BLM II

C. BETO ARME B ALARI DEERLE DRME

VE GLE DRME R EKLER
R EK 12
S EKLK DZEY YKSEK 6 KATLI BETO ARME
PERDEL / EREVEL B A SSTEM PERFORMA SI I
DORUSAL ELASTK Y TEM
(EDEER DEPREM YK Y TEM)
LE DEERLE DRLMES
12.1. GENEL BNA BLGLER ........................................................................................ II.12/2
12.2. GR .......................................................................................................................... II.12/4
12.3. BNA BLG DZEY ............................................................................................... II.12/4
12.4. ANALZ MODELNN OLUTURULMASI ........................................................... II.12/4
12.4.1. atlam Kesite Ait Eilme Rijitliklerinin Tanmlanmas................................... II.12/5
12.5. HESAP YNTEMNN BELRLENMES ............................................................... II.12/6
12.6. DEPREM YKLERNN BELRLENMES............................................................. II.12/6
12.6.1. Doal Titreim Periyodunun Belirlenmesi .......................................................... II.12/6
12.6.2. Spektral vme Katsaysnn Belirlenmesi............................................................. II.12/7
12.6.3. Edeer Deprem Ykleri...................................................................................... II.12/8
12.7. EDEER DEPREM YKLER ALTINDA ANALZ ............................................ II.12/9
12.8. BETONARME ELEMANLARIN PERFORMANSININ
DEERLENDRLMES ......................................................................................... II.12/11
12.8.1. Tipik Bir Kolonda Performans Deerlendirmesi............................................... II.12/11
12.8.1.1. Kolon Krlma Trnn Belirlenmesi ......................................................... II.12/12
12.8.1.2. Kolon Kesitlerinde Etki/Kapasite Orannn Belirlenmesi .......................... II.12/13
12.8.1.3. Kolonlarda Greli Kat telemelerinin Kontrol ....................................... II.12/15
12.8.1.4. Kolon Performans Deerlendirmesi ........................................................... II.12/16
12.8.2. Tipik Bir Kirite Performans Deerlendirmesi.................................................. II.12/16
12.8.2.1. Kiri Krlma Trnn Belirlenmesi ........................................................... II.12/17
12.8.2.2. Kiri Kesitlerinde Performans Deerlendirmesi ........................................ II.12/18
12.8.3. Tipik Bir Kolon-Kiri Birleim Blgesi Kesme Gvenliinin rdelenmesi ...... II.12/19
12.8.4. Tipik Bir Dikdrtgen Perdede Performans Deerlendirmesi ............................ II.12/20
12.8.4.1. Dikdrtgen Perdede Krlma Trnn Belirlenmesi .................................. II.12/21
12.8.4.2. Dikdrtgen Perdede Kesitlerin Etki/Kapasite Orannn Belirlenmesi ....... II.12/21
12.8.4.3. Dikdrtgen Perdede Greli Kat telemesi Kontrol ................................. II.12/23
12.8.4.4. Dikdrtgen Perde Performans Deerlendirmesi ........................................ II.12/23
12.8.5. Tipik Bir U Perdede Performans Deerlendirmesi ........................................ II.12/23
12.8.5.1. U Perdede Krlma Trnn Belirlenmesi ............................................. II.12/24
12.8.5.2. U Perde Kesitlerinde Etki/Kapasite Orannn Belirlenmesi .................. II.12/25
12.8.5.3. U Perdede Greli Kat telemesi Kontrol ............................................ II.12/27
12.8.5.4. U Perde Performans Deerlendirmesi................................................... II.12/27
12.9. BNA PERFORMANSININ BELRLENMES....................................................... II.12/27

II.12/1

BLM IIC RNEK 12

12.1. GE EL B A BLGLER
Bina Bilgileri
Kat adedi
Bina Kat Ykseklii
Toplam Bina Ykseklii, [H]
Bina Oturma Alan
Kullanm Amac

6
3.0m
18.00m
400m2
Konut

Malzeme Bilgileri

C25 (fcm=25MPa)
S420 (fym=420MPa)
30250 MPa
200000 MPa

Beton (Tm Betonarme Elemanlar)

Donat elii
Betonarme Elastisite Modl, [Ec]
Donat elii Elastisite Modl, [Es]

Deprem Parametreleri

Deprem Blgesi
Yerel Zemin Snf

1
Z3

Ykler

Beton Younluu
D Duvar Yk (20cm+sva)
Duvar Yk (10cm+sva)
Sva + Kaplama
Hareketli Yk (odalarda)
Hareketli Yk (koridorlarda ve merdivenlerde)

II.12/2

25.00 kN/m3
3.80 kN/ m2
2.50 kN/ m2
1.50 kN/m2
2.00 kN/m2
3.50 kN/m2

II.12/3

ekil 12.1. Bina plan ve kat ykseklikleri

BLM IIC RNEK 12

BLM IIC RNEK 12

12.2. GR
Bu blmde tasarm DBYBHY (Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda
Ynetmelik) 2007 ilkelerine gre yeni yap olarak yaplm 6 katl betonarme rnek
binann deprem performans dorusal elastik analiz yntemlerinden Edeer Deprem
Yk Yntemi (Ynetmelik 7.5.1.1) kullanlarak irdelenecektir. Bu binann 50 ylda
alma olasl %10 olan deprem altnda Ynetmelik 7.8e gre Can Gvenlii (CG)
performans hedefini salamas gerekmektedir.
12.3. B A BLG DZEY
Binann yeni yap olarak DBYBHY 2007 ilkelerine gre tasarlanm olmas nedeni ile
projeleri mevcuttur. Malzeme zelliklerinin ve betonarme detaylarnn projeye tamamen
uyduu kabul edilmitir. Bu durumda Ynetmelik 7.2.6ya gre bina bilgi dzeyi
kapsaml olarak belirlenmi ve Bilgi Dzeyi Katsays 1.0 alnmtr.
12.4. A ALZ MODEL OLUTURULMASI
Binada dey ykler ile edeer deprem yklerinin ortak etkisi altnda tayc sistem
elemanlarda oluacak olan i kuvvetler ve yerdeitirmeleri belirlemek amacyla yapsal
sistemin boyutlu modeli kurulmutur. Modelde kiri, kolon ve perdeler ubuk elemanlar
kullanlarak idealize edilmitir. Binada bulunan dikdrtgen perde elemanlar arlk
merkezlerinde tanmlanan ubuk elemanlarn kirilere rijit elemanlarla balanmas eklinde
modellenmitir. Ayrca binada bulunan U perde modellenmesi ise aadaki ekilde
gsterildii gibi arlk merkezinde tanmlanan ubuk elemannn perde u noktalarna rijit
ubuklar ile balanmas eklinde yaplmtr. Her katta demelerin kendi dzlemleri iinde
rijit diyafram olarak alt kabul edilmitir ve deprem ykleri 12.6.3de belirtildii gibi
her katta rijit diyaframlara ait ktle merkezlerine uygulanmtr.

