Professional Documents
Culture Documents
CHNG 1
Phan tch hoat ong kinh doanh hng en th trng khong phai nham xay
dng nhng ke hoach mot cach may moc, cng nhac ma la cong cu phuc vu cho
nhng quyet nh ngan han va dai han, oi hoi chu ong, linh hoat ngay ca oi
vi cac mat hoat ong hang ngay cua doanh nghiep. Muc tieu cua phan tch hoat
ong kinh doanh v the tng ong vi cac mon hoc mi xuat hien chng vai
thap nien tr lai ay chu yeu cac nc phat trien, nh: ke toan quan tr
management accounting; phan tch bao cao tai chnh the analysis of financial
statements, quan tr tai chnh financial management.
1.1.2. oi tng cua phan tch hoat ong kinh doanh
oi tng cua phan tch hoat ong kinh doanh la qua trnh kinh doanh va
ket qua kinh doanh tc s viec xay ra qua kh; phan tch, ma muc ch cuoi
cung la uc ket chung thanh quy luat e nhan thc hien tai va nham chung en
tng lai cho tat ca cac mat hoat ong cua mot doanh nghiep.
Cac nha phan tch tm cach lng hoa nhng tac ong en ket qua kinh
doanh. o la nhng yeu to cua qua trnh cung cap, san xuat, tieu thu va mua ban
hang hoa, thuoc lnh vc san xuat, thng mai, dch vu. ong thi cung can phai
nghien cu tnh hnh s dung cac nguon lc: von, vat t, lao ong va at ai;
nhng nhan to noi tai cua doanh nghiep hoac khach quan t pha th trng va
moi trng kinh doanh, a trc tiep anh hng en hieu qua cua cac mat hoat
ong doanh nghiep.
Do vay, qua trnh va ket qua hoat ong kinh doanh khong phai la cac so
lieu chung chung ma phai c lng hoa cu the thanh cac ch tieu kinh te va
phan tch can hng en viec thc hien cac ch tieu o e anh gia.
V du:
Ve khong gian: Cac ch tieu kinh te can phai c quy oi ve cung quy mo
tng t nh nhau (cu the la cung mot bo phan, phan xng, mot nganh )
Bc 3: Ky thuat so sanh.
e ap ng cho cac muc tieu so sanh ngi ta thng s dung cac ky thuat
so sanh sau:
So sanh bang so tuyet oi: La ket qua cua phep tr gia tr so cua ky phan
tch so vi ky goc, ket qua so sanh nay bieu hien khoi lng, quy mo cua cac
hien tng kinh te.
So sanh bang so tng oi: La ket qua cua phep chia gia tr so cua ky
phan tch so vi ky goc. Ket qua so sanh nay bieu hien toc o phat trien, mc o
pho bien cua cua cac ch tieu kinh te.
V du: Co so lieu tai mot doanh nghiep sau:
So
Khoan
Ke
Thc
TT
muc
hoach
hien
Doanh thu
Chenh lech
So tuyet oi
So T
(%)
100.000
130.000
+30.000
30,0
80.000
106.000
+26.000
32,5
12.000
15.720
+3.720
31,0
Li nhuan
8.000
8.280
+280
3,5
Bang 1.1. Bang phan tch bien ong cac khoan muc
* Chu y: Chi ph hoat ong gom chi ph ban hang cong vi chi ph quan ly
doanh nghiep.
So sanh tnh hnh thc hien (TH) so vi ke hoach (KH):
Doanh thu: at 130%, vt 30% (30 trieu ong)
Gia von hang ban: at 132,5%, vt 32,5 % (26 trieu ong)
Chi ph hoat ong: at 131%, vt 31% (3,720 trieu ong)
6
Ke hoac h:
Thc hien :
( 80.000 + 12.000 )
100.000
100% = 92%
(106.000 + 15.720 )
130.000
V du: Tai doanh nghiep X trong quy I nam 2006, tong mc tien lng cua
cong nhan thc te (ky phan tch) a chi ra la 300 trieu ong. Nhng neu theo d
kien (ky ke hoach hay ky trc) th tong mc tien lng cua cong nhan co the
chi ra la 200 trieu ong. Gia s doanh nghiep trong quy I nay a hoan thanh ke
hoach san xuat san lng san pham bang 160%. Neu goi H la he so ieu chnh,
F1, F0 la tong mc tien lng cua cong nhan san xuat ky thc hien va ky ke
hoach, th mc bien ong tng oi c xac nh nh sau:
So tuyet oi: F = F1 F0 . H
So tng oi:
F1
100%
F 0.H
Trong o, F0.H la tong mc tien lng cua cong nhan ky ke hoach, nhng
a c ieu chnh theo trnh o hoan thanh ke hoach ve san lng san pham.
