NO

02

ABYE GENEL BAKI

T.C. AVRUPA BRL BAKANLII

www.ab.gov.tr

NO

ABYE GENEL BAKI

02

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

indekiler
ABYE GENEL BAKI 1
Avrupa Birlii Nedir?

AVRUPA BRLNN KURUMLARI 6

Avrupa Parlamentosu

Avrupa Birlii Zirvesi

Konsey (Bakanlar Konseyi ya da AB Konseyi)

Avrupa Komisyonu

12

Avrupa Birlii Adalet Divan

14

Avrupa Saytay

15

Avrupa Merkez Bankas

16

AVRUPA BRLNDE YASAMA VE KARAR ALMA SRELER 17

T.C.
AVRUPA BRL BAKANLII
Adres: Mustafa Kemal Mah. 2082.Cad. No: 4
06800 Bilkent /ANKARA
Telefon: 0 (312) 218 13 00 Faks: 0 (312) 218 14 64
www.ab.gov.tr

ekil 1 Olaan Yasama Usul

19

ekil 2 Danma Usul

20

AVRUPA BRLNN DERNLEME SREC

21

Avrupa Tek Senedi (1986-1987)

22

Maastricht Antlamas (1992-1993)

23

Amsterdam Antlamas (1997-1999)

26

Nice Antlamas (2001-2003)

27

Lizbon Antlamas (2007-2009)

28

AVRUPA BRLNN GENLEME POLTKASI

34

Birinci Genileme

35

kinci Genileme

36

nc Genileme

36

Drdnc Genileme

37

Beinci Genileme

37

YE DEVLETLER, ADAY LKELER, POTANSYEL ADAY LKELER

39

Aday lkeler

50

Potansiyel Aday lkeler

52

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

ABYE GENEL BAKI

AVRUPA BRL NEDR?
kinci Dnya Sava sonrasnda her alanda byk ykma
urayan Avrupa, bu durumdan kurtulmak iin bir k
yolu aramaktayd. Bunun bir sonucu olarak, Avrupada
barn yeniden kurulmas, Avrupa lkelerinin ortak
deerler etrafnda bir araya gelmesi ve zellikle refah
artracak ekilde ekonomik alanda kuvvetli bir ibirliinin
balatlmas fikri her geen gn daha yksek bir sesle dile
getirilmeye balanmt.
Avrupa apnda barn salanmas ve Avrupa lkeleri
arasnda ekonomik bir ibirliinin kurulmas amacndan
hareketle, ileride siyasi bir birliin temellerinin atlmas
hedefleniyordu. Bu dorultuda, Almanya, Belika,
Fransa, Hollanda, talya ve Lksemburg tarafndan
1951 ylnda Avrupa Kmr ve elik Topluluunu kuran
Paris Antlamas ile 1957 ylnda Avrupa Ekonomik
Topluluunu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluunu kuran
Roma Antlamalar imzaland.
Gnmze kadar geen sre iinde, Avrupa devletleri,
ekonomik, siyasi, sosyal ve kltrel alandaki ibirliklerini
glendirdiler. Kurulu yllarnda sadece 6 yeden
oluan Avrupa Topluluklar, deiik tarihlerde yeni
yelerin katlm sonucu 27 yeden oluan bir Birlik halini
ald. Bugn itibariyle ABnin yeleri Fransa, Almanya,
talya, Belika, Hollanda, Lksemburg, ngiltere, rlanda,
Danimarka, Yunanistan, spanya, Portekiz, Avusturya,
Finlandiya, sve, ek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya,
Slovenya, Slovakya, Estonya, Letonya, Litvanya, Gney
Kbrs Rum Ynetimi, Malta, Bulgaristan ve Romanyadr.

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

Avrupa Birlii, Avrupann yzyllar boyunca kazand

deneyimle ve oluturduu ortak ilkeler temelinde
meydana getirildi. Avrupa devletlerinin ortak
deneyimlerinin sonucu oluan ilke ve idealler olan
kalc barn salanmas, toplumsal refah, dayanma,
zgrlk, demokrasi, insan haklar, hukukun stnl,
pazar ekonomisi ve giriim zgrl bu yeni btnleme
hareketinin temellerini oluturuyor. Avrupa Birliinde
ama, ye devletlerin ve vatandalarnn ulusal, kltrel,
dilsel, dinsel eitliliini bir potada eritmek deil, bu
eitliliin getirdii dinamizmi gce dntrebilmek
olarak ifade ediliyor.
ABnin deerleri AB Antlamasnn 2. maddesinde yer
alr. Bu maddeye gre, Birlik, insan onuru, zgrlk,
demokrasi, eitlik, hukukun stnl ve aznlklara
mensup kiilerin haklar da dahil olmak zere insan
haklarna sayg ilkeleri zerine kurulmutur. Bu deerler,
oulculuk, ayrmclk yapmama, hogr, adalet,
dayanma ve kadn-erkek eitliinin hakim olduu
bir toplumda ye devletler iin ortaktr. Bu deerleri
benimseyen ve gelitirme idealine hizmet edebilecek her
Avrupa devleti ABye ye olabilir.
Avrupa Birlii, Avrupa halklarnn ekonomik, siyasi, sosyal
ve kltrel alanlarda birbirleriyle kaynamasn ngren,
Avrupa devletlerinin ve vatandalarnn bir araya gelerek
oluturduu uluslarst bir yapdr. Bu yap, ye devletler
arasnda imzalanan uluslararas antlamalarla kuruldu
ve ayn antlamalarla baz alanlarda karar alma ve
dzenleme yetkisi ye devletler tarafndan ABye verildi.
Bylelikle, dnyada bir benzeri daha olmayan, tm
ye devletleri ve vatandalarn ayn anda, ayn ekilde
ve ayn lde balayan bir hukuk sistemi meydana
getirildi. Bunun yannda kiilerin, mallarn, hizmetlerin
ve sermayenin Avrupa Birlii snrlar iinde rahata
dolamnn salanmas iin bir i pazar kuruldu.

pazarn kurulmasna dayal ekonomik btnlemenin

siyasi ve sosyal dier alanlara da yaylmasna ve ortak
bir hukuk dzeni kurulmasna dayal Avrupa Birlii,
bugn iin serbest dolamdan ortak para birimine
ve koordine edilen ekonomi politikalarna, eitimden
sosyal politikaya, gda gvenliinden tamacla,
evreden tketicinin korunmasna, rekabetten bilim
ve teknolojiye, enerjiden fikri mlkiyete, d politikadan
vize, g ve snma politikalarna ve snr aan baz
sularla ortak mcadeleye dek pek ok alanda ye
devletlerin ortak politika retip bunlar birlikte uygulad
bir ibirlii ve btnleme niteliinde. AB, bir yandan
Avrupa lkelerinde yaayan kiilere bir zgrlk, gvenlik
ve adalet alan ile etkili ileyen ve rekabeti bir sosyal
piyasa ekonomisi iinde artan refah sunma hedefini
gerekletirmeye aba harcarken, te yandan da bir
dnya aktr olma hedefini yerine getirmeye ynelik
politikalar gelitiriyor.
ncelikli amalarndan biri Birlik yesi devletlerin
ekonomik kalknmalarn salamak olan Avrupa
Birlii, temellerinin atld yllardan bugne kadar ye
devletler aras ticaret yoluyla ye devlet ekonomilerinin
gelimesinin ve bymesinin salanmas, ye devletler

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

aras ekonomik ibirliinin kuvvetlendirilmesi, Avrupa

Birlii vatandalarna i imkanlarnn yaratlmas gibi
konularda byk aba gsterdi ve bu abann meyvelerini,
gnmzde yaad skntlara ramen byk lde
ald. Gerekten, 500 milyona yakn vatanda ve 18
trilyon dolar bulan gayrisafi milli hslas ile Avrupa Birlii,
dnyann en byk ekonomisi konumunda. Kresel
ekonomik krizden son derece olumsuz etkilenmesine
ramen de dnyann pek ok blgesi ile kyaslandnda
yine de ekonomik refah dzeyi ve bu refahn paylam
bakmndan grece bir baar oluturmaya devam ediyor.
Ayn zamanda bugn itibariyle resmi olarak 17 Avrupa
Birlii yesi devlet tarafndan kullanlan Avro, dnyada
dolar ile birlikte en fazla kullanlan para birimi niteliinde.
Ekonomik kalknmay ve dayanmay amalamasnn
yannda Avrupa Birlii, bir siyasi ve sosyal kaynama
ve dayanma projesidir. Avrupa Birlii, ye devletlerin
birbirleri ile her alanda dayanma iinde bulunmas,
insan haklarnn korunmas ve ye devletlerin sosyal,
siyasi, kltrel kaynamasnn ve ileri geliiminin
salanmas iin aba gstermektedir. Avrupa Birliinin
temel hedef ve politikalar arasnda;

Enerji gvenliini salamak,

Yasad g, uluslararas terrizm, insan, silah ve
uyuturucu kaakl gibi sularla etkin biimde
mcadele etmek ve gerek anlamda bir zgrlk,
gvenlik ve adalet alan olmak,
AB yesi devletlerde istihdamn ve sosyal
korumann artrlmasna katkda bulunmak,
AB yesi devletler arasnda ekonomik, sosyal ve
blgesel uyumu tevik etmek,
Avrupa vatandalarnn en st dzeyde yaam ve
kalite standartlarna sahip olmasn salamak gibi
hususlar yer alyor.
Bu hedeflere ulamann en etkili yolunun birlikte hareket
etmek olaca dncesi ye devletleri bir araya getiriyor
ve bir arada tutmaya devam ediyor.

