L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

Nhn gia s mn Ha Hc

CHNG I. CC PHNG PHP GIP

GII NHANH BI TON HA HC
Phng php l Thy ca cc Thy (Talley
Talley Rand)
Rand

1. PHNG PHP S

NG CHO
Vi hnh thc thi trc nghim khch quan, trong mt khong thi gian tng i ngn hc sinh phi
gii quyt mt s lng cu hi v bi tp kh ln (trong bi tp ton chim mt t l khng nh). Do
vic tm ra cc phng php gip gii nhanh bi ton ha hc c mt ngha quan trng.
Bi ton trn ln cc cht vi nhau l mt dng bi hay gp trong chng trnh ha hc ph thng.
Ta c th gii bi tp dng ny theo nhiu cch khc nhau, song cch gii nhanh nht l phng php
s ng cho.
Nguyn tc: Trn ln 2 dung dch:
Dung dch 1: c khi lng m1, th tch V1, nng C1 (C% hoc CM), khi lng ring d1.
Dung dch 2: c khi lng m2, th tch V2, nng C2 (C2 > C1), khi lng ring d2.
Dung dch thu c c m = m1 + m2, V = V1 + V2, nng C (C1 < C < C2), khi lng ring d.
S ng cho v cng thc tng ng vi mi trng hp l:
a) i vi nng % v khi lng:
m1 C1

m2 C2

|C2 - C|

m1 | C 2 C |
=
(1)
m 2 | C1 C |

V1 | C 2 C |
=
(2)
V2 | C1 C |

V1 | d 2 d |
=
(3)
V2 | d1 d |

|C1 - C|

b) i vi nng mol/lt:
V1 C1

V2 C2

|C2 - C|
|C1 - C|

c) i vi khi lng ring:

V1 d1

V2 d2

|d2 - d|
|d1 - d|

Khi s dng s ng cho ta cn ch :

*) Cht rn coi nh dung dch c C = 100%
*) Dung mi coi nh dung dch c C = 0%
*) Khi lng ring ca H2O l d = 1 g/ml

Sau y l mt s v d s dng phng php ng cho trong tnh ton pha ch dung dch.
Dng 1: Tnh ton pha ch dung dch
V d 1. thu c dung dch HCl 25% cn ly m1 gam dung dch HCl 45% pha vi m2 gam dung
dch HCl 15%. T l m1/m2 l:
A. 1:2
B. 1:3
C. 2:1
D. 3:1
Hng dn gii:
p dng cng thc (1):
m1 | 45 25 | 20 2
=
=
= p n C.
m 2 | 15 25 | 10 1

V d 2. pha c 500 ml dung dch nc mui sinh l (C = 0,9%) cn ly V ml dung dch NaCl
3%. Gi tr ca V l:
A. 150
B. 214,3
C. 285,7
D. 350
Copyright 2007 L Phm Thnh

Trang 1/14

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

Nhn gia s mn Ha Hc

Hng dn gii:
Ta c s :

V1(NaCl) 3
V2(H2O)

V1 =

|0 - 0,9|
0,9

|3 - 0,9|

0,9
500 = 150 (ml) p n A.
2,1 + 0,9

Phng php ny khng nhng hu ch trong vic pha ch cc dung dch m cn c th p dng cho
cc trng hp c bit hn, nh pha mt cht rn vo dung dch. Khi phi chuyn nng ca cht
rn nguyn cht thnh nng tng ng vi lng cht tan trong dung dch.
V d 3. Ha tan 200 gam SO3 vo m gam dung dch H2SO4 49% ta c dung dch H2SO4 78,4%.
Gi tr ca m l:
A. 133,3
B. 146,9
C. 272,2
D. 300,0
Hng dn gii:
Phng trnh phn ng: SO3 + H2O
H2SO4
98 100
100 gam SO3

= 122,5 gam H2SO4

80
Nng dung dch H2SO4 tng ng: 122,5%
Gi m1, m2 ln lt l khi lng SO3 v dung dch H2SO4 49% cn ly. Theo (1) ta c:
m1
| 49 78,4 |
29,4
44,1
m2 =
=
=
200 = 300 (gam) p n D.
m 2 | 122,5 78,4 | 44,1
29,4
im l th ca s ng cho l ch phng php ny cn c th dng tnh nhanh kt qu
ca nhiu dng bi tp ha hc khc. Sau y ta ln lt xt cc dng bi tp ny.
Dng 2: Bi ton hn hp 2 ng v
y l dng bi tp c bn trong phn cu to nguyn t.
V d 4. Nguyn t khi trung bnh ca brom l 79,319. Brom c hai ng v bn:

79
35

Br v

81
35

Br.

81
35

Thnh phn % s nguyn t ca Br l:

A. 84,05
B. 81,02

C. 18,98

D. 15,95

Hng dn gii:
Ta c s ng cho:
81
35 Br

(M=81)

79
35Br

(M=79)

79,319 - 79 = 0,319
A=79,319

81 - 79,319 = 1,681

81
% 35
Br 0,319
0,319
81
81
Br = 15,95% p n D.
=
% 35
Br =
100% % 35
79
% 35 Br 1,681
1,681 + 0,319

Dng 3: Tnh t l th tch hn hp 2 kh

V d 5. Mt hn hp gm O2, O3 iu kin tiu chun c t khi i vi hiro l 18. Thnh phn %
v th tch ca O3 trong hn hp l:
A. 15%
B. 25%
C. 35%
D. 45%
Hng dn gii:
p dng s ng cho:

VO M1= 48
3

|32 - 36|
M = 18.2 =36

VO M2= 32

|48 - 36|

Copyright 2007 L Phm Thnh

Trang 2/14

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

VO3
VO2

Nhn gia s mn Ha Hc

4 1
1
= %VO3 =
100% = 25% p n B.
12 3
3 +1

V d 6. Cn trn 2 th tch metan vi mt th tch ng ng X ca metan thu c hn hp kh

c t khi hi so vi hiro bng 15. X l:
A. C3H8
B. C4H10
C. C5H12
D. C6H14
Hng dn gii:
Ta c s ng cho:

VCH M1= 16
4

M = 15.2 =30

VM M2 = M2

|16 - 30|

VCH 4
VM 2

|M2 - 30|

| M 2 - 30 | 2
= | M 2 - 30 | = 28 M2 = 58 14n + 2 = 58 n = 4
14
1

Vy X l: C4H10 p n B.