Van dung cong thc ta tnh c:
F = 300 200 x 1,6 = -20 (trieu ong)
Hay tng ng vi:
300
100% = 93,7%
200 1,6
Nhan xet:
Tong mc tien lng cua cong nhan san xuat thc te chi ra khong phai la
tang len, ma a tiet kiem c 20 trieu ong so vi ke hoach, vi so tng oi
giam i 6,3%. Ngha la neu doanh nghiep X hoan thanh ke hoach san pham
8
hang hoa la 100% th c phep chi ra la 200 trieu ong tong mc tien lng cua
cong nhan. Do doanh nghiep a hoan thanh ke hoach san lng san pham bang
160%, th c phep chi ra la 320 trieu ong ve tong mc tien lng, nhng tren
thc te doanh nghiep ch chi ra la 300 trieu ong nen a tiet kiem c 20 trieu
ong ve chi ph tien lng cong nhan, vi so giam tng oi la 6,3% (93,7% 100%).
1.2.2. Phng phap thay the lien hoan
La phng phap ma o cac nhan to lan lt c thay the theo mot trnh
t nhat nh e xac nh chnh xac mc o anh hng cua chung en ch tieu can
phan tch (oi tng phan tch) bang cach co nh cac nhan to khac trong moi lan
thay the.
Bc 1: Xac nh cong thc.
La thiet lap moi quan he cua cac nhan to anh hng en ch tieu phan tch
qua mot cong thc nhat nh. Cong thc gom tch so cac nhan to anh hng en
ch tieu phan tch.
V du:
Doanh thu = Gia ban x San lng tieu thu
( Nhan to )
Chi ph NVL
trc tiep
( Nhan to )
So lng
san xuat
Lng NVL
tieu hao
n gia nguyen
vat lieu
Khi xay dng cong thc can thc hien theo mot trnh t nhat nh, t nhan
to san lng en nhan to chat lng, neu co nhieu nhan to lng hoac nhieu
nhan to chat th sap xep nhan to chu yeu trc va nhan to th yeu sau.
Bc 2: Xac nh cac oi tng phan tch.
Thc hien theo trnh t cac bc thay the. (Lu y: Nhan to a thay bc
trc phai c gi nguyen cho bc sau thay the)
Thay the bc 1 (cho nhan to a)
a0 . b0 . c0 c thay the bang a1 . b0 . c0
CH TIEU
KY KE HOACH
KY THC HIEN
1.000 sp
1.200 sp
8 gi
7 gi
2.000 ong
2.500 ong
Yeu cau:
Hay phan tch tnh hnh thc hien ke hoach chi ph nhan cong trc tiep.
Cong viec phan tch c tien hanh nh sau:
Xac nh cong thc:
Goi:
Q0, Q1 la san lng san pham san xuat ky ke hoach va ky thc te;
H0, H1 la so gi lao ong cho 1 san pham ky ke hoach va ky thc te;
P0, P1 la n gia mot gi cong cua ky ke hoach va ky thc te;
C0, C1 la chi ph nhan cong trc tiep ky ke hoach va thc te;
C la oi tng can phan tch;
Vay ta co:
C0 = Q0.H0.P0 = 1000 x 8 x 2000 = 16.000.000 ong.
C1= Q1.H1.P1 = 1.200 x 7 x 2500 = 21.000.000 ong.
C = C1 C0 = 21.000.000 16.000.000 = 5.000.000 ong (oi tng
phan tch)
Tnh cac mc anh hng cua cac nhan to:
Neu do nguyen nhan chu quan t doanh nghiep th phai tm bien phap e
khac phuc nhng nhc iem, thieu xot e ky sau thc hien c tot hn.
Bc 5: a ra cac bien phap khac phuc nhng nhan to chu quan anh
hng khong tot en chat lung kinh doanh va ong thi cung co, xay dng
phng hng cho ky sau.