Gl ve etkili bir d politika aktr olmak,

AB iinde ve dnda zgrlk, demokrasi, insan
haklar ve hukukun stnl deerlerini garanti
altna almak ve yaymak,
Her trl ayrmclkla mcadele etmek; zellikle
her alanda kadn-erkek eitlii iin aba sarf
etmek,
klim deiiklii ile mcadele etmek,
evreyi en st dzeyde korurken ekonomik
bymeyi srdrebilmek,

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

AVRUPA BRLNN
KURUMLARI
Avrupa Birlii, ye devletlerin kendisine verdii yetkileri
ne ulusal ne de uluslararas dzeyde bir benzeri olmayan
kurumlar aracl ile kullanr. Avrupa Birliinin temel
kurumlar unlardr:

Avrupa Parlamentosu
Avrupa Parlamentosu, AB kurumlar iinde dorudan
halk tarafndan seilen organdr. AB yesi devletlerin
vatandalar olan Avrupa vatandalar be ylda
bir yaplan Avrupa Parlamentosu seimlerinde oy
kullanabilirler. Son Parlamento seimi 2009 ylnda
yapld. Parlamento, bugn iin Avrupa Birliine ye
27 devletin toplamda 736 temsilcisinden oluuyor. Bu
rakam, 2014 seimleri sonras 750 ye ve bir Bakan
ierecek ekilde 751 olarak belirlendi. Hangi ye devletin
ka parlamenter ile temsil edilecei ye devletlerin
nfuslarna gre tespit edilir.
Tablo 1: Avrupa Parlamentosunda ye devletlere
gre ye says
ye Devlet

Mevcut
Durum

2014 Seimleri
Sonras ngrlen

Almanya
Fransa
Birleik Krallk
talya
spanya
Polonya
Romanya
Hollanda
Belika
ek Cumhuriyeti

99
72
72
72
50
50
33
25
22
22

96
74
73
73
54
51
33
26
22
22

Yunanistan
Macaristan
Portekiz
sve
Avusturya
Bulgaristan
Danimarka
Finlandiya
Slovakya
rlanda
Litvanya
Letonya
Slovenya
Estonya
Lksemburg
GKRY
Malta
TOPLAM

22
22
22
18
17
17
13
13
13
12
12
8
7
6
6
6
5
736

22
22
22
20
19
18
13
13
13
12
12
9
8
6
6
6
6
751

Avrupa Parlamentosu, ye devlet vatandalarnn

demokratik menfaatlerini ve siyasi grlerini temsil eden
bir organdr. Bundan dolay, Avrupa Parlamentosunda
yeler lkelerine gre deil, siyasi grlerine gre grup
olutururlar. Parlamenterler lkelerini deil, kendilerine
oy veren Avrupa vatandalarnn siyasi grlerini temsil
ederler. Avrupa Parlamentosunda, bugn iin 7 siyasi
parti grubu ve bamsz yeler yer almaktadr.
Parlamento Genel Kurulu kural olarak Strazburgda
toplanr. Parlamentonun siyasi gruplar ve komiteleri
Brkselde toplanr, sekretaryas ise Lksemburgdadr.
Parlamentoya grlmek zere gelen konular ncelikle
farkl grev alanlarna sahip 24 adet komiteden konuyla
ilgili olannda tartlr ve ulalan sonu, bir raporla
Genel Kurula sunulur. Genel Kuruldaki grmeler de
bu erevede yaplr.
Avrupa Parlamentosu, Konsey ile birlikte yasama
yetkisini paylar. ye devletleri balayacak hukuki

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

dzenlemelerin kabul edilebilmesi genel kural olarak

hem Avrupa Parlamentosu hem de Konseyin onay ile
mmkn olur. Baz konularda ise sadece danma organ
niteliindedir, grleri balayclk tamaz. Bu alanlarn
en nemlisi d politika konulardr. Avrupa Birlii btesini
Konsey ile birlikte yapan Avrupa Parlamentosunun
dier Avrupa Birlii kurumlar zerinde siyasi denetim
yetkisi vardr. Parlamento Komisyona szl ve yazl
soru sorabilir, soruturma komiteleri kurabilir, ikayet
dilekesi kabul edebilir, Komisyonu gvensizlik oyuyla
ve 2/3 ounlukla heyet halinde istifaya zorlayabilir.
Komisyon Bakannn ve heyet halinde Komisyonun
greve atanmasnda da gvenoyu aranr. Avrupa
Ombudsmannn atanmas ve sunduu raporlar
araclyla da Birliin kurumlar zerindeki denetim
yetkisini kullanabilir.

Avrupa Birlii Zirvesi

Avrupa Birlii Zirvesi, Avrupa Birliine ye devletlerin
babakanlar veya devlet bakanlar ile Avrupa Birlii
Zirvesi Bakan ve Avrupa Komisyonu Bakannn katlm
ile meydana gelir. Ylda drt defa toplanan Zirve, Birliin
gelimesi ve Avrupann btnlemesi dorultusunda
ncelikleri ve temel politikalar belirleyen kararlar alr.
Avrupa Birlii Zirvesinin herhangi bir yasama yetkisi
yoktur. Buna ramen, AB yesi tm devletlerin en st
dzey yetkililerinin bir araya geldii ve temel politikalar
belirledii kurum olmasndan dolay siyasi bir arlk ve
ynlendirme gc tar. ou durumda uzlayla, istisna
olarak nitelikli ounlukla karar alr.

etmekle grevlidir. Zirve Bakan, ayn anda herhangi bir

ulusal grevde bulunamaz.

Konsey (Bakanlar Konseyi ya da AB

Konseyi)
Konsey, Avrupa Birlii yesi devletlerin hkmetlerinde
grev yapan bakanlardan oluan bir organ konumundadr.
Konsey, Avrupa Birlii iinde ye devletlerin ulusal
karlarnn temsil edildii organdr. Konsey toplantlarna,
karara balanacak konu dorultusunda ye devletleri
temsilen ilgili bakanlar katlr. rnein toplantnn konusu
ekonomi veya para politikas ile ilikili ise, ye devletlerin
ekonomi ve maliye bakanlar toplantya katlr. Konsey
bakanl 18 aylk sre iin grev yapacak 3 ye
devletten oluan, devamll ve tutarll salamaya
ynelik takmlar tarafndan yrtlr. Bylece Bakanlk
6 aylk dnemlerle ye devletler arasnda el deitirir.
Konseye almalarnda yardmc olmak zere bata,
ye devletlerin Birlik nezdindeki Bykelilerinden
oluan Daimi Temsilciler Komitesi (COREPER) olmak
zere eitli komiteler ve alma gruplar mevcuttur.

Zirveye, ye devletler tarafndan 2,5 yllna atanan

ve grev sresi bir defa uzatlabilecek olan AB Zirvesi
Bakan bakanlk eder. Zirve Bakan, Birlik Dileri
ve Gvenlik Politikas Yksek Temsilcisinin yetkileri
sakl kalmak kaydyla, Birlii uluslararas alanda temsil

Birok konuda tm ye devletleri balayan yasal

dzenlemeleri kabul etme yetkisini Avrupa Parlamentosu

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

ile paylaan Konsey, yine Avrupa Parlamentosu ile

birlikte bteyi onaylar.

Polonya

27

Romanya

14

Konsey deiik usul erevesinde karar almakta

olup bunlar; oybirlii, oy okluu ve nitelikli ounluktur.
Lizbon Antlamas sonrasnda Konseyde esas oylama
usul nitelikli ounluk olarak dzenlenmi; oybirlii
ve basit oy okluunun istisna nitelii tad ortaya
konmutur. Ortak D ve Gvenlik Politikas bugn hala
byk lde ye devletlerin oybirlii ile karar ald en
nemli istisna alann oluturur. Yeni yelerin katlm da
yine Konseyde oybirlii aranan bir alandr.

