Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng

nghieäp
SÔÛ KHOA HOÏC, COÂNG NGHEÄ VAØ MOÂI TRÖÔØNG
THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH

SOÅ TAY HÖÔÙNG DAÃN

XÖÛ LYÙ OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG
TRONG SAÛN XUAÁT TIEÅU THUÛ COÂNG
NGHIEÄP

Taäp 5 :
XÖÛ LYÙ OÂ NHIEÃM
NGAØNH NAÁU ÑUÙC KIM LOAÏI

\]\] Thaønh phoá Hoà Chí Minh 1998 \]\]

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 1

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp

MUÏC LUÏC
MUÏC LUÏC 1
LÔØI NOÙI ÑAÀU 2
1. CAÙC VAÁN ÑEÀ MOÂI TRÖÔØNG CUÛA NGAØNH NAÁU ÑUÙC KIM 3
LOAÏI TIEÅU THUÛ COÂNG NGHIEÄP
1.1 Sô ñoà coâng ngheä naáu ñuùc kim loaïi hieän taïi 3
1.2 Caùc taùc nhaân gaây oâ nhieãm chính 4
2. CAÙC GIAÛI PHAÙP XÖÛ LYÙ OÂ NHIEÃM 5
2.1 Bieän phaùp caûi tieán coâng ngheä naáu ñuùc 5
2.2 Bieän phaùp xöû lyù khí thaûi 14
3. CAÙC GIAÛI PHAÙP XÖÛ LYÙ THÖÏC TIEÃN 16
4. GIAÙ CAÛ VAØ NGUOÀN CUNG CAÁP VAÄT TÖ CHÍNH 19
5. DANH MUÏC CAÙC ÑÔN VÒ TÖ VAÁN 21

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 2

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp

LÔØI NOÙI ÑAÀU

T rong nhöõng naêm qua toác ñoä taêng tröôûng bình quaân giaù trò toång saûn
löôïng coâng nghieäp taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaït möùc 14%
naêm, trong ñoù saûn xuaát kim loaïi ñaït khaù cao laø 26% naêm, do vaäy söï toàn taïi vaø
phaùt trieån cuûa ngaønh naáu ñuùc kim loaïi coù yù nghóa lôùn. Tuy nhieân, naáu ñuùc kim
loaïi laø ngaønh coù taûi löôïng oâ nhieãm raát cao, ñaëc bieät laø thaûi ra nhieàu khoùi, buïi;
vieäc khaéc phuïc caùc taùc nhaân gaây oâ nhieãm treân nhaèm baûo ñaûm ñieàu kieän laøm
vieäc cho ngöôøi lao ñoäng vaø baûo veä moâi tröôøng chung laø caàn thieát cho söï phaùt
trieån beàn vöõng.

Taøi lieäu trình baøy caùc keát quaû nghieân cöùu xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng phuø
hôïp vôùi ñieàu kieän hieän nay cuûa caùc cô sôû naáu ñuùc kim loaïi tieåu thuû coâng nghieäp
taïi TP.HCM, bao goàm caùc bieän phaùp xöû lyù taïi nguoàn vaø xöû lyù sau nguoàn. Trong
ñoù löïa choïn höôùng hoaøn thieän coâng ngheä naáu luyeän kim loaïi nhaèm naâng cao
naêng suaát, chaát löôïng saûn phaåm, giaûm tieâu hao naêng löôïng, chi phí saûn xuaát vaø
haïn cheá toái ña oâ nhieãm phaùt sinh ñeå laøm nheï khaâu xöû lyù khí thaûi tieáp theo.

Taøi lieäu naøy laø moät phaàn cuûa “Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi
tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp taïi TP. HCM ”.

CHUÛ TRÌ : PGS.TS. NGUYEÃN THIEÄN NHAÂN

BIEÂN SOAÏN : GS.TS. PHAÏM PHOÁ

ThS. LEÂ VAÊN LÖÕ
PTS. ÑAËNG VUÕ NGOAÏN
ThS. HUYØNH PHUÙ

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 3

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
1. CAÙC VAÁN ÑEÀ MOÂI TRÖÔØNG CUÛA NGAØNH NAÁU ÑUÙC

KIM LOAÏI TIEÅU THUÛ COÂNG NGHIEÄP

1.1 SÔ ÑOÀ COÂNG NGHEÄ NAÁU ÑUÙC KIM LOAÏI HIEÄN TAÏI

Hieän nay, caùc cô sôû tieåu thuû coâng nghieäp taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh
thöôøng naáu ñuùc kim loaïi theo quy trình coâng ngheä nhö sau:

SÔ ÑOÀ COÂNG NGHEÄ NAÁU ÑUÙC KIM LOAÏI HIEÄN TAÏI

(SÔ ÑOÀ)

Ñaëc ñieåm cuûa coâng ngheä naáu ñuùc hieän taïi:

- Khaâu chuaån bò nguyeân lieäu khoâng ñöôïc chuù troïng, ñieàu naøy seõ laøm phöùc taïp
khaâu naáu luyeän, laøm tieâu toán theâm nhieàu nhieân lieäu ñeå ñoát chaùy caùc taïp
chaát laãn trong nguyeân lieäu vaø bieán chuùng thaønh caùc loaïi khoùi, buïi ñoäc haïi.
- Söû duïng caùc loaïi nhieân lieäu gaây oâ nhieãm nhieàu nhö than, daàu F.O, cuûi.
- Coâng ñoaïn naáu chaûy vaø tinh luyeän ñöôïc tieán haønh treân cuøng moät thieát bò loø
neân keùm hieäu quaû veà kyõ thuaät vaø kinh teá, ñoàng thôøi gaây khoù khaên cho vieäc
xöû lyù oâ nhieãm.
- Khoâng söû duïng chaát trôï dung naáu luyeän hoaëc söû duïng khoâng ñuùng chuûng
loaïi, thaønh phaàn hoaëc soá löôïng; ñieàu naøy laøm taêng löôïng chaùy hao do coù
theâm nhieàu kim loaïi nguyeân lieäu bò ñoát chaùy thaønh caùc loaïi khí ñoäc haïi laøm
oâ nhieãm khoâng khí vaø quaù trình treân cuõng laøm taêng tieâu hao nhieân lieäu.

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 4

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
1.2 CAÙC TAÙC NHAÂN GAÂY OÂ NHIEÃM CHÍNH
Coâng ñoaïn Caùc chaát thaûi chính
CHUAÅN - Buïi, daàu môõ, ñaát caùt, seùt
BÒ ræ, boät oxyt kim loaïi …
PHEÁ LIEÄU - Khí thaûi do ñoát sôn, cao
su, nhöïa.
- Nöôùc thaûi kieàm, axit
- Khí thaûi CO, SO2 , NOx,
ÑOÁT boà hoùng, tro buïi. . .
NHIEÂN - Nhieät vaø tieáng oàn cuûa
LIEÄU moâ tô, quaït gioù, hieän
töôïng chaùy noå
NAÁU - Hôi kim loaïi: chì, thieác,
CHAÛY keõm, antimoan. . .
KIM LOAÏI - Buïi vaø caùc oxit kim loaïi
- OÂ nhieãm nhieät
TINH - Hôi kim loaïi, hôi muoái
LUYEÄN vaø caùc hôïp chaát Halogen
KIM LOAÏI trong trôï dung nhö KCl,
Na3AlF6, CaF2 …
- Nhieät, buïi oxit kim loaïi
ÑUÙC - Buïi, hôi noùng, hôi nöôùc
SAÛN - Chaùy caùc hoaù chaát cuûa
PHAÅM hoãn hôïp laøm khuoân, sôn
khuoân
THAÙO DÔÕ - Buïi SiO2 , MgO,Al2O3…
KHUOÂN - Tieáng oàn do thieát bò phaù
khuoân, laøm saïch vaät ñuùc
- Chaát thaûi raén: xæ , baõ kim
XÖÛ LYÙ loaïi
THU HOÀI - Buïi vaø khí thaûi ñoäc haïi
coù nhieät ñoä cao .
Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi
Taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng
Tieáng oàn, khí thaûi vaø buïi taùc ñoäng
ñeán khu vöïc saûn xuaát vaø laân caän, aûnh
höôûng heä hoâ haáp, beänh ngoaøi da, gaây
oâ nhieãm nöôùc ngaàm, heä thoáng coáng
raõnh. , aûnh höôûng thính giaùc
Gaây ngaït thôû, ñau ñaàu, uø tai, dò öùng
vaø vieäm da, toån thöông maét, sang
chaán giaùc maïc, giaûm chöùc naêng hoâ
haáp, beänh phoåi traàm troïng.
AÊn moøn thieát bò, gaây möa axit.
Gaây ngaït thôû, cay maét, vieâm hoïng,
muøi khoù chòu, giaûm söùc khoeû lao
ñoäng, laøm hö haïi caùc coâng trình.
Gaây ngoä ñoäc, aûnh höôûng ñöôøng hoâ
haáp, maét vaø da, taùc ñoäng xaáu ñeán
cöôøng ñoä lao ñoäng, aûnh höôûng daân
cö xung quanh
AÊn moøn vaø laøm hö hoûng thieát bò .
Aûnh höôûng ñeán phoåi, maét vaø laâu
ngaøy gaây vieâm da.
Muøi khoù chòu do caùc hoaù chaát chaùy
khi roùt khuoân.
Gaây beänh veà maét, phoåi, ngoaøi da.
Tieáng oàn laøm giaûm thính giaùc, aûnh
höôûng söùc khoûe ngöôøi lao ñoäng.
Caùc beänh veà hoâ haáp, ngoaøi da vaø aûnh
höôûng tröïc tieáp tôùi daân cö xung
quanh .
OÂ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm, hö haïi
ñöôøng coáng.
5
 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
2. CAÙC GIAÛI PHAÙP XÖÛ LYÙ OÂ NHIEÃM

2.1 BIEÄN PHAÙP CAÛI TIEÁN COÂNG NGHEÄ NAÁU ÑUÙC

Sô ñoà coâng ngheä naáu ñuùc caûi tieán nhö sau seõ giuùp caùc cô sôû naâng cao
naêng suaát, taêng chaát löôïng saûn phaåm, laøm giaûm tieâu hao naêng löôïng, giaûm chi
phí saûn xuaát vaø ñoàng thôøi cuõng laøm giaûm löôïng oâ nhieãm phaùt sinh:

2.1.1 Sô ñoà coâng ngheä naáu ñuùc kim loaïi caûi tieán

(SÔ ÑOÀ COÂNG NGHEÄ NAÁU ÑUÙC KIM LOAÏI CAÛI TIEÁN)
2.1.2 Ñaëc ñieåm coâng ngheä naáu ñuùc caûi tieán

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 6

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
1. Phaân loaïi nguyeân lieäu

Nguyeân lieäu mua veà caàn ñöôïc taùch rieâng thaønh ba nhoùm nhö sau:
- Nhoùm nguyeân lieäu saïch: kim loaïi thoûi thöông phaåm.
- Nhoùm nguyeân lieäu xaùc ñònh: naém ñöôïc nguoàn goác vaø thaønh phaàn hoùa hoïc,
nhö caùc reûo thöøa, phoi tieän, ba via cuûa qui trình saûn xuaát, caùc pheá lieäu voû
lon bia, daây ñieän vaø hoài lieäu.
- Nhoùm nguyeân lieäu khoâng xaùc ñònh: khoâng roõ nguoàn goác vaø thaønh phaàn hoùa
hoïc (ñoà laïp xoong). Nhoùm nguyeân lieäu naøy caàn ñöôïc xöû lyù sô boä.

2. Xöû lyù sô boä

Nhoùm nguyeân lieäu khoâng xaùc ñònh thöôøng coù laãn nhieàu taïp chaát coù haïi
cho quaù trình naáu luyeän nhö: kim loaïi taïp, daàu môõ, nöôùc, buïi, ñaát … Caùc taïp
chaát treân khoâng chæ laøm tieâu hao nhieàu nhieân lieäu khi naáu, laøm giaûm chaát löôïng
kim loaïi thaønh phaåm maø coøn laøm phaùt sinh nhieàu loaïi hôi khí thaûi ñoäc haïi, gaây oâ
nhieãm moâi tröôøng. Do ñoù, nhoùm nguyeân lieäu khoâng xaùc ñònh caàn ñöôïc xöû lyù sô
boä baèng caùch phaân loaïi, laøm saïch, saáy, ñoùng baùnh vaø baûo quaûn thích hôïp.

Vieäc xöû lyù sô boä seõ giuùp:

- Ñaûm baûo thöïc thu kim loaïi cao, ít chaùy hao.

- Naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng saûn phaåm.
- Giaûm phaùt sinh hôi khí thaûi ñoäc haïi.
Vieäc phaân loaïi vaø sô cheá coù theå toán theâm chi phí lao ñoäng vaø chieám theâm
maët baèng, tuy nhieân caùi lôïi vaãn lôùn hôn. Ví duï trong tröôøng hôïp naáu pheá lieäu
nhoâm: pheá lieäu thaät khoâ hieäu suaát thu hoài nhoâm coù theå ñaït 90– 92%, neáu ñoä aåm
laø 20% thì hieäu suaát thu hoài chæ coøn 68– 70%. Phaàn khoâng thu hoài ñöôïc seõ ñi
vaøo xæ, taïo ra caùc chaát thaûi raén hoaëc bay hôi gaây oâ nhieãm khoâng khí.

Phaân loaïi pheá lieäu baèng tay theo kinh nghieäm, goàm caùc böôùc:

• Caùc pheá lieäu coù khoái löôïng lôùn caàn ñem ñi phaân tích thaønh phaàn hoùa hoïc.
• Taùch cô hoïc caùc pheá lieäu coù dính ñaát, buïi, caùc pheá lieäu coù boïc nhöïa, loaïi boû
caùc phaàn coù kim loaïi khoâng caàn thieát …
• Laøm saïch daàu môõ, sôn.

