Professional Documents
Culture Documents
Những vấn đề liên quan đến việc sử dụng NH3 trong công nghiệp
Những vấn đề liên quan đến việc sử dụng NH3 trong công nghiệp
Trang
I. M U
10
12
12
12
12
14
15
16
16
18
22
22
VN CHUYN AMONIAC
V.1. Tnh cht c hi ca amoniac
22
25
25
25
26
28
30
3
I. M U
Amoniac (NH3) l mt hp cht ca nit v hyro c tn quc t (theo
IUPAC) l Azane, Ammonia, Hydrogen nitride, v mt s tn khc.
Amoniac l mt ha cht c rt nhiu ng dng.
Trc y trong thi k Chin tranh Th gii th II, NH 3 lng tng c
thit k s dng lm thuc phng tn la.
Trc khi diclorodiflorometan (Freon 12 hay R12) v mt s cht hu
c cha flo, clo (nhm cc cht CFC) c pht minh ra v p dng lm mi
cht lnh, th NH3 lng l mi cht lnh c tn. Tuy nhin do tnh c hi v
hiu sut nng lng thp m NH3 lng c thi phi nhng ch cho cc
CFC trong lnh vc lm lnh, nht l cc thit b lm lnh dn dng cng sut
nh (t lnh, my iu ha khng kh, v.v). Tuy nhin i vi cc dy
chuyn lnh cng sut ln, NH3 lng vn pht huy tc dng, nht l t nm
1994 khi nhiu nc c lnh cm sn xut v s dng cc CFC gim hin
tng ph hy tng ozon theo Ngh nh th Montreal (1987).
Hin nay NH3 vn c s dng nhiu nht trong sn xut phn bn v
mt s ho cht c bn. Trong lng s dng cho sn xut phn bn (c
dng rn v lng) chim phn ln, n trn 80% sn lng NH 3 ton th gii
v tng ng vi khong 1% tng cng sut pht nng lng ca th gii.
Bn cnh NH3 vn c s dng trong cng nghip ng lnh (sn xut
nc , bo qun thc phm, v.v...), trong cc phng th nghim, trong tng
hp hu c v ha dc, y t v cho cc mc ch dn dng khc. Ngoi ra
trong cng ngh mi trng, NH3 cn c dng loi b kh SO2 trong kh
thi ca cc nh my c qu trnh t nhin liu ha thch (than, du) v sn
phm amoni sunfat thu hi ca cc qu trnh ny c th c s dng lm
phn bn. NH3 cng c dng theo cng ngh kh chn lc (selective
catalytic reduction- SCR) vi xc tc cha vanai loi cht nhim NOx
trong khi ng c.
4
-33,34C
0,596
89,9 (OoC)
60 ( 15C)
7,4 (100C)
700 lt (20C)
Gii hn n vi khng kh
253.2
Amoni nitrat
389.6
Liti nitrat
243.7
Natri nitrat
97.6
Kali nitrat
10.4
Natri florua
0.35
Natri clorua
3.0
Natri brorua
138.0
Natri iodua
161.9
Natri tioxyanat
205.5
E (V, nc)
Li+ + e Li
2.24
3.04
K+ + e K
1.98
2.93
Na+ + e Na
1.85
2.71
Zn2+ + 2e Zn
0.53
0.76
NH4+ + e H2 + NH3
0.00
Cu2+ + 2e Cu
+0.43
+0.34
Ag+ + e Ag
+0.83
+0.80
t= 1200C
(1)
(2)
(3)
(4)
159,1 triu tn
Nm 2005
162,3 triu tn
Nm 2006
166,1 triu tn
Nm 2007
176,6 triu tn
Nm 2008
184,0 triu tn
Nm 2010
Sn lng NH3 (nm 2004) cao nht l Trung Quc (chim 28,4% sn
lng ton cu), n (8,6%) Nga (8,4%), Hoa K (8,2%). Ngoi ra mt s
nc ti khu vc Trung ng, Nam M, ng Nam , cng c cc nh my
sn xut phn m nn cng sn xut nhiu NH3. Trong nhng nm gn y
s nh my phn m ti khu vc Ty v Trung ng tng ln do c u th
v gi kh thin nhin nn t l v sn lng NH 3 ti cc khu vc trn th gii
ang thay i.
Cc chuyn gia trong ngnh d bo sn lng amoniac ca th gii d
kin s tng bnh qun 7%/nm nu tnh hnh sn xut ho cht ny ca cc
nc trn th gii tin trin theo ng k hoch. Khu vc Ty c th chim
1/3 mc gia tng sn lng trong khong thi gian trn.