Hollanda

13

Yunanistan

12

ek Cumhuriyeti

12

Belika

12

Macaristan

12

Portekiz

12

sve

10

Avusturya

10

Lizbon Antlamas ncesi geerli olan dzenleme

erevesinde, nitelikli ounluk ynteminde her ye
devletin nfusuna, fiziki ve ekonomik byklne gre
belirli oranda oyu bulunmakta olup, sistem arlkl oy
esasna dayanr. Nitelikli ounluk yntemine gre karar
alnabilmesi iin toplam 345 olan oylarn 255inin olumlu
olmas gerektii gibi ye devletlerin yardan fazlasnn
da olumlu gr bildirmesi gerekir. Konseyde nitelikli
ounlukla karar alnrken, herhangi bir ye devlet
gerekli grrse, alnan karara olumlu oy verenlerin,
Birlik nfusunun %62sine karlk gelip gelmediinin
kantlanmasn talep edebilir. Bu durumda %62 oranna
ulalamamsa sz konusu karar kabul edilmemi saylr.
Tablo 2: Nice Antlamas Sonras 27 ye Devletin
Konseyde Oy Dalmlar
ye Devlet

Oy Arlklar

Almanya

29

Fransa

29

Birleik Krallk

29

talya

29

spanya

27

10

Bulgaristan

10

Slovakya

Danimarka

Finlandiya

rlanda

Litvanya

Letonya

Slovenya

Estonya

Lksemburg

GKRY

Malta

Toplam

345

Lizbon Antlamas ile getirilen nitelikli ounlua ilikin

yntemin uygulanmas 2014 ylna kadar ertelendi. 2017
ylna kadarki dnem iin de bir gei sreci ngrld.
Dolaysyla 1 Kasm 2014 tarihine kadar olan srede
arlkl oy esasna dayanan sistem uygulanacak. 1 Kasm
2014ten itibaren ise, nitelikli ounluk yntemiyle bir
kararn alnabilmesi iin, olumlu oylarn ye devletlerin %
55ini, Birlik toplam nfusunun % 65ini temsil etmesi ve

11

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

en az 15 ye devletten gelmesi gerekmekte. Bloke edici

aznlk ise, nfus esas dikkate alnmak suretiyle en az 4
ye devlet olarak belirlendi.
Konsey, ye devletlerin ekonomik politikalar arasndaki
uyumu salar. zellikle ye devletlerin Birliin Ortak
D ve Gvenlik politikas alanna ynelik politikalarnn
belirlenmesinde, AB Zirvesi ile birlikte yetkilidir. Bunun
yannda Konsey, Avrupa Birlii adna nc lkeler ve
uluslararas rgtlerle uluslararas anlamalar imzalar.

Avrupa Komisyonu
Avrupa Komisyonu, yasama srecini balatan, ayrca
Birliin yrtme organ olarak AB mktesebatn, bteyi
ve programlar uygulamaktan ve idari denetimden
sorumlu kurumdur. Avrupa Komisyonu, her ye
devletten bir kiinin yer ald 27 yeden oluur. Bu
kiilere komiser ad verilir. Her komiser bir veya daha
fazla AB politikasnn yrtlmesinden sorumludur.
Komisyon adeta bir Bakanlar Kurulu gibi faaliyet gsterir.
Komisyonda komiserlerin yan sra, Avrupa Birlii
grevlilerinden oluan 25.000 kiilik bir idari tekilat da
mevcuttur.
Komisyon bnyesinde, herhangi bir konuda idari
dzenlemelerin yapld idari ynetim birimleri olan
Genel Mdrlkler bulunur. Her Genel Mdrlk,
almalarnn siyasi ve ynetim sorumluluunu stlenen
Komisere kar sorumlu bir Genel Mdr tarafndan
ynetilir. Genel Mdrlkler mdrlklere (direktrlk),
mdrlkler blm ya da birimlere, blm ya da birimler
ise, masa efliklerine ayrlmtr. Her masada, masann
ilgili konusuna uygun sayda uzman bulunur.

d politikasn yrtmekten sorumlu Birlik Dileri ve

Gvenlik Politikas Yksek Temsilcisidir.
Komisyon Bakannn Zirve tarafndan, Avrupa
Parlamentosu seimleri dikkate alnmak ve danmalar
yaplmak suretiyle nitelikli ounlukla belirlenmesi ve
Parlamentoya nerilmesi gerekmekte olup, Bakan
aday, Parlamento yelerinin ounluu tarafndan
seilecektir. Komisyon Bakannn, Dileri ve Gvenlik
Politikas Yksek Temsilcisi ve dier tm komiserler ile
birlikte heyet halinde Parlamentonun onayna sunulmas
ve Zirve tarafndan nitelikli ounlukla atanmas gerekir.
Komisyon yeleri ise ye devletlerin gsterecei
adaylarn arasndan Komisyon Bakan tarafndan
seilecek, bu seimin ardndan Zirve tarafndan nitelikli
ounlukla ve Komisyon Bakannn onayn da alarak
atanan Birlik Dileri ve Gvenlik Politikas Yksek
Temsilcisi de dhil olmak zere Komisyonun tamam
heyet halinde Avrupa Parlamentosunun onayna
sunulacaktr. Gerekli gvenoyunun teminini takiben
Komisyon, Zirve tarafndan nitelikli ounluk ile atanr.
Komiserlerin grev sresi 5 yldr ve bu sre yenilenebilir.
Komiserler Avrupa Birlii yesi devletlerin vatandalar
olmalarna ve bu devletler tarafndan atanmalarna
karn kendi lkelerinin menfaatlerini deil Birliin
genel menfaatlerini korumak durumundadr. Komisyon,
sorumluluklarn yerine getirirken bamsz hareket eder
ve ye devletlerden ya da herhangi bir kurumdan veya
makamdan talimat almaz.

Komisyon bakan Avrupa Birlii Zirvesi tarafndan

belirlenir ve atamas Avrupa Parlamentosunun onay ile
yaplr. Komisyon bakan yardmclarndan biri de ABnin

Komisyon, grev sresi boyunca ye devlet

hkmetlerince
grevden
alnamaz.
Avrupa
Parlamentosunun da komiserleri tek tek grevden
alma yetkisi bulunmamakla birlikte, gvensizlik oyu ile
Komisyonu heyet halinde grevden almas mmkndr.

12

13

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

zme, hukuk yaratma ve boluk doldurma ilevlerini

yerine getirir.
Divan, her ye devletten bir yargtan, Genel Mahkeme
ise yine her ye devletten en az bir yarg olmak zere 27
yargtan oluur. Divana ve Genel Mahkemeye 8 adet
Hukuk Szcs, davalar hakknda gr hazrlayarak
yardmc olur. Yarglar, ye devlet hkmetlerinin
mutabakat ile alt yl iin atanrlar ve yeniden atanmalar mmkndr. Divan yarglarnn bamszlklar,
statlerini dzenleyen eitli hkmler araclyla
gvence altna alnmtr. Ayrca Divan mzakereleri gizli
olup aklanmaz, kararlar oy okluuyla alnsa da tm
yarglar tarafndan imzalanr ve kar oylar aklanmaz.
Komisyonun merkezi Brkseldedir. Avrupa Birlii yesi
devletlerden bamsz bir nitelie sahip olan Komisyon,
Birliin yrtme organ konumundadr. Bu dorultuda
Birliin btesini ve politikalarn uygulayan Komisyon,
AB hukukunun uygulanmasnn idari bakmdan
gzetilmesi grevini de stlenmitir. AB hukukunu ihlal
ettii iddiasyla ye devletleri Avrupa Birlii Adalet
Divan nnde dava edebilir. Komisyonun bir dier
nemli grevi ise yasama organn oluturan Avrupa
Parlamentosu ve Konseye sunduu yasama ya da karar
nerileri ile yasama srecini balatmasdr.

Avrupa Birlii Adalet Divan

Avrupa Birliinin yarg organ olan Avrupa Birlii Adalet
Divan, Genel Mahkeme ve uzmanlk mahkemeleri olmak
zere l bir yapdan oluur. Adalet Divannn temel
amac, Avrupa Birlii hukukunun Avrupa Birlii ierisinde
her yerde ayn ekilde yorumlanmasn ve uygulanmasn
salamaktr. Divan, Birlik hukukunun yorumlanmasnda
ve uygulanmasnda hukuka saygy salama, ulusal
hukuk dzenleri ile AB hukuk dzeni arasndaki ilikilerin
dzenlenmesi, hukuki denetim, yorum, uyumazlk

14

Avrupa Birlii Adalet Divan AB hukukundan kaynaklanan

bir takm davalara bakmaya yetkilidir. Bunlar genel olarak
ye devletlerin ve AB kurumlarnn AB hukukuna uyup
uymadnn denetlenmesine ynelik davalar ile ulusal
mahkemelerde grlmekte olan davalarn zme
balanmas iin gerekli olduunda AB hukukunun
yorumlanmasna ilikin davalardr. Avrupa Birlii Adalet
Divan Lksemburgda faaliyet gstermektedir.

Avrupa Saytay
Avrupa Saytay, Birliin tm gelir ve giderlerini inceler,
ilemlerinin hukuka ve usule uygunluunu temin eder.
Saytay denetimi, gelir ve giderlerin hukuka uygunluu
ile dzenliliini ve iyi bir mali idareyi salamaya yneliktir.
Avrupa Saytay her bir ye devletten birer ye
olmak zere 27 yeden olumaktadr. yeler, Konsey
tarafndan Parlamentoya danldktan sonra, 6 yllk bir
sre iin tayin edilir. Bu yeler, kendi lkelerinde denetim
kurumlarnda alan veya alm ve bu grev iin
zel nitelie sahip kiilerin arasndan seilir. Saytay
yelerinin bamszl ve tarafszl gvence altna

15

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

alnmtr.

Avrupa Merkez Bankas

Avrupa Merkez Bankas tzel kiilie sahip bamsz
bir AB organdr. Grevi, para birimi olarak Avroyu
kullanan AB yesi devletlerden oluan Avro blgesinde
fiyat istikrarn salamaktr. Bu grevini ye devletlerin
merkez bankalar ve Avrupa Merkez Bankasndan
oluan Avrupa Merkez Bankalar Sistemi iinde yerine
getirir. Bu erevede ABnin para politikasnn tespiti
ve uygulanmas, dviz ilemlerinin yrtlmesi, ye
devletlerin resmi dviz rezervlerinin tutulmas ve
ynetilmesi, deme sistemlerinin dzgn ilemesinin
salanmas grevlerini yerine getirir. Avrupa Merkez
Bankas Avro blgesi dahilinde kat para basmna izin
verme konusunda tek yetkilidir.
Merkezi Almanyann Frankfurt kentinde olan Bankann
karar alma organlar, Yrtme Kurulu, Ynetim Konseyi
ve Genel Kuruldur.

