Professional Documents
Culture Documents
hiun sIufan
GtItsasacarmFmsikabzmPUmi
viTal¥ty"g' ( Vt'dMbg )
GtItsmaCiksmaKmG~ksavCavksarextVt'dMbg
Ks 1986
Bs 2529
(rkasiTiKb'y"ag)
sUmTiscMeJH
vJ
i a Nkn
& e lakBk
u hn
ui -nm
i sa , Gk
~ ma y lt
-savat
" , bn
bs
u hn
ui -sF
u I n,
hn
ui -sh
uI n
i , hn
ui -canf
' a, bn
sI hn
ui -canF
' ,I ky
bs
u hn
ui -evahar EdltvU bnExr khm bl
u" -Bt, eGog-sar,I exov-sp
M n, nn
Y -Ca
VneFX
I atTSgexa cpar .
vJ
i a Nkn
& E xr Cagbl
I annak' Edlsa be' TATSgbT
w EPk
~ mn
i Ct
i .
vJ
i a Nkn
& BHKU Vg
" -xat,' BHvnr t~ bN
u" - sP
M aC EdlBk
Y TmL
i VneFK
I t elak
enAmx
u ksg
Y eXasnakarPeM~ Bj ng
i enAvalcN
M tyne haHEbkcan-Vtd
' b
M g .
sm
U Ts
i dlv' J
i a Nkn
& G
se' lakGk
~ esh
~ aCatT
i SgLay manelaksg
uW -gk
u " faj'
EdlVnlHbgG
' @
I Kby
' a" g rht
U dlC
' vI t
i pa lx
' n
edm
I eI srP
I aB edm
I rI asE xr edm
I I
esacsg' sk
u Exr BI kjS km
u y
ns
i n
g
i BeI KaledAshPaBNc
n
i rbsy
' n
Y h-U Cm
I j
i .
sm
U Ts
i dlv' J
i a Nkn
& BHKG
U acarEhm-ecov EdlVnbC
U aCvI t
i enAekaHtLaceka
mGN
M acGaNanK
i mVrSg, elakeGov-eks
I Edlsa be' dayKabE' bkBk
Y skP
i m
U i .
sm
U Ts
i dlv' J
i a Nkn
& e lakkjakLaehamKg,' elakkjaBs
i e lakQk
U Ed
lVnVtb
' gC
' vI t
i edaysarsa~ dExr xV
M rSg ykelakeTA[VrSgsma b' .
sm
U Ts
i dlv' J
i a Nkn
& e lakkjasn
W -Ky
u
EdlbC
U aCvI t
i edm
I s
I [
uM yn
Y BmTk
u
TeM nomTl
M ab' vbFm ng
i BT
u s
asnadlE' xr ekamTSgGs' .
ng
i Exr esh
~ aCatT
i SgLayeTot EdlVnbC
U aCvI t
i edm
I I beTsCatB
i t
i @ .
esckIEfgGMNrKuN
sUmEfg
esckIGMNrKuNdl'bNit xar"ul m&rELn (Dr. Carol A. Martland)) nig
kJa CUDI eLC&rvud (Miss Judy Legerwood)) EdlVnCYysMrYlxM VncUleTAsavCavksark~gbNal&yk&rENl nigVnpl'dl'xMn
UvksarmYycMnYnFM CaBiessV
npl'faskmviFIGkrExr sMrab'ebIk~gkMBT&rm"ak'XintUsenH .
sUmEfg
GMNrKuNdl'elak swum-Kin EdlVnCYyCMruj[sMenrenHmanrUbrag
nigVncMNayVk'kaspal'TijkMuBT&redImIsresrGkrExrenH BmTSgVnpl'
Btmanepg@ BIkalKat'eFb
I divtnE_ xresrIenAP~MdgErkCamYyelaksWug-g"ukfaj' .
s U m E fg
esckIdwgKuNdl'Gs'elakG~kTSgGs' EdlVnpl'Btmanepg@
EdlmannamenAk~gGtb
TenH .
sUmEfg
GMNrKuNdl'elakbNit kul-epg EdlVnpl'fas'ebIkmviFIKNitU
bkrNs
_ Mrab'GkrExrdl'xM .
-1-
kMNt'esr
eTaHCaenAsm&yNak*eday q~SNak*eday k~grbbdwknSsukExrNamYy
k*eday ebIesrrs'enAk~gsukExr sMenrEbbenHminGacsresrVnesaHeLIy sMenrVnsresreLIgedayKanTiBlGI kumbkNamYy buKlNamYymkKb'sgt'elIsnancitKMnitesreLIy KWVnsresrk~gesrIPaB100%
tamkaryl'eXIj nigBicarNaditdl'rbs'esrpal' .
esovePA nrNaCaXatkrrasExr enHxMV
nsresry"agbnan' nig
sUtCaTIbMput Gs'kMLgCagVMmYyEx edImI[Tan'tamkalbriecT
dltUv
eps
I MeNAeTAcUlrYmbkYtk~g TivamehasBExrq~S1987 nakugLgbc
Garmkfa
karnirasJt'Vs'edaykarkab'smab'rgalnbgbnExr GnuvtedaykumExrkhmcinniym rhUtdl'rlayGs'sukeTAeToteTAehIyenH
etIminTan'Kb'Kan'lmnwg[ExrKb'K~aPak'tiHriHBicarNa rkbuBehtuBit
neKaHmhnrayenHedImICaemeron nigCaeKalkarNr_ YbrYmeLIgvij ?
Exrm~ak'@suTEtFab'VnP&k VnbTH nigxHeTotVnTSgCYyCMrujdl'eKaHmhnrayenHpg xHCYyedayGectna xHeTotedayectnaEtmg.
sMenrenHKan'EtCakarsaklgsavCav BicarNa sikarkkarBitBI
buBehtu sKl' TMnak'TMngepg@ EdlCabc&y CaktaeFI[Exrsab'Gs'
CagbIlannak' nigenATIbJb'sukExrk*tUvyYntYtta nigeFIyYnUbniykmEfmeTot EdlCadMeNIrQaneTArkkarVt'bg'TwkdInigCatisasnE_ xr
CaBitVkdeBkNas' sbeTAtamniekbbTrbs'elaknYn-eXOn k~gdMeNIreqaHeTATisxaglic Ncink~gq~S2,000 xusEttg'mhnrayenH
ekIteLIgmunkarTsnT
_ ayrbs'elakb"ueNaH . elakGFikarbzmsika
Giut-sarink*VnsresrBIkarP&ncLMneyaVy BIKMeragbMpajsgmnig
sukExredayExrhm k~gesovePA seNaHBlwgExr k~gq~S1973
EdlKannrNaPak'epIlesaH . ekABIksarsresredayesrCatiExr ni
gbreTsnana xMVneFIkarTak'Tgpal' edaysmasnp
_ g niyayTUrs&B
pg ftcUlk~gExGat'pg sresreqIyqgpg edImIykBtmanmkbJak'
GHGagnUvBwtikarNe_ pg@ EdlVnsni~danfaCabuBehtunmhnrayn
karJt'Vs'nirasrbs'ExrTSgnKrenH .
tSgBIVncUlCMrMexA GIudagfTI21 vicika 1979em"H xMVneKagTukfa
nwgsresrBIerOgra"vnkarkab'smab'ExrenH[Vn . xMk*cab'savCavsnM
ksarTukbeNIr@mkedaysMuftcmgesovePArbs'mitP&kixH rbs'bNa
l&yk~gCMrMnigbNal¥AkugtaxUmaxH EtPaKecInVnsMuftcmgksarBIbNal&ynmhaviTal&yK&rENl ( University Library Cornell )
enATIkugGIutaka ( Ithaca ) rdnIvy"k ( New York ) shrdGaemrik .
sMenrenHxMEckecjCaVMBIrCMBUkrYmTSgCMBUkeyabl'pg .
CMBUkTImYybriyayerobrab'rMlwkBIEpnkaryYnUbniykmk~graCktIGg
mIu dMeNIreqaHmkTisxaglicelIkTImYy Epnkarrbs'BHecAmij-m"ag,
eTOg-mijy"ag, BHecAy"a-Lg nigyYnUbniykmEdndIkmCaekam .
CMBUkTIBIr KWrMlwkBIbvtisassm&ycugstvtTI19 nigedImstvt
TI20 BIkarbHeVr Gacarsa eJrkMeVr ( deNImraC ), kartsUbqSgVrSgrbs'elakkjaBiselakQUk nigkjakLaehamKg' edaykarKS
TBIBHVTneratm rhUtdl'BwtikarNq
_ ~S1916, BwtikarNq
_ ~S1925 Bw
tikarNV
_ ed ( Bardez ), BwtikarNq
_ ~S1942 VtukmBHsgTamTar[
-3-
teTAGnaKtkal .
eTaHCay"agNak*eday kMhusk~gkarsresr karPSgPat' karsni~dan
minsmrm EtgEtmanecosminrYc eJHfamnusm~ak'@minEmnsuTEtyl'tUvhUtminEdlxusenaHeT L'homme n'est pas parfait . Gas&yehtu
enH sUmbgbnmitG~kGanemtaGP&yeTasedayGnueKaHdl'xMVT .
kugsIuGafil, fTI8 Extula q~S1986
hiun-sIufan
esckIepIm
eBlenHbeTsExrVnTTYleKaHmhnrayd*FMelIslb' edaysab'
Gs'ExrCagbIlan BmTSgGs'TSgsukExreTAeTot eJHEtrbbExrkhmEdlVnrMlaykMeTcCatisasn_ nigvbFmrbs'ExrtameKalbMNg
rbs'yYn EdlBYkeKVnGnuvtrYcmgmkehIy kalenAraCktIGgmIuq~S
1840 . yYnVnbJa[BHsgExreskJk'dUcBHsgyYn, [mnIExr
bCarasExreskJk'dUcyYn, eronPasayYn, [kab'edImeJFi, rMlayBH,
bMpajvtGaram dUcEdlBYkExrkhmVneFImkk~geBlfI@kngmkenH .
kaleNaHyYneFIpal' Etdl'mkraCb"ul-Bt KWkumExrveggQk'nwgTw
sIkal'm"ak-em"AniymhYsehtuenH VnrMlayKwHsgmExr, vbFmnigb
eTsExrxng KanbeTsNamYyelIsklelakeFIVndUcenAeLIy .
bCarasExrCit50PaKrytUveKsmab'ecal . kumExrKMnityYnenHrhUt
mkdl'sBf(1987)eKenAEtfa BYkeKminVnsmab'ExreT KWBYkkt'eTEd
lVnsmab'Exr ( sMdIrbs'CYn-eCOn EdlcUlmkk~gCMrMexAGIudag enAfdM
bUgTI21 Exvicika q~S1979 ) .
( kkn enAfsMucuHcUlCamYyrdaPiVlhun-Esn kalBIfTI25 ExF~ q~S
1998 exov-sMpnVnsarPaBfa kumExrkhmrbs'xnVnbBwtGMeBIsmab'rgaleTAelIbCaBlrdExrBitVkdEmn . Kat'VnniyaysMu
eTas nigsMu[bCaBlrdExr bMePcGtitkalecaleTA . PammYyrMeBC, naykrdmnIExrhun-EsnVnEfgbJak' bnab'BIVnTTYlyl'B
mkarcuHcUlfa ExrKYrelIkElgeTas edImIsniPaBnigkarsMruHsMrYlCati
TSgmUl ! . enHehIyCaPstagy"agcas' bJak'GMBIkllicnigkarsMu
KlMuK~a rvagBYkExrkhmTSgBIrkumEdlCaGay"grbs'cin-yYn ) .
KanKYsarExrNamYyEdlfaminmansac'jati, Bukmay, bgbnbussIGMumamIg sab'edaysars~adExrkhmb"ul-BtesaH . KYsarxH
sl'Etm~ak' xHmYyKYsartUvsab'TSgGs' . CaTahrN_ bCaCnExrCa
gdb'BIrmWunnak'EdlExrkhmCensecjBIkugP~MeBj ehIyykmkeV
-5-
snisJakat'bnyBMEdnExr
snisJacuHfTI18 Exkum: q~S1979
CasnisJashbtibtikark~gry:20q~S ehIynigbnyCasmat'k~g
rvag10q~Smg . tg'xTI4nsnisJaenH bJak'BIkarkMritBMEdnmitPaB
EdleKagfanwgBinitBiPakaeLIgvij edayykBMEdnbcbn~eFICaeKal
snisJacuHfTI7 Exkkda q~S1982
CasnisJakat'bnyEdnsmuTExrk~gtMbn'ekaHesH EdlCatMbn'ma
nebgkat . rbbehgsMrin-hunEsnVnbKl'eTA[yYn .
snisJacuHfTI20 Exkkda q~S1983
sIBIkarkat'bnyBmEdnExrbKl'eTAevotNamCafIeTot .
q~S1984
eL-DwkfU smaCikkariyal&yneyaVyyYnVnmkeFITsnkicenA
kmCa ehIyVnBnl'ENnSehgsMrin-hunEsnfa etagmanKYsaryY
nmYyKYk~gcMeNamKYsarExrbYnKYenATICnbT nigKYsaryYnmYyKYk~g
cMeNamKYsarExrBIrKYenAtamTIbCMuCnnigtamTIkugnana .
snisJaExF~ q~S1985
snisJakMNt'BMEdnbnydIExrCafIeTot nigkaryl'Bm[niKmyY
ncUlmktSgTIlMenAelIEdndIExr eday[ExrCYypt'pg'sBy"agdl'niK-6-
karbMpajsmtisil:vt
buraNvbFmExr
k~grbbb"ul-BtkMLgbIq~SVMbIExmf ksarGkrsasExrtUvbn
ExrkhmbMpajecalexcxI eday[bmUlyktamKb'vtGaram nUvkSg
KmIr sasaswkrwt cMNarBuTsasna kMNaBTUnan erOgsasaElg
sasaerOgburaNnana ( sasaswkrwtBYkGaFmiLbJa[ykeTAedreFImY
kJk'sgnigcUtsUv
kSgkas'@kdas'eFIGMBIsMbkmn vabmUl
-7-
tamsMdIelaksik-ey
fahul TnVnsmab'bMbwTmat'kUnTahannigG~ksukGs'ecInNas' .
elaksik eyVnbEnmfa hul-TnCaCnkt'Cati bMpajCatielx1 . eda
ykarkab'smab'bMbwTmat' nigGMNacpac'karxSgeBkenaHenAcugq~S 19 72
Ta hank*bHeVrrksmab'hul-Tnecal EtemBukrlYyesk-sMeGot (1)
VnykTmaKckeTAcuHenAfBYkrMedaHkUnCwgxnenH rYcehIyykeTAdak'
[lYcCa tienAbrb"lineTot . CnenHgEdlkwbbMVt'yktgTMgn'Cag bI
rykar"atenaH .
BHeksBHBuTrUbbknaKbIGgenAk~gVgkMBUlP~MVNn' nigkalG
-8-
sur:T
TarVltUveKlYc . enACitPUmiGUrVsaT nayTahans&kiVMVnnS
TahaneTAbn'ykrUbtaBhnigBHPKens . kUnVsaTbuerGgrmYyenA
k~gdubB Tl'muxbnayswkrgsIusupun tUvBYkTahanKas'ykbdimakar.
enAfBYk cmayBIrKILEm"tBIBMEdn kUnVsaTbuerGgrCaVgfTSg
mUlmYytUvesomykTmaKckmkscykeTAtMerobenAk~gdIesomeTA k~
gsm&yBHGgexA kjakfafnesk-sMeGot .
3- sm&yExrkhm
BYkExrkhm tamTwsIbdivtnv_ bFmrbs'cwkem"A (Exrkhm) BYk
TmiLenHVnbMpajsmtibUraNenHy"agecIntKNna . BYkvabmUl
yktamvtGaramnUvbdimakrtUcFM dwktamLanTugykeTAdUrGMbilCamYy
esom ebgnn: . vtbUraNVNn'ekammanbUraNvtCaecIn manbdi
maBHBuTrUbbknaKBIrqak'BIfPk' ( Sandstone ) kMBs'BIrEm"t tSgBIst
vtTI14mkem"H nigbdimakrCaecIneTottMkl'Tukk~gvihar . k~gbrievNvt
manbUraNvtCaecIn manBHBuTrUbsl'EtEP~nTMhMb"unBHBuTrUbenAVsa
tV"liL eJHTIsanVNn'CakEngEdlBHVTC&yvr&nTI7Vnksag
Tisdl'BuTsasna ekayBIbgabkarbHeVrenAtMbn'enHrabTabmk . BY
kExrkhmVnerIsykBuTrUbtUc@eTAdUresomykGMbil ykebgsSg
m"asUt bdimakrFM@BYkvavaykMeTcecal CJnykeTAcak'ecalk~gswg
eJHBYkCnsamanGs'enHvatUvkarykBHvihareTAeFICamnIrBiesaFn_ eB
TvHeJHmnusrs' [siseBTlitlg'va
sikaBIviCaeBTCak'Esg .
[eKrksI@ykmk[dUcCakUnkat'cinyYnenApar
-10-
-11-
CMBUkTI1
rMlwkbvtisaRs
edaysarEtCemaHrvagraCvgktExr Edlcg'esayraC eTIbbNa
l[mankareCotECkBIbreTsCitxag EdlcUlmkCYycSgdeNImraC
[ktExr rYcehIyTaryksrKuN edaysMuykextenH-extenaHeTACa
rbs'esomrbs'yYn . beTsExrk~gstvtTI18-19 VnkayeTACaB
lancMVMgrvagT&BesomnigT&ByYn . bCarassab'hinehacJt'bg
bn kUnecAKaneBlEl . eBlesomfyeTAsukvij esomEtgEte Kor
ykKYExr bn'bmUlykePaKTBExrminEdlxan . k~gGtItkal ras
ExrminEdlsal'sniPaBesaH .
edaysarBHraCaGgcncgsanemtInwgyYn eTIbnS[BHGnuCGgGium
nigBHGgdYgePosrt'eTAbeTsesom . BHecAGFiraCyYnmij-m"agVn
cat'emT&BeQaHeTOg-mijy"ag nST&BcUlmktSgenAk~gsukExr tames
ckIsMurbs'escExrGgcn edImIkarJrGMNacescenHEkgT&BfcUlmk
yayI .
BHecAyYnmanbMNgnwgyksukExrTSgmUleFICaEdndIyYn TukCa
rnSgedImITb'Tl'CamYyesom EdlkaleNaHk*CaGaNackxSgBUEkmYy
Edr enAk~gGasIuPaKGeK~y_ . minKan'EtmanEkalbMNgcg'yksukExr
b"ueNaHeT escyYnVnerobcMEpnkar eFIyYnUbniykmelIbCarasExr bM
Vt'vbFm GariyFm BHBuTsasnaefrvaT Gkrsas rebobeskJk'
eJlKWyYntUvEtbMVt'nUvGI@TSgGs'EdlCaExrecalecj ehIybgM[
ExrsikaPasayYnEfmeTot edImIsMrYldl'karTak'Tg . k~gksaryYn
eKehAExrfa GanarCn ( Barbarians ) KWCnEdlminsal'GarFmrugerOg
CnBp .
karelIkykbvtisastg'vKenHmkPab'Cabzmehtuk~gkarsresr
enH KWxMmaneKalbMNgcg'[ExrTSgGs' yl'nigVndwg[cas'fa yYn
VnerobcMnigbMVt'CatiExr elbsukExr rMlayvbFmExrcas'Nas' .
ehIyEfmBIelIenHeTot xMcg'bgajfa yYneKVnsika eFIviPaKnUvkarbra
C&yrbs'dUntaeK k~gkarEdleFIyYnUbniykmminsMerc mkelIbeTsExr
k~gq~S1840 . ehtuenHehIy eTIbemdwknSyYnhU-CImij VnerobcMEpnkar
eFIyYnUbniykmbeTsExrsarCafImgeTot EdlmanEcgenAk~gbNShUCImij ( Ho's testament ) k~geKaledAtYttaGasIuGeK~yT
_ SgmUl .
ehtuEdlxMelIkykbvtisastg'eNHmkrMlwk eJHcg'bgajBI
eKalbMNgBitVkdrbs'yYnmkelIsukExr . kalenaHBHecAyYnVn
ecjraCbJa[emT&ByYnGnuvtEpnkaryYnUbniykmelIbCarasExr nig
-12-
beTsExr EdlksaryYnVnsresrBIBHraCbJamij-m"ageTAT&BBH
Gg (1) fa
BYkGnarCn (k~gsukExr ) VnkaymkCakUnecArbs'eyIgehIyL
venH ehIyelaktUvEtCYyBYkeK ehIybegoneKGMBITMenomTmab'rbs'eyI
g CaTahrN,_ eyIgVnmkfa dI(ksikm)sMbUrehIymanCIrCatiNas' ehIysMbUreKa(sMrab'Pr) b"uEnbCaCnKankarecHdwgBIksikm(Tan's
m&y)esaH, eKebIEtcbtesH cbkab' CaCagebIkmSgeKa . eKeFIEsEd
lKb'Kan'[eKbriePaKBIrdgk~gmYyf EteKminsksUvTukeT . vtEdl
tUvkarcSVc'ral'fdUcCa sMBt'Gav, sUt, Ta nigCUkfxSgNas'. vt
kMrGs'enH KWbNalmkBIExrxil ehIybJarbs'eyIgcMeJHelakKW b
egonBYkeK[ecHebIeKa, begonBYkeK[ecHbegInplsUv[VnecIn, b
egonBYkeK[ecHdSedImmn, ecHciJwmCUknigTa. ehIycMeJHPasavij
elaktUvEtbegonBYkeK[ecHniyayPasaevotNam . (rebob)eskJk'
nigebItutamTMenomeyIg k*tUEtBYkeKeFItamEdr . ebIsinCamanTMenomTMlab'NahYssm&y CaTMenomTMlab'EdlBp k*KYrEtEksMrYl k*bgabkMu[egIbrYc (1) .
yYnUbniykm
dMeNIreqaHmkTisxaglic
ekayEdlBHGgcnsuKtedayeraKcuHmYlk~gq~S1834(2) elIBHTI
nSgnavakMBg'ekaHsaEktmk emT&ByYnGugelAeTOg-mijy"ag VnelIk
ktIGgmIu CabutIbnab'[eLIgesayraC edayminykktIEbnbutITI1
eT eJHeKecaTfakt' edayBHmatart'eTAesomCamYyBHGgGiumnigBH
GgdYg .
elak David P. Chandler Vnsg'ksaryYnEdlsIBIkarelIkktI
GgmIuenH tg'TMB&r125fa edImIeFICaGFibtIk~gkarEtgtSgktIGgmIu
enH escyYnmiujm"ag VnbJnmnIyYnmkBIkugBnKr ehIyenAk~g
eragBiFIEdleKsg'eLIgedImIVrBkarEtgtSgenaH ktIGgmIuBmTSgGa
nuCTSgGs'tUvQrEbrBHPkeqaHeTATisxageCIg bQmnigBHraCsar
rbs'escyYnEdlGnuJat[BHnagesayraC . k~geBlenaHtMNagni
gGs'mnIyYnQrEbrmuxeTATisxagtg dUcEdlBHecAGFiraCyYnEtg
eFIy"agenH enAk~gBHraCvSgBHGgkugehenaH .
kalVneLIgesayraCk~gq~S1835
enaHBHnagKanGMNacGIesaH
-13-
karcat'EcgkickarEpndI KWBYkesnabtIEdlsitenAekamkartYttarbs'
eTOg-mijy"agTSgGs' . eTOg-mijy"agVntSgbnaytYttaenAP~MeBj ehIytiHriHrkEt{kasledImIykbeTskmCaeTAeFICasukrbs'
yYnb"ueNaH (2) .
GugelAk*cab'GnuvtEpnkaryYnUbniykmrbs'BHecAmij-m"ag . edImI
sMerckickarenH escyYnVndak'T&ByYncMnYn50,000(VMmWun)nak'tYtta
elIsukExr manbnayFMenAP~MeBj nigenAexteJFisat' .
kalebIdUec~H GMNacEpndITSgmUlk*Fak'mkelIkNab'dyYnTSgGs'
(3) . yYnVnbeJjGMNacy"ageXareXAmkelIrasExr KWbgMmnIExr[
eskJk'CayYn [raCkarExrrkesgGaharciJwmTahanyYn yYnVn
ebotebonyayIBHBuTsasna edjBHsgExr[cuHecjBIvt (3) [BH
sgExreskJk'dUcBHsgyYn [kab'edImeJFi rMlayvtGaramExryk
eTAsg'viharyYn bMpajBHBuTbdimakr [rasExrmnIExreronPasayYn
nigeskJk'tamyYn ( CaTahrN_ KWsMNl'GavbMBg'Evg EdlsIExr
minvHcMehogdUcCaGavpaysIyYneT EbrCaedrPitCab'K~aeTAvij ExrxHy
l'cLMfaCaGavExrbUraN ) yYnpas'eQaHTIkugP~MeBj [ehAfa NS
y"ag (4) KWyYnerobcMrMlayvbFm Gksas TMenomTMlab'Exr nigsa
snaExrCamun eJHvaCaKwHEdlTTg'nUvkarrs'rannbCaCatiExrnigbeTsExr .
k~gkarGnuvtnE_ pnkarenH yYnVnbJns~gkarneyaVydb'VMmYy
nak' kmkarcitsibnak' nigKUdb'nak'mkP~MeBj edImIerobcMs~lnEp~krd
VltYttasukExr . eKEckEpnkareKCabYnvK
vKTI1- KWerobcMextExrCafI edaydkecAhayextExrecj rYcdak'ecA
hayextCayYn . sukExrkayeTACaextyYnehAfa tan' tayfaj' . ex
tTSgGs'tUvdUreQaHExrecj ehIydak'eQaHCaJkyYnCMnYsvij . k~g
karerobcMenH yYntUvrk[mans~gkarf~ak'Tabxg'mnak' EdlmancMeNHxa
geFIEs nigxagviCaCanayTahan edImIdwknSrasExr nigdwknStYtta
extExrTSgGs' .
vKTI2- KWebIkEpnkarvaysMrukBgIkbgbegInpl, bgat'BlTahan
Exr[VnecInsMrab'Tb'nwgesom nigsksUvTuk[VnecInedImIciJwm
kgT&ByYn .
vKTI3- karbegonExr[ecHPasayYn edImIsMrYldl'karTak'TgK~a .
vKTI4- KWCakarCMrujEpnkareFIGaNaniKmsukExr edayykniKmCn
cin nigG~keTasyYn [mktSgTIlMenA@elITwkdIExr edImIbegonTMenomTM
lab'yYndl'bCaCnExr[eFItam .
(3) tamesovePAsegbBgavtabeTskmCarbs'elakreKaviT faemT&ByYnFM@manbInak'KW
eTOg-mijy"ag, pS-v"agy"ag nig v"ag-Ng .
-14-
viFankarEdlyYnebIsmab'Exrekam
nigkarts~Urbs'Exrekam
k~gq~S1776 ExrenAPaKxagekamnEdnkUsSgsIunVnbHeVreLIg va
ykMcat'yYnEdlebIviFIeXareXAsmab'Exr ( extBHtJMg ) . eqt{ka
senaH BHGgnn'k*elIT&BExrcUleTAvaydeNImykextvijLg ( L gehar ) nigextmIufU ( em-s ) mkvij (11) .
k~grCkalBHGgcnTI2 (1806-1834 ) sbeBlEdlBHGgmas'
egg-Gan bkasxnCaescyYn ehIycSgCamYyBYkyYnbHeVrtsWn
enaH ecAhayextExrenAextBHtJMgeQaHkjasYs VnekakeLIg
ekNT&BcSgbeNjyYnQanJn escExrEbrCabJnT&BeTACYyes
cyYneTAvij .
ekaymkk~grCkalktIGgmIu (1834-1841 ) edayQWcitnwgyYn
EdlyayIbMpajTMenomTmab' nigBHBuTsasna elakecAhayKuy enA
extBHtJMgVnekakeLIgekNT&BcSgbeNjyYneTot edayman
esnaCMnitVMnak'KW PUQYyKg', hWnk, tam"g', eTsaesam nigmenars' .
T&BelaktSgTIenAtMbn'p~rdUg . kartsUrbs'elakecAhayKuytUvbraC&y
eJHPUQYyKg'kt'cUldnwgGuglUv emT&ByYnEdlsnafanwg[PUQY
yKg'eLIgTICakjaCMnYsecAhayKuy . PUQYyKg'VnVb'kickarGaf
kMVMgT&BecAhayKuydl'yYnGs'Kansl' rhUtrkmeFaVysmab'shkarIrYmtsUCamYyK~a manhWnk, tam"g', eTsaesam nigmenars'Gs'
eTot . ecAhayKuytUvyYncab' rYcvaEtgtSgCaPUQYyva . eBlEdlBH
ecAyYnmij-m"agecjbJati[ExrekameVHbg'TMenomTmab' BHBuTsas
naefrvaT enaHelakecAhayVnTamTarbqSgnwgkarEkEbenH elaksux
cit[yYnsmab'elakcuH [EtyYnBmsnarkaTukTMenomTMlab'BHBuTsasna[Exrekam . GuglUvVnbharCIvitkjaKuyenAmuxsalaXMubin
Dwk . bCarasVnyksBkjaKuy mkeFIbuNbJHk~gectiymuxvt
eJFisalraC k~gextBHtJMg . PUQYyKg'Edlkt'ecAhayKuy k*
tUvemT&ByYncab'dak'Tugsmab'ecalEdr . (12)
k~gq~S1847 rCkalBHGgdYg ExrextBHtJMgk~gsukcab'ePIgm~a
k'eQaHeLam-esamVnekakeLIgdwknSkartsUbqSgnwgyYn sgswkCY
selakkjaKuypg nigedjyYnecjBIkmCaekampg . elakmanes
nak esnaeVj nigemOg-esamCaCMnYy . eLam-esamVnvayQ~H
yYnehIyVnTSgsmab'ecAhayextyYnGugbUpg . T&BelakeLam-esa
mvaycUldl'p~rdUg ehIyVnsmab'yYnCaecInpg . EtyYnVnbJn
T&By"agecInmkBIextxagekIt mkTb'T&BeLam-esam .
-17-
yYncab'eLam-
eJHkCab'X~agerIminrYc .
-18-
edaysarkar
evotNamUbniykmkmCaekam
edayeFIyYnnUbniykmkmCaelIminVnsMerc yYnVncUleTAtYtta
EdndIkmCaekamCamSmYnmYyry: eBlEdlExrkMBugEtsagxn sarbeT
sEdleTIbnwgrYcBImhnrayedaysgam . tSgBIBHecAmij-m"agrhUt
BHecAy"a-Lg escyYnVnGnuJat[ExrekameVHbg'ecalTMenomTMla
b' Gkrsas kareskJk'CaExr BmTSgBHBuTsasnaefrvaTpg . Ca
dMbUgeKcab'EkEbeQaHextCaExr dak'CaPasayYnvij . extExrenAkmCa
ekamTSgGs'man17ext EtenACMnan'GaNaniKmVrSg eKVnEkEbeTACa
21ext . extTSgLayEdlyYnVnEkEbmandUcteTA
eQaHCaExr
1- extkMB b'skatI
cgartJMg
eQaHEkEbCaPasayYn
EkCa Bien Hua rYc Phuoc Thanh rYc
Phuoc Long
2- exteragdMrI
3- extBnKr
4- extpMGMebIs
5- extem-s
6- extekaHKg
7- extEBksI
8- extlg'ehar
9- extBHtJMg
10- extparEdk
11- extmat'CUk
13- extTwkexA
14- extJm
EkCa Hatien
15- extkmYns
16- extBllav
17- extJmVr"aC
18- exttaemak
19- BHsYKa
20- GUkab'
21- (eQaHfI )
EkCa Tan An
suknigTIkEngxHeTot EdlyYnVnEkEbCaeQaHyYnKW
valBUs
kjaDin
ekaHtLac
ekaHtl'
sukGNgTwk
sgat'EBkKy
EkCa Rachgoi
sgat'EBkcak
sgat'epAeBn
EkCa Lo Vieng
sgat'dgekag
EkCa Bai Gi
sgat'kUnEkk
EkCa Ngang Ho
sgat'edImeJFi
EkCa Lam Vo
sgat'xintag
EkCa Dinh My
sgat'dng
EkCa Lieu Tu
-20-
sgat'tanav
sgat'bwgGna
EkCa Bung Sa
sgat'Tentg
EkCa My Than
sgat'lic
sgat'ep~aGENt
rUbKMnUrEpnTIenH
KUredayelakfac'-sMu
GtitcaghagGgrbUrI
nigCaGtitbFan
smaKmExrkmCaekam
bcSrdkalIh&rnij"a
enAeQaHExrCaecIneTotEdleyIgminGacdak'[Kb'Vn
yYnUbniykmbCaraRsExrekam
k~gsm&yeTOg-mijy"ag EdlyYnVnGnuvtEpnkaryksukExreFI
CasukyYnenaH ksaresomVnehAExrfa bCaCnyYnfI . bEnmelI
karbgM[ExreVHbg'TMenomTMlab' Gkrsas BHBuTsasnaefrvaTecal
-21-
tUvEtykEsCa
XSg nigBHtJMg
ExrenAextmat'CUk
tUvEtykEsCa
ecATahrN_ : ecA-esam
ExrenAextkmYns
tUvEtykEsCa
ExrenAexteragdMrI
tUvEtykEsCa
kavTahrN_ kav-nU
ExrenAextEBksI
tUvEtykEsCa
ksareyag - REFERENCES
(1) A History of Cambodia - David P. Chanler page 126 - published in 1983.
(2) Georges Maspero- L'Empire Khmer page 70 - Phnom Penh - Imprimerie du protectorat -1904
(3) Roger M. Smith, Cambodia's foreign policy, published 1965, page 13.
(4) segbBgavtarbeTskmCa edayreKaviT TMB&r103 .
(5) J. Moura, Le Royaume du Cambodge Fascicule II, page 131.
(6) ksarmhabursExr rbs'elakeGg-sut eVHBumq~S1968 TMB&r1054 .
(7) Roger M. Smith, Camodia's foreign policy, page 14-15.
(8) A History of Cambodia, David P. Chandler, page 131.
(9) M. Giteau, Histoire du Cambodge, page 155.
(10) David P. Chandler, A History of Cambodia, page 134.
(11) Memorandum of Cambodia on her territories in South Vietnam-Cochinchina 1954 Imprimerie Gloor- Geneva, page 4.
(12) sUmGanesovePAkjaKuy rbs'elakEkv-suvti nigfac'-kan' eVHBumq~S1966 .
(13) kUsSgsIunCaEdndIrbs'ExrtUvbKl'[Exrvij TMB&r63, 64, 65 edaysSg-m"ak'sag,
eVHBumq~S1973 .
(14) sUmGanesovePA rs'eJHhansab' rbs'elakm"-pat' q~S1972 .
(15) tamesckI[karNr_ bs'elaksWn-eL nigelakKim-Fwm rdva"siunetan GtItEm"Khk .
(16) EdndIkmCaekam TMB&r118 q~S1971 edayKwm-saGul .
-22-
CMBUkTI2
sartIPa k'rk
karEdlxMelIkykvKtg'enHmk eJHCabzmehtuEdlbNal[ma
nCaclnaes~haCatiPak'rk ekakeLIgtsU nigkarCiHCan'nGaNaniKm
VrSg rhUtbegItCaclnaExrsr:,, ExresrI, Exreyokmij, Exrkhmt
@mk .
k~gKs1857 BHGgdYgVnBwgBHsgkatUliknam m"ugEsgj&r
mIs ( Monseigneur Miche)) nSBHraCsareTAsMuCMnYykgT&BVrSg mkvay
sukBnKr ebIVnsMercraCkarkugkmCanwgecjCaVk'500ENn CUn
raCkarVrSg . extTSgetIytg Vsak'(XSg) BHtJMg kmYns ma
t'CUkmagTl'nwgmat'smuT magTl'nwgsukEBnKrenaH raCkarkugkmCanwgcat'kgT&BeTAvayB&TvageTATl'nwgEdnBnKr . BHecANab"UeLGu
gTI3 k*Tg'emtaeVstamBHraCsarKb'bkar . BHecAneratmVncat'
kjaer CaesdIEkb ecAhayext@JmCaemT&BnigesnaTahan Bmeda
ysasavuFbMrugesc cat'kjaymraCm"uk CaG~kbJnesgGaharbMru
gcSkgT&BBIkugVrSgEssmkdl' nigvaypb'K~a (1) . dl'q~SmmIsMriTis&kKs1858 BHecANab"UeLGugVncat'tmnavIk Admiral Doudart
de Lagre nSesnaTahancuHkV"l'eTAvaykugBnKr . raCkarkugkm
Cak*elIkT&BeTAvayextTSgetIytg, Vsak', BHtJMg, kmYns, mat'
CUk (2) EtT&BExrtUveTIenAtg'EBkCIkvijet k*tSgVj'kSePIgFM-tUceTA
vijeTAmk EtCaGkuslBHGgdYgsuKtenAfTI19tula1860 kjaEk
bk*tUvBHneratmtMeLIggarCakjackI (1) ehIy[elIkT&BeTAvayext
TSgtgteTAeTot . VMbIExekayBHGgdYgsuKteTAenaH BHsIusuvta
CaGnuC BHeratmVncat'[s~gsUr menaEkv CajatixagmataekNT&BBI
tMbn'VP~M sgt'extetIyxagekIt edImIcSgdeNImraCBIneratmtamkar
BnHKSTrbs'esom . k~gExmina1861 menaEkvtUveKcab'Vn s~gsUr
nigbkBYkrt'eTABwgVrSgenAbnayexteragdMrI ( Tai Ninh ) VrSgk*nSdak '
(1) k~gEp~krdVlExr manBHmhaktCaFM rYcbnab'mkKWmhabraC (CYnman-CYnKan) rYcKW
semcecAhaTl: CYnkalehA GKmhaesnabtI EdlmanmuxgaresInwgnaykrdmnI (
Prime Monister ) . ekamsemcecAha manesnabtI(rdmnI)bYnnak'KW kjackI Caesna
xagkgT&BeCIgeKak nwgdwknSeCIgeKak, kjakLaeham CaesnaxagkgT&BeCIgTwknwgdwk
nSpvTwk, kjaymraC CaesnabtIksYgtulakar, kjavSg CaesnabtIxagkickarBHraC
vSgnighirJvt ( sUmGanesovePA kalbvtiviTnkmCa rbesrtg'vKTI1 EdlEcgcas'
las'BIrdVlkug ext eKarmgar, zannrs&kimnI, ecAhayext, esctaj'TSgVM, kMENn
kgT&BnrbbskiPUmibUraNExr ) .
-23-
'kV"l'ykeTAbMbrbg'ecalekaHtLaceTA .
k~gExemsa1862 semcsuTsV"bHeVrekNT&BenAextsMeragTg
(extkMBg'sW) EttUvbraC&ycab'Vnsmab'ecal .
k~gq~SkurbJs&k1864 VvelakkjaeteCasuk, extkMBg'say,
eQaHsa rt'eTAextTSgetIytg tSgxnCaGgPwm (2) bJHbJlras
[VnT&BecIn elIkmktSgenAsukeCIgkJMsgt'ykextJm bnaymas TSg Bkbas . evlayb'sat' embHenHnSesnalukkjackIEkb
GnickmenAextTSgeTA .
ecAhayextyYnenAextmat'CUk ( Chaudoc ) VnKSTclnabHeVr
enH (3) . edayVrSgeFIkarKMramxSg eTIbbraCyYnBmbKl'xnGacar
saenAExsIha1866 . EtenAExmkra munbKl'xnGacarsa yYnbegIt
clnabHeVrmYyeTot edaybeJH[KUGaKmeQaHedImnU tSgxnCaeJr
kMeVr ekNT&BtMbn'eragdMrIcSgdeNImraC . eJrkMeVrBitenaH Cabuta
BHGgc&nTI2 VnsuKtenAkugtgtSgBIBHCn8Exem"H (4) . braCyYn
extlg'eharVnKSTclnabHeVrenH (5) . cMVMgenHsIueBlGs'Cit2q~S
TMrSsmab'eJrkMeVrVnen AExF~1867 enATYlbg'bt' PUmisayePIg tSg
eKak edayVyrbs'elakkjaeteCaGIextkMBg'say mnIraCkar
bCarassab'vinasGs'CaecInnak' .
eyIgVneXIjfa BHGgDYgVn[kjaraCaesdIEkbvayykextkmCaekamvij EtedayTg'suKtk~gq~S1860eTA kjaEkbk*paksgam
enaHsin ekaymkhgneratmVntemIggarkjaEkb CaesnabtITahan
eCIgeKakCaTIckIeBjys rYc[elIkT&BeTAvayextTSgetIytgeTot.
ehtuenHehIy edImIkMu[ExreTAvayykextkmCaekamVn mhabraCyY
nEdltSgenAextlg'ehar ( Vinh Long ) enaHk*rkmeFaVyKSTembH
eVrGacarsa [eTAluksmab'kjackIEkbTal'EtVn . ekaymkeTo
tyYnKSTclnabHeVreJrkMeVreTot KWk~geKalbMNgeFI[Exrmancla
clk~gsuk ehIyKan{kasnwgvayykextkUsSgsIunmkvij . Exrk*Fa
k'k~gVyklyYn EdlebIklykFglabmuxman'[Cl'K~a Exrk*cS
gkab'smab'EtK~ag ehIyKan{kasnwgvayykext EdlyYnbn'yk
enaHmkvijeLIy . cMVMgk~gsukExrsBf ( 1979-1990 ) k*Caneya
VydEdlEdlyYnykmkebI[Exrsmab'EtK~ag .
(2) GgPwmCabutarbs'braCGgGwum EdllYcePosecjBIVt'dMbg (esom) edaycaj'Vy
klyYn tUveTOg-mijy"agXMuTukenAextlg'ehar
ehIyenATIenaH .
-24-
GgPwmBitVkdenaHVnsuKtrYceTA
GaNaBaVlVraMg
edImI[rYccakBICMerotCMErkbreTsCitxag BHneratmk*dak'beTskm
CaekamGaNaBaVlVrSg edaysnisJacuHfTI11 ExsIha q~S1863
. edaysarkarbHeVrTSgBIrelIkenaH VrSgVnefaleTasfa mkBIEp~k
rdVlExrexay . VrSgyl'eXIjfa rebobrdVlrbs'BHneratmmin
l k*manbMNgesIerIEkEbrdVlEbbfI . enAq~S1883 elak Charles
VnmkCaGPiVlNcinEp~krdVlsIuvil . elaksMercfatUv
ThomsonV
EtbgM[BHneratmLayBHhtelxak~gkarbKl'kickarEpndIExreTAV
rSgkan'kab'TSgGs' . eKVneKagTukfa ebIBHneratmminBmeTenaH eK
nwgbgM[BHGgdak'raC rYcehIyelIkBHsIusuvtiEdlKSTVrSgenaH[
eLIgesayraCvij . tSgBIyb'ebotPWnfTI17mifunaq~S1884 edImIGnuvtkarenaH elakFumsunVnebIkkaV"l'eQaHsIulUEGtmkctenAcMmuxvSg
P~MeBj (6) . dl'em"agbEhl10yb' elakkan'sMNMulixitcUleTACYb
BHneratm edaymanTahanbdab'GavuFsMLt ( TarVlnigkjavSgmin
[cUleJHesckMBugpM elakFumsunykeCIgQUsTarkLabnMeLIgKSg
) . ebIBHneratmminBmcuHBHhtelxaeTenaH Tg'tUvEtdak'raC BH
neratmk*BmcuHhtelxaTSgeTIsTal'nigBieraF (7) edaysuxcitbKl'
GmNackickarEpndIeTAraCkarVrSgcat'EcgerobcM . VMmYyExekaymk
Tg'k*temIggarPkIQUk Camhatlwk[KggarCakjaBiselakQUk Ca
-25-
ectiytMkl'FatuBHecABjay"atelIP~MdUneBj ( rUbftq~S
1885 ) xaglicBHvihar VrSgVn[eFICaeFI~enAkectiy
edImI[TahansYlemIlcl
naBYkbHeVrsm&yBiselak
QUk nigkLaehamKg' edayelIgtamCeNIrsIEpkni
gectiy . kMBUlectiytUv
rnHVj'Vk'k~gsm&ysaFar
Nrdln'-nl'q~S1970 .
ehIyeTAk
-27-
tMbn'EdlclnatsUrbs'kjakLaehamKg' nigkjaBiselakQUk
eFIskmPaBbqSgnwgGaNaniKmVrSg edImIykGMNacmk[hgneratmvij
ykVnsuk
enA
namWunvSgm~ak'k*nS
-29-
dug
EdndITSg
( extesctaj' )
kNalswg
k~gq~S1884
P~MeBj
kSgsMEr
KgBisI
VTI
sag
ekaHFM
P~MsYc
Kus
QUk
Bkbas
TSg
kMBt
Jm
QUgsmuTf
kUsSgsIun
Qb'[ecAhaysukTarykBIraspal'
bnycMnYnecAhayext
rYcexteLIgsYyeTAm
kMBg'FM
sMbUr
kecH
ekaHsUTin
clnatsUenAexttgXMnigextkMBg'say k~gq~S1885
edImICYydl'sanPaBesdkicenAsukVrSgGaNaniKmVrSgVntemIgB
n Gakry"agFn'enANcin . bCaksikrExrsm¥aHkIkNas' k~gmY
yq~S@ KYsarGaclk'sUvVnbEhl40erol BneLIgdl'eTA12erol
eTAehIyk~gmYyq~S . ksikrk*ekItmankarminsbaycit ehIyVnelIk
K~ab'Jn'nak' mkBItMbn'extkMBg'q~S extxagekItTIkugP~MeBj cUlmkTUl
sMuhgsIusuvtibnyBndar . BwtikarNC
_ adMbUgekIteLIg enAedImExvicika
1915 edaymanbCarasbmaNbIrynak' cUleTATamTarsMu[hgbJH
Bn . ekaymkeTotenAedImq~S1916 karTamTarVnraldaldl'extPaK
xagekItTIkugP~MeBj edaymanbCarasrab'mWunnak' cUlrYmk~gknVtukm
edIrcUlmkk~gTIkugP~MeBj . eKBMuVnsal'emVtukmenaHeT ehIykarTam
TarenaHk*minTan'cas'fa eFIeLIgedImIbqSgnwgVrSgenAeLIyEdr EteK
sMKal'dwgfa BYkVtukrVneJlfa VrSgVneFI[eyIgminsbaycitCa
xSgGs'eBlCaecInq~SmkehIy
edayykEtmnusGakk'mkeFICaesc
BHVTss
uI vu ti
-32-
BwtikarNq
_ ~S1916nigq~S1925 CalMGan[ExrecHPak'rlwk ecHtva"bqS
gnwgkarsgt'sginBIrbbtYtta . BwtikarNT
_ SgBIrenHCaedImGaTinKMni
tKMnites~haCati EdlVncab'bdisnieLIgCadMbUgbgs'k~gcMeNameromc
gbJv&nExrenAcugq~S1930 ehIycab'rIkduHdaly"agxSg bnab'BIkarbegIt
BtmanExrCadMbUgk~gq~S1936eQaH nKrvt edaykumbCaFibetyma
nnin karesrIniymbqSgesc dwknSedayelakV"c-QWnnigelakswumva"r EdleBlxagekaybnicmk manelaksWg-g"ukfaj' ( GtitsuPacarbursexteJFisat' nigGtitnisitsukVrSg ) VncUlrYmpgEdr (16) nig
BHsgecHdwgCan'xs'xagBuTckmYycMnYnman elakKUV"g-xat', Gacar
exov-CMu, GacarGuk-Ca, elakKUGacarEhm-ecovCaedIm.
ekaymkG~ksIsuysan-kaeBIels ( Suzanne Karpeles ) VnsMu
ykelaksWg-g"ukfaj'[mkeFICabNaKar&kenAviCasanBuTsasnbNi t
EdlCa{kas[elakeFIkarTak'Tgsal'elakKUGacarEhm-ecov Edl
maneQaHlIlajBUEkeTsnaNas'enAsm¥aH ehIymanBuTsasni
kCnCaecIncUlcitsab'FmeTsnarbs'elakKUenHNas' (17) .
elaksWg-g"ukfaj'VnykKMnites~haCati eTApBpaynwgBHsg
CasmNsisenABuTikviTal&yBuTsasnbNit edayeFIkarTak'TgCamY
yelakKUGacarEhm-ecov edImICYyeTsnaBnl'[ExrPak'rlwkeLIg .
edayehtuenHehIy eTIbExrnigKijVrSgVneTATUlBitVrSg [mkcab'Ga
carEhm-ecovpwkenAfTI17 kkda 1943 (5) rYcPammYyrMeBcenaH eKk*nS
elakdak'LanbJneTABnKr ehIybJneTAKukekaHtLack~gExmifuna
1943 . VMmYyExekaymk elakmanCmWraKmYlrhUtVt'bg'CIviteTA .
esovePAelakKg'-smarVnsresrfa semcsIhnuCaG~kxwb[VrSgcab'
GacarEhm-ecov (6) .
bIfekaymk BHsgsmNsisCagVMryGg rYmCamYyKhs
Cag500nak' VnedIrEhrknsMedAeTAGaKarer"sIudg'VrSgenAvtP~M TamTar[
VrSgedaHElgGacarEhm-ecovmkvij . edayxHreboberobry karTamTar
k*minVnplelakV"c-QWn, elakbuNcnm"ul, elakGacarnYn-DYgk*tUv
VrSgcab'ykeTAdak'KukeTot . elaksWg-g"ukfaj'rt'cUlBYnenAk~gbnay
GavuFhtCb"un nayTahanCb"unCYylak'ehIybeNaHelaksWg-g"ukfaj'
[eTACkekanneyaVyenAkugtUkbeTsCb"un . elakbuN-cnm"ul,
elakV"c-QWn, GacarnYn-DYg tUvbJneTAXMuenAKukekaHtLacmunelak
GacarEhm-ecovbnic .
(5) GacarEhm-ecov niBnedayKg'-smar TMB&r43 .
(6) GacarEhm-ecov niBnedayKg'-smar TMB&r42 .
-33-
clnats~UExrsr:
BwtikarN_ f9 mina 1945 Cb"uncgVrSgenANcinTSgmUl . enAf
enH escekgsIhnumankarP&yPit ehIyePosxnecjBIvSgctumuxeTABYn
lak'xnenAkudisemcvtbTumvti emT&BCb"untameTArkeXIjehIyk*ykmk
[GgyelIblgraCvij enHebItamesckI[karNr_ bs'elaktUc-QYg
G~kniBnesovePA Vt'dMbgsm&yelakmas' . Cb"unVnCYyelaksWgg"ukfaj'[viltLb'BICb"uncUlmkk~gsukExrk~gExsPa1945 (7) ekayBIelaks~ak'enAtUkkalBIsm&yVrSgcab'GacarEhm-ecovmk . enAf
TI13 mina 1945 Cb"unVn[BHecAlav, semcsIhnu nigescyYneday bkasbeTskraC EtkalenaHBYkevotmijminBm ehIyhU-CImijk*vaydeNImykTIkughaNUyVn (18) .
fTI20 kkda 1945 elakV"c-QWn, buN-cnm"ul, nYn-DYg VntUveK
edaHElgmkvij . escsIhnuVneFICabFank~gkarCYbbCMurMlwkdl'VtukmBHsgkalq~S1942 edaymanelakV"c-QWnCaG~kEfgsunrkfarMlw
kBIkarbHeVrbqSgesck~gq~S1860, kartsUvayVrSgq~S1884-1886,
BwtikarNq
_ ~S1916, BwtikarN_ Bardez,, VtukmBHsgq~S1942 .
enAfTI8-9sIha rdaPiVlGwug-GIuEdlrNbVrSgtUvrlM . escsI
hnuVnEtgtSgelaksWg-g"ukfaj'CardmnIkarbreTs rYcCanaykrdmnI
(19) tamkaresI~rrbs'Cb"un . enAJk'kNalExtula1945 T&BsmnmitEd
lmanTahanGg'eKs-NacUlmkdl'BnKr . elakXwm-TitEdlTTY
lebskkmeTAcrcaCamYyVrSgVnkt' ( sIhnucUlrYmpg ) . Kab'Ebk
mrmaNUBIrKab'Tmak'enAGIur"UhIm"a-NahasaKI eFI[Cb"uncuHcaj' . fTI16
tula1945 elaksWg-g"ukfaj'EdleTIbeLIgCanaykrdmnItUvVrSgcab'
(20),, GacarGuk-Ca, Gacarexov-CMuePosBHGgeTAesom, elakbuN-cnm"u
l, nYn-DYgeKcxneTAVt'dMbg EdlkaleNaHsitenAekamkartYttarb
s'f . elaksWg-g"ukfaj'tUvtulakarVrSgenABnKrecaTfaCaG~kcUld
CamYyCb"un ehIyskmPaBelakCakarKMramkMEhgdl'snisuxnkgT&Bs
mnmit EtescsIhnuVnsMuVrSg[nireTselaksWg-g"ukfaj'eTAsukVrSgenAtMbn' Poitiers (21) Gs'ry:6q~S KWrhUtdl'q~S1951 (22) . G~kEdl
(7) namedImKW Kg'-QYn CaGtItTahanVrSgk~gsgamf-VrSgq~S1942 rt'eTAcUlfedaycg'
VnbuNs&kixs'Jk'twmnaydab (eday) ehtuenHKg'-QYnk*yks&kinaydabeFICanamt
kUlvij . dab-QYnk*rt'cUlExrsr: rYccuHcUlCamYysIhnuk~gq~S1949 ehIyVnTTYlbu
NCaesctaj' emT&BextesomrabnigkMBg'FM . enAcugq~S1958 sIhnuVncaj'kgT&Bexmr
PUmineTAB&tpHdab-QYn eJHVnkt'bugeFIrdbhar edaymankarKSTBIkumesGIuGaGaemrikSg nigsg&yfaelaksWg-g"ukfaj'VncUlrYmpg . cMerIn-siunVncat'[s&kiBIrehg CaCMnitdab-QYntameTAsmab'Vn rYcTak'kGUstamLanmk .
-34-
edaymankarKSTBIelakb"uk-XunCama
pgnigkarKSTBIraCrdaPiVlfpg elakbuN-cnm"ulk*begItclnatsU
rMedaHCatiehAfa Exrsr: eLIg nacugq~S1945 . tamelakm"ulfa Exr
sr:mann&yfaFM, minkJHeK, CaG~kCa (24) maneKaledArMedaHsukBInwm
GaNaniKmVrSg . k~gesovePA critExr elakcnm"ulVnerobrab'eQaH
emExrsr:dMbUgKWman Ehm-savag, Ehm-savat, sarU, Tg'cnrgI,
eQog, cn-etaets, pan-say, rs'-yin, hU, Guk-san, BMu, ePaK-nI.l.
ekaymkTak'TgVn ekA-tk', sIuv-ehg, dab-QYn EfmeTot (7) . elak
buN-cnm"ul nigb"uk-Xun CaG~krt'karTak'TgcuHeLIgVgkk sMukSePIgxHBI
GaCaFrf nigTijkSePIgEfmBIVgkkmkeTot . elakcnm"ulVnsresrBI
kMhkcity"agxSgrbs'elak elIskmPaBBprbs'BYkExrsr: xusca
kKMnitedImk~gkartsUCamYyVrSg . ekaymkeTotedaykarcENnK~arvag
BYksr: karbTUsraykab'smab'K~agk*ekItmaneLIg BmK~aCamYykar
lUkdy"ageCAnkumyYneyokmijmkk~gclnaExrsr: . k~gcMeNam
emsr:EdlelakbuN-cnm"ulnigb"uk-XunCaG~kbegIt manEtekA-tk'ni
gdab-QYneT EdlmaneQaHlIlajCageK . dab-QYnmaneQaHlI
xagsahavkab'smab'K~ag edImIkMu[G~kNaelIsCagxn mankarbeJat
ykEhm-savag, Ehm-savat eTAsmab'ecalCaedIm . ekaymkBYks
r:k*Vk'EbkK~amanT&Berog@xn eTAtSgenATIdTBIK~a elakcnrgIenAcar
mnkMBg'sW, dab-QYnenAesomrab, ekA-tk'enAtrmanC&y. edImIrkesa
huyTb'Tl'karcMNayciJwmT&B Exrsr:k*eFIkarrGgasCYnkaleTA
bn'Etmg . dl'ekaymkmanekItsr:Ekgkay EdlrassamJxwbK~a
fa ser"acak' Klas'mkfa sr:eecar . esovePA critExr
rbs'elakbuN-cnm"ulk*VnsresrBItg'enHEdr, dUcCaBYkecaryIenAkMB
g'cam-BEvg, nigkMeNItBYksr:Edleqt{kasksagnigtSgxnedImI
rklaPskar: dUcCaBYk But-qay ( GtItCneV"EL ElgsIusg ), s&kimYy
Fij (GtItTahanVrSg), s&kibIsab (GtItTahanVrSg) CaedIm edIrbn'G~k
sukcinpar G~kmanbgrenAtamCnbT mancab'[ykluyeTAelaHCaedIm
.l. bCaCnmanesckIrgTukevTnaNas' eBlyb'eLIgKWnSK~aPitP&y
mindwgfaetIeKaHGnraynwgFak'mkelIKYsarxnmYyk*eT. emExrsr:T
TS
gGs'k~gsm¥aH, dUcK~anwgsm&ybHeVrq~S1884-86Edr KWBYkeKmincuH
sMrugrYbrYmK~aCakmSgkMcat'stUvrYmeT, enHehIyCacritmYyrbs'Exr, m~ak'@
-35-
xitxMksagkmSgnigkitiysxn[Vnxg'xs'lIx&rxarBUEk edayeCOsb'
eTAelImnGaKmKafa Vj'minmutdutmineqH bMVMgxndUcCaBut-qayEdl
lgsMukUnbBnxngmanpeJH
rYcehIyerobcMeFIehamBiFIraneTvta
eqIrTukCab'nwgxnCakUnkk
EdlKat'manCMenOfa
GacCYyKat'dwgCamunnUveKaHGasn~dl'xn nigCYy[rYcBIkarBYnsak'edaHcM
eNamCaedIm nigCMenOecIneTot mankEng y&n xketC: (8) , Exkfa,
nagBYnEckac'(9), kNaj'sk'elI, kNaj'sk'ekamrbs's I(10), kask
bIkasmnus(11), x~aytan'(12),, BHsMriTi(13 ), kUnsgt'(14), nxak'(15),
Eb"tdansardan (16) TSgGs'enHsuTEtCavtEdlBYkbHeVrsr:x
xMsHEs
grkedImIeFI[xneKxSgBUEk . ekABIenHeTot BYksr:EtgeFIkarkab'sma
b'K~aeTAvijeTAmk dUcCas&kimYyFijtUvBut-qaybeJatykeTAsmab'ecalCaedIm . EfmelIkarbTUsraybMVk'K~akMu[maneKxSgelIsCagxnm~ak'@
enaH BYkyYnevotmijVnlUkcUlmky"ageCAk~gclnaExrsr: labmux
BYkenH[smab'K~aeTAvijeTAmk . But-qaymaneQaHlIxagkab'smab'BYk
GaNikCnCatiyYny"agcas'd ( sUmGankMBb'EtGug) (17) BYkevotmijk*rk
sIkmMuyYny"agsateTACUn[eFICabBncug eTIbBut-qayQb'smab'yYn
tSgBIenaHmk .
kalBIxMGayu7q~S k~gcugq~S1951 xMenAcSfa KWBYkecarGacaryIenHg
EdlmanK~abEhlmnak' elIkK~aeTAbn'pHcwkNS EdlsitenATl'muxpH
kMeNItxM k~gXMula sukBQr ( extkMBg'cam ) . kab'bMEbkTarpH cUl
eTAcab'cwkNSnigbBnkUncgkab'bMEbkTUykmasVk' ehIyVj'mYyKa
b'sMedAmkpHxMEbkekg edayxacKYsarxMcuHeTACYy eJHCItaxagmayxM
Caeyakat'salasukBQr nigmankSePIgbmaj'enAelIpHpg . xMenAcS
VneTotfa kalenaHedaypHkMeNItxMFMeBk ( CItaxMVneTAenABTTwg
edaysalasukVnerIpas'ecjBITYlcak'GgreTABTTwg ekaymkTYl
cak'GgrkayCasalaeronbzmsikaXMula )(18) BukxMVnkat'pac'ranha
lEdlPab'eTApHVyxagekay ehIydak'eQIsYeTApHVyeBlf eBl
yb'hUteQIs~enaHcUlmkpHFMvij dak'rnukTary"agmS rYcnSK~aeLIgeTAsMra
kenAelIeLAEdlcak'sIum"g' . enATIenaHBukxMVnTSgbmUlykdMufCaecIn
eTAKrTuk eFIs~dgy"agEvgsMrab'cak'BIelIpH ebIBYkecarcUlbn'sMrab'Tukt
Tl' XMuvijpHmanrbgbnay"agkas' rbgmanTarnigrnuky"agmS ehIy
BukxMEfmTSgVnciJwmEqCagdb'sMrab'karJrpHpg .
k~gsm&ysr:enaH G~kmanbgr cinpar nSK~art'cakecjBIparf~l'
Ebk XMula eVHbg'ecalpHetom nSK~aeTAenAkMBg'camxH BTTwgxH P~MeBj
xHenAsl'EtKYsarcinbI-bYnKYb"ueNaHEdltdrrs'enATIenaH dUcCaKYsar
cwkmuy ( GtItemXMula ), KYsarcwkNS nig2-3KYsareTotEdlxMmincS .
-36-
bCaCnenAPUmik~g@VnnSK~aEsgpHeQIerImktSgenAtamdgpvCatiEdlmansnisuxCag .
erOgsr:enHk*CabuBehtuFMEdleFI[KYsarxMeVHbg'sukkMeNItmk
rs'enAP~MeBj kalBIJk'kNalq~S1952Edr edayBMuGacTSTrs'enATIenaH
ekIt . sUmCMrabfa ekayCb"uncgVrSg kMLgq~S1945 ( tamsMdIBukxM
dMNalVb' ) BukxMEdlCabuKlikksikmenAekaHEcg kecH k*mankar
PitP&yxackgT&BCb"uncab' k*lak'xnEhkGtsJaNb&NsMKal'xnecal rYceKcmksmMenApHXMula . ekayCb"uncaj' mincUleFIkarvijeT ehIy
ykVk'snMxg'VMmWunerolrYmnwgVk'mitPkiCMnYyxH mkrksIueFICadegA
sUv bmUlTijsUvkinnigtal'kinsamJ nScuHeTAlk'BnKr . mnus
m~ak'eQaHfIsn CaTMnukcitEdlBukxMCYl[edIrbmUlsUv VneVkyk
Vk'CagbImWunrYcrt'cUlsr:GacaryI ehIypS[BukxMtameTAykluy
enaHBIBYkecarEfmeTotpg . rbrTijsUvenAsm&ysr:k*tUvxatbg'TSg
edImTSgcug nigCMJk'mitPkiEfmeTot EdlCabuBehtueFI[KYsarxMsuxcit
cakecalsukkMeNIt edayBukxMVncUleFICabuKlikKNenyenAebs
kkmTahanVrSg ( Mission Militaire Franaise : MMF ) enAxaglicCab'Ga
Kar er"sIudg' VrSgenAvtP~M .
edaysarcg'VnbuNs&ki BYkExrsr:k*Vt'bg'KMnites~haCatiGs'
r l I g d U c C a k r NI d a b - QY n E d l m k s M u c u H c U l C a m Y y s I h n u k ~ g q ~ S 1 9 4 9
ehIyVnsIhnuelIkCaesctaj'tYtextkMBg'FMnigesomrab . BYkBut-qa
y, c&n-rgI k*cuHcUlCamYysIhnuenAk~gq~S1952 . ekaymkenAq~S1955
dab-QYnVnsmab'ekA-tk'(19) enACitparBYk esomrab eBlkMBugerobcM
QrCaebkCntMNagrasmNlkLaj'-BYk . kalBI2ExmunXatkmenH
eBlekA-tk'kMBugebIkLanhIbmkVt'dMbg manLan GMC TahanmYymk
BIesomrabekorLanekA-tk'Tmak'eTAk~gs~amePaH . eQaHGunEdltUvCakybsarekA-tk' VnFak'BIelILaneVkkalnwgfsab'eTA . mYyGaTit
ekaymk eBlekA-tk'eLIgCiHLanQ~l eFIdMeNIreTAsalaextesomrab
edImIeFIlixitepg@ k~gkarQrebkCntMNagrasenaH BYkdab-QYnEdl
tamekA-tk'BIrExmkehIyenaH VndkkSePIgxIPg'ekA-tk' nScuHBILanQ~l
cUldub ( bIKILEm"teTotdl'parBYk ) . dwgfaeKbugsmab'xnehIy ekAtk'k*byuTdTeTedaHxn . ehtuEtmindwgxn faeKtambugBaVTsmab'x
nenaH eTIbekA-tk'minmandak'GavuFkarJrxn .
(8) CabnHsMNmasTg'EdgcarmnGaKmyn mUrbgkk~gExevjCamYybeJIEkk duHelIeQIkMr
dUcsI, eJFi, ximes~ar Clk'C&rmak' Jk'enAkalk~gkarbyuTrbs'Exrsm&yGgr .
(9) dMrIsukExrEdlKanPk manEtEcEdlminGacduHEvgVn eJHvaeFI[dMrIenAminsuxnwgEcenH k*
bukkb'eTAk~gedImeQI kac'bMVk'ecal ehAfaEckac' . ebIsMbkeQIduHkb'Vt' eKehAnagBYn . eK
manCMenOfa GacCYybeJsKab'kSePIgF~s~aVn .
(10) eKeCOfamanbsiTiPaBGacbeJsKab'kSePIg ( kMs&kibBndab-QYn mankNaj'enH ) .
-37-
-38-
bvtisegbrbs'ekA-tk'
G~krs'enACayEdnExrf etagEtCaG~kka han ( G~kelgdegA ) . k~gsm&yGaNaniKmVrS
g G~kelgCayEdnekA-tk' CaG~krksIunSbhuk tIegot tIeqIr BIVt'dMbg esomrab dwkykeTAlk'
enAextsurinsukesom rYcTijkNat'nStLb'mkvij . enAeBlCb"unvayykNcinenaH fEdlCa
smnmitCb"un k*vaykgT&BGaNaniKmVrSgEdr . k~gsgamQa nJnenH fVnrkekA-tk'eFC
I aG~k
nSpvkgT&BfcUlvayT&BVrSgenAsukExr . q~S1941 VrSgsuxcitbKl'Vt'dMbg esomrabeTAf
. eBlenaHfVnsMu[ekA-tk'eFC
I aTahanf EtekA-tk'minBm Kan'EtsMusiTiGaCa Frf[elakGac
cuHeLIgBIVt'dMbg esomrab nSbhuk tIegot tIeqIr eTAlk'enAsukfdUckalBImun fk*yl'Bm
ehIyVnCUnemdaykitiysmYydl'ekA-tk'pg . BwtikarNq
_ ~S1945 T&BsmnmitVrSg-Gg'eKs
cUlmkNcinvij
elaksWg-
g"ukfaj'EdleTIbeLIgCanayk
rdmnI tUvVrSgcab'nireTseTA
sukVrSg . buN
-cnm"ul, Gaca
rnYn-DYgVnePosx ncUlmkex
tVt'dMbg ehIyVnpcepImbegI
tclnaExrsr:CamYymab"ukXun . G~kTSgBIrk*rkG~kEdlma
nsiTiGaccuHeLIgBIVt'dMbg eso
mrabeTAsukf eJHtUvkarTij
kSePg
I . ekA-tk'k*VnCYbCamYy
nigGacarnYn-DYg enAVt'dMbg .
ekaymkEtgeTACYbBiPakaK~aena
bNaKarlk'esovePAmYyeQaH
bNaKarExrGUreCA enApareka
m-Vt'dMbg . buN
-cnm"ulnignY
n-DYg k*bJHbJlykekA-tk'
[eFC
I aemsr:m~ak'eTACamYynwg
sIuv-ehg Edlsal'K~aenAVt'dM
bg
ehIyKYsarTSgBIrVnrs'
enACamYyK~ak~gCMrMsr: . q~S19
50-51 ekayBImanBYkevotmij
cUlmkeCotECkk~gclnaExr
sr:enaH lavEkv-munI, m"a-mUn,
mIu-pU VncUlCamYyevotmij eda
ymanP~ak'garrbs'yYnCaTIbwka
elakekA-tk'
nigkgT&ByYnenACamYypg . ekA
tk' niglavEkv-munI k*EbkVk'K~a
CaBIrkum Ben Kiernan Vnsresrk~gesovePA HOW POL POT CAME TO POWER fa buBe htun
karEbkVk'K~a KWbNalmkBIerOgVk'600,000erol nigekA-tk'eFV
I bG~ksuk . karbyuTK~ak*
esovePAenHsresrxusEdrfa BYkekA-tk'byuTK~aCamYyBYklavEkv-munI enAtg'sukbI
tamBitBYk
-39-
luyenaHyYnxb'nwgsw keck
mUnVnlb
emIleXIj . ekA-tk'VnbEkkdac'GhganwgkarbJHbJlEdlm"a-mUnxMniyaylYgelambJH
bJl tambMNgrbs'P~ak'garyYnevotmijenaH rhUtTajkSePg
I rkVj'm"a-mUnecaleTotpg . edayKMeragkarbraC&y emP~ak'garhU-CImijeQaHGugsWug k*[K~avam~ak'eQaH eg g mkTak'TgCamYyya
yTMu-Xun ( enAPUmitMu XMueCaynaggYn suksIs~M ) eTot EdlmanG~ksukcUlcitrab'Gansab'ecIn
nigCitditCamYyekA-tk'pg . yYneg genaHVnsat'rkCYbekA-tk'enACMrMT&Bsr:enABeQaHtJM
gEkg
BNCaecIndg EtekA-tk'Vn[BYkT&Bsr:edjP~ak'garyYnevotmijenaHecjBItMbn'enaHpg
. kUnbusTMu-XunBIrnak' ( TMu-sg nig TMu-sIun ) sB frs'enA Everett rdva"siunetan CasakIEdlV
nenACab'CamYynwgekA-tk' eBlVj'K~aCamYyBYklavEkv-munIenAtg'PUmikUccar trmanC¥aH .
q~S1946 VrSgykVt'dMbg esomrabvij BYkG~kmanxnbqSgVrSgdUcCam"a-mUn, TMu-Xun,
ekA-tk' k*dwknSbJnbBnkUnecAeTArs'extsurin sukesom bus@enAEteFs
I kmPaBclnaExr
sr:tMbn'trmanC&y sMeragcugkal'dEdl rhUtmkdl'q~S51 eTIbVnCYbtUvr"UvK~anwgkumsWg-g"u
kfaj' . ekaysni~siThWENvq~S1954 k*viltLb'mkrs'enAk~gsukExrvijxH enAsMeragcugkal'
trmanC&y xH mkrs'enAkLaj'kMBg'fvvij dUcCaekA-tk'CaedIm elIkElgEtyaym"a-mUn Edlka
yCaG~kmanbgr ( edaysarluyyYnevotmij[ ) k*rs'enAsurinrhUt ehIyCrasa b'k~gq~S1977 .
kalsaFarNrdrlMq~S1975 nayTahan ecAha yext rt'cUleTAsukesom m"a-mUnVneTACYbehI
yniyayfa BYkGs'elakeFrI dbharTma k'sIhnu eBlsIhnuenAk~gsukelakmineFeI T elakTu
k[sIhnuecjBIsuk eTIbelaknSK~aTma k' rhUtsIhnucUlCamYyyYn CamYyExrkhm elakcSg
em"cnwgQ~H .
rhUtdl'q~S1955 ekA-tk'EdlbugQrCaebkC
ntMnagrasCamYyb"uk-Xun, lavEkv-munI k*tU
vsemcbJa mkdab-QYn [sma b'ekA-tk'ecalk~gExmkra tUvnwgExbus q~SmmIr ebItamsMdI[kar
rbs'G~ksIhg-Funhak' CakUnsIekA-tk' sB frs'enArd Oregon nigG~ksIGIuv-y"ag naedImekAsav CakyekA-tk', sB frs'enAkugV"rIs_ sukVrSg VncUlrYmTSgclnaExrsr: TSgCYybMerI
-40-
esovePAcritExrrbs'elakbuN-cnm"ulsresrfa bsinekA-tk'man
kSbitdMbgCab'nwgdenaH KannrNaGaccUlCitKat'VneLIy . mnusda
b-QYneQaHedayEr"m ( eFjmaseBjmat' ) xacbyuTminQ~Hk*Vj's
mab'ekA-tk'eTA . exacecalenATIenaHCagbIfKannrNahaneTACiteLIy.
bIfekaymk eTIbkumKYsareTAlblYcyksBmkbJHsat'@enAvtTg'
Vt Citp~rkyGun EdlFak'BIelILanhIbsab'Cag10fmunenaH . bIq~S
ekay eTIbkumKYsarhaneTAKas'sBTSgBIrmkbUCaeFIbuNTiskusl
enAk~gvtTg'Vt .
kumsIuv-ehg, Vk'-xan' ( sm&yln'-nl'Kat'Jk's&kibYn eFIecAha
ysukVNn' ), Lac-saern ( Gacarsaern ), Lac-savn, mUl-smti,
Gacarebs, bug-ePOk, lavEkv-munI, m"a-mUn (maymIgekA-tk' ), mIu-pU, rugelItCaedIm VnTak'TgCamYyyYnevotmij edaysarcaj'VyeXasnarbs'BYkhU-CImij nigedaucg'VnkSePIgBIyYnmkvayGaNaniKmVrSgpg
(20) nigm"ageTot edaysaryYneXIjExrkMBugVt'emdwknS ( VrSgcab'sW
g-g"ukfaj'nireTseTAsukVrSgenAPoitier ) yYnk*eqt{kasd*kMrenHeCot
ECkcUlk~gs~ldwknSExrsr: edayebIluypg niyaybJHbJlpg
cak'BYkExrsr:[eQaHK~a nigrkkllicsmab'Exr EdlminBmcuHcUl
CamYyyYnevotmijecal[Gs' .
k~gq~S1947 elaksIuv-ehgVneTAGngbJHbJlkybegItrbs'P
riyaelakm~ak'eQaHrug-elIt EdlCanisitenAmhaviTal&yFmsat ( sM
enogf ebIExrKWmhaviTal&yFmsas mhaviTal&ycab' ) nakugVg
kk (10) .
BYkkumelaksIuv-ehgenHk*VnkayeTACa Exrevotmij EtenAk~g
karXMuKgdwknSedayyYnevotmij . TItSgrbs'BYkenHenAtMbn'sMLt kj
g extVt'dMbgCitTl'Ednesom . esckIbJak'rbs'elakbuN-cnm"ul
k~gesovePA critExr k*VnsarPaBfa Exrsr:m
mankarTak'TgCamYy
yYnevotmijEdr (11) .
edaysarmanTMnas'cg'eFIFMEterogxnenaH Exrsr :k
k*Vk'EbkK~aGs'.
dab-QYneTAtSgTIenAP~MKUEln, ekA-tk'enAP~MdgErk trmanC&y
kLaj'
-41-
k*mincUlrYmCamYysWg-g"ukfaj'
-42-
clnats~UelaksWg-g"ukfaj'
edayGnraKmnB
_ IkumbkbCaFibety nigKMehIjBYkevotmijcUlmk
eCotECkxSgkapgenaH semcsIhnuVnsMuVrSgGnuJat[elaksWg-g"u
kfaj'VnviltLb'mkmatuPUmivij edaysnafamincUlLkLMerOgneyaV
yeToteLIy .
elaksWg-g"ukfaj'VncUlmksukExrvijenAfTI29tula 1951 . f
enaHg emdwknSyYnVn[P~ak'gareKEdlCakUnciJwmnigCabMerIpal'elakr"a
ym"ug vaysmab'elak Jean de Raymond eBlelakkMBugsMran . esov
ePA How Pol Pot came to power Vnsresrtg'TMB&r95 faKWCabkBYk
elaksWg-g"ukfaj' CaG~ksmab'eTAvij .
ekayBICYbCMuK~aCamYyelakV"c-QWn, swum-va"r nigBYkbCaFibety
mk k*suHmtiK~afa tUvEtecjeTABbmUlbgYbbgYmExrsr:vvayVrSg
edImIkraCpg nigkMu[yYncUlmklUkdk~gerOgExrVnpg .
elaksWg-g"ukfaj'
-43-
sUmCabfakalelakfaj'enACaCnnireTssukVrSgenaH elakVn
Tak'TgbwkaCamYybJv&nExrekg@
EdlVneTAsikaenAsukVrSgman
elakhg-Funhak', elakGIuv-y"agCaedIm
ehIyVnsal'citefImK~aCa
VnCiHesHmkcSTTYl
(12) elaksamut-bunfan'sBfrs'enAkugLgbcrdkalIh&rnij"a .
(13) elaksSg-savatVnniBnerOgbelamelakBIrd*BieraHcab'cit es~haxg'xs'
tmKties~haCatiemaHmt' KWerOg eteCakhm nig mhaecarenATl'Edn . erO
gmhaecarenATl'EdnenH kalBIdMbUgeVHCaBIrEx EtenAq~S1972 kumsarBtman
nKrFM VnbmUleVHrYmK~aEtmYyesovePAeTAvij . k~gerOgmhaecarenATl'Edn viesskahan BuknageTvI (sgarmann) CatMNagelaksWg-g"ukfaj'Etmg eJH
tg'vKEdlelak[BrkUn tg'TMB&r86 KWCasMdIelakfaj'EdlEtgEtniyay[BrKU
samIk~gCYrtsUrbs'elak . elaksSg-savat VntUvelakesk-sMeGot ( bcb
n~CasmaCikBwTsParbbhun-Esn) cab'ykeTAsmab'ecalk~gf20-21 mkra
1959 rYmK~anwgkarcab'cgk~gfCamYyK~a nBYkGtitExrsr:Camnak'epgeTot .
G~kxHeTotVneKcrt'eTAsukyYnxagtg rYmeFICa ExresrI CamYyelaksWgg"uk
faj' . xHeTottUvCab'KukdUcCa elakGIuv-y"ag, KS-er"t, dYg-c&nsaratCaedIm. G~k
EdltUveKsmab'CamYyelaksSg-savatKW Tav-Twgsan, KYmYn, sarI, Gacarbuk
tamsMdIG~ksIGIuv-y"agfa ln'-NunCaG~keTAcab'GIuv-y"ag
fTI20 mkra1959 .
-44-
k~gevlayb'em"agVMbI
ehIynScuHtampvreTHeTAk~gB . fenaHLanmYytUvxUcedaydac'cgt k*
nSK~arujlak'Tukk~gBkMu[VrSgdwgdan . fbnab' VnmksMNak'enAk~g
vteCaynaggYnxg'bIem"agk*sUrkSePIgVj'cMruHenAkLaj' TSgGs'K~ak*
bndMeNIreTAmuxeTot .
BIrfekaymk elakGIuv-y"agVnykrfynLg'r"UEvrmYydwkb"usiv_ iT
paysemgmYyBIksYgeXasnakar ( elakV"c-QWnCardmnIksYg
eXasnakar ) mkQb'enAPUmiTg'Vt (kLaj') . G~kTSgGs'K~ak*eTACYb
CMuK~aenAxagekItsukcugkal'tg'swgdac' tamdgswgEsg rYcykb"usvi_ iT
eTAtemIgenAtg'kUnP~MrUgsEdkBIbUraNCabeNaHGasn~sin edayelakeb"
g-KitCaG~ktMelIg .
elaksWg-g"ukfaj'Vndak'eQaHclnarbs'elakfa clnasr:
rYmExrbMerICati EdlmanVvcna : kraC-bCaFibety-sgmExrfI-vin&
yff~r-kahan . karcat'tSgk~gclnatsUmandUcteTA
1- elaksWg-g"ukfaj' Cabmuxclna .
2- elakeGor-sIucUv Cabmuxrg CaG~kcgkgTwsIknclnatsU
vin&y
nigkarTTYlxustUv xagEpnkarneyaVybgYbbgYmBYkG~ktsU
Exrsr: .
3- elakGacarexov-CMu (14) CaGKelxaFikar manelakyn'-hagCaPU
QYy .
4- elakhg-Funhak' TTYlxustUvxagEp~kGb'rM vbFm sil: nig
erobcMkumelanGb'rMdas'stiG~ktsU nigbCarasenAtMbn'enaH .
5- elakGIuv-y"ag CaembJakarKb'KgTTYlbnkxagEp~ksnisuxTUeTA (15) nigembJakarPUmiPaKbswmTis (extVt'dMg eJFisat')
6- elakeb"g-Kit CaG~kbeckeTsxagtMelIgnigCYsCulb"usvi_ iTpaysemg .
elakXI-tSglwm TTYlxustUverobcMxagkmviFIpaysemgcMerog
clnatsU ePg GtaFibayneyaVy nigCMhrclnatsUedImIk
raC bqSgGaNaniKmVrSg ( bcbn~eFICardmnIksYgsaFarN
karnrdaPiVlhun-Esn ) .
(14) elakGacarexov-CMu kalq~S1942 VnePosCamYyGacarGuk-Ca eTAKg'enAsu
kesom (kugVgkk) k~gsm&yEdlVrSgcab'GacarEhm-ecov . eBlelaksWgg"ukfaj'vilmkBIsukVrSg (GnraKmnB
_ YkbCaFibety) ehIycUlB (q~S1952)
elakGacarexov-CMuVncUlmkrYbrYmCamYy EtelakBMuVnlacaksikabTeTeBlenaH
(15) naTIembJakarKb'Kg KWTTYlxustUvxagrdVlsIuvil sgmkic nigxagneyaVy .
-45-
edImq~S
-46-
eTIbneyaVyelaktUvbraC&y
-47-
-48-
ksareyag - References
(1) eGg-sut, ksarmhabursExr TMB&r 1087-1088
(2) eGg-sut, ksarmhabursExr TMB&r 1092-1093
(3) Georges Maspero, L'Empire Khmre - publi en 1904 - page 90
(4) Gwum-qMu, eJrkMeVr eVHBumq~S1966 TMB&r38
(5) Georges Maspero, L'Empire Khmre - publi en 1904 - page 90
(6) Milton E. Osborne, the French presence in Indichina 1859 - published 1905 page 90
(7) D Kam, kj"aviNQUk eVHBumq~S1971 TMB&r46-59
(8) Etude Cambodgienne - 1967 Avril-Juin No 10, page 27-28
(9) D Kam, kj"aviNQUk eVHBumq~S1971 TMB&r78
(10) D Kam, kj"aviNQUk eVHBumq~S1971 TMB&r142
(10') emT&BTn'CaCItaTYtxagBukxM
tamesckIdMNalBICItaxagBuknigBukxMpal'
-49-
CB
M k
U T3
I
eKalbMNg
rbs'hU-CImij
enAkg
~ vKm
n
u @eyg
I VneXj
I ehy
I fa CnCaty
i n
Y emdk
w nSyn
Y enAEtb
ns
ga mrht
U Ka nsJa Namy
Y bJa kf
' a CnCatei nHQbe' Fs
I ga mesaH
eLy
I
. sga mEdlCnCatei nHVneFm
I kGs' Vs
M tvtehy
I enaH KC
W as
ga mBgk
I Tk
w dI sga mbgb
Y bgm
Y evotNamxageCg
I ng
i evotNamxagt
g . nKrcV
M " (1) VntvU rlayVtBEI pnTs
I klelakkg
~ qS~ 1696 yn
Y
Tk
u Etexts
amlcamBrI , CasrKN
u
dle' mTB
& ktc
' am EdlCy
Y yn
Y [elb
sk
u cam, KeW xtp
anr' I ng
i panr' ag
" . exts
amlTSgBrI enH tvU yn
Y rl
M ayeTo
tkg
~ qS~ 1725 (1) .
tSgEtBm
I n
i Tane' lbsk
u camrc
Y ral' sl
Y bl
Y pg CnCaty
i n
Y VncHu m
kCanK
i mCn ehy
I mktSgTl
I eM nAya" ges msa tk
' g
~ ext skatI cga tJM
g (2) enAedm
I stvtT1
I 7 edaysarEtkareFs
bEhsrbse' cAha yext
Exr enATeI naH ehy
I ng
i edaysarsga mrvagraCvgExr EdleQa HKa~ deNI
mraCblg
e nAkg
~ qS~ 1651 . ktExr VneTAsC
uM n
M y
Y TB
& esc
yn
Y [mkCy
Y
cSgykGN
M
ac[xn
esc
eg g-evOgkb
* Jn
kgTB
& yn
Y my
Y kgBlFm
M kCY
ycSg[esc
Exr ehy
I eq teBlenaHkd
* eNm
I ykext skatn
I g
i cga t
Jg
M eTATk
u CasrKN
u
EdleKVnCy
Y esc
Exr [VnGgy
elrI aCblg
.
sh
I nk
u V
* neFd
I c
U Ka~ EdrkalBq
I S~ 1970 edayrte' TABg
w kgTB
&
( kkn esc
eyokkg
u -eyokNamxageCg
I [cl
U mkvaybharrbbsaFarNrdE xr edI
my
I kGN
M
actLbm
' kvj
i . GeM BeI nHVnbNa l[Vtb
' gG
' ayC
u vI t
i ng
i T
BsmtEi xr ya" gseM bm
I
rht
U dle' F[
I sk
u Exr ka yeTACa<Tl
I anBX
i at>
nstvtT2
I 0 . enHehy
I Kn
M t
i esc
elaPln' ng
i seuI Carcajk
' lxS g ) .
GaNaextE xr Ebk
" xagekt
I Vnrbt
U my
Y mg
@eTAkg
~ kNa b' dyn
Y kB
M
g' kbI BnKr (1696), extJ
m, raCa, em-s, lge' har (1731), parEdk,
mat' Ck
U (1696), TSgety
I tg
, extT
k
w exA (1840) . deM NrI eqa HmkTs
i
xagtg
nCnCaty
i n
Y Vncbs
' B KbC
' asa Br enAeBlEdlyn
Y kank
' abV
'
ntb
M ne' CayTk
w exA EdlCaEdncg
u xagtg
bp
M t
u nEdnd
I Nc
n
i . emdk
w
nSyn
Y kc
* abe' robcd
M eM NrI cHu mkTs
i xaglc
i Cabne Tot eJHvacSVc[
' CnCa
ty
i n
Y rs' .
(1) beTscamcV
M " kans
' asnasa menAtge' votNamkNa l manVsaTcam
Catk
w tag .
(2) KeW xte bonha" dn
U Nay Vero sB f .
-50-
ekayesc
Ggc
nT
2
I sK
u tqS~ 1834 kg
~ raCktG
I gm
uI yn
Y tt
Y task
u
Exr TSgml
U dc
U CaGaNaexty
n
Y ehAfatan' tayfan' ehy
I kg
u PeM~ BjVn
EbeQa HeTACaNSya" g . enHCadeM NrI eqa HmkTs
i xaglc
i elk
I T1
I rbs'
yn
Y . kg
~ CB
M k
U T1
I eyg
I eXj
I fa kareFeI votNamb
U ny
i km beTsExr kar
eF[
I Exr ka yeTACayn
Y
edaymeFaVyekA rbse' sc
mj
i -ma" g, ya" -Lg
ng
i eTOg-mj
i ya" gVntvU braCy
& edaysarbCarasE xr bHeVrJseBj
p beTs kabs
' ma by
' n
Y TSgsvuI l
i TSgTahan ng
i edaysarvtm
anBHGg
Dg
Y Camy
Y kgTB
& Exr -f
EdlmanBa" b:D
Dn
i eteCaCaemTB
& cl
U mksk
u Exr
qS~ 1841 .
vtm
anVrSgEdlvayyksk
u yn
Y dakC
' aGaNanK
i m V n kg
~ qS~ 1859
Vnbga k' seM NrI eqa HmkTs
i xaglc
i nBk
Y yn
Y my
Y ry : .
kg
~ s my
& G a N a nK
i m yn
Y kV
* n e Fk
I artsvU ayVrSgmn
i Q bQ
'
rEdr
Etmanecn
I km
u ecn
I bk , manEtbkkm
u y
ns
i e votNamdk
w nSedayhU CI
mj
i eT EdlmaneQa HlC
I ageK ng
i mansmaCk
i ecn
I CageKpg . emdk
w nS
yn
Y enHmanbN
M
gdF
* eM FgNas' Kb
W g
" begt
I mhackevotNam ( Viet EmM n
& f
a shBn
& k
m
u y
ns
i
Nc
n
i shBn
&
Nc
i
pire ) edaydake' Qa HbP
n (Federation of Indochina)) edaymeFaVyelbbeTsExr ng
i lavbJ
lKa~ . kg
~ smy
& VrSg yn
Y VnCrM j
u bJn
nK
i myn
Y [mktSgenAelEI dndI
ks
U Sgsn
uI kanE' tecn
I eLg
I @ ng
i bNa kK
' a~ eKcl
U eTACt
i Cy
Y eFk
I arVrSg y
kct
i V
rSgkg
~ EpnkarBgk
I Tk
w deI nH . kg
~ vKe nHxn
M g
w ravrknvU Tn
M akT
' n
M gsk
mP
aBEdlhU Cm
I j
i bg
" ykclnatsEU xr -lav[rb
Y rm
Y Camy
Y yn
Y eFC
I aTB
&
rm
Y clnats
U Nc
n
i
vayVrSg[ecjB
I Nc
n
i TSgml
U
Etkg
~ eBlenaH
yn
Y Caemdk
w nSKbv' s
i y
&
.
casN
'
as' hU Cm
I j
i Vnsk
i aBc
i arNabvts
i asd
n
U taeK braCy
&
PaBdn
U taeK kg
~ EpnkarseM rcnyn
Y b
U ny
i km sk
u Exr kalBJ
I kk
' Na l
stvtT1
I 9enaH . edm
I s
I eM rcnvU Epnkaryn
Y nb
U ny
i kmk
g
~ deM NrI eqa Hmk
Ts
i xaglc
i elk
I T2
I kg
~ GnaKtenaH hU Cm
I j
i VntHi rHi ng
i erobcK
M eM ragkar
ya" ght
c
' tN
'
as' edaysk
i adlC
' eM rAsgm
Exr cN
M
c
u exay, karKt
i Et
beyaCnp
_ a lx
' n
nemdk
w nSExr rc
Y sresrbNS Tk
u [savk
& Katb
' ne vnneyaVyenHeTot .
-51-
skmPaBhU-CImijmkelIExr
nigkarbdiesFrbs'elaksWg-g"ukfan'
tSgBeI nACakmk
rkVl
"
' sk
u VrSgemH" hU Cm
I j
i maneKalbN
M
gdF
* eM F
gkg
~ karbqSgng
w VrSg ng
i bgb
Y bgm
Y beTsTSgbI (yn
Y -nav-Exr ) eFC
I a
shBn
& k
m
u y
ns
i
Nc
n
i Edlmanyn
Y CaGk
~ dk
w nS . hU Cm
I j
i VnTSgsr
esrvc
i arNkfakg
~ sarBtm
anpayenAsk
u VrSgfa Nc
n
i VrSgng
w tvU
eFeI votNamb
U ny
i kme Totpg . tamsd
M eI lakTt
i -Gn
Y EdlCaelxaFk
i ar
pa lr' bse' laksg
W -gk
u" fanf
' a kalenAsk
u VrSgCakmk
redrI kVl
" e' nAeLI
yrvagqS~ 1935 hU Cm
I j
i VneTAbbl
Y Tgs
' p
U aNvu g (lav) ng
i elakfan'
e dm
I rI b
Y rm
Y Ka~ begt
I clnatsrU eM daHNc
n
i T S g ml
U BG
I a N a nK
i mVrSg Et
edaydg
w kllc
i rbsy
' n
Y elaksg
W -gk
u" fanV
' nbdei sFseM NrI rbsh
' U
Cm
I j
i edayny
i ayfa s[
uM yn
Y eFk
I arreM daHsk
u yn
Y cHu Exr vj
i eyg
I ng
w
eFk
I artsrU eM daHenAsk
u Exr Edr eyg
I ng
w vayVrSgTSgGsK
' a~ edaymn
i Qa
nJnKa~ Ky
W n
Y mn
i tvU ykkgTB
& mkenAelT
I k
w dEI xr Exr vj
i km
* n
i ykkgTB
&
eTAtSgenAelT
I k
w dy
I n
Y Edr . eJHelaksg
W -gk
u" fane' ml
I eXj
I fa ebEI xr
ng
i laveTArb
Y rm
Y clnatsC
U amy
Y yn
Y enaH Exr ng
i lavkn
* g
w tvU yn
Y elbGs'
TSgkgkmS gtsU GsT
' SgTk
w deI TAeTot edaysaryn
Y manbCaCnecn
I Cag
Exr ng
i lav ehy
I my
Y eTotvaCaeKalbN
M
gemdk
w nSyn
Y kg
~ EpnkarBgk
I Tw
kdIsMrab'bCaCnyYnsYlrs'enAteTAGnaKtpg . elaksWg-g"ukfan'man
kMeNItenAEdndIkmCaekam EdlyYnFab'bn'ykenaH, Vnsal'nigyl'
cas'Nas'nUvcitKMnitemdwknSyYn nigeKalbMNgrbs'hU-CImijenH
EthU-CImijenHmineVHbg'bMNgd*FMeFgenaHeLIy
emdwknSyYnenHEf
-52-
2) cMNuctg'enH b"ul-BtsaLt-srVnemIleXIjEdr
(2
ehAebImeFaVyekA
bgMExrTUTSgbeTs[TTYlykrbbkumynisem"Aniym edayCadMbUgCnenHminbeJ
jeKaledAneyaVyeK[ExrTSgGs'dwgdUcCaswg-g"ukfaj'eT eKEckEpnkareKCa
dMNak'@ rhUtrlaysuk .
-53-
EpnkarhU-CImij
nigklliceVkVs'Exr
elakKIm-Epn manedImkMeNItenAkmCaekam Fab'VnbYseron ehIy
'VnTak'Tgsal'BYkyYnnigExrekamxH EdlVnbMerIclnatsUevotmij
rhUtelakVnTTYlksarCaPasayYnsIBIclna nigskmPaByYnevotmi
j k~geKalbMNgelbTwkdIExrniglav . edayemIleXIjeKaHmhnray
EdlyYnkMBugEteFImkelIExrdUec~HenaH elakk*VngakmkcUlrYmCamYyclnaExresrIrbs'elaksWg-g"ukfaj'vij . elakVnsresrcuHCaGtbTb
cSfk~gTMB&rsarBtman ekaHsniPaB sIGMBIeKaHf~ak'EdlyYnkMBugerob
EpnkaryksukExr . esrxMk*Fab'VnGanGtbTenaHEdr ehIyk~gGtbT
enaH manPstagftcmgCab'TSgeQaHsarBtman nigGtbTrbs'hU-CImi
j EdlVnsresrcuHpayenAsukVrSg tSgEtBIkalhU-CImijenAeFICa
kmkrsukVrSgem"H . cMNgeCIgenaHsresrCaPasaVrSgfa L'Indochine franaise sera vietnamisee .
k~gsm&ysaFarNrd elakKwm-Epnmanzannrs&kiCaGnuesniyk (
s&kibI ) eFIkark~gkariyal&yTI2 (3) xagEp~kykBtman ekaymkelakCa
b'eq~atCatMNagrasmNlviharsYK . edayesckIesI~rsMuBIG~kGanCaecI
n elakVnerobcMbmUlsMenrrbs'elak EdlcuHk~gsarBtmanekaHsniPa
B enaHcgkgCaesovePAmYyeLIg . sMeNAGtbTVncUleTAk~geragBum
edImIeVHCaesovePAeTAehIy EtGkuslbeTsExrtUvGnrkb Exrkhm
Q~HrbbsaFarNrdtUvrlM elakk*VnVt'bg'CIvitk~grbbb"ul-BtEfm
eTot .
elakKwm-EpnVnbkEbksarsresrCaPasayYnenaH sIBIdMeNIrb
s'KNkmkaryYn EdlVncuHmkeFIskmPaBCadMbUgk~gsukExr rvagq~S
1947 . GtbTenaHsresrfa KNkmkaryYnevotmijenaHmanBIrkum mYy
kummanK~aCag10nak' . kumTI1VncuHmk ehIytSgTITak'TgbegItKNkmkars~l k~gtMbn'extsayerog, BEvg, kMBg'cam, Cb', emmt' eJHenA
TIenaHmanyYnCaecIn CakmkrcMkarekAsUVrSgenACb'-emmt' . kumTI2Vn
bndMeNIreTAextkMBt edayqgkat'tamexttaEkv . enAtaEkvBYkeKVnTSg
cUlrYmsbayk~gBiFIbuNcUlq~SExrk~gPUmiCnbTmYy rYceTIbBYkevotmij
bndMeNIreTAextkMBteTot . enATIenaHeKVnTak'TgbegItKNkmkars~l
(3) naykariyal&ytI2 KWelakKwm-eGgKUrunedt CaP~ak'garsmat'pk~grbs'Exrkhm ehtuenHehIyeTIbKb'btibtikareyaFaecnLa1 ecnLa2 tUvbraC&yrhUt .
-54-
eTArs'enAhaNUyekaysni~siT
edayelaksWg-g"ukfaj'CaemdwknSExrbqSgnwgGaNaniKm ehIytUv
VrSgcab'eTA ExrkMBugVt'emenaH hU-CImijk*[GacaremonenHmkEkg
eQaHCasWg-g"ukmij ehIyeXasnafaCabgnbegItrbs'elaksWg-g"ukfa
n' edImITak'TajykExreTAbMerIclnayYnevotmij . k~gq~S1952 ExrBIrnak'
EdleTACYbelaksWg-g"ukfan' ( CamYyyYnBIrnak' ) VnsYrelakfa etI
sWg-g"ukmijEdlmYnbnb[eFICaemdwknSenAkMBtenaH tUvCabnelakEmn
eT ? . elaksWg-g"ukfan'eqIytbvijfa ebIsWg-g"ukmijeFIkaredImIExr bM
erIplbeyaCnE_ xr bMerItmKtiExr mineFIkar[yYn enaHeTIbsWg-g"ukmij
CabnxM EtsWg-g"ukmijeFIkarbMerIhU-CImij ehtuenHehIysWg-g"ukmijmin
EmnCabnxMeT . hU-CImijVn[GacaremonEkeQaHCasWg-g"ukmij k~gbMNgeVkykExrEdlkMBugVt'em dwknS[cUlk~gGnak'yYn bMerIclnanig
plbeyaCny
_ Yn eJHgaynwgsMercmhicitad*FMeFgrbs'hU-CImij k~gKM
nitBgIkTwkdI begItCa shBnNcin edayemdwknSyYnenHemIleXIjfa teTAGnaKtrasyYnminGacrs'enAelIEdndId*tUccegtpl'plitpl
ksikmciJwmmat'minKb'Kan'enaHeT KWmanEtyksukExrniglaveTeTIbyY
nrs' . tamBitelaksWg-g"ukfan' KanbnbegIteQaHsWg-g"ukmijTal'Et
esaH KWyYnhU-CImijeFIbMP&nExr[yl'cLM ehIynSKI~K~acUleTArYmbMerIcl
natsUyYn k~geKaledAyksukExrbJleTAk~gshBnNcinEtb"ueNaHnaGnaKt enA eBlyYnmanC&yCMnHelIGaNaniKmVrSgnigckBtiGa
-55-
ehIy
-56-
-57-
nigmindwgBIeKalbMNg
yYnerobEpnkarelbsukExrpg) . edayExrminBmenAekamkardwknSyYn
@k*erobcMEpnkarfI KW[bkkumynisNcinrMlayxnenAedImq~S1951
ehIybegItCabkkumynisExr lav nigevotNamerog@xn Etbkkumyni
syYnenAEttYttadEdl dUcEdlksarevotNamVnbJak'k~gExvicika
1951 fa bkkumynisevotNamenArkasiTi emIlkarxustUvelIskm
PaBbkbgbnkmCaniglav . ekaymk, eTaHbIy"agNak*eday ebIlk&N
GnuJat[enaH bkbdivtnT
_ SgbInwgrYbrYmK~aeFIbkEtmYy KWbkshB&nevo
tNam Exr niglav (The Vietnam-Khmer-Laotian Federation's Party ) (3)
b&kbdivtn_ bCaCnExr ( Khmer's People Revolution Party - KPRP )
VnekIteLIgenAExkJaq~S1951 lknik:K
KWcmgecjmkbIbkkumynis
evotNam (5) . tambvtirbs'bkkumynisExrenAq~S1952 BYkeKmansmaCikxg'mYyJn'nak'Caesc .
enAfTI3 Exmina 1951 rNsirrYbrYmCatiExr evotNam niglav VnCY
bbwkaK~a ehIybegItCabksmnevotNam-Exr-laveLIg rYck*bkas
ehAbCaCnbeTsTSgbI[eFIshbtibtikarvayrMlMGaNaniKm . eyal
elIkarsMerccitenH EdleKVneVHpayenAfTI11 Exmina 1951enaH kg
T&ByYnevotmijk*VnelssMGagcUlmkk~gsukExrniglav edImICYycS
gBYkExrkhmEdlekaymkkayCakgT&BrMedaHCatikmCa ( The Khmer
National Liberation Army ) nigCYycSgBYklavkhmV"eftLavpgEdr
(6) .
enAq~S1958 BYkyYnevotmijVneTAeXasnaeVkBYkExrkmCaekamfa
BYkeKeFIkar[semcsIhnu ehIyVnbgajb&NKNkmkarBiessEdl
manrUbftsemcenAelIenaHpg . ExrekammYycMnYnFMVncUlrYbrYmk~gcl
nayYnevotmij . (6) eKeXasna[ExrenAkmCaekammkvij . enHCalic
BYjmYyVj'VnstBIrrbs'yYnevotmij . mYyKWBYkevotmijbMpus[Exr
bHeVreLIg edImI[mankarvwkvrk~gEp~krdVl-sgmyYnxagtg .
BIrKW
rdkaryYnBnKrk*nwgcat'viFankarbgabkab'smab'Exrekam y"agcas'd
eTot. G~kcMeNjKWevotkug-evotNamxageCIgeNaHesaH eJHExrEdl
bHeVrenaHk*nwgtUvsab'vinaspg ehIyG~kEdlrt'rYcxn nwgrt'mkcUlbMerI
BYkevotkugvij . enHCalicy"aggaybMputrbs'yYnkumynisk~gkarsmab'
Exr . kalenaH elaksWg-g"ukfan'eTIbnwgvilcUlmk BICIvPaBlak'xnenA
extLgnij . eBlenaHelakVndwