SCE3111

PENILAIAN DALAM
PENGAJARAN SAINS

How to
teach

How to
measure

What to
teach

Apa yang
guru perlu
tahu?
2

Di dalam bilik darjah, apabila guru memberikan

ujian, adakah guru berkenaan mengukur atau
menilai pencapaian?
Apakah yang dimaksudkan dengan
- pengujian (testing),
- pengukuran (measurement),
- pentaksiran (assessment) dan

- penilaian (evaluation)?
Apakah perbezaan di antara definisi-definisi yang
diberikan di atas?
Jawapannya selepas ini............jangan kemanamana

Pengujian
Pengujian membawa maksud lebih sempit dari
pengukuran dan penilaian
TEST: A formal, systematic, usually paperand-pencil procedure for gathering information.
PENGUJIAN : satu proses penyerahan set
soalan yang piawai yang perlu dijawab atau
satu set instrumen bersama satu prosedur
yang sistematik bagi mengukur sampel tingkah
laku atau perubahan seseorang individu atau
murid.
4

Pengujian
Ujian ialah satu prosedur yang sistematik
untuk memerhati perlakuan atau tingkah
laku seseorang individu dan
menjelaskannya dengan bantuan skala
bernombor, atau satu sistem yang
berkategori.

Cth skala bernombor : markah ujian

matapelajaran Sains 80%, 32/50
Cth satu sistem yang berkategori :
kategori personaliti extrovert/introvert,
high motivation/ low motivation
5

Pengujian
Hasil daripada pemarkahan murid ialah
satu ukuran yang disebut MARKAH yang
akan diberikan kepada pelajar.
Pengujian menjelaskan tahap berapa
baiknya prestasi murid yang diuji.

Maklumat yang diperolehi akan dijadikan

sebagai dasar untuk membuat penilaian.

Tujuan Pengujian
To determine changes in pupils behaviour
To determine pupils achievement in certain
learning.
To place pupils in suitable groups according to
the test result.
To motivate pupils to revise their learning.
To train pupils for public examination.

Pengukuran
Pengukuran membawa maksud yang lebih
berbeza berbanding pengujian.
Measurement: The process of quantifying or
assigning a number to performance.
Pengukuran bermaksud sesuatu proses untuk
mendapatkan penjelasan secara numerik
(melalui angka) tentang sebanyak mana
individu/pelajar mempunyai sesuatu ciri yang
diukur dengan menggunakan alat tertentu.
Pengukuran ialah proses menentukan sejauh
mana seseorang individu memiliki ciri-ciri
tertentu.

Pengukuran

Pengukuran mewakilkan dalam bentuk angka

kepada prestasi murid untuk menggambarkan
keupayaan murid tersebut.
Cth : Ahmad mendapat markah 90/100 dalam
peperiksaan matematiknya. Kita TIDAK
menyatakan samada baik atau tidak prestasi
Ahmad. Kita hanya mengukur pencapaiasn
matematik TANPA memberikan NILAI kepada
ukuran yang diperolehi
Namun, pengukuran boleh di buat tanpa
menggunakan pengujian.
- Cth: kemahiran bermain muzik melalui
pemerhatian
- Cth: sikap dan minat melalui temubual

Pengukuran
Pengukuran tidak bersifat mutlak (not absolute)
Jisim/berat seseorang boleh diukur dengan tepat
dengan menggunakan alat pengukur penimbang
yang tepat. Maka bacaan beratnya adalah tepat.
Namun pengukuran keupayaan mental
seseorang adalah lebih sukar. Seorang murid
yang mendapat skor 90 tidak boleh dianggap
mengetahui dua kali ganda murid yang
mendapat skor 45. Jelas pengukuran aspek
keupayaan mental bukanlah petunjuk yang tepat
sepertimana ukuran berat seseorang