16

AVRUPA BRLNDE
YASAMA VE KARAR ALMA
SRELER
Birlik kurumlar, Antlamalarda kendilerine verilen
yetkiler erevesinde ve belirlenen usul, art ve amalara
uygun olarak hareket eder. Dolaysyla, Birlik snrl yetki
ilkesine tabi olup, ancak ye devletler tarafndan aka
yetkilendirildii alanlarda dzenleme yapp balayc
kural koyabilir, tedbir alabilir.
AB kurumsal yaps ierisinde yasama faaliyeti, ayr
ayr grevleri bulunan temel kurum olan; Komisyon,
Parlamento ve Konseyin ibirlii ile gerekleir. Yasama
srecinde her bir kurumun grevi, yetkisi ve sorumluluu
birbirinden farkldr.
ABde karar alma faaliyeti Olaan Yasama Usul ve
zel Yasama Usulleri araclyla gerekletirilir. zel
Yasama Usullerinden olan Danma Usul ve Muvafakat
Usul istisna niteliindedir. Aksi belirtilmedii takdirde
uygulanacak olan usul ise kural olarak Olaan Yasama
Usuldr (ekil 1). Avrupa Parlamentosuna karar alma
srecinde gerek anlamda yasa koyucuya benzer bir
yetki tanyan olaan yasama usulnde Parlamentoya
yasama sreci erevesinde Konsey ile ortaklaa
karar verme ve veto yetkisi tannmtr. Bu usulde,
Komisyon yasama nerisini hazrlar ve yasama ilemi
ancak Parlamento ile Konseyin anlamas ile yaplabilir.
Parlamentonun bir yasama nerisini reddi veto etkisi
dourur. Parlamento bu usulde yasama nerisine
deiiklikler de nerebilir ve Konsey tarafndan da
benimsenmesi halinde tasarruf bu ekilde yasalaabilir.

17

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

Ancak Antlamalarda aka belirtilen hallerde zel

Yasama Usullerinin uygulanmas sz konusu olabilir.
zel Yasama Usulleri, dierlerinin yan sra zellikle;
Danma Usul (ekil 2) ve Muvafakat Usul
eklindedir. Danma usulnde Komisyonun hazrlad
neri hakknda Parlamento gr bildirir, ama bu gr
balayc deildir, Konsey konuyu Parlamentonun
grn aldktan sonra bu gre uymadan da karara
balayabilir. Muvafakat usulnde ise Parlamentonun
Komisyon nerisine ya da Birliin taraf olaca bir
anlamaya onay vermesi halinde o tasarruf Konsey
tarafndan kabul edilebilir veya ilgili anlama Konsey
tarafndan imzalanabilir. Birliin taraf olaca pek ok
uluslararas anlama muvafakat usulne tabidir. Yeni
yelerin Birlie katlmn salayan katlm antlamalar da
Parlamentonun muvafakatini gerektirir. Bundan baka,
Antlamalarda, Btenin Onaylanmas Komisyonun
Dzenleme Yapmas gibi zel usullerin uyguland
karar yntemlerine de yer verilmektedir.
ABde yasama faaliyeti yaplrken neri kural olarak
Avrupa Komisyonu tarafndan hazrlanr ve Konsey ile
Parlamentoya sunulur. Bu erevede Ekonomik ve
Sosyal Komite ile Blgeler Komitesi gibi baz danma
organlarna da danlmas gerekebilir. Parlamentonun
ve Konseyin zerinde anlat neri, Konsey tarafndan
nihai olarak karara balanr.

EKL 1 OLAAN YASAMA USUL

Komisyon

Blgeler
Komitesi

Gerekli grlrse

neri

Gerekli grlrse

Ekonomik
ve Sosyal
Komite

Avrupa Parlamentosu
(Birinci Grme)

Gr

AP Tekliflerinin tamamnn
kabul=metnin kabul

Konsey

Ortak Tutum

Avrupa Parlamentosu
(kinci Grme)

Kabul ya da ay iinde
gr bildirmeme halinde

Mutlak ounlukla red=teklif

reddedilmi saylr

Mutlak ounlukla
deiiklik

Komisyon deiiklii
benimsemezse Konseyde
oybirliiyle metnin kabul

Komisyon
Konsey Ortak Tutumu
nitelikli ounlukla kabul
eder =metnin kabul

Komisyon deiiklii benimserse

Konseyde nitelikli ounlukla
metnin kabul

Konsey

Deiikliin reddi halinde

Parlamento-Konsey
Uzlatrma Komitesi kurulur

Ortak metin oluursa

Parlamento ve Konsey tasary
onaylar

18

Konsey

Ortak metin olumazsa neri

reddedilmi saylr

19

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

EKL 2 DANIMA USUL

Komisyon

Blgeler
Komitesi

Gerekli grlrse

neri

Gerekli grlrse

Ekonomik
ve Sosyal
Komite

Avrupa Parlamentosu

Gr

Daimi Temsilciler
Komitesi

Konsey

Karar

AVRUPA BRLNN
DERNLEME SREC
Avrupa Birliinde derinleme kavram, Birliin kurulduu
tarihten itibaren yetki ve faaliyet alanlarnda meydana
gelen art ile kurumsal yap iinde meydana gelen
reform ve deiiklikleri ifade etmek zere kullanlr.
Genel olarak Kurucu Antlama deiiklikleri yntemiyle
gerekleen derinleme hareketi, bugne kadar be
temel aama geirdi.1 Avrupa Tek Senedi, Maastricht
Antlamas, Amsterdam Antlamas, Nice Antlamas ve
Lizbon Antlamas bu aamalar oluturur.

1
Derinleme sreci erevesinde ilk admlar olarak, Fzyon Antlamalar ile
Avrupa Kmr ve elik Topluluu, Avrupa Ekonomik Topluluu ve Avrupa
Atom Enerjisi Topluluunun kurumlar her Topluluk iin iki aamal olarak
birletirildi ve Avrupa Topluluklarnn ileyiinin daha etkin bir kurumsal
yaplanmaya kavuturulmas amaland. Bunun yan sra, 1970 ve 1975
tarihli Bte Antlamalar ile Topluluk btesinin karara balanma
yntemi belirlendi ve Avrupa Saytay kuruldu.

20

21

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

Avrupa Tek Senedi (1986-1987)

Avrupa btnlemesinin temel hedefini, ye devletler
arasnda mallarn, igcnn, hizmetlerin ve sermayenin
serbest dolamna dayal bir ortak pazar kurulmas
oluturdu. Bu hedefin ilk aamas olan ve mallarn
serbest dolamn salamaya ynelik Gmrk Birlii
hedefi 1 Temmuz 1968de tamamland.
Buna karlk, 1970 ve 80lerde karar alma srelerinde
yaanan sorunlar ve uluslararas ekonomik durgunluk
nedeniyle ye devletlerin korumac politikalara
bavurmalar, mallarn, igcnn, hizmetlerin ve
sermayenin ye devletler arasnda tam olarak serbest
dolaaca bir Ortak Pazar kurulmas hedefine
ulalmasn engelledi. Serbest dolam nndeki

gmrk kontrolleri ve snrlardan kaynaklanan fiziki,

ulusal mevzuat farkllklarndan kaynaklanan teknik ve
mali engeller bu ynde sorun oluturuyordu. Avrupa Tek
Senedi ile gelimi bir Avrupa Tek Pazar ya da Avrupa
Pazarnn gerekletirilmesi iin gerekli hukuksal,
kurumsal ve siyasal dayanaklar oluturularak Avrupa
btnlemesine yeni bir ivme kazandrld.
1 Temmuz 1987 tarihinde yrrle giren Avrupa Tek
Senedi ile Ortak Pazar hedefi Tek Pazar ad altnda
yeniden tanmland. Tek Pazarn nndeki fiziki, teknik ve
mali engellerin kaldrlmas amacyla baz dzenlemelerin
yaplmas ve sz konusu dzenlemelerin en ge 31 Aralk
1992 tarihine dek tamamlanarak ye devletler arasnda
snrlarn olmad bir ekonomik alan yaratlmas
amacna ulalmas ngrld. Tek Senette karar alma
mekanizmalar balamnda getirilen deiiklikler ile
Konseyde nitelikli ounluk ile karar alma uygulamasna
arlk verilmesi, Avrupa Parlamentosunun karar
srelerine daha etkin katlmn salamak zere eitli
nlemlere yer verilmesi gerekleti. Ayrca, Adalet
Divannn artan i ykn hafifletmek amacyla bir lk
Derece Mahkemesi kurulmas, 1960lardan beri gayri
resmi olarak toplanan ye Devletlerin Hkmet ve
Devlet Bakanlar Zirvesinin (AB Zirvesi) antlamalarn
yaps iine dahil edilerek resmiyet kazanmas saland.
Bu erevede teknolojik aratrma ve gelitirme, evre
gibi alanlar ABnin dzenleme yapabilecei alanlar
arasna dahil edildi.

Maastricht Antlamas (1992-1993)

Avrupa Tek Senedi ile balayan kkl deiim sreci,
derinleme srecinin ikinci aamasn oluturan ve
Avrupa btnlemesinin yapsnda bugne dek yaanan
en nemli deiiklikleri getiren Maastricht Antlamas

22

23

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

ile devam etti. 1992 ylnda imzalanp 1993 ylnda

yrrle giren bu Antlama ile Birliin kurumsal
yapsna, yetki ve faaliyet alanna ilikin kabul edilen
deiiklikler siyasi btnlemenin temellerini oluturdu.
Antlama ile kabul edilen en nemli yenilik, Avrupa
Topluluklarndan oluan ekonomik btnleme alanna,
siyasi btnlemeyi amalayan Ortak D ve Gvenlik
Politikas ile Adalet ve ilerinde birlii alanlarnn
eklenmesi ve oluturulan bu yeni yapya Avrupa Birlii
ad verilmesi oldu.

eit arlkta katlma olana salayan ortak karar

usulnn getirilmesiydi. Ayrca, Komisyonun atanmas
iin Parlamentonun gvenoyuna bavurulmas
zorunluluu da ngrld. Yine Konseyde nitelikli
ounluk ile karara balanan alanlarn says artrld. Tek
para birimi (Avro) konusunda sorumlu ve yetkili olacak
bir Avrupa Merkez Bankas, bir Blgeler Komitesi ve
bir Avrupa Ombudsman da Maastricht Antlamas ile
btnleme hareketinin kurumsal yapsna dahil edilen
kurumlar oldu.

Antlama ile oluturulan Avrupa Birliinin dayand

stun yapsnda Avrupa Kmr ve elik Topluluu,
Avrupa Atom Enerjisi Topluluu ve Avrupa Topluluu
adn alan Avrupa Ekonomik Topluluunun birinci
stun altnda yer almalar ve ekonomik btnleme
alannda faaliyet gstermeleri ngrld. Tek pazarn
gerekletirilmesinin ardndan, tek para birimi ve ortak
para politikalar etrafnda ekillenen bir ekonomik
parasal birlik kurma aamasna geilmesinin koullar,
takvimi ve mekanizmalar da belirlendi.

Bir dier deiiklik ise, Maastricht Antlamas ile Kurucu

Antlamalara kazandrlan katmanl yetki (sbsidiarite)
ilkesiydi. Bu ilke uyarnca, hem ABnin, hem de ye
devletlerin dzenleme yapabilecei alanlarda, bir konu
hangi dzeyde -AB, ye devletler ya da yerel- en etkili
ve verimli ekilde ele alnabilecekse gerekli eylemlerin o
dzeyde gerekletirilmesi ngrld. Sadece herhangi
bir konunun tek bana ye devletler tarafndan
zlemedii durumlarda veya toplu olarak giriimde
bulunmann daha verimli etkiler dourmasnn mmkn
olmas halinde, ilgili konuda ABnin harekete gemesi
esas getirildi. Buna karlk, bir konuda lkesel veya
blgesel dzeyde daha etkili sonular alnmas sz
konusuysa giriimlerin bu dzeyde gerekletirilmesi
esas benimsendi. Bu ekilde Avrupa Birliinin
yetkilendirildii her alanda mutlaka dzenleme yapmas
gerekmeyecei ortaya konarak ye devletlerin bu
konudaki hassasiyetleri dikkate alnd.

Siyasi btnlemeye ilikin Birlik faaliyetleri ise Ortak D

ve Gvenlik Politikas isimli ikinci ve Adalet ve ilerinde
birlii isimli nc stun kapsamnda ele alnd. Bu
alanlarda Birliin d politikasnn ekillendirilmesi ve
uygulanmas ile vize, g, snma politikalar ile, polis ve
yarg tekilatlarnn ibirlii gibi alanlarda ortak hareket
edilmesinin ilk admlar atld. Stun yapsyla beraber
btnlemenin etkinlik alanlar kapsamna, ekonomik ve
sosyal uyum, halk sal, tketicinin korunmas, kltr,
eitim, Trans-Avrupa alar gibi yeni baz alanlar da dahil
edildi.
Birliin kurumsal yaps ve ileyii konusunda en nemli
deiikliklerden birisi, Avrupa Parlamentosuna baz
alanlarda Konsey ile birlikte karar alma mekanizmasna

24

Maastricht Antlamas ile ayrca Avrupa Vatandal

kavram getirildi. ye devlet vatandalarnn ayn
zamanda Avrupa vatanda statsn tayacaklar
ve birbirlerinin lkesinde serbeste dolama, oturma,
Avrupa Parlamentosu seimlerinde semen ya da aday
olma, yerel seimlerde semen ya da aday olma, nc
lkelerde birbirlerinin konsolosluklarndan diplomatik

25

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

koruma talep etme, Avrupa Ombudsmanna bavurma ve

dileke hakk gibi haklardan yararlanacaklar dzenlendi.
Bylece bir siyasi yap olarak ortaya kmaya balayan
Avrupa Birlii, kendisi ile vatanda arasnda hukuki ve
siyasi bir ba kurarak, siyasi bir Avrupa kimlii ve aidiyeti
oluturma ynnde nemli bir adm atm oldu.

Amsterdam Antlamas (1997-1999)

1997 ylnda imzalanp 1999 ylnda yrrle giren
Amsterdam Antlamas derinleme srecinin nc
temel aamas oldu. Antlamayla, Avrupa Birliini
2000li yllara ve yeni genileme srecine hazrlamak
amacyla deiiklikler getirildi. ABnin yetkisine braklan
politika alanlarnda art saland ve Birliin kurumsal
yapsnda da baz deiikliklere gidildi. Ayrca, Kurucu
Antlamalarda eitli zamanlarda yaplan deiiklikler
gzden geirilerek zaman iinde hkmsz kalan
maddeler yrrlkten kaldrld, kalan maddeler yeniden
numaralandrld.
Amsterdam Antlamas ile getirilen deiiklikler arasnda;
bir ksm ye devletin aralarnda dierleri dahil olmadan
da ortak kararlar alp politikalar gelitirmesine imkan
veren Glendirilmi birlii ynteminin Antlamalara
geirilmesi, vize, g, snma ve kiilerin serbest dolam
ile ilgili baz Adalet ve ilerinde birlii (3. stun)
konularnn Avrupa Topluluu Antlamasna aktarlmas
ile nc stunun adnn Cezai Konularda Polis ve Adli
birlii olarak deitirilmesi, Schengen Protokolnn
AB mktesebatna dahil edilmesi, ye devletlerin
istihdam politikalarnn koordinasyonu alannda Birlik
yetkilerinin artrlmas yer alr.

aka ifade edildi ve bu deerleri benimseyen Avrupal

devletlerin ABye yelik bavurusunda bulunabilecei
dzenlendi. Bu deerleri srekli ve ar biimde ihlal
eden ye devletlerin yelik haklarnn askya alnmasna
ilikin bir mekanizma da meydana getirildi.
Bir nceki derinleme hareketi olan Maastricht Antlamas
ile karlatrldnda, Amsterdam Antlamasnn,
yeni genileme dalgas erevesinde kurumsal yap
deiiklikleri ile karar alma mekanizmalarnda yaplmas
gerekli reformlarn karlanmas konusunda ihtiyac tam
olarak karlayamad grld.

Nice Antlamas (2001-2003)

Derinleme srecinin dier bir aamasn 2001 ylnda
imzalanp 2003 ylnda yrrle giren Nice Antlamas
oluturdu. Bu Antlama, Merkezi ve Dou Avrupa
lkelerinin Birlie katlm srecine, Birliin karar alma
mekanizmalarnn hazr hale getirilmesini amalad.
Bu erevede 27 yeli bir ABye gerekli kurumsal
yapnn nasl ekillenecei, Parlamentodaki sandalye
saylar, Komisyonun yaps ve Konseydeki oy arlklar
dzenlendi. Adalet Divannn yapsnda ve yetkisinde
baz deiikliklere gidildi.

Bundan baka, Amsterdam Antlamas ile Birliin zerine

kurulduu deerler zgrlk, demokrasi, insan haklar
ve hukukun stnl eklinde ilk kez Antlamalarda

Antlamaya eklenen Avrupa Birliinin Genilemesine

likin Protokolde kurumsal yapya ilikin deiikliklere
genileme sonrasnda yrrle giri tarihleri ile beraber
yer verildi. Glendirilmi ibirlii ilkesinin uygulanmasna
ynelik yeni dzenlemeler getirilerek Ortak D ve
Gvenlik Politikasnn askeri ve savunma konular
dnda kalan alanlar da bu kapsama dahil edildi. AB
vatandalarnn oturma ve seyahat haklar ile ilgili
dzenlemelere yer verildi. Ayrmcln kaldrlmas, temel
haklar, vize, snma hakk ve g konularnda, Avrupa
Merkez Bankasnn statsnde, ortak ticaret politikas

26

27

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

ve sosyal hkmlerde, evre politikasnda, nc

lkelerle ekonomik, mali ve teknik ibirlii ilikilerinde,
Ortak Gvenlik ve Savunma Politikasnda ve Adalet
ve ileri Alannda birlii konularnda baz deiiklik
ve yenilikler getirildi. Ulusal yarg mercileri arasnda
ibirliini salayarak, sulularnn takibini ve cezalarn
icrasn koordine etmek zere 3. Stunda adli ibirlii
iin bir Avrupa birimi olan Eurojust oluturuldu. Ayrca
2000 Aralk tarihli Nice Zirvesinde AB Temel Haklar
art hazrlanp AB kurumlar olan Komisyon, Konsey ve
Parlamento tarafndan imzalanarak ilan edildi.

