Müziksel Işitme 9 Sınavı

GZEL SANATLAR VE SPOR LSELER
MZK ALANI
YAZARLAR
KOMSYON
DEVLET KTAPLARI
DRDNC BASKI
..............................., 20133
MLL ETM BAKANLII YAYINLARI...................................................................................: 4934

YARDIMCI VE KAYNAK KTAPLAR DZS..............................................................................: 342
13.?.Y.0002.4055
Her hakk sakldr ve Mill Eitim Bakanlna aittir. Kitabn metin, soru ve
ekilleri ksmen de olsa hi bir surette alnp yaynlanamaz.
Editr
: Yrd. Do. Dr. Erol DEMRBATIR
Dil Uzman
: Nevin ELK
Program Gelitirme Uzman
: Sedat DA
lme ve Deerlendirme Uzman
: smail ENER
Rehberlik Uzman
: Serap ZDORU
Grsel Tasarm Uzman
: Timurlenk ZKAYNAK
ISBN 978-975-11-3453-0
Mill Eitim Bakanl, Talim ve Terbiye Kurulu'nun 16.07.2010 gn ve 4881 sayl

yazs ile eitim arac olarak kabul edilmi, Destek Hizmetleri Genel Mdrlnn 03.04.2013
gn ve 439650 sayl yazs ile drdnc defa 2.900 adet baslmtr.
ATATRK'N
GENLE HTABES
Ey Trk genlii! Birinci vazifen, Trk istikllini, Trk
cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve mdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegne temeli budur. Bu
temel, senin, en kymetli hazinendir. stikbalde dahi, seni, bu
hazineden, mahrum etmek isteyecek, dahil ve haric,
bedhahlarn olacaktr. Bir gn, istikll ve cumhuriyeti mdafaa
mecburiyetine dersen, vazifeye atlmak iin, iinde
bulunacan vaziyetin imkn ve eraitini dnmeyeceksin!
Bu imkn ve erait, ok nmsait bir mahiyette tezahr
edebilir. stikll ve cumhuriyetine kastedecek dmanlar,
btn dnyada emsali grlmemi bir galibiyetin mmessili
olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatann, btn kaleleri zapt
edilmi, btn tersanelerine girilmi, btn ordular datlm
ve memleketin her kesi bilfiil igal edilmi olabilir. Btn bu
eraitten daha elm ve daha vahim olmak zere, memleketin
dahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dallet ve hatt
hyanet iinde bulunabilirler. Hatt bu iktidar sahipleri ahs
menfaatlerini, mstevlilerin siyas emelleriyle tevhit edebilirler.
Millet, fakr u zaruret iinde harap ve btap dm olabilir.
Ey Trk istikbalinin evld! te, bu ahval ve erait iinde
dahi, vazifen; Trk istikll ve cumhuriyetini kurtarmaktr! Muhta
olduun kudret, damarlarndaki asl kanda, mevcuttur!
..
MUSTAFA KEMAL ATATURK
RENME ALANI 1
MZK ARET VE TERMLER
NTE 1
Mzik Yazmak in Kullanlan aretler
Dizek ..................................................................................................... 3
Anahtarlar............................................................................................... 3
Nota ....................................................................................................... 4
Ek izgi.................................................................................................. 4
Tekrar aretleri....................................................................................... 5
Biti izgisi............................................................................................. 6
Ses Deitirici aretler........................................................................... 6
lme ve Deerlendirme........................................................................ 7
NTE 2
Temel Nota ve Sus Deerleri
Birlik Nota ve Sus................................................................................... 8

kilik Nota Ve Sus .................................................................................. 8
Drtlk Nota ve Sus............................................................................... 8
Sekizlik Nota ve Sus ............................................................................. 8
On Altlk Nota ve Sus ........................................................................... 9
Otuz kilikNota ve Sus ........................................................................... 9
leme ................................................................................................. 11
Uzatma Noktas ................................................................................... 12
Uzatma Ba ........................................................................................ 14
lme ve Deerlendirme...................................................................... 15
NTE 3
18
Doal ller (Basit ller) ............................................................... 18

Bileik ller ...................................................................................... 20
Senkop ................................................................................................. 21
NTE 4
Dizi ve Aralk
26
Diyatonik Dizi........................................................................................ 26
Kromatik Dizi......................................................................................... 26
Yatay ve Dikey Aralklar......................................................................... 27
RENME ALANI 2
TONAL VE MAKAMSAL MZK
39
NTE 1
Tonal Mzik
40
Majr Minr Diziler................................................................................ 40

Do Majr .............................................................................................. 40
La Minr ............................................................................................... 49
NTE 2
Makamsal Mzik
59
Makamsal Mzie Giri ....................................................................... 59

Hseyni Makam................................................................................... 62
Krdi Makam....................................................................................... 65
RENME ALANI 3
MZKSEL OKUMA (SOLFEJ - BONA)
72
NTE 1
Do Majr ve La Minrde Mziksel Okuma
73
NTE 2
Hseyni ve Krdi Makamlarnda Mziksel Okuma
113
RENME ALANI 4
MZKSEL YAZMA (DKTE)
121
NTE 1
Do Majr ve La Minrde Mziksel Yazma
122
NTE 2
Hseyni ve Krdi Makamlarnda Mziksel Yazma
146
TERMLER SZL
154
KAYNAKA
157
Hazrlk almas
rencilerin nceden edindii bilgileri kullanmasn ve aratrma, inceleme, gzlem yapma,
dnme, fikir yrtmesini salayacak almalar bu blmde yer alr.
Etkinlik
rencilerin mziksel iitme, okuma, yazma becerisini gelitirmeye ynelik kazanmlarn destekleyen, snf iinde ve dnda bireysel ve grup hlinde yaplacak uygulama almalarn ieren
blmdr.
lme ve Deerlendirme
rencilerin verilen konularla ilgili bilgi ve becerilerinin lld, dnt salayan almalar
bu blmde yer alr.
Mziksel Okuma (Solfej)

Bu blmde, ezgisel nitelikli okuma paralar, l rakamna, ses srelerine ve ses yksekliklerine uygun olarak tonal - makamsal geler gz nnde bulundurularak okunur.
Mziksel Okuma (Bona)

Bu blmde verilen okuma paralar, l rakamna, ses srelerine dikkat edilerek ses ykseklikleri ve tonal - makamsal geler gz nne alnmakszn okunur.
Mziksel Yazma (Dikte)

Bu blmde, retmeninin alaca ezgisel ve tartmsal nitelikteki eserleri, rencinin daha
nceden rendii bilgilerle birletirerek yazmasn salamak hedeflenmitir. Ezgisel eserlerde
ses ykseklikleri, tonal, makamsal geler, l rakam ve ses sreleri gz nnde bulundurularak
yazlr (dikte edilir). Ritmik eserlerde ise ses ykseklikleri, tonal ve makamsal geler deil sadece
l rakam ve ses srelerine dikkat edilerek yazlr (dikte edilir).
Not: Konularla ilgili Mziksel Okuma (Solfej - Bona) numaralar konu sonlarnda verilmitir.
1
NTE 1
KONULAR
Mzik Yazmak in Kullanlan aretler

Ek izgi
Tekrar aretleri
Biti izgisi
Dizek
Anahtarlar
Nota
Ses Deitirici aretler
Hazrlk almas
Yazl bir mzik eseri bulunuz ve zerindeki mzik iaret ve terimlerini iaretleyerek snfa
getiriniz.
Etkinlik 1
Trafik iaret ve terimlerinin olmad bir ehirde yaanabilecek aksaklklar syleyiniz.

Mzikte kullanlan iaret ve terimlerin ilevleri neler olabilir? Dncelerinizi paylanz.
Konuma dili gibi mzik dili de yazlabilir ve okunabilir. Mzik, seslerle yaratlan bir sanattr.
Mziin kendine zg bir dili vardr. Kullandmz szckleri harflerle yazp okuyabildiimiz gibi
sesleri de notalarla yazp okuyabiliriz.
Dizek
Notalar yazp okumamza yarayan dz, yatay ve eit aralkl be izgiye dizek denir. Dizekteki
izgi ve aralklar aadan yukarya doru adlandrlr.
5. izgi
4. izgi
3. izgi
2. izgi
1. izgi
4. aralk
3. aralk
2. aralk
1. aralk
Dizein her izgisi ve her aral birer basamaktr.

Sesler, dizekte aadan yukar ktka tizleir (incelir). Yukardan aa indike ise pestleir
(kalnlar).
Anahtarlar
Dizekte notalar adlandrmak iin anahtarlara ihtiya vardr. Banda anahtar olmayan dizekteki notalar adlandrmak mmkn deildir. Her anahtar, iaret ettii izgiye adn verir. Notalar
buna gre adlandrlr.
Sol anahtar; 2. izgiyi, fa anahtar; 4. izgiyi, do anahtar ise 3. izgiyi adlandrr.
sol anahtar
fa anahtar
do anahtar
Bunlarn dnda yaygn olmamakla birlikte farkl izgilerde de anahtar kullanlmaktadr. Sol
anahtar 1. izgide, fa anahtar 3. izgide, do anahtar ise 2, 3 ve 4. izgide de kullanlr.
3
Etkinlik 2
Aadaki dizeklere sol, fa ve do anahtar iziniz.
Nota
Sesleri gsteren iaretlerdir. Notalarn biimleri, seslerin sresini; dizekte bulunduklar yerler
de seslerin yksekliini (tizlik - pestlik) belirtir.
Notalarn adlar ve dizekteki yerleri sol, fa ve do anahtarna gre aada gsterilmitir.
DO
RE
DO
DO
LA
FA
SOL
LA
DO
SOL
FA
RE
FA
SOL
LA
RE
DO
DO
Etkinlik 3
Aadaki notalarn biimlerini, dizekteki yerlerini inceleyerek doru olanlar iaretleyiniz.
..............
..............
..............
..............
..............
..............
..............
Ek izgi
Dizein izgi ve aralklar mzikteki btn sesleri yazmaya yetmediinden gerektii zaman
altna ve stne konulan ek izgilerle genilii artrlr.
Notalar, dizekteki yerlerine gre adlandrlr. Bu nedenle doru yazlmas nemlidir.
Tekrar aretleri
Tekrar areti: Bir eserin bir blmn tekrar etmek iin kullanlr. Yinelenecek blmn bana ift izgi ve iki nokta, sonuna ise iki nokta ve ift izgi konulur.
2
l Tekrar areti:
iareti, bir nceki lnn tekrar edileceini gsterir.
Dolap: Bir tekrarn son lleri deiik ise bu deiiklik, 1 ve 2. dolaplarla gsterilir. nce 1.
dolaptaki ller alnr, ikinci alnta bunlar atlanarak doruca 2. dolaptaki llere geilir.
2
1.
2.
D. C. al Fine (da kapo al fine): Baa dn, Fine'de bitir anlamna gelir.
Fine
D.C. D.C.
al Fine
Seny: Yineleme iaretidir. Bir eser zerinde iki tane bulunur. 2. senynn grld yerden
1. senyye dnlr.
1
Coda (Koda): "Biti iin" anlamna gelir. Eser batan sona tm yineleme, terim ve belirtelerine uygun olarak seslendirilir. Tekrar baa dnldnde yinelemeler yaplmadan ilk coda belirtecinden ikinci codaya geilerek eser bitirilir.
1.
1
2
D.C.
2.
Biti izgisi
Bir eserin bittiini belirtmek iin sonuna

konulan kaln izgidir.
Etkinlik 4
Aadaki ezgide, tekrar iaretlerini gz nnde bulundurarak ak oklarla gsteriniz.
1.