10

Tujuan Pengukuran
To determine level of achievement and positions
in the same class or among several classes.
To make comparison between pupils
achievement and position in certain subject
For appropriate streaming.
To make analysis, interpretation and conclusion
for certain research based on results of
measurement
To award certificates as a form of academic
achievement in certain school level.
Use as criteria for the relevant authority to refer
for certain purpose.
11

Penilaian
Evaluation: The process of making judgements about
the quality or goodness of a performance or a course of
action.
Penilaian dianggap sebagai proses membuat
pertimbangan atau keputusan dalam memberi nilai, mutu,
kualiti atau harga bagi sesuatu benda atau perkara.
Penialaian sebagai proses mencari dan memberikan
maklumat yang berguna dalam mempertimbangkan
alternatif-alternatif keputusan.
Penilaian ialah satu proses yang sistematik semasa
mengumpul dan menganalisis data bagi menentukan
sama ada sesuatu objektif yang telah ditetapkan tercapai.
Jadi ini membolehkan guru membuat pertimbangan/
keputusan yang tepat berhubung P&P.
12

Penilaian
Jadi penilaian berbeza dengan pengukuran yang hanya
melibatkan pemberian ukuran dalam bentik nombor
tertentu yang bersifat kuantitatif
Penilain mempunyai satu tafsiran yang formal tentang
nilai tentang sesuatu yang telah dilaksana
JADI persoalan : Di dalam bilik darjah, apabila guru
memberikan ujian, adakah guru berkenaan mengukur
atau menilai pencapaian?
Dlm keadaan ini, kita boleh mengatakan guru
menjalankan pengukuran melalui ujian yang diberikan.

Tindakan susulan ialah apabila guru menilai ukuran

pencapaian tersebut dengan menggunakan keputusan
ujian itu.
13

Penilaian
Penilaian boleh dibuat dengan menggunakan samada
maklimat kuantitatif atau kualitatif
Kuantitatif: cth penilaian boleh dinyatakan dalam bentuk
gred (A, B, C, D dll) atau cemerlang, kepujian , baik, lulus
gagal.
Kualitatif : cth dpt lukis gambar dgn tepat, bersih, cepat
dll.
Ringkasnya, penilaian meliputi TIGA proses iaitu
menentu ukuran, menganalisis ukuran dan menyatakan
nilai/intepretasi ukuran.

14

Tujuan Penilaian

To interpret result and take appropriate action.

To determine strength/weaknesses and plan for
enrichment or remedial activities.
To plan for a more effective teaching strategy.
To plan for the following teaching-learning
activities.
Reference for relevant authorities
To assess the effectiveness of implementing a
certain new programme
15

Tujuan Penilaian
Diagnosis : maklum balas kepada guru
tentang tahap penguasaan murid
Pencapaian : maklumat kepada guru
tentang tahap penguasaan murid
pengetahuan, kemahiran, sikap
Pemilihan dan penempatan
Bimbingan dan kaunseling
Lain-lain tujuan- kesedian murid, maklumat
keberkesanan guru, maklum kpd ibubapa,
16
maklumat kpd KPM

Pentaksiran (Assessment)
Assessment: The collection , synthesis, and
interpretation of information to aid the teacher
in decision making
Istilah pentaksiran digunakan silih berganti dgn
penilaian.
Pentaksiran melibatkan proses membuat
keputusan berdasarkan kepada suatu
peraturan atau piawaian. Ia merupakan
sebahagian drp proses pembelajaran,
merangkumi aktiviti menghurai mengumpul
merekod memberi skor dan menterjemahkam
maklumat tentang pembelajaran seseorang
murid bagi sesuatu tujuan tertentu.

17

Tujuan Pentaksiran
Maklum balas : maklum balas kepada guru
tentang tahap penguasaan murid
Laporan : maklumat kepada guru/ibubapa
tentang tahap penguasaan murid
pengetahuan, kemahiran, sikap
Pemilihan dan penempatan
Perancangan : P&P
Bimbingan dan kaunseling

18

Matlamat Pendidikan Sains

Tiga matlamat utama Pendidikan Sains.

(1) the practice of the process skills of

critical enquiry
(2) the acquisition of facts, understandings
and concepts
(3) desirable attitudes and worthwhile pupil
behaviour will be developed.
19

Apa yang hendak ditaksir?

1. Pengetahuan Kandungan(Content knowledge)
In the lower primary level, in Year 1, the syllabus is divided
into two parts: Part A Learning about living things and
Part B Learning about the world.

In each part, there are three sub-topics.

The sub-topics in Part A are Ourselves, Animals and
Plants.
The sub-topics in Part B are Using our senses, Finding
out about things that float or sink and Finding out about
light and darkness.
20

1. Pengetahuan Kandungan(Content
knowledge)
Bagi Tahap 2 , Tahun 4- 6, the thema
tertumpu kepada manusia dan alam sekitar.
The five fields of investigation are in the:
Living environment
Physical environment
Material environment
Earth and the universal environment
World of technology
21

1. Pengetahuan Kandungan(Content
knowledge)
The living environment: investigates the
basic needs and life processes of human
beings, animals and plants.
The physical environment :the concept of
space and time and phenomena of light,
sound, heat, force, movement, electricity,
magnet and energy.
The material environment: compares
natural materials and man-made materials
22
and the differences between them.

1. Pengetahuan Kandungan(Content
knowledge)
Earth and the universal environment :
examines the earth and its relationship
with the sun, the moon and other planets
in the solar system.
The world of technology : probes the
advancement of technology in the field of
agriculture, communication, transport
and construction and its contribution to
the well-being of man.
23

Apa yang hendak ditaksir?

2 Kemahiran Saintifik: Kemahiran yang
digunakan untuk mencari patterns dan
jawapan

A Kemahiran proses sains : Terdapat lapan

kemahiran proses sains :
1) Memerhati
2) Mengklasifikasi
3) Mengukur dan menggunakan nombor
4) Berkomunikasi

24

A Kemahiran Proses Sains

5) Menggunakan hubungan ruang-masa

6) Membuat definisi operasi

7) Mengawal pembolehubah
8) Menjalankan ujikaji
25

B Kemahiran Manipulatif
Terdapat LIMA kemahiran manipulatif:
1) proper use and handling of science materials
and apparatus,
2) proper and safe handling of live and dead
specimens,
3) accurate and proportional drawing of
specimen, science materials and apparatus,
4) proper way of cleaning science apparatus,
and
5) proper and safe way of storing science
26
apparatus and materials

Apa yang hendak ditaksir?

Sikap terhadap Sains dan nilai-nilai murni
12 scientific attitudes & noble values

Minat dan sifat ingin tahu

Jujur dan tepat dalam mengesahkan data
Fleksibel dan berfikiran terbuka
Tabah dalam menjalankan suatu perkara
Sistematik dan yakin
Bekerjasama
Bertanggungjawab
Menghargai sumbangan sains dan teknologi
Mensyukuri nikmat yang dikurniakan tuhan
Menghargai dan mengamalkan kehidupan yang sihat
Menyedari bahawa sains merupakan salah satu cara memahami alam
27

Jenis-jenis Pentaksiran
1. FORMATIF : penilaian yang dibuat
secara berterusan sepanjang p&p untuk
melihat keberkesanan guru bagi tajuk
yang diajar
2. SUMMATIF : penilaian yang dibuat pada
akhir pengajaran (penggal/tahun) untuk
menilai pencapaian akhir murid
3. AUTHENTIK : PORTFOLIO, PROJECT
28

Perbezaan antara Formatif dan

Sumatif
Boleh dibincang dari segi
a) Konsep
b) Waktu penilaian
c) Kaedah
d) Tujuan
e) Selepas penilaian dijalankan
(RUJUK OUM teks pg 60)
29

Pentaksiran Autentik
Autentik bermaksud :
Sah mengikut fakta dan layak dipercayai.
Bukan tiruan atau disalin.

