Professional Documents
Culture Documents
CHNG
22
G. P. E. Box & G. M. Jenkins, Time Series Analysis: Forecasting and Control (Phn tch chui thi gian: D bo
v Kim sot), ti bn, Holden Day, San Francisco, 1978.
Damodar N. Gujarati
vo cc phng trnh ng thi chim u th trong d bo kinh t. 2 Nhng sau ny, s quyn r
ca phng php d bo ny suy gim do cc c sc du la nm 1973 v 1979 v do ch
trch ca Lucas.3 S cng kch ca ph bnh ny l cc tham s c lng t mt m hnh kinh
t lng ph thuc vo chnh sch p dng trong thi gian m hnh c c lng v s thay
i nu c thay i v chnh sch. Ni ngn gn, cc tham s c lng khng c nh khi xut
hin cc thay i v chnh sch.
V d, trong thng 10 nm 1979, H thng D tr Lin bang (Fed) thay i chnh sch
tin t ca mnh kh mnh m. Thay cho vic nhm vo kim sot mc li sut, Fed cng b t
nay tr i s gim st tc gia tng mc cung tin. Vi s thay i dt khot nh vy, mt m
hnh kinh t lng c lng t d liu trong qu kh s c t gi tr khi d bo trong thi k
mi.
S ra i ca cun sch Time Series Analysis: Forecasting and Control (Phn tch chui
thi gian: d bo v kim sot) dn ti mt k nguyn mi ca cc cng c d bo. c bit
rng ri di ci tn phng php lun Box-Jenkins (BJ), nhng v mt k thut c gi l
phng php lun ARIMA, trng tm ca cc phng php d bo mi ny khng phi l xy
dng cc m hnh n phng trnh hay phng trnh ng thi m l phn tch cc tnh cht xc
sut hay ngu nhin ca bn thn cc chui thi gian kinh t theo trit l hy d liu t ni.
Khng ging nh cc m hnh hi quy trong Yt c gii thch bi k bin lm hi quy X1, X2,
X3, ..., Xk, trong cc m hnh chui thi gian kiu BJ Yt c th c gii thch bi cc gi tr trong
qu kh hay gi tr tr ca bn thn bin Y v cc sai s ngu nhin.4 V l do ny, cc m hnh
ARIMA i khi c gi l m hnh l thuyt a bi v cc m hnh ny khng th suy ra c t
bt c l thuyt kinh t no v cc l thuyt kinh t thng l c s cho cc m hnh phng
trnh ng thi.
Phng php lun VAR, v b ngoi, ging vi phng php xy dng m hnh phng
trnh ng thi ch ta xem xt mt s bin ni sinh cng vi nhau. Nhng tng bin ni sinh
c gii thch bi cc gi tr tr hay gi tr qu kh ca n v cc gi tr tr ca tt c cc bin
ni sinh trong m hnh; thng th trong m hnh khng c cc bin ngoi sinh.
Trong phn cn li ca chng ny ta tho lun cc nn tng ca cch tip cn BoxJenkins v VAR trong d bo kinh t. Tho lun ca chng ta ch mc c bn v mang tnh
khm ph. Ngi c mun nghin cu vn ny su hn nn xem phn ti liu tham kho.5
2
V phn tch mang tnh gio khoa cch s dng cc m hnh phng trnh ng thi trong d bo, xem Robert S.
Pindyck & Daniel L. Rubinfeld, Econometric Models & Economic Forecasts, (Cc m hnh kinh t lng v d bo
kinh t), McGraw-Hill, xut bn ln th 3, New York, 1991, Chng 11, 12 v 13.
3
Robert Lucas, Econometric Policy Evaluation: A Critique (nh gi sch lc kinh t lng: mt ph bnh), ti
ti liu ca Hi ngh Carnegie-rochester, ng cong Phillips, North-Holland, Amsterdam, 1976, trang 19-46.
4
Ta ch tho lun cc m hnh ARIMA n, tc l, cc m hnh ARIMA c mt chui thi gian. Nhng ta c th
m rng phn tch cho cc m hnh bi. V cc m hnh ny, xem ti liu tham kho.