Dng 4: Tnh thnh phn hn hp mui trong phn ng gia n baz v a axit
Dng bi tp ny c th gii d dng bng phng php thng thng (vit phng trnh phn ng,
t n). Tuy nhin cng c th nhanh chng tm ra kt qu bng cch s dng s ng cho.
V d 7. Thm 250 ml dung dch NaOH 2M vo 200 ml dung dch H3PO4 1,5M. Mui to thnh v
khi lng tng ng l:
A. 14,2 gam Na2HPO4; 32,8 gam Na3PO4
B. 28,4 gam Na2HPO4; 16,4 gam Na3PO4
C. 12,0 gam NaH2PO4; 28,4 gam Na2HPO4
D. 24,0 gam NaH2PO4; 14,2 gam Na2HPO4
Hng dn gii:
C: 1 <

n NaOH 0,25.2 5
=
= < 2 To ra hn hp 2 mui: NaH2PO4, Na2HPO4
n H3PO4 0,2.1,5 3

S ng cho:

Na2HPO4 (n1 = 2)

n= 5
3

NaH2PO4 (n2 = 1)

n Na 2HPO 4
n NaH2PO 4

|1 - 5/3| = 2
3
|2 - 5/3| = 1
3

2
n Na2HPO4 = 2n NaH2PO4 . M n Na 2HPO4 + n NaH2PO4 = n H3PO4 = 0,3 (mol)
1

n Na2HPO4 = 0,2 (mol)

m Na 2HPO4 = 0,2.142 = 28,4 (g)

p n C.
n NaH2PO4 = 0,1 (mol)
m NaH2PO4 = 0,1.120 = 12,0 (g)
Dng 5: Bi ton hn hp 2 cht v c ca 2 kim loi c cng tnh cht ha hc
V d 8. Ha tan 3,164 gam hn hp 2 mui CaCO3 v BaCO3 bng dung dch HCl d, thu c 448
ml kh CO2 (ktc). Thnh phn % s mol ca BaCO3 trong hn hp l:
A. 50%
B. 55%
C. 60%
D. 65%
Hng dn gii:

3,164
0,448
= 158,2
= 0,02 (mol) M =
0,02
22,4
p dng s ng cho:
n CO2 =

BaCO3(M1= 197)

|100 - 158,2| = 58,2

M=158,2

CaCO3(M2 = 100)
Copyright 2007 L Phm Thnh

|197 - 158,2| = 38,8

Trang 3/14

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

%n BaCO =
3

Nhn gia s mn Ha Hc

58,2
100% = 60% p n C.
58,2 + 38,8

Dng 6: Bi ton trn 2 qung ca cng mt kim loi

y l mt dng bi m nu gii theo cch thng thng l kh di dng, phc tp. Tuy nhin nu s
dng s ng cho th vic tm ra kt qu tr nn n gin v nhanh chng hn nhiu.
c th p dng c s ng cho, ta coi cc qung nh mt dung dch m cht tan l
kim loi ang xt, v nng ca cht tan chnh l hm lng % v khi lng ca kim loi trong
qung.
V d 9. A l qung hematit cha 60% Fe2O3. B l qung manhetit cha 69,6% Fe3O4. Trn m1 tn
qung A vi m2 tn qung B thu c qung C, m t 1 tn qung C c th iu ch c 0,5 tn gang
cha 4% cacbon. T l m1/m2 l:
A. 5/2
B. 4/3
C. 3/4
D. 2/5
Hng dn gii:
S kg Fe c trong 1 tn ca mi qung l:
60
112
1000
= 420 (kg)
+) Qung A cha:
100
160
69,6
168
+) Qung B cha:
1000
= 504 (kg)
100
232
4

+) Qung C cha: 500 1

= 480 (kg)
100
S ng cho:
mA 420
|504 - 480| = 24
480
mB 504
|420 - 480| = 60
m
24 2
A =
= p n D.
m B 60 5

***
***
***
***
***
***
***
***
************************

2. PHNG PHP B
BO TON KH
KHI L
LNG
p dng nh lut bo ton khi lng (LBTKL): Tng khi lng cc cht tham gia phn ng
bng tng khi lng cc sn phm gip ta gii bi ton ha hc mt cch n gin, nhanh chng.

V d 10. Hn hp A gm 0,1 mol etylenglicol v 0,2 mol cht X. t chy hon ton hn hp A
cn 21,28 lt O2 (ktc) v thu c 35,2 gam CO2 v 19,8 gam H2O. Tnh khi lng phn t X (bit X
ch cha C, H, O).
Hng dn gii:
Ta c cc phng trnh phn ng chy:
2C2H6O2 + 5O2
4CO2 + 6H2O
X + O2
CO2 + H2O
p dng LBTKL: m X + m C2H6O 2 + m O2 = m CO2 + m H 2O m X = m CO2 + m H 2O m C2H6O 2 + m O2