* u va nhc iem cua phng phap thay the lien hoan:
u iem:
La phng phap n gian, de tnh toan so vi cac phng phap xac nh
nhan to anh hng khac.
Phng phap thay the lien hoan co the xac nh c cac nhan to co quan
he vi ch tieu phan tch bang thng, tong, hieu, tch so va ca so %.
Nhc iem:
Khi xac nh nhan to nao o, phai gia nh cac nhan to khac khong oi,
trong thc te cac nhan to co the thay oi.
12
Viec sap xep trnh t cac nhan to phai t nhan to san lng en chat lng,
trong thc te viec phan biet ro rang gia nhan to san lng va nhan to chat
lng la khong de dang.
1.2.3. Phng phap so chenh lech
Thc chat cua phng phap nay la trng hp ac biet cua phng phap
thay the lien hoan. Phng phap nay cung thc hien ay u cac bc nh vay,
tuy ch khac iem sau:
Khi xac nh nhan to anh hng en ch tieu phan tch, thay v ta tien hanh
thay the so lieu ma se dung so chenh lech cua tng nhan to e tnh anh hng
cua tng nhan to.
V du: Lay so lieu v du tren
Anh hng cua nhan to san lng = (1200sp - 1000sp) x 8gi/sp x 2000/gi
3.200.000 ong
Anh hng cua gi cong tieu hao = 1200sp x (7gi/sp - 8gi/sp) x 2000/gi = 2.400.000 ong
Anh hng cua n gia gi cong = 1200sp x 7gi/sp x (2500/gi -2000/gi) =
4.200.000 ong
Tong hp mc o anh hng cua cac nhan to:
3.200.000 + (-2.400.000) + 4.200.000 = 5.000.000 ong
Nh vay, phng phap so chenh lech ch co the thc hien c khi cac
nhan to co quan he bang tch so, va thng so en ch tieu phan tch ma thoi.
* Chu y: Neu co cac nhan to anh hng en ch tieu phan tch trong ky goc
va thc hien:
Ky ke hoach = A0 x B0 x C0 x D0
Ky thc hien = A1 x B1 x C1 x D1
Ta co:
13
Cung la phng phap dung e phan tch mc o anh hng cua cac nhan to
ma gia chung co san moi lien he can oi va chung la nhan to oc lap. Mot
lng thay oi trong moi nhan to se lam thay oi trong ch tieu phan tch ung
mot lng tng ng.
Nhng lien he can oi thng gap trong phan tch nh: Tai san va nguon
von; can oi hang ton kho; ang thc qua trnh kinh doanh; nhu cau von va s
dung von v.v..
V du:
Dung phng phap lien he can oi, phan tch cac nhan to noi tai anh hng
en gia tr hang ton kho cuoi ky qua so lieu sau:
n v tnh: ngan ong
Ch tieu
Ton au ky
Nhap trong
Xuat trong
ky
ky
Ton cuoi ky
Thc hien
90.000
1.100.000
1.110.000
80.000
Ke hoach
100.000
1.000.000
1.050.000
50.000
(a)
(b)
(c)
14
15
Tai san
So au
nam
So
cuoi
ky
400
440
50
Chenh
lech
Nguon von
So
So
au
cuoi
nam
ky
Chenh
lech
+ 40 A. N phai tra
300
340
+ 40
70
+ 20
I. N ngan han
100
80
- 20
100
120
+ 20
200
260
+ 60
250
250
- B. Von chu s hu
700
770
+ 70
600
670
700
770
+ 70
I. Tai san co nh
500
550
550
100
150
220
+ 70
I. Tien
60
+ 70 I. Von chu s hu
Bang 1.4. Bang phan tch cac khoan muc bang can oi ke toan
Nhn chung tong tai san cung nh nguon von cuoi ky tang 110 trieu so vi
au nam, nh vay ve quy mo hoat ong doanh nghiep a tang len ang ke.
Ve mat tai san: Chu yeu tang do tai san co nh tang 110 trieu, sau o la
cac khoan phai thu tang 20 trieu, con au t dai han giam 40 trieu.
Ve mat nguon von: Chu yeu tang do li nhuan sau thue cha phan phoi
tang 70 trieu va n dai han tang 60 trieu, con n ngan han giam 20 trieu.