5
Xem Pindyck & Rubinfeld, op. Cit, Phn 3; Alan Pankratx, Forecasting with Dynamic Regression Models (D bo
vi cc m hnh hi quy ng), John Wiley & Sons, New York, 1991 (y l mt cun sch ng dng); v Andrew
Harvey, The Econometric Analysis of Time Series (Phn tch kinh t lng v chui thi gian), the MIT Press, xut
bn ln th 2, Cambridge, Mass., 1990 (y l cun sch cao cp). Mt tho lun ton din nhng c th c hiu
c cng c th tm thy trong Terence C. Mills, Time Series Techniques for Economists (K thut chui thi gian
Damodar N. Gujarati
(22.2.1)
(22.2.2)
(22.2.3)
(22.2.4)
Damodar N. Gujarati
vi l hng s v u, nh trc y, s hng sai s nhiu ngu nhin thun ty. y, Y trong
thi gian t bng mt hng s cng vi trung bnh trt ca sai s hin ti v qu kh. Vy, trong
trng hp ny, ta ni rng Y tun theo qu trnh trung bnh trt bc nht hay MA(1).
Nhng nu Y tun theo biu thc
Yt = + 0ut + 1ut1 + 2 ut2
(22.2.5)
(22.2.6)
(22.2.7)
ARMA(p, q). Ch rng mt qu trnh ARIMA(p, 0, 0) c ngha l qu trnh c tnh dng AR(p)
thun ty; mt qu trnh ARIMA(0, 0, q) c ngha l qu trnh c tnh dng MA(q) thun ty. Khi
bit cc gi tr ca p, d v q, ta c th pht biu qu trnh no ang c lp m hnh.
im quan trng cn lu l s dng phng php lun Box-Jenkins, ta phi c chui
thi gian c tnh dng hay chui thi gian c tnh dng sau khi thc hin mt hay nhiu php
sai phn. L do ca gi thit v tnh dng c th c gii thch nh sau:
Mc tiu ca B-J [Box-Jenkins] l xc nh v c lng mt m hnh thng k c th c gii
thch l to ra d liu mu. Nu sau m hnh c lng ny c s dng d bo, ta
phi gi thit rng cc c im ca m hnh ny khng i theo thi gian v c bit l trong cc
khong thi gian tng lai. Vy, l do n gin ca vic yu cu d liu c tnh dng l bn thn
mi m hnh suy lun t cc d liu ny c th c gii thch l c tnh dng hay n nh, t
cung cp c s c gi tr cho vic d bo.6
Mechael Pokorny, An Introduction to Econometrics (Gii thiu kinh t lng), Basil Blackwell, new York, 1987,
trang 343.
Damodar N. Gujarati
Trong s liu chui thi gian, phn ln tng quan gia Yt v Ytk c th l do cc tng quan vi nhng tr
gia Yt1, Yt2, ... , Ytk+1. Tng quan ring phn kk loi b tc ng ca nhng bin gia ny.
Damodar N. Gujarati
tr
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
ACF
mu (k)
*************
************
************
***********
***********
**********
**********
*********
*********
********
********
*******
*******
******
******
******
*****
*****
****
****
****
***
***
**
**
0,969
0,935
0,901
0,866
0,830
0,791
0,752
0,713
0,675
0,638
0,601
0,565
0,532
0,500
0,468
0,437
0,405
0,375
0,344
0,313
0,279
0,246
0,214
0,182
0,153
PACF
mu (kk)
0,969
-0,058
-0,020
-0,045
-0,024
-0,062
-0,029
-0,024
-0,009
-0,010
-0,020
-0,012
-0,020
-0,012
-0,021
-0,001
-0,041
-0,005
-0,038
-0,017
-0,066
-0,019
-0,008
-0,018
0,017
*************
*
*
*
*
*
*
HNH 22.1 Biu tng quan v tng quan ring phn, GDP, Hoa K, 1970-I n 1991-IV.
Do chui thi gian GDP ca Hoa K khng c tnh dng, ta phi lm cho n c tnh dng
trc khi c th p dng phng php Box-Jenkins. Trong Hnh 21.5 ta v cc sai phn bc mt
ca GDP. Khng ging nh Hnh 21.1, ta khng quan st thy bt c xu hng no trong chui
thi gian ny, c l cho thy chui thi gian GDP sai phn bc mt c tnh dng. 8 Mt p dng
chnh thc ca kim nh nghim n v Dickey-Fuller cho thy rng iu ny ng. Ta cng
c th nhn thy iu ny qua cc biu tng quan ACF v PACF c lng trong Hnh 22.2.