21,28

m X = 35,2 + 19,8 0,1 62 +

32 = 18,4 (gam)
22,4

18,4
Khi lng phn t ca X: M X =
= 92 (g/mol).
0,2
Copyright 2007 L Phm Thnh

Trang 4/14

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

Nhn gia s mn Ha Hc

V d 11. Ha tan hon ton 3,34 gam hn hp hai mui cacbonat kim loi ha tr II v ha tr III bng
dung dch HCl d ta thu c dung dch A v 0,896 lt kh bay ra (ktc). Tnh khi lng mui c trong
dung dch A.
Hng dn gii:
Gi 2 mui cacbonat l: XCO3 v Y2(CO3)3. Cc phng trnh phn ng xy ra:
(1)
XCO3 + 2HCl
XCl2 + H2O + CO2
(2)
Y2(CO3)3 + 6HCl
2YCl3 + 3H2O + 3CO2
0,896
S mol kh CO2 bay ra: n CO2 =
= 0,04 (mol) n HCl = 2n CO2 = 2 0,04 = 0,08 (mol)
22,4
p dng LBTKL: (m XCO3 + m Y2 (CO3 )3 ) + m HCl = m CO2 + m H 2O + m mui
m mui = (m XCO3 + m Y2 (CO3 )3 ) + m HCl (m CO2 + m H 2O )
m mui = 3,34 + 0,08 36,5 (0,04 18 + 0,04 44) = 3,78 (gam).

V d 12. Kh m gam hn hp A gm cc oxit CuO, FeO, Fe3O4 v Fe2O3 bng kh CO nhit

cao, ngi ta thu c 40 gam hn hp cht rn X v 13,2 gam kh CO2. Tm gi tr ca m.
Hng dn gii:
Phn tch: vi bi ton ny, nu gii theo cch thng thng, tc t s mol ca cc oxit ln lt l x,
y, z, t th c mt kh khn l ta khng th thit lp 4 phng trnh gii ra c cc n. Mt khc,
chng ta cng khng bit lng CO cho c kh ht cc oxit v kim loi hay khng? l cha
k n hiu sut ca phn ng cng l mt vn gy ra nhng kh khn! Nhng nu chng ta dng
phng php bo ton khi lng s gip loi b c nhng kh khn trn v vic tm ra gi tr ca m
tr nn ht sc n gin.
Cc phng trnh phn ng c th xy ra:
(1)
3Fe2O3 + CO
2Fe3O4 + CO2
(2)
Fe3O4 + CO
3FeO + CO2
(3)
FeO + CO
Fe
+
CO

2
(4)
CuO + CO
Cu + CO2
13,2
Ta c: n CO (p) = n CO2 =
= 0,3 (mol) m CO (p) = 28.0,3 = 8,4 (gam)
44
Khi lng cht rn: mr = 40 (gam)
p dng LBTKL: m A + m CO (p) = m r + m B m A = m r + m CO2 m CO (p)
m = m A = 40 + 13,2 8,4 = 44,8 (gam).

V d 13. Thu phn hon ton 14,8 gam hn hp 2 este n chc l ng phn ca nhau thy cn va
200 ml dung dch NaOH 1M, thu c m gam hn hp 2 mui v 7,8 gam hn hp 2 ru. Tm m.
Hng dn gii:
Gi cng thc chung ca 2 este l: RCOOR'
Phng trnh phn ng xy ra: RCOOR' + NaOH
RCOONa + R'OH
Theo bi ra ta c: n NaOH = 0,2.1 = 0,2 (mol) m NaOH = 40.0,2 = 8 (gam)
p dng LBTKL: m RCOO R' + m NaOH = m RCOONa + m R'OH m RCOONa = m RCOO R' + m NaOH m R'OH
m = m RCOONa = 14,8 + 8 7,8 = 15 (gam).

***
***
***
***
***
***
***
***
************************
Copyright 2007 L Phm Thnh

Trang 5/14

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

Nhn gia s mn Ha Hc

3. PHNG PHP TNG GI

GIM KH
KHI L
LNG
Nguyn tc ca phng php: Da vo s tng gim khi lng (TGKL) khi chuyn t 1 mol cht A
thnh 1 hoc nhiu mol cht B (c th qua cc giai on trung gian) ta d dng tnh c s mol ca cc
cht hoc ngc li.
Chng hn:
a) Xt phn ng: MCO3 + 2HCl
MCl2 + CO2 + H2O
Theo phn ng ny th khi chuyn t 1 mol MCO3
1 mol MCl2, khi lng hn hp tng thm
71 60 = 11 gam v c 1 mol CO2 c gii phng. Nh vy, khi bit lng mui tng ta c th tnh
c s mol CO2 sinh ra hoc ngc li.
b) Xt phn ng: RCOOR + NaOH
RCOONa + ROH
C 1 mol este RCOOR chuyn thnh 1 mol mui RCOONa, khi lng tng (hoc gim) |23 R| gam
v tiu tn ht 1 mol NaOH, sinh ra 1 mol ROH. Nh vy, nu bit khi lng ca este phn ng v
khi lng mui to thnh, ta d dng tnh c s mol ca NaOH v ROH hoc ngc li.
C th ni hai phng php bo ton khi lng v tng gim khi lng l 2 anh em sinh
i, v mt bi ton nu gii c bng phng php ny th cng c th gii c bng phng php
kia. Tuy nhin, ty tng bi tp m phng php ny hay phng php kia l u vit hn.
V d 14. Gii li v d 12 bng phng php tng gim khi lng.
Hng dn gii:
Cc phng trnh phn ng xy ra:
(1)
XCO3 + 2HCl
XCl2 + H2O + CO2
(2)
Y2(CO3)3 + 6HCl
2YCl3 + 3H2O + 3CO2
0,896
S mol kh CO2 bay ra: n CO2 =
= 0,04 (mol)
22,4
Theo (1), (2): khi chuyn t mui cacbonat mui clorua, c 1 mol CO2 sinh ra, khi lng hn hp
mui tng thm 71 60 = 11 gam. Vy khi lng hn hp mui tng ln l: m = 0,04.11 = 0,44 gam.
Khi lng ca mui trong dung dch: m mui = 3,34 + 0,44 = 3,78 (gam).