Rijit
Elemanlar

ubuk olarak
modellenen perde
ekil 12.2. U perdenin modellenmesi

II.12/4

BLM IIC RNEK 12

12.4.1. atlam Kesite Ait Eilme Rijitliklerinin Tanmlanmas

Ynetmelik 7.4.13 Eilme etkisindeki betonarme elemanlarda atlam kesite ait etkin
eilme rijitlikleri (EI)e kullanlacaktr. Aada, rnek hesaplarnn yapld kiri ve
kolonun yerleri gsterilmektedir.

K103
S101

A-A

AKSI

ekil 12.3. A aks erevesi rnek kolon ve kiri yerleri

(a) Kiriler iin rnek hesap
K103 kirii:
Kesit boyutlar, h = 50cm b = 30cm
(EI)o = 94531 kNm2
Io = 3.125E-03 m4, E = 302500 Mpa
Ynetmelik 7.4.13 (a)ya gre (EI)e= 0.4(EI)o
0.40(EIo)= 0.4 * 94531 = 37812.5 kNm2
(b). Kolonlar iin rnek hesap
S101 kolonu:
Kesit boyutlar 40 x 40 cm kare kolon
Ac = 160000 mm2
fcm = 25 Mpa
Ynetmelik 7.4.13 (b)ye gre:
Kolon ve perdelerde, /D / (Ac fcm) 0.10 olmas durumunda: 0.40 EIo
/D / (Ac fcm) 0.40 olmas durumunda: 0.80 EIo
/D = 680.8 kN
Ac*fcm = 4000 kN
/D/Acfcm = 0.17 > 0.1
/D/(Acfcm)nin ara deeri iin yaplan dorusal enterpolasyon sonucu bulunan eilme
rijitlii 0.49 EIodr. Buna gre kolonun atlam kesite ait eilme rijitlii aadaki gibi
hesaplanmtr.

II.12/5

BLM IIC RNEK 12

E = 302500 Mpa, Io = 2.133E-03 m4

(EI)o = 64532.3 kNm2
2
0.49 (EIo)= 0.49 * 64532.3 = 31616.4 kNm
12.5. HESAP Y TEM BELRLE MES
Binann toplam kat says 8i amadndan ve ek dmerkezlik gz nne alnmakszn
hesaplanan burulma dzensizlii katsaylar btn katlarda bi<1.4 koulunu saladndan
(bina planda her iki ana eksene gre simetrik olduundan btn katlarda bi = 1dir),
Ynetmelik 7.5.1.1e gre dorusal elastik hesapta Edeer Deprem Yk Yntemi
kullanlabilir.
12.6. DEPREM YKLER BELRLE MES
12.6.1. Doal Titreim Periyodunun Belirlenmesi
Ynetmelik 2.7.4.1e gre Edeer Deprem Yk Ynteminin uygulanmas durumunda
binann deprem dorultusundaki hakim doal titreim periyodu hesab Ynetmelik Denk.
(2.11) ile hesaplanr.
Her iki dorultuda etkin periyodun hesaplanabilmesi iin 1.0 kN deerinde bir taban kesme
kuvveti gz nne alnm ve bu kuvvet Ynetmelik 2.7.4.1de verilen forml ile her kata
datlmtr. Aada Ynetmelik 2.7.4e gre her iki dorultuda etkin periyodun
hesaplanmas gsterilmitir. Hesaplarda kullanlan kat bilgileri aada tabloda verilmitir.
Ynetmelik Tablo 2.7ye gre Hareketli Yk Katlm Katsays, n, 0.3 alnr.
N

W = wi
i=1

wi = gi + nqi

mi = wi / g

Kat

Kat
Sabit Yk
gi (kN)

Kat
Hareketli Yk
qi (kN)

6
5
4
3
2
1

5021.155
5021.155
5021.155
5021.155
5021.155
5021.155

742.780
742.780
742.780
742.780
742.780
742.780

wi=

Kat
Arl
wi (kN)
5243.989
5243.989
5243.989
5243.989
5243.989
5243.989

g=9.81 m/s2
Kat
Ktlesi
mi (t)
534.555
534.555
534.555
534.555
534.555
534.555

31463.934

X dorultusunda etkin hakim periyot hesab iin birim ykleme:

Kat

m (t)

Ffi (kN)

dfi

mi * dfi2

Ffi * dfi

6
5
4
3
2
1

534.555
534.555
534.555
534.555
534.555
534.555

0.2857
0.2381
0.1905
0.1429
0.0952
0.0476
1.000

6.675E-06
5.543E-06
4.272E-06
2.91E-06
1.58E-06
4.986E-07

2.382E-08
1.642E-08
9.756E-09
4.527E-09
1.334E-09
1.329E-10
5.599E-08

1.907E-06
1.320E-06
8.137E-07
4.157E-07
1.505E-07
2.374E-08
4.631E-06

II.12/6

BLM IIC RNEK 12

/
2
mi d fi
T1x = 2 i/=1
Fd
fi fi
i =1

1/ 2

1/ 2

5.599e 8
= 2

4.631e 6

= 0.69s

Y dorultusunda etkin hakim periyot hesab iin birim ykleme:

Kat

m (t)

Ffi (kN)

dfi

mi * dfi2

Ffi * dfi

6
5
4
3
2
1

534.555
534.555
534.555
534.555
534.555
534.555

0.2857
0.2381
0.1905
0.1429
0.0952
0.0476
1.000

8.932E-06
7.212E-06
5.406E-06
3.578E-06
1.884E-06
5.828E-07

4.265E-08
2.780E-08
1.562E-08
6.843E-09
1.897E-09
1.816E-10
9.500E-08

2.552E-06
1.717E-06
1.030E-06
5.111E-07
1.794E-07
2.775E-08
6.017E-06

1/ 2

/
2
1/ 2
mi d fi
9.500e 8
i=1

= 2
T1y = 2 /
= 0.79s
Fd
6.017e 6
fi fi
i=1

Yukardaki hesaplarda atlam kesit rijitlikleri kullanldndan doal titreim periyotlar

rnek 2dekilere oranla daha uzun olarak elde edilmitir.