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 7

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
• Laøm khoâ pheá lieäu baèng phôi naéng hoaëc saáy ôû 1000C.
• Caùc pheá lieäu daïng reûo, lon, ñaàu maåu, phoi … caàn ñem ñoùng baùnh côõ 2–3 kg,
khoái löôïng rieâng phaûi ñaït 1.5 kg/dm3
• Baûo quaûn nguyeân lieäu ôû kho coù maùi che, khoâ raùo. Vôùi ñaëc ñieåm khí haäu
noùng vaø aåm cuûa TP.HCM , khoâng neân ñeå pheá lieäu trong kho laâu quaù 2 tuaàn.
Tröôøng hôïp löôïng pheá lieäu quaù lôùn, caàn phaûi naáu ra thoûi taùi sinh.
• Vieäc coâ pheá lieäu thaønh thoûi laø coâng ngheä ñaùng khuyeán khích, vì noù naâng
cao chaát löôïng thaønh phaåm, naâng cao hieäu suaát thu hoài kim loaïi vaø giaûm
thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng. Coâng ngheä naøy tuy coù taêng chi phí naêng löôïng,
nhöng lôïi ích toaøn cuïc lôùn hôn raát nhieàu. Caùc cô sôû coâ nhoâm thoûi neân ñaët ôû
caùc nôi xa khu daân cö, söû duïng caùc nguoàn naêng löôïng reû tieàn nhö daàu FO ,
than ñaù … Caùc cô sôû naáu ñuùc ôû noäi thaønh chæ neân söû duïng caùc nguyeân lieäu
saïch , ñaõ qua xöû lyù nhaèm traùnh oâ nhieãm khu daân cö.

3. Trôï dung

Trôï dung (bao goàm trôï dung che phuû vaø trôï dung tinh luyeän) coù taùc duïng
raát quan troïng:

- Baûo veä kim loaïi loûng traùnh ñöôïc söï taùc ñoäng vaø xaâm nhaäp cuûa khí.
- Khöû moät soá taïp chaát coù haïi trong kim loaïi loûng.
- Giaûm möùc ñoä bay hôi cuûa kim loaïi ôû nhieät ñoä cao, tieát kieäm naêng löôïng nhieät.

ÔÛ TP.HCM , caùc cô sôû ñuùc nhoû thöôøng khoâng söû duïng trôï dung hoaëc söû
duïng khoâng ñuùng. Ñieàu ñoù laø khoâng hôïp lyù, vì noù taêng tyû leä kim loaïi bay hôi
hoaëc ñi vaøo xæ , gaây oâ nhieãm khoâng khí.

Ñoái vôùi tröôøng hôïp naáu ñuùc nhoâm thì haàu heát caùc trôï dung ñeàu laø caùc
muoái cuûa Halogenua nhö Nacl , KCl , CaF2 , Na3AlF6 … Tuøy coâng ngheä vaø thieát
bò naáu ñuùc maø tyû leä trôï dung cho vaøo khaùc nhau, thöôøng löôïng trôï dung chieám
10 – 15% troïng löôïng kim loaïi loûng. Löôïng trôï dung cho quaù ít seõ khoâng coù taùc
duïng che phuû vaø tinh luyeän , coøn cho quaù nhieàu seõ laõng phí vaø caùc Halogenua
bay hôi seõ gaây oâ nhieãm khoâng khí. Caùc hôi Clorua coù theå gaây vieâm khí quaûn ,
aûnh höôûng ñeán heä hoâ haáp vaø laøm aên moøn caùc keát caáu kim loaïi xung quanh.

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 8

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
MOÄT SOÁ TRÔÏ DUNG DUØNG KHI ÑUÙC NHOÂM VAØ HÔÏP KIM NHOÂM:

THAØNH PHAÀN TRÔÏ DUNG (%) COÂNG DUÏNG

11,5 KCl + 56,5 NaCl + 7 Na3AlF6 + 25 NaF Trôï dung toång hôïp duøng khi
10 KCl + 50 NaCl + 10 Na3AlF6 + 30 NaF naáu hôïp kim nhoâm Silic

45 NaCl + 15 Na3AlF6 + 40 NaF

45 KCl + 55 NaCl
37 KCl + 50 NaCl + 6,6 Na3AlF6
+ 6,4 KCl .MgCl2
42- 46 KCl + 43- 47 NaCl + 7- 15 Na3AlF67
47 KCl + 30 NaCl + 23 NaAlF6
60 KCl .MgCl2 + 40 CaF2
10 CaCl2 + 80 MgCl2 . KCl + 10 BaCl2
Trôï dung che phuû ñoái vôùi moïi
loaïi hôïp kim nhoâm, tröø hôïp kim
nhoâm– magieâ
Trôï dung tinh luyeän ñoái vôùi
moïi hôïp kim nhoâm, tröø hôïp
kim nhoâm – magieâ
Trôï dung tinh luyeän hôïp kim
nhoâm– magieâ

80 MgCl2 . KCl + 20 CaF2 Trôï dung che phuû hôïp kim

85 MgCl2 . KCl + 15 MgF2 nhoâm– magieâ

4. Phoái lieäu naáu luyeän

- Tính toaùn phoái lieäu nhaèm taïo ra hôïp kim coù thaønh phaàn vaø cô tính theo yeâu
caàu sau khi naáu luyeän.
- Phoái lieäu bao goàm: kim loaïi thoûi (saïch), pheá lieäu vaø hôïp kim trung gian.