By gi ta c mt mu hnh ACF v PACF rt khc bit. Cc ACF ti tr 1, 3 v 12 c v nh
khc 0 v mt thng k; nh li t Chng 21 rng cc gii hn tin cy 95% gn ng cho k l
0,2089 v +0,2089. (Ch : Nh tho lun trong Chng 21, cc gii hn tin cy ny l tim
cn v do vy c th coi l gn ng). Nhng ti tt c cc tr khc, chng khng khc 0 v
mt thng k. iu ny cng ng i vi cc t tng quan ring phn, pkk.
Kh c th ni phng sai ca chui ny c tnh dng hay khng, c bit l trong khong 1979-1980. Cm vn
du la nm 1979 v s thay i ng k trong chnh sch tin t ca Fed (H thng d tr lin ban) trong nm 1979
c th l nguyn do cho kh khn ca chng ta.
Damodar N. Gujarati
tr
ACF
mu (k)
1
2
3
4
5
6
7
*
8****
9
*
10
11
12 * * *
13
**
14 * * *
15
**
16
17
*
18
19
*
20
21
22
23
*
24
25
****
**
*
*
*
*
*
**
0,316
0,186
0,049
0,051
-0,007
-0,019
-0,073
-0,289
-0,067
0,019
0,037
-0,239
-0,117
-0,204
-0,128
-0,035
-0,056
0,009
-0,045
0,066
0,084
0,039
-0,068
-0,032
0,013
PACF
mu (kk)
0,316
0,095
-0,038
0,033
-0,032
0,020
-0,062
-0,280
0,128
0,100
-0,008
-0,311
0,011
-0,114
-0,051
-0,021
-0,019
0,122
-0,071
-0,126
0,089
-0,060
-0,121
-0,041
0,092
****
*
*
****
**
*
****
*
*
**
*
**
*
*
**
*
*
HNH 22.2 Biu tng quan v tng quan ring phn, sai phn bc mt ca GDP, Hoa K, 1970-I
n 1991-IV.
By gi, cc biu tng quan trong Hnh 22.2 cho php ta tm mu hnh ARMA ca
chui thi gian GDP nh th no? (Ch : Ta s ch xem xt chui GDP sai phn bc mt bi v
n c tnh dng). Mt cch thc hin iu ny l xem xt ACF, PACF v cc biu tng
quan gn vi chng ca mt s cc qu trnh ARMA la chn, nh AR(1), AR(2), MA(1),
ARMA(1, 1), ARIMA(2, 2), v.v... Do tng qu trnh ngu nhin ny biu th cc mu hnh tiu
biu ca ACF v PACF, nu chui thi gian ang nghin cu ph hp vi mt trong s cc mu
hnh th ta c th xc nh chui thi gian vi qu trnh . Tt nhin, ta s phi p dng cc
kim nh chn on tm xem m hnh ARMA la chn c chnh xc mc chp nhn
hay khng.
Damodar N. Gujarati
BNG 22.1
Cc dng l thuyt ca ACF v PACF
Loi m hnh
AR(p)
nh cao ng k qua cc tr
p
MA(q)
nh cao ng k qua cc tr q
ARMA(p, q)
Lu : Cc thut ng theo s m hay theo cp s nhn ng ngha vi nhau (Nh li tho lun ca chng ta v tr
phn phi Koyck).
Nghin cu cc tnh cht ca cc qu trnh ARIMA chun khc nhau s tn nhiu cng
sc. Ci m ta nh lm l a ra cc hng dn tng qut (xem Bng 22.1); cc ti liu tham
kho c th cho ta bit chi tit v cc qu trnh ngu nhin khc nhau.
Lu rng cc ACF v PACF ca cc qu trnh AR(p) v MA(q) c cc dng tri ngc;
trong trng hp AR(p), AC gim theo cp s nhn hay theo s m nhng PACF t ti gii hn
sau mt s tr nht nh, tri li hin tng i ngc s xy ra i vi qu trnh MA(q).
V mt hnh hc, cc dng ny c biu din trong Hnh 22.3.
Cnh bo. Do trn thc t ta khng quan st cc ACF v PACF l thuyt m da vo cc d liu
mu ca chng, cc gi tr ACF v PACF c lng s khng ph hp chnh xc vi cc gi tr
l thuyt. Ci m ta ang tm kim l s ging nhau gia cc ACF v PACF l thuyt vi cc d
liu mu t chng c th ch cho ta hng i ng trong vic xy dng cc m hnh
ARIMA. V l l do ti sao vic lp m hnh ARIMA cn phi c nhiu k nng m tt nhin
cc k nng ny ch c thng qua thc hnh.
Xc nh ARIMA cho GDP ca Hoa K. Quay li vi biu tng quan v tng quan ring
phn ca GDP Hoa K c tnh dng (sau khi tnh sai phn bc mt) trong giai on 1970-I n
1991-IV c trong Hnh 22.2, ta nhn thy g?
Nh li rng ACF v PACF trnh by trong hnh l cc s lng mu, ta khng c mt
dng tt nh trong Bng 22.1. Cc t tng quan gim cho ti tr 4, sau , tr ti tr 8 v
12, tt c cn li u khng khc khng v mt thng k (cc ng m trong hnh cho ta cc
gi tr gii hn tin cy 95% gn ng). Cc t tng quan ring phn vi nhng nh cao ti
tr 1, 8, v 12 c v c ngha thng k nhng s cn li khng c; nu h s tng quan ring
phn ch c ngha thng k ti tr 1, ta c th xc nh iu ny nh l mt m hnh
AR(1). Do vy, hy gi thit rng qu trnh to ra GDP (sai phn bc mt) hu nh l mt qu
trnh AR(12). Tt nhin, ta khng phi tnh ti tt c cc s hng AR cho ti 12 bi v t biu
tng quan ring phn ta bit rng ch c cc s hng AR ti tr 1, 8 v 12 l c ngha.
22.5 C LNG M HNH ARIMA
t Yt* biu th cc sai phn bc 1 ca GDP Hoa K. Vy, m hnh AR xc nh th nghim l
Damodar N. Gujarati
(22.5.1)
HNH 22.3
ACF v PACF ca cc qu trnh la
chn: (a) AR(2): 1 = 0,5, 2 = 0,3; (b)
MA(2): 1 = 0,5, 2 = 0,3; (c) ARMA
(1, 1): 1 = 0,5, 1 = 0,5.
(0,0987) (0,1016)
(3,4695) (2,9475)
R2 = 0,2931 d = 1,7663
(0,0986)
(2,6817)
(22.5.2)
Damodar N. Gujarati
10
(22.7.1)
(22.7.2)
Tc l,
Damodar N. Gujarati
11
T tng quan
*
*
*
*
*
*
**
*
*
*
**
*
**
*
*
**
*
*
**
**
**
*
**
**
**
*
*
**
*
*
*
*
tr
ACF
(k)
PACF
mu (kk)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
0,043
0,113
0,020
-0,100
-0,068
-0,029
-0,040
-0,112
0,065
0,126
0,099
-0,026
0,120
-0,181
-0,128
-0,073
-0,121
0,017
-0,007
-0,085
0,055
0,010
-0,038
-0,053
-0,002
0,043
0,112
0,012
-0,116
-0,065
0,001
-0,019
-0,118
0,069
0,151
0,076
-0,106
0,102
-0,150
-0,131
-0,050
-0,038
0,059
-0,027
-0,163
0,059
-0,016
-0,103
-0,072
0,100
Thng k Q Box-Peirce
Thng k (LB) Ljung-Box
14,42
17,63
Xc sut
Xc sut
0,9540
0,8578
0,110
HNH 22.4 Biu tng quan ca cc phn d tnh c t m hnh ARIMA (22.5.2).
Mc d cc phn mm my tnh tiu chun thc hin t ng php ton ny, chng ti vn trnh by cc php tnh
chi tit minh ha cho c ch.