12.6.2. Spektral vme Katsaysnn Belirlenmesi

Elastik deprem yklerinin hesaplanmasna esas olan deprem blgesi ve zemin snf Genel
Bina Bilgileri bal altnda verilmitir. Performansn deerlendirdiimiz bina 1. derece
deprem blgesinde bulunmaktadr, bu nedenle Etkin Yer vmesi Katsays A0=0.4 olarak
dikkate alnmtr. Yerel zemin snf Z3 olduu iin Spektrum Karakteristik Periyotlar
Tablo 2.4 den TA=0.15s ve TB=0.6s olarak belirlenmitir. Ynetmelik 7.4.2e gre bina
nem katsays dikkate alnmayacaktr (I=1).
Yukarda belirlenen parametreler dikkate alnarak her iki deprem dorultusu iin
kullanlacak elastik tasarm ivme spektrumu ve spektral ivme katsays hesab aada
gsterilmitir.

II.12/7

BLM IIC RNEK 12

Tasarm Elastik vm e Spektrum u

1.20

Spektral vme (g)

1.00

0.80

0.60

0.40

0.20

0.00
0

0.5

1.5

2.5

T(s)

ekil 12.4. Tasarm Elastik vme Spektrumu

Yapnn X- dorultusunda etkin hakim doal titreim periyodu T1x=0.69s.
Yapnn Y- dorultusunda etkin hakim doal titreim periyodu T1y=0.79s.
T
S (T1X ) = 2.5 B
T1X

0.8

T
S (T1Y ) = 2.5 B
T1Y

0.8

0.6
= 2.5

0.69

0.8

0.6
= 2.5

0.79

0.8

= 2.235
= 2.006

A (T1X ) = Ao IS (T1X ) = 0.4*(1)* 2.235 = 0.894

A(T1Y ) = Ao IS (T1Y ) = 0.4* (1) * 2.006 = 0.802

12.6.3. Edeer Deprem Ykleri

Gznne alnan deprem dorultusunda, binann tmne etkiyen Toplam Edeer Deprem
Yk, Vt, Ynetmelik Denk. (2.4)e gre hesaplanacaktr. Ynetmelik 7.5.1.1 gerei
edeer deprem yknn hesabnda Ra=1 alnmtr. Ayrca sz konusu binann kat says
2den fazla olduu iin Ynetmelik Denk.(2.4)n sa taraf Ynetmelik 7.5.1.1e gre =
0.85 ile arplmtr. Her iki dorultuda Taban Kesme Kuvvetleri aadaki gibi
hesaplanmtr.
Vtx =

Vty =

WA (T1X )
Ra (T1X )

WA (T1Y )
Ra (T1Y )

* =

( 31463.934 ) * ( 0.894 ) *0.85 = 23909.4kN

(X dorultusu)

* =

( 31463.934 ) * ( 0.802 ) *0.85 = 21448.96kN

(Y dorultusu)

II.12/8

BLM IIC RNEK 12

Ynetmelik Denk.(2.4)e gre aadaki koul salanmaldr.

Vt 0.10 Ao IW = ( 0.1) * ( 0.4 ) * (1) * ( 31463.934 ) = 1285.55kN
Yukardaki deerlerle karlatrldnda:
Vty 1285.55kN
Vtx 1285.55kN
Binann Ninci katna etkiyen ek edeer deprem yk Ynetmelik Denk.(2.8)e gre:
FN = 0.0075 / Vt
FNX = 0.0075 /Vtx = ( 0.0075 ) * ( 6 ) * ( 23909.4 ) = 1075.92kN (X Dorultusu)
FNY = 0.0075 /Vty = ( 0.0075 ) * ( 6 ) * ( 21448.96 ) = 965.2kN (Y Dorultusu)
Toplam Edeer Deprem Yk bina katlarna Ynetmelik Denk.(2.9)a gre datlmtr.
Kat

hi
(m)

Hi
(m)

Fx
(kN)

Fy
(kN)

6
5
4
3
2
1

3.00
3.00
3.00
3.00
3.00
3.00

18.0
15.0
12.0
9.0
6.0
3.0

6523.9
5436.5
4349.2
3261.9
2174.6
1087.3
23909.4

5855.4
4879.5
3903.6
2927.7
1951.8
975.9
21448.96

12.7. EDEER DEPREM YKLER ALTI DA A ALZ

Aada binann boyutlu analiz modeli ve her iki deprem dorultusu iin deforme olmu
ekilleri sunulmaktadr. Analiz sonucunda kolon ve kirilerde oluan i kuvvetler burada
sunulmamtr.

II.12/9

BLM IIC RNEK 12

Z
Y

ekil 12.5. Binann boyutlu matematiksel modeli

ekil 12.6. Binann +X dorultusundaki edeer deprem yk altnda deforme olmu ekli

II.12/10

BLM IIC RNEK 12

ekil 12.7. Binann +Y dorultusundaki edeer deprem yk altnda deforme olmu ekli
12.8. BETO ARME ELEMA LARI PERFORMA SI I
DEERLE DRLMES
12.8.1. Tipik Bir Kolonda Performans Deerlendirmesi
Eleman o. S119, Kat 1, Aks F F
+X Ynnde Deprem
Aada performans deerlendirilmesi yaplacak olan kolonun yeri ve betonarme detay
verilmitir.

