FUNKCIJE MAKROFAGA

Makrofage moemo definirati kao vrstu fagocitnih stanica.Radi se o velikoj skupini stanica
koje prve dolaze u kontakt s mikroorganizmima kada oni uu u organizam. Zapravo ih moemo
definirati kao profesionalne fagocite koji nastaju u kotanoj sri kao monociti.Monociti zatim odlaze u
krvotok gdje se zadravaju do 4 dana a zatim odlaze u razne vrste tkiva.Tamo uz djelovanje i pomod
raznih vrsta citokina ( kao to su GM-CSF i M-CSF) postaju tkivni makrofagi.
Makrofage moemo nadi kao slobodne i fiksne stanice.Slobodnih je mnogo u tjelesnim
upljinama, pludima, slezeni,sri i limfnim vorovima. Fiksni se makrofagi nalaze u raznim tkivima gdje
su poznati pod raznim nazivima: npr . Kupferove st. u jetri, histiociti u miidima, mikroglija st. u
mozgu, mezangijske st. u bubregu i alveolarni makrofagi u pludima.
Sami makrofagi ne izraavaju antigen specifine receptore ved fagociti izraavaju opdenito
dvije velike skupine receptora : to su receptori za opde molekularne obrasce mikroorganizama i
opsoninske receptore. Meu PRR receptora (receptori za prepoznavanje obrazaca) istiu se receptori
tipa lektina i receptori slini proteinu Tollu ili TLR. Receptori tipa lektina sudjeluju u vezivanju
edernih ostataka i internalizaciji mikroorg. unutar stanice. TLR receptori su na membrani gdje
prepoznaju vanstanine produkte mikroorganizama ili u citosolu gdje prepoznaju mikrobe unutar
stanice. Jedni su od najvanijih receptora uroene imunosti jer potiu itav niz reakcije koje dovode
do krajnjeg luenja protuupalnih citokina IL 1 beta, IL6 i TNF od makrofaga. Tu su i opsoninski
receptori : npr. receptori za Fc ulomak imunoglobulina, receptori za komplement (CR).
Makrofage mogu aktivirati razne egzogene i endogene tvari. Primjer endogenih tvari jesu
citokini koje lue aktivirani T limfociti kao to su : IFN gama, IL-4 a slino djeluje i TNF alfa kojeg lue
samo makrofagi to zovemo autokatalitikim djelovanjem. Od egzogenih tvari aktivirati ih mogu
produkti mikroorganizama kao to su bakterijska DNA, bakterijski fMLP peptidi i lipopolisaharidi ili
sami mikroorganizmi koji specifino napadaju makrofag.
Aktivirane stanice imaju puno bri metabolizam, vede su,imaju vedu koliinu proteolitikih
enzima i lizosoma,i pojaano izraavaju molekulu MHC II i kostimulacijske molekule to je bitno za
predoavanje antigena T limfocitima. Aktivirani makrofagi takoer mogu lizirati i stanice nekih
zlodudnih tumora pa se smatra da su bitni i u nespecifinoj otpornosti na tumore.
Funkcije
Makrofage opdenito moemo definirati kao glavne istae tkivnih prostora bududi da
fagocitiraju apoptotike stanice ( posebice neutrofile), otedene eritrocite i druge estice poput
mikroorganizama ili inertnih tvari ( azbest, ugljen...). Oni su naelo nosioci NESPECIFINE imunosti ali
takoer sudjeluju na nekim mjestima i u specifinoj imunosti. Glavne su im funcike : kemotaksija,
luenje raznih tvari, fagocitoza,liza mikroorganizama i predoavanje antigena T limfocitima.
1) FAGOCITOZA
Najvanija je zadada neutrofila i makrofaga a podrazumijeva uklanjanje tetnog uljeza,
odnosno prodiranje velikih vrstih i obino netipljivih estica. Pri tome moraju znati koje estice je
potrebno fagocitirati jer u protivnome mogu fagocitirati i normalne stanice organizma.Sam proces

fagocitoze sastoji se od nekoliko koraka.kemotaksije,prepoznavanja,ingestije,spajanja s lizosomom i