Damodar N. Gujarati
12
V ti liu phn tch ni dung ny c th c hiu c, xem Terence C. Mills, Time Series Techniques for
Economists (Cc k thut chui thi gian cho cc nh kinh t), Cambridge University Press, New York, 1990, Phn
III.
11
C. A. Sims, Macroeconomics and Reality (Kinh t v m v hin thc), Econometrica, tp 48, 1980, trang 1-48.
Damodar N. Gujarati
13
cp bin ni sinh. Trong h phng trnh ny, khng c bin ngoi sinh.
Tng t, trong m hnh doanh thu xe hi (Auto Sale, AS) v tn phiu kho bc
(Treasury Bill, TB) tho lun trong V d 17.9, AS c gii thch trn c s cc gi tr tr ca
chnh n cng nh cc gi tr tr ca TB v TB c gii thch trn c s cc gi tr tr ca chnh
n v cc gi tr tr ca AS.
Tt c cc v d ny l nhng minh ha v cc m hnh t hi quy vct; thut ng t
hi quy l do s xut hin ca gi tr tr ca bin ph thuc trong v phi v thut ng vct l
do ta lm vic vi mt vct ca hai (hay nhiu) bin.
c lng VAR
Quay li vi v d AS/TB, ta thy rng khi a ra cc s hng tr 8 ca tng bin lm bin
lm hi quy, ta khng th bc b gi thit cho rng c quan h nhn qu hai pha gia AS v TB.
Tc l, AS tc ng ti TB v TB li tc ng ti AS. Cc kiu tnh th ny ph hp l tng
cho vic p dng VAR.
gii thch m hnh VAR c c lng nh th no, ta s tip tc vi m hnh
AS/TB. n gin, gi thit rng mi phng trnh gm c bn gi tr tr ca AS v bn gi tr
tr ca TB vi vai tr l bin lm hi quy. Trong trng hp ny, ta c th c lng tng
phng trnh bng phng php OLS.12 Do vy, m hnh thc t m ta c lng l:
4
j 1
j 1
(22.9.1)
(22.9.2)
j 1
Ta c th s dng k thut SURE ( Semmingly Unrelated Regression, hi quy c v nh khng c lin quan)
c lng hai phng trnh cng vi nhau. Tuy nhin, do mi hi quy bao gm cng mt s bin ni sinh tr, c
lng OLS ca tng phng trnh ring r cho ta cc c lng ng nht (v hiu qu).
Damodar N. Gujarati
14
AS trong thi gian 1979-II theo cch tng t; by gi ta cn d liu AS v TB trong thi gian
1979-I, 1978-IV, 1978-III v 1978-II. Nhng ch rng d liu 1979-I s l gi tr d bo tnh
c trc y, do d liu thc t 1979-I khng c bi v mu ca chng ta kt thc vo thi
gian 1978-IV. Nh ngi c c th nghi ng, trong quy tc ny, mi sai lm trong d bo AS
trong thi gian 1979-I s dn ti sai lm trong cc d bo tip theo.
Mt s vn trong xy dng m hnh VAR
Nhng ngi ng h VAR nhn mnh cc u im ca phng php ny: (1) y l phng
php n gin; ta khng cn phi lo lng v vic xc nh cc bin no l bin ni sinh v bin
no l bin ngoi sinh. Tt c cc bin trong VAR u l bin ni;13 (2) Php c lng n
gin, tc l, phng php OLS thng thng c th c p dng cho tng phng trnh ring
r; (3) Cc d bo tnh c bng phng php ny, trong nhiu trng hp, tt hn cc d bo
tnh c t cc m hnh phng trnh ng thi phc tp hn.14
BNG 22.2
M hnh VAR AS/TB
VAREST // Bin ph thuc l AS
Khong SMPL: 1959.1 - 1978.4
S cc quan st: 80
Bin
AS (-1)
AS (-2)
AS (-3)
AS (-4)
TB (-1)
TB (-2)
TB (-3)
TB (-4)
C
H s
Sai s chun
0,5555045
0,3129130
0,0357919
0,0324633
-0,1761464
0,1498503
-0,2791645
0,2041068
1,0779153
R bnh phng
R bnh phng hiu chnh
Sai s chun ca hi quy
Mc hp l log
Thng k Durbin-Watson
0,738664
0,709218
0,702709
-80,51620
2,075730
0,1170769
0,1363310
0,1363381
0,1246661
0,1642311
0,2559182
0,2495872
0,1482409
0,4998183
Thng k T
ngha 2 pha
4,7447848