K119

K120

K121

K122

K123

S119

ekil 12.8. F aks erevesi

II.12/11

K124

BLM IIC RNEK 12

K147 (30/50 )
S119 (50/30 )
K121 (30/50 )

K122 (30/50 )

K148 (30/50 )

S119 kolonu dm noktas

S119 kolonu mevcut betonarme detay

ekil 12.9. S119 Kolonu Birleim Noktas ve Betonarme Detay

12.8.1.1.Kolon Krlma Trnn Belirlenmesi
Ynetmelik 7.5.2.2ye gre kolonlarda krlma trnn belirlenmesi iin kolon kritik
kesitlerinde eilme kapasitesi ile uyumlu kesme kuvveti, Ve, hesaplanacak ve kesme
kuvveti kapasitesi, Vr, ile karlatrlacaktr.
rnek bina 2007 deprem ynetmelii kurallarna uygun tasarland iin kolonlarn
kirilerden daha gl olma koulu salanmtr (Bkz. rnek 2). Buna gre S107
kolonunun st ucundaki dm noktasnda kiriler kolonlardan nce kapasite momentlerine
ulaacaklardr. Ynetmelik 3.3.7ye gre S119 kolonunun st ucunda dm noktasna
balanan kirilerin eilme kapasiteleri toplam, kolonlarda deprem yklerinden oluan
eilme momentleri orannda kolonlara datlacaktr. Dm noktasna birleen kirilerin
ularnda deprem yn ile uyumlu eilme kapasiteleri;
S119 kolonunun st ucunda deprem yklemesinden oluan moment:
MD,st = 107.16 kNm
S219 kolonunun alt ucunda deprem yklemesinden oluan moment:
MD,alt = 308.17 kNm
Mevcut malzeme dayanmlarna gre kiri eilme kapasiteleri
Mri = 111.0 kNm (K122 kirii sol u eilme tama gc)
Mrj = 227.2 kNm (K121 kirii sa u eilme tama gc)
Mr = Mri + Mrj = 338.2 kNm
S119 kolonun st ucundaki kritik kesitte oluan moment sz konusu kolona deprem
yklemesinden gelen momentler orannda aadaki gibi dalmtr.
Mu = Mr * 107.16 / (107.16 + 308.17) = 87.26 kNm
S119 kolonunun alt ucundaki kritik kesitte eilme kapasitesi hesab Ynetmelik 7.5.2.3
uyarnca Bilgilendirme Eki 7Aya gre 12.8.1.2de yaplmtr. Kesitin ekil 12.10da
grlen MK moment kapasitesi ve buna kar gelen normal kuvvet /K (K kesime noktas)
aadaki gibi hesaplanmtr.

II.12/12

BLM IIC RNEK 12

MK = 332.2 kNm
/K = 971.03 kN

Ynetmelik Denk.(3.5)de alt kesit iin kullanlacak Ma momenti yukardaki MK

momentine kar gelmektedir.
Ma = 332.2 kNm
Ve = (Ma + Mu) / ln = (332.2 + 87.26) / 2.5 = 167.8 kN

Ynetmelik 7.5.2.2 gerei dey ykler ile birlikte Ra=1 alnarak hesaplanan deprem
yklemesi sonucunda elde edilen kesme kuvvetinin Veden kk olmas durumu kontrol
edilmelidir. Buna gre S119 kolonunda Ynetmelik Denk.(3.5)e gre eilme kapasiteleri
ile uyumlu kesme kuvveti;
V(Ra=1)= 115.02 kN
Ve =167.8 kN > V= 115.2 kN
olduu iin gz nne alnan kesme kuvveti Ve = 115.2 kN
Kesitin mevcut malzeme dayanmlarna gre hesaplanan kesme kuvveti kapasitesi
Vr = 512.1 kN
Vr = 512.1 kN > Ve = 115.2 kN
olduundan kesitin krlma trnn snek olduu sonucuna varlr.

12.8.1.2. Kolon Kesitlerinde Etki/Kapasite Orannn Belirlenmesi

S119 kolonunun alt ve st ucunda +X deprem yn iin etki/kapasite oranlar Ynetmelik
7.5.2.3 uyarnca Bilgilendirme Eki 7Aya gre yaplmtr.
Kolonun alt ve st ucunda depremden meydana gelen moment ve normal kuvvet deerleri;
ME,alt = 237.89 kNm ; /E,alt = 0.0 kN
ME,st = -51.10 kNm ; /E,st = 0.0 kN
Kolonun alt ve st ucunda dey yklemeden meydana gelen moment ve normal kuvvet
deerleri;
MD,alt = 0.0 kNm ; /D,alt = 971.03 kN
MD,st = 0.0 kNm ; /D,st = 952.25 kN
Kolonun alt ve st ucunda etki/kapasite (r) oranlar Ynetmelik ekil 7A1e gre izilen
aadaki grafikler yardmyla hesaplanmtr.

II.12/13

BLM IIC RNEK 12

5000 N

(kN)

4000

3000

2000

ME
1000

M (kNm)

0
-400

-300

-200

-100

100

200

300

400

-1000

-2000

ekil 12.10. S107 Kolonu Alt Ucu Moment Eksenel Yk Etkileim Diyagram

5000

N (kN)

4000

3000

2000

ME
1000

M (kNm)

0
-400

-300

-200

-100

100

200

300

400

-1000

-2000

ekil 12.11. S107 Kolonu st Ucu Moment Eksenel Yk Etkileim Diyagram

II.12/14

BLM IIC RNEK 12

Bilgilendirme Eki 7A.2 gerei S119 kolonunun alt ve st kesitlerinde (ekil 12.10 ve
12.11) elastik edeer deprem ykleri altnda oluan moment ve eksenel yk deerleri
etkileim diyagramlar iinde kalmaktadr. r < 1 olmasna kar gelen bu durumda
etki/kapasite orannn hesabna gerek yoktur.
Dolaysyla S119 kolonunun alt ve st kesitleri Minimum Hasar Blgesi iindedir.

12.8.1.3. Kolonlarda Greli Kat telemelerinin Kontrol

Ynetmelik 7.5.3e gre binann herhangi bir katndaki kolonlarn greli kat telemeleri
Tablo 7.6da verilen snr deerler ile karlatrlmaldr. Binann her iki dorultuda
simetrik olmas ve her katta demelerin kendi dzlemleri iinde rijit diyafram olarak
almalar nedeniyle herhangi bir katta hesaplanan greli kat telemesi o kattaki btn
kolonlarn greli kat telemelerine eit olacaktr. Dolaysyla aadaki tablolarda binann
her iki deprem dorultusu iin btn kolonlara ait greli kat telemeleri zetlenmitir.
Binann btn katlarndaki greli kat telemesi oranlar, aadaki tablolardan grlecei
zere, +X ynnde btn katlarda Ynetmelik 7.5.3e gre (Tablo 7.6) Minimum Hasar
Snr (MN) iin verilen snr deer 0.01in altnda kalmaktadr. +Y ynnde ise 1. ve 2.kat
hari btn katlarda Gvenlik Snr (GV) iin verilen snr deer 0.03n altnda
kalmaktadr. 1. ve 2.katta ise Minimum Hasar Snr (MN) iin verilen snr deer 0.01in
altndadr.
+X Yn:
6

di,max (m)
0.1389

i,max (m)
0.0240

i,max / hi
0.0080 < 0.01

0.1149

Minimum Hasar Blgesi

0.0267

0.0089

0.01

Minimum Hasar Blgesi

0.0882

0.0283

0.0094

0.01

Minimum Hasar Blgesi

0.0599

0.0275

0.0092

0.01

Minimum Hasar Blgesi

0.0324

0.0222

0.0074

0.01

Minimum Hasar Blgesi

0.0102

0.0102

0.0029

0.01

Minimum Hasar Blgesi

Kat
6

di,max (m)
0.1670

i,max (m)
0.0325

0.1344

Kat

<
<
<
<
<

Hasar Blgesi

+Y Yn:
i,max / hi
0.0108 < 0.03

Belirgin Hasar Blgesi

0.0340

0.0113

0.03

Belirgin Hasar Blgesi

0.1005

0.0342

0.0114

0.03

Belirgin Hasar Blgesi

0.0663

0.0315

0.0105

0.0348

0.0241

0.0080

0.0107

0.0107

0.0031

<
<
<
<
<

II.12/15

Hasar Blgesi

0.03

Belirgin Hasar Blgesi

0.01

Minimum Hasar Blgesi

0.01

Minimum Hasar Blgesi

BLM IIC RNEK 12

12.8.1.4. Kolon Performans Deerlendirmesi

Performans deerlendirmesi yaplan S119 kolonu 1.katta bulunmaktadr. S119 kolonunun
performans 12.8.1.2e gre Minimum Hasar Blgesi iinde kalmaktadr. 10.8.1.3de
yaplan greli kat telemesi kontrolnde de 1.katta S119 kolunu Minimum Hasar Blgesi
iinde kalmaktadr. Bylece Ynetmelik 7.5.3 gerei S119 kolonunun Minimum Hasar
Blgesi iinde kald sonucuna varlmtr.

12.8.2. Tipik Bir Kirite Performans Deerlendirmesi

Eleman o. K121, Kat 1, Aks F F
+X Ynnde Deprem
F F aks zerinde bulunan K121 kiriine ait etki/kapasite oranna bal olarak kesit
performansnn +X ynnde alnan deprem durumuna gre belirlenmesi aada ksaca
aklanmtr. Dey yklerden oluan eilme momenti, mevcut donat ve malzeme
zellikleri ile belirlenen kiri eilme kapasiteleri ve kesit artk moment kapasiteleri
aadaki ekillerde gsterilmitir.

S219

S218
K120

K121

S118

K122

S119

G+0.3 Q yklemesi sonucundaki kiri eilme momentleri ( MD)

68.28
53.96

K121
ln=4.95
+X Depremi Ynnde Kiri Eilme Kapasiteleri ( MK )
110.8
227.2

K121

+X Depremi Ynnde Kiri Artk Kapasite Momentleri ( MA )

164.76

158.92
K121

ekil 12.12. K121 Kirii Dey Yk U Momentleri, Eilme Kapasiteleri ve Artk Kapasite
Momentleri

II.12/16

BLM IIC RNEK 12

12.8.2.1.Kiri Krlma Trnn Belirlenmesi

Kiri kapasite momentleri ile uyumlu kesme kuvveti Ynetmelik 3.4.5e gre yaplm ve
hesaplar aada sunulmutur.
MK,j

MK,i
i

Vdyi

Vdyj
(MK,i + MK,j) / n

Vdy Dey Ykten Gelen Kesme Kuvveti

Ve = Vdy

M K,i + M K,j
ln

Kiri u peklemeli moment kapasiteleri ile

uyumlu kesme kuvveti.

Ynetmelik Denk.(3.9)

+X Deprem Yn
MK,i = 110.8 kNm
MK,j = -227.2 kNm
Vdy = 49.13 kN

Ve = 49.13 +

(110.8 ) + ( 227.2 ) = 117.4

4.95

Ve = 117.4kN
-X Deprem Yn

MK,i = -193.5 kNm

MK,j = 110.4 kNm
Vdy = 49.13 kN
Ve = 49.13 +

(193.5 ) + (110.4 ) = 110.52

4.95

Ve = 110.52 kN
+X ve -X deprem ynleri iin yaplan hesap sonucunda elde edilen en elverisiz Ve deeri
Ve= 117.4 kN

II.12/17

BLM IIC RNEK 12

Ynetmelik 7.5.2.2ye gre Ra=1 alnarak depremden hesaplanan kesme kuvveti

V(Ra=1)= 144.76 kN
Ve =117.4 kN < V= 144.76 kN
olduu iin gz nne alnan kesme kuvveti Ve = 117.4 kN

Kiriin kesme kuvveti kapasitesi ise

Vr = 451.4 kN
Vr = 451.4 kN > Ve = 117.4 kN
olduundan kiriin krlma trnn snek olduu sonucuna varlr.
12.8.2.2. Kiri Kesitlerinde Performans Deerlendirmesi

Kiriin sol ve sa ucunda +X deprem yn iin depremden elde edilen hesap momentleri
aada verilmitir.
ME,i = 180.94 kNm
ME,j = -188.86 kNm
Kiri sol ve sa ucunda dey yklemeden meydana gelen momentler MD;
MD,i = -53.96 kNm
MD,j = -68.28 kNm
Kiri sol ve sa u artk kapasite momentleri MA;
MA,i = 110.8 (-53.96) = 164.76 kNm
MA,j = -227.2 (-68.28) = -158.92 kNm
Kiriin sol ve sa ucunda etki/kapasite oranlar:
ri = ME,i / MA,i = 180.94 / 164.76 = 1.1
rj = ME,j / MA,j = -188.86 / -158.92 = 1.19
Kiri iin boyutsuz kesme kuvveti dzeyi:
Ve / (bwd fctm ) = 0.47
Kiri sol ucu iin boyuna donat boyutsuz parametresi:
(-) / b = -0.158
Kiri sa ucu iin boyuna donat boyutsuz parametresi:
(-) / b = 0.0205
Bu parametreler iin Ynetmelik Tablo 7.3den kiri sol ucu iin r snr deerleri GV
hasar snr iin (sarglama var) rGV = 7, MN hasar snr iin ise rMN = 3 olarak belirlenir.
Kiri sa ucu iin ise (sarglama var) enterpolasyonla rGV = 6.92, MN hasar snr iin ise
rMN = 3 olarak belirlenir.
Buna gre
ri = 1.1 < 3 Kiriin sol u kesiti Minimum Hasar Blgesi iindedir .
rj = 1.19 <3 Kiriin sa u kesiti Minimum Hasar Blgesi iindedir .

II.12/18

BLM IIC RNEK 12

12.8.3. Tipik Bir Kolon-Kiri Birleim Blgesi Kesme Gvenliinin rdelenmesi

Ynetmelik 7.5.2.9a gre birleim blgesine etkiyen kesme kuvvetinin, birleimin kesme
kapasitesi ile karlatrlmas aada ksaca aklanmtr.
Va
K122 ( i )

K121 ( j )

C2

1.25 As1fyk

1.25 As2fyk

C1

Ynetmelik Denk. (3.11):e gre birleim blgesindeki kesme kuvveti, Ve

Ve = 1.25 fym (As1+As2) Vkol

Vkol = 115.2 kN
As1 = 12.6 cm2, As2 = 6.03 cm2 olmak zere:
Ve = 1.25 * 42 * ( 12.6 + 6.03 ) 115.2 = 862.9 kN
Ynetmelik Denk. (3.12)ye gre kuatlm birleimlerde birleim blgesinde kesme
kuvveti kapasitesi:

Ve < 0.60 bj h fcd

bj = 300 mm ; h = 500 mm olmak zere birleimin kesme kuvveti snr deeri
0.6 * 30 * 50 * 2.5 = 2250 kN
Ve = 862.9 kN < 2250 kN olduundan kolon-kiri birleim blgesinin kesme gvenlii
yeterlidir.

II.12/19

BLM IIC RNEK 12

12.8.4. Tipik Bir Dikdrtgen Perdede Performans Deerlendirmesi

Eleman o. P102, Kat 1, Aks D D
+X Ynnde Deprem

ekil 12.13. D aks erevesi

K132 ( 30/50 )

P102 ( 250/30 )
K115 ( 30/50 )

K133 ( 30/50 )

ekil 12.14. P102 perdesi zemin kat dm noktas

ekil 12.15. P102 perdesi betonarme detay

II.12/20

BLM IIC RNEK 12

12.8.4.1. Dikdrtgen Perdede Krlma Trnn Belirlenmesi

Ynetmelik 7.5.2.2ye gre perdelerde krlma trnn belirlenmesi iin perde kritik
kesitinde eilme kapasitesi ile uyumlu kesme kuvveti, Ve, hesaplanacak ve kesme kuvveti
kapasitesi, Vr, ile karlatrlacaktr. Perdelerde Ynetmelik 7.5.2.2 gerei Ve Ynetmelik
Denk.(3.16)ya gre hesaplanacaktr. Buna gre:

Ve = v

(M p ) t

Vd
(M d ) t
Ynetmelik 7.5.2.2ye gre yukardaki denklemde v =1 olarak dikkate alnacaktr.
(Mp)t = 6989.9 kNm (perde tabannda moment kapasitesi)
(Md)t = 12036.3 kNm (perde tabannda dey ykler ve deprem yklerinin etkisi altnda
hesaplanan moment)
Vd = 2209.95 kN (perde tabannda dey ykler ve deprem yklerinin etkisi altnda
hesaplanan kesme kuvveti)
kesme kuvveti :
6989.9
Ve = 1.0
2209.95=1283.39kN
12036.3
Ynetmelik 7.5.2.2 gerei dey ykler ile birlikte Ra=1 alnarak hesaplanan deprem
yklemesi sonucunda elde edilen kesme kuvvetinin Veden kk olmas durumu kontrol
edilmelidir. Buna gre Ynetmelik 7.5.2.2ye gre Ra=1 alnarak depremden hesaplanan
kesme kuvveti;

V(Ra=1)= 2209.95 kN
Ve =1283.39 kN < V= 2209.95 kN
olduu iin gz nne alnan kesme kuvveti Ve = 1283.39 kN
Kesitin mevcut malzeme dayanmlarna gre hesaplanan kesme kuvveti kapasitesi
Vr = 3028 kN
Vr = 3028 kN > Ve = 1283.39 kN
olduundan kesitin krlma trnn snek olduu sonucuna varlr.
12.8.4.2. Dikdrtgen Perde Kesitinin Etki/Kapasite Orannn Belirlenmesi

P102 perdesinin +X deprem yn iin etki/kapasite oranlar Ynetmelik 7.5.2.3 uyarnca

Bilgilendirme Eki 7Aya gre yaplmtr.
Perdenin alt ucunda depremden meydana gelen moment ve normal kuvvet deerleri:
ME,alt = 12041.6 kNm

; /E,alt = -2697.83 kN (ekme)

Kolonun alt ucunda dey yklemeden meydana gelen moment ve normal kuvvet deerleri:

II.12/21

BLM IIC RNEK 12

MD,alt = -4.34 kNm

; /D,alt = 1515.4 kN (basn)

Perdenin alt ucunda etki/kapasite (r) oranlar Ynetmelik ekil 7A1e gre izilen
aadaki grafikler yardmyla hesaplanmtr.
N(kN)

