UNIVERZITET U ISTONOM SARAJEVU

SAOBRAAJNI FAKULTET
DOBOJ

SEMINARSKI RAD

Tema :
Specijalni kontejneri

Predmet: Transportne osobine robe

Profesor: dr Perica Gojkovi
Student: Ahmed Isi 614/13

Specijalni kontejneri

Uvod............................................................................................................................3
Kontejnerski sistem transporta.....................................................................................3
Druga faza razvoja kontejnera i kontejnerizacije transporta.........................................4
Definisanje kontejnera..................................................................................................5
Kontejner kao transportno-manipulativna jedinica multimodalnog transporta..............5
Podjela kontejnera........................................................................................................6
Univerzalni i specijalni kontejneri..................................................................................6
Univerzalni kontejneri...................................................................................................8
Trendovi razvitka svjetske flote..................................................................................10
Izmjenjivi sanduci.......................................................................................................12
Oznaavanje kontejnera.............................................................................................14
Zakljuak....................................................................................................................15

2
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

Uvod
Od rane faze razvoja transportnih sistema postojala je tendencija razdvajanja
vunog sredstva od tovarnog prostora: CESTOVNI-teglja i poluprikolica;
ELJEZNIKI-lokomotiva i vagoni; RIJENI-teglja/potiskiva i bare
Primjena kontejnera omogudava da se "tovarni prostor" (prostor za robu) odvoji od
dijelova za kretanje prevoznog sredstva tamo gdje je to ekonomski cjelishodno.

3
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

Kontejnerski sistem transporta

Prva faza razvoja kontejnera i kontejnerizacije transporta
Dinamika porasta parka kontejnera u zapadno-evropskim zemljama u poslijeratnom
periodu moe se vidjeti iz sljedede tabele.

4
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

Druga faza razvoja kontejnera i kontejnerizacije transporta

Pojava i sve ira primjena velikih kontejnera predstavlja drugu fazu u razvoju
kontejnerizacije transporta.
Razvoj transporta velikih kontejnera otpoele su odgovarajude transportne
organizacije SAD-a. Kao posljedica ogromnih ekonomskih kapaciteta i mnogobrojnih
prekomorskih privrednih i saobradajnih veza stvarani su saobradajni tokovi velikih
razmjera na vrlo velikim odstojanjima.
Stoga je razumljivo to su ba u ovoj zemlji poela prva istraivanja novih
mogudnosti za racionalizaciju pretovara i transporta robe primjenom velikih
kontejnera, to je, po miljenju mnogih saobradajnih strunjaka, najpogodniji oblik
racionalizacije transporta i manipulisanja

Definisanje kontejnera

I Ekonomska komisija UN:

Kontejneri su transportna sredstva (sudovi, nepokretnecisterne ili druga sredstva)
koja su:
trajnog karaktera, zbog ega se mogu ponovo koristiti;
specijalno konstruisana da se roba prevozi bez pretovara saobradajnim sredstvima
jednog ili vie vidova saobraaja;
opremljena ureajima koji olakavaju njihovu manipulaciju, naroito kod pretovara
sa jednog saobradajnog sredstva na drugo;
konstruisana tako da je olakan njihov utovar i istovar;
imaju unutranju zapreminu od najmanje 1 m3

5
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

Kontejner kao transportno-manipulativna jedinica multimodalnog

transporta

U zavisnosti od karakteristika koje se posmatraju, kontejneri semogu podjeliti prema:

namjeni,
vrsti robe koja se u njima prevozi,
nosivosti,
vrsti materijala od kojeg su izgraeni,
vrsti konstrukcije,
mjestu koridenja,
nainu prevoza,
vrsti ureaja kojima su opremljeni u cilju obezbjeenja uslova
za prevoz odreenih vrsta robe,
podobnostima i mogudnostima pretovara i sl.

Podjela kontejnera

Prema namjeni kontejneri se dijele na:

1. univerzalne i
2. specijalne kontejnere.
Prema vrstama i karakteristikama robe kontejneri se dijele na:
1. kontejnere za prevoz komadne robe,
2. kontejnere za prevoz robe u rasutom stanju i
3. kontejnere za prevoz tenosti.
Prema nosivosti kontejneri se dijele na:
6
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

1. male (imaju zapreminu 1-3 m3)

2. srednje (imaju zapreminu 3-10 m3) i
3. velike (imaju zapreminu preko 10 m3).