2,2952445
0,2587279
0,2604022
-1,0725520
0,5855397
-1,1185050
1,3768588
2,1566141
0,00000
0,02470
0,79660
0,79530
0,28710
0,56000
0,26710
0,17290
0,03440
7,868741
1,303142
35,05978
25,08514
0,000000
13
Damodar N. Gujarati
15
Bin
H s
Sai s chun
AS (-1)
0,1983992
AS (-2)
-0,0728026
AS (-3)
-0,0553507
AS(-4)
0,1361520
TB (-1)
1,2740809
TB (-2)
-0,6893779
TB (-3)
0,4829150
TB (-4)
-0,2293524
C
-0,7823958
R bnh phng
0,921100
R bnh phng hiu chnh
0,912210
Sai s chun ca hi quy
0,490734
Mc hp l log
-51,79294
Thng k Durbin-Watson
2,029895
Thng k T
0,0817601
2,4266004
0,0952062
-0,7646830
0,0966079
-0,5729423
0,0870601
1,5638857
0,1146901
11,1088960
0,1787194
-3,8573189
0,1742982
2,7706251
0,1035234
-2,2154630
0,3490461
-2,2415258
Gi tr trung bnh ca bin ph thuc
lch chun ca bin ph thuc
Tng cc bnh phng phn d
Thng k F
Xc sut (thng k F)
ngha 2 pha
0,0178
0,4470
0,5685
0,1223
0,0000
0,0002
0,0071
0,0299
0,0281
4,824005
1,656238
17,09820
103,6089
0,000000
Damodar N. Gujarati
16
D. E. Runkle, Vector Autoregression and Reality, Journal of Business and Economic Statistics (T hi quy
vct v hin thc, Tp ch Thng k Kinh doanh v Kinh t), tp 5, 1987, trang 437-454.
18
S. McNees, Forecasting Accuracy of Alternative Techniques: A Comparison of U.S. Macroeconomic Forecasts,
Journal of Business and Economic Statistics (D bo s chnh xc ca cc k thut thay th: so snh cc d bo
kinh t v m Hoa K, Tp ch Thng k Kinh doanh v Kinh t, tp 4, 1986, trang 5-15; E. Mahmoud, Accuracy in
Forecasting: A Survey, Journal of Forecasting (Tnh chnh xc trong d bo: mt kho st, Tp ch D bo), tp 3,
1984, trang 139-159.
19
Thomas B. Fomby & Joseph G. Hirschberg, Texas in Transition: Dependence on Oil and the National Economy
Economic Review (Texas trong thi k chuyn i: Ph thuc vo du la v nn kinh t quc gia, Tp ch Kinh t),
Ngn hng d tr lin bang Dallas, 1/1989, trang 11-28.
Damodar N. Gujarati
17
BNG 22.3
c lng cc kt qu ca h VAR Texas bc hai*: 1974-I n 1988-I
Bin ph thuc : x (t l thay i phn trm ca gi du la thc)
Bin
tr
H s
Sai s chun
x
1
0,7054
0,1409
x
-0,3351
y
y
z
z
1
2
1
2
-1,3525
3,4371
3,4566
-4,8703
Hng s
0,1500
2,7013
2,4344
2,8048
2,7500
0,1696E1
-0,993E2
Mc ngha
0,8305E5
0,3027E1
0,6189
0,1645
0,2239
0,8304E1
0,5589
Mc ngha
0,4283E4
0,2654
0,2188
Bin ph thuc : y (t l thay i phn trm thu dng lao ng phi nng nghip Texas)
Bin
tr
H s
Sai s chun
Mc ngha
x
1
0,2228E1
0,8759E2
0,1430E1
x
-0,188E2
0,6462
y
z
z
Hng s
2
1
2
0
0,9322E2
0,1678
0,1512
0,1742
0,1708
0,1053E1
0,4234E1
0,2655
-0,1715
-0,1602E2
0,8407
0,3554E3
0,7807
0,1342
0,3205
0,1351
Mc ngha
0,3424E4
0,8287E6
0,3197
Bin ph thuc : z (t l thay i phn trm thu dng lao ng phi NN trong phn cn li ca Hoa K)
Bin
tr
H s
Sai s chun
Mc ngha
x
1
-0,8330E2
0,2299
0,6849E2
x
-0,4805
0,7226
z
Hng s
2
0
0,3635E2
0,3849
0,7289E2
0,1312
0,1182
0,1362
0,1336
0,8241E3
-0,1366E1
-0,2387E2
0,6202
0,5170E2
0,1828E2
0,3004E2
0,9190
0,5701E2
Damodar N. Gujarati
18
Mc ngha
0,4827
0,8360E3
0,1000E7
NGUN: Economic Review (Tp ch Kinh t), Ngn hng D tr Lin Bang Dallas, 1/1989, trang 21.