Bu srete, zellikle 2004-2007 yllarnda tamamlanan

byk genileme sonras yeni yelerle ye saysn ikiye
katlayacak olan Birliin, daha etkili, daha effaf ve daha
demokratik bir yap haline gelmesi, vatandalarna daha
yaknlamas amaland. Birliin 21. yzyln frsat ve
tehditleri ile baa kabilecek kurumlara, politikalara ve
mali aralara, bir baka deyile etkili ileyip sonu reten
bir yapya kavuturulmas, ayn zamanda daha ak,
effaf, katlmc ve hesap verebilir mekanizmalara sahip
klnmas gerekliydi.

2000 yl Aralk aynda Nice Zirvesinde zerinde

uzlalan ve Nice Antlamasnn eki olarak yaynlanan
Avrupa Birliinin Gelecei Deklarasyonu ile balatlan, 7
yl sren ve son derece sancl geen bir Avrupa Birlii
reform sreci yaand. Bu sancl sre, 13 Aralk 2007
tarihinde Lizbonda imzalanan Lizbon Antlamasnn 1
Aralk 2009 tarihinde yrrle girmesi ile sona erdi.

Bu erevede, Nice Zirvesi ile balayan srete, 2001

Laeken Zirvesinde, antlamalar deitirmek zere
2004 ylnda gerekleecek bir sonraki Hkmetleraras
Konferansn hazrlklarnn farkl biimde yrtlmesi
ngrld. Birlii 21. yzyln gereklerine hazrlayacak ve
vatandalar ile yaknlamasn salayacak bu deiiklik
hazrlklarnn mmkn olduunca effaf ve geni katlml
olmas amacyla, ye devletler ve aday lkelerden
geni katlmla toplanacak bir Avrupa Konvansiyonu
oluturuldu. Bu Konvansiyon, ubat 2002-Haziran
2003 tarihleri arasnda almalarn srdrd.

28

29

Lizbon Antlamas (2007-2009)

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

Birlie ye devlet ve aday lkelerin temsilcilerinin

yan sra, ulusal parlamentolarn ve sivil toplumun
da etkin katlmnn saland Konvansiyon, Birlii
daha demokratik, katlmc, saydam klmay ve Avrupa
vatandalarn Birlie daha da yaknlatrmay hedefledi.
Konvansiyon almalar Anayasal Antlama metninin
oluturulmasna temel tekil etti. Drt blmden
oluan Antlama metninde, sonradan pek ou Lizbon
Antlamas ile kabul edilen deiikliklerin yan sra;
sonradan vazgeilecek Birliin simgeleri niteliindeki
bayra, mar, slogan gibi devleti artran unsurlara
da yer verilmiti.
Sz konusu Antlama metni Avrupa iin bir Anayasa
ngren Antlama ad ile 29 Ekim 2004 gn tm ye
devletler tarafndan imzaland. Ancak ye devletlerin
kendi ulusal anayasalarna gre onaylamasndan sonra
Kasm 2006 tarihinde yrrle girmesi ngrlen
Antlama, Fransa ve Hollandada gerekletirilen
referandumlarn olumsuz sonulanmas zerine
yrrle giremedi. Anayasal Antlamann geleceine
ilikin 2005-2007 yllar arasndaki dnemde youn
olarak yaanan tartmalardan sonra, bu Antlamann
ou hkmn ieren ama anayasal nitelikteki
Birliin simgeleri gibi unsurlara yer verilmeyen bir tadil
antlamas metni hazrlanmas zerinde gr birlii
saland ve bylece Lizbon Antlamas sreci balad.
2007 ylnda imzalanp 1 Aralk 2009 tarihinde yrrle
giren Lizbon Antlamas, derinleme srecinin bugn iin
son aamasn oluturur. Lizbon Antlamasnda, Birliin
daha demokratik, daha effaf ve daha etkili ileyen bir
yapya kavuturulmas amacyla, kurumsal yapsna,
yetki ve faaliyetlerine ilikin hkmlere yer verilerek,
hem ekonomik, hem de siyasi btnlemeye ynelik
kkl deiiklikler gerekletirildi.

30

ncelikle Maastricht Antlamasyla getirilen stunlu

yap kaldrld ve AB, tzel kiilie sahip tek bir yap
haline getirildi. Buna bal olarak, AT Antlamasnn ismi,
ABnin leyii Hakknda Antlama olarak deitirildi ve
Antlamada kullanlan Topluluk teriminin yerini Birlik
terimi ald. AB Antlamas Birliin temel hedeflerinin,
temel deerlerinin ve yapsnn yan sra D Eylemlerinin
temel esaslarn ve Ortak D ve Gvenlik Politikasn
dzenledi. Eski AT Antlamasnn deien ad ile
ABnin leyii Hakknda Antlama ise kurumsal yapnn,
politikalarn ve karar alma yntemlerinin ayrntlarna
yer verdi. Stun yapsnn ortadan kalkmasna ramen,
d politika alannn, ulusst AB kurumlarndan ok,
ye devletlerin iradeleri ile ekillenen hkmetleraras
niteliinin byk lde korunduu da grld.
Avrupa Birlii Zirvesine ve Avrupa Merkez Bankasna AB
Kurumu stats verildi. ye devletlerin nitelikli ounluk
yntemiyle ve bir kereye mahsus yenilenebilen 2,5 yllk
sre iin bir AB Zirvesi Bakan atamas ve bu sfata sahip
kiinin Zirve toplantlarna bakanlk etmesi ngrld.
Konsey Bakanl grevinin ise, Birlik Dileri ve
Gvenlik Politikas Yksek Temsilcisi tarafndan
yrtlecek Dileri Konseyi haricinde, 18 aylk srelerle
3 ye devletten oluan takmlar halinde rotasyon
usulyle yerine getirilmesi dzenlemesi getirildi.
ABnin d politika alannda daha gl ve etkili bir
aktr olabilmesine ynelik reformlar erevesinde
bir AB Dileri ve Gvenlik Politikas Yksek Temsilcisi
makamnn oluturulmas ve Avrupa D Eylemler Servisi
kurulmas ngrld.
Avrupa Parlamentosu ye saysnn Bakan hari 750
yeden oluaca, ye devletlerin Parlamentoda temsil
edilecei sandalye saysnn en az 6, en fazla 96 olaca
kabul edildi. Parlamentonun uluslararas anlamalara ve

31

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

bteye ilikin yetkileri artrlarak ve Komisyon Bakann

seecei dzenlenerek Birliin karar alma srecinde
daha etkin bir aktr olmas saland. Parlamentonun
Konseyle eit gce sahip olduu yasama yntemi
olan ortak karar usul olaan yasama usul adn
alarak Ortak D ve Gvenlik Politikas hari tm politika
alanlarnda genel ilke haline geldi.
Antlama ile Avrupa Komisyonundaki Komiserlerin
saysnn azaltlmasna ynelik hkm getirildi. Buna
gre, 31 Ekim 2014 tarihine kadar Komisyon her ye
devletten birer temsilciden, bu tarihten sonra ise ye
devletlerin te ikisinden gelen komiserlerden oluacakt.
ye devletlerin komiser seimi rotasyona dayanacakt.
Ancak bu yndeki dzenlemenin Zirvede alnacak bir
karara bal olmas ngrld ve her ye devletten bir
komiser eklindeki mevcut uygulamann devam Zirve
tarafndan tercih edildi.
Konseyde nitelikli ounluk, esas oylama yntemi haline
geldi. ye devletlerin says ve sahip olduklar arlkl
oya gre tanmlanan nitelikli ounluk yerine, yelerin
saylarn ve nfuslarn temel alan bir sistem ngrld
ve bu yeni sistemin 2014 ylndan itibaren uygulanaca,
ancak 1 Kasm 2014 ile 31 Mart 2017 tarihleri arasnda bir
ye devletin talep etmesi halinde eski nitelikli ounluk
sistemine bavurulaca belirtildi. ifte ounluk
olarak adlandrlan bu yeni sistemde nitelikli ounluk
ile karar alnabilmesi iin AB nfusunun en az % 65ini
temsil edecek ekilde ye devletlerin en az %55inin
onay gerekiyor. Ayrca Konseye, AB mevzuatnn
karara balanmas erevesinde yapaca grmeleri
ve oylamalar kamuya ak ekilde yapma zorunluluu
getirildi.

araclyla, ABnin yetkisi iindeki alanlarda, birden ok

sayda ye devletten vatandalarca toplanacak en az 1
milyon imzal bir dileke ile Komisyonun yasama nerisi
sunmaya davet edilmesi imkn tannd.
Katmanl yetki (sbsidiarite) ilkesinin denetiminde
ulusal parlamentolarn rol glendirilerek ulusal
parlamentolara bu ilkeye uygun olmadklarn
dndkleri yasama nerilerine itiraz etme yetkisi
verildi. Bylece ulusal parlamentolarn Birliin karar alma
srecine katlmnn artrlmas amaland. Antlama ile
AB Temel Haklar artnn balaycl kabul edildi ve
Birliin Avrupa nsan Haklar Szlemesine taraf olmas
ngrld. ye devletlerin AB yeliinden ayrlabilecei
de ilk kez Antlamalar iinde dzenlendi. yelik
bavurusuna ilikin Avrupa Birlii Antlamasnn 49.
maddesinde getirilen deiiklikle dolayl da olsa yelik
kriterlerine atfta bulunularak bavuru koullarnn hukuki
temeli glendirildi ve yelik bavurular konusunda
ulusal parlamentolarn bilgilendirilmesi koulu getirildi.
Getirdii yenilik ve deiiklikler ile Lizbon Antlamas,
daha demokratik, daha effaf, d politika konularnda
daha ok sz sahibi, tm eylem ve ilemlerinde hukukun
stnln gzeten, ye devletlerin ulusal sistemleri ile
daha yakn ibirlii iinde olan ve kurumlar daha etkili
ileyen bir Avrupa Birlii oluturma ynnde admlar att.
Bylece Birliin hem ekonomik hem de siyasi btnleme
srecine ivme kazandrlmaya alld.