2.
Ses Deitirici aretler

Diyez: nne geldii notay yarm ses tizletirir.
Bemol: nne geldii notay yarm ses pestletirir.
Natrel: Diyez ve bemoln etkisini kaldrarak notay doal durumuna getirir.
ift diyez: nne geldii notay iki yarm ses (tam ses) tizletirir.
ift bemol: nne geldii notay iki yarm ses (tam ses) pestletirir.
6
Ali ZER
Fine
Ses deitirici iaretlerin yazlna rnekler aada verilmitir.
Etkinlik 5
1. Aadaki dizee fa diyez, sol diyez, la ift diyez, si bemol, mi bemol, re ift bemol notalarn
yaznz.
2. Aadaki seslerin adn yaznz.
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
.........
lme ve Deerlendirme
Aadaki ifadelerde noktal yerleri doldurunuz.
1. Sesleri gsteren iaretlere ........................ denir.
2. Dizek dna tiz ve pest sesleri yazmak iin .................................... kullanlr.
3. Notalar okuyup yazmaya yarayan eit aralkl be izgiye ..................... denir
4. ........................... dizein bana yazlr. Notalar adlandrmaya yarar.
Aadaki sorular yantlaynz.
1. Aadaki notalarn hangisinde ek izgi kullanlmamtr?
A)
C)
B)
2. Aadakilerden hangisi yineleme iareti deildir?

A) D.C.
B) Fine
C)
D)
E)
D)
E)
3. Verilen dizekte tekrar iaretleri uygulandnda aadakilerden hangisi doru olur?
A) ABCDEFGH
D) ABABCDEFGH
1.
D
B) ABABCDEFEFGH
E) ABABDEFGH
2.
G
C) ABABCDEFDGH
4. Aadaki ses deitirici iaretlerin hangisinin yazl dorudur.
A)
B)
C)
D)
E)
NTE 2
KONULAR
Temel Nota ve Sus Deerleri

Birlik Nota ve Sus
Sekizlik Nota ve Sus
leme
kilik Nota ve Sus
On Altlk Nota ve Sus
Uzatma Noktas
Drtlk Nota ve Sus
Otuz kilik Nota ve Sus Uzatma Ba
Hazrlk almas
Daha nce rendiiniz nota ve sus deerlerini hatrlaynz. Mzikte neden farkl nota ve sus
deerlerine ihtiya duyulduunu dnnz.
Sesin yksekliini (tizlik - pestlik) ve srelerini belirten iaretlere nota denir. Notann dizek
zerindeki yeri adn, notann biimi ise sresini belirtir. Eserin iinde sessiz kalnacak yerleri anlatmak iin de suslar kullanlr. Notalarda olduu gibi suslar da deiik srelerdedir.
Nota ve suslarn sresini lmek iin yaplan dzenli sayma hareketine vuru denir.
Birlik Nota ve Sus

Temel uzunluk birimi olma ilevini tayan nota birlik notadr. Birlik nota, 2 tane ikilik, 4 tane
drtk, 8 tane sekizlik, 16 tane on altlk, 32 tane otuz ikilik notaya blnr. (Kuramsal olarak daha
kk deerlere de blnebilir.)
Yuvarlak, ii bo nota biimine birlik nota denir.
birlik nota
birlik sus
kilik Nota ve Sus

Yuvarlak, ii bo ve sapl nota biimine ikilik nota denir.
Sre olarak birlik notann yars oranndadr.
ikilik nota
ikilik sus
Drtlk Nota ve Sus

Yuvarlak, ii dolu ve sapl nota biimine drtlk nota denir.
Sre olarak birlik notann eyrei oranndadr.
drtlk nota
drtlk sus
Sekizlik Nota ve Sus

Yuvarlak, ii dolu ve sapl ve bir engelli nota biimine sekizlik nota denir.
Sre olarak drtlk notann yars oranndadr.
sekizlik nota
8
sekizlik sus
On Altlk Nota ve Sus

Yuvarlak, ii dolu ve sapl ve ift engelli nota biimine on altlk nota denir.
Sre olarak drtlk notann eyrei oranndadr.
on altlk nota
on altlk sus
Otuz kilik Nota ve Sus

Yuvarlak, ii dolu ve sapl ve engelli nota biimine otuz ikilik nota denir.
Sre olarak on altlk notann yars oranndadr.
otuz ikilik nota
otuz ikilik sus
Nota ve sus iaretlerinin sreleri birbirleriyle matematiksel bir oran iindedir.
Birlik nota
kilik nota
Drtlk nota
Sekizlik nota
On altlk nota
Otuz ikilik nota
Birlik sus
kilik sus
Drtlk sus
Sekizlik sus
On altlk sus
Otuz ikilik sus
Okuma ve yazma kolayl salamak iin art arda gelen sekizlik, on altlk ve otuz ikilik notalar
engel yerine izgiyle birletirilerek de yazlr.
Drtlk iinde yazlm on altlk nota kmeleri, farkl biimlerde bulunabilirler.

Drtlk deerin
ilk yarsnda sekizlik,
ikinci yarsnda iki on
altlk nota bulunur.
Drtlk deerin ilk

yarsnda iki on altlk,
ikinci yarsnda sekizlik nota bulunur.
Etkinlik 1
Aadaki ses ieren ezgileri okuyunuz.
Mziksel okuma almalarnda bu iaretin grld yerlerde soluk alnr.
Etkinlik 2
1. Aadaki ritimleri vurunuz.
2. Aadaki notalar rnekteki gibi otuz ikilik notalarla yaznz.

=
10
Etkinlik 3
1. Aadaki drt ses ieren ezgileri okuyunuz.

2. Aadaki be ses ieren ezgileri okuyunuz.
Puandorg (durgu), zerine getirildii nota veya sus iaretini istenildii kadar uzatr.
Nota ve sus deerleri ile ilgili solfejler: 1-9, 84-87

Nota ve sus deerleri ile ilgili bonalar: 10-30
leme
kiye blnebilen bir nota biriminin iki yerine eit deere blnmesiyle oluan ritmik kalplara
leme (triole) denir.
Aadaki tabloda ikiye blnebilen nota birimlerinin e blnmesiyle oluan lemeler gsterilmitir.
BRM
NOTA
KYE
BLNDNDE
E
BLNDNDE
11
Yukardaki tabloda grld gibi lemeler ikiye blndnde yazlan deerlerle yazlr ancak
3 rakam belirtilmediinde birim, deere eit olmaz.
=
=
3
3 rakam nota gurubunun altna ya da stne yazlr. eitli ekillerde yazlm leme rnekleri:
3
Etkinlik 4
1. stiklal Mar'n birim vurua uygun olarak syleyiniz. lemelerin kullanld szckleri bulunuz.
2. Aadaki ritimleri arkadanzla birlikte lemelere dikkat ederek vurunuz. Birinci ve ikinci partiyi aranzda deitirerek almay tekrarlaynz.
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
33 3

leme ile ilgili solfejler: 113, 115, 117, 120
leme ile ilgili bonalar: 121, 123-126
Uzatma Noktas
Nota ve susun sana gelen nokta o nota ve susun deerini yars kadar artrr. Bu noktaya
uzatma noktas denir.
noktal birlik nota
noktal drtlk nota

12
noktal ikilik nota
noktal sekizlik nota
Noktal sekizlik nota, yandaki gibi

farkl bir yazm ekliyle de kullanlabilir.
noktal birlik sus
noktal drtlk sus
noktal ikilik sus
noktal sekizlik sus
Etkinlik 5
Aadaki nota deerlerini sada verilen rnekteki gibi yaznz.
.....
.....
.....
=
=
.....
Etkinlik 6
1. Aadaki ritimleri noktal sekizliklere dikkat ederek vurunuz.
2. Aadaki ritim kalplarn bir arkadanzla vurunuz. Partileri deitirerek almay tekrarlaynz.

3. Aadaki cmle grubunu rnekteki gibi ritim kalplaryla yaznz.
Dam - la - ya dam - la - ya
-zm - z - me
gl
o - lur
ba-ka ba-ka
ka - ra - rr
13
Etkinlik 7
Aadaki ezgileri noktal nota deerlerine dikkat ederek okuyunuz.
Andante

mf
Andante
mf
A. ZER
Uzatma Ba
Adlar ve sesleri ayn olan ve birbirini takip eden iki notann balanarak tek bir nota gibi seslendirilmesini salayan eri izgiye uzatma ba denir.
Etkinlik 8
1. Aadaki ezgide uygun yerlere uzatma ba koyunuz. nce basz sonra bal olarak seslendiriniz.
Uzatma noktas ve ba ile ilgili solfejler: 53-61

Uzatma noktas ve ba ile ilgili bonalar: 62-68
14
lme ve Deerlendirme
A. Aadaki cmlelerde noktal yerleri uygun szcklerle doldurunuz.

1. Nota ve sus iaretlerinin srelerini lmek iin elle yaplan dzenli sayma hareketine
............................ denir.
2. ...................................... notann deeri drtlk notann yars kadardr.
B. Aadaki oktan semeli sorular yantlaynz.
1. Aadaki nota - sus eletirmelerinden hangisi yanltr?
A)
B)
C)
D)
2. Aadaki nota ve sus eletirmelerinden hangisi yanltr?
A)
D)
B)
E)
C)
E)
3. Gelibolu, zmir, zmir, Van, Ankara, Karaman, Gelibolu, Van szck grubuna uygun olan tartm
kmesi aadakilerden hangisidir?
A)
C)
E)
B)
D)

4.
Yukardaki ritim kalbna uygun olan szck kmesi aadakilerden hangisidir?

A) Adana Ankara Gelibolu Bursa
B) Ankara Karaman Gelibolu zmir
C) Karaman Konya Tirebolu Ar
D) Ardahan stanbul Adyaman zmir
E) stanbul Ardahan Adyaman Van
15
5. Noktal sekizlik nota aadakilerden hangi deerle drtle tamamlanr?