Thaønh phaàn phoái lieäu phuï thuoäc vaøo nguyeân lieäu, thieát bò vaø coâng ngheä
naáu luyeän, cuõng nhö tính chaát cô lyù cuûa hôïp kim thu ñöôïc.

5. Coâng ngheä naáu luyeän

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 9

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
- Naáu chaûy: nhaèm chuyeån nguyeân lieäu thaønh kim loaïi loûng döôùi taùc duïng cuûa
nhieät ñoä cao trong loø. Naáu chaûy kim loaïi öu tieân quan taâm ñeán naêng suaát vaø
löôïng tieâu hao nhieân lieäu.
- Tinh luyeän: nhaèm loaïi boû caùc taïp chaát coù haïi trong kim loaïi loûng aûnh höôûng
xaáu tôùi cô lyù tính cuûa vaät lieäu. Quaù trình tinh luyeän öu tieân quan taâm ñoä
chính xaùc vaø oån ñònh cuûa nhieät ñoä loø, do ñoù phaûi ñöôïc tieán haønh trong caùc loø
chuyeân duïng.

6. Loø naáu luyeän

- Loø naáu luyeän kim loaïi raát ña daïng, loø naáu aûnh höôûng lôùn tôùi naêng suaát, chaát
löôïng kim loaïi vaø oâ nhieãm moâi tröôøng. Hieän trong ngaønh naáu ñuùc kim loaïi,
loø vaø thieát bò ñoát laïc haäu neân tieâu hao nhieàu nhieân lieäu, giaûm naêng suaát vaø
chaát löôïng kim loaïi naáu, sinh nhieàu chaát thaûi ñoäc haïi.
- Ña soá caùc loø söû duïng nhieân lieäu raén (than ñaù, than caùm), nhieân lieäu loûng
(daàu FO, DO) khi chaùy sinh ra nhieàu chaát oâ nhieãm khoâng khí (CO, SO2,
NOx, boà hoùng, buïi. . .)
- Naêm 1999 Petro Vietnam baét ñaàu cung caáp khí hoaù loûng (gas LPG ), giaù reû
hôn raát nhieàu so vôùi gas nhaäp ngoaïi hieän nay treân thò tröôøng (150 USD so
vôùi hieän nay laø 450 - 485 USD/taán LPG nhaäp ngoaïi). Söû duïng nguoàn khí
hoaù loûng cuûa chuùng ta saûn xuaát vöøa taän duïng nguoàn nhieân lieäu quí baùu, saün
coù, vöøa coù ñaït hieäu quaû veà kinh teá, kyõ thuaät vaø moâi tröôøng.

7. Ñuùc phoâi

- Laø quaù trình taïo hình kim loaïi theo hình daïng vaø kích thöôùc yeâu caàu trong
caùc khuoân ñuùc, coù hai loaïi khuoân ñuùc thoâng duïng: khuoân caùt vaø khuoân kim
loaïi.
- Vaät lieäu laøm khuoân, chaát sôn khuoân vaø khaâu chuaån bò ñuùc coù aûnh höôûng lôùn
ñeán chaát löôïng phoâi thu ñöôïc.

Qui trình coâng ngheä naáu ñuùc kim loaïi ñeà xuaát treân ñaây, neáu ñöôïc aùp duïng
moät caùch ñuùng ñaén vaø ñoàng boä seõ haïn cheá ñöôïc moät löôïng lôùn khí buïi thaûi sinh

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 10

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
ra, ñieàu naøy vöøa mang laïi hieäu quûa kinh teá vöøa goùp phaàn laøm giaûm nheï khaâu xöû
lyù oâ nhieãm sau ñoù.

2.1.3 Loø naáu nhoâm

1. Loø naáu nhoâm hieän taïi

Hieän nay, caùc loø naáu nhoâm ñöôïc söû duïng phoå bieán trong ngaønh naáu ñuùc
kim loaïi tieåu thuû coâng nghieäp coù nhöõng ñaëc ñieåm chính sau :

- Loø daïng noài naáu tröïc tieáp töø ngoïn löûa ñoát chaùy nhieân lieäu.
- Loø coù keát caáu nhoû, ñôn giaûn, ñöôïc xaây döïng baèng gaïch chòu löûa samoát B .
- Naêng suaát loø khoâng lôùn : töø 100 – 200 kg/giôø
- Nhieân lieäu söû duïng : daàu naëng FO

Öu ñieåm

- Keát caáu loø ñôn giaûn, deã cheá taïo vaø söû duïng caùc vaät lieäu thöôøng neân giaù thaønh
reû.
- Loø chieám ít dieän tích maët baèng neân deã phuø hôïp vôùi qui moâ saûn xuaát tieåu thuû
coâng nghieäp .
- Vaän haønh ñôn giaûn, quaù trình naáu nhanh vaø goïn, phuø hôïp vôùi qui moâ saûn
xuaát nhoû.