* Hai s hng tr ca mi bin.
22.10 TM TT V KT LUN
1. Cc cch tip cn Box-Jenkins v VAR trong d bo kinh t l cc phng php thay th cho
cc m hnh n phng trnh v phng trnh ng thi truyn thng.
2. d bo cc gi tr ca mt chui thi gian, chin lc Box-Jenkins c bn c tin hnh
nh sau:
(a) Th nht, xem xt chui thi gian xem n c tnh dng hay khng. Bc ny c th c
thc hin bng cch tnh hm t tng quan (ACF) v hm t tng quan ring phn
(PACF) hay bng phn tch nghim n v chnh thc. Cc biu tng quan gn vi
ACF v PACF thng l cc cng c chn on bng th gic tt.
(b) Nu chui thi gian khng c tnh dng, ly sai phn ca n 1 hay nhiu ln lm cho
n c tnh dng.
(c) Sau , ACF v PACF ca chui thi gian c tnh dng c tnh tm xem chui thuc
loi t hi quy thun ty hay trung bnh trt thun ty hay l mt hn hp ca c hai. T
cc hng dn tng qut trong Bng 22.1, ta c th xc nh cc gi tr ca p v q trong
qu trnh ARMA lm ph hp m hnh. Trong giai on ny, m hnh ARMA(p, q) la
chn mang tnh th nghim.
(d) Tip theo, m hnh th nghim c c lng.
(e) Cc phn d t m hnh th nghim ny c xem xt tm xem chng c ngu nhin
thun ty hay khng. Nu c, m hnh th nghim c kh nng ph hp tt vi qu trnh
ngu nhin ang nghin cu. Nu khng, qu trnh c lp li t u. Do vy, phng
php Box-Jenkins l qu trnh lp li.
3. Phng php d bo VAR xem xt mt vi chui thi gian cng mt lc. Sau y l cc c
im ni bt ca VAR:
(a) N ng l mt h ng thi trong tt c cc bin c coi l bin ni sinh.
(b) Trong php lp m hnh VAR, gi tr ca mt bin c biu din l mt hm tuyn tnh
ca cc gi tr qu kh hay tr ca bin v tt c cc bin khc trong m hnh.
(c) Nu tng phng trnh cha cng mt s cc bin tr trong h, n c th c c lng
bng phng php OLS m khng cn s dng bt c phng php h thng no nh
bnh phng ti thiu hai giai on (2SLS) hay hi quy c v khng c lin quan
(SURE).
(d) S n gin ny ca phng php lp m hnh VAR c th l hn ch ca n. Khi cc
quan st c s lng hn ch nh trong hu ht cc phn tch kinh t, vic a ra mt s
tr ca tng bin c th s dng nhiu bc t do.20
20
Nhng ngi p dng cc thng k Bayes tin rng vn ny c th c ti thiu ha. Xem R. Litterman, A
Damodar N. Gujarati
19
22.2
u l nhng khc bit chnh gia phng php d bo kinh t phng trnh ng thi
v Box-Jenkins?
22.3
22.4
22.5
u l nhng khc bit gia phng php Box-Jenkins v VAR trong d bo kinh t?
22.6
22.7
22.8
22.9
Bnh lun pht biu sau: Box-Jenkins v VAR l cc v d n gin ca php tnh ton
khng c l thuyt.
Damodar N. Gujarati
20
Khng bt buc.
Damodar N. Gujarati
21