25000

20000

15000

10000

ME

5000

(MD;/D) D

MA

0
-10000

-8000

-6000

-4000

-2000

2000

4000

(MK;/K)
K
6000

/A
8000

/E M(kNm)
10000

12000

14000

-5000

-10000

ekil 12.16. P102 Perdesi Alt Ucu Moment Eksenel Yk Etkileim Diyagram

P102 perdesi alt ucu kritik kesitinde MK deerleri ve Denk (7A.1a)ya gre artk moment
kapasiteleri ekil 12.16da gsterildii zere;
MK,alt = 4655 kNm
/K,alt = 440 kN
MA,alt = MK,alt - MD,alt = 4655 (-4.34) = 4659.34 kNm
ralt = ME,alt / MA,alt = 12041.6 / 4659.34 = 2.58
P102 perdesi iin yukarda hesaplanan etki/kpasite oran Ynetmelik Tablo 7.4de verilen
snr deerler ile karlatrlacaktr. Ayrca P102 perdesinde Hw/lw orannn Ynetmelik
7.5.2.5(a) gereince kontrol edilmesi gerekmektedir.
Hw=18 (Toplam perde ykseklii)
lw=2.5 (Perdenin plandaki uzunluu)
Hw/lw = 18/2.5 = 7.2 > 2 olduundan Ynetmelik Tablo 7.4de verilen snr deerler
kullanlabilir. Ynetmelik Tablo 7.4den r snr deerleri MN hasar snr iin (sarglama
var) rMN = 3, olarak belirlenir.
Buna gre
ralt = 2.58 < 3

Kesit Minimum Hasar Blgesi iindedir

II.12/22

BLM IIC RNEK 12

12.8.4.3. Dikdrtgen Perdede Greli Kat telemesi Kontrol

Ynetmelik 7.5.3e gre binann herhangi bir katndaki perdelerin greli kat telemeleri
Tablo 7.6da verilen snr deerler ile karlatrlmaldr. 12.8.1.3de binann her iki
deprem dorultusu iin btn perdelere ait greli kat telemeleri zetlenmitir.

10.8.1.3de +X ve +Y deprem ynleri iin greli kat telemeleri tablolarla sunulmaktadr.

+X deprem yn iin performansn deerlendirdiimiz 1. kattaki P102 perdesinin greli
kat telemesi Minimum Hasar Snr (MN) iin verilen snr deer 0.01in altndadr.
12.8.4.4. Dikdrtgen Perde Performans Deerlendirmesi

Performans deerlendirmesi yaplan P102 perdesi 1.katta bulunmaktadr. P102 perdesinin

performans 12.8.4.2e gre Minimum Hasar Blgesi iinde kalmaktadr. 12.8.4.3de
yaplan greli kat telemesi kontrolnde de 1.katta P102 perdesi Minimum Hasar Blgesi
iinde kalmaktadr. Buna gre Ynetmelik 7.5.3 gerei P102 perdesi Minimum Hasar
Blgesi iinde kald sonucuna varlmtr.
12.8.5. Tipik Bir U Perdede Performans Deerlendirmesi
Eleman o. P103, Kat 1, Aks D D
+X Ynnde Deprem

ekil 12.17. D aks erevesi

II.12/23

BLM IIC RNEK 12

K113 ( 30/50 )

K115 ( 30/50 )

P103

K117 ( 30/50 )

ekil 12.18. P103 perdesi zemin kat dm noktas

ekil 12.19. P103 perdesi betonarme detay

12.8.5.1. U Perdede Krlma Trnn Belirlenmesi
Ynetmelik 7.5.2.2ye gre perdelerde krlma trnn belirlenmesi iin perde kritik
kesitinde eilme kapasitesi ile uyumlu kesme kuvveti, Ve, hesaplanacak ve kesme kuvveti
kapasitesi, Vr, ile karlatrlacaktr. Perdelerde Ynetmelik 7.5.2.2 gerei Ve Ynetmelik
Denk.(3.16)ya gre hesaplanacaktr. Buna gre:

Ve = v

(M p ) t

Vd
(M d ) t
Ynetmelik 7.5.2.2e gre yukardaki denklemde v =1 olarak dikkate alnacaktr.
II.12/24

BLM IIC RNEK 12

(Mp)t = 17883.7 kNm (perde tabannda moment kapasitesi)

(Md)t = 38088.5 kNm (perde tabannda dey ykler ve deprem yklerinin etkisi altnda
hesaplanan moment)
Vd = 6230.3 kN (perde tabannda dey ykler ve deprem yklerinin etkisi altnda
hesaplanan kesme kuvveti)
kesme kuvveti :
17883.7
Ve = 1.0
6230.3=2425.2 kN
38088.5
Ynetmelik 7.5.2.2 gerei dey ykler ile birlikte Ra=1 alnarak hesaplanan deprem
yklemesi sonucunda elde edilen kesme kuvvetinin Veden kk olmas durumu kontrol
edilmelidir. Buna gre Ynetmelik 7.5.2.2ye gre Ra=1 alnarak depremden hesaplanan
kesme kuvveti;
V(Ra=1)= 6230.3 kN
Ve =2425.2 kN < V= 6230.3 kN
olduu iin gz nne alnan kesme kuvveti Ve = 2425.2 kN
Kesitin mevcut malzeme dayanmlarna gre hesaplanan kesme kuvveti kapasitesi
Vr = 7552 kN
Vr = 7552 kN > Ve = 2425.2 kN
olduundan kesitin krlma trnn snek olduu sonucuna varlr.
12.8.5.2. U Perde Kesitinin Etki/Kapasite Orannn Belirlenmesi

P103 perdesinin +X deprem yn iin etki/kapasite oranlar Ynetmelik 7.5.2.3 uyarnca

Bilgilendirme Eki 7Aya gre yaplmtr.
Perdenin alt ucunda depremden meydana gelen moment ve normal kuvvet deerleri:
ME,alt = 38104.8 kNm

; /E,alt = 1185.5 kN (basn)

Kolonun alt ucunda dey yklemeden meydana gelen moment ve normal kuvvet deerleri:
MD,alt = -16.3 kNm ; /D,alt = 2167.8 kN (basn)
Perdenin alt ucunda etki/kapasite (r) oranlar Ynetmelik ekil 7A1e gre izilen
aadaki grafikler yardmyla hesaplanmtr.