Prema vrsti materijala od kojih su izgraeni, kontejneri mogu biti: drveni, metalni,
gumeni, plastini, od raznih legura, smjesa i sl.
U pogledu konstruktivnih karakteristika postoje: klasini, sklapajudi, rasklapajudi, sa
drvenim i metalnim oblogama, samoistovarajudi i sl.
Prema mjestu koritenja kontejneri se dijele na kontejnere koji se upotrebljavaju
samo za prevoze u jednoj zemlji (nacionalni prevozi) i u prevozima izmeu zemalja,
pa i izmeu kontinenata.
Prema nainu prevoenja kontejeri se mogu podjeliti na one koji se upotrebljavaju u
direktnim i kombinovanim prevozima. Kombinovana prevoenja se odvijaju izmeu
razliitih grana transporta kao to su:
drumsko-eljezniki,
kopneno-vodni,
kopneno - vazdunih

Prema vrsti ureaja kojima su opremljeni, kontejneri u cilju obezbjeenja uslova za

prevoz odreene vrste robe, dijele se na izotermike kontejnere sa agregatima na
sopstveni pogon za rashlaivanje sa mogunou sniavanja temperature
termoregulacionim napravama pomou azota, vazduha i sl.
Prema podobnostima i mogudnostima pretovara kontejneri se dijele na one koji su
snabjdeveni tokiima ili valjcima, i one sa specijalnim osloncima koji se pretovaruju
dizalicom, viljukarima, auto-utovarivaima, auto-tegljaima i dr.

7
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

Univerzalni i specijalni kontejneri

Univerzalni i specijalni kontejneri imaju vie
podgrupa.
A )Univerzalni kontejneri Kontejneri za optu upotrebu,Kontejneri za posebnu
namenu:
zatvoreni kontejneri sa provjetravanjem,
otvoreni kontejneri,
kontejneri-platforme sa otvorenim bonim stranama, sa cjelokupnom nadgradnjom,
sa nepotpunom nadgradnjom i kruto uvrenim eonim stranama, sa nepotpunom
nadgradnjom i sklopivim eonim stranama.
B)Kontejneri za posebne terete (specijalni konteneri):
kontejneri sa termikim karakteristikama,
kontejneri-cisterne za tenost i gasove,
kontejneri za suhi rasuti teret
kontejneri sa specijalnom namjenom.
8
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

9
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

Univerzalni kontejneri
ISO kontejneri su zamiljeni da zadovoljavaju zahtjeve pomorskog transporta i
otkako su utvreni njihovi ISO standardi operatori su uveli neke modifikacije.
Obino su modifikacije bile uvedene drei se nekih tehnikih propisa kao i kod
standardnih kontejnera da bi se osigurala kompatibilnost sa tehnologijom terminala.
Prva uvedena modifikacija je bila poveanje visine, prvo na 2,59 m te konano na 2,9
m (visoki kocka kontejneri).
Druga uvedena modifikacija je poveanje duljine zadravajui pozicije kuteva na 12,2
m.
Danas ne standardni kontejneri, kao to su oni duljine 14,6 i 16,1 metara imaju vei
postotak godinjeg rasta od standardnih 12,2 m ISO kontejnera, to je rezultat
njihove velike uporabe na tritu SAD-a.
Ne ISO kontejneri ove vrste su se poeli koristiti u pomorstvu poetkom 80-tih godina
20-tog stoljea.
Prije toga, operator pomorskih kontejnera More-Kopno je pokuao uvesti specijalne
kontejnere duljine 10,7 m, nekompatibilne sa pozicijom kuteva definiranih od strane
ISO standarda. Zbog njihove nekompatibilnosti, oni su ostali ogranieni na MoreKopno rute, te su kasnije naputeni u korist novije razvijenih serija kontejnera sa
kutovima kompatibilnim od strane ISO standarda.
Specijalizirane serije kontejnera su bile razvijene iz razloga optimizacije za prijevoz
eljeznicom. Jedan od primjera je 1.93 m visoki kontejner koji moe biti trostruko
sloen na vlak.
14,6x2,4x1,93 jedinica moe prenositi teret od otprilike 22 tone. Tri 1,93 m visoke
kutije su ekvivalentne u visini s dvije kutije visine 2,9 m. Ove intermodalne kutije
razvijene u SAD-u su dizajnirane da prenose teku i gustu robu i da daju priliku da se
utovari tereta ekvivalentnom tri velika kamiona na jedan vlak.
10
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

