RGGF

RUDARSTV0
TUZLA 2008. g.

TEHNIKI MATERIJALI

~> VODA <~

Dr. sc. Nedad Ali, docent

Veli Abaz
Mostarli Nermin
Neimarlija Fikret

UVOD
H2O ~ najrasprostranjenija materija u prirodi

Morske vode:
- mora
- okeani

Kopnene vode:
- rijeke
- jezera
- podzemne vode

- prekriva 71% povrine Zemlje

- u prirodi nije ista
- najgua je na 4 C
- kljua na 100 C
- kruenje vode u prirodi...

Snijeg
Led

TVRDOA VODE
~ Tvrdoa vode je u vezi sa sadrajem vrstih estica u vodi. Izraava ukupnu
koncentraciju bikarbonata kalcija (Ca) i magnezija (Mg) izraenu kroz kalcijumkarbonatni ekvivalent (CaCO3). Mogue je i da ostale materije (npr. joni Fe+)
imaju uticaja na tvrdou vode. Ove mineralne komponente ostaju u vodi i nakon
termike obrade.
~Ukupna tvrdoa vode je zbir dvije komponente:
- privremena ili karbonatna tvrdoa (kalcij, magnezij i hidro karbonati
(bikarbonati))
- permanentna ili nekarbonatna tvrdoa (kalcij i magnezij hloridi, sulfati, silikati,
nitrati)
~Tvrdoa vode se obino kategorie u 4 gradacije:
- mehka voda
< 50 mg/l
- srednje tvrda voda
50 - 150 mg/l
- tvrda voda
150 - 300 mg/l
- vrlo tvrda voda
> 300 mg/l
~ U sistemu jedinica tvrdoa vode se izraava u milivalentnom ili miligramskom
ekvivalentu po litru [mval/l, mg/l]. Prema njemakoj skali tvrdoe 1 N predstavlja
sadraj 10 mg CaO ili 7,9 mg MgO u 1 l vode

 Omekavanje vode
Tvrdoa vode se moe smanjiti odreenim postupcima:
- Zagrijavanjem do take kljuanja dolazi do redukcije privremene (karbonatne)
tvrdoe i smanjenja ukupne tvrdoe vode za oko 2 N,
- Taloenjem i separacijom sa kreom ili kaustinom sodom dolazi do dodatne
redukcije tvrdoe vode za oko 2 N zbog smanjenja sadraja karbonata.
Dodavanjem sode ukupna tvrdoa se moe smanjiti za 1 do 2 N.
Rastvorne soli (Ca) se prevode u nerastvorne (CaCO3).
- Jonskim izmjenjivaima (Zeolitom) dolazi do potpune desalinizacije vode u
veini sluajeva.

- Kompleksnim agensima (polifosfati, organske sloene kiseline) mogu se

potpuno ukloniti komponente koje poveavaju tvrdou vode.

PRIMJER KORITENJA VODE

~ Hooverova brana
- gradnja je zavrena 1935. g. na rijeci Kolorado
- voda iz brane je pouzdani izvor pitke vode za vie od 20 miliona ljudi
- iz nje se navodnjavaju podruja veliine preko 600 miliona hektara jalovog
tla
- izvor je jeftine struje, to je omoguilo bri rast i razvoj nekih gradova
jugozapada, poput Las Vegasa
- dravama Arizoni, Nevadi i Junoj Kaliforniji brana prua sigurnu zatitu od
razornih poplava...

PODZEMNE VODE
Sve vode koje se nalaze u litosferi nazivaju se podzemne vode.
One su razliite po obliku i sastavu. Javljaju se u vidu pare, u tenom, vrstom i
nadkritinom stanju.
Osim toga javljaju se i kao fiziki i hemijski vezane vode.

IZVORI KONTAMINACIJE
podzemnih voda :
- septike jame
- odlagalita otpada
- poljoprivredna aktivnost
- industrijski tekui otpad
- soli za posipanje cesta
- isplake pri buenju
- saobraajne i industrijske nezgode
- naftovodi i dr

POVRINSKE VODE

POVRINSKE VODE
- Meke od podzemnih voda jer sadre manje koliine rastvorenih soli.
- Pri prelasku podzemnih voda u povrinske (izvorske vode i dr.), zbog porasta
temperature i smanjenja pritiska, dolazi do izdvajanja CO2 i prelaenja
rastvornih bikarbonata u nerastvorne.
Rastvoreni gasovi i razliite materije u vodi mogu biti:
- pravi rastvori (mineralne soli, rastvoreni gasovi)
- koloidni rastvori (humusne materije, gline, masti i ulja)
- suspenzije u vodi (pijesak, krenjak i dr.)

VODA U INDUSTRIJI
- Voda za hlaenje- bez mehanikih primjesa
- Za napajanje termikih postrojenja (kotlova, grijaa), ne smije
sadravati rastvorene soli, niti agresivne gasove. Agresivne
supstance mogu izazvati pojavu kamenca ili koroziju lima.
pH vrijednost treba da bude 8,5-9.
- Kvalitet tehnoloke vode se podeava prema zahtjevima
pojedine industrijske grane.

KOROZIJA

Korozija smanjuje dimenzije konstrukcije, odnosno na cjevovodima, spremnicima i

separatorima smanjuje debljinu stjenke, a stvaraju se i upljine u stjenci kroz koje
medij (plin, nafta, voda) poinje nekontrolisano izlaziti te dolazi do opasnosti za okolinu
.

OTPADNE VODE
~ Upotrijebljene vode kojima su promjenjene fizike, hemijske i bioloke
osobine tako da se ne mogu koristiti u poljoprivredi niti u druge svrhe
~ Generalno se u svim otpadnim vodama susreu slijedee materije:

- rastvoreni gasovi (ugljen-dioksid, kiseonik, azot),

- lahko rastvorljive soli (hloridi, kalij karbonat (potaa), kalcij, magnezij i
magnezij sulfat),
- srednje rastvorljive soli i oksidi (ugljeni hidrati, te jedinjenja na bazi aluminija i eljeza),
- mikroorganizmi,
- vrste materije

Rudnike vode
- nastaju pri kontaktu vode sa rudnim tijelom iz kojeg slijedi
ocjeivanje metala, to dovodi do pojave prirodne kiselosti

odlagalita otrovnog jalovita u Rumuniji

otrovni mulj na plodnim poljima panije

PRE IAVANJE VODE

- Industrijske otpadne vode sadre razliite tetne komponente, koje utjeu
na kvalitet i mogunost ponovne upotrebe te vode.
- Metode preiavanja tih voda su: mehanika, hemijska, fiziko-hemijska i
bioloka metoda.

- Mehaniiko preiavanje industrijskih otpadnih voda obuhvata:

cijeenje, taloenje i filtriranje.
- Za mehaniko preiavanje otpadnih voda primjenjuju se razliiti ureaji
kao to su reetke, mree, talonici, filteri, separatori i dr.

Talonik i zgunjiva mulja

- Hemijsko preiavanje

Hemijsko preiavane se odvija procesima neutralizacije i oksidacije.

Neutralizacija se primjenjuje za poveanje pH kod kiselih voda i kod smanjenja
pH kod alkalnih voda.
Neutralne vode su vode ija pH vrijednost iznosi 6,5- 8,5.

Oksidacija se prmjenjuje kod otpadnih voda koje sadre toksine materije.

Postupak oksidacije se koristi kod otpadnih voda, mainske industrije, zatim
postrojenja za preradu rude, naftno-hemijske industrije, pogona za
proizvodnju veluloze itd.
Jedan od najee koritenih naina oksidacije otpadnih voda je sa hlorom i
njegovim jedinjenjima.

Fiziko-hemijsko preiavanje
- Odvija se prema slijedeim metodama:
Koagulacija je proces u kome dolazi do obrazovanja krupnijih estica,
od veeg broja prvobitnih estica malih dimenzija.
Flokulacija je jedan oblik koagulacije, pri kojoj sitne koloidne estice
(ispod 10 um) pod uticajem specijalno dodatih supstanci- floakulanata,
obrazuju krupne pahuljaste estice, koje se lahko taloe i uklanjaju
mehanikim metodama.
Flotacija se primjenjuje za preiavanje industrijskih otpadnih voda koje
sadre povrinski aktivne materije: naftu, proizvode nafte, masti, vlaknaste
materije i dr.
Ekstrakcija se koristi za preiavanje otpadnih voda koje sadre vee
koliine organskih supstanci. Ekstrakcija se vri sa organskim rastvaraima.

Bioloko preiavanje

- Bioloke metode preiavanja koriste se za uklanjanje iz

industrijskih otpadnih voda razliitih organskih supstanci. Odigrava
se u prisustvu mikroorganizama (bakterija).
- Bakterije koje uestvuju u biolokom preiavanju mogu biti
heterotrofne i autotrofne.

Da li ste znali...?
- vodik je zapaljiv gas, kisik podrava sagorjevanje, a spojeni ine vodu koja se
koristi za gaenje poara,
- 98% teine vode otpada na kiseonik,
- topla voda se smrzava bre od hladne vode,
- svaka kap morske vode sadri priblino milijardu atoma zlata,
- Amazon svake sekunde u Atlantik ulije u prosjeku 116 000 t vode,
- prosjean ovjek u svom ivotu popije oko 75 000 l vode,
- 10 l vode potrebno je za proizvodnju 1 l benzina,
- srednja dubina okeana je oko 3 700 m, dok srednja visina kopna iznosi samo
870 m,
- volumen mora vei je za oko 10 puta od ukupnog volumena kopna koje se
nalazi iznad povrine mora,
- ukupne zalihe vode na Zenlji iznose oko 1,4 milijarde km. od toga je 97% slane
vode,
- u poslijednjih 10 g. globalna potranja za vodom je 6-7 puta vea, tj dvostruko
je bri porast potranje za vodom u odnosu na porast stanovnitva,
- potronja vode po osobi porasla je sa 250 m u 1900. g. na 700 m 2006. g.,
- svake godine oko 3,5 miliona ljudi, veinom djeca, umiru od bolesti uzrokovanih
zagaanom vodom...

HVALA NA PANJI