Professional Documents
Culture Documents
Toa Do Khong Gian Day Du
Toa Do Khong Gian Day Du
* a // b a = kb
=
=
= k a = b y1 = y 2 .
x 2 y2 z 2
z = z
1
2
Ch : nu x 2 = 0 ( y 2 = 0, z 2 = 0) th x1 = 0 ( y1 = 0, z1 = 0)
* | a |= x12 + y12 + z12
* a.b = x1x 2 + y1y 2 + z1z 2 a b x1x 2 + y1 y 2 + z1z 2 = 0
a.b
* cos(a,b) =
| a || b |
Cho A = (x A ; y A ;z A ), B = (x B ; y B ;z B ), C(x C ; yC ;zC ), D(x D ; y D ;z D ) . Khi :
* AB = (x B x A ; y B y A ;z B z A )
* AB =| AB |= (x B x A ) 2 + (y B y A )2 + (z B z A ) 2
x + x B yA + yB z A + z B
* Trung im I ca on AB: I = ( A
;
;
)
2
2
2
x + x B + x C y A + y B + yC z A + z B + z C
*Trng tm G ca ABC : G( A
;
;
)
3
3
3
*Trng tm G ca t din ABCD:
x + x B + x C + x D yA + yB + yC + yD z A + z B + zC + z D
G( A
;
;
)
4
4
4
2. Tch c hng ca hai vc t v ng dng
a) nh ngha: Cho a = ( x1 ; y1 ; z1 ) v b = ( x 2 ; y 2 ; z 2 )
y z z x x y
[a,b] = 1 1 ; 1 1 ; 1 1
y2 z 2 z 2 x 2 x 2 y 2
b) Cc tnh cht:
* a cng phng b a,b = 0
* a,b a v a,b b
* a, b = a . b .sin(a,b)
c) ng dng ca tch c hng:
1
Din tch tam gic: SABC = AB,AC .
2
Trang 1
V d1: Trong khng gian cho bn im A(0;2;0), B(1;0; 3), C(0; 2;0), D(3;2;1)
1) Chng minh rng A,B,C,D khng ng phng
2) Tnh din tch tam gic BCD v ng cao BH cu tam gic BCD
3) Tnh th tch t din ABCD v ng cao ca t din h t A
4) Tm ta E sao cho ABCE l hnh bnh hnh
5) Tnh gc gia hai ng thng Ac v BD
6) Tm im M thuc Oy sao cho tam gic BCM cn ti M
7) Tm ta trng tm G ca t din ABCD v chng minh A, G, A thng hng vi A
l trng tm tam gic BCD.
V d 2: Trong khng gian vi h ta Oxyz cho hnh hp ch nht ABCD.A 'B'C'D 'c
A trng vi gc ta , B(a;0;0),D (0;a;0), A '(0;0;b) vi
(a > 0, b > 0) .Gi M l trung im ca CC' . Tnh th tch ca khi t din BDA 'M
V d 3: Trong khng gian vi h ta Oxyz cho A(1;2;1). B(5;3;4), (8;3;2)
1) Chng minh rng tam gic ABC vung
2) Tm ta chn ng phn gic trong gc B cu tam gic ABC
3) Tnh th tch t din OABC
V d 4: Trong khng gian vi h trc Oxyz cho A(4;0;0), B(x 0 ; y0 ;0) vi x0, y0 tha
= 600 .
mn AB = 8 v AOB
1) Tm C trn Oz sao cho th tch t din OABC bng 8.
2) Gi G l trng tm ABO v M trn cnh AC sao cho AM=x. Tm x
OM GM .
V d 5: Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh ch nht AB = a ,AD = 2a ng
cao SA = 2a.Trn cnh CD ly im M sao cho MD = x ( 0 x a )
1)Tm v tr ca M din tch tam gic SBM ln nht, nh nht.
1
2)Tm v tr ca M mp(SBM) chia hnh chp thnh hai phn VC.SBM = VS.ABCD
3
V d 6: Trong khng gian vi h ta Cc vung gc Oxy cho t din ABCD vi
A(2;3;2), B(6;1; 2), C(1;4;3), D(1;6;-5) . Tnh gc gia hai ng thng AB v
CD. Tm ta M trn CD sao cho tam gic ABM c chu vi nh nht.
Trang 2
Trang 3
3
3) Gi I l trung im ca MN I(0;1; ) . mp(P) l mp trung trc ca on MN nn (P)
2
i qua I v nhn MN lm VTPT. Vy phng trnh (P): z-1=0.
4) Ta hnh chiu ca A ln cc trc ta l A1 (1;0;0 ) , A 2 ( 0;2;0 ) , A3 ( 0;0;3) . p
dng phng trnh on chn ta c phng trnh ca mp(P) l:
x y z
+ + = 1 6x + 3y + 2z 6 = 0
1 2 3
5) V mp(P) i qua E,F v vung gc vi mp(R) nn (P) nhn EF = (1;0;0) v
n R = (1;1;1) lm cp VTCP VTPT (P): n P = [EF, n R ] = (0;1; 1)
Vy phng trnh mp(P): y 2 = 0 .
=
=
= t x = 2t + 1; y = t + 2;z = t + 3 thay vo (1) ta c:
2
1
1
4
5 2 5
2(2t + 1) + t + 2 + t + 3 + 1 = 0 t = H( ; ; ) .
3
3 3 3
2) Gi A '(x; y;z) i xng vi A qua mp(P), khi H l trung im ca AA
13 2 1
A '( ; ; ) .
3 3 3
Trang 4
Trang 5
2
m n
5
Trang 6
m
=
4m + n = 15
3
l gi tr cn tm.
25
3m = 5
n =
3
Cch 2: Phng trnh ca mi mp i qua giao tuyn ca (Q) v (R) u c dng
( + 2)x + ( + 3)y + ( 3)z + = 0 .
+ 2 + 3 3
Ba mp trn cng i qua mt ng thng
=
=
=
2
m
n
3
+ 2
5
25
T
=
= 8 , chn = 1 = 8 m = , n = .
2
3
3
3
Bi tp:
1) Vit phng trnh mt phng (P) i qua M (1;0;1) v i qua giao tuyn ca ( ) v ( ) .