AB vatandalarnn Birliin ileyiine daha etkin katlmn

salamak amacyla getirilen Vatanda Giriimi yntemi

32

33

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

AVRUPA BRLNN
GENLEME POLTKASI
Bugnk Avrupa Birliinin temellerini, 1951 ylnda
Almanya, Fransa, talya, Belika, Lksemburg ve
Hollandann imzalad Paris Antlamasyla kurulan
Avrupa Kmr ve elik Topluluu ile yine ayn lkelerin
1957 ylnda imzalad Roma Antlamasyla kurulan
Avrupa Ekonomik Topluluu ve Avrupa Atom Enerjisi
Topluluu oluturuyor.
Avrupa btnlemesi birbirini takip eden eitli
genileme ve derinleme srelerinden geerek ortak
para biriminden, tarm ve g politikalarna kadar pek
ok alanda ortak politikalar uygulayan 27 yeli bir
Birlie dnt. Bu srete genileme politikas, ABnin
en nemli d politika arac oldu. AB yeni ye devletleri
bnyesine katarak ekonomik, siyasi ve jeopolitik adan
ok daha gl bir Birlik haline geldi ve uluslararas
sistemdeki etkinliini artrd.
ABnin genileme politikas Avrupa btnlemesine
paralel olarak geliti ve deiti. zellikle Merkezi ve
Dou Avrupa lkelerinin ye olduu son genileme
dalgas, genileme politikasnn ve koulluluk ilkesinin
kurumsallamasn salad. 1993 ylnda yaplan
Kopenhag Zirvesinde belirlenen kriterler yelik koullarn kesin bir biimde ortaya koydu. Aday lkelerin yelik
koullarn karlamak iin yapmakla ykml olduu
almalar, Katlm Ortakl Belgesi ve lerleme Raporu
gibi belgelerle hem ayrntlandrld hem de dzenli olarak
izlenmeye baland. Bylece AB, yaklak yarm yzyllk
birikimini korumay ve genileme yznden mevcut
politikalarndan geri adm atmamay baard.
Genileme sreci, temel olarak 5 dneme ayrlabilir.

34

Birinci Genileme (ngiltere, rlanda,

Danimarka - 1973)
ngiltere, rlanda ve Danimarka 1961 ylnda yelik
iin ABye bavurdular. Fransa dndaki dier lkeler,
ngilterenin yeliine scak bakarken, dnemin
Fransa Cumhurbakan Charles De Gaulle, lkenin
Kta Avrupasndan olduka farkl olduu, ekonomik
skntlar yaad, Amerika Birleik Devletlerine askeri
ve diplomatik adan baml olduu, bu yzden Birliin
geliimini engelleyecei gibi gerekelerle bu yelie kar
kt. ngiltere 1967 ylnda tekrar bavuruda bulundu
ve bavurusu ayn gerekelerle yine kabul edilmedi.
Genileme sreci, ancak 1969 ylnda De Gaullen
Fransa Cumhurbakanlndan istifa etmesinden sonra
balad ve ngiltere, rlanda, Danimarka 1 Ocak 1973te
ABye ye oldu.

35

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

kinci Genileme (Yunanistan - 1981)

1961 ylnda AB ile Ortaklk Antlamas imzalayan
Yunanistan ile ilikiler, Albaylar Cuntasnn 1967
senesinde ynetime el koymasyla askya alnd. 1974
ylnda Askeri Cuntann ynetimi sivillere brakmasyla,
demokratik bir ynetime kavuan Yunanistan, 1975
ylnda tam yelik iin ABye bavurdu. Bavuru AB iinde,
Yunanistann ye olmaya gerek siyasi gerek ekonomik
adan hazr olmad, dier ye devletlerle ortak deerleri
paylamad gibi kayglarla karland. Alt yl sren
mzakere srecinin ardndan ye devletler Yunanistan
darda brakmak yerine, onun demokratiklemesinin
Birlik iinde daha etkili salanabilecei grn
savunmaya balad ve Yunanistan 1 Ocak 1981de ABye
ye oldu.

nc Genileme:
(spanya, Portekiz - 1986)

Drdnc Genileme: (Avusturya,

Finlandiya, sve - 1995)
ABnin drdnc genilemesi Souk Sava sonrasnda
yaanan gelimelerle yakndan ilgilidir. Sava srasnda
tarafszlk politikas izleyen Avusturya, Finlandiya ve
sve, Souk Sava sona erdiinde ABye katlmaya
karar verdi. Birliin ortak para birimi Avroya gemeye
alt ve genilemenin ABnin geliiminde nemli bir
ara olarak grld bir dnemde zaten Avrupal
olarak addedilen bu lkelerin bavurusu olumlu
karland. Avusturya, Finlandiya ve sve 1 Ocak 1995te
sessizce AB yesi oldu.

Beinci Genileme: (Macaristan, Polonya,

ek Cumhuriyeti, Slovakya, Slovenya,
Letonya, Litvanya, Estonya, Malta, Gney
Kbrs Rum Ynetimi - 2004) (Romanya,
Bulgaristan -2007)

ber Yarmadas genilemesi olarak da tanmlanan

nc genileme, spanya ve Portekizin 1 Ocak 1986
ylnda ABye ye olmasyla gerekleti. Bu iki lkenin
yelii olduka tartmal bir srecin sonucuydu. Bunun
nedeni ise spanya ve Portekizin yelie bavuruda
bulunduklar 1970lerde hem siyasi hem de ekonomik
olarak az gelimi olmalardr. spanya ve Portekizin
ABye ye olduklar takdirde gerek tarm alannda
gerekse iilerin serbest dolam konusunda ye
devletlere ekonomik adan yk oluturabilecekleri
endiesi, ABnin gndemini uzunca bir sre megul etti.
AB bu dnemde uygulad tarm politikasnn yol at
retim fazlas skntlaryla kar karya olduu iin,
spanya ve Portekizin yeliine kar ciddi bir muhalefet
olutu. Ancak Akdenizin AB asndan jeopolitik nemi
ve genileme politikasnn baars tm bu tartmalarn
almasn salad.

Souk Savan sona ermesi Avrupa ktas asndan

gerek bir dnm noktasdr. Yarm yzyllk
blnmln sona ermesi tm Avrupada cokuyla
kutland. Kendi iradelerine bal olmadan, Avrupa
btnlemesin dnda kalan Merkezi ve Dou Avrupa
lkeleri ile Malta ve Gney Kbrs Rum Ynetimi AB
yesi olmak iin hemen bavuruda bulunmaya balad.
Ancak ilk gnlerin, Avrupann yeniden birlemesi
(reunification of Europe) konusundaki heyecannn
yerini genilemenin bedeli derinleme olmamal,
Birliin edinimleri zayflamamal dncesi ald. Hem
aday lkelerin nitelik ve nicelikleri hem de Avrupa
btnlemesinin ulam olduu derinlik asndan
daha nceki genilemelerden ok farkl olan beinci
genileme sreci aday lkeler asndan da AB asndan
da olduka sancl geti.

36

37

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

Genilemeyi hazmedebilmesi iin ABnin kurumsal

yaps deitirildi ve karar alma mekanizmalar yeniden
dzenlendi. Aday lkeler ise yukarda da deinildii
zere Kopenhag yelik koullar erevesinde toplumsal
yaamn hemen her alann yeniden dzenlediler. Bylece
1998 ylnda Macaristan, Polonya, ek Cumhuriyeti,
Slovenya, Estonya ve Gney Kbrs Rum Ynetimiyle,
2000 ylnda ise Bulgaristan, Letonya, Litvanya, Malta,
Romanya ve Slovakya ile balayan mzakereler,
Bulgaristan ve Romanya dndaki dier lkelerin 1 Mays
2004te ABye katlmlaryla sonuland. Bulgaristan
ve Romanya ise yolsuzlukla mcadele konusundaki
eksikliklerini tamamlayarak 1 Ocak 2007de Birlie ye
oldu. Bylece, Avrupa Birliinin ye says 27ye ulat.
Mays 2011 tarihi itibaryla genileme srecine
baktmzda, AB hlihazrda Hrvatistan, Trkiye ve
zlanda ile katlm mzakerelerini yrtyor, Makedonya
ve Karada aday lke ilan etti, Arnavutluk, BosnaHersek, Srbistan ve Kosovay ise potansiyel aday lkeler
olarak gryor.
Sonu olarak, her geen gn daha ok alanda ortak
mevzuatn ve uygulamann olutuu AB mktesebatnn
korunmas ve btnleme srecinde geri adm
atlmamas Birliin temel nceliidir. Bu yzden ABnin
geliimine paralel olarak genileme politikas ve yelik
koular da deimi, yeliin getirdii sorumluluklar
arttka, yeni ye olacak lkelerin nndeki engeller
ykseltilmitir. Ancak genileme ABnin hla en nemli
d politika aracdr ve ABnin uluslararas sistemdeki
artan gcnn temel kaynadr.