A) kilik
B) Drtlk
C) Sekizlik
D) Noktal sekizlik
E) On altlk
6. Aadaki llerden hangisi l gstergesine uygun deildir?
B)
C)
D)
E)
A)
7. Aadaki nota ve sus eletirmelerinden hangisi yanltr?
B)
E)
A)
D)
C)
8. Aadaki eletirmelerden hangisi dorudur?
A)
D)
B)
E)
9. Aadakilerden hangisi noktal birlik notann (
16
A)
B)
C)
C)
) deerine karlk gelir?
D)
E)
10. Aadakilerden hangisi rnek ekildeki nota deerine karlk gelir?
A)
C)
E)
rnek
B)

D)
11. Aadaki nota deeri eletirmelerinden hangisi yanltr?

A)
C)
E)
B)
D)
17
NTE 3
KONULAR
l
Doal ller (Basit ller)
Bileik ller
Senkop
Hazrlk almas
Vals ve mar ritminde eserler dinleyiniz. Dinlediiniz eserlerin ritmik yaplarn inceleyerek
karlatrnz.
l: Bir mzik yaptnn metrik dengesini salamak zere oluturulan vuru kmelerine
l denir. l bir mzik yaptnda yer alan eitli nota biimlerini bir dzen iinde okumay
ve yazmay salar.
lleri birbirinden ayrmak iin dizei dikey olarak blen l izgileri kullanlr.
ller, belirli bir nota deerine gre oranlanr. Bu notaya birim nota denir. Dizein bana
anahtardan sonra yazlan l gstergesi (l says = l rakam) her lde ka birim nota
bulunduunu belirtir. l gstergesi, st ste yazlan iki rakamla gsterildii gibi birim nota rakam yerine nota deeri yazarak da gsterilir.
rnek:
2
4
Bir l iinde 2 birim nota bulunacan gsterir.

Buradaki birim nota drtlktr.
3
8
Bir l iinde 3 birim nota bulunacan gsterir.

Buradaki birim nota sekizliktir.
l gstergesinde birim nota rakam yerine nota deeri yazarak da gsterilebilir.
2
4
rnek:
ya da
3
8
ya da
Doal ller (Basit ller)

Doal ller (Basit ller): ly oluturan birimler iki ya da e blnebilir. Birimler iki
eit paraya blnebiliyorsa buna doal (basit) ller denir.
BAST LLER
K
BRML
BRML
DRT
BRML
18
2
4
2
2
3
8
3
4
3
2
4
4
4
2
ki ve birimli llerde ilk birimlere rastlayan vurular kuvvetli, dier vurular zayftr. Drt
birimli llerde ise birinci vuru kuvvetli, nc vuru yar kuvvetli, ikinci ve drdnc vurular
ise zayftr.
Kuvvetli vuru: K
2
4
Yar kuvvetli vuru: YK harfleriyle gsterilir.
Zayf vuru: Z
3
4
K Z
K Z
4
4
K Z YK Z
Mziksel okuma yaparken notalarn srelerini lmek iin vuru yapmak gerekir. Vuru birim notaya gre yaplr. rnein
3
8
4
4
lde birim nota drtlktr, her drtle bir vuru yaplr.
lde birim nota sekizliktir, her sekizlie bir vuru yaplr.
Mziksel okuma yaparken vurular balangta birime, belli bir ritim ve l bilincine ulatktan sonra lye gre vurulmaldr.
lye vurular aadaki gibi yaplr.
2
4
3
4
4
4
1
2
3
1
Etkinlik 1
1. Aada verilen ritim kmelerinin l izgilerini, l gstergesine uygun olarak yerletiriniz.
2. Aadaki ritim cmlelerini 4'lk ve 8'lik nota ya da suslar kullanarak tamamlaynz.
Doal l ile ilgili solfejler: 31-40

Doal l ile ilgili bonalar: 41-52
19
Bileik ller
l trleri tanmlanrken ly oluturan birimlerin ikiye ve e blnebildii belirtilmiti.
ly oluturan birimler eit paraya blnebiliyorsa bu l trne bileik l denir. Bileik llerde birim vuru, noktal notalardr.
BLEK LLER
6 2
8(
6
4
9
8
9
4
12
8
12
4
K
BRML
BRML
DRT
BRML
Bileik llerde yazlm yaptlar okurken birim vuru olan noktal deere vuru yaplmaldr. rnein;
6
8
lde
YK
YK
(sekizlik) yerine
YK
( sekizlik) deere vurulmaldr.
YK
YK
YK
2
3
8
5
YK
Bileik l ile ilgili solfejler: 98-101, 103, 105

Bileik l ile ilgili bonalar: 107-112
20
YK
7
6
YK
Senkop
l kavram tanmlanrken llerin baz birimlerinin kuvvetli, baz birimlerinin zayf vurulu
olduu belirtilmiti. Buna gre iki ve birimli llerin ilk birimlerine rastlayan vurular kuvvetli,
dier vurular zayftr. Drt birimli llerde ise ilk birime rastlayan vurular kuvvetli, nc birime rastlayan vurular yar kuvvetli, dier vurular zayftr. llerde olduu gibi her ldeki birim
vurularn da kendi iinde kuvvetli ve zayf vurular vardr. lde ya da birim vuruta mzikal
anlatmn gerektirdii durumlarda kuvvetli yerine zayf, zayf yerine kuvvetli vuru vurgulanarak
normal vurgu dzeni, bilinli olarak aksatlr. llerdeki ya da birim vurulardaki bu kuvvetli ve
zayf vurularn yer deitirmesiyle oluan aksakla senkop (aksatm) denir.
Bal ve basz yazm ekilleriyle ikilik drtlk ve sekizlik deerlerde senkop rnekleri:
Dier l ve birimde birbirine eklenerek devam eden senkop rnekleri:
21
Etkinlik 2
1. Aada bal yazlan senkoplu notalar, basz olarak yeniden yaznz. Senkoplu notalar iaretleyiniz
2. Aadaki ritmik ezgileri okuyunuz, senkoplu notalar gsteriniz.
3. Aadaki ritmik ezgiyi arkadanzla birlikte okuyunuz. Birinci ve ikinci partiyi aranzda deierek tekrar okuyunuz.
4. Aadaki ezgiyi senkoplu notalara dikkat ederek okuyunuz.
Senkop ile ilgili solfejler: 127, 130-133

Senkop ile ilgili bonalar: 136-141
22
lme ve Deerlendirme
A. Aadaki cmlelerde noktal yerleri uygun szcklerle doldurunuz.
1. . mzik yaptnda yer alan nota biimlerini bir dzen iinde okumay ve yazmay salar.
2. lleri birbirinden ayrmak iin kullanlan, dizei dikey olarak blen izgilere ..denir.
1. Aadakilerden hangisi
A) KKZ
3
l gstergesinin vurgularn gsterir? (K: Kuvvetli, Z: Zayf)
4
B) KZK
C) KZZ
D) KZYK
E) KZZYK
4
l gstergesinin vurgularn gsterir?
4
B) KZZZ
C) KZKK
D) KZYKZ
E) KZZYK
2. Aadakilerden hangisi
A) KZKZ
3. Aadakilerden hangisi basit l deildir?

A)
2
4
B)
2
2
C)
4
4
D)
6
8
E)
3
4
4. Aadaki l vurularndan hangisi dorudur?
A)
3
4
B)
2
3
4
4
D)
3
4
E) 4
4
3
1
C) 4
4
1
3
1
2
5. Aadaki l eletirmelerinden hangisi yanltr?

A)
2
4
ya da
B)
3
4
ya da
D)
4
2
ya da
E)
3
8
ya da
C)
4
4
ya da
6. Aadakilerden hangisi bileik l deildir?

A)
6
8
B)
9
8
C)
12
8
D)
3
4
E)
6
4
23
7. l gstergesine uygun yazlmayan rnek aadakilerden hangisidir?
A)
C)
E)
8.
A)

3
4
B)
6
8
B)
D)
Soldaki ritim kmesinin l gstergesi aadakilerden

hangisidir?
C)
9
8
D)
12
8
3
8
E)
9. Aadaki tartm kmelerine ait l gstergeleri verilen seeneklerden hangisidir?

A)
9 9 6
8 8 8
B)
6 9 12
8 8 8
C)
12 9 6
8 8 8
D)
12 6 6
8 8 8
E)
3 9 9
8 8 8
10. Aadaki llerin hangisinde senkop vardr?
A)
D)
24
B)
E)
C)
A)
D)
11. Soldaki senkoplu lnn basz yazm aadakilerden

hangisidir?
B)
E)
C)
12. Aada verilen tartm cmlesindeki nota deerleri bir kat bytldnde seeneklerden
hangisi doru olur?
A)
B)
C)
D)
E)
25
NTE 4
Dizi ve Aralk
KONULAR
Diyatonik Dizi
Kromatik Dizi
Yatay ve Dikey Aralklar
Hazrlk almas
Piyanoda beyaz ve siyah tularn diziliini inceleyiniz. Hangi seslerin arasnda siyah tu bulunmadn belirleyiniz. Beyaz ve siyah tularn bu diziliinin nedenini arkadalarnzla tartnz.
Ykseklik derecelerine (frekanslarna) gre art arda sralanm ses gruplarna dizi denir.
Diyatonik Dizi
Diyatonik Dizi: Tam ve yarm perdelerden oluan diziye diyatonik dizi denir.
Diyatonik dizi
1/2

1
1/2
1/2
1/2

1
1
atonik dizi
inici diyaton
kc diy
ik dizi
Kromatik Dizi
Kromatik Dizi: Yarm perdelerden oluan diziye kromatik dizi denir.
Kromatik dizi

atik dizi
inici kromati
kc krom
k dizi
Etkinlik 1
Aada verilen dizileri oluturarak seslendiriniz.
26
nici diyatonik dizi
kc diyatonik dizi
kc kromatik dizi
nici kromatik dizi
Etkinlik 2
Aada si-re aralnda verilen ezgileri seslendiriniz.
. ERM
Ilker
ERMIS
. ERM
Ilker
ERMIS
. ERM
Ilker
ERMIS
Yatay ve Dikey Aralklar

Ardk ya da ayn anda duyulan iki ses arasndaki ykseklik (incelik-kalnlk) farkna aralk
denir. ki ses birbirinin pei sra duyulursa yatay (melodik) aralk, ayn anda duyulursa dikey
(armonik) aralk olarak adlandrlr.
Melodik (yatay) aralk
Armonik (dikey) aralk
Aralklar, aral oluturan iki ses arasndaki uzakla gre adlandrlr.
birli (nison) aralk
ikili aralk
altl aralk

l aralk
yedili aralk
drtl aralk
beli aralk
sekizli (oktav) aralk
27
Aralklar lerken ikinci sesin birinci sese olan uzakl hesaplanr. kinci ses birinci sese gre
kc veya inici olabilir ya da ayn ses tekrarlanabilir.
inici har
eket
ket
c hare
tekrarlanan ses
Etkinlik 3
Aadaki aralklar adlandrnz.
................
................
................
................
................
................
................
Aralklar l, beli vb. ekilde adlandrmak yeterli deildir. erdikleri tam ve yarm perdelik
aralk saysna gre de nitelendirmek gerekir. kili, l, altl, yedili aralklar byk ya da kk
olarak nitelendirilir. Birli, drtl, beli ve sekizli aralklar ise tam, artk ya da eksik olarak nitelendirilir.
Birli (nison) aralk

Ad ve ykseklii ayn iki sesin birbiri ardnca ya da ayn anda duyulmasyla oluan arala birli (nison) aralk denir.
birli
birli
Etkinlik 4
Aadaki ezgiyi seslendiriniz.
kili aralklar
Byk ikili aralk (B2): Arasnda tam perde
bulunan ikili arala byk ikili (B2) aralk denir.
Kk ikili aralk (K2): Arasnda yarm perde bulunan ikili arala kk ikili (K2) aralk
denir.
B2
K2
B2
K2
Mi-fa ve si-do aralklar doal

olarak yarm perdelik aralklardr.

