(KEHIDUPANMASYARAKATMELAYUTRADISIONAL)

1.0PENGENALAN
ApabilamembicarakanataumenggambarkanperihalkehidupanmasyarakatMelayutradisional,ia
merupakansatuperbincanganpensejarahanataukehidupankemasyarakatanyangtidakboleh
dipisahkandarimerujukkepadazamanKesultananMelayuMelaka.Titiktolakpermulaanpadazaman
inikeranatelahwujudnyasebuahkerajaanyangdapatmembentuksebuahmasyarakatMelayuyang
mempunyaisistemdanstrukturnyatersendiri.
MenurutJanesLow,pada1820telahberpendapatbahawaSemenanjungTanahMelayuterbahagi
kepadaduabahagianiaitupertaniandankelautan.Dalambahagianpertanian,ianyaterdiridaripada
pertanianyangterdiridaripadanegerinegeriKedah,Perak,PatanidanTerengganu,terdapatpenduduk
yangbergantungtetappadapertanian.Dalambidangkelautanatauperdagangan,ianyatidaklah
pentingberbandingpertanian.NamunbegituJamesLowtidakmenyatakannegerinegeriyanglebih
menaruhminatterhadapperdagangan.Padaabadke19kegiatanutamamasyarakatMelayuadalah

pertanianiaituhumadansawah.Tanamanhumamelibatkanpembersihanhutanuntuksatuataudua
musimtanaman,kemudiannyaditinggalkanmenjadihutansemulajadi.Manakalatanamansawahatau
bendangmelibatkantanamanpadidansayursayuransertapokokbuahbuahandikawsantanahyang
berdekatan.
MasyarakatMelayuTradisionalmerupakansatuistilah.Pendefinisianiniharuslahmerujukkepada
definisisiapaituorangMelayudanzamantradisiyangdiwakilinya.Secaraumumnya,Masyarakat
MelayuTradisionalbolehditakrifkansebagaisatugambaranorangMelayuyangmengamalkansesuatu
adatistiadat(kebiasaan)yangtelahsebatidankekalsecaraturuntemurundalamkehidupanmereka.Ini
memberiertibahawamerekatidakbegituterpengaruhdenganperubahandansuasanasekeliling.
Dalamertikatalain,perubahanditerimadenganpenyesuaiankeadaansetempat.Denganiniunsur
unsurtradisidarisegipolitik,ekonomidansosialyangadapadamasyarakatMelayudapatdikekalkan
sepanjangzaman.
MasyarakatMelayuTradisionalbolehdiklasifikasikankepadaduakelas,iaitupemerintahdanrakyat.
GolonganpemerintahterdiridaripadaRaja/Sultan,kerabatterdekat,pembesaristanadanpembesar
tempatan.Golonganrakyatpulaterdiridaripadarakyatbebasdangolonganhamba.Merekainitinggal
disepanjangtepisungaiyangsesuaidanditepilautdenganmembentuksebuahpenempatanyang
berkembangmenjadimukim,daerah/jajahandannegeri(dalamistilahhariini).Penempatanjuga
berkembangkepedalaman(darat),iaitukehululembahansungaiyangberakhirkekakibukit.
Kedudukanataulokasisesuatupenempatanakanmencorakbentukjenispekerjaanpenduduknya.
Padaasalnyamerupakansatubentukpekerjaanuntukkeperluanasassehariansahaja.Akhirnya
pekerjaanasasinimenjadipekerjaanutamayangberupayamengeluarkanhasilkeluarantempatan.
Padaumumnyapendudukmengusahakankawasanpertanianbagimenghasilkankeperluanmakanan
sendiri.Jikaadalebihanakandigunakansebagaikeperluanpertukaranataupunsimpanansemasa
kecemasan.Disampingitudilakukanjugausahausahamencarihasilbumidangalian,hasilhutanatau
hasillautsecarasambilanberselangselidengankerjautamapertanian.Bagiyangkerjautamanyake
laut,merekaakanberalihkekerjagaliandanhutansemasamusimtengkujuh.Ataupunmerekaakan
pergikepulaupulauyangmempunyaiguauntukmengeluarkanhasilsarangburungatauhasillainnya
sepertibaja.
Secarakeseluruhannya,pendudukmempunyaisatusistemkehidupanyangsederhanadenganekonomi
saradiridanbertukarbaranganperniagaanyangdijalankansesamasendiriantarapendudukditepi
pantaidenganditepisungaidanlembahannya.Orangtengah(pengantara)dalamperniagaanialah
pemerintahdanpemimpintempatan.Perniagaandiperluaskandengankawasanjirantetanggamelalui
jalandaratataulaut.Perkembangandalamkehidupanjugakemudiannyamenjadikansebahagiankecil
pendudukmenjadipedagangpedagangsehinggakeperingkatantarabangsa(dunialuar).
1.1SistemPolitikMasyarakatMelayuTradisional
1.1.1Pemerintah
Secaraumum,susunlapisgolonganpemerintahdarikedudukantertingginyaialahRajaatauSultan.
Diikutiolehkerabatterdekatyangterdiridarikalanganisteriisteri,ibuibu,anakanak,adikberadik
danbapasertaemaksaudarabersamaanakanakmereka.Kelompokinidibantuolehpembesaristana
yangdiketuaiolehBendahara,diikutiolehTemenggung,Laksamana,PenghuluBendahari,Ketua
Hulubalang(HulubalangBesar)danlainlainOrangBesarIstana.Satulagikelompokpemerintahyang
pentingialahPembesarTempatanyangdiistilahkansebagaiOrangBesarEmpatLipatandengan
gelarannyaOrangBesarEmpat,OrangBesarLapan,OrangBesarEnamBelasdanOrangBesarTiga
PuluhDua,DatoPenghuludanKetuaKampong.Merekamenjalankantugasdimanapenempatan
merekadidirikanberasaskankedudukandanstatusnyadalamhierarkipemerintahan.
1.1.2Rakyat
Kalanganrakyatterbahagikepadarakyatbebasdangolonganhamba.Rakyatbebasterdiridaripada
kalanganorangkaya(berharta),ahliagama,orangyangadakepandaianyangdikenalisebagaiutas,

tukangataupandaidalambidangmembuatsenjata,emas,perahu,rumah,pemuzikatauahliNobatdan
kerjaperbomohansertamengurut.Rakyatjelatajugaterdiridaripadakalanganpeniagadanpedagang,
danorangbiasayangmenjadipetani,penternakataunelayan.Kelompokrakyatjelatainiboleh
menaikkantarafmerekadengankehendakpemerintahkeranatelahmembuatjasadanbaktiatau
melaluiperkahwinan.MakawujudlahdikalanganmerekainiOrangBernama,BerjasaatauBergelar.
Bagikalanganhambapula,merekamenjadisedemikiankeranawarisandariketurunan,berhutang,
hukuman,tawananataukeranakemahuansendiriuntukmenghambakandiriatassebabdanalasan
tertentu.
1.2SosioekonomiMasyarakatMelayuTradisional
PadaperingkatawalnyakeadaansosioekonomimasyarakatMelayutradisionaltelahpundipengaruhi
olehsistemfeudalisme.Sistemfeudalismeinimemainkanperananpentingiaitugolonganpemerintah
melantikgolonganpembesardangolonganpertengahanuntukmembantudalamurusanurusantertentu
bagisesuatukawasanataudaerah.KeadaaninidapatdilihatdinegeriPerakSultandibantuolehOrang
BesarBerempat,OrangBesarBerlapan,OrangBesarEnamBelas,OrangBesarTigaPuluhDua.
Perananpembesariniadalahuntukmengutipcukaitanamandancukaitanah.Parapembesarini
berperananjugauntukmenjagakeamanandaerah.Manakalagolonganpemerintahsepertipetani,
hambamengusahakantanah,tukang,nelayandansebagainya.Kesandaripadakeadaaninitelah
menyebabkanwujudnyasistemkerahdansistemkerah.

1.2.1SistemKerah
Sistemserahmerupakansatusistemyangmanapemerintahmengerahkantenagarakyatnyauntuk
melakukansesuatupekerjaantertentu.Biasanyagolonganpembesaryangmemainkanperananpenting
dalamusahamengerahkantenagarakyatuntukmembuatkerjakerjasosialsepertimembuatjalan,
membuatsaluran,suraudanjugapersediaankendurikendara.Diperingkatkampungpenghulutelah
diberitanggungjawabuntukmengerahkantenagapendudukkampungnyadanpembesarpulaakan
mengerahkanrakyatuntukmembinaistanasultan.ManakalaSultanhanyamengerahkantenagarakyat
tanpamembayarsebarangupahataugaji.Biasanyahambamerupakanadalahgolonganyangbiasa
dikerahkantenagaolehsultan.KeadaaniniberlakukeranainstitusiperhambaanamatkukuhdiTanah
Melayu.
1.2.2SistemSerah
Sistemserahpulaberbezadengansistemkerahyangmanasistemserahmembawamaksudorang
orangataumasyarakatyangmengerjakantanahsetelahdibenarkanolehpembesaratauraja.Halini
demikiankeranatanahmerupakansumberkekayaangolonganpembesardanraja.Olehitu,bagirakyat
yanginginmengerjakantanahuntukmenjalankanaktivitipertanianharuslahmendapatkebenaran
pembesarterlebihdahulu.Selainitu,dalambidangperdagangan,parapembesarmemainkanperanan
sebagaiorangtengahuntukmemunguthasilhasilcukai.Parapembesarinitelahdiarahkanolehsultan
untukbertindaksedemikian.ContohnyadiSabah,bagimasyarakatyangmenjalankankegiatan
perdaganganhendaklahmenyerahkanbarangandaganganmerekamelaluipemerintahterlebihdahulu.
Sehubungandenganiturakyatjugatelahdiharuskanuntukmenyerahkansebahagianhartamereka
kepadagolonganpemerintahiaitukunjungiMusyiAbdullahkenegerinegeriMelayumengatakan
bahawagolonganatasantelahmerampashartagolonganbawahan.Selainitusistemserahinidapat
dilihatyangmanagolonganbawahaniaiturakyatharusmenyerahkanseparuhdaripadahasil
pendapatansertamengeluarkanhasiltanamansepertiberasuntukkeperluangolonganatasan.Keadaan
inidapatdilihatbahawakesetiaanyangditunjukkanolehgolonganpetaniterutamanyagolonganlelaki
dipaksabekerjauntuksultandanpembesariaitudenganmengerjakantanahmerekauntukaktiviti
pertanian.Olehituuntukmenunjukkantaatsetiaparapetaniinikepadasultanmerekamerelakandiri
merekauntukbekerjauntukgolonganatasanyangmenyebabkanparapetaniiniterikatdengansistem
serah.
SebelumkedatangankuasabaratkeTanahMelayu,sistemekonomitelahpunwujudwalaupunianya
bersifatsistemekonomisaradiri.Masyarakatmelayuyangberadadikampungkampungtidak

mempunyaikemahirandalamperdaganganyangmenguntungkan.Merekalebihmenjalankanekonomi
untukmenampungkehidupanseharian.Sistemekonomitradisionalbermaksudsistemekonomiyang
diterapkanolehmasyarakattradisionalsecaraturuntemurundenganhanyamenggunakanalamdan
tenagakerja.Sistemekonomiinijugamerupakansistemekonomiyangdijalankansecarabersama
untukkepentinganbersamaiaitubersifatdemokrasi.Kegiatanekonominyajugamasihsangat
sederhana.
Dalamsistemekonomitradisional,kedudukanpemerintahjugaadadisebutkan.Tugaspemerintah
hanyaterbatasmemberikanperlindungandalambentukpertahanan,danmenjagaketertibanumum.
Halinijugatermasuklahdalamsistemekonomisaradiri.Sistemekonomisaradirimelibatkan
beberapaaktivitiseperti,pertanian,menternakbinatang,menangkaphasillaut,memburubinatang,
memunguthasilhutandanjugaperdagangan.Selainitualamsekitarmerupakansumberyangamat
pentingdalammenentukankemudahanuntukmendapatkansumbermakanan.Sepertiyangkitatahu
kegiatanutamamasyarakatdiTanahMelayulebihkepadamemburubinatangsertamemunguthasil
hutan,makakebanyakankedudukanmerekalebihberdekatandengansumbersumberhutan.Misalnya
keadaanekonomidisemuanegerinegeriMelayusebelumkedatangankolonial,hampirkesemua
negerinegeriMelayutertumpudikualakualasungaikeranasungaimempunyaikepentingansebagai
tempatperantaraanperhubungan,dankedudukanyangstrategikbagimemudahkanaktivitimemungut
hasilcukaiyangdijalankan.
Olehitukebanyakkannegerinegerisecaraamnyaberlandaskankepadalembahsungaidanpetempatan
yangdibinaolehmasyarakatmelayujugaadalahberhampirandenganlembahsungai.Sehubungan
denganituperkembangankegiatanekonomipendudukdiTanahMelayudaripadakegiatanekonomi
primitifkepadakegiatanekonomisaradiritelahmenunjukkansaturevolusibarudalambidang
ekonomimasyarkatMelayu.Halinikeranamerekatelahmenjalankankegiatanpertanian,perikanan
danjugaberlakukemajuandalamkegiatanekonomisaradirimerekasepertiperdagangan,kraftangan,
matawangdansebagainya.MisalnyaperdagangandalamsistemekonomitradisionalTanahMelayu
mencapaiperingkattermasyurdiMelakapadaabadke15danke16.Keadaaniniditambahlagi
dengankedatanganislamtelahmenuyebabkanperdagangansatusistemekonomiyangterpentingbagi
orangorangMelayu.Namun.Sistemekonomitradisionalmuladitinggalkansetelahkuasabaratmasuk
keTanahMelayu.
2.0LATARBELAKANGPERTANIANPADIMASYARAKATMELAYUTRADISIONAL
PertanianpadidalammasyarakatMelayutradisionaldibuatsecaragotongroyong.Iabermuladari
prosesmembukahutansehinggalahmendapatkanhasil.Teknologidirekaciptasendirisepertimembuat
bajiuntukmenebangpokoksertamembelahkayu.Memasangpelitadanunggunapidigunakanuntuk
meluruskantaliairdanbatassawahataubendang.Membuatlesungbagimengisarpadidansebagainya.
BanyaklagicontohcontohteknologimasyarakatMelayutradisionalyangtelahdirekaciptadan
digunakansepertipanduanarahangin,persenjataandanalatpertukangan,alatmemasakdantenunan
hattakepadapembinaankapallayaruntukperdagangan.
Konsepgotongroyonginiamatpentingkeranamasyarakattidakmampumelaksanakansebarang
kerjasecarabersendirian.Mengambilcontohbagimembukasebuahkawasansawahpadimisalnya
pengusahaansawahpadidikendalikanolehseluruhpendudukkampungkeranamelibatkankerja
menebasdanmenebangpokok,membakarataumemerun,menggaliparitdantaliair,membuatbatas
ataubanbagitakunganairmahupununtuktujuansempadanantaratuanpunya,ataupunbagimembina
pagardariancamanbabihutanataumenghalangternakanmemakanpokokpadi.Melaluikonsep
kerjasama,bukansahajasalingmembantu,malahandapatmenyelaraskankerja.Taliairdanparittidak
bolehdibuatbersendiriankeranamelibatkanluasdankedalamanyangberbezadarisebelahhuluke
hilir.Begitujugadenganbatasataubanyanghendakdibinaharusmengambilkirakedudukannyaagar
tidakmemasukikebahagianoranglain.Menuaipadijugamestibersamasamasupayadapat
mengelakkandariterkeluardarimusimpanas.Inikeranapadiyangtelahdituaiharusdijemurkanpada
panasmataharisupayamudahsemasamemprosesnyamenjadiberas.Jikamusimhujantiba,sedangkan
kerjamengambilbuahpadibelumselesai,makakerugianbesarlahpetanitersebutdarisegihasilnya.

Olehyangdemikian,istilahmuafakatmembawaberkattelahjadipengikatperhubungandalam
masyarakatMelayutradisional.
2.1SejarahPerkembanganPenanamanPadidiMalaysia
Pertanianpadiyangmelambangkanpertaniansendirisejakberabadabadlamanyamasihmenjadi
pertanianutamaorangMelayu.Walaupunmerekaberdepandenganperkembanganekonomi
perdaganganyangmenguntungkan,tetapitidakbermaknapertanianpadijugaturutberkembang
sebagaipertanianperdagangan.Harusdiingatbahawapermintaanberasketikainisudahbertambah
dengankehadiranburuhburuhCinadanIndiayangbanyak.Bagaimanapun,perkembanganpertanian
modentidakmenampakanperubahanyangluarbiasabagipenanamanpadi.Malahankonseppertanian
padibagiorangMelayumasihlagibersifattraditional.Iatetapdiusahakansebagaisatucarahidupdan
bukannyauntukkeperluanperdagangan,sepertimanakataseorangpengarang,antarasebabtidak
berlakuperubahannyatadalampertanianpadiialahsikaporangMelayusendiriyangmelihatpertanian
sebagaisatucarahidupdanbukannyasebagaiperusahaanekonomi.
PerdaganganiniadakaitannyadenganunsurunsuradatdanpertanianpadimasyarakatMelayu.
Bagaimanapun,iabukanlahfactorhakikikeranafaktorfaktorekonomimengatasisebabsebablain.
Dengansikapyangsedemikianrupamakabentukdanteknikpertanianpaditidakbanyakberubah.
Penggunaanpawangdalamupacarapemujaansemangatpadi,menepungtawarkanbenihsemaian,
menghalaumusuhpadidanjugabeberapaupacaraketikamenuaipadimasihdiamalkan.Selain
daripadaitu,terdapatjugaupacarapembayaranniatmelaluikeramatapabilahasilpadimemuaskandan
beberapalagiupacaramenghalaujindaripadakawasansawahpadi.
Darisegikeluasantanah,penggunaantanahsecaraekstensifuntukpertanianpaditidakmenunjukkan
perubahanyangbesarmeskipunInggerisberusahameluaskankawasantanamanpadibagi
menambahkankeperluanberastanahMelayu.Rancanganmemajukanpertanianinipernahdisarankan
olehSwettenhampadatahun1987lagiapabilabeliaumengarahkansupayasistempertaniansecara
perairandimodenkan.Tetapilangkahkearahitutidakdisegerakansehinggapadatahun1930anapabila
JabatanParitdanTaliairditubuhkan.Sebenarnyakospengeluaranberaslebihtinggikalau
dibandingkandenganmengimportnya,tetapiInggerismerasaiperluuntukmemperkembangkan
pertanianpadisejajardengandasarnyamengekalkanhidupdancorakhiduporangMelayu.Dasarini
bolehdilihatdalamduakepentingan.PertamaialahmengelakkanstatusquomasyarakatMelayu
sebagaipetanipadidankeduauntukmenghasilkanbarangmakanansendiri.Sememangnyamenjadi
dasarmanamanakerajaanpununtukmengeluarkanbahanmakanannyasendirikeranapergantungan
kepadaNegaraluarbanyakkesanburuknya.
LangkahpertamayangdijalankanolehkerajaanuntukmengalakkanorangMelayumenanampadi
ialahdenganmengadakankemudahankemudahanperairan.Padatahun1898satuprojekperairanyang
besardirancangdidaerahKerian.Projekiniyanghampirmenelansatujutaringgitsiapdibinapada
tahun1906dandapatmengairikawasansawahyangluasdiKerian.Rancanganperairanini
dipergiatkanlagidalamtahun1930anapabilaJabatanParitdanTaliairditubuhkanpadatahun1932
dengantujuanutamauntukmemajukanpertanianpadi.Projekpertamadibawahjabataniniialah
menyiapkanperjekperairandisungaiManikpadatahun1932dansetahunseterusnyasatulagi
rancanganperairandijalankandiTanjungKarangSelangor.Disampingmengadakanrancangan
perairan,langkahmenggalakkanorangMelayumenanampadijugadibuatmelaluiperundangan.Pada
tahun1917EnakmenTanahPadidikeluarkanolehMMP.Tujuanundangundanginiialah
mengenakansyaratpenanamanpadibagitanahtanahyangdiketagorikansebagaitanahbendang.
Melaluiundangundanginijugakerajaanbolehmengambiltindakanterhadappetanipetanisekiranya
tanahitutidakditanamdenganpadi.
MeskipunkerajaanberusahamengalakkanorangMelayumenanampadi,tetapikemajuandalam
bidanginimasihbolehdipersoalkanlagi,keranarancanganrancanganyangdilaksanakantidak
melahirkangolongankomersialmasyarakatMelayuyangberasaskanpertanianpadi.Faktor
ekonomilahyangmenghalangkemajuanpertanianinisepertimasalahmodal,tenagaburuhdanjuga
masalahmasalahkemudahanteknologiyanglainsepertibaja,racuntanamandansebagainya.Untuk
mengusahakankawasanpadiyangluas,modalyangbanyakdiperlukan.Tanpamodal,maka
kemudahantenagaburuhtidakdapatdiperolehi.PegawaipegawaipertanianInggerismengakuihakikat

iniumpamaH.C.PattdalamlaporannyaberhubungpertanianpadidiKerianmenjelaskanbahawa
masalahpalingbesaryangdihadapiolehpetanipadiialahmodal.Tanpamodalyangbanyak,petani
tidakdapatmengupahtenagaburuhuntukmengerjakantanahsawahtangluas.Denganitulahpertanian
padidiusahakanolehkeluargapetaniitusendiri.
Kekurangantenagaburuhuntukpertanianiniadakaitannyadenganperkembanganpertaniangetah.
OlehkeranaorangMelayujugatertarikdenganpertaniangetah,walaupunsebagaipekebunkecil
merekasecaralangsungmenyebabkanpertanianpadimenjadiberkuangan.Keadaaninijelasberlakudi
NegeriSembilan.Ketikahargagetahmelambungtinggi,kebanyakanorangmelayuberkerjadikebun
getahseginggapertanianpadihamperditinggalterus.Selaindaripadamasalahburuh,masalah
pemasaranjugasuatuyangmerumitkanpetaniMelayu.Kebanyakankilangkilangpadiyangmemberli
padiorangMelayudipunyaiolehpengilangpengilangCinayangselalunyamemonopolikanpembelian
padidiNMB.MenurutlaporanJawatankuasayangmengkajipertanianpadidiNMB,sebelumtanun
1918,petanipetanitidakmempunyaipilihanuntukmemasarhasilmerekamelainkankepadapengilang
orangCina.PetaniketikainiterdedahdenganpenindasanpengilangCinayangdapatmenentukan
hargamengikutsesukahatimereka.
DiKerian,PerakadaduabuahkilangkepunyaanorangCina.PulauPinangdanProvinceWellesley
adatujubelasbuahkilangpadikepunyaanCina,diKedahada18kilangpadi.Disampingmembeli
padi,pengilangpengilangCinajugabertindaksebagaikreadatormelaluisistemPadiKunca.Sistemini
yangjugadikenaliPadiRatusadalahsatubentukkemudahanpinjamanyangberbentukpenindasan.
Sebelummusimmenuai,petaniMelayuakandiberikemudahanmeminjamwangdaripadapengilang
pengilangpadiuntuksarahidup.Apabilatiba,semuahasilpadiakandijualkepadapengilang
berkenaan,dansetelahditolakpinjamanbakinya,inijugadisediakanolehpekedaipekedaiCina
membekalkanpendahuluanbarangkeperluanharian.Sisteminiberlakusecaraberterusandansecara
langsungmengikatpetanipetaniMelayudenganbebananhutangsepanjangtahun.Peratuspetani
Melayuyangberhutangmelaluisisteminidanjugasumbersumberlainadalahtinggi.Jumlah
pinjamandaripadapengilangpengilangCinadisetiapkawasanpertanianpadidiNMBdianggarkan
antara40hingga90peratus.
MasalahhutanginibolehmenggagalkanrancanganInggerisuntukmengalakkanorangMelayu
menanampadi.BagimengatasimasalahputarbelithargaolehpengilangCina,Inggeristerpaksa
memecahkanmonopolipembelianpadidenganmendirikankilangkilangpadikerajaan.Antaratahun
1917hingga1920,InggerismendirikanduabuahkilangpadiiaitudiBaganSeraidanhilirPerak
sebagaipilihanorangMelayu.UntukmenggalakkanorangMelayumenjualpadinyakepadapengilang
kerajaan,padatahun1919Inggerismengisytiharkanlangkahpengawalanhargaiaitudengan
meletakkanhargaminimumbagitempohselamalimatahun.Melaluilangkahini,padiyangditanamdi
NMBdandipasarkankekilangkerajaanakandibayar13sensegantang.Langkahseterusnyaialah
menurunkancukaiairbagikawasanpertanianpadiyangmendapatkemudahansistemperairan,
manakalabagikawasanyangbarudisediakankemudahanperairan,cukaiairtidakdikenakan.
SesungguhnyakemudahanyangdisediakanolehInggerisadalahtidakmenyeluruh.
SebenarnyamasalahmodaladalahfaktorutamayangmenghalangorangMelayumengusahakan
pertanianpadisecarabesarbesaran.Sementaraitu,kilangpadikerajaanpulahidupseganmatitak
mahu.Padatahun1926,kilangpadidiKualaKurauterpaksaditutupkeranapengurusanyangtidak
cekap.PadamulanyakilangdiuruskanolehseorangpengurusCinayangbernamaLimChengTaik.
BeliaumengambilramaipekerjaCinasehinggatimbulbantahandaripadaorangMelayu.Keadaanini
menyebabkankilanginitidakberjayamenarikminatpetaniMelayu,olehitumerekaterusmemasarkan
hasilpadimerekakekilangpadiCina.
Walaupunadacadangansupayakilangpadikerajaaninidijadikansyarikatkerjasamadengan
mengambilpekerjapekerjaMelayu,tetapicadanganitutidakdipersetujuiInggeris.Dalammesyuarat
ResidentResidentpada12Disember1931,persetujuandicapaisupayapegawaisyarikatkerjasama
Inggeristidakmembabitkandiridalamkilangpadikerajaan.ResidentResidentberpendapat,buatmasa
inipegawaipegawaisyarikatkerjasamamestilahmenumpukansepenuhperhatiankepadasyarikat
syarikatkerjasamayangbarubertapakdinegerinegeriMelayu.

Akibatdaripadabeberapamasalahyangditerangkaninilah,makapertanianpaditidakberjaya
mengubahorangMelayumenjadipetaniyangbermotifkanperdagangan.Meskipunkawasanyang
berpotensiuntukdimajukansebagaikawasanpadidiNMBdianggarkanseluasantara243,000hingga
405,000hektar,tetapikawasaninitidakbolehdiajukankeranafaktorfaktorekonomitadi.Untuk
membukasesuatukawasanpadiyangbarusudahtentusistemperairandiperlukandanuntuk
mengadakansistemperairaniniperbelanjaanyangbanyakmestilahdiperuntukkan.Olehkeana
masalahkewanganinilahmakasesetengahkawasanitutidakdapatdimajukansebagaikawasan
pertanianpadi.
Satulagimasalahyangdihadapiolehpetanimelayuialahkerosakkantanamanpadiakibatdaripada
perlombonganbijitimah.Keadaaniniberlakuhanyabagisawahyangberhampirandengankawasan
perlombongan.Kerosakaninidisebabkanolehmendapanairlombongyangyangmengalirmasukke
dalamsungaiatautaliairyangdigunakanuntukpertanianpadi.Limpahanmendapanlombongini
menyebabkanpaditidakhidupdengansubur.KeadaaniniseringberlakudiKinta.Berdasarkankepada
beberapapersoalanyangdibincangkanitu,dapatlahsisimpulkanbahawapertanianpadibagiorang
Melayutidakbanyakmengalamiperubahan.Malahankeluasankawasanpadijugatidakbanyak
berubah.Sejaktahun1890keluasanpenanamanpadidikatakanbertambahdalamkadar6.5hingga7
peratussahaja.Sebaliknyabagipertaniangetah,kadarpertambahansejaktahun1904ialah11peratus.
Sehinggaketahun1938,daripadalebihduahektarkawasanpertanianditanahMelayu,kirakira
1,350,000hektardipenuhidengangetahsedangkankeluasanpertanianpadicumakirakira295,000
hektarsahaja.Dengankeluasansebanyakitu,pertanianpadihanyalahdapatmenampungsatupertiga
sahajadaripadakeperluanberasnegaradanselebuhnyaterpaksadiimport.Sementarapertanianpadi
diberiperhatianolehkerajaan,pertaniangetahjugadiusahakanolehsebilangankecilorangMelayu
tetapitidakmendapatsebarangperhatiankerajaan.Inggerissepertimanayangdiketahuicuba
mengekalkanorangMelayumenanamtanaman.EnakmanTanahPadiyangdibuatpadatahun1917,
khususuntukmenyuruhorangMelayumenanampadibagitanahtanahyangtertaklukdibawah
undangundangitu.Bagaimanapun,diakibatkanolehtarikanhargagetahyangtinggidizamanharga
getahyangmelambung.OrangMelayujugaberlumbalumbauntukmengusahakangetahsebagai
pekebunkecil.PermohonantanahdikalanganorangMelayujugameningkatsehinggaiamemberikan
kesannyaterhadappertanianmakanan.A.S.Kaynes,SetiusahaPertanianNMBdalamlaporan
tahunannyaberkata,pertaniangetahtelahmengurangkanminatorangMelayumenanampadi.
Pertanianpadiditinggalkan,manakaladusundusunditanamuntukpenanamangetah.
2.2SistemPertanianTradisional
JamesLowtelahmengatakanbahawasemenanjungTanahMelayuterbahagikepadaduabahagian
pertaniandankelautan.NegerinegeriyangterlibatdenganpertanianterdiridaripadanegeriKelantan,
kedah,perakdanTerengganu.Kebanyakanmasyarakatyangberadadinegeriinibergantungkepada
sumberpertanian.KegiatanekonomimasyarakatMelayuadalahberasaskansaradiriyangmana
kelompokkecilparapetanitinggaldikampungdenganmengusahakankegiatanpertanian,penternakan
sertaperikanan.Biasanyamerekatinggalberhampirandengansumberalamsepertisungai,hutanserta
kawasankeciltanahuntukdijadikankawasanpetempatan.
Sebagaimanakitatahu,sistemekonomiMelayutradisionalpadazamanKerajaanMelayusecara
jelasnyatelahmenunjukkanjurangpemisahantaragolonganpemerintahdengangolonganyang
diperintah.Halinidapatdilihatbahawagolonganpemerintahanmerupakangolonganyangberkuasadi
sesebuahkerajaan.Tanahmerupakansumberuntukmelakukanaktivitipertanianadalahhakmilik
kerajaanataugolonganpemerintah.Padamasayangsamarakyatberperananuntukmengerjakantanah
pertanianyangtelahdiberikanolehmereka.Olehitumakawujudsatusistempertaniantradisional
dalamkalanganmasyarakatMelayupadaketikaitu.Aktivitipertanianpadamasainiberkonsepkan
pertaniansaradiridenganmengutamakankeperluandirisendiridansupayasumbermakanansecara
berterusan.
Kegiatanpertaniansaradiridapatdilihatmelaluipenanamanpadisepertipadahumadanpadisawah.
Biasanyapenanampadiiniadalahuntuksumbermakananharianmereka.Contohdapatdilihatdi
Kelantankegiatanpenanamanpaditetapsawahdanpenanamanpindahpadihuma.Selainitusistem

ekonomifeudaliaitupertanianyangmeliputiaktivitipenanamanpadihuma,padisawah,sayuran
sayuransecarakecilkecilanadalahuntukmemenuhikeperluanmakananmerekasahaja.Padisawah
ditanamdikawasanyangmempunyaitanahaluviumyangsuburdandipercayaipenanamanpadisawah
inibiasanyadilakukanolehmasyarakatMinangkabauyangberadadinegerinegeriselat.Keadaanini
berbezadengansistemekonomitradisionaldiSabahyangmanapengeluaranhasilpertanianhanyasatu
atauduajenismakanansahajayangdikeluarkanolehmerekakeranakesukaranpengangkutan,
ketiadaantempatmenyimpanmakanandansebagainya.
NamunterdapatjuganegerinegeriyangterkenaldalampenanamanpadisawahdiTanahMelayu
sepertinegerikedah,Melaka,PahangdanNegeriSembilan.NegeriKedahmerupakannegeriyang
palingpopulardenganaktivitipenanamanpadisawahsertaterkenaldengansebagaijelapangpadi
padaketikaini.Namunkegiatanpertaniansaradiripadaketikainitidaklahbegituberkembangan
keranateknologiatauperalatanyangmerekagunakanadalahsangatrendahsertatidakbegitumaju.
Ekorandaripadainikegiatanpertaniansepertipertanianpadisawah,penanamansayursayurantidak
dapatdikembangkandengansebaikmungkin.Selainituaktivitipenanamanpadisawahataupadi
basahjugatelahdilakukanolehmasyarakatMelayudiSungaiUjongkeranatanamaninimerupakan
tanamanutamamasyarakatMinangkabauyangberadadikawasanini.
SehubungandenganitutradisipenanamanpadisawahdiTanahMelayusejakabadke15dipercayaidi
bawamasukolehmasyarakatMinangkabau.OlehsebabitumasyarakatMinangkabauinidipercayai
telahmempunyaikemahirankemahiranyangtersendirisepertikemahiranmengairikawasankawasan
penanamanpadisawahmereka.MasyarakatMinangkabaudiSungaiUjonginitelahmembina
empangankayuataupunkinciruntukmendapatbekalanairuntukmengairikawasanpenanamanpadi
sawahmereka.Empanganinidibinasecaraberamairamaidalamkalangananggotamasyarakatdan
setiapmerekaharusbertanggungjawabkeataskejayaanataukegagalansemasamusimbersawahdi
kawasanini.Sistemkincirpuladigunakanuntukmengalirkanairdarisungaikekawasantaliairuntuk
mendapatkanbekalanairdansebelummerekamemulakanaktivitipertanianiniseorangketuadiberi
tanggungjawabuntukmengawasikawasankincirdanempangantersebut.
Namunkegiatanpenanamanpadiinidilakukansecarapersendiriandanuntukkeperluanmereka
sendiri.Aktivitipenanamanpadisawahpadamasainitidakberkembangkeranalebihanhasil
pengeluaranpenanamanpadibiasanyatelahditukardenganmenggunakansistempertukaranatau
sistembarteryangbertujuanuntukmendapatbarangankeperluanlain.DikawasanKundurpulaaktiviti
penanamanpadisawahpuladikatakansebagai,TheLuxuriantandpenculiargreenofRiceField
SelaindaripadaitupertaniandiSabahjugaberlakusecaratradisionalnyakeranakeadaanbentukmuka
bumiSabahyangbergunungganangdantinggitelahmemudahkankegiatanpenanamanpadihuma
dilakukandinegeriini.AktivitipertaniansaradiridiSabahsepertikaumBiasanyamerupakan
golonganpetanisaradiridikawasanini.Merekamenjalankankegiatanpenanampadisawah,padi
humadantanamanlainsepertijagungdansebagainya.BiasanyakaumBiasanyayangberadadiSabah
memasarkanhasilpertanianmerekadiTamuyangdiadakansetiapminggusekali.Aktivitipertanian
diSabahiniberlakusecarakecilkecilandanhanyauntukkeperluanmerekasendiridanberbezapada
zamanpenjajahanyangmanaaktivitipertaniankhususnyapenanamanpaditelahdikembangkan
dengansebaikmungkin.Namunpadawaktuinimerekalebihmenjalankanaktivitiinisecaratradisional
danlebihanhasilpertanianmerekaditukarkandenganbaranglainsepertigaram,makanandan
sebagainya.KeadaansamajugaberlakudidaerahKundasangSabahyangmenjalankankegiatan
ekonomisaradiri.
SelainitukegiatanpertanianinimerupakansalahsatukegiatanyangpentingkepadanegeriMelaka.
MelaluiaktivitipertaniantelahmenyebabkannegeriMelakaterkenaldengankekayaanhasilhasilbumi
negeriini.Namuncorakpenanampadisawahpadazamanprapenjajahanyangdiusahaoleh
masyarakatMelayupadazamaninisepertisistempadicenderungyangdilakukandiKelantandan
Terengganu,cenurdantugal.KeadaaniniditambahdengantanahdiKelantaniaitudiDataranKelantan
mempunyaitanahyangsubur,lanar,mendatarsertaterbentangluasmemudahkankerjakerja
penanamanpadisawahdilakukandinegeriini.Kesemuasistempadiinisawahinibergantungkepada
airyangsediaadasepertipayaatauairhujanyangtidakmemerlukanteknikteknikpengairanyang
agakluas.BegitudengankeadaandinegeriSelangoryangmanaSultantelahmewajibkanmasyarakat