V d 15. Gii li v d 13 bng phng php tng gim khi lng.

Hng dn gii:
Cc phng trnh phn ng c th xy ra:
(1)
3Fe2O3 + CO
2Fe3O4 + CO2
(2)
Fe3O4 + CO
3FeO + CO2
(3)
FeO + CO
Fe + CO2
(4)
CuO + CO
Cu + CO2
13,2
Ta c: n CO (p) = n CO2 =
= 0,3 (mol) m CO (p) = 28.0,3 = 8,4 (gam)
44
Khi lng cht rn: mr = 40 (gam)
Theo (1), (2), (3), (4): c 1 mol CO phn ng
1 mol CO2, khi lng hn hp A gim l:
m = 1 (44 28) = 16 gam. Vy khi lng hn hp A b gim l: 16 0,3 = 4,8 (gam)
Khi lng ca hn hp A ban u l: m = 40 + 4,8 = 44,8 (gam).
V d 16. Nhng mt l nhm vo 200 ml dung dch CuSO4, n khi dung dch mt mu xanh ly l
nhm ra cn thy nng hn so vi ban u l 1,38 gam. Xc nh nng ca dung dch CuSO4 dng.
Hng dn gii:
Phng trnh phn ng xy ra: 2Al + 3CuSO4
Al2(SO4)3 + 3Cu
Copyright 2007 L Phm Thnh

Trang 6/14

(*)
E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

Nhn gia s mn Ha Hc

Theo (*): c 2 mol Al phn ng ht vi 3 mol CuSO4, sinh ra 3 mol Cu, khi lng thanh nhm tng
ln: m = 3.64 2.27 = 138 (gam).
1,38
Vy s mol CuSO4 tham gia phn ng l: n CuSO 4 =
3 = 0,03 (mol)
138
0,03
Nng ca dung dch CuSO4: C M =
= 0,15 (M).
0,2

Ch : Khi nhng thanh kim loi A vo dung dch mui ca kim loi B (km hot ng hn A). Sau khi
ly thanh kim loi A ra, khi lng thanh kim loi A ban u s thay i do:
1) Mt lng A b tan vo dung dch
2) Mt lng B t dung dch c gii phng, bm vo thanh kim loi A
3) Tnh khi lng tng (hay gim) ca thanh A phi da vo phng trnh phn ng c th.
V d 17. Cho 11 gam hn hp 3 axit n chc thuc cng dy ng ng tc dng hon ton vi kim
loi Na d, thu c 2,24 lt kh H2 (ktc). Tnh khi lng mui hu c to thnh.
Hng dn gii:
S mol kh H2 to thnh: n H 2 =

2,24
= 0,1 (mol)
22,4

Gi cng thc chung ca 3 axit n chc l: RCOOH. Phng trnh phn ng xy ra:
(*)
2RCOOH + 2 Na
2RCOONa + H 2
Theo (*): c 2 mol RCOOH phn ng
2 mol RCOONa v 1 mol H2, khi lng mui tng ln
so vi khi lng ca axit l: m = 2.[(R + 44 + 23) (R + 45)] = 44 (gam)
Khi lng mui hu c ln hn axit l: m = 44.0,1 = 4,4 (gam)
Vy, khi lng mui hu c to thnh l: 11 + 4,4 = 15,4 (gam).

***
***
***
***
***
***
***
***
************************

4. PHNG PHP B
BO TON NGUYN T
T
Nguyn tc chung ca phng php ny l da vo nh lut bo ton nguyn t (BTNT): Trong
cc phn ng ha hc thng thng, cc nguyn t lun c bo ton.
iu ny c ngha l: Tng s mol nguyn t ca mt nguyn t X bt k trc v sau phn ng l lun
bng nhau.
V d 18. Hn hp cht rn A gm 0,1 mol Fe2O3 v 0,1 mol Fe3O4. Ha tan hon ton A bng dung
dch HCl d, thu c dung dch B. Cho NaOH d vo B, thu c kt ta C. Lc ly kt ta, ra sch
ri em nung trong khng kh n khi lng khng i thu c m gam cht rn D. Tnh m.
Hng dn gii:
Cc phn ng ha hc xy ra:
(1)
Fe2O3 + 6HCl
2FeCl3 + 3H2O
(2)
Fe3O4 + 8HCl
FeCl2 + 2FeCl3 + 4H2O
(3)
NaOH + HCl
NaCl + H2O
(4)
2NaOH + FeCl2
2NaCl + Fe(OH)2
(5)
3NaOH + FeCl3
3NaCl + Fe(OH)3
t0
(6)
4Fe(OH)2 + 2H2O + O2 4Fe(OH)3
t0
(7)
2Fe(OH)3 Fe2O3 + 3H2O
Fe 2 O 3 : 0,1 mol
Theo cc phng trnh phn ng ta c s :
Fe 2 O 3 (rn D)
Fe 3O 4 : 0,1 mol
Copyright 2007 L Phm Thnh

Trang 7/14

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

p dng nh lut bo ton nguyn t i vi Fe:

nD =

Fe (trong D)

Nhn gia s mn Ha Hc

= 0,1.2 + 0,1.3 = 0,5 (mol)

0,5
= 0,25 (mol) m D = 0,25.160 = 40 (gam).
2

V d 19. Tin hnh crackinh nhit cao 5,8 gam butan. Sau mt thi gian thu c hn hp kh X
gm CH4, C2H6, C2H4, C3H6 v C4H10. t chy hon ton X trong kh oxi d, ri dn ton b sn phm
sinh ra qua bnh ng H2SO4 c. Tnh tng khi lng ca bnh H2SO4 c.
Hng dn gii:
Cc s phn ng xy ra:
(1)
C4H10 crackinh