Vi ( ) : 2x y + z 4 = 0 , ( ) : x + y 3z 1 = 0 .
2) Lp phng trnh mt phng (P) i qua giao tuyn ca hai mp (P): x + y 2 = 0 v
(Q) : 4y + z 2 = 0 ng thi song song vi mt phng(R): x 3y z + 2 = 0 .
3) Xt v tr tng i gia cc cp mt phng sau:
a) x + 2y z = 0 v 2x 4y 2z + 1 = 0
b) 5 x y + 1 = 0 v y 5 x 1 = 0
4) Tm m,n hai mp sau y song song vi nhau
(P) : mx + 2y (n + 1)z + 1 = 0 ; 3x + (m 1)y mz + 2 = 0
5) Vi gi tr no ca m th hai mp sau y vung gc vi nhau
(P) : mx 2y (2m + 1)z + 1 = 0 ; 3x + (m 1)y 3z + m 1 = 0
6) Chng minh rng ba mp sau cng i qua mt ng thng:
(P) : x + 3y + 2z 1 = 0; (Q) : 3x y z 1 = 0; (R) : 25x 5y 6z 9 = 0 .
Trang 7
Trang 8
x 2 y z 1
Phng trnh chnh tc ca d:
=
=
1
1 1
x 2 y
1 = 1 x + y 2 = 0
Phng trnh tng qut ca d:
.
y
z
1
y
z
+
1
=
0
=
1 1
2) V d i qua A v B nn d nhn AB = (2; 2; 1) l VTCP
x = 1 2t
x 1 y 2 z 1
Phng trnh chnh tc ca d:
=
=
2
2
1
x 1 y 2
=
x y + 1 = 0
2
2
.
Phng trnh tng qut ca d:
2
z
1
y
2z
=
0
=
2
1
3) V d vung gc vi mp(P) nn d nhn VTPT ca (P) n P = (1;2; 2) lm VTCP
x = 2 + t
x + 2 y 1 z
Phng trnh chnh tc ca d:
=
=
1
2
2
x + 2 y 1
=
2x y + 5 = 0
1
2
Phng trnh tng qut ca d:
.
y
1
z
y
+
z
1
=
0
=
2
2
4) ng thng c VTCP: u = [n1 , n 2 ] = (4; 7; 3)
V d// nn d nhn u d = (4; 7; 3) lm VTCP.
x = 1 + 4t
Trang 9
x +1 y 2 z + 3
=
=
.
4
7
3
x +1 y 2
4 = 7
7x + 4y 1 = 0
.
2
z
+
3
3y
7z
27
=
0
=
3
7
Ch :
Mt ng thng hon ton c xc nh khi bit:
1) N l giao tuyn ca hai mt phng: V c nhiu cp mp i qua ng thng nn khi
chn cp mp ta cn ch cc tnh cht sau:
*) Nu ng thng d i qua M v vung gc vi d th ng thng d nm trong mt
phng i qua M v vung gc vi d
*) Nu ng thng d i qua M v ct ng thng d th ng thng d nm trong mt
phng i qua M v ng thng d
*) Nu ng thng d i qua M v song song vi mt phng (P) th ng thng d nm
trong mt phng i qua M v song song vi mp(P)
*) Nu ng thng d song song vi ng thng d v ct ng thng d thi ng
thng d nm trong mt phng cha d v song song vi ng thng d
2) i qua mt im v VTCP.
V d 3: Vit phng trnh ca ng thng bit
1) i qua M (1;0; 1) v vung gc vi hai ng thng
x + y z 3 = 0
2x + y + 1 = 0
(d1 ) :
(d 2 ) :
.
2x
y
+
6z
2
=
0
z
=
0
Gii:
Ta c: d1 c VTCP u1 = (5; 8; 3) ; d 2 c VTCP u 2 = (1; 2;0)
Cch 1: Gi s u = (a;b;c) l mt VTCP ca . V vung gc vi d1 v d2 nn
a = 2b
b
u .u1 = 0
5a 8b 3c = 0
u
= .(6;3;2)
2
a
2b
=
0
3
c
=
b
u
.u
=
0
2
3
x = 1 + 6t
Phng trnh l: y = 3t
.
z = 1 + 2t
Cch 2: Gi (P) l mp i qua M v vung gc vi d1 (P) nhn u1 = (5; 8; 3) lm
VTPT (P) : 5x 8y 3z 8 = 0
Goi (Q) l mp i qua M v vung gc vi d 2 (P) nhn u 2 = (1; 2;0) lm
VTPT (P) : x 2y 1 = 0 .
Trang 10
Vy phng trnh ca : y = 4 + 9t
(t R) .
z = 2 24t
:
.
V
//(Q)
)
3x
5y
2z
+
13
=
0
(d1 ) : y = t
(d1 ) : y = 4 + 2t .
z = 4t
z = 1
z = t
x +1 y + 3 z 2
4) i qua M (4; 5;3) v ct hai ng thng (d1 ) :
=
=
v
3
2
1
x 2 y +1 z 1
(d 2 ) :
=
=
2
3
5
Gii:
Cch 1: Ta c d1 i qua M1 (1; 3;2) v VTCP u1 = (3; 2; 1)
ng thng d 2 i qua M 2 (2;1;1) v VTCP u 2 = (2;3; 5)
Gi (P) l mp i qua M v cha ng thng d1. Khi (P) c cp VTCP l
MM1 = (3;2; 1) v u1 = (3; 2; 1)
Trang 11
phng trnh ca
x + 3z 5 = 0
Vy c phng trnh l:
.
7x 13y 5z 22 = 0
Cch 2: Gi A, B ln lt l giao im ca v d1 ,d 2
A d1 A(1 + 3t;3 2t;2 t) MA = (3t + 3;2t + 2;t 1)
V
B d 2 B(2 + 2y;1 + 3y;1 5y) MB = (2y + 6;3y + 4;5y 2)
3(t + 1) 2(t 1)
2y + 6 = 3y + 4
i qua M nn MA cng phng vi MB hay
3(t + 1) (t + 1)
=
2y
+
6
5y + 2
y = t = 0 MA = (3;2;1) .
x = 4 + 3t
Vy phng trnh : y = 5 + 2t
z = 3 t
(t R) .
