 22KV

Hnh 2.34: S bo v MBA 2 cun dy tiu biu

93