B2
28
B2
K2
B2
B2
B2
K2
B2 ve K2 aralk rnekleri:

B2
B2
K2
K2
B2
B2
K2
K2
Etkinlik 5
1. Aada verilen seslerle kc ve inici B2 aralk kurunuz ve seslendiriniz.
kc
inici
2. Aada verilen seslerle kc ve inici K2 aralk kurunuz ve seslendiriniz.
kc
inici
Etkinlik 6
kili aralk okuma almalar:
A. ZER
Andante
mf
. ERM
. ERM
29
l aralklar
nir.
Byk l aralk (B3): inde iki tam perde bulunan l arala byk l (B3) aralk de-
B3
B3
B2
B2
B3
B2
B2
B3
Kk l aralk (K3): inde bir tam, bir yarm (1,5) perde bulunan arala kk l (K3)
aralk denir.

B2
K3
K3
K3
K2

B2
K2
K3
Etkinlik 7
1. Aadaki aralklar rnekte olduu gibi adlandrnz.

B3
................
................
................
................
................

................

kc
inici

kc
inici
Etkinlik 8
l aralk okuma almalar:
30
A. ZER
Andante
mf

Drtl aralklar
Tam drtl aralk (T4): Arasnda iki tam, bir yarm (2,5) perde bulunan drtl arala tam drtl
(T4) aralk denir.
T4
T4

B2
K2
B2
T4
K2
B2
T4
B2
Artk drtl aralk (A4): Arasnda tam perde bulunan drtl arala artk drtl (A4) aralk
denir.

A4
B2
B2 B2
A4
A4
B2
B2 B2
A4
Etkinlik 9
1. Aadaki aralklar birinci lde verilen rnekte olduu gibi adlandrnz.

T4
................
................
................
................
................

................
2. Aada verilen seslerle kc ve inici T4 aralk kurunuz ve seslendiriniz.

kc
inici
3. Aada verilen seslerle kc ve inici A4 aralk kurunuz ve seslendiriniz.

kc
inici
31
Etkinlik 10
Drtl aralk okuma almalar.

mf
A. ZER
Ali
ZER
Moderato
Beli aralklar
Tam beli aralk (T5): inde tam, bir yarm (3,5) perde bulunan beli arala tam beli (T5)
aralk denir.
T5

K2
B2 B2
nir.
B2
T5

K2
B2
B2
B2
T5
Eksik beli aralk (E5): inde tam perde bulunan beli arala eksik beli (E5) aralk deE5

B2 K2
K2 B2
32
T5
E5

E5
K2
B2 B2
K2
E5
Etkinlik 11
1. Aadaki aralklar, birinci lde verilen rnekte olduu gibi adlandrnz.

E5
................
................
................
................
................
................
2. Aada verilen seslerle kc ve inici T5 aralk kurunuz ve seslendiriniz.
kc
inici
3. Aada verilen seslerle kc ve inici E5li aralk kurunuz ve seslendiriniz.
kc
inici
Etkinlik 12
Beli aralk okuma almalar:
A. ZER
Andante
mf
33
Altl aralklar
Byk altl aralk (B6): inde drt tam, bir yarm (4,5) perde bulunan altl arala byk altl
(B6) aralk denir.
B6
B6
B2
K2 B2
B2 B2

B6
B2
B2 K2
B2 B2
B6
Kk altl aralk (K6): inde tam, iki yarm (4) perde bulunan altl arala kk altl (K6)
aralk denir.
K6
K2
B2 B2
K2 B2
K6
K6
K6
B2
B2 K2
B2 B2
Etkinlik 13
K6
................
................
................
................
................
................
kc
inici

kc
inici
Etkinlik 14
Altl aralk okuma almalar:

Andante
A. ZER
mf

34
Yedili aralklar
Byk yedili aralk (B7): inde be tam, bir yarm (5,5) perde bulunan yedili arala byk
yedili (B7) aralk denir.
B7
B2
B2
K2
B2
B2
B7
B2
Kk yedili aralk (K7): inde drt tam, iki yarm (5) perde bulunan yedili arala kk yedili
(K7) aralk denir.
K7
B2
K2
B2
B2
K7
K2
B2
Etkinlik 15
K7
................
................
................
................
................
................
2. Aada verilen seslerle kc ve inici B7li aralk kurunuz ve seslendiriniz.
kc
inici
3. Aada verilen seslerle kc ve inici K7li aralk kurunuz ve seslendiriniz.
kc
inici
Etkinlik 16
Yedili aralk okuma almalar:
. ERM
35
Sekizli aralk (oktav): inde be tam, iki yarm (6) perde bulunan arala sekizli aralk (oktav)
denir.
sekizli
oktav
K2
B2
K2
B2
B2
B2
B2
sekizli
oktav
B2
B2
K2
B2
B2
K2
B2
Etkinlik 17
Aada verilen seslerle kc sekizli aralk kurunuz ve seslendiriniz.
Aada verilen seslerle inici sekizli aralk kurunuz ve seslendiriniz.
Etkinlik 18
Sekizli aralk okuma almalar:
1.
2.

. ERM
. ERM
36
Aralklarn evrilmesi:
Bir aralk iki yolla evrilebilir.
1. Araln kaln sesi, 1 oktav yukar karlabilir.

2. Araln ince sesi, bir oktav aa indirilebilir.
Aralklar evrildiinde her iki araln saysal toplam 9'u verir.
Aralklar evirildiinde;
rnein;
3'l aralk evrildiinde 6'l.
2'li aralk evrildiinde 7'li.
5'li aralk evrildiinde 4'l.
3+6=9
2+7=9
5+4=9
kk aralklar evrildiinde byk olur,

byk aralklar evrildiinde kk olur,
artk aralklar evrildiinde eksik olur,
eksik aralklar evrildiinde artk olur,
tam aralklar evrildiinde tam kalr.
Etkinlik 19
1. Aadaki aralklar evirip, adlandrarak seslendiriniz.
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
................
2. Aada adlar verilen aralklar, rnekteki gibi kurarak eviriniz.

B2

B3

K7
K7
................
K3
................
A4
................
................
................
B7
K2
T4
B6
................
T5
................
................
................
................
................
K6
E5
3. Aada verilen aralklarn evrimlerini bularak rnekteki gibi eletiriniz.

K2
B3
A4
B2
K3
E5
K6
B7
B6
K7
T4
T5
T8
K6
A4
B2
E5
K3
B6
T8
K7
B3
T5
K2
T4
B7
37
lme ve Deerlendirme
A. Aadaki cmlede noktal yerleri uygun szcklerle doldurunuz.
1. Yarm perdelik aralklardan oluan diziye ................................. dizi, tam ve yarm perdelik aralklardan oluan diziye de .................................. dizi denir.
1.
Soldaki B2 araln K2 aralna dntrmek iin

aadaki seeneklerden hangisi kullanlmaldr?
A) la diyez ya da si bemol
C) la bemol ya da si diyez
E) la bemol ya da si bemol
B) la ift diyez ya da si ift bemol

D) la diyez ya da si diyez
2. Aadakilerden hangisi tize doru sralanan dizidir?

A) nici re dizisi
D) nici fa dizisi
B) nici do dizisi
E) nici la dizisi
C) kc mi dizisi
3. Aadaki aralklardan hangisi B2 araldr?
A)
B)
C)
4. Aadakilerden hangisi K2 aral deildir?

A)
B)
C)
T4
A) B6, K6
A4
B) K6, B6
A) K3, K3
B) B3, K2
C) K6, K6
C) B3, K3
B7
sekizli
K7
D)
E5
D) B6, B6
E)
E)
E)
A4
E) T5, B6
D) B3, B3
8. Aadaki aralklardan hangisi yanl adlandrlmtr?

A)
B)
C)
T5
7. Yandaki dizekte verilen aralklarn ad

aadaki seeneklerin hangisinde doru verilmitir?
38
D)
5. Aadaki aralklardan hangisi yanl adlandrlmtr?

A)
B)
C)
6. Yandaki dizekte verilen aralklarn

ad aadaki seeneklerden hangisinde
doru verilmitir?
D)
E) K3, B3
D)
K7
E)
B7
39
NTE 1
KONULAR
Tonal Mzik
Majr ve Minr Diziler
La Minr
Do Major
Hazrlk almas
1. Dostluk (Alman ezgisi), Dumlupnar (Z. Aydntan), Onuncu Yl Mar (C. R. Rey),
2. zmirin Dalarnda (. H. Eliolu), stiklal Mar, Ankara (H. B. Ynetken)
Birinci gruptaki eserler majr, ikinci gruptaki eserler minr tonalitede yazlmtr. Her iki guruptaki eserleri de dinleyerek majr ve minr tonalitelerin sizde nasl bir etki braktn syleyiniz.
Ton, Almancada ses, nota, belirli perde anlamnda kullanlan bir szcktr. Eserin yazld
tonaliteyi belirleyen temel ses anlamna gelir. Tonalite, dizilerin kurulularn oluturan kurallarn tmdr.
Do diyatonik dizisinin kurulu dzeninde, mi-fa, si-do aralklar yarm perdeden, dier aralklar
tam perdeden olumaktadr. Dizinin bu yaps, seslerin doal tnlaylaryla ortaya kar. Ayn ekilde
re, mi, fa gibi seslerden balayarak bir dizi oluturulursa her bir dizinin kulakta brakaca etki farkl
olur. Bunun sebebi temel sesin, tonun ve buna bal olarak dizinin deimi olmasdr.
Balang ve biti sesi, aralk yaps, kullanlan deitiriciler, seslerin durucu ve yryc etkileri
gibi dizinin kuruluunu oluturan kurallar, tonalite kavramn oluturur.
Dizideki her ses bir derecedir. Dizinin birinci derecesi en nemli sesidir. Diziye adn veren, bu
sese eksen ses (tonik) denir. Dizinin her derecesi eksene gre farkl bir grev tar. rnein do dizisindeki fa sesi ile re dizisindeki fa sesinin grevleri farkldr. Bunun sebebi dizideki derecelerin eksene
gre durucu ve yryc zellik tamasdr.
Dizinin 1, 3, 5 ve 8. dereceleri durucu, 2, 4, 6 ve 7. dereceleri yryc zellik tar.
Tonal dizilerde yazlm yaptlar; 1, 3 ve 5. derece sesleriyle balar ve eksen sesiyle (1 ve 8.
derece) biter.
Tonal mziin ekirdeini iki temel dizi (tonalite) oluturur: Majr diziler, minr diziler.
Majr ve Minr Diziler

Majr szc byk anlamna gelir . Majr dizinin bu ad almasnn sebebi dizinin ilk l aralnn B3 aralk olmasdr. B3, majr karakteri belirleyen nemli bir aralktr. Majr tonalitede yazlan
eserler canl, sert, kararl, neeli etkileri olan eserlerdir.
Minr diziyi majr diziden ayran temel zellik ise bu l araln, kk l olmasdr. Minr
tonalitede yazlan yaptlar, majr tonalitenin aksine hznl, yumuak ve duygusaldr.
Do Majr
Doal do dizisi do majrdr. Dizinin aralk yaps iki tam bir yarm tam bir yarm aralktan oluur. Majr dizi kalb (1, 1, , 1, 1, 1, ) dr.
40
Piyanodaki beyaz tulardan oluan do majr dizisi temel majr dizisi olarak kabul edilir.
DO
RE
FA
1/2
SOL
LA
DO
1/2
Dodan baka herhangi bir nota da eksen alnarak yeni majr diziler oluturulabilir. Burada yaplmas gereken majr dizi kalbn, oluturulacak diziye uyarlamaktr. Bunun iin deitirici iaretlerden
yararlanlr.
Sol dizisinin sol majr dizi olarak dzenlenmesi:
Sol dizisi
1/2
1/2
Mi-fa aral B2 aralna dntrlmtr.
Sol majr dizi
1/2
1/2
Fa dizisinin fa majr dizi olarak dzenlenmesi:

Fa dizisi
1/2
1/2
Si-do aral B2 aralna dntrlmtr.
Fa majr dizi
1/2
1/2
41
Etkinlik 1
Aada eksen sesleri verilen majr dizileri oluturunuz.
Do majr dizisindeki tm sesler, temel ses olan do ekseni etrafnda toplanmtr. Bu sesler
bulunduu dereceye gre durucu ve yryc zellikler tar.
Bir majr dizide 1, 3, 5 ve 8. dereceler durucu, 2, 4, 6 ve 7. dereceler yrycdr. Buna gre
do majr dizide II. derecenin (re) I. dereceye (do) gitme istei, III. dereceye (mi) gitme isteinden
daha baskndr. Ayn ekilde IV. derecenin (fa) III. dereceye (mi) gitme istei, V. dereceye (sol)
gitme isteinden daha baskndr ve bu nedenle I ve III. derecenin (do ve mi) duruculuk etkileri
daha belirgindir. Dizinin V. derecesi (sol) duruculuk zellii bakmndan en zayf sestir. nk
V. derecenin ayn zamanda yryclk zellii de bulunmaktadr. Majr dizide yedinci derece,
yeden (sansibl) olarak adlandrlr, eksen sese gitmek isteyen yryc ve kc bir zellik tar.
Yeden ses, tonal duygunun olumasnda olduka nemli bir ileve sahiptir.
42
II
III
IV
VI
VII
VIII
Yryc sesler
Durucu sesler
II. ses,
I. ya da III. ye gider
IV. ses,
III. ya da V. ye gider
VI. ses,
V. ye gider
VII. ses,
VIII.ye gider
Etkinlik 2
1. Aadaki ezgiyi durucu - yryc seslere dikkat ederek okuyunuz.

nz.
2. Aadaki yarm braklan ezgileri tonalite kurallarn gz nnde bulundurarak tamamlay-
Etkinlik 3
Aada do majrde yazlm ezgileri, tonalite kurallarn gz nnde bulundurarak inceleyiniz. Varsa grdnz yanllklarn altn izerek nedenleriyle birlikte syleyiniz.
43
Etkinlik 4
Aada verilen ezgileri okuyunuz.

Eserin orta hzda okunacan belirten hz terimidir.
A. ZER
Moderato
mf
mf
Moderato
1.

Moderato
mf
mf

44

2.
. ERM
2.
A. ZER

1.
A.ZER
Moderato
mf
A. ZER
Moderato
mf
Eserin arca okunacan belirten hz terimidir.
1.

Andante
. ERM
2.
mf
A. ZER
Andante
45
Eserin abuk okunacan belirten hz terimidir.
. ERM
Allegro

1.

46
D.C.

A. ZER
Moderato
mf
Fine
A. ZER
Allegro
mf
2.

mf
Staccato (stakato): Seslerin ksa ve kesik okunacan

belirten terimdir.

Allegro
O. Y. DNER

mf

mf

Allegro
O. Y. DNER
A. ZER

Allegro

mf
Allegro
. ERM
47
1.
Moderato
mf
Do majr ile ilgili solfejler: 88, 114, 116, 129

Do majr ile ilgili bonalar: 93, 96, 97
48
A. ZER
Allegro
2.
mf
O. Y. DNER
Moderato
. ERM
La Minr
Doal la dizisi la minrdr. Dizinin aralk yaps bir tam, bir yarm, iki tam, bir yarm, iki tam aralktan oluur. Minr dizi kalb 1, , 1, 1, , 1, 1 biimindedir.
la minr dizi.
1
1
1/2
1/2
1/2
1/2
1
1
1
Her majr dizinin, onunla ayn donanm tayan bir minr dizi karl vardr. Bir majr dizinin
altnc derecesi onun ilgili minr dizisinin eksen sesini oluturur.
majr dizi
minr dizi
B3
K3
B6
K6
Minr diziler, ilgili majr dizisiyle ayn donanma sahiptir ve onun ald deitiricileri alr. Majr dizilerde olduu gibi minr dizilere de eksen sesinin ad verilir.
Etkinlik 5
Aadaki dizilerin ilgili minrlerini yanlarnda verilen yerlere yaznz.

re majr - ...... minr
fa majr - ...... minr
sol majr - ...... minr
si bemol majr - ...... minr
Etkinlik 6
Aadaki kc ve inici doal la minr diziyi seslendiriniz.

49
Etkinlik 7
Aadaki doal la minrde yazlm ezgileri okuyunuz.

A. ZER
mf
Moderato
H. EGEMEN

Moderato
H. EGEMEN
La minr dizisindeki tm sesler, temel ses olan la ekseni etrafnda toplanmtr ve do majrde
olduu gibi bulunduklar dereceye gre durucu ve yryc zellik tar.
Doal la minr dizinin yedinci ve sekizinci dereceleri arasndaki aralk B2'dir. Oysa tonal
etkinin gl hissedilebilmesi asndan yryc etkisi baskn, yedinci derece sesi olan yeden
(sansbl) sese ihtiya vardr. Bunun iin doal minr dizinin B2 olan 7-8. derece aralnn 7. derecesini yarm perde tizletirerek K2 arala dntrlmesi gerekir. Bu ekilde oluan minr diziye
armonik minr dizi denir.
Armonik minr dizinin tipik zellii 6-7. derece aralnn daha nce kullanlmayan A2 aralk
olmasdr.
Armonik minr dizi; bir tam, bir yarm, iki tam, bir yarm, artk ikili ve yarm aralktan oluur.
1, , 1, 1,,1,
50
doal la minr dizi

1
1
1
1/2
1/2

1
1
1
1/2
1/2
armonik la minr dizi
1/2
1
1
1/2
1/2
1/2
1
1/2
1/2
Etkinlik 8
1. Aadaki kc ve inici armonik la minr diziyi seslendiriniz.
2. Aadaki ezgiyi durucu - yryc seslere dikkat ederek okuyunuz.
3. Aadaki armonik la minrde yazlm ezgileri okuyunuz.

A. ZER
mf
Andante
H. EGEMEN
51
Allegro (q=120)
S. ACAY
Armonik minr dizinin 6 ve 7. dereceleri arasndaki A2 araln, ezgisel olarak biraz daha
yumuatmak iin 6. derece sesinin de yarm ses tizletirilmesiyle yeni bir minr dizi oluturulur.
Bu diziye de melodik (ezgisel) minr dizi denir. Bu dizide kc durumda tizleen 6. derece sesi,
inici durumda pestleerek doal minr dizideki hline geri dner. Bu ekilde akc bir ezgisellik
salanm olur.
Melodik minr dizi, kc durumda bir tam, bir yarm, drt tam, bir yarm aralktan oluur ve
inici durumda doal minr dizideki hline geri dner.
1, , 1, 1,,1,
doal la minr dizi
1/2

1
1
1
1/2 1/2

1
1
1
1/2
melodik la minr dizi

1
1
1
1
1/2
1/2
1
1
1
K2
K2
Etkinlik 9
Aadaki kc ve inici melodik la minr diziyi seslendiriniz.
52
Etkinlik 10
Aadaki melodik la minrde yazlm ezgileri okuyunuz.
A. ZER
Moderato
mf

Allegro
H. EGEMEN

f
p

S. ACAY
Andante
Aada yazl doal, armonik ve melodik la minr dizileri okuyunuz.
53
Etkinlik 11
Aadaki ezgileri okuyunuz, hangi minr dizi olduunu noktal yerlere yaznz.
. ZGR
Moderato
.......................................

Moderato
. ZGR
.......................................

Allegro (q=200)
E. POZZOL
.......................................
54
Fine
D.C.
Etkinlik 12
nz.
Aadaki yarm braklan ezgileri tonalite kurallarn gz nnde bulundurarak tamamlay-
Etkinlik 13
Aada verilen la minrde yazlm ezgileri tonalite kurallarn gz nnde bulundurarak

inceleyiniz. Varsa grdnz yanllklarn altn izerek nedenlerini syleyiniz.
55
Etkinlik 14
Aadaki la minr tonalitede yazlm ezgileri okuyunuz.

Andante
mf
. ERM

mf

mf
Presto
. ERM
Moderato
mf
La minr ile ilgili solfejler: 69-79, 89-92, 102, 104, 106, 118, 119, 128, 134, 135
La minr ile ilgili bonalar: 80-83, 94, 122
56
M. SUN
lme ve Deerlendirme
Aadaki oktan semeli sorular yantlaynz.

1. Aadakilerden hangisi majr dizi kalbdr?
A) 1, 1, , 1, 1, , 1
D) 1, , 1, 1, , 1, 1
B) 1, 1, , 1, 1, 1,
E) 1, 1, , 1, , 1, 1
C) 1, , 1, 1, 1, , 1
2. Aadakilerden hangisi tonalite kavramyla ilgili deildir?

A) Dizinin birinci sesi tonaliteye adn veren eksen sestir.
B) Yaptlar, yazld tonaliteye ait dizinin 1, 3 ya da 5. sesiyle balar
C) Tonal yaptlar, yazld tonaliteye ait dizinin 2, 4, 6 ve 7. sesleriyle biter.
D) Tonal yaptlarda dizinin yedinci derecesi, eksen sesine kc ve yryc zellik gsterir.
E) Majr tonalite sert, kararl, neeli, etkileri olan bir tonalitedir.
3. Aadaki seslerden hangisi do majr dizide durucu sestir?
A) fa
B) si
C) la
D) do
E) re
4. Aadakilerden hangisi sol majrn yryc sesi deildir?

A) la
B) do
C) mi
D) si
E) fa #
5. Aadakilerden hangisi majr dizidir?

A)
B)
D)
C)
E)

6. Aada verilen re dizisini re majr dizi yapabilmek iin kullanlacak deitirici iaretler hangileridir?
A) si
, mi
B) fa #, sol #
D) fa
, do
E) si
C) fa #, do #
, do #
57
7. Doal minr dizisini armonik minre dntrebilmek iin aadaki ses ya da seslerden hangisi deitirilmelidir?
A) 6. ses tizletirilir.
B) 7. ses tizletirilir.
D) 6 ve 7. sesler pestletirilir.
E) 7. ses pestletirilir.
C) 6 ve 7. sesler tizletirilir.
8. Aadaki zelliklerden hangisi hem majr tonalitenin hem minr tonalitenin ortak zelliidir?
I. dizinin 1, 3, 5. dereceleri durucu zelliktedir.
II. dizinin 1. sesi diziye adn verir.
III. dizinin ilk ls kk ldr.
IV. dizinin ilk altls byk altldr.
A) I - IV
B) III - IV
C) I, II, III
D) I, II
E) II, III, IV
9. Aadakilerden hangisi kc ve inici "melodik la minr" dizidir?

A)
B)
C)
D)
E)
10. Aadaki ifadelerden hangisi yanltr?

A) Fa majrn ilgili minr dizisi re minrdr.
B) Mi majrn ilgili minr dizisi do diyez minrdr.
C) Si majrn ilgili minr dizisi sol minrdr.
D) Mi bemol majrn ilgili minr dizisi do minrdr.
E) Si bemol majrn ilgili minr dizisi sol minrdr.
58
NTE 2
KONULAR
Makamsal Mzik
Makamsal Mzie Giri
Krdi Makam
Hseyni Makam
Hazrlk almas
Trk mzii makam dizileri ve ses sistemi hakknda aratrma yapnz. Daha nce rendiiniz Bat mzii dizileri ve ses sistemiyle karlatrnz.
Makamsal Mzie Giri

Tm Dnyada kabul gren ve evrensel sanat mzii olarak da adlandrlan, bat mziinin
yan sra dnyann farkl corafyalarnda yerel, yresel, etnik zellikler de tayan farkl mzik
biimleri vardr. Bu mzik biimleri alglaryla, alma syleme biimleriyle ya da ierikleriyle o
toplumlar yanstmasnn yan sra biimsel ve tnsal olarak da farkllklar gsterebilirler. Bu farkllklarn en temel olanlarndan biri kullanlan ses dizilerindeki farkllklardr. rnein Uzakdou
toplumlarnn geleneksel mziklerinde yarm aralklarn bulunmad diziler kullanlr ve geleneksel halk ezgileri bu dizilerde yazlm ezgilerdir. Geleneksel ekliyle Trk mziinde de yarm
aralktan daha kk aralklarn kullanld diziler kullanlr. Geleneksel Trk mziinde bu diziler
kullanlarak oluturulan kurallar btnne makam denilmektedir. Makam sistemi bir parann ezgisel gesinin oluturulmasnda izlenen bir takm besteleme kurallardr.
Makamlarda kullanlan diziler, tek bana makam kavramnn karl deildir. Tonal mzikte
olduu gibi durucu-yryc sesler, karar ses (eksen), yeden ses (sansibl), dizinin kc inici
zellikleri gibi unsurlar makamsal mzikte de bulunur. Ancak, bu zellikler tonal mzikten farkl
olarak her makamda o makamn yapsna gre benzerlik ya da farkllklar gsterebilir. rnein;
ayn aralk yapsna sahip iki makam inici ya da kc oluuna gre deiik isimler alabilir ya da
ayn diziye sahip olduu hlde karar sesleri farkl olduundan baka adlarla anlabilir ve makam
dizileri zelliine gre deiebilen tm bu zelliklerle birletiinde oluur.
Bu kitapta ayrntl ve derinlemesine allmas gereken geleneksel Trk mzii makamlarnn geleneksel ekilleri genel hatlaryla aktarldktan sonra daha ok makam dizilerine ve onlarn
baka seslere aktarlmasyla oluan dizilere ynelik almalara yer verilecektir. Bu kitapta yaplan almalar geleneksel makam eitimi olarak deil, yaadmz corafyann mzikal-kltrel
birikiminden szlerek gelen makamsal dizilerin mzikal hafzamzda yer almasna ynelik, tampere sisteme uyarlanm almalar olarak alglanmaldr.
Geleneksel Trk Mzii Ses Sistemi
Geleneksel Trk mziinde tam perdelik aralk (B2) birbirine eit, dokuz kk araln birlemesinden oluur. Bu kk aralklarn her birine koma denir.
RE
9 koma
8 koma
7 koma
6 koma
DO
5 koma
4 koma
3 koma
2 koma
1 koma
59
Geleneksel Trk mziinde K2 aralktan daha kk aralklar olduundan Bat mziinde

kullanlan deitiricilerden farkl deerlerde deitiriciler de kullanlr.
ADI
KOMA DEER
DYEZ
SMGES
Koma
Bakiye
Kk Mcennep
Byk Mcennep
Tanini
Artk kili
12-13
BEMOL
B2 aralk iinde deitiricilerin yerlemesi:
RE
60
RAST
DGH
BUSELK
ARGH
MUHAYYER
GERDANYE
ACEM
HSEYN
ACEMARAN
YEGH
KABA ARGH
HSEYNARAN
Geleneksel Trk mziinde perde isimleri:
NEVA
DO
Trk mziinde drtl ve beli dizi kalplar bulunur. Makam dizileri bu drtl ve beli dizilerin
birlemesiyle oluur.
Drtller
Beliler
argh drtls
T
Rast drtls
Hseyni belisi
S
Hicaz drtls
T
Krdi belisi
Uak drtls
S
Buselik belisi
Krdi drtls
S
argh belisi
Buselik drtls
B
Hicaz belisi
S
Rast belisi
Geleneksel Trk mziinde makamlar genel olarak blme ayrlr. Bunlar; drtl ve belilerin (drtl+beli ya da beli+drtl) art arda gelmesiyle oluan temel makam dizileriyse basit
makamlar, yapsnda farkl makam dizilerini bulunduruyorsa bileik (mrekkep) makamlar, olmas
gerektii perdenin dnda baka bir perdeye aktarlarak (transpozition) seslendiriliyorsa grlm (ed) makamlar olarak adlandrlrlar.
Dizi makamn en nemli unsurudur. Ancak tek bana makam ifade etmez. Daha nce belirtildii gibi bir dizideki durak ses (eksen), gls (dominant), yeden ses (sansbl), asma karar
perdesi gibi dizilerin deikenlik gsterebilen dereceleri ve dizilerin seyrine ilikin zellikleri de
makam kavramnn ana unsurlarndandr.
61
Hseyni Makam
Durak (karar) sesi: Dgh perdesi.
Seyri: nici - kc.
Dizisi: Yerinde hseyni belisine hseynide uak drtlsnn eklenmesiyle olumutur.
rtls
uak d
krdi drt
( )
S
K
T
T
lisi
eyni be
hs
ls seyni belisi

T T
T
B
h
nici durumda 6 ve 7. derece arasndaki bakiye (K2) aralk melodik yapya gre tanini (B2)
arala dnebilir.
( )
hseyni
belisi
rdi drtl
e k
hseynid
Gls: Hseyni belisiyle uak drtlsnn birletii yerdeki hseyni perdesidir.
( )
yeden
(rast perdesi)
S T
h
durak
(dgh perdesi)
rtls
uak d
elisi
seyni b
gl
(hseyni perdesi)
Asma karar perdesi: Karakteristik asma karar perdesi, argh perdesidir. Baz durumlarda
segh ve neva perdesi de asma karar perdesi olabilir.
Donanm: Si koma bemol, fa bakiye diyez kullanlr.
62
MUHAYYER
NEVA
GERDANYE
ARGH
Yedeni: kinci izgideki rast (sol) perdesidir.

EV
HSEYN
SEGH

DGH
Hseyni makam dizisindeki perdelerin adlar:
Etkinlik 1
1. Yandaki bulmacay znz.

Soldan saa
1. Trk mzii dizisinde drtl ve beli kalplarn birleim
yerindeki sese verilen ad.
2. Hseyni makamndaki yeden sesin ad.
3. Trk mziinde 4 koma deitirici iaretin ad.
4. Trk mziinde dizinin birinci derecesi ve makamn biti sesine verilen ad.
5. Trk mziinde 9 koma olan deitirici iaretin ad.
6. Trk mziinde iki ses arasndaki tam araln 9 eit
3
paraya blnmesiyle oluan, her bir arala verilen
10
ad.
7.
8.
9.
10.
Yukardan aaya
Basit makamlardan biri.
Trk mziinde bir dizideki seslerin ezgi
iinde ileniindeki kurallar btnne
verilen ad.
Trk mziinde belli kurallar erevesinde makamn seslerinde dolamaya
verilen ad.
Makamn ald deitirici iaretlerin yazl olduu blm.
6
2. Aada verilen hseyni makamndaki ezgiyi okuyunuz.
Moderato
M. DERN
MURAT
DERN

mf
3. Aada yarm braklan hseyni makamndaki ezgileri tamamlaynz.
63
Gnmzdeki uygulamalarda geleneksel ezgiler perdelerin geleneksel adlar yerine bat mziindeki adlaryla seslendirilir. Ancak frekans deerleri bat mziindeki seslerle ayn deildir.
rnein la olarak okunan dgh perdesi piyanodaki la sesine deil, algnn akorduna gre si
bemol, si, do, do diyez, re gibi seslere denk gelebilir. Ses snrlar dnlerek akortlanan geleneksel alglarla alma syleme uygulamalar bylelikle olanakl hle gelir. Ancak bat mzii
alglaryla yaplan uygulamalarda bu durum karmaa yaratr.
rnein geleneksel alglardan kanun, bir eseri notasnda yazld gibi alarken ona elik
eden piyano ayn eseri transpoze ederek ve komal seslerle akmamak iin baz notalar seslendirmeden almak zorunda kalr. Bu sebeple geleneksel ekliyle durak sesi la olan, donanmnda si koma bemol bulunan hseyni makam dizisi, aadaki okuma ve yazma almalarnda re
hseyni makam dizisinde tampere sisteme uyarlanm olarak seslendirilecektir.
Etkinlik 2
1. Aadaki la hseyni ve re hseyni dizilerini piyanoda alnz.
2. Aada verilen hseyni makamndaki ezgileri okuyunuz.
AIK
VEYSEL
AIK VEYSEL
ATIROLU
. ERM

64
1.
2.
Hseyni makam ile ilgili solfejler: 142-147

Hseyni makam ile ilgili bonalar: 148-150
Krdi Makam
Durak (karar) sesi: Dgh perdesidir.
Seyri: kc bazen de kc inicidir.
Dizisi: Yerinde krdi drtlsne nevada buselik belisinin eklenmesiyle oluur (krdi 4ls
+ 4. derecede buselik 5lisi).
ls
krdi drt
( )
B
elisi
buselik b
Gls: Drtl ile belinin birleim yerindeki neva perdesidir.

yeden
gl
karar
Asma karar perdesi: Neva perdesinde asma kal yaplr.