digestije.
Najprije je vano istaknuti da makrofag prepoznaje stranu esticu poput bakterije, staninog
debrija ili ak intaktne stanice. Prvo se vri prepoznavanje kemijskog gradijenta od stranje pokretnih
stanica i kretanje prema tom gradijentu. Zatim slijedi prepoznavanje cilja koje se moe vriti putem
receptora ili bez njih.Kao primjer moemo navesti makrofagne receptore za manozu a to su lektini
koji prepoznaju molekule edera prisutne na mnogim bakterijama i nekim virusima; jo jedan primjer
su i receptori istai ili SR receptori (scavenger receptori) koji slue makrofagima u uklanjanju
apoptotikih stanica . U toj fazi prema tome slijedi vezivanje estice za receptore na povrini
makrofaga to potie produljivanje pseudopodija pokretanje zasnovano na aktinu koji se nalazi uz
povrinu. Pseudopodiji zakorue esticu a njihove se membrane stope u veliku intracelularnu vezikulu
zvanu fagosom ( veliina je 0.25 m). To se zbiva zahvaljujudi signalu koji ide preko PRR receptora i
koji aktivira aktinsko miozinski kontraktinli stanini sustav. To je proce ingestije. Zatim slijedi stapanje
fagosoma s lizosomom te nastaje fagolizosom. Slijedi proces digestije ili razgradnje. Fagolizosomi
izlau esticu vrlo aktivnim lizosomskim enzimima poput kisele hidrolaze, mijeloperoksidaze,
lizozima, elastaze,aminopeptidaze,katepsina...Ubijanje mikroorganizama se obino zavri ved za
nekoliko minuta.
Makrofagi se u procesu fagocitoze razlikuju od neutrofila po tome to mogu prodrijeti i do
100 bakterija i ponovno biti u funkciji. Zapanjujudi primjer je da su makrofagi slezene i jetre zasluni
za uklanjanje vie od 10 ostarjelih krvnih stanica na dan.
2) IZLUIVANJE RAZNIH TVARI U OKOLI
Makrofagi izluuju vipe od 60 razliitih tvari. Meu njima se posebno istiu brojni protuupani
citokini, ponajprije TNF te interleukini IL-1, IL-6, IL-8 i IL-12, zatim kemokini, lipidni metaboliti iz
skupine upalnih posrednika ( prostaglandini,leukotrieni), koagulacijski imbenici ( protrombin),
enzimi ( lizozim, elastaze i kolagenaze) reaktivni kisikovi i duikovi spojevi ( H2o2, OH, NO...) i sl.
3) Povezivanje imunosti
Makrofagi su bitni i zbog toga to povezuju specifinu i nespecifinu imunost.Primjerice, oni
predouju proteinske antigene (peptife) T limfocitima i izluuju citokine koji pospjeuju aktivaciju
limfocita. Stoga su bitni u aferentoj fazi specifine stanine i humoralne imunosti. S druge strane, pod
utjecajem citokina koje lue T limfociti sudjeluju i kao efektorske stanice pri razgradnji
unutarstaninih patogena.
4) Baktericidno djelovanje
Osim to probavljaju bakterije unijete u fagosomima, makrofagi imaju i baktericidne tvari
koje ubijaju vedinu bakterija ak i onda kada ih lizosomski enzimi ne mogu probaviti. To je osobito
bitno kod nekih bakterija koje imaju zatitni proteinski omota ili neke druge tvari koje sprjeavaju da
ih unite probavni enzimi. Velik dio takvog uinka potjee od oksidacijskih tvari koje stvaraju emzimi
u membrani fagosoma ili pojedine organele poput peroksisoma. Tu se ubrajaju velike koliine
vodikova peroksida i hidroksilnih iona koji su smrtonosni za bakteriju ak i u malim koliinama.
Mijeloperoksidaza je primjer enzima koji katalizira reakciju izmeu peroksida i klorovih iona i stvara
kipoklorit koji je izrazito baktericidan. Meutim neke bakterije , osobito bacil tuberkuloze, imaju

ovojnice otporne na probavu lizosomima a istodobno lue i tvari koje su otporne na baktericidno
djelovanje. Te su bakterije uzronici mnogih kroninih bolesti poput tuberkuloze.
5) MAKROFAGI kao predone stanice
Osim unitavanja fagocitiranih mikroorganizama, makrofagi imaju i ulogu predonih stanice.
Naime, nepodraeni makrofagi imaju vrlo malo molekula MHC II na svojoj povrini a uopde nemaju
B7 molekula pa slabo predouju antigene limfocitima T. No, kada su antigeni mikroorganizmi ili je
unos antigena popraden zarazom, fagocitoza u makrofagima potie sintezu molekula MHC / HLA 2 i
kostimulacijskih molekula. To vri i IFN . U tom sluaju makrofagi postanu prave predone stanice.
Makrofagi u merginalnoj zoni slezene ne izraavaju molekule MHC/HLA 2 niti kostimulac.
molekule, a nemaju niti sposobnost fagocitoze. No , izraavaju receptore za Fc ulomke IgG i za
ulomke C3 komponente komplementa pa su stoga bitne za prdoavanje nativnih antigena limfocitima
B.
6) Upalne reakcije
Makrofagi se nakupljaju na mjestu prodora mikroorganizama te oslobaaju razne citokine i
kemokine koji privlae i aktiviraju leukocite,povedavaju propusnost kapilara, aktiviraju vaskularni
endotel i potiu stanice NK. Djelovanjem citokina u zahvadeno podruje dolaze i druge efektorske
stanice i molekule.Nakon prepoznavanja patogena makrofagi i druge st . lue i druge molekule (
prostaglandine,NO...) i tako vode do upalne reakcije.
NEGATIVNE FUNKCIJE
1) Granulomatozni oblik odgoene preosjetljivosti
Nastaje zbog dugotrajnog zadravana mikroorganizama u makrofagima. Oituje se
stvaranjem vedih ili manjih granuloma ili vorida u ijem je sreditu aktivirani makrofag. Oni se
pretvaraju u epiteloidne stanice koje se potom spajaju u divovske stanice s mnogo jezgara . Lue
veliku koliinu litikih enzima i oteduju okolno tkivo.
2) HIV
Makrofagi mogu posluiti i kao mjesta odlaganja HIV virusa. Naime, HIV se vee pomodu
svojih GP12o glikoproteina na CD4 ili CCR5 molekule na makrofagu.
3) TUMORI
Makrofagi takoer pomau i stanicama raka u proliferaciji. Privlae ih naime hipoksine
stanice raka. Upalni imbenik kao to je TNF lue upravo makrofagi a on uzrokuje promjenu gena u
NF-B proteinu. On kao takav ulazi u jezgru tumorske stanice i uzrokuje sintezu proteina koja e
stopirati apoptozu i potaknuti proliferaciju.