30

Pentaksiran Autentik
Portfolio (akan dikupas lebih lanjut)
Koleksi hasil murid yang disimpan dalam fail sebagai bukti
aktiviti pembelajaran telah terlaksana.
Murid dimestikan mempunyai pengetahuan dan keupayaan
untuk mencari dan memproses maklumat.
Faktor lain ialah setiap murid dapat membuat refleksi individu
tentang pembelajaran yang telah terlaksana.
Projek
Aktiviti jangka panjang yang mengandungi tugasan terpilih
daripada mana-mana tajuk dalam sukatan.
Murid akan menghasilkan produk berdasarkan keperluan yang
ditetapkan oleh guru.
Dibuat secara individu atau kumpulan.
31

Pentaksiran Autentik

Alat pentaksiran: Portfolio

Tujuan
Kelebihan
Komponen
bentuk portfolio untuk pelaksanaan
Pengredan portfolio

32

Pentaksiran Autentik
Alat pentaksiran: Portfolio
Koleksi hasil murid yang disimpan dalam fail sebagai
bukti aktiviti pembelajaran telah terlaksana.
Murid dimestikan mempunyai pengetahuan dan
keupayaan untuk mencari dan memproses maklumat.
Faktor lain ialah setiap murid dapat membuat refleksi
individu tentang pembelajaran yang telah terlaksana.
Ringkasnya, portfolio adalah satu himpunan bukti
(evidens) atau keterangan yang terkumpul secara
bersistematik berkenaan dengan aktiviti,
perkembangan, pencapaian dan kemajuan
33

Apakah itu Portfolio

Bhasah (2003) berpendapat portfolio merupakan satu
rekod penyimpanan maklumat dalam bentuk folder
atau fail atau sebagainya yang mengandungi bahanbahan kutipan yang dikumpul untuk suatu tempoh
bagi menggambarkan dan menjelaskan
perkembangan kanak-kanak dalam menyiapkan
tugasan yang diberi.

34

Apakah itu Portfolio

Menurut Meisels (1993), portfolio merupakan satu
bentuk penilaian autentik kerana :
kanak-kanak dinilai berdasarkan pengalaman yang
sedang dialami dalam konteks sebenar kanak-kanak
berada.
memperlihatkan perkembangan kanak-kanak yang
sistematik.
dapat menunjukkan potensi kanak-kanak
menghasilkan pelbagai hasil kerja.
berupaya untuk mengintegrasikan pengajaran dan
penilaian.
35
membolehkan aktiviti guru dan murid berlaku

Apakah tujuan Portfolio?

Tujuan portfolio adalah :
untuk merekod perkembangan kanak-kanak.
dijadikan asas dalam menilai perkembangan kanakkanak.
digunakan panduan proses pengajaran dan
pembelajaran.
dijadikan bukti pelaporan perkembangan kanakkanak kepada ibu bapa.

36

Apakah tujuan Portfolio?

Menurut Meisels (1995), tujuan portfolio adalah
Membolehkan penilaian kebanyakan elemen pembelajaran dan
perkembangan yang tidak diambil kira di dalam ujian yang
dijalankan.
Satu bentuk penilaian berasaskan pencapaian atau
performance evaluation kerana ia menunjukkan apa yang boleh
dilakukan oleh kanak-kanak di dalam situasi sebenar
pembelajaran .
Lebih autentik kerana kanak-kanak dinilai berdasarkan proses
dari bukti yang dilihat dan bukannya dari satu ujian bertulis
yang tidak menggambarkan proses pembelajaran kanak-kanak.
Lebih memenuhi tahap perkembangan kanak-kanak kerana
kanak-kanak tidak dinilai di luar rutin harian mereka.
37

5 prinsip penggunaan
Portfolio
Menurut De Fina (1992) :
1. Merupakan koleksi hasil kerja pelajar yang sistematik dan
bermakna dalam satu atau lebih komponen pembelajaran.
2. Bersama guru, murid memilih hasil kerja yang sepatutnya
dimasukkan berdasarkan kriteria yang ditetapkan.
3. Mengandungi pelbagai hasil kerja yang terdiri dari pelbagai
bentuk media.
4. Boleh merefleksi pembelajaran sebenar yang dialami setiap
hari.
5. Dilakukan secara berterusan agar boleh memperlihatkan
usaha, kemajuan dan pencapaian dalam satu jangka masa.
38

Apakah kelebihan Portfolio?