U Europi su bili razvijeni kopneni kontejneri da optimiziraju utovar uobiajenih paleta

koritenih u Europi (tzv. Europaleta). Ova vrsta kontejnera ima totalno drugaije
dimenzije od onih koje propisuje ISO standard.
Ti kontejneri su iri, te se osobita pozornost treba usmjeriti na to da se ti kontejneri
ne slau sa onima ISO standarda. Obino su postavljene table upozorenja na njihove
stranice pokazujui njihovu irinu.
UIC fiche 592-2 detaljno opisuje dimenzije kopnenih kontejnera (obiljeenih kao T
kontejneri) namjenjenih za eljeznicu.
Oni su grupirani u 3 klase:
KLASA kontejnera: oni imaju istu irinu kao i ISO kontejneri
KLASA kontejnera: oni imaju irinu od 2500 mm
KLASA kontejnera: to su termiki zatvoreni kontejneri irine do 2600 mm
KLASA kontejnera: tosu kontejneri klase 1, 2 i 3 koji imaju maksimalnu teinu od
4000 kg

Trendovi razvitka svjetske flote

rast 6-8% godinje
prepunjenost u mnogim pomorskim prijevozima smanjuje cijenu tereta i pojaava
konkurenciju
problemi prometne neuravnoteenosti
poveanje uporabe 12.2 m kontejnera na utrb onih duljine 6.1 m
poveanje uporabe visokih kocka kontejnera (visina 2,9 m)
kontejnerizirani proizvodi generalno postaju laki zbog rasta poiljaka manje gustoe
i vie jako zapakiranih artikala; to uzrokuje rast potranje za visokim kocka
kontejnerima
potekoe za upotrebu 13,7 m kontejnera na europskim cestama (zabrana EU). Neki
operatori su razvili specijalne 13,7 m kontejnere koji mogu zadovoljiti regulative EU o
veliini kutije.
KORITENJE KONTEJNERA PO NJIHOVOJ DULJINI
(IZVOR: Containerisation International, 1995)
6.1 m
3.484.228
7.3 m
18.178
9.1 m
13.270
12.2 m
2.275.387
13.1 m
4.600
13,7 m
43.913
14.6 m
57.575
16,2 m
5.885
ostale
75
UKUPNO
5.903.111

11
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

Izmjenjivi sanduci

Izmjenjivi sanduk potjee iz naprednog preoblikovanja kontejnera iz razloga

poboljanja komercijalne i operacijske atraktivnosti za prijevoz tereta u unutarnjim
kopnenim
putevima
Evrope.
Vanjske dimenzije izmjenjivih sanduka su postavljene na 2.5 m iz razloga dobivanja
maksimalne dobiti iz cestovnog transporta. Operacijske mogunosti su smanjene ne
bi li se smanjila teina i trokovi, pa stoga prvi izmjenjivi sanduci nisu imali
mogunost da budu sloivi jedan na drugog. Nedavno napredovanje trita dovelo je
do definiranja dvije serije izmjenjivih sanduka koje moe koristiti i mornarica pod ISO
CEN
119.
Trenutano CEN povjerenitvo raspravlja o standardizaciji manje C serije sloivih
izmjenjivih sanduka. Za sada se ini da jedino izmjenjivi sanduk duljine 7,43 m dolazi
u obzir od tri ponuena iz C serije i da e njegova sloivost biti limitirana na dvije
visine zbog smanjenja trokova izgradnje. Novi sloivi izmjenjivi sanduci imati e
kuteve
koji
e
doputati
dranje
odozgora.
Fiche UIC n. 592-4 definira klasifikaciju izmjenjivih sanduka u grupe koje se mogu
indetificirati sa dvije znamenke (tri znamenke mogu se koristiti u podgrupama).
Sljedea tablica prikazuje primjere tipova izmjenjivih sanduka.