Nhn xt: * Khi bi ton yu cu vit phng trnh ng thng m khng ni g thm
th ta vit mt trong ba loi phng trnh tham s, tng qut, chnh tc
* Cch gii th hai l ta xc nh ng thng bng cch xc nh hai im thuc ng
thng . xc nh mt im thuc ng thng ta chuyn phng trnh ng thng v
phng trnh tham s, vic lm ny gip chng ta gim bt s n cn tm.
5) i qua M (0;1;1) , vung gc vi ng thng d1 :
x 1 y + 2 z
=
= v ct ng
3
1
1
x + y z + 2 = 0
thng d 2 :
.
x
+
1
=
0
Gii :
Cch 1 : ng thng d 2 i qua A(1;1;3) v c VTCP u 2 = (0;1;1)
Trang 12
ng thng d1 c CTCP u1 = (3;1;1)
Gi (P) l mp i qua M vung gc vi ng thng d1 (P) nhn u1 = (3;1;1) lm
VTPT phng trnh ca (P) : 3x + y + z 2 = 0 .
Gi (Q) l mp i qua M v ct ng thng d 2 (Q) c cp ch phng l u 2 = (0;1;1)
v MA = (1;0;2) n Q = [u 2 , MA] = (2;1;1)
Phng trnh (Q) : 2x y + z = 0 .
3x + y + z 2 = 0
V l giao tuyn ca hai mp(P) v (Q) :
.
2x y + z = 0
Cch 2 : Gi N l giao im ca v d 2 N(1;t;t + 1) MN = (1; t 1;t)
V vung gc vi d1 MN.u1 = 0 t = 2 MN = (1;1;2)
x = t
Phng trnh : y = 1 + t
(t R) .
z = 1 + 2t
x 2 y 1 z +1
V d 4: Cho ng thng :
=
=
v im A(2;3;1)
2
1
2
1) Tm ta hnh chiu A ca A ln ng thng .
2) Tm M thuc sao cho MA = 4 .
Gii :
1) Cch 1 : V A ' A '(2 + 2t;1 + t;1 2t) AA ' = (2t;t 2;2t 2)
2
14 7 5
Mt khc AA ' AA '.u = 0 t = A '( ; ; )
9
9 9 9
Cch 2 : Gi (P) l mp i qua A vung gc vi
(P) : 2(x 2) + (y 3) 2(z 1) = 0 2x + y 2z 5 = 0
14 7 5
A chnh l giao im ca v (P) A '( ; ; ) .
9 9 9
2) M M(2 + 2t;1 + t;1 2t) AM = (2t;t 2;2t 2) MA = 4
2 2 19
9
14 + 4 19 7 + 2 19 5 4 19
14 4 19 7 2 19 5 + 4 19
Vy M(
;
;
) ; M(
;
;
)
9
9
9
9
9
9
4t 2 + (t 2) 2 + 4(t + 1) 2 = 16 9t 2 + 4t 8 = 0 t =
Bi tp:
x = 2 + 2t
x +1 y + 3 z 2
Bi 1. Cho M ( 4; 5;3) v hai /t (d1 ) :
=
=
v d 2 : y = 1 + 3t
3
2
1
z = 1 5t
1) Vit pt mp(P) i qua M v cha (d1).
2) Vit phng trnh ng thng i qua M ct (d1) v vung gc vi (d2).
Trang 13
theo a A
1OB1 = .
4
Bi 5: Chuyn phng trnh ca cc ng thng sau:
x = 2 + 3t
3x + y + 2z + 1 = 0
1)
v ptts.
2) y = 1 t v pttq
x y z + 1 = 0
z = 3t
x = 1
x + y + z 3 = 0
3)
v ptct
4) y = 1 + 2t v pttq v ptct
2x 2x + 3z 1 = 0
z = 2 t
x = 1 + t
x 2y + z 4 = 0
z = 1 + 2t
1) Vit pt mp(P) cha (d1) song song vi (d2).
2) Cho M(2;1;4). Tm H thuc (d2) sao cho MH nh nht. (H Khi A-2002)
Bi 7: Trong khng gian vi h ta Oxyz, cho hai ng thng
x = 1 + 2t
x y 1 z + 2
d1 : =
=
v d 2 :
.Vit phng trnh ng thng d vung
y
=
1
+
t
;
z
=
3
2
1
1
Trang 14
nghim ca h : x x 0 y y0 z z 0
(2)
a = b = c
T (2) x = x 0 + at, y = y0 + bt, z = z 0 + ct th vo (1) t giao im
Aa + Bb + Cc = 0
n u
* ( ) //()
Ax 0 + By 0 + Cz 0 + D 0
M 0 ()
Aa + Bb + Cc = 0
n u
* ( ) ( )
Ax 0 + By 0 + Cz 0 + D = 0
M 0 ()
* ( ) () n v u cng phng A : B : C = a : b : c .
3. Cc v d
V d 1 : Xt v tr tng i ca cc cp ng thng sau :
x y z 7 = 0
x + 2y z 1 = 0
1) d1 :
d2 :
3x 4y 11 = 0
x + y + 1 = 0
x = 1 + t
x = 1 + 2t '
2) d1 : y = 2 + t
d 2 : y = 1 + 2t '
z = 3 t
z = 2 2t '
Gii :
ng thng d1 c VTCP u1 = (4;3;1) v i qua M1 (5;1; 3)
Trang 15
3x 4y 11 = 0
t ta thy tha mn h c nghim duy nht
ct nhau ti A(1 ;-2 ;-4).
Vy hai ng thng d1 v d2
2) ng thng d1 c VTCP u1 = (1;1; 1) v i qua M1 (1;2;3)
ng thng d2 c VTCP u 2 = (2;2; 2) v i qua M 2 (1; 1;2)
Ta thy u1 v u2 cng phng v im M1 khng thuc d2
Vy d1//d2.
V d 2 : Tm m hai ng thng sau ct nhau v tm ta giao im ca chng.
x 7 y 1 z 3
x4 y z+2
d1 :
=
=
d2 :
=
=
.
2
4
m 1
4
3
2
Gii :
x = 7 + 2t
x = 4 + 4t '
v d 2 : y = 3t '
Cch 1 : Ta c ptts ca ng thng d1 : y = 1 + 4t
z = 3 + (m 1)t
z = 2 + 2t '
7 + 2t = 4 + 4t '
d1 v d 2 ct nhau h 1 + 4t = 3t '
c nghim.
3 + (m 1)t = 2 + 2t '
13
5
T hai phng trnh u ca h t = ; t ' =
thay vo phng trnh th ba ta c :
22
11
13
10
103
3 (m 1) = 2 + m =
.
22
11
13
64 15 12
Khi ta giao im ca hai ng thng l : A( ; ; ) .
11 11 11
Cch 2 : ng thng d1 c VTCP u1 = (2;4;m 1) v i qua M1 (7;1;3)
ng thng d 2 c VTCP u 2 = (4; 3;2) v i qua M 2 (4;0; 2)
[u1;u 2 ] = (3m + 5;4m 8; 22), M1M 2 = (3; 1; 5)
[u1 ;u 2 ].M1M 2 = 0
d1 v d 2 ct nhau
3(5 + 3m) (4m 8) + 110 = 0
[u
;u
]
0
1 2
Trang 16
1) d : y = 9 + 3t
() : 3x + 4y z 2 = 0
z = 1 + t
2x + 3y + 6z + 2 = 0
2) d :
() : y + 4z + 17 = 0
x + y + z + 5 = 0
x 13 y 1 z 4
3) d :
=
=
() : x + 2y 4z + 1 = 0.
8
2
3
Gii :
1) Cch 1 : Thay phng trnh ca d vo phng trnh ca () ta c :
3(12 + 4t) + 4(9 + 3t) 1 t 2 = 0 23t + 69 = 0 t = 3
Vy d ct () ti A(0;0; 2) .
Cch 2 : Ta c : u d = (4;3;1), n = (3;4; 1) u d .n = 35 0 Vy d v () ct nhau
2x + 3y + 6z + 2 = 0 y = 4z 17
2x 6z 49 = 0
2) Cch 1 : Xt h phng trnh x + y + z + 5 = 0
y + 4z + 17 = 0
x 3y 12 = 0
Gii :
46 6
24 16
Cch 1 : Ly hai im thuc ng thng d l A(1; ; ) v B(1; ; ) . Kim
11 11
11 11
tra ta thy hai im A v B u thuc mp() d () .
Cch 2 : ng thng d c VTCP l u = (22; 22;22) v mp() c VTPT
n = (2; 3; 1) . Ta c u.n = 0 d //()
Trang 17
m= .
2
A (P) 1 + 2 0
(2m + 1)x + (1 m)y + m 1 = 0
m 1
x = 3
(2m + 1)x + (1 m)y + m 1 = 0
m 2 + 11m + 6
mx + (2m + 1)z + 4m + 2 = 0
(2m + 1)z =
3
y = 2x + 2
y = 2x + 2
1
Suy ra h v nghim 2m + 1 = 0 m = .
2
x +1 y 1 z 2
x2 y+2 z
V d 1: Cho hai /t: d :
=
=
, d':
=
=
. Cmr (d) v (d)
2
3
1
1
5
2
cho nhau. Lp phng trnh ng vung gc chung ca (d) v (d).
Gii :
Ta c : d i qua M(1;1;2) v c VTCP u d = (2;3;1) ; d i qua M '(2; 2;0) v c VTCP
u d ' = (1;5; 2) .
[u d ;u d ' ]=( 11;5;7), MM ' = (3; 3; 2) [u d ;u d ' ].MM' = 62 0 .
d v d cho nhau.
Lp phng trnh ng vung gc chung
Cch 1 : Gi (P) l mp i qua d v nhn u = [u d ;u d ' ]=( 11;5;7) lm VTCP.
n P = [u;u d ]=(16; 25;43) v (P) i qua M
Phng trnh (P) : 16(x + 1) 25(y 1) + 43(x 2) = 0
hay 16x 25y + 43x 45 = 0
Gi (Q) l mt phng i qua d v nhn u = [u d ;u d ' ]=( 11;5;7) lm VTCP.
Tng t ta c phng trnh ca mp(Q) l : 3x + y + 4z 4 = 0 .
Trang 18
t
'
=
15t ' 14t = 5
AB.u d = 0
195
V AB l on vung gc chung
.
30t
'
15t
=
8
2
AB.u
=
0
t =
d'
13
682 62 434
17 7 24
AB = (
; ;
) u AB = (11; 5; 7) v A( ; ; ) .
195 39 195
13 13 13
17
7
24
x+
y
z
13 =
13 =
13 .
Vy phng trnh AB:
11
5
7
Ch : lp phng trnh vung gc chung ca hai ng thng cho nhau (d) v (d)
ta c cc cch sau:
Bi tp
Bi 1. Cho mp() : 3x + y 2z 2 = 0 v ng thng (d) :
x+3 x4 z
=
=
3
1
2
Trang 19
6
=
0
1
2
1
2
1
1
Chng minh rng d1 ,d2 cho nhau v vit phng trnh ng thng d ct d1,ct d2 v
song song vi d3.
Bi 10. Trong h ta trc chun Oxyz cho hai ng thng (1 ) v ( 2 ) :
8x z 23 = 0
2x z + 3 = 0
(1 ) :
v ( 2 ) :
4x y 10 = 0
2x + y + 2 = 0
Vit phng trnh ng thng () song song vi trc Ox v ng thi ct c hai ng
thng (1 ) , ( 2 ) .
Bi 11: Vit pt ng vung gc chung ca (d) v (d)
3x + y 5z + 1 = 0
x 3 y 1 z 1
1) d :
d':
=
=
7
2
3
2x + 3y 8z + 3 = 0
.
x 7 y3 z9
x 3 y 1 z 1
2) d :
=
=
d':
=
=
1
2
1
7
2
3
Trang 20
Vn 6: KHONG CCH
1. Khong cch t mt im n mt mt phng:
Khong cch t M(x0;y0;z0) n mp(P): Ax + By + Cz+D=0 l:
| Ax 0 + By0 + Cz 0 + D |
d(M,(P)) =
.
A 2 + B2 + C 2
2. Khong cch t mt im n mt ng thng:
Cho ng thng i qua M0, c VTCP u v im M . Khi tnh khong
cch t M n ta c cc cch sau:
| [M 0 M,u]|
C 1: S dng cng thc: d(M, ) =
.
|u|
C 2: Lp phng trnh mp(P) i qua M vung gc vi . Tm giao im H ca (P) vi
. Khi di MH l khong cch cn tm.
3. Khong cch gi hai ng thng cho nhau:
Cho
hai
ng
th
ng
cho
nhau
i
qua
M
c
VTCP
u
v i qua M0 c VTCP
0
u ' . Khi khong cch gia hai ng thng v c tnh theo cc cch sau:
u, u ' .M 0 M '0
Gii:
Cch 1: ng thng i qua M(1;1;0) v c VTCP u = (1; 1;2)
AM = (0;3; 3) [AM, u ] = (3;3;3)
| [AM, u ]| 3 3 3 2
Vy d(A, ) =
=
=
.
2
| u |
6
Cch 2: Gi H l hnh chiu vung gc ca A ln H(1 + t;1 t;2t)
3
AH = (t;3 t;2t 3) AH.u = 0 6t 9 = 0 t =
2
3 3
3 2
AH = ( ; ;0) d(A, ) = AH =
.
2 2
2
Trang 21
: y = 4 + 2t v ' : y = 3 + t ' .
z = 3 + t
z = 2
Gii:
Cch 1:
ng thng i qua M(1;-4;3) v c VTCP u = (0;2;1)
ng thng i qua M(0;3;-2) v c VTCP u ' = (3;1;0)
[u , u ' ]=(1; 3;6), MM ' = (1;7; 5) [u , u ' ].MM ' = 50 .
| [u , u ' ].MM ' | 50
=
.
Vy d(, ') =
| [u , u ' ]|
46
Cch 2:
Ly A A(1; 4 + 2t;3 + t) v B ' B(3t ';3 + t '; 2)
AB = (3t ' 1; t ' 2t + 7; t 5)
AB.u = 0
AB l on vung gc chung ca v '
AB.u ' = 0
16
t' =
25 75 150
2t ' 5t = 9
50
23
AB = ( ;
) AB =
23 23 23
46
10t ' 2t = 10 t = 35
23
50
.
Vy d(, ') = AB =
46
V d 3: Lp phng trnh mp(P) bit :
1) (P) song song vi mp(Q): 2x-3y-6z-14=0 v khong cch t O n (P) bng 5.
x 2 y +1 z
1
2) (P) cha ng thng :
=
= v khong cch t M(0;0; ) n (P) bng
2
3
2
1
7
.
6 3
Gii:
1) V (P) // (Q) (P) : 2x 3y 6z + D = 0
|D|
M d(O,(P)) = 5
= 5 D = 35 .
2
2
2
2 +3 +6
Vy phng trnh mp(P): 2x 3y 6z 35 = 0 .
x 3z 2 = 0
2) Phng trnh tng qut ca :
. V (P) cha nn phng trnh
y 2z + 1 = 0
mp (P) : (x 3z 2) + (y 2z + 1) = 0 x + y (3 + 2)z + 2 = 0 .
Trang 22
* Vi = (P) : x + y 5z 1 = 0 .
5
* Vi = chn = 17 = 5 (P) : 5x 17y 36z 27 = 0 .
17
V d 4: Trong khng gian vi h to cc vung gc Oxy cho bn im A(1;0;0) ,
B(1;1;0) ,C(0;1;0), D(0;0;m) vi m l tham s khc 0.
1) Tnh khong cch gia hai ng thng AC v BD khi m=2
2) Gi H l hnh chiu vung gc ca O trn BD .Tm cc gi tr ca tham s m din
tch tam gic OBH t gi tr ln nht.
Gii:
Ta c: AB = (0;1;0), CD = (0; 1;m)
1) Vi m=2 ta c: CD = (0; 1;2) v AC = (1;1;0)
| [AB,CD].AC | 2
[AB,CD] = (2;0;0) [AB,CD].AC = 2 d(AB,CD) =
= = 1.
2
| [AB,CD] |
2) t x = OH BH = OB2 OH 2 = 2 x 2
1
1 2
1
1
SOBH = x. 2 x 2 =
x (2 x 2 ) (x 2 + 2 x 2 ) = .
2
2
4
2
ng thc xy ra x = 1 OH = 1 d(O, BD)=1
Ta c: BD = (1; 1;m), OB = (1;1;0) [BD,OB] = (m;m;0)
|[BD,OB |
m 2
d(O, BD)=
=
= 1 2m 2 = 2 + m 2 m = 1 .
| BD |
2 + m2
Vy m = 1 l gi tr cn tm.
V d 5: (H Khi A 2004 )
Trong khng gian cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh thoi, AC v BD ct nhau
ti gc ta O. Bit A(2;0;0), B(0;1;0), S(0;0;2 2) . Gi M l trung im ca SC.
1) Tnh khong cch gia hai ng thng SA, BM.
2) Gi s mp(ABM) ct SD ti N. Tnh th tch khi chp S.ABMN
Gii:
1) V C v D ln lt i xng vi A v B qua gc ta O nn C(-2;0;0), D(0;-1;0)
trung
i m
M(1;0; 2)
ta
1) Ta c: SA = (2;0;2 2), BM = (1; 1; 2), SB = (0;1; 2 2)
Trang 23
1
2) Ta c AB // CD//MN N l trung im ca SD N(0; ; 2)
2
1
SM = (1;0; 2), SN = (0; ; 2)
2
1 2 2
* VSABN = |[SA,SB].SN |=
6
3
1
2
* VSAMN = |[SA,SM].SN |=
6
3
Vy VS.ABMN = VSABN + VSAMN = 2 .
Bi tp:
Bi 1: Tnh khong cch gia cc cp ng thng sau:
x = 1 + 3t
x 2 y +1 z
1) : y = 2 + 2t
':
=
=
2
2
2
z = 1
x 3 y3 z4
=
=
2
2
3
Bi 2: Tnh khong cch
2) :
':
x 1 y 6 z +1
=
=
1
2
0
x + 2 y 1 z +1
=
=
.