MelayudiSelangoruntukmenanampadiyangmenyebabkanbekalanberasdinegarainimencukupi.
Olehitukegiatanpertanianpadaperingkatawallebihmenumpukankepadausahauntuk
menghasilkanmakananuntukkegunaansendiri.Sistemekonomisaradiriinilebihbaikdaripadasistem
ekonomiprimitifyangdilakukanolehzamanprasejarah.Parapetanimenjalankankegiatanpertanian
secarakecilkecilandanmenggunakanteknologiyangrendahsertalebihanhasilpertanianyangmereka
lakukaninitelahmenyumbangkankepadaberlakunyapertukaranbaranganatausistembarteryang
dipersetujuiolehkeduaduapihak.Kegiatanpertaniansaradirijugatelahmenunjukkanparapetani
mempunyaikebolehanuntukmenghasilkankeperluanmakananmerekasendiridanbarangan
keperluanyangtidakbolehdihasilkansendiri.Merekabolehmendapatkanbarangantertentudengan
menggunakansistempertukaranbarang.Kesankegiatanpertaniansaradiriadalahuntukkeperluan
makananmerekasendiri.Sehubunganitu,masyarakatsebelumkedatanganbaratjugamenjalankan
aktivitipenanamanlainsepertipenanamanubikayu,pisang,tebu,jagung,keledek,tembakaudansirih.
Tanamaninibiasanyaditanamdikawasansekitarrumahmerekasahajadanhasiltanamaninihanya
untukkegunaanharianmerekasahaja,manakalalebihanhasiltanamaninidiberikankepadajiranatau
kaumkeluargamerekasendiri.
3.0SISTEMPENANAMANPADIERAKOLONIAL
SemenanjungTanahMelayutelahmengalamitransformasisosial,ekonomidanpolitikdibawah
pemerintahankolonial.LandasanekonomikaumtaniMelayutelahberubahuntukdisesuaikandengan
strukturekonomidibawahordersosialbaruyangmengutamakanpertukaran.Tekananpasarandunia
danpemerintahkolonialtelahmembentuksebuahindustripertanian.Aktivitipertaniankaumtani
Melayutelahdihadkanolehpihakkolonial.Antaralain,kaumtanitelahmenjadisasarankepada
beberapaundangundangyangtelahmenyekataktivitiekonomiasasmereka.DinegeriPerak,
misalnya,peraturanperaturandanundangundangbaruinitermasuklahCompulsoryPlantingof
CoconutsbyMalays1880,ProhibitionofFellingofForest1881danAlienationofNipahLands1888.
Perlaksanaanperaturanperaturaninitelahdengansecaradramatismengurangkan'independence'kaum
taniMelayu.Pemerintahtelahmenentukanjenistanamanyangmestiditanamdanjugacara
penanaman.UndangundangyangtelahmemberikantamparanhebatkepadakaumtaniMelayudi
PerakadalahDiscouragementofLadangCultivation.Penanamanpadisecarapertanianpindaholeh
kaumtaniMelayusememangnyatelahmenjadisatuisukepadapemerintahInggerisbermuladidalam
tahun1887lagi.Amalanberladangdifahamkanolehpentadbirankolonialsebagai'anobnoxiousand
wastefultypeofagriculture,destroyingvaluabletimberandatemporarycultureatbest.!"Inggeris
menggalakkankaumtaniMelayuyangmengamalkanladanguntukmenanampadimerekasecaratetap
melaluipadibasah.Untukmencapaitujuanmerekapihakkolonialtelahmenaikkankadarsewakeatas
penanamanpadidarattetapicarainitelahtidakdapatmengubahkeadaan.KaumtaniMelayumasih
meneruskanaktivititanamanpadidaratmereka.Ketandusansatutradisiberkaitandenganpadibasahdi
kalangansebahagiankaumtanidankerjayangmestidilakukantelahmembuatpenanamanpadibasah
kurangdiminati.
Justeruitudidalamtahun1888,setahunselepaskadarsewadinaikkan,jumlahkeluasankawasanyang
diusahakandenganpadidaratmasihbesar.DiPerak,didaerahKintasejumlah1,500ekartelah
dikerjakan.DiKualaKangsarpulaseluas3,455ekartelahdiusahakanatau91.0peratusdaripada
kesemuatanahdidalamdaerahitupadatahuntersebut.Memandangkanjumlahkawasanpadidarat
tidakdapatdikurangkansatuperaturanyanglebihketattelahdikeluarkan.Pemerintahkolonialtelah
mengarahkanbahawabermuladari1Januari1890kawasanhutantidakbolehditebanguntuktujuan
ladangkecualikawasanbelukaryangusiapokokpokoknyatidaklebihdarilimaatauenamtahun.
Peraturaniniadalahpentingkeranamasayangdiperlukanbagimengembalikanbahannutriendidalam
tanahadalahdiantara10hingga15tahun.Kesandaripadalangkahinijugatelahtidakdapatmemenuhi
jangkaanInggeris.
KaumtaniMelayuterusmengamalkanbudayapadidaratmereka.Pentadbirkolonial,sebagailangkah
terakhir,telahmengeluarkanundangundangyangmengatakanbahawa'nopassorlicenceforladang
cultivationwouldbegrantedinthestate."PeraturaninitelahdikuatkuasakanmulaibulanApril1896.
Bagaimanapunperaturaninitidakdapatmengikissecarakeseluruhansatutradisiyangtelahbegitu

lamadiamalkanolehkaumtaniMelayu.Penanamanpadidaratsecaraladangmasihditeruskandi
bawahpemerintahanInggeristetapidenganjumlahkeluasanyangberkurangan.Didalamtahun1920
diPerakdarijumlahkawasanpadiseluas123,709ekarjumlahpadidaratadalah29.3peratusatau
36,205ekarmasihlagidibawahladang.
Didalammusimpenanamanpadi19201921diempatdarijumlahtujuhdaerahpadiladangmasih
dominan.DaerahdaerahiniadalahHuluPerakdengan5,000ekarpadidaratberbandingdengan4,360
ekarpadibasah,Kintadengan6,398ekarladangberbandingdengan860ekarpadibasah,Batang
Padangdengan8,415ekarpadiladangberbandingdengan1,088padibasah,danakhirnyaHilirPerak
dengan9,604padidaratberbandingdengan2,232ekarpadibasah.Didalammusimpenanamanpadi
yangsamajumlahkeluasanpadidaratbaginegeriSelangormelebihipadibasahmasingmasing
dengan11,690ekardan4,790ekar."BagaimanapundiNegeriSembilandimanatelahterdapatsatu
tradisipengairanyanglamadalamkalanganorangorangMinangkabaukeluasanpadibasahsecara
sawahadalahberjumlah29,787ekarberbandingdenganhanya479ekarpadiladang."
3.1PenanamanPadiBasahTradisional
Walaupunterdapattuntutantuntutanyangmengatakandominasipadidaratkeataspenanamanpadi
basah,beberapatradisipenanamanpadibasahdancorakpengawalanairdidapatidiawalkurunkeI6
diSemenanjungTanahMelayu.TerutamanyaadalahdalamkalanganorangorangMinangkabauyang
berhijrahdariSumaterayangtelahmendudukiNegeriSembilanhariini.Merekatelahmembawa
bersamateknologipenanamanpadibasahdanteknikteknikpengairansepertiempangempangkayu
dankincir.SelaindaripadaituterdapatpulapengaruhIndiadanThaikeatastradisipenanamanpadi
basahdidataranKedahdiutaraSemenanjung."Disampingkeduaduasumberpenanamanpadibasah
initerdapatjugabeberapasistempenanamanpadibasahyangtelahberkembangsecaraaslidikawasan
Semenanjung.SistempenanamanpayayangterdapatdiPahang,umpamanya,telahwujudsebagai
tindakbalaskeataskeadaanberpayayangterdapatdibahagiantimurnegeriitu.
Sistempenanamanpadicedonganpulayangterdapatdinegerinegeripantaitimurwujudsebagai
tindakbalaskepadaanginmonsunyangbertiupdariLautChinaSelatanyangmembawahujanke
pantaitimurSemenanjungdalambulanbulanOktoberhinggaMac.Samasepertidipantaitimur
penanamanpadibasahdinegerinegeriMelayupantaiBaratyangmerangkumidariMelakahinggake
PerlisjugabergantungkepadahujanyangdibawaolehtiupananginmonsundibulanMeihinggaOgos.
Mengambilkesempatankenaikanairmelaluibanjirdikawasansungaipenanamanpadiyangdikenali
sebagaicenortelahberkembangdenganmenggunakanjenispadiyangtahandibawahkeadaan
terendamiatelahditerangkanolehVanTheanKeesepertiberikut:
Underthissystem,thecropisgrowninsuchawaythatitiseitherharvestedbeforethefloodorthat
thecropisstrongenoughtowithstandit.Earlysowingisessentialandisstaggered.Thelowerreaches
aresownfirstandasthewaterslowlyrisessowingisdoneprogressivelyupwards.Somesortof
brushwooddamsareconstructedtoretainthewaterbothintheearlystagesandwhenthewateris
receding.Thuswehaveasituationherewherethetallestplantsareatthelowerreachesandthe
shortestatthetopduringthefloodperiod.
WalaupunsisteminiwujuddandiusahakanolehkaumtaniMelayudiSemenanjungtetapikawasan
kawasandimanasistemcenordijalankantidakpuladijelaskansecarakhusus.Tanamanpaditugalan
merupakansatulagicontohsistempenanamanpadidiSemenanjung.Berbezadengancarapenanaman
cenoryangditerangkandiatas,jenisjenispadiyangdigunakanuntuksistemtugalanadalahjenisjenis
yangtahankemarau.Dibawahsisteminisumberairuntuktanamanbergantungkepadahujan.Benih
benihditanamsecaratugalsebelumbermulamusimhujandanbatasbatasdibuatuntukmemerangkap
airhujandidalampetakpetak."Jelasterdapatberbagaicorakpenanamanpadiyangdiusahakanoleh
kaumtanidiSemenanjungsebelumkedatangankuasakolonial.Darisegiperkembangancorak
penanamanpadiyangmempunyainamanamatersendiriR.D.Hillmencadangkanbahawa,
TheevolutionarysequenceofMalaysianricecultivationseemstobeginwithuninigatedshortcycle
shiftingcultivationoftheswampmargins.Fromthislineofevolutionforksintoshiftingcultivationof
theuplandsononehand,andontheother,flatlandsystemsinvolvinghoeusingpermanentbroadcast

seedcultivation,elaboratingintopermanenthoeusingdibbleseedcultivation,intimedevelopinginto
ploughusingdibblingsystemsasonesequence.Anotherbranchofthepermanenthoeusing
broadcastingtechniquemayhaveevolvedtowardstheuseoftransplantinginbundedfields,followed
laterbytheintroductionoftheplough,andbyirrigation,someformsofwhichmayhavebeen
introducedduringtheMinangkabauimmigrationofthefourteenthcentury.
Kerangkaevolusidarisatusistembercabangkepadasistemsistemyanglainmungkintelahberlaku
tetapisetakatinisatukeputusanyangmeyakinkantidakbolehdibuat.Apayanglebihketaraadalahtiga
faktor,antaralainyangtelahmempengaruhikewujudanvariasivariasididalamsistemsistem
penanamanpadi.Pertamaadalahkeadaansemulajadi,termasukcoraktaburanhujan,topografidan
jenistanah.Keduanyaadalahpenyebaranteknikteknikpenanamanyangdibawamasukoleh
kumpulankumpulanmanusiayangberhijrahmasukkeSemenanjungdanjugaperhubunganorang
orangtempatandenganmasyarakatluardanakhirsekali,tanamanitusendiriyangbolehhidupdi
bawahkeadaanalamsemulajadiyangberbezadanpenyesuaiankepadacaracarapenanamanyang
berbeza.Halinitelahmemberikangambaranbahawatradisipengairandidalampenanamanpadi
memangtelahwujudawalawallagidinegerinegeriMelayudantelahtersebardenganluasnya.Cara
yangditerangkanitumungkinbenardikawasankawasantertentutetapitidaklahbolehdigunakan
sebagaisatugeneralisasibagikeseluruhansemenanjung.
3.2PenanamanPadiTradisionalMinangkabau
TradisipenanamanpadibasahberpengairanyangunggulyangterdapatdiSemenanjungTanahMelayu
sejakabadke16adalahsistemsawahorangorangMinangkabau.Merekatelahmenerokaipembukaan
sawahdilembahlembahpendalamandankawasankawasandatarandiNegeriSembilanyangterdapat
padahariinidansebahagiandaripadanegeriMelaka.Bagimendapatkanairuntuktujuanpengairan
sawahmereka,teknikteknikyangdigunakanolehorangorangMinangkabauadalahmenakjubkan.
PenanamanpadisawaholehorangorangMinangkabaudijalankandenganmendapatkanbekalanair
melaluipembinaanempanganempangankayuataupunkincir,dantaliair.Bagaimanapunditempat
tempatdimanastrukturstrukturtersebutmemangsudahdibina,kerjakerjahanyalahtertumpukepada
pembersihandanpenambahbaikan.
Bekalanairuntukpetakpetaksawahpadakebiasaannyadidapatidengancaramembuatempangan
empangankayudanbukankincir.Dibinadengancarakerjasamaolehpetanipetaniempangansecara
umumnyaadalahkecildanmemerlukantenagayangbanyakuntukpenjagaannya.Aturanorganisasi
sebelumkerjakerjapembinaanempangandijalankanolehsekumpulanpetanipetaniyangakan
melantikseorang'ketuaan'yangakanbertanggungjawabuntukmengawassegalakerjakerjadan
setelahsiap,penjagaannya.Tidakadaupahdibayaruntukkerjakerjapembinaanempangantetapi
pembayarandalambentukwangataubukanwangbolehdibuatolehseseorangkepadaahliahli
kumpulanjikabeliautidakdapatbersamauntukmenjalankankerjakerjayangtelahditetapkanuntuk
beliau.Sakit,misalnya,merupakansatusebabyangbolehditerima.Ketuaan,sepertijugaahliahli
dalamkumpulan,tidakmendapatapaapabayarantetapisebahagiankecildaripadahasilpadiakan
diberikankepadabeliausetelahtamatmenuaimengikutadatMinangkabau.
Pembinaanempangankayumemerlukantenagakerjasama.Peringkatpermulaanpembinaan
melibatkanmemacakkankayudanbuluhyangtelahdibelahdisebelahatasdanbawahdimana
empanganitudicadangkanuntukmemperkukuhkantebingsungai.Inidiikutipuladenganmemacakkan
kayukayubesarkedalamperutsungaidaritebingketebingdenganjaraklebihkurangtigakaki.Di
antarajarakjarakinipuladipacakkankayukayuyanglebihkecil.Selaridenganbarisanpertamaini
dibuatpulabarisanyangkeduaterletaklebihkurangduakakikehulusungai.Ikatankayukayu
kemudiannyadiletakkandiantarakeduabarisantadi.Inidiikutipuladenganmenambaktanahtanih
danjugabatubatusehinggalahparasairdapatdinaikkandanterusmengalirkedalamtaliairyang
menujukepetakpetaksawah.
Setelahselesaipembinaanempanganyangutamainisatulagiempanganterpaksadibinajaraknyalebih
kurangsepuluhelakehilirsungai.Empanganyangkeduainiadalahlebihkecildaripadayangpertama
dandibinasebagaisatutindakanuntukmengawasikemungkinanempanganutamatadiruntuholeh
arussungaiyangkuat.Jugaempanganyangkeduainiberfungsisebagaiperangkappasiruntuk

mengurangkanpemendapandihilirsungai.Empangansekunderinidibinadenganmemacakkansatu
barisankayukayuyangdiperkuatkandenganbuluh.Sebagaitindakbalaskepadakeadaanfizikaldi
kawasankawasandimanaempangantidakdapatdibinaolehkeranatebingsungaiyangtinggi,sistem
kincirdigunakanuntukmenaikkanairdarisungaikesawah.Kincirbolehdigunakanuntukmenaikkan
airkepadasatuataukeduaduabelahtebingsungai.
Semasakerjakerjapembinaanataupunpenambahbaikankeatasempanganataukincirdilakukan,
semaiandisediakan.Keduaduajenissemaian,basahataukering,biasadibuatolehpetani.Pawang
memainkanperananutamadalammengendalikanupacarakeataspetaksemaianyangbaru.Di
peringkatini,airyangdidapatidarisungaimelaluisistempengairandalambentukempanganatau
kincirmulamasukmengalirkedalamsawah.Penyediaantanahdenganmenggunakancangkul,tajak
atautenggalayangditarikolehkerbaudijalankanselepasairdimasukkanselamatigaatauempat
minggu.Batasdibinaataudiperbaikiuntukmenahanairdidalampetaksawah.Setelahsawahdan
semaiandisediakan,airberlebihanyangterdapatdipetaksawahdikeluarkanmeninggalkanhanya
tanahlumpurdanairyangtinggiseinci.Kerjakerjamengubahanakanakpadiyangberumur40hari
biasanyadilakukanolehorangorangperempuandanjugakanakkanak.Kerjakerjaselepasmenanam
ataumengubahhanyalahterhadkepadamerumputyangjugabiasanyadilakukanolehorangorang
perempuan.Terpulangkepadajenisjenispadiyangditanamkerjakerjapenuaiandijalankanselepas
tujuhataulapanbulan.
3.3PenanamanPadiBasahdiKelantan
DikawasandataransebelahutaranegeriKelantanpulaterdapatsatubentukpenanamanpadibasah
yangdikenalisebagaicedongan.Tanamanpadidibawahsisteminibergantungkepadaairhujanyang
dibawaolehanginmonsun.Pengairantidakpentingkeranadikatakan'thepeopleshowverylittle
naturalaptitudeintakingwaterfromdrainsandstreams,orinutilizingwatertoitsbestadvantage
whenitsisbroughttothefields.?"Permulaanmusimhujanyangdibawaolehanginmonsun
memulakanpenyediaantanahmenggunakantenggala.Petaksemaiandaratbiasanyadigunakandan
anakanakpadidiubahkepetakpetakyangtelahdisediakanselepas40hari.Selepaslebihkurang
sebulanmengubahpembajaandilakukan.Bajayangdigunakandikenalisebagaibajabakarmerupakan
campurantahilembu,tanah,sabutkelapaataupinangyangtelahdibakarsebelumdigunakan.Operasi
operasiselepasmengubahsepertimerumputbiasanyatidakdijalankan.Tanamanpadiditinggalkan
untukmembesarsehinggalahmasauntukmenuai."
Selainitu,dataraniniterbentangluasdanmendatarsertamengandungitanahlanaryangsubur.
PengeluaranpadidiKelantanbukansahajamencukupikeperluannya,tetapijugamengeksportberaske
Singapura.PetanijugamenternakbinatangdandieksportteruskeThailanddanSingapura.Negeri
negerilainjugamengeluarkanlebihankeluaranpadaabadke19ialahPerakdanTerengganu,
walaubagaimanapunpadaakhirabadke19pengeluarannyatelahmerosotdimanadiPerak,
permintaanmelebihibekalan,sedangkanTerengganumengadapikekurangantanahdanpertambahan
pesatpendudukdilembahTerengganu.Sehinggalahpadapertengahanabadke19Selangor
mempunyaibekalanberasyangbanyakdantidakperlumengimportnya.
3.4PenanamanPadiBasahdiPahang
SistempenanamanpadibasahyangkompleksterdapatdiPahang.Disinipenanamanpadidilakukandi
kawasankawasanyangberpaya.Padadasarnyaterdapatduakategoripenanamanpadipaya.Iniadalah
padipayadanpayasawah.Padipayaadalahlebihbiasadaripayasawah.Untukmendapatkansumber
airdua,terdapatduajenistanah.Pertamaialahkawasankawasanyangbergantungkepadahujan
sebagaisumberair(payatakung)dankeduaialahkawasankawasanyangmenerimaairhujanbersama
sumbersampinganyangdidapatidarisungai(payaanaksungai).Penanamansecarapayasawahpula
padakebiasaannyadijalankandiatastanahyangratadantidaksemestinyadibawahkeadaanberpaya.
Penanamansecarapayasawah'isequippedwithsomeformofwatersupply,althoughitmaybe
insufficientforthewholeareacultivatedandreliancehastobeplacedonaportionofthewater
requirementsbeingsuppliedbythelocalrainfall'.
VariasiterhadapcaracarapenanamanbolehdidapatidibawahsistemsistemINItermasuklahpaya

cedong,payataburdanpayasimbah.Penanamansecarapayacedongbermuladenganpenyediaan
semaiandiatastanahyangtelahdibersihkandidalambelukar.Bijibenihpadiyangtelahdirendam
semalamanditaburditapaksemaian.Benihpadidipetaksemaianbiasanyadibiarkanmembesar
selama44hingga60harisebelumdiubah.Penyediaantanahtermasuklahmemotongrumputrampai
danmembaikibatas.Selepasituaherdofbuffaloes(was)drivenintothefieldtotrampledownallthe
weedstillthey(were)submergedinthemud"Inidijalankanbeberapakalihinggalahsegalarumput
rampaiitureput.Kerjakerjamengubahkemudiandijalankandanpadidituaiselepastujuhataulapan
bulanterpulangkepadajenisjenispadiyangdigunakan."
Penanamanpadipayataburpadaasasnyaadalahsamadenganpayacedongkecualidibawahsistemini
bijibenihpadiditaburkekawasantanamansetelahdirendamselama48jam.Jenisjenispadiyang
digunakanjugaadalahsamasepertipayacedong."Penaburanbijibenihyangtelahdirendamjuga
dijalankandidalampenanamanpadipayasimbah.Dibawahsisteminikerjakerjadimulakandimusim
keringdimanahutanataubelukarditebang,bersihdandibakar.Apabilamusimhujanbermulabiji
benihditabur'onthesemiwetpayaandthenleftentirelytothemercyoftheweathertillharvest
time."Selepasduaatautigamusimtanamankawasanituditinggalkandankawasanbarupuladibuka.
SatulagicarapenanamanadalahpaditenggalayangdidapatidikawasantebingsungaidiPahang.
Sisteminiyangmenyerupaipayasimbahdanpayataburjugadijalankandenganpenaburanbijibenih.
Perbezaandidapatihanyalahdenganpenggunaantenggalauntukpenyediaantanahsetelahbelukar
ditebangapabilamusimhujanbermula.Dibawahsisteminitanahdigunakanuntukempatpusingan
tanamandankemudiannyaditinggalkanuntukselamaempathinggaenamtahundimanaianyakembali
menjadibelukar."
3.5PenanamanPadiBasahdiTerengganu
DiTerengganuempatsistempenanamanpadiyangjelasbolehdidapati.Sistemsisteminiadalah
cedongan,taburan,tugalandanhuma.Darikeempatempatsisteminihanyalahcedongansahajayang
bolehdikatakansebagaipenanamanpadibasahdanyanglainlainnyamerupakanpenanamanpadi
darat.PadicedonganyangterdapatdiTerengganuadalahserupadenganyangterdapatdiKelantan.
Sumberairpadaasasnyadidapatidaripadahujanwalaupunterdapatcarapengairanyangdimana
empanganempangankecildibinaolehpenanampadi.Padaumumnyapetanipetanilebihsuka
menanampadidarat.Disesetengahtempatdinegeriinididapatibahawathemostelementary
principlesofcultivationandwatercontrolarenotunderstood."Pengawalanairdibawahsistem
cedonganinihanyalahterhadkepadapengeluaranairyanglebihdaripetakpetak.Kehadiranempang
empangkeciluntuktujuanpengairanmerupakansatukekecualiandaripadaapayangbiasadilakukan.
Selainitu,tanamanladahitamjugadiusahakandandimonopoliolehorangCina.DiSelatanpula,
MaharajaAbuBakar(18621895)menjemputpetaniCinadariSingapurauntukmengusahakantanaman
ladahitamdangambirdibawahSistemKangcu.Petanipetaniinidiberikanukuranuntukmembuka
kawasanlembahsungaidipedalamandanmemonopolitanamantersebut.Selainitu,SultanAbuBakar
jugamembukadaerahMuardanmenggalakkankemasukanorangluarterutamadariJawa,Sumatera
danThailand.Muarmenjadikawasanpengeluaranutamapinang,kelapa,gambir,ladahitam,ubikayu
danbuahbuahanyangtelahdiusahakanolehpendatangdariIndonesia.Hasilpengeluaraninibiasanya
teruskeSingapuradengantongkangyangtibapadawaktudipetempatankecilpersisiranpantaiuntuk
mengambilbarangan.Walaupundemikian,tanamaninidiusahakansecarakecilkecilandandisebab
iniianyadimonopolikanolehorangCina,makaiatidakmemberikesankeatasekonomiorangMelayu.
3.6PenanamanPadiBasahdiKedah
SumberairdikawasankawasanpenanamanpadidiKedahadalahairhujan.Dikawasandataranpantai
iniperparitanmenjadipermasalahandanbukannyapengairan.Kerjakerjapenerokaanyangdijalankan
secarakomersialataupunyangdiarahkanolehpihakpemerintahdikawasanyangberpayauntuktujuan
penanamanpadidiabadke16.Pembinaanparitparituntukmengeluarkanairdaripayapaya
merupakanperingkatpertamadidalamkerjakerjapenanamanpadi.Penanamanpaditidakboleh
dijalankanselepaskawasanitudisalirkan.Satujangkamasapanjangdiperlukanuntukmengurangkan
kandunganasiddidalamtanah.Padakebiasaannyatigatahundiperlukansebelumpenanamanpadi