Ti Vit Nam hin nay c 2 c s c sn xut NH 3, l Nh my Phn
m Bc Giang (ti tnh Bc Giang) ca Cng ty TNHH mt thnh vin Phn
m v Ha cht H Bc thuc Tng Cng ty Ha cht Vit Nam
(VINACHEM) v Nh my Phn m Ph M (ti tnh B Ra- Vng Tu)
thuc Tp on Du kh Vit Nam (PetroVietnam).
Nh my Phn m Bc Giang chuyn sn xut phn ur t ngun
nguyn liu than (dng cc) do Trung Quc gip xy dng t nm 1960
nhng do chin tranh v nhiu kh khn khc m n nm 1973 Nh my mi
c sn phm ur. Nh my c cng sut thit k ban u 10 nghn tn ur/
12
13
14
STT
Tiu chun
Ni dung
TCVN
1993
TCVN
1993
TCVN
2615:1993
TCVN
2616:1993
TCVN
2617:1993
TCVN
2618:1993
ISO 7108:1985 Ammonia solution for industrial use -Determination of ammonia content -Titrimetric method
ISO 7109:1985 Ammonia solution for industrial use -Determination of residue after evaporation at
105 degrees C -- Gravimetric method
(5)
16
(6)
(7)
(8)
(9)
CO2
(10)
C + CO2
2CO
(11)
C + H2 O
CO + H2
(12)
CH4
(13)
C + O2
C + 2H2
Cc phn ng ng th:
CO + 3H2 CH4 + H2O (14)
CO + H2O
CO2 + H2
(15)
Theo quy trnh cng ngh Krupp Uhde, ngi ta p dng phng php
reforming thng thng bng hi nc sn xut syngas cha CO v H 2,
tip theo s dng chu trnh tng hp amoniac vi thit b trung p. Phng
php ny c ti u ha gim tiu th nng lng v tng n nh vn
hnh. Nh my ln nht c xy dng theo cng ngh Krupp Uhde c cng
sut 1.800 tn amoniac/ngy v nh mc tiu hao nng lng l 6,65 Gcal/
tn NH3.
M t quy trnh:
Nguyn liu (v d kh thin nhin) c tch lu hunh, phi trn vi
hi nc v c chuyn ho thnh syngas nh xc tc niken p sut
khong 40 bar v nhit 800-850oC. Thit b reforming s cp ca Krupp
Uhde l thit b t phn trn, c cc ng c lm bng thp hp kim v
h thng ng x lnh nng cao n nh vn hnh.
Trong thit b reforming th cp, khng kh c a vo syngas qua h
thng vi phun c bit, cho php phi trn hon ho hn hp khng kh vi
syngas. Cng on to hi nc v un qu nhit tip theo m bo s dng
ti a nhit nng ca quy trnh t hiu qu nng lng ti u.
Kh CO c chuyn ha thnh CO2 trong cc thit b chuyn ha nhit
cao v nhit thp vi tc dng ca cc xc tc. Kh CO 2 c loi b
thit b ra kh, CO2 d c chuyn ha thnh metan nh phn ng metan
ha c xc tc gim hm lng CO2 di mc cho php.
Qu trnh tng hp amoniac s dng hai thit b chuyn ha vi ba tng
xc tc bt st. Nhit thi c s dng sn xut hi dng cui dng.
Thit b sn xut hi bng nhit thi c b phn gia nhit s b nc np vi
cc ng lm lnh c bit gim nhit v xung mc ti thiu v gim
ng sut vt liu. Thit k dng chy xuyn tm cho php hn ch ti a s
tt p trong qu trnh tng hp v tng ti a hiu sut chuyn ha amoniac.
Amoniac lng ngng t v c tch ra khi qu trnh tng hp, sau
c lm lnh tip xung di nhit ngng t v a vo b cha, hoc
c vn chuyn ti a ch tiu th.
Ti Vit Nam, cc nh my sn xut phn ur mi u t hoc s u t
xy dng trong thi gian ti nh Nh my Phn m Ph M ( hot ng
nm 2004), Phn m C Mau (ang thi cng xy dng), Nh my Phn m
20
Ninh Binh (ang thi cng xy dng) u s dng cng ngh ca Haldor
Topsoe A/S (an Mch). Trong Nh my Phn m Ph M, C Mau dng
nguyn liu chnh l kh ng hnh v kh thin nhin) t cc m du v kh
ti Bch H, Nam Cn Sn, C Mau v cc b khc thuc thm lc a pha
Nam. Nh my phn m Ninh Bnh dng nguyn liu l than cm vng
Ung B, ng Triu (Qung Ninh).