CH4 + C3H6
crackinh
(2)
C4H10
C2H6 + C2H6
t0
(3)
CH4 CO2 + 2H2O
0
t
(4)
2CO2 + 2H2O
C2H4
t0
(5)
C2H6
2CO2 + 3H2O
t0
(6)
C3H6 3CO2 + 3H2O
t0
(7)
C4H10 4CO2 + 5H2O
tng khi lng ca bnh H2SO4 c chnh l tng khi lng H2O sinh ra trong phn ng t chy
hn hp X.
5,8
Theo bi ra ta c: n butan =
= 0,1 (mol)
58
T phng trnh phn ng, c: H (butan ban u)
H (nc) v C4H10
10H
5H2O
p dng nh lut BTNT i vi hiro: n H (butan) = n H (H 2O) = 10 0,1 = 1 (mol)
n H 2O =

1
= 0,5 (mol) m = m H 2O = 18.0,5 = 9 (gam).
2

V d 20. Hn hp kh A gm mt ankan, mt anken, mt ankin v hiro. Chia A thnh 2 phn c th

tch bng nhau ri tin hnh 2 th nghim sau:
Phn 1: em t chy hon ton ri dn sn phm chy ln lt qua bnh 1 ng H2SO4 c, bnh 2
ng nc vi trong d. Sau phn ng cn thy khi lng bnh 1 tng 9,9 gam, bnh 2 tng 13,2 gam.
Phn 2: dn t t qua ng ng bt Ni nung nng thu c hn hp kh B. Sc kh B qua bnh ng
nc vi trong d, thy khi lng bnh nc vi trong tng m gam. Tm gi tr ca m.
Hng dn gii:
Phn tch: V 2 phn c th tch bng nhau nn thnh phn ca chng l nh nhau. V sn phm t
chy ca 2 phn l hon ton ging nhau! y, vic dn phn 2 qua bt Ni, nung nng
hn hp
B, sau mi em t chy B ch l mt bc gy nhiu, khin chng ta b ri m thi, v thnh phn cc
nguyn t ca B v phn 2 l hon ton ging nhau. Chnh v vy, khi lng bnh nc vi trong tng
th nghim 2 chnh bng tng khi lng ca nc v CO2 sinh ra trong th nghim 1!
Vy: m = mbnh 1 + mbnh 2 = 9,9 + 13,2 = 23,1 (gam).

***
***
***
***
***
***
***
***
************************

5. PHNG PHP B
BO TON ELECTRON
Nguyn tc ca phng php: Khi c nhiu cht oxi ha hoc cht kh trong hn hp phn ng
(nhiu phn ng hoc phn ng qua nhiu giai on) th tng s mol electron m cc phn t cht kh
cho phi bng tng s mol electron m cc cht oxi ha nhn. y chnh l ni dung ca nh lut bo
ton electron trong phn ng oxi ha kh.
Copyright 2007 L Phm Thnh

Trang 8/14

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

Nhn gia s mn Ha Hc

iu quan trng nht khi p dng phng php ny l vic phi nhn nh ng trng thi u v
trng thi cui ca cc cht oxi ha v cc cht kh, nhiu khi khng cn quan tm n vic cn bng
phn ng ha hc xy ra.
Phng php ny c bit l th i vi cc bi ton phi bin lun nhiu trng hp xy ra.
V d 21. Ho tan hon ton 19,2 gam kim loi M trong dung dch HNO3 d thu c 8,96 lt (ktc)
hn hp kh gm NO2 v NO c t l th tch 3:1. Xc nh kim loi M.
Hng dn gii:
S mol ca hn hp kh: n kh =

8,96
= 0,4 (mol)
22,4

V VNO2 : VNO = 3 : 1 n NO2 : n NO = 3 : 1 n NO2 =

3
1
0,4 = 0,3 (mol); n NO = 0,4 = 0,1 (mol)
4
4
+n

Gi n l ha tr ca M. Qu trnh nhng electron: M ne

M
19,2
S mol electron nhng l: n e nhng =
n (mol) (*)
M
+5

+4

+2

(2)
Qu trnh nhn electron: 4 N + 6e
3 N + N
Tng s mol electron nhn l: n e nhn = 6 0,1 = 0,6 (mol)
p dng nh lut bo ton electron, ta c:

(1)

e nhng

(**)

= n e nhn

19,2
n = 0,6 M = 32n
M

n = 2; M = 64. Vy kim loi M l ng (MCu = 64).

V d 22. Ha tan hon ton 11,2 gam Fe vo HNO3 d, thu c dung dch A v 6,72 lt hn hp kh
B gm NO v mt kh X, vi t l th tch l 1:1. Xc nh kh X.
Hng dn gii:
S mol ca hn hp kh B: n B =

6,72
= 0,3 (mol) n NO = n X = 0,15 (mol)
22,4
+3

Qu trnh nhng electron: Fe

(1)
Fe + 3e
11,2
S mol electron nhng l: n e nhng =
3 = 0,6 (mol)
56
+5

(*)

+2

Qu trnh nhn electron ca NO: N + 3e

N
(2)
S mol electron do NO nhn l: n e (NO nhn) = 3 0,15 = 0,45 (mol)
p dng nh lut bo ton electron, ta c:

e nhng

(**)

= n e nhn n e nhng = n e (NO nhn) + n e (X nhn)

n e (X nhn) = n e nhng n e (NO nhn) = 0,6 0,45 = 0,15 (mol)

+5

+ (5 n)

Gi n l s electron m X nhn. Ta c: N + ne
N
0,15
n=
= 1. T suy ra X l NO2.
0,15

(3)