S dung phng phap can oi e phan tch, vi s can oi gia tai san va
nguon von ta thay, doanh nghiep a giam cac khoan au t dai han, tang n vay
dai han e au t cho tai san co nh, ket qua hoat ong trong nam doanh nghiep
a tang li nhuan sau thue cha phan phoi la 70 trieu ong.
1.2.5. Phng phap hoi quy
Hoi quy noi theo cach n gian, la i ngc lai ve qua kh (regression)
e nghien cu nhng d lieu (data) a dien ra theo thi gian (d lieu chuoi thi
gian time series) hoac dien ra tai cung mot thi iem (d lieu thi iem hoac
d lieu cheo cross section) nham tm en mot quy luat ve moi quan he gia
16
chung. Moi quan he o c bieu dien thanh mot phng trnh (hay mo hnh) goi
la: phng trnh hoi quy ma da vao o, co the giai thch bang cac ket qua lng
hoa ve ban chat, ho tr cung co cac ly thuyet va d bao tng lai.
Theo thuat ng toan, phan tch hoi quy la s nghien cu mc o anh hng
cua mot hay nhieu bien so (bien giai thch hay bien oc lap independent
variable), en mot bien so (bien ket qua hay bien phu thuoc dependent
variable), nham d bao bien ket qua da vao cac gia tr c biet trc cua cac
bien giai thch.
Trong phan tch hoat ong kinh doanh cung nh trong nhieu lnh vc khac,
hoi quy la cong cu phan tch ay sc manh khong the thay the, la phng phap
thong ke toan dung e c lng, d bao nhng s kien xay ra trong tng lai
da vao quy luat qua kh.
a. Phng phap hoi quy n
Con goi la hoi quy n bien, dung xet moi quan he tuyen tnh gia 1 bien
ket qua va 1 bien giai thch hay la bien nguyen nhan (neu gia chung co moi
quan he nhan qua). Trong phng trnh hoi quy tuyen tnh, mot bien goi la: bien
phu thuoc; mot bien kia la tac nhan gay ra s bien oi, goi la bien oc lap.
Phng trnh hoi quy n bien (ng thang) co dang tong quat:
Y = a + bX
(1.1)
Trong o:
Y: bien so phu thuoc (dependent variable);
X: bien so oc lap (independent variable);
a: tung o goc hay nut chan (intercept);
b: o doc hay he so goc (slope).
Y trong phng trnh tren c hieu la Y c lng, ngi ta thng viet
^
V du:
Phng trnh tong chi ph cua doanh nghiep co dang:
Y = a + bX
Trong o:
Y: Tong chi ph phat sinh trong ky;
X: Khoi lng san pham tieu thu;
a: Tong chi ph bat bien;
b: chi ph kha bien n v san pham;
bX: Tong chi ph kha bien.
Y
Y = a + bX
bX
a
X
Nhan xet:
Vi phng trnh tren, tong chi ph Y chu anh hng trc tiep cua khoi
lng hoat ong X theo quan he ty le thuan. Khi X tang dan en Y tang; khi X
giam dan en Y giam;
Khi X = 0 th Y = a: Cac chi ph nh tien thue nha, chi ph khau hao, tien
lng thi gian va cac khoan chi ph hanh chnh khac la nhng chi ph bat bien,
khong chu anh hng t thay oi cua khoi lng hoat ong.
18
1.510
323
1.820
365
2.104
412
2.087
410
1.750
354
2.021
403
Bang 1.5. Tnh hnh thc hien chi ph cua 6 ky kinh doanh
Yeu cau: Phan tch c cau chi ph hoat ong (bat bien, kha bien) cua doanh
nghiep.
Hng dan:
19
Yeu cau cua van e la thiet lap phng trnh chi ph hoat ong cua doanh
nghiep, tc i tm gia tr cac thong so a, b vi muc ch phat hien quy luat bien
oi cua chi ph nay trc s thay oi cua doanh thu, nham en viec d bao chi
ph cho cac quy mo hoat ong khac nhau hoac cho cac ky kinh doanh tiep theo.