38

YE DEVLETLER, ADAY
LKELER, POTANSYEL
ADAY LKELER
Avrupa Birlii
Kurulu Yl

1957

ye Devlet Says

27

GSYH

11.791 milyar avro

Yzlm

4.324.782 km2

Nfus

498 milyon

Para Birimi

Avro

ye Devletler
Almanya
Birlie Giri Yl

Kurucu ye

Ynetim ekli

Federal Cumhuriyet

Bakenti

Berlin

Yzlm

356.854 km2

Nfus

82 milyon

Para Birimi

Avro

GSYH

2.397 milyar avro

39

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

Avusturya

ek Cumhuriyeti

Birlie Giri Yl

1995

Birlie Giri Yl

2004

Ynetim ekli

Federal Cumhuriyet

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Viyana

Bakenti

Prag

Yzlm

83.858 km

Yzlm

79.000 km2

Nfus

8,3 milyon

Nfus

10,3 milyon

Para Birimi

Avro

Para Birimi

ek Korunas

GSYH

274 milyar avro

GSYH

137 milyar avro

Danimarka

Belika

Birlie Giri Yl

1973

Ynetim ekli

Anayasal Monari

Brksel

Bakenti

Kopenhag

11.781 km2

Yzlm

43.094km2

Nfus

10,9 milyon

Nfus

5,4 milyon

Para Birimi

Avro

Para Birimi

Danimarka Kronu

GSYH

382 milyar avro

GSYH

223 milyar avro

Birlie Giri Yl

Kurucu ye

Ynetim ekli

Federal Anayasal Monari

Bakenti
Yzlm

Bulgaristan
Estonya

Birlie Giri Yl

2007

Ynetim ekli

Parlamenter Demokrasi

Birlie Giri Yl

2004

Bakenti

Sofya

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Yzlm

110.993 km

Bakenti

Tallinn

Nfus

6,6 milyon

Yzlm

45.000 km2

Para Birimi

Leva

Nfus

1,4 milyon

GSYH

92 milyar avro

40

41

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

Para Birimi

Estonya Kronu

Para Birimi

GSYH

14 milyar avro

GSYH

17 milyar avro

Hollanda

Finlandiya
Birlie Giri Yl

1995

Birlie Giri Yl

Kurucu ye

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Ynetim ekli

Anayasal Monari

Bakenti

Helsinki

Bakenti

Amsterdam

Yzlm

338.000 km

Yzlm

41.864 km2

Nfus

5,3 milyon

Nfus

16,3 milyon

Para Birimi

Avro

Para Birimi

Avro

GSYH

171 milyar avro

GSYH

572 milyar avro

ngiltere

Fransa
Birlie Giri Yl

Kurucu ye

Birlie Giri Yl

1973

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Ynetim ekli

Anayasal Monari

Bakenti

Paris

Bakenti

Londra

Yzlm

550.000 km2

Yzlm

242.500 km2

Nfus

60,9 milyon

Nfus

60,4 milyon

Para Birimi

Avro

GSYH

1.907 milyar avro

Para Birimi

Sterlin

GSYH

1.563 milyar avro

GKRY

Birlie Giri Yl

2004

Birlie Giri Yl

1973

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Lefkoa

Bakenti

Dublin

Yzlm

Yzlm

70.0000 km2

Nfus

Nfus

4,2 milyon

42

rlanda

43

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

Para Birimi

Avro
160 milyar avro

GSYH

spanya
Birlie Giri Yl

1986

Ynetim ekli

Anayasal Monari

Bakenti

Madrid

Yzlm

504.782 km

Nfus

Yzlm:

301.263 km2

Nfus

58,8 milyon

Para Birimi

Avro

GSYH

1.521 milyar avro

Letonya
Birlie Giri Yl

2004

Ynetim ekli

Cumhuriyet

43,8 milyon

Bakenti

Riga

Para Birimi

Avro

Yzlm:

65.000 km2

GSYH

1.054 milyar avro

Nfus

2,3 milyon

Para Birimi

Lats

GSYH

27 milyar avro

sve
Birlie Giri Yl

1995

Ynetim ekli

Anayasal Monari

Bakenti

Stokholm

Yzlm

450.000 km2

Nfus

Litvanya
Birlie Giri Yl

2004

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Vilnius

9,9 milyon

Yzlm:

65.000 km2

Para Birimi

sve Kronu

Nfus

3,4 milyon

GSYH

293 milyar avro

Para Birimi

Litas

GSYH

19 milyar avro

talya
Birlie Giri Yl

Kurucu ye

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Roma

44

Lksemburg
Birlie Giri Yl

Kurucu ye

45

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

Ynetim ekli

Anayasal Monari

Bakenti

Lksemburg

Yzlm:

2.586 km2

Nfus

0,5 milyon

Para Birimi

Avro

GSYH

38 milyar avro

Macaristan

Polonya
Birlie Giri Yl

2004

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Varova

Yzlm:

313.000 km2

Nfus

38,1 milyon

Para Birimi

Zloty

GSYH

310 milyar avro

Birlie Giri Yl

2004

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Portekiz

Bakenti

Budapete

Yzlm:

93.000 km2

Birlie Giri Yl

1986

Nfus

10,2 milyon

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Para Birimi

Forint

Bakenti

Lizbon

GSYH

93 milyar avro

Yzlm:

92.072 km2

Nfus

10,6 milyon

Para Birimi

Avro

GSYH

168 milyar avro

Malta
Birlie Giri Yl

2004

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Valletta

Yzlm:

316 km2

Nfus

0,4 milyon

Para Birimi

Malta Liras

GSYH

6 milyar avro

46

Romanya
Birlie Giri Yl

2007

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Bkre

Yzlm:

238.000 km2

Nfus

21,6 milyon

Para Birimi

Avro

GSYH

116 milyar avro

47

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

Slovakya

Yunanistan

Birlie Giri Yl

2004

Birlie Giri Yl

1981

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Bratislava

Bakenti

Atina

Yzlm:

49.000 km2

Yzlm:

131.957 km2

Nfus

5,4 milyon

Para Birimi

Slovak Koruna

Nfus

11,1 milyon

GSYH

63 milyar avro

Para Birimi

Avro

GSYH

233 milyar avro

Slovenya

Birlie Giri Yl

2004

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Ljubljana

Yzlm:

20.000 km2

Nfus

2 milyon

Para Birimi

Avro

GSYH

35 milyar avro

48

49

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

Aday lkeler

zlanda

Trkiye
Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Ankara

Yzlm:

775.000 km2

Nfus

72,5 milyon

Para Birimi

Trk Liras

GSYH

440 milyar avro

Makedonya

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

skp

Yzlm:

25.713 km2

Nfus

2 milyon

Para Birimi

Makedonya Dinar

GSYH

7 milyar avro (2008

Verisi)

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Reykjavik

Yzlm

103.000km2

Nfus

0,3 milyon

Para Birimi

zlanda Kronu

GSYH

9 milyar avro

Hrvatistan
Ynetim ekli
Bakenti
Yzlm
Nfus
Para Birimi
GSYH

Cumhuriyet
Zagreb
57.000 km2
4,4milyon
Kuna
45 milyar dolar

Karada
Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Podgorica

Yzlm

13.812km2

Nfus

624.000

Para Birimi

Avro

GSYH

2.5 milyar dolar

50

51

ABYE GENEL BAKI

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

www.ab.gov.tr

Potansiyel Aday lkeler

Srbistan

Arnavutluk
Ynetim ekli

Cumhuriyet

Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Tiran

Bakenti

Belgrad

Yzlm

28.748 km2

Yzlm

77.474 km2

Nfus

3milyon

Nfus

7.4milyon

Para Birimi

Lek

Para Birimi

Dinar

GSYH

19.0 milyar $

GSYH

78 milyar $

Bosna-Hersek
Ynetim ekli

Federasyon

Bakenti

Saraybosna

Yzlm

51.209 km2

Nfus

4.6milyon

Para Birimi

Mark

GSYH

22.9 milyar $

Kosova
Ynetim ekli

Cumhuriyet

Bakenti

Pritine

Yzlm

10.908 km2

Nfus

1.8 milyon

Para Birimi

Avro

52

53

ABYE GENEL BAKI

www.ab.gov.tr

54

T.C.
AVRUPA BRL BAKANLII
Adres: Mustafa Kemal Mah. 2082.Cad. No: 4
06800 Bilkent /ANKARA
Telefon: 0 (312) 218 13 00 Faks: 0 (312) 218 14 64
www.ab.gov.tr