Nhöôïc ñieåm

- Nhoâm bò oxy hoùa (chaùy) maïnh meõ bôûi caùch ñoát tröïc tieáp ôû nhieät ñoä cao, cöûa
loø môû vaø moâi tröôøng chaùy coù dö nhieàu oxy.
- Nhoâm deã bò nhieãm baån bôûi taïp chaát hoøa tan töø gaïch xaây loø vaøo kim loaïi
loûng, ñaëc bieät laø SiO2, phöông phaùp naáu tröïc tieáp deã laøm nhoâm loûng bò haáp
thuï khí (H2, CO, N2…)
- Hieäu suaát söû duïng nhieät cuûa loø thaáp do khoùi thaûi thoaùt ra coù nhieät ñoä cao vaø
maát nhieät qua theå xaây cuûa loø .

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 11

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
- Loø khoâng coù buoàng ñoát rieâng neân nhieân lieäu chaùy khoâng hoaøn toaøn taïo ra
nhieàu khí ñoäc CO vaø toån thaát nhieân lieäu taêng .
- Duøng daàu FO coù haøm löôïng löu huyønh cao (~ 3%) : phaùt sinh ra nhieàu khí
SO2 trong khí thaûi.
- Sinh nhieàu buïi do theo nguyeân lieäu taïp ñöa vaøo loø cuøng vôùi tro, muoäi töø
nhieân lieäu khi chaùy .
- Haàu heát caùc loø naáu nhoâm ñeàu khoâng coù thieát bò xöû lyù khí thaûi, neân möùc ñoä
gaây oâ nhieãm phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo coâng ngheä naáu luyeän vaø heä thoáng
thoaùt khoùi .

2. Ñeà xuaát loø caûi tieán

Nhaèm naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng saûn phaåm, taêng hieäu quaû kinh teá
vaø haïn cheá möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng, ñeà nghò thieát keá loø naáu nhoâm caûi tieán
nhö hình 1.

Ñaëc ñieåm:

- Loø caûi tieán ñöôïc xaây döïng treân cô sôû cuûa loø naáu nhoâm hieän haønh, taän duïng
moät phaàn cuûa keát caáu loø cuõ . Loø coù teân goïi laø LOØ BUOÀNG ÑÖÙNG.
- Loø coù buoàng ñoát rieâng ñeå quaù trình chaùy nhieân lieäu ñöôïc thöïc hieän trieät ñeå,
nhieät ñoä cao cuûa ngoïn löûa truyeàn tröïc tieáp cho nhoâm ñaõ chaûy loûng trong
phaàn noài loø.
- Nguyeân lieäu tröôùc khi naáu chaûy ñöôïc saáy vaø nung noùng sô boä baèng khí thaûi
thoaùt ra töø buoàng loø, vöøa taän duïng nhieät vöøa giaûm chaùy hao nguyeân lieäu.
- Nguyeân taéc naáu “ nung nhanh, nhuùng chìm ” nhaèm ñaûm baûo naêng suaát vaø
hieäu suaát naáu nhoâm cao.
- Duøng nhieân lieäu daàu DO coù haøm löôïng löu huyønh thaáp.
- Söû duïng moû ñoát nhieân lieäu ñöôïc caûi tieán phuø hôïp ñeå ñoát chaùy hoaøn toaøn
nhieân lieäu vaø laøm vieäc vôùi hieäu suaát cao nhaát.
- Coù trang bò boä ño nhieät ñoä loø ñeå duy trì nhieät ñoä naáu toái öu vaø chænh toác ñoä
naáu chaûy nhoâm.
- Söû duïng vaät lieäu chòu löûa cao alumin : theå xaây ít bò aên moøn vaø ñöa taïp chaát
vaøo nhoâm loûng.
- Heä thoáng thoaùt khoùi ñöôïc cöôøng hoùa nhaèm ñaùp öùng coâng ngheä naáu luyeän vaø

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 12

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
giaûm möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng.
- Coù theå töï ñoäng hoùa ñieàu khieån nhieät ñoä loø vaø söï chaùy cuûa nhieân lieäu deã
daøng.
- Loø caûi tieán ñöôïc thöïc hieän trong thôøi gian ngaén vaø taän duïng nhieàu phaàn
thieát bò cuõ, saün coù cuûa cô sôû neân giaûm chi phí ñaàu tö .

Hình 1: LOØ BUOÀNG ÑÖÙNG NAÁU NHOÂM

2.2 BIEÄN PHAÙP XÖÛ LYÙ KHÍ THAÛI

Sau khi ñaõ thöïc hieän caùc bieän phaùp neâu treân, löôïng khoùi buïi thaûi phaùt
sinh khi naáu ñuùc kim loaïi giaûm khaù nhieàu, tuy vaäy, ñeå coù theå ñaûm baûo caùc yeâu
caàu cao hôn veà chaát löôïng moâi tröôøng, khí thaûi cuûa loø naáu luyeän kim loaïi caàn
phaûi ñöôïc xöû lyù boå sung.

Khí thaûi cuûa loø naáu luyeän kim loaïi coù ñaëc ñieåm sau: nhieät ñoä cao, buïi
coù ñoä phaân taùn cao, chöùa caû caùc hôi kim loaïi vaø khí ñoäc haïi, vì vaäy thieát bò xöû lyù
khí thaûi phaûi ñaùp öùng caùc yeâu caàu sau :

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 13

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
- Thieát bò phaûi laøm vieäc ôû nhieät ñoä cao cuûa khoùi thaûi
- Hieäu suaát thu hoài ñöôïc buïi thaûi cao
- Caáu taïo ñôn giaûn, deã laép ñaët vaø chieám dieän tích nhoû
- Ñaàu tö cheá taïo vaø chi phí vaän haønh thieát bò thaáp

Treân cô sôû ñaëc thuø cuûa ngaønh naáu ñuùc kim loaïi coù theå ñeà xuaát löïa choïn
caùc loaïi thieát bò xöû lyù khí thaûi sau :

2.2.1 Xöû lyù buïi trong thieát bò Xiclon

- Öu ñieåm : caáu taïo ñôn giaûn, giaù thaønh thaáp, trôû löïc thieát bò khoâng lôùn neân ít
toán naêng löôïng, hieäu suaát loïc buïi töông ñoái cao, hieäu quaû khi nhieät ñoä khoùi
thaûi cao, khoâng gian laép ñaët nhoû.
- Ñeà xuaát loaïi Xiclon kieåu NHIO GAS kyù hieäu SN-15, laø loaïi Xiclon ñöôïc söû
duïng roäng raõi nhaát trong coâng nghieäp ( Hình 2 ).

ÑAËC TÍNH KYÕ THUAÄT:

- Haøm löôïng buïi lôùn nhaát :1.500 g/m3 - Trôû löïc thieát bò lôùn nhaát: 1.500 N/m2
- Kích thöôùc buïi laøm saïch : ≥ 5 µm - Hieäu suaát laøm saïch buïi : 80 %
- Nhieät ñoä khí caàn laøm saïch : ñeán 3500C - Toác ñoä khí qua Xiclon : 3,5 m/s
(Hình 2: CAÁU TAÏO CUÛA XYCLON)

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 14

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp

2.2.2 Xöû lyù khí buïi trong thieát bò aåm

- Ñoái vôùi caùc cô sôû coù ñuû ñieàu kieän veà kinh phí, thì neân aùp duïng phöông phaùp xöû
lyù trieät ñeå hôn, caû ñoái vôùi caùc khí thaûi ñoäc haïi.
- Thích hôïp hôn caû laø caùc thieát bò : Thaùp röûa roãng, Thaùp röûa coù vaät lieäu ñeäm hay
Thieát bò suûi boït, söû duïng nöôùc hay caùc dung dòch hoùa hoïc ñeå taêng khaû naêng haáp
thuï khí thaûi ñoäc haïi .

3. CAÙC GIAÛI PHAÙP XÖÛ LYÙ THÖÏC TIEÃN

3.1 COÂNG TY CADIVI

Söû duïng heä thoáng loø naáu nhoâm naêng suaát lieân tuïc 1 taán/giôø, cung caáp
nhoâm loûng coù nhieät ñoä chính xaùc cho daây chuyeàn ñuùc- caùn nhoâm lieân tuïc saûn
xuaát daây caùp ñieän. Caûi taïo laïi duøng nhieân lieäu khí hoùa loûng (LPG), giaûm thieåu oâ
nhieãm moâi tröôøng, Trung taâm Nghieân cöùu Vaät lieäu môùi cheá taïo vaø laép ñaët 1995.

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 15

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp

3.2 COÂNG TY NHOÂM KIM HAÈNG

Söû duïng loø uû nhoâm naêng suaát 1.500 kg/meû. Naêm 1996 ñaõ thay loø ñoát cuûi
baèng loø ñoát duøng nhieân lieäu laø daàu D.O vôùi quaù trình ñoát vaø ñieàu chænh nhieät ñoä
loø hoaøn toaøn töï ñoäng. Sau khi caûi taïo giaûm ñöôïc chi phí nhieân lieäu 50%, chaát
löôïng nhoâm uû cao vaø ñoàng ñeàu, ñoàng thôøi giaûm thieåu möùc ñoä phaùt sinh oâ nhieãm.