12
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

PRIMJERI TIPOVA IZMJENJIVIH SANDUKA KOJI SU

TRENUTNO U UPOTREBI
7.15m dugaki sloivi, sa valjkastim poklopcom i
Vanjska
irina
2.500
Vanjska
visina
2.700
Nosivost
13.375
Kubini kapacitet 40.9m3
7.15m
dugaki
sloiva
kutija
i
tovarnim
Vanjska
irina
2.440
Vanjska
visina
2.361
Noivost
13.600
Kubini kapacitet 42m3
13.6m
dugaki
sloiva
kutija
izmjenjivi
Vanjska
irina
2.440
Vanjska
visina
2.703
Nosivost
29.800
Kubini kapacitet 82m3

vratima
mm
mm
kg
vratima
mm
mm
kg
sanduk
mm
mm
kg

13.6m
dugaka
Euro
kutija
Vanjska
irina
2.500
mm
Vanjska
visina
2.770
mm
Nosivost
30.080
kg
Kubini kapacitet 84m3
12.2m
dugaki
Eurolinear
Vanjska
irina
2.500
mm
Vanjska
visina
2.770
mm
Nosivost:
29.200
kg
Kubini kapacitet 70m3
7.15m
dgaka
Euro
kutija
(valjkasta
vrata)
Vanjska
irina
2.500
mm
Vanjska
visina
2.670
mm
(tip
A)
Kapacitet
13.600
(tip
A)
Kubini kapacitet 41.5m3
7.15m
dugaki
Eurolinear
(za
kombinirani
prijevoz)
Vanjska
irina
2.500
mm
Vanjska
visina
2.670
mm
(tip
A)
Kapacitet
13.310
kg
(tip
A)
Kubini kapacitet 41m3 (tip A)

13
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

Oznaavanje kontejnera
Prema konvenciji IMCO o sigurnosti kontejnera iz 1972. godine koja je poznata i kao
"tablica sigurnosti", pod nazivom CSC na svakom se kontejneru nalazi oznaka i
sadri podatke o:
- nazivu zemlje koja je izdala priznanje o sigurnosti,
- datumu izrade kontejnera,
- identifikacijskom broju,
- najveoj brutoteini i
- doputenoj teini pri slaganju.
Uz te podatke na kontejneru su i dopunske oznake kao:
- naziv zemlje kojoj pripada kontejner, oznaka vlasnika kontejnera,
- posebne oznake koje za vlastitu evidenciju postavlja vlasnik,
Pod jakim oteenjem kontejnera podrazumijeva se:
- deformacija na veoj povrini vanjskih dijelova - strana kontejnera, pukotine ili lom
na podu u unutranjosti,
- savijanje ili lom uzdunih nosaa,
- savijanje ili lom kutnih stijena - ukrepa i elnih nosaa i adaptera, savijanje ili
pukotine dijelova poda u predjelu utovara gdje se zahvaa vilicom viliara,
- oteenje brave na vratima i ostala vea oteenja.
Uz to su vea su oteenja u izotermikih kontejnera sljedea:
- oteenja toplinske izolacije ili rashladnih ureaja, poremeena nepropusnost i
oteenje drenae,
- neispravnost sredstava za kontrolu.
Uz tank kontejnera, moraju se kontrolirati i specifina oteenja.

14
Transportne osobine robe

Specijalni kontejneri

Zakljuak

Ne standardni kontejneri su razvijeni ponajprije za pomorski promet iz razloga

poveanja iskoritenja zapremnog prostora. Dapae ne standardni kontejneri su
koriteni i za unutarnje kopnene putove ne bi li se optimizirao prijevoz robe.
Dok su se u SAD ponajprije razvijali kontejneri velikih veliina (13.7, 14.6, 16.2m) koji
su sloivi jedan na drugoga u dvije visine na vlak, u Europi su razvijeni izmjenjivi
sanduci optimizirani za cestovni dio puta intermodalnog lanca ali ne kompatibilni sa
tradicionalnom
opremom
koritenom
za
satandardne
kontejnere.
U Europi i dalje postoji potranja za novim vrstama jedinica koje bi imale fleksibilnost
izmjenjivih kutija i neke karakteristike tipine za standardne kontejnere (sloivost po
visini).
Postoje potekoe u uvoenju novoga standarda jer to trai veliku fleksibilnost
trita.
Vanost ne standardnih sistema raste te se logistiki i distribucijski centri trebaju to
bolje pripremiti za manipulaciju takvim sistemima.

15
Transportne osobine robe