V d 23. m gam phoi bo st A ngoi khng kh sau mt thi gian bin thnh hn hp B c khi
lng 12 gam gm Fe v cc oxit FeO, Fe3O4, Fe2O3. Cho B tc dng hon ton vi axit nitric d thy
gii phng ra 2,24 lt kh duy nht NO. Tnh khi lng m ca A?
Hng dn gii:
S cc bin i xy ra:
Fe
mA gam

Copyright 2007 L Phm Thnh

Fe
FeO
B
Fe O
12 gam Fe3O4
2 3
Trang 9/14

dd HNO3

NO

2,24 lt (ktc)

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

Nhn gia s mn Ha Hc

+3

Qu trnh nhng electron: Fe

(1)
Fe + 3e
m
S mol electron nhng l: n e nhng =
3 (mol) (*)
56
Cc qu trnh nhn electron:
+) T st
O2 + 4e
(2)
oxit:
2O-2
12 m
12 m
S electron do O2 nhn l: n e (O2 nhn) =
4 =
(mol)
32
8
+5

+2

+) T oxit
(3)
mui Fe3+:
N + 3e
N
S electron do N nhn l: n e (N nhn) = 3 0,1 = 0,3 (mol)
Tng s electron nhn l:

e nhn

12 m
+ 0,3 (mol)
8

p dng nh lut bo ton electron ta c

e nhng

(**)

= n e nhn 3

m 12 m
=
+ 0,3
56
8

m = 10,08 (gam).

***
***
***
***
***
***
***
***
************************

6. PHNG
PHNG PHP B
BO TON I
IN TCH
Nguyn tc ca phng php: Trong mt dung dch nu tn ti ng thi cc ion dng v m th
theo nh lut bo ton in tch: tng s in tch dng bng tng s in tch m.
y chnh l c s thit lp phng trnh biu din mi lin h gia cc ion trong dung dch.
V d 24. Kt qu xc nh nng mol/lt ca cc ion trong mt dung dch nh sau:
Na +
0,05

Ion:
S mol:

NO 3
0,01

Ca 2+
0,01

Cl
0,04

HCO 3
0,025

Hi kt qu ng hay sai? Ti sao?

Hng dn gii:
Tng s in tch dng: 0,05 + 2.0,01 = 0,07 (mol)
Tng s in tch m: 0,01 + 0,04 + 0,025 = 0,075 (mol)
Ta thy tng s in tch dng tng s in tch m kt qu xc nh trn l sai!
V d 25. Lp biu thc lin h gia a, b, c, d trong dung dch cha a mol Na+, b mol Ca2+, c mol
HCO 3 v d mol Cl .
Hng dn gii:
p dng nh lut bo ton in tch, ta c: a + 2b = c + d.

***
***
***
***
***
***
***
***
************************

7. PHNG PHP KH
KHI L
LNG MOL TRUNG BNH
Khi lng mol trung bnh (KLMTB) ca mt hn hp l khi lng ca mt 1 mol hn hp :
n

m
M = hh =
n hh

M .n
i

i =1

n
i =1

Copyright 2007 L Phm Thnh

Trong :

+) mhh l tng s gam ca hn hp

+) nhh l tng s mol ca hn hp
+) Mi l khi lng mol ca cht th i trong hn hp
+) ni l s mol ca cht th i trong hn hp
Trang 10/14

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

Nhn gia s mn Ha Hc

+) M min < M < M max

+) Nu hn hp gm 2 cht c s mol ca hai cht bng nhau th khi lng mol trung bnh
ca hn hp cng chnh bng trung bnh cng khi lng phn t ca 2 cht v ngc li.
Phng php ny c p dng trong vic gii nhiu bi ton khc nhau c v c v hu c, c bit
l i vi vic chuyn bi ton hn hp thnh bi ton mt cht rt n gin v ta c th gii mt cch d
dng. Sau y chng ta cng xt mt s v d.

Ch :

V d 26. Ha tan 2,97 gam hn hp 2 mui CaCO3 v BaCO3 bng dung dch HCl d, thu c 448
ml kh CO2 (ktc). Tnh thnh phn % s mol ca mi mui trong hn hp.
Hng dn gii:
CaCO3 + 2HCl
(1)
CaCl2 + H2O + CO2
BaCO3 + 2HCl
BaCl
+
H
O
+
CO

(2)

2
2
2
0,448
T (1), (2) n hh = n CO2 =
= 0,02 (mol)
22,4
Gi x l thnh phn % v s mol ca CaCO3 trong hn hp
(1 x) l thnh phn % v s mol ca BaCO3
2,97
Ta c: M 2mui = 100x + 197.(1 x) =
x = 0,5 %n BaCO3 = %n CaCO3 = 50%.
0,02
Cc phn ng xy ra:

V d 27. Ha tan 16,8 gam hn hp gm 2 mui cacbonat v sunfit ca cng mt kim loi kim vo
dung dch HCl d, thu c 3,36 lt hn hp kh (ktc). Xc nh tn kim loi kim.
Hng dn gii:
Gi kim loi kim cn tm l M
MCO3 + 2HCl
MCl2 + H2O + CO2
MSO3 + 2HCl
MCl2 + H2O + SO2
3,36
16,8
T (1), (2) nmui = nkh =
= 0,15 (mol) M mui =
= 112
22,4
0,15

Cc phn ng xy ra:

(1)
(2)

Ta c: 2M + 60 < M < 2M + 80 16 < M < 26. V M l kim loi kim nn M = 23 (Na).

V d 28. Trong t nhin Brom c hai ng v bn l: 79

35 Br v
Brom l 79,319. Tnh thnh phn % s nguyn t ca mi ng v.

81
35

Br. Nguyn t khi trung bnh ca

Hng dn gii:
Gi x l thnh phn % v s nguyn t ca ng v

79
35

Br

81
(100 x) l thnh phn % v s nguyn t ca ng v 35
Br
79x + 81(100 x)
Ta c: A Br =
= 79,319 x = 84,05; 100 x = 15,95
100
81
Vy trong t nhin, ng v 79
35 Br chim 84,05% v ng v 35 Br chim 15,95% s nguyn t.

V d 29. Cho 6,4 gam hn hp 2 kim loi k tip thuc nhm IIA ca bng tun hon tc dng vi
dung dch H2SO4 long, d thu c 4,48 lt H2 (ktc). Xc nh tn 2 kim loi.
Hng dn gii:
Gi cng thc chung ca 2 kim loi nhm IIA l M . Ta c phng trnh phn ng:
2+

Theo (*): n M = n H 2

M + 2H +
M + H 2 (*)
4,48
6,4
=
= 0,2 (mol) M =
= 32 Hai kim loi l Mg (24) v Ca (40).
22,4
0,2

Copyright 2007 L Phm Thnh

Trang 11/14

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

Nhn gia s mn Ha Hc

8. BI T
TP V
VN D
DNG
I.1. thu c dung dch CuSO4 16% cn ly m1 gam tinh th CuSO4.5H2O cho vo m2 gam dung
dch CuSO4 8%. T l m1/m2 l:
A. 1/3
B. 1/4
C. 1/5
D. 1/6
I.2. Ha tan hon ton m gam Na2O nguyn cht vo 40 gam dung dch NaOH 12% thu c dung dch
NaOH 51%. Gi tr ca m (gam) l:
A. 11,3
B. 20,0
C. 31,8
D. 40,0
I.3. S lt nc nguyn cht cn thm vo 1 lt dung dch H2SO4 98% (d = 1,84 g/ml) c dung dch
mi c nng 10% l:
A. 14,192
B. 15,192
C. 16,192
D. 17,192
I.4. Nguyn t khi trung bnh ca ng l 63,54. ng c hai ng v bn:
% s nguyn t ca
A. 73,0%

65
29

Cu l:
B. 34,2%

C. 32,3%

63
29

Cu v

65
29

Cu . Thnh phn

D. 27,0%

I.5. Cn ly V1 lt CO2 v V2 lt CO iu ch 24 lt hn hp H2 v CO c t khi hi i vi metan

bng 2. Gi tr ca V1 (lt) l:
A. 2
B. 4
C. 6
D. 8
I.6. Thm 150 ml dung dch KOH 2M vo 120 ml dung dch H3PO4 0,1M. Khi lng cc mui thu
c trong dung dch l:
A. 10,44 gam KH2PO4; 8,5 gam K3PO4
B. 10,44 gam K2HPO4; 12,72 gam K3PO4
C. 10,24 gam K2HPO4; 13,5 gam KH2PO4
D. 13,5 gam KH2PO4; 14,2 gam K3PO4
I.7. Ha tan 2,84 gam hn hp 2 mui CaCO3 v MgCO3 bng dung dch HCl d, thu c 0,672 lt kh
iu kin tiu chun. Thnh phn % s mol ca MgCO3 trong hn hp l:
A. 33,33%
B. 45,55%
C. 54,45%
D. 66,67%
I.8. A l khong vt cuprit cha 45% Cu2O. B l khong vt tenorit cha 70% CuO. Cn trn A v B
theo t l khi lng T = mA/mB nh th no c qung C, m t 1 tn qung C c th iu ch c
ti a 0,5 tn ng nguyn cht. T bng:
A. 5/3
B. 5/4
C. 4/5
D. 3/5
I.9. t chy hon ton m gam mt hn hp gm C2H4, C3H6, C4H8 thu c 4,4 gam CO2 v 2,52 gam
H2O. Gi tr ca m l:
A. 1,34 gam
B. 1,48 gam
C. 2,08 gam
D. 2,16 gam
I.10. Dung dch X c cha a mol Na+, b mol Mg2+, c mol Cl v d mol SO 24 . Biu thc no di y l
ng?
A. a + 2b = c + 2d
B. a + 2b = c + d
C. a + b = c + d
D. 2a + b = 2c + d
I.11. Crackinh 5,8 gam C4H10 thu c hn hp kh X. Khi lng H2O thu c khi t chy hon ton
X l:
A. 4,5 gam
B. 9 gam
C. 18 gam
D. 36 gam
I.12. t chy hon ton m gam hn hp X gm CH4, C3H6 v C4H10 thu c 4,4 gam CO2 v 2,52 gam
H2O, m c gi tr l:
A. 1,48 gam
B. 2,48 gam
C. 14,8 gam
D. 24,8 gam
I.13. Cho 11,2 lt (ktc) axetilen hp H2O (HgSO4, 80oC). Khi lng CH3CHO to thnh l:
A. 4,4 gam
B. 12 gam
C. 22 gam
D. 44 gam
I.14. Oxi ha 12 gam ru n chc X thu c 11,6 gam anehit Y. Vy X l:
A. CH3CH2CH2OH
B. CH3CH2OH
C. CH3CH(OH)CH3
D. Kt qu khc
Copyright 2007 L Phm Thnh

Trang 12/14

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

Nhn gia s mn Ha Hc

I.15. Cho 0,896 lt hn hp hai anken l ng ng lin tip (ktc) li qua dung dch brom d. Khi
lng bnh brom tng thm 2,0 gam. Cng thc phn t ca hai anken l:
B. C3H6 v C4H8
C. C4H8 v C5H10
D. Khng phi A, B, C.
A. C2H4 v C3H6
I.16. Ly m gam bt st cho tc dng vi clo thu c 16,25 gam mui st clorua. Ha tan hon ton
cng lng st trong axit HCl d thu c a gam mui khan. Gi tr ca a (gam) l:
A. 12,7 gam
B. 16,25 gam
C. 25,4 gam
D. 32,5 gam
I.17. Ha tan hn hp gm 0,2 mol Fe v 0,1 mol Fe2O3 vo dung dch HCl d c dung dch A. Cho
dung dch A tc dng vi NaOH d thu c kt ta. Lc kt ta, ra sch, sy kh, nung trong khng
kh n khi lng khng i thu c m gam cht rn. Gi tr ca m l bao nhiu?
A. 16 gam
B. 30,4 gam
C. 32 gam
D. 48 gam
I.18. Thi t t V lt hn hp kh A gm CO v H2 i qua hn hp bt CuO, Fe3O4, Al2O3 trong ng s
un nng. Sau phn ng thu c hn hp B gm kh v hi, nng hn hn hp A ban u l 0,32 gam.
Gi tr ca V (ktc) l bao nhiu?
A. 0,112 lt
B. 0,224 lt
C. 0,336 lt
D. 0,448 lt
I.19. Ha tan hon ton 13,92 gam Fe3O4 bng dung dch HNO3 thu c 448 ml kh NxOy (ktc). Xc
nh NxOy?
A. NO
B. N2O
C. NO2
D. N2O5
I.20. Cho 1,24 gam hn hp hai ru n chc tc dng va vi Na thy thot ra 336 ml H2 (ktc) v
m gam mui. Khi lng mui thu c l:
A. 1,57 gam
B. 1,585 gam
C. 1,90 gam
D. 1,93 gam
I.21. Khi cho 0,1 mol C3H5(OH)3 v 0,1 mol CH3COOH nguyn cht, ring bit. Khi cho 2 cht trn tc
dng vi Na d, tng th tch kh H2 thu c (ktc) l:
A. 3,66 lt
B. 4,48 lt
C. 5,6 lt
D. 6,72 lt
I.22. Cho 3,38 gam hn hp Y gm CH3OH, CH3COOH, C6H5OH tc dng va vi Na thot ra 672
ml kh (ktc). C cn dung dch th thu c hn hp rn Y. Khi lng Y l:
A. 3,61 gam
B. 4,04 gam
C. 4,70 gam
D. 4,76 gam
I.23. kh hon ton 17,6 gam hn hp Fe, FeO, Fe3O4, Fe2O3 cn va 2,24 lt CO (ktc). Khi
lng Fe thu c l:
A. 14,4 gam
B. 16 gam
C. 19,2 gam
D. 20,8 gam
I.24. Cho 4,4 gam mt este no, n chc tc dng ht vi dung dch NaOH thu c 4,8 gam mui natri.
Cng thc cu to ca este l:
A. CH3CH2COOCH3
B. CH3COOCH2CH3
C. HCOOCH2CH2CH3
D. Khng c este no ph hp
I.25. t chy hn hp hai este no, n chc ta thu c 1,8 gam H2O. Thy phn hon ton hn hp 2
este trn ta thu c hn hp X gm ru v axit. Nu t chy 1/2 hn hp X th th tch CO2 thu c
l bao nhiu?
A. 1,12 lt
B. 2,24 lt
C. 3,36 lt
D. 4,48 lt
I.26. Cho 2,46 gam hn hp gm HCOOH, CH3COOH, C6H5OH tc dng va vi 40 ml dung dch
NaOH 1M. Tng khi lng mui khan thu c sau khi phn ng l:
A. 3,52 gam
B. 6,45 gam
C. 8,42 gam
D. kt qu khc
I.27. Ly 2,98 gam hn hp X gm Zn v Fe cho vo 200 ml dung dch HCl 1M, sau khi phn ng hon
ton ta c cn (trong iu kin khng c oxi) th c 6,53 gam cht rn. Th tch kh H2 bay ra (ktc) l:
A. 0,56 lt
B. 1,12 lt
C. 2,24 lt
D. 4,48 lt
I.28. Cho 29 gam ru n chc Y tc dng ht vi natri to ra 5,6 lt kh H2 (ktc). Vy X l:
A. C2H5OH
B. C3H7OH
C. C3H5OH
D. CH3OH
Copyright 2007 L Phm Thnh

Trang 13/14

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496

L Phm Thnh C nhn Cht Lng Cao Ha Hc HSP H Ni

Nhn gia s mn Ha Hc

I.29. t chy mt este no, n chc, mch h thu c 1,8 gam H2O. Th tch kh CO2 thu c l:
A. 2,24 lt
B. 3,36 lt
C. 4,48 lt
D. 6,72 lt
I.30. Cho 18,8 gam hn hp hai ancol no, n chc, mch h, k tip nhau trong dy ng ng tc dng
vi Na d, to ra 5,6 lt kh H2 (ktc). Cng thc phn t ca hai ancol l:
A. CH3OH v C2H5OH
B. C2H5OH v C3H7OH
C. C3H7OH v C4H9OH
D. C4H9OH v C5H11OH
I.31. Cho m gam mt hn hp Na2CO3 v Na2SO3 tc dng ht vi dung dch H2SO4 2M d th thu c
2,24 lt hn hp kh (ktc) c t khi so vi hiro l 27. Gi tr ca m l:
A. 11,6 gam
B. 10,0 gam
C. 1,16 gam
D. 1,0 gam
I.32. Mt hn hp gm O2, O3 iu kin tiu chun c t khi i vi hiro l 20. Thnh phn % v th
tch ca O3 trong hn hp s l:
A. 40%
B. 50%
C. 60%
D. 75%
I.33. em nung mt khi lng Cu(NO3)2 sau mt thi gian dng li, lm ngui ri em cn thy khi
lng gim 0,54 gam. Vy khi lng mui Cu(NO3)2 b nhit phn l:
A. 0,5 gam
B. 0,49 gam
C. 9,4 gam
D. 0,94 gam

Copyright 2007 L Phm Thnh

Trang 14/14

E-mail: thanh.lepham@gmail.com
Phone: 0976053496