basahbolehdiusahakan.
PenanamanpadibasahbiasanyabermulapadabulanAprilapabilamusimhujanbermula.Batasbatas
dibinaataupundiperbaikidanairhujanyangterperangkapdidalampetakpetakiniditinggalkanuntuk
beberapaminggusebelumpenyediaantanahbolehdijalankan.Penyeliaandijalankanuntuk
menyediakantanahsupayaanakanakpadibolehdiubahdaripetaksemaian.Kerjakerjamengubah
biasanyadilakukansetelahanakanakpadidipetaksemaianberumur44hari.Pembajaandengan
menggunakantahikelawar,yangterdapatdenganbanyaknyadikawasaninidansedikitkerjakerja
merumputmerupakankerjakerjayangdilakukanselepasmengubah.Terpulangkepadajenisjenispadi
yangdigunakanpenuaianakandibuatselepaslimahinggalapanbulan.Airdidalampetakpetak
dikeluarkanperlahanperlahansemasaprosestumbesaranpokokpokokpadihinggalahmusimmenuai
apabilapetakpetakdikeringkan.
3.7PenanamanPadiBasahdiMelaka
NegeriMelakajugamerupakansatukawasandimanapenanamanpadibasahdiusahakan.Penerangan
yangagakmendalamberkenaandengancarapenanamanpadibasahdinegeriinitelahditerangkanoleh
MuhammadJaafar.Karyabeliautelahmemberikangambarantentangamalanamalanpenanamanpadi
diMelakadiabadke19.Dariapayangdapatdifahamkandaripadakaryabeliaupadibasahyang
diamalkandiMelaka,tidaktermasukorangorangMinangkabauyangberadadisitu,padadasarnya
adalahbergantungkepadaairhujandantidakdisebutlangsungkewujudansistemsistempengairan.
Permulaanmusimhujanmenandakanpermulaanmusimpenanamanpadidinegeritersebut.Menurut
beliau:
Instartingplantingoperations,however,theobjectisifpossibletocoincidewiththeseasonwhenthe
Westwindblows,becauseatthattimetherearefrequentrainsandaccordinglytheearthoftherice
fieldbecomessoftandeasytoplough.Moreover,inplantingriceitisaninvariablerulethatthere
mustbewaterinthefield,inorderthatthericemaysproutproperly;thoughontheotherhandifthere
istoogreatadepthofwaterthericeissuretodie.
Walaubagaimanapunkeputusanuntukmenetapkanharimulapenanamanditetapkanolehorangorang
tuakampungyangdinasihatiolehpawang.SamasepertidiNegeriSembilanpawangmempunyai
pengaruhyangbesarterhadappenanamanpadidiMelaka.
HariyangtelahditetapkanituakandiumumkanolehpenghulusemasasembahyangJumaatdimasjid.
Diumumkanjugabahawasetiaporangpenanamdiperlukanmembawasecupakibubenihkemasjid
padahariyangditetapkansupayadoamauludbolehdijalankan.Hanyaselepasupacarainimusim
penanamanpadidijalankan.Langkahpertamapenanamanmerupakanpenyediaantapaksemaiandan
penaburanbenih.Inidiikutipuladengankerjakerjauntukmemperbaikibatasbatassupayaairdi
dalampetakpetaktidakkeluar.Kerjakerjapembajakankemudiannyadilakukandiikutipulaoleh
kerjakerjamengubahanakanakbenihpadi.Tanamanpadibiasanyadituaiselepasenambulanselepas
mengubah.Pawangmemainkanperananpadatiaptiapperingkatpusingantanaman.Initermasuklah
upacaratepungtawarsemasapenyediaantapaksemaianhinggalahupacarasemangatpadisemasa
musimmenuai.
4.0PENUTUP
NegerinegeriMelayuSemenanjungmerupakankawasandimanaterdapatnyaberbagaicoraktanaman
padibasahdanpadidarat.Bentukbentukpenanamaninimerupakanhasildarifaktorfaktorekologi,
penyebaranteknikteknikpenanamandanciriversatilyangterdapatpadatanamanpadiitusendiri.Di
kalangantradisipadibasah,khususnya,terdapatcorakcorakpenanamanyangberbeza.Pengairantidak
meluasdanhanyalahtertumpukepadasawahorangorangMinangkabauyangmenunjukkandarjah
pengetahuanyangtinggitentangperkaraini.Sistempenanamanpadibasahyangmempamerkan
keaslianadalahcorakpenanamanpadipayayangterdapatdiPahang.Padipayayangdiamalkanoleh
kaumtaniMelayuPahanginimerupakanadaptasikeataskeadaansemulajadimukabumidansumber
air.

KetidakseragamanyangditunjukkanolehkaumtaniMelayudidalamcorakcorakpenanamanpadi
mempunyaiimplikasiterhadappenyelidikanyangsedangdanakandijalankan.Penyelidikanyangrapi
harusdiadakanuntukmemberikangambaranyangkomprehensiftentangsistemsistempenanaman
padidankaumtaniMelayu.
Bagaimanapunusahausahauntukmengetahuitentangsistemsistempenanamanpadiinimestilah
berupayamengaitkantindaktandukprosespengeluaranpadiinidenganprosesprosesmasyarakatyang
lebihbesar.HanyadengancarainipenghayatankeataskaumtaniMelayudanpenanamanpadiitu
akanmenjadilebihbererti.Olehitupenanamanpadiinimerupakansatuproseskehidupanutamabagi
masyarakatuntukmendapatkansumbermakananasasimereka.Keadaaninidisokongpuladengan
kehidupanmasyarakattradisionalyangbermuladitepitepisungaidanmenjadikansalirandanpunca
airsungaisebagaitunjangpenanamanpadiini.Halinitelahmenjadikanpenanamanpadiinibegitu
terancangsehinggakanbolehmengeksportpadikenegaraluar.Perubahandankemajuanmasyarakat
sertatahappemikiranyanghebattelahmenjadikankehidupanmasyarakatterutamanyalebihmajudan
penghasilanpenanamanpadimoden.

BIBLIOGRAFI
A.HalimAli.SabahdalamPerluasanPasaran.Bangi:UniversitiKebangsaanMalaysia.2000.
AbdullahBinAbdulKadir.KisahPelayaranAbdullah.Terj.KassimAhmad.KualaLumpur:Fajar
Bakti.1960.
AndayaB.W.,AndayaL.Y.SejarahMalaysia.KualaLumpur:MacMillanPublisher.1983.
AzizDeraman.MasyarakatDanKebudayaanMalaysia:SuatuPengenalanLatarBelakangdanSejarah
Ringkas.KualaLumpur:KementerianKebudayaan,BeliadanSukanMalaysia.1994.
ChengSiokHwa.RiceIndustryofMalaya:AHistorianSurvey.JMBRAS.Vol.XXXXII,Pt.II.
1969.
D.H.Grist,WetPadiPlanninginNegeriSembilan,DevelopmentofAgricultureFMS,Bulletinno.
XXXIII,KualaLumpur,1922.
DingEingTanSoiHai,GovernmentPolicyandTheRiceIndustryinMalaya19201940.Academic
Exercise,HistoryDepartment,UniversitiMalayainSingapore.
H.C.Pratt.PadiCultivationinKerian.DepartmentofAgriculture.FMS.BulletinNo.XII.Kuala
Lumpur.1911.
HaronDaud.SejarahMelayuSatuKajianDaripadaAspekPensejarahanBudaya.KualaLumpur:
DewanBahasadanPustaka.1989.
HCOF2861/1931.SuratH.J.CockmankepadaPesuruhjayaTinggiNMB.20.2.1932.
IrwinGraham.BorneoAbadKeSembilanBelas.Terj.MohdNorGhanidanNorainoIsmail.Kuala
Lumpur:DewanBahasadanPustaka.1986.
JawatankuasaKolokium.MasyarakatMelayuAbadke19.KualaLumpur:DewanBahasadan

Pustaka.1991.
JawatankuasaKolurikum.JabatanSejarahUniversitiKebangsaanMalaysia.MasyarakatMelayuAbad
Ke19.KualaLumpur:DewanBahasadanPustaka.1991.
K.G.Tregonning.AHistoryOfModernSabah(NortBorneo18811963).KualaLumpur:Universityof
Malaya.1967.
LewisFermor.ReportUpontheMiningIndustryofMalay.GovernmentPress:KualaLumpur,1939.
A.B.Voules.TheLawsofFMS18771920.VolIII.London.1921,No.11.1917.
MohamedSallehLimary&HasanMatNor.MasyarakatdanPerubahan.UKM:Bangi.1993.
MohdIsaOthman.SejarahMalaysia(18001963).KualaLumpur:UtusanPublication&
Distributor.2002.
MohdRedzuanOthman.JendelaMasa:KumpulaneseisempenaPersaraanDatoKhooKayKim.
KualaLumpur:UniversitiMalaya.2001.
MohdTaibOsman.MasyarakatMelayuStruktur,OrganisasidanMenifestasi.KualaLumpur:Dewan
BahasadanPustaka.1989.
NorazitSelat.NegeriSembilan:DahuludanSekarang.KualaLumpur:PersatuanMuzium
Malaysia.1990.
P.L.BurnsandC.D,Cowan,1975.SwettenhamsJournals18741876,reprint,KualaLumpur:Oxford
UniversityPress.
ProfesorCheahBoonKheng.FeudalismeMelayu:CiriCiridanPensejarahannya.PulauPinang:
UniversitiSainsMalaysia.1994.
R.D.Hill,1977.RiceinMalay:AStudyinHistoricalGeography.KualaLumpur:OxfordUniversity
Press.
R.D.Hill.PeasantRiceCultivationSystemswithSomeMalaysianExamples.GeographiaPolontca.
Vo1.l9.1970.
R.G.cant.1973.AnHistoricalFeographyOfPahang.MBRAS.MonografNo.4.KualaLumpur:
MalaysianBranchoftheRoyalAsiaticSociety.
RahmatBinSaupan.MasyarakatMelayuAbadke19.KualaLumpur:DewanBahasadanPustaka.
1991.
ReportofTheRiceCultivationCommittee.(2Vos)Vol.1.1931.FMS.GovernmentPress.1931.
RobertHo.LandOwnershipandEconomicProspectsofMalayanPeasants.ModernAsianStudy.4.1.
1970.
VirginiaMathesonHooker.AShortHistoryofMalaysia:LinkingEastandWest.Australia:Allen&
ArwinPublisher.2003.