3.3 XÍ NGHIEÄP LIDOVIT

Söû duïng loø uû theùp daây naêng suaát 1.500 kg/meû. Naêm 1997 ñaõ thay loø ñoát
cuûi baèng loø ñoát duøng nhieân lieäu laø daàu D.O vôùi quaù trình ñoát vaø ñieàu chænh nhieät
ñoä loø hoaøn toaøn töï ñoäng. Sau khi caûi taïo giaûm ñöôïc chi phí nhieân lieäu vaø naâng
cao chaát löôïng theùp uû, ñoàng thôøi giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng.

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 16

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
4. GIAÙ CAÛ VAØ NGUOÀN CUNG CAÁP VAÄT TÖ CHÍNH

BAÛNG DÖÏ TRUØ KINH PHÍ CAÛI TAÏO LOØ

(Loø buoàng ñöùng naáu nhoâm naêng suaát 400 kg/giôø)

TT VAÄT TÖ VAÄT LIEÄU SOÁ THAØNH TIEÀN

THIEÁT BÒ LÖÔÏNG (TRIEÄU ÑOÀNG)
1 Gaïch chòu löûa Cao alumin 1.500 kg 2,5

2 Boät xaây loø Hoãn hôïp samoát 400 kg 0,5

3 Moû ñoát Theùp 1 boä 2,5

4 OÁng khoùi- chuïp huùt Toân 3 ly 300 kg 4,5

5 Heä thoáng caáp daàu - 1 boä 2.0

6 Thieát keá - thi coâng - - 1,5

7 Thueá suaát - 10% 1,5

Toång coäng 15,0

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 17

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
BAÛNG DÖÏ TRUØ KINH PHÍ CAÛI TAÏO HOAØN CHÆNH
MOÄT HEÄ THOÁNG LOØ NAÁU NHOÂM

TT THIEÁT BÒ THAØNH TIEÀN GHI CHUÙ

(TRIEÄU ÑOÀNG)

1 Loø naáu chaûy 15 - Loø caûi taïo

nhoâm
- Naêng suaát 400 kg/giôø, daàu
DO 20 kg/giôø

2 Loø tinh luyeän 15 - Loø noài Graphít

nhoâm
- 250 kg/meû, daàu DO 8 kg/giôø

3 Heä thoáng ñoát 4 - Moû ñoát cao aùp 20 kg/giôø.

daàu DO
- Maùy neùn khí, Moâ tô- quaït gioù.

4 Chuïp-oáng thoaùt 4 - Heä thoáng caûi taïo theo thieát keá

khoùi môùi
- OÁng khoùi cao 12 - 15 m

5 Loïc buïi xyclon 7 - Nguyeân cuïm cheá taïo saün

- n3

6 Boä ño nhieät ñoä 1,5 - Ñoàng hoà chæ thò coù boä ñieàu
chænh nhieät ñoä
- Can ño nhieät

Toång coäng 46,5

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 18

 Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng
nghieäp
5. DANH MUÏC CAÙC ÑÔN VÒ TÖ VAÁN

TT VAÄT TÖ ÑÔN VÒ TÖ VAÁN, CUNG CAÁP

THIEÁT BÒ

- Loø naáu chaûy - Trung taâm Nghieân cöùu Vaät lieäu môùi- Tröôøng
1 - Loø tinh luyeän Ñaïi hoïc Kyõ thuaät- TP.HCM, 268 Lyù Thöôøng
- Boä ñoát nhieân lieäu Kieät, quaän 10, TP. HCM, ÑT : 8650290
- Phaân vieän nghieân cöùu KHKT Baûo hoä lao ñoäng
2 - Xyclon loïc buïi 85 Caùch Maïng Thaùng 8, quaän 1 – ÑT: 8359233
- Xöû lyù khoùi buïi - Coâng ty Thieát bò baûo hoä lao ñoäng 05 Nguyeãn
vaên Nghi – quaän Goø vaáp - ÑT : 8946017
- Trung taâm Coâng ngheä moâi tröôøng vaø Tö vaán
ñaàu tö 7 Ba Gia - Q. Taân Bình - ÑT : 8641762
- Trung taâm coâng ngheä moâi tröôøng (CEFINEA) -
142 Toâ Hieán Thaønh, quaän 10 – ÑT: 8651132
3 Thieát bò ño nhieät - Coâng ty vaät tö khoa hoïc kyõ thuaät 377 Traàn höng
ñoä Ñaïo – quaän 1 - TP. HCM- ÑT : 8355746
- Trung taâm nghieân cöùu vaät lieäu môùi, tröôøng Ñaïi
4 Tö vaán veà coâng hoïc Kyõ thuaät- TP.HCM , 268 Lyù Thöôøng Kieät,
ngheä quaän 10 – ÑT : 8650290
- Trung taâm Coâng ngheä moâi tröôøng vaø Tö vaán
ñaàu tö 7 Ba Gia - Q. Taân Bình - ÑT : 8641762

Ngaønh naáu ñuùc kim loaïi 19