1
2
2
x + y 2z 1 = 0
2) T N(2;3;-1) n ng thng :
.
x
+
3y
+
2z
+
2
=
0
Trang 24
Trang 25
Vn 7: GC
1. Gc gia hai ng thng:
x x 0 y y0 z z 0
Cho hai ng thng :
=
=
c VTCP u = (a;b;c) v
a
b
c
x x 0 ' y y0 ' z z0 '
':
=
=
c VTCP u ' = (a ';b ';c') . gi =(, ), khi :
a'
b'
c'
| aa '+ bb'+ cc' |
cos =| cos(u, u ') |=
.
2
2
2
2
2
2
a + b + c a ' + b' + c'
2. Gc gia ng thng v mt phng
x x o y yo z z o
Cho mp () : Ax + By + Cz + D = 0 v ng thng ( ) :
=
=
gi
a
b
c
l gc gia mp() v ng thng (), khi ta c:
| Aa + Bb + Cc |
sin =| cos(n , u ) |=
.
2
2
2
2
2
2
A +B +C a +b +c
3. Gc gia hai mt phng
Cho hai mp(): Ax + By + Cz+D=0 v (): A 'x + B' y + C'z + D' = 0 . Gi l gc gia
hai mp (00 900). Khi :
| AA '+ BB'+ CC' |
cos =| cos(n ,n ) |=
.
2
2
2
2
2
2
A + B + C A ' + B' + C'
V d 1. Tm gc to bi gia
x = 1 + 2t
x = 2 t '
x + 2 y 1 z 3
2) ng thng :
=
=
v mp(P): x + y z + 2 = 0 .
4
1
2
3) Hai mp(P): x + y 3z + 1 = 0 v (Q): 2x + y + z + 3 = 0 .
Gii:
1) Ta c: u = (2;1;4), u ' = (1;3;2)
| 2 + 3 + 8 |
9
cos(, ') =
=
(, ') = 580 20' .
22 + 12 + 42 12 + 32 + 22 7 6
2) Ta c: u = (4;1; 2), n P = (1;1; 1)
sin(,(P)) =
| 4 +1+ 2|
42 + 12 + 22 3
3) Ta c: n P = (1;1; 3), n Q = (2;1;1)
7
(,(P)) = 61052' .
3
Trang 26
x = a + 1 + at
ax + 3y a 3 = 0
| 3a|
a2 + 1 a2 + 9
| 3a |
1
2) Ta c: (d1 ,d 2 ) = 600
= a 4 26a 2 + 9 = 0
(a 2 + 1)(a 2 + 9) 2
a = 13 + 4 10
a 2 = 13 + 4 10
.
2
a
13
4
10
=
a = 13 4 10
=
2
a + b 2 + c2 2
b = a
Nn
.
|
b
|
1
c
=
2a
=
a 2 + b 2 + c2 2
b = a
x 1 y + 5 z 3
u = (a;a;a 2) = a(1;1; 2) :
=
=
.
* Vi
1
1
2
c = 2a
b = a
x 1 y + 5 z 3
* Vi
u = (a;a; a 2) = a(1;1; 2) :
=
=
.
1
1
2
c = 2a
V d 4: (H Khi A 2006 )
Trong khng gian vi h ta Oxyz .Cho hnh lp phng ABCD.A'B'C'D' vi
A (0;0;0), B(1;0;0), D (0;1;0),A '(0;0;1) .Gi M,N ln lt l trung im ca AB v CD.
1) Tnh khong cch gia hai ng thng A 'C v MN .
Trang 27
A'
D'
B'
C'
N
C
1
1
Ta c: C(1;1;0), B'(1;0;1), C'(1;1;1), D'(0;1;1) M( ;0;0), N( ;1;0) .
2
2
1
1) Ta c: A 'C = (1;1; 1), MN = (0;1;0), NC = ( ;0;0) [A 'C, MN] = (1;0;1)
2
|[A 'C, MN].NC |
1
d(A 'C;MN) =
=
.
|[A 'C,MN] |
2 2
x y = 0
x 1 y 1 z
2) Phng trnh AC:
=
=
.
1
1
1 x + z 1 = 0
V (P) cha ng thng AC nn phng trnh mp(P) c dng:
(x y) + (x + z 1) = 0 ( + )x y + z = 0 ( 2 + 2 0)
||
1
Do n Oxy = (0;0;1) cos =
=
2 + 2 2 = 0
6
( + ) 2 + 2 + 2
=
= 2
* Vi = pt mp(P) : 2x y + z 1 = 0 .
* Vi = 2 chn = 1 = 2 (P) : x 2y z + 1 = 0 .
Bi tp:
Bi 1: Tnh gc gia ng thng v mp(P) trong cc trng hp sau
x = 2 t
1) : y = 5
v (P): y z = 0 .
z = 1 + t
Trang 28
y
+
z
+
1
=
0
(P) : x y 2z + 5 = 0 .
Bi 5: Trong khng gian vi h trc Oxyz, cho A(a;0;0), B(0;b;0), C(0;0;c)
1) Tnh khong cch OH t O n mt phng (ABC).
2) Cho a 2 + b 2 + c2 = 3 Tm gi tr ln nht ca OH.
3) Gi , , l gc hp bi cc mt bn v mt y ca t din OABC. Cmr:
im cc cnh AB v DD
1)Cm:EF song song vi (CBD)
2)Gi K l trung im CD.Tmh k/c t C n mp(KEF) v xc nh gc gia hai ng
thng EF v BD
Trang 29
Vn 8: HNH CHIU
1. Hnh chiu ca im ln ng thng
tm hnh chiu H ca A ln ng thng ta c cc cch sau :
H
C 1: Chuyn phng trnh ca v ptts, khi H l im :
AH
//
VTCP
u
Gii:
1) Gi M l trung im ca on AB M(1;0;2) .
V (P) l mp trung trc on AB nn (P) nhn AB = (2; 2;2) lm VTPT
(P) : x + y z + 1 = 0 .
Trang 30
Mt khc u = (6; 9;3) u .MK = 12 + 12 = 0 MK (pcm).
2) Gi (Q) l mp cha v vung gc vi (P)
n Q = [u , n P ] = (2;1; 1) . M im H(3; 1;3) H (Q)
Phng trnh mp(Q): 2x y + z 10 = 0 .