Donanm: Si kk mcennep bemol donanma yazlr.
NEVA
HSEYN
ACEM
GERDANYE
MUHAYYER
KRD
DGH
ARGH
Krdi makam dizisindeki perdelerin adlar:
Yedeni: kinci izgideki rast (sol) perdesidir.

65
Etkinlik 3
Aadaki krdi ezgiyi okuyunuz.

E. ELKKOL

3
3
Krdi makam dizisini aralk yapsn bozmadan karar sesleri farkl olan krdi dizileri de oluturulabilir.
Etkinlik 4
1. Aada verilen karar seslerine gre kc ve inici krdi makam dizilerini oluturunuz ve
seslendiriniz.

2. Aada yarm braklan krdi makamndaki ezgileri tamamlaynz.

66
Etkinlik 5
Aada farkl karar seslerinde hseyni ve krdi makam dizileri kullanlarak yazlan ezgiler
verilmitir. stlerindeki boluklara hangilerinin krdi hangilerinin hseyni olduklarn belirtiniz.
...................................................
. ERM
...................................................
. ERM
...................................................

...................................................
A. ZER
A. ZER
67
Etkinlik 6
1. Aadaki eserleri dinleyiniz, yanlarndaki noktal yerlere hangi makamda olduklarn yaznz.
Bursa'nn Ufak Tefek Talar : ......................................
Ktahya'nn Pnarlar : .................................................
Ben Alarm Yane Yane : .............................................
Havada Bulut Yok : ......................................................
Etkinlik 7
Aada verilen krdi ezgileri okuyunuz.
ANONM
ANONM

68
Etkinlik 8
. ERM
Moderato

Allegro

mf
Fine
D.C.
. ERM
REM
ERM
69
Etkinlik 9
Moderato
mf

Andante

mf
mf
Krdi makam ile ilgili solfejler: 151-157

Krdi makam ile ilgili bonalar: 158-160
70
M. DERN
A. ZER
lme ve Deerlendirme
Aadaki oktan semeli sorular yantlaynz.

1. Aadakilerden hangisi geleneksel ekliyle krdi makam dizisidir?
B)
D)
A)
C)
E)
2. Aadakilerden hangisi la kararl krdi makam yedenidir?

A) sol
B) re
C) do
D) mi
E) la
3. Aadakilerden hangisi mi krdi dizisinin glsdr?

A) sol
B) fa
C) do
D) la
E) re
4. Krdi makam dizisi baka bir perdeye aktarldnda aadakilerden hangisi krdi diziye karlk
gelmez?
A)
C)
B)
D)
E)
71
72
NTE 1
Do Majr ve La Minrde Mziksel Okuma

Aada verilen do majr ezgileri okuyunuz.
Moderato
Allegro
. ERM
A. ZER
1.
2.
Aada fa anahtarnda verilen do majr ezgiyi okuyunuz.
A. ZER
Moderato
73
. ERM

Allegro
Aadaki ezgiyi tekrar iaretlerine uygun olarak okuyunuz.
A. ZER
Allegro

mf
1.
2.

1.
2.
A. ZER

Moderato
mf
74
Moderato
.ERM
1.
2.
A. ZER

p
Allegro

mf
1.
A. ZER
mf
Andante
2.

Aadaki ezgileri sadece nota srelerini gz nnde bulundurarak okuyunuz.
10
11
12
75
13

14

15
16

17

18
19
20
76
21

22
23
24

25
26

27

28
29
30
77

Aadaki ezgileri tekrar iaretlerine ve grlk terimlerine uygun olarak okuyunuz.
Mezzo forte: orta kuvvette grlk terimidir.
A. ZER

mf

Allegro
31
1.
2.

. ERM

Allegro
32
mf

mf

Piano: hafif kuvvette grlk terimidir.
Aada fa anahtarnda verilen ezgileri okuyunuz.
33
Moderato
78
. ERM
A. ZER
Andante
34

mf
. ERM
Moderato
35
Forte: kuvvetli anlamnda grlk terimidir.
Moderato
36
. ERM
f
p
1.
2.
mf
1.
2.
37

mf
Moderato
A. ZER
79
44
l gstergesini ifade eder.
44
Moderato
38
A. ZER
mf
1.
2.

1.
mf
2.
Eserin olduka hzl okunacan gsteren hz terimidir.
. ERM

Presto
39
mf

mf
f
Andante (q=80)
40
Bethoven

80

41
42
44
45
43

O. Y. DNER
Largo
46
81
47

48
49

50
51
52

82
Aada verilen uzatma noktas ve uzatma ba ieren ezgileri okuyunuz.
53
A. ZER

Moderato
mf
S. AYDOAN
Moderato
54

1.

2.
1.

2.
. ERM

Moderato
55
mf

83
Moderato
56
Moderato
57

mf
Allegro
M. SUN
Fine
. ERM

84

D.C.
mf
58
. ZGR
Moderato
59
mf
A. ZER
f
mf
Allegro
60

mf
. ZGR
61
Andante
Fine
D.C.
A. ZER
85
62
64
86
63
. ERM
. ERM
A. ZER
65
66
A. ZER
A. ZER
67
. ERM
68
. ERM
87
Aada verilen la minr ezgileri okuyunuz.
A. ZER
Moderato
69

mf

mf
1.
88
. ERM

mf
Allegro
71
A. ZER
Andante
70
2.
Andante
72
mf
73
mf

Moderato
A. ZER
A. ZER
mf
Moderato
74
. ERM
89
Andante
75
mf
Moderato
76
mf
A. ZER

mf
90
A. ZER
mf
Moderato
77
A. ZER
78

mf
p

Adagio
A. ZER
p
mf

S. AYDOAN

Allegretto
79

80
A. ZER
91
81
A. ZER
82
A. ZER
A. ZER
83
92
Aadaki ezgileri on altlk nota kmelerine dikkat ederek okuyunuz.
. ERM
Moderato
84
Alllegro
85
. ERM

1.
2.
93
. ERM
Allegro
86
. ERM
Allegro
87

1.
2.

1.
2.

A. ZER
Allegro
88
mf
mf
p
mf
94
89

p mf
A. ZER
Andante
Andante
90
. ERM
A. ZER
mf

f
mf

Andante
91
mf
95

Fine

. ERM
Moderato
92
D.C.

. ERM
93
94
. ERM
96
A. ZER
95
. ERM
96
97
A. ZER
97
Aada verilen bileik llerde yazlm ezgileri okuyunuz.

A. ZER
mf

Moderato
98
Allegro
99
. ERM
S. AYDOAN
Andantino

mf
100
1.
98

2.
. ERM
Moderato
101
mf
Andante
102
mf

mf
Moderato
103
A. ZER
mf
Fine
. ERM
99
M. SUN
Adagio

mf
104

mf

mf
105

mf

Allegro
mf

Andante
106
A. ZER
. ERM
100
Aada bileik llerde yazlm ezgileri sadece nota srelerini gz nnde bulundurarak
okuyunuz.
O. Y. DNER
107

A. ZER
108
109
FONTANE
101
FONTANE
110

111

112
FONTANE
102
FONTANE
Aada verilen ezgileri lemelere dikkat ederek okuyunuz.

A. ZER
3
3
3
113
mf
3
3

Moderato
M. SUN
Andante
114

mf
3

3
3
3

3
3
3
mf

3
3
3

3
3
3
3
103
115

Moderato
3
3
A. ZER
A. ZER
Andante
116
mf

3
3
3
3
p
mf
3
3
3
3
3
3
mf
A. ZER

Moderato
117
mf
3
3 3 3
104
mf
. ERM
Andante
3
p
3

3
mf
3

3
3
p
1.
2.
3
3
3
3
mf
3
3
3
118
Moderato
119
. ERM
3
3
3
3 3

3
3
3

3

3
3
Adagio
120

3
3
3
. ERM

3
3
3
3
3
3

3
3
3

105
Aadaki lemeli ezgileri sadece nota srelerini gz nnde bulundurarak okuyunuz.
121
. ERM

3
3
3
3
3
3
3
A. ZER
3
3
122
3
3

O. Y. DNER
3
3
3
123

3
3
3
3
3
3
106
. ERM
3
3
3
3
3
3

3
3
124
3
3
3
3
3
. ERM
125

3 3

3
3

3
3
3
3
3
3
3
126
. ERM
3
3

107
Aada verilen ezgileri senkoplu notalara dikkat ederek okuyunuz.

Moderato
127
mf
mf
N. YILMAZ
Allegretto
128
O. Y. DNER

3
3

E. POZZOL

mp

Andantino
129

108
mf
. ERM

Moderato
130
A. ZER
mf
3
1.
2.

3
3
Moderato
131

mf
Andante
132

mf
N. YILMAZ

109
. ZGR
mf
Andante
133
A. ZER

3
mf
Moderato
134
. ERM

Moderato
135
3
3
3
3
3
3

110
Aadaki senkoplu ezgileri sadece nota srelerini gz nnde bulundurarak okuyunuz.
O. Y. DNER
136
137
BONA
BONA

138

111
139
BONA
. ERM
140
141
. ERM

3
3
3

3
3
112
NTE 2
Hseyni ve Krdi Makamlarnda Mziksel Okuma

Aadaki hseyni makamnda yazlan ezgileri okuyunuz.

Allegro
142
LKER ERM

Andante
143
. ERM
3
3
113
A. ZER

Moderato
144
mf
145

Moderato
A. ZER

1.
2.
114
. S. COKUN

146

Andante

Moderato
147
1.