II.12/25

BLM IIC RNEK 12

N(kN)
60000

40000

20000

ME
MA
(MK;/K)

D (MD;/D)
0
-40000

-30000

-20000

-10000

M(kNm)

K
0

10000

20000

30000

40000

-20000

ekil 12.20. P103 Perdesi Alt Ucu Moment Eksenel Yk Etkileim Diyagram

P103 perdesi alt ucu kritik kesitinde MK deerleri ve Denk (7A.1a)ya gre artk moment
kapasiteleri ekil 12.20de gsterildii zere:
MK,alt = 17342 kNm
/K,alt = 2741 kN
MA,alt = MK,alt - MD,alt = 17342 (-16.3) = 17358.3 kNm
ralt = ME,alt / MA,alt = 38104.8 / 17358.3 = 2.19
P103 perdesi iin yukarda hesaplanan etki/kapasite oran Ynetmelik Tablo 7.4de verilen
snr deerler ile karlatrlacaktr. Ayrca P103 perdesinde Hw/lw orannn Ynetmelik
7.5.2.5(a) gereince kontrol edilmesi gerekmektedir.
Hw=18 (Toplam perde ykseklii)
lw=2.5 (Perdenin plandaki uzunluu)
Hw/lw = 18/2.5 = 7.2 > 2 olduundan Ynetmelik Tablo 7.4de verilen snr deerler
kullanlabilir. Ynetmelik Tablo 7.4den r snr deerleri MN hasar snr iin (sarglama
var) rMN = 3, olarak belirlenir.
Buna gre
ralt = 2.19 < 3

Kesit Minimum Hasar Blgesi iindedir

II.12/26

BLM IIC RNEK 12

12.8.5.3. U Perdede Greli Kat telemesi Kontrol

Ynetmelik 7.5.3e gre binann herhangi bir katndaki perdelerin greli kat telemeleri
Tablo 7.6da verilen snr deerler ile karlatrlmaldr. 12.8.1.3de binann her iki
deprem dorultusu iin btn perdelere ait greli kat telemeleri zetlenmitir.

10.8.1.3de +X ve +Y deprem ynleri iin greli kat telemeleri tablolarla sunulmaktadr.

+X deprem yn iin performansn deerlendirdiimiz 1. kattaki P103 perdesinin greli
kat telemesi Minimum Hasar Snr (MN) iin verilen snr deer 0.01in altndadr.
12.8.5.4. U Perde Performans Deerlendirmesi

Performans deerlendirmesi yaplan P103 perdesi 1.katta bulunmaktadr. P103 perdesinin

performans 12.8.5.2de belirtildii zere Minimum Hasar Blgesi iinde kalmaktadr.
12.8.5.3de yaplan greli kat telemesi kontrolnde de 1.katta P103 perdesi Minimum
Hasar Blgesi iinde kalmaktadr. Buna gre Ynetmelik 7.5.3 gerei P103 perdesi
Minimum Hasar Blgesi iinde kald sonucuna varlmtr.
12.9. B A PERFORMA SI I BELRLE MES

Bina genel performansnn belirlenmesi iin Ynetmelik 7.7de belirtilen snr artlar ile
karlatrlmasnn yapld tablolar her bir yn iin ayr ayr sunulmu, binann ilgili
ynde Can Gvenlii performans seviyesini salayp salamad belirtilmitir.
BI9A PERFORMA9S KO9TROLU: (Yon: + X )
Kat
1

Eleman
Kolonlar ve
perdeler
Kirisler:
Kolonlar ve
perdeler
Kirisler:
Kolonlar ve
perdeler
Kirisler:
Kolonlar ve
perdeler
Kirisler:
Kolonlar ve
perdeler
Kirisler:
Kolonlar ve
perdeler
Kirisler:

Toplam

Salamayan

Salamayan

V-toplam

V-Salamayan

Salamayan

Adet

Adedi

Yuzde

(k9)

(k9)

V Yuzde

38

4407.9

30

38

30

38

30

38

30

38

30

38

30

Limit
< 20.00
< 20.00

7547.0

< 20.00

2793.3

< 20.00

< 20.00

< 20.00
9096.8

< 20.00
< 20.00

8219.3

< 20.00
< 20.00

6527.0

< 20.00
< 20.00

Bina bu ynde Can Gvenlii (CG) performans hedefini karlamaktadr.

II.12/27

BLM IIC RNEK 12

BI9A PERFORMA9S KO9TROLU: (Yon: +Y )

Kat
1

Eleman
Kolonlar ve
perdeler
Kirisler:
Kolonlar ve
perdeler
Kirisler:
Kolonlar ve
perdeler
Kirisler:
Kolonlar ve
perdeler
Kirisler:
Kolonlar ve
perdeler
Kirisler:
Kolonlar ve
perdeler
Kirisler:

Toplam

Salamayan

Salamayan

V-toplam

V-Salamayan

Salamayan

Adet

Adedi

Yuzde

(k9)

(k9)

V Yuzde

4675.9

38

26

38

26

38

26

7.7

38

26

7.7

38

26

7.7

38

2.6

26

Limit
< 20.00
< 20.00

7013.0

< 20.00
< 20.00

8269.3

< 20.00
< 20.00

8562.8

< 20.00
< 20.00

7963.3

< 20.00
< 20.00

8585.0

395

4.6

< 20.00
< 20.00

Bina bu ynde Can Gvenlii (CG) performans hedefini karlamaktadr.

rnek bina iin hesaplarda sadece (+X) ve (+Y) ynleri iin bina performans
deerlendirmesi yaplmtr. Kolonlarn bina performansna etkilerinin belirlenmesinde,
kolonlara etkiyen kesme kuvvetleri ve o katta sadece kolonlar tarafndan tanan kesme
kuvvetlerinin toplam dikkate alnmtr. Bina ile ilgili performans deerlendirmesinin
tamamlanabilmesi iin (-X) ve (-Y) ynleri iin de yukarda zetlenen ilemlerin
tekrarlanmas gereklidir.

II.12/28