IV.3. Hng nghin cu cng ngh trong tng lai
- Hin nay trn th gii, ngi ta ang nghin cu cc phng php mi
tng hp amoniac, nht l tng hp nhit v p sut thng. Cc nh
ha hc ti i hc Tng hp Oregon, M, iu ch c amoniac t nit
nhit phng v p sut kh quyn bnh thng. y l bc t ph quan
trng t c mt trong nhng mc tiu y ngha ca ngnh cng
nghip ha cht - sn xut phn m trong nhng iu kin t khc nghit v
vi gi thnh thp hn.
Qu trnh phn ng ny c gio s ha hc David Tyler v hai nghin
cu sinh ca ng l John Gilberton v Nate Szymczak tm ra v thc hin.
Tuy phng php mi a ra c gii php cho mt vn khoa
hc c ngha ln, nhng c th cn cn phi hng nhiu nm na th
phng php ny mi c th c p dng mt cch c hiu qu kinh t trong
sn xut cng nghip.
- Trong mt s vi sinh vt trong t nhin, nh c enzym nitrogenases nn
c kh nng chuyn ni t khng kh thnh NH 3. Qu trnh ny c gi l
qu trnh c nh m (nit). Hin nay ngi ta cha t vn p dng qu
trnh phng sinh hc ny vo cc qu trnh sn xut cng nghip cnh
tranh vi qu trnh Haber, m cc nh khoa hc ch hy vng tm hiu bn cht
ca qu trnh c nh m trong sinh vt. Mt pht hin rt n tng lin
quan n vn ny l tm ra vng hot ng ca enzym c nh m c
cu trc d thng Fe7MoS9.
V. VN AN TON TRONG SN XUT, S DNG, LU TR V
VN CHUYN AMONIAC
V.1. Tnh cht c hi ca NH3
21
510%
(2.875.62 mol/l)
48.995.7 g/l
R36/37/38
1025%
(5.6213.29
mol/l )
95.7226.3 g/l
Gy n mn (C)
R34
>25%
(>13.29 mol/l)
>226.3 g/l
Phn loi c hi
Mc
nguy cp
Nng
Gy
n
mn
(C)
v nh hng n mi R34, R50
trng (N)
22
Nng , ppm
20-50
50-100
1.700
2.000-3.000
5.000-10.000
Cht lp tc
Trn 10.000
23
3/ Khi thao tc chit np phi tht thn trng, m van chm trnh p
sut thay i t ngt.
4/ Khng c np y bnh, bn v khi lng NH3 ti a c np l
G= 0,53 V.
5/ Kim tra inh k cc bnh, bn ng do c quan c thm quyn tin hnh
1 hoc 2 nm mt ln. Phi ng c du xc nhn kim tra vo v bnh, bn.
6/ Bnh, bn cha NH3 cn c nh k bo dng trnh h hng r
r. Cc bnh, bn khng s dng cn phi ni kh ro.
Khng dng bnh, bn ng amoniac ng cc cht khc m khng
c nh du li theo ng quy nh.
Quy nh v chuyn ch amoniac lng
- Xe bn ch amoniac: Phi t yu cu tng ng loi phng tin
vn ti trung p. V amoniac l cht c th gy c nn cc xe bn trn 440 lt
mc nhin c xp loi xe bn cp II do hu qu nghim trng khi xy ra s
c n.
- Chuyn ch an ton NH3: Trc khi bc xp v chuyn ch NH3, cn
kim tra bnh, bn, van. Trong qu trnh chuyn ch phi m bo bnh, bn
khng b lt hoc x dch; van phi ng cht v c m y. Khi bc v r
hng phi t tn, chm ri v thn trng. Khng cc bnh, bn b va chm
mnh, khng ln cc bnh.
Khi chuyn ch, nghim cm ln bnh, bn cha NH3 vi cc bnh
cha cc cht khc, c bit bnh cha oxy.
Nu pht hin cc bt thng lin quan n s nguy him cn ngay lp
tc dng chuyn ch v tm cc bin php x l kp thi.
- Li xe ch amoniac cn c o ti chuyn mn v kim tra tay ngh.
Khi ch amoniac, ngi li xe khi cho xe chy hoc dng, th ngoi vic
phi tun th cc quy nh chung v an ton giao thng cn phi tun th cc
quy nh ring lin quan n vic chuyn ch ha cht c th gy nguy him
chy n v c hi. Cc quy nh ny phi c ghi trn hoc trong xe.
V.4. X l cc tnh hung khi lm vic vi amoniac
27
30