Menurut Arce (2000), portfolio merupakan buktibukti
nyata yang dapat menyokong perkembangan kanakkanak yang dilaporkan kepada ibu bapa.
Ibu bapa juga dapat menvisualisasi penyertaan anak
mereka di dalam aktiviti kelas dan turut serta dalam
menilai kemajuan anak mereka melalui hasil kerja
yang dibuat.
Ini membolehkan ibubapa memahami sama ada anak
mereka berkembang secara normal atau sebaliknya.

39

Apakah kelebihan Portfolio?

Mudah diintegrasikan dalam pengajaran sains.
Memberi peluang kepada murid untuk menunjukkan
kebolehan mereka.
Membantu murid memikul tanggungjawab dalam
menentukan tujuan dan menilai kemajuan mereka.
Memberi peluang kepada guru dan murid untuk
berkolaborasi dan merefleksi kemajuan murid.
Digunakan sebagai hasil kerja murid yang autentik
apabila berbincang dengan ibubapa.
40

Apakah kelebihan Portfolio?

Memberi peluang kepada murid untuk mendapat input daripada
pelbagai sudut ke dalam proses pembelajaran mereka.
Pemudahcara kepada aktiviti pembelajaran koperatif, termasuk
penilaian dan pengajaran rakan sebaya, kumpulan
pembelajaran koperatif, konferens rakan sebaya
Membolehkan guru mengukur kepelbagaian dimensi kemajuan
murid dengan mengambil kira pelbagai jenis data dan bahan.
Menggalakkan murid menilai sendiri (penilaian kendiri),
membuat refleksi dan melakukan pemikiran secara kritikal.
Mengukur prestasi berdasarkan contoh hasil kerja pelajar yang
autentik.
Memberi fleksibiliti kepada guru semasa mengukur pencapaian
murid terhadap hasil pembelajaran.
41

Apakah kelemahan Portfolio?

Guru dan murid menggunakan masa yang panjang
- Pelaburan yang tidak setimpal.
- Memerlukan bimbingan dan maklum balas daripada
guru.
Tidak sesuai digunakan sebagai ujian sumatif kerana
- Kriteria penilaian yang agak kabur
- Ketiadaan piawaian yang standard
Andaian yang salah bahawa portfolio senang ditadbir
dan disediakan.
42

Langkah Penyediaan Portfolio

1. Tentukan tujuan.
2. Nyatakan kandungan dan kemahiran yang akan
ditaksir atau diberi perhatian.
3. Tentukan sasaran yang akan dinilai dan
peringkatnya.
4. Nyatakan bahan-bahan yang perlu dikutip, contoh
hasil kerja murid, refleksi, pemerhatian guru dan rekod
konferens.
5. Tetapkan kaedah pengumpulan bahan dan tempoh
bagi sesuatu aktiviti itu dijalankan.
43

Langkah Penyediaan Portfolio

6. Pastikan murid terlibat sama dalam pengumpulan
bahan.
7. Perjelaskan kaedah pemantauan, penggredan
untuk menaksir tugasan portfolio.
8. Guru menyediakan pelan konferens portfolio, sama
ada perjumpaan formal atau informal untuk
membolehkan murid menyemak portfolio dan
berbincang tentang kemajuan mereka.
9. Sediakan satu ruang yang mencukupi untuk
menyimpan portfolio.
44

Komponen Portfolio
Menurut Engel (1991), hasil kerja dalam portfolio
- dapat mengenal pasti dan menyokong perkembangan kanakkanak.
- dapat memantau kejayaan yang dicapai kanak-kanak
berbanding kegagalan yang dihadapi di samping menunjukkan
usaha ,kemajuan dan pencapaian mereka.
- dikumpul perlu pelbagai termasuklah draf-draf kerja yang
bersesuaian yang dapat menunjukkan usaha, aplikasi
pengetahuan dan kemahiran kanakkanak.
- pelbagai bentuk media seperti hasil kerja dalam bentuk
rakaman audio video dan gambar foto mampu menunjukkan
perkembangan kanak-kanak.
45

Komponen Portfolio
Menurut Grace (1992), bergantung kepada tujuan
diadakan portfolio, kandungannya perlu boleh
berkomunikasi tentang apa yang mampu dibuat oleh
kanak-kanak dan selari dengan aktiviti kelas dan
perkembangan kemahiran tertentu yang ingin diajar
kerana ia merupakan refleksi matlamat pembelajaran.

46

Komponen Portfolio
Kandungan portfolio adalah pelbagai tetapi perlu berdasarkan
matlamat pembelajaran yang ditetapkan dan bersesuaian
dengan tahap perkembangan kanak-kanak.
Portfolio mengandungi hasil kerja kanakkanak
yang memenuhi tujuan dan objektif pembelajaran harian kanakkanak.
Hasil kerja tersebut menggambarkan pengalaman yang dialami
dan yang ingin dicapai.
Contoh hasil kerja adalah seperti lukisan, kraftangan, gambar
foto, sampel daripada aktiviti, hasil penulisan dan laporan dari
pemerhatian.
(Kementerian Pendidikan Malaysia 2003b)
47

Komponen Portfolio
Bahan yang dicadangkan ada dalam portfolio
ialah:
Pelaporan Perkembangan murid :
- Rekod Peribadi
- Rekod Perkembangan dan Kemajuan Murid
Hasil kerja terpilih :
- Perlu dinilai dan diberi ulasan
- Telah menunjukkan peningkatan dalam pencapaian
Pemilihan hasil kerja murid dari setiap segmen.
48

Komponen Portfolio
Antara bahan lain yang boleh dimasukkan:
Nota-nota yang disediakan oleh guru
Senarai semak yang disediakan oleh guru
Refleksi kendiri pelajar
Buku log
Catatan jurnal
Gambar & foto
49

Penggredan Portfolio
Guru harus tahu hasil pembelajaran sebelum
menetapkan kriteria penilaian portfolio.
Spesifikasi penilaian yang jelas menjamin
keadilan.
- Rubrik pemarkahan
- Skala kadar

50

Penggredan Portfolio
Terangkan prosedur penggredan kepada murid
pada permulaan pengajaran.
Beri penekanan kepada murid bahawa gred
diberikan berdasarkan pencapaian sahaja.
Terangkan bagaimana elemen lain (usaha,
amalan kerja, ciri-ciri sahsiah-sosial) akan
dilaporkan.
Kaitkan prosedur penggredan dengan hasil
pembelajaran.
51

Penggredan Portfolio
Gunakan evidens yang sah (contoh: ujian,
pentaksiran, laporan, dll) sebagai asas memberikan
gred.
Ambil langkah pencegahan untuk mengelak penipuan.
Reviu dan kembalikan semua ujian dan keputusan
pentaksiran secepat mungkin.
Bersikap adil. Elakkan berat sebelah, dan jika berasa
ragu-ragu, rujuk semula semua evidens. Jika masih
keraguan, berikan gred yang lebih tinggi.
52

Jenis-jenis Portfolio
Contoh
Portfolio Pameran
Portfolio Pentaksiran
Portfolio Kerja
Portfolio Pertunjukan
Portfolio Dokumentari
Portfolio Produk Akhir
53

54