Phng trnh chi ph hoat ong co dang:
Y = a + bX
Trong o:
a: Tong chi ph bat bien
b: chi ph kha bien 1 n v doanh thu
X: Doanh thu ban hang
Y: Tong chi ph hoat ong
Co nhieu phng phap thong ke tnh a, b nh:
Phng phap cc tr:
Con goi la phng phap can tren can di (High low method). Cu the
e tm tr so a, b cua phng trnh theo v du tren bang cach s dung cong thc
va cach tnh toan nh sau:
b=
b=
412 - 323
= 0,15
2.104 - 1.510
(1.2)
Trong o:
Chi ph cc ai: 412
Chi ph cc tieu: 323
Doanh thu cc ai: 2.104
Doanh thu cc tieu: 1.510
T phng trnh: Y = a +bX, suy ra: a = Y bX;
Tai iem at doanh thu cao nhat (high), ta co:
20
Mode
Giai thch
377,83
14,80
384,00
Trung v
#N/A
Yeu v
36,26
1.314,97
o lech chuan
Phng sai (mau)
Kurtosis
-0,49 Kurtosis
-1,30
o chop
Skewness
-0,76 Skewness
-0,58
o nghieng
594,00 Range
89,00
Khoang (mien)
Minimum
1.510,00 Minimum
323,00
Maximum
2.104,00 Maximum
412,00
Gia tr toi a
Range
Sum
11.292,00 Sum
Count
6,00 Count
2.267,00
6,00
Bang 1.6. Ket qua cac ai lng ac trng thong ke trong Microsoft Excel
21
Neu trong Tools khong hien hanh san Data Analysis, ta dung lenh: Tools /
Add Ins / Analysis ToolPak / OK.
Giai thch cac thong so tnh c cu the tai cot chi ph:
Mean (gia tr trung bnh): la bnh quan so hoc (Average) cua tat ca cac gia
tr quan sat. c tnh bang cach lay tong gia tr cac quan sat (Sum) chia cho so
quan sat (Count).
n
X=
Xi
i =1
n
2.267
= 377,83
6
Standard Error (sai so chuan): dung e o o tin cay cua gia tr trung bnh
mau. c tnh bang cach lay o lech chuan (Standard Deviation) chia cho can
bac 2 cua so quan sat.
SX =
36,26
= 14,80
6
Ta co the noi: co kha nang 95% la gia tr trung bnh nam trong khoang cong
tr (+/-) 2 lan sai so chuan so vi gia tr trung bnh. Theo v du tren, o la
khoang:
377,83 ( 2 14,8 ) ;377,83 + ( 2 14,8 ) tc la khoang: [348,23 ; 407,43]
Da vao cong thc tren ta cung thay rang: vi o lech chuan khong oi,
n cang ln th S cang nho. Tc khoang dao ong se hep hn va o chnh xac se
cao hn. Ngi ta cung da vao cong thc nay e tnh so quan sat can thiet n.
Median (trung v): la gia tr nam v tr trung tam (khac vi gia tr trung
bnh Mean). c tnh bang cach:
Neu so quan sat n la so le: sap xep cac gia tr quan sat t nho en
ln, gia tr ng v tr chnh gia la so trung v.
22
Neu so quan sat n la so chan: sap xep cac gia tr quan sat t nho en
ln, trung bnh cong cua 2 gia tr ng v tr chnh gia la so trung
v.
Theo v du tren, ta sap xep cac quan sat co gia tr t nho en ln: 323, 354,
365, 403, 410, 412.
Median =
365 + 403
= 384
2
Mode (yeu v): la gia tr xuat hien nhieu lan nhat. Theo v du tren, ta khong
co yeu v nao ca (#N/A)
= 2 = 1.314,97 = 36,26
( : oc la sigma )
Sample Variance (phng sai mau): la trung bnh cua bnh phng cac o
lech. Giong nh o lech chuan, no cung dung e xem mc o phan tan cac gia
tr quan sat thc xung quanh gia tr trung bnh. c tnh bang cach lay tong cac
bnh phng cac o lech (tong cac hieu so gia gia tr quan sat thc va gia tr
trung bnh) chia cho so quan sat tr 1 (n 1). Theo v du tren ta co:
n
2 =
( Xi X )2
i =1
n 1
= 1.314,97
23
ng cong rat bet (very flat): phang nam, kurtosis < 3. Neu ng
bieu dien di ay mo ta phan phoi cac gia tr doanh thu, ta co the
noi rang a so cac gia tr doanh thu c trai eu t nho en ln
trong mot khoang rong hn.
24