2.
TAMBUR CEML BEY
115

O. Y. DNER
148
3
3
3

O. Y. DNER
3
3
149
150
O. Y. DNER
3 3

3

116
Aadaki krdi makamnda yazlan ezgileri okuyunuz.
Moderato
151

mf
mf
152
. ERM
Fine

1.
2.
SMAL HAKKI BEY
1.
2.
D.C.
117

Moderato
153

mf
A. ZER
mf
. ERM

Moderato
154
Fine

D.C.
118
A. ZER
Andante
mf

f
1.
2.
mf
155
Moderato
A. ZER
mf
156
1.
MURAT DERN
Moderato
157

mf
2.
119

A. ZER
158
A. ZER

159

3

A. ZER
160

120
NTE 1
Do Majr ve La Minrde Mziksel Yazma

retmeninizin alaca do majr ezgileri yaznz.
122
123
retmeninizin alaca tartm cmlelerini yaznz.
124
125
126
127
128
129
130
retmeninizin alaca la minr ezgileri yaznz.
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
NTE 2
Hseyni ve Krdi Makamlarnda Mziksel Yazma

kc ve inici hseyni makam dizisini yaznz.
retmeninizin alaca hseyni ezgileri yaznz.
146
147
148
149
kc ve inici krdi makam dizisini yaznz.
retmeninizin alaca krdi ezgileri yaznz.
150
151
152
153
acem: Trk mziinde, dizein beinci izgisindeki fa sesi.

acemairan: 1. Trk mziinde, dizein birinci aralndaki fa sesi.
2. Trk mziinde bir makam.
adagio: Ar ve gsterili.
allegretto: Moderato ile allegro aras, abukca tempo.
allegro: abuk, canl.
andante: Rahat, yava.
B
bakiye:Trk mziinde drt komaya blnen en kk ikili aralk.

bemol: nne konulduu notay yarm ses pestletiren ses deitirici iaret.
buselik: 1. Trk mziinde, dizein nc izgisindeki si sesi.
byk mcennep: Trk mziinde sekiz koma deerindeki aralk.
C-
argah: 1. Trk mziinde, dizein nc aralndaki do sesi.

D
diyez: nne konulduu notay yarm ses incelten (tizletiren) iaret.

donanm: Dizek zerindeki tonalite veya makama ait deitirici iaretler.
durak: Karar sesi. Geleneksel Trk Mziinde, eseri tonalitenin esas sesinde sona erdiren
karar notas.
dgah: 1. Trk mziinde, dizein ikinci aralndaki la sesi.
E
eksen: Tonik. Dizinin ilk derecesi, diziye adn veren ses.

evi: 1. Trk mziinde dizein beinci izgisindeki fa diyez 4 koma sesi.
F
fine: Mziin sona ermesi gereken yere yazlan terim.

forte: Kuvvetli, gl.
154
gerdaniye: 1. kinci oktav sol sesi.

2. Trk mziinde 16. yzyldan beri kullanlan birleik makam.
H
hseyni: 1. Trk mziinde, dizein drdnc aralndaki mi perdesi.

2. Trk mziinde en ok kullanlan basit makam.
hseyniairan: 1. Trk mziinde, dizein birinci izgisindeki mi sesi.
K
kaba argah: Trk mziinde, dizek zerinde ek izgi ile gsterilen kaln do sesi.
koma: Makamsal mzikte bir tam sesin dokuzda biri. En kk ses birimi.
kromatik: simleri ayn seslerin yarm ton ara ile dizilmeleri.
kk mcennep: Trk mziinde be koma deerindeki aralk.
majr: Byk. Dizideki byk l.

makam: Geleneksel mzikte bir dizinin ileni tarz.
mar: Her trl yry desteklemek, bazen atelemek, gruplar ayn dzende yrtmek
(askeri mar), ulusal birlii glendirmek (ulusal mar), bazen de kederli bir ortam oluturmak iin (cenaze mar gibi) yazlan belirgin ve gl vurgulamal ksa mzik.
mezzoforte: Orta kuvvette.
minr: Kk. Dizide kk l.
muhayyer: 1. Trk mziinde, dizek zerinde ek izgi ile gsterilen ince la sesi.
N
natrel: Bemol veya diyez alm bir notann doal haline dneceini belirten terim.
neva: 1. Trk mziinde dizein drdnc izgisindeki re sesi.
O
oktav: Sekizli aralk
155
perde: Ses derecesi

piyano: Hafif, yumuak sesli
presto: Hzl evik
R
ritm: Tartm
S
sansibl: Yeden. Karar sesinden nceki nota. Dizide yedinci derecedeki ses.
segah: 1. Trk mziinde dizein nc izgisindeki si bemol 1 koma sesi.
T
tanini: Trk mziinde dokuz komadan oluan tam ses.

tonalite: Dizilerin yaplanmasn oluturan kurallar btn.
tonik: Eksen. Dizinin ilk derecesi, diziye adn veren ses.
transpoze: Aktarm. Bir yaptn yazld tondan baka bir tona aralklarn koruyarak tanmas.
triole: leme. Bir vuruun eit zamana blnmesi.
U-
nison: Tek sesli.
vals: 3/4'lk lde dans ve dansn mziine verilen ad.
yeden: Sansibl. Karar sesinden nceki nota. Dizide yedinci derecedeki ses.
156
ACAY, Sefai, Ak Deiimli Tonal ve Makamsal Solfejler, nder Matbaaclk,1. Basm, Ankara 2006.
AKTZE, rkin, Ansiklopedik Mzik Szl, Pan Yaynclk, 1. Basm stanbul, 2003.
BONA, Taksimat Metodu, stanbul, 1985.
CANGAL, Nurhan, Armoni, Arkada Yaynevi, 2. Bask, Ankara 2002.
ALIIR, Feridun, Mzik Dili Szl, Yeni Daarck Yaynlar, Ankara.
ELKKOL, Erdin, Trk Musikisi Bilgileri, F. zsan Matbaaclk, Bursa,2000.
DANHAUSER,A., ev. lhan Baran, Temel Mzik Kurallar, nder Matbaas, Ankara, 1997.
EGEMEN, Hseyin, Sistematik Solfej Eitimi, Bemol Mzik Yaynlar, 1. Bask, stanbul,2003.
FONTAINE, Ferdinand, Trait Pretique du Rythme Mesur, Editions Henry Lemoine, Paris.
HACIEV, Parakev, ev. Ahter Destan, Pan Yaynclk, 2. Basm, stanbul, 2005.
KALENDER, Cemalettin- KESKN, Levent, Temel Balama Eitimi, Arkada Yaynevi, Ankara, 2003.
KROLYI, Ott, ev. Mehmet, Nemutlu, Mzie Giri, Pan Yaynclk, 2. Basm, stanbul, 1996.
ZELK, Sadk, Mzikal Dikte ve Solfej, Bakent Matbaaclk, 1. Bask, Ankara, 2003.
ZDEMR, Memduh, Armoni, Kanylmaz Matbaaclk, zmir, 2001.
ZGR; lk, Aydoan, Salih, Mziksel itme Okuma Eitimi ve Kuram 1. Kitap, Szkesen Matbaas,
3. Bask, Ankara, 2004.
ZKAN, . Hakk, Trk Musikisi, Nazariyat ve Usulleri, tken Neriyat, 8. Basm, stanbul, 2006.
SAY, Ahmet, Mziin Kitab, Mzik Ansiklopedisi Yaynlar, 1. Basm, Ankara, 2001.
SIGNELL; Karl L. ev. lhami Gken, Yap Kredi Yaynlar, stanbul, 2006.
SUN, Muammer, Temel Mzik Eitimi, Yurt Renkleri Yaynevi, Ankara, 1998.
SUN, Muammer, Solfej 1, Sun Yaynevi, 1. Basm, Ankara, 2004.
SUN, Muammer- MUNZUR, Metin, Aralk Bilgisi, Sun Yaynevi, 1. Basm, Ankara, 2006.
TABAKOLU, Vicdan, Bona Mzik Teorisi, Yeni Daarck Yaynlar, Ankara.
TDK, Trke Szlk, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara, 1998.
TDK, Yazm Klavuzu, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara, 2004.
ULU, Murat zden, Mzik Szl, Yurt Renkleri Yaynevi, 2002.
157

Müziksel Işitme 9 Sınavı

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Müziksel Işitme 9 Sınavı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GZEL SANATLAR VE SPOR LSELER

MLL ETM BAKANLII YAYINLARI...................................................................................: 4934

: Yrd. Do. Dr. Erol DEMRBATIR

Program Gelitirme Uzman

lme ve Deerlendirme Uzman

Grsel Tasarm Uzman

Mill Eitim Bakanl, Talim ve Terbiye Kurulu'nun 16.07.2010 gn ve 4881 sayl

MUSTAFA KEMAL ATATURK

MZK ARET VE TERMLER

Mzik Yazmak in Kullanlan aretler

Temel Nota ve Sus Deerleri

Birlik Nota ve Sus................................................................................... 8

Doal ller (Basit ller) ............................................................... 18

TONAL VE MAKAMSAL MZK

Majr Minr Diziler................................................................................ 40

Makamsal Mzie Giri ....................................................................... 59

MZKSEL OKUMA (SOLFEJ - BONA)

Do Majr ve La Minrde Mziksel Okuma

Hseyni ve Krdi Makamlarnda Mziksel Okuma

MZKSEL YAZMA (DKTE)

Do Majr ve La Minrde Mziksel Yazma

Hseyni ve Krdi Makamlarnda Mziksel Yazma

Mziksel Okuma (Solfej)

Mziksel Okuma (Bona)

Mziksel Yazma (Dikte)

Mzik Yazmak in Kullanlan aretler

Ses Deitirici aretler

Trafik iaret ve terimlerinin olmad bir ehirde yaanabilecek aksaklklar syleyiniz.

Dizein her izgisi ve her aral birer basamaktr.

Aadaki dizeklere sol, fa ve do anahtar iziniz.

Aadaki notalarn biimlerini, dizekteki yerlerini inceleyerek doru olanlar iaretleyiniz.

iareti, bir nceki lnn tekrar edileceini gsterir.

Bir eserin bittiini belirtmek iin sonuna

Ses Deitirici aretler

Ses deitirici iaretlerin yazlna rnekler aada verilmitir.

2. Aadaki seslerin adn yaznz.

2. Aadakilerden hangisi yineleme iareti deildir?

3. Verilen dizekte tekrar iaretleri uygulandnda aadakilerden hangisi doru olur?

4. Aadaki ses deitirici iaretlerin hangisinin yazl dorudur.

Temel Nota ve Sus Deerleri

Sekizlik Nota ve Sus

kilik Nota ve Sus

On Altlk Nota ve Sus

Drtlk Nota ve Sus

Otuz kilik Nota ve Sus Uzatma Ba

Birlik Nota ve Sus

kilik Nota ve Sus

Drtlk Nota ve Sus

Sekizlik Nota ve Sus

On Altlk Nota ve Sus

Otuz kilik Nota ve Sus

otuz ikilik sus

Nota ve sus iaretlerinin sreleri birbirleriyle matematiksel bir oran iindedir.

Drtlk iinde yazlm on altlk nota kmeleri, farkl biimlerde bulunabilirler.

Drtlk deerin ilk

Aadaki ses ieren ezgileri okuyunuz.

Mziksel okuma almalarnda bu iaretin grld yerlerde soluk alnr.

2. Aadaki notalar rnekteki gibi otuz ikilik notalarla yaznz.

2. Aadaki be ses ieren ezgileri okuyunuz.

Nota ve sus deerleri ile ilgili solfejler: 1-9, 84-87

noktal birlik nota

noktal drtlk nota

noktal ikilik nota