Vy phng trnh hnh chiu ca ln (P) chnh l giao tuyn ca (P) v (Q)
2x y + z 10 = 0
Nn n c phng trnh l:
.
x + y z + 1 = 0
V d 2:
x+3
= y + 1 = z 3 v
2
im A(1;2;1)
1) Tm gc gia (P) v , tm ta giao im ca (P) v .
2) Tm ta A i xng vi A qua .
3) Tm im A i xng vi A qua (P).
Gii:
Ta c n P = (1;2; 1), u = (2;1;1) v i qua im M(3; 1;3) .
x = 3 + 2t
1) Ta c: sin(,(P)) =
1
(,(P)) = 300
2
5
4 1 23
H '( ; ; ) l hnh chiu ca A ln ng thng
6
3 6 6
Trang 31
5 7 20
V H l trung im ca AA nn A '( ; ; ) .
3 3 3
x = 1 + t
7
13 1 13
phng trnh ca (P) ta c: 6t + 7 = 0 t = H"( ; ; ) l giao im ca
6
6 3 6
' v (P). V H l trung im ca AA A"(
10 8 10
; ; ) .
3 3 3
Bi tp
Bi 1: Trong khng gian cho A(2;0;0), C(0;4;0), S(0;0;4)
1) Tm ta B thuc mp Oxy sao cho t gic OABC l hnh ch nht
2) Tm ta A i xng vi A qua SC.
Bi 2: Cho ng thng ( ) :
x +1 y 1 z 3
=
=
v mp(P): 2x 2y + 2z 3 = 0 .
1
2
2
1) Tm ta giao im ca () v mp(P)
2) Tm ta im A i xng vi A(1;-2;3) qua mp(P)
x 2 y + 2 z 1
=
=
v (P) : x + 2y + 3z 4 = 0 .
3
4
1
x y + z 5 = 0
v (P) : 3x 2y z + 15 = 0 .
2) :
2x
+
3y
+
z
4
=
0
x 1 y +1
=
= z 2 v
2
3
B(1;3; 2) .
1) Tm gc ca (P) v , tm giao im ca (P) v .
2) Vit phng trnh hnh chiu ca ln mp(P).
3) Tm ta B i xng vi B qua
4) Tm im B i xng vi B qua (P)
5) Vit phng trnh ng thng i xng vi qua (P).
Trang 32
i m
Trang 33
Vn 9: MT CU
1. Phng trnh mt cu tm I(a;b;c) bn knh R l
(x a)2 + (y b) 2 + (z c) 2 = R 2 hoc
x 2 + y 2 + z 2 2ax 2by 2cz + d = 0 vi R 2 = a 2 + b 2 + c2 d > 0
2. Mt cu v mt phng:
Cho mt cu (S) tm I, bn knh R v mp(P). Gi H l hnh chiu vung gc ca I ln
mp(P). Khi
* Nu IH>R th (P) v (S) khng c im chung
* Nu IH=R th (P) v (S) tip xc nhau ti H
* Nu IH<R th (P) v (S) ct nhau theo thit din l ng trn (C) c pt:
Ax + By + Cz + d = 0
.
2
2
2
2
(x a) + (y b) + (z c) = R
Tm ca (C) l giao im ca /t i qua I vung vi (P), bn knh r = R 2 IH 2
3. Mt cu v ng thng:
Cho mt cu (S) tm I, bn knh R v /t d. Gi H l hnh chiu vung gc ca I ln d Khi
3) C tm nm trn ng thng d :
2x
+
2y
z
+
4
=
0
Trang 34
1) Ta c, bn knh mt cu R = d(I,(P)) =
|1 + 2 + 4 + 1|
8
= .
12 + 22 + 22 3
64
.
9
x = 1 + t
| 9t |
= 3 t = 1 .
3
| 2 3t | | 6 3t |
4
11 11
2
=
2 3t = 6 + 3t t = I(2; ; ) v R = .
3
3
3
3 3
3
11 2
11
4
) + (z ) 2 = .
3
3
9
2b + d + 1 = 0
d = 2b 1
4a 6b 2c + d + 14 = 0 4a 4b 2c + 13 = 0
V A,B,C, D (S)
4a 4b 4c + d + 12 = 0
4a 2b 4c + 11 = 0
2a + 2b 4c + d + 6 = 0
2a + 4b 4c + 5 = 0
1
3
5
a = , b = ,c = ,d = 2 .
2
2
2
Vy phng trnh mt cu (S) : x 2 + y 2 + z 2 x 3y 5z + 2 = 0 .
5) Gi s phng trnh mt cu (S) : x 2 + y 2 + z 2 2ax 2by 2cz + d = 0 .
Trang 35
2a 2c + 4 = 0
b = 0
A, B,C (S) 4a 2c + d + 5 = 0
V
.
2a
+
d
+
1
=
0
a
+
b
+
c
2
=
0
c
=
1
I (P)
2a 2b 2c + d + 3 = 0 2b 2c + 2 = 0 d = 1
Vy phng trnh mt cu (S) : x 2 + y 2 + z 2 2x 2z + 1 = 0 .
6) V mt cu (S) i qua ng trn (C) nn phng trnh (S) c dng:
x 2 + y 2 + z 2 + 2x 4y 4z 40 + (2x + 2y z + 4) = 0
x 2 + y 2 + z 2 + (2 + 2 )x (4 2 )y (4 + )z 40 + 4 = 0 .
V M(0;0;3) (S) 9 12 3 40 + 4 = 0 = 43 .
Vy phng trnh mt cu (S) : x 2 + y 2 + z 2 + 88x + 82y 47z + 132 = 0 .
Gii:
Mt cu (S) c tm I(1; 2; 1) v bn knh R = 3 .
y = 0
1) Trc Ox c phng trnh:
phng trnh (Q): y + z=0 .
z
=
0
x 1 y + 2 z +1
=
=
2
1
2
Trang 36
.
x 1 y + 2 z +1
=
=
2
1
2
2z
4
=
0
2
2
2
(S) : x + y + z + 4x 6y + m = 0 . Tm m ng thng ct mt cu (S) ti hai
im phn bit A, B sao cho AB = 8 . ( d b Khi A 2002 ).
Gii:
ng thng c VTCP u d = (2;1;2) v i qua M(2;2;1)
Mt cu (S) c tm I(2;3;0) v bn knh R = 13 m .
Gi I l trung im ca AB R = IA 2 + d 2 (I, )
|[u ,MI] |
M d(I, ) =
= 3 R = 5 13 m = 25 m = 12 .
| u |
Vy m = 12 l gi tr cn tm.
x 1 y +1 z 1
=
=
.
2
2
1
| m 2 + 3m 1|
Mp(P) tip xc vi mt cu (S) d(I,(P)) = R
=3
3
m 2 + 3m 10 = 0
m = 5, m = 2 .
2
m
+
3m
+
8
=
0
VN
Trang 37
2
1 , gii h ny ta c x = 3, y = 1,z = 2 A(3;1;2) .
2
2x + 2y + z 10 = 0
V d 4: Trong khng gian vi h ta cc vung gc Oxyz cho I(1;2;-2) v mp(P):
2x + 2y + z + 5 = 0 .
1) Lp phng trnh mt cu (S) tm I sao cho giao ca (S) vi mp(P) l ng trn (C)
c chu vi bng 8 .
2) Chng minh rng mt cu (S) ni trong phn 1 tip xc vi ng thng
: 2x 2 = y + 3 = z .
3) Lp phng trnh mt phng (Q) cha ng thng v tip xc vi (S).
Gii:
1) Gi R,r ln lt l bn knh ca mt cu (S) v ng trn (C).
Ta c: 2r = 8 r = 4 v d(I,(P)) = 3 nn R = r 2 + d 2 (I,(P)) = 5 .
Vy phng trnh mt cu (S) : (x 1)2 + (y 2)2 + (z + 2)2 = 25 .
2) ng thng c VTCP u = (1;2;2) v i qua A(1; 3;0) .
| [u ,AI] |
AI = (0;5; 2) [u , AI] = (14;2;5) d(I, ) =
=5
| u |
Vy ng thng tip xc vi mt cu (S) .
2x z 2 = 0
3) Phng trnh tng qut ca :
.Phng trnh mp(Q) c dng:
y z + 3 = 0
(2x z 2) + (y z + 3) = 0 2x + y ( + )z + 3 2 = 0 .
Mp(Q) tip xc vi mt cu (S) nn ta c:
d(I,(Q)) = 5
| 2 + 7 |
5 + 2 + 2
2
= 5 121 2 + 22 + 2 = 0 = 11
2
t 2 + (2t 5) 2 + (2t + 2)2 = 25 (3t 2)2 = 0 t =
3
Trang 38
5 5 4
mt cu (S) v giao nhau ti mt im M( ; ; ) .
3 3 3
Vy ng thng tip xc vi mt cu (S) ti M.
3) V mp(Q) cha v tip xc vi m
t cu (S) nn M l tip im cu mp(Q) v mt cu
(S) (Q) l mp i qua M v nhn IM lm VTPT. T y ta lp c phng trnh
mp(Q).
1 1 1
+ + =2
a b c
1) Chng minh rng khi a,b,c thay i th mp(ABC) lun i qua mt im c nh.
2) Tm tm v bn knh R mt cu ngoi tip t din OABC. Tm gi tr nh nht ca bn
knh R.
3) Gi r l bn knh mt cu ngoi tip t din OABC. Chng minh rng:
1
3
<r
.
4
2( 3 + 1)
Gii:
1) S dng phng trnh on chn ta c phng trnh ca mp(ABC) l:
x y z
+ + = 1.
a b c
Mt khc
1 1 1
1
1
1
1 1 1
+ + =2
+
+
= 1 mp(P) lun i qua M( ; ; ) .
2 2 2
a b c
2a 2b 2c
a 2 2ma + q = 0
a
b
2
m
=
;
n
=
b 2nb + q = 0
2
2
Thay ta cc im A,B,C,O vo ta c:
c2 2cp + q = 0
p = c ; q = 0
2
p = 0
a b c
1 2
tm ca mt cu (S) I( ; ; ) v bn knh R = IO =
a + b2 + c2 .
2 2 2
2
27 27 27
27 27
+
a2 +
. Ta cng c hai BT tng
8a 8a 4
4a 4
27 27 2 27 27
t : b 2 +
;c +
. Cng ba BT ny li vi nhau ta c:
4b 4
4c 4
p dng BT Csi ta c: a 2 +
Trang 39
3
3 3
. Vy min R =
.
2
4
1
3) Ta c th tch ca t din OABC l: VOABC = abc .
6
1
Din tch ton phn ca t din : Stp = (ab + bc + ca + a 2 b 2 + b 2 c2 + c 2 a 2 )
2
Suy ra r =
3V
abc
=
Stp ab + bc + ca + a 2 b 2 + b 2 c2 + c2 a 2
1
T gi thit ab + bc + ca = 2abc . M a 2 b 2 + b 2 c2 + c 2 a 2 (ab + bc + ca)2
3
r
abc
3
=
.
2
2(
3
+
1)
2abc +
abc
3
abc 1
= .
4abc 4
Bi tp
Bi 1: Lp phng trnh mt cu (S) bit
1) C tm I(6;3;-4) v tip xc vi Oy
x = 2
2) C tm nm trn ng thng d :
v tip xc vi hai mt phng
y = 0
(P): x-2z-8=0 v mp(Q): 2x-z+5=0
x 2 + y 2 + z 2 + 2x 4y 4z 40 = 0
3) i qua M(0;0;3) v i qua ng trn :
2x + 2y z + 4 = 0
4) C tm I(-3;2;2) v tip xc vi mt cu: (x 1)2 + (y + 2)2 + (z 4)2 = 16
x 2 + y 2 + z 2 4x + 6y = 6z + 17 = 0
Bi 2: Cho ng trn (C) :
x 2y + 2z + 1 = 0
1) xc nh tm v bn knh ca ng trn (C)
2) Vit pt mt cu cha ng trn (C) v c tm nm trn (P) : x + y + z + 3 = 0 .
Bi 3: Trong khng gian vi h to Oxyz cho 3 ng thng:
x y 2 = 0
x 4 y 2 z 1
x 5 y +1 z + 2
d 1:
, d 2:
=
=
,
d 3:
=
=
2x
6
=
0
1
2
1
2
1
1
V mt cu: (S) : x 2 + y 2 + z 2 + 2x 2y + 2z 1 = 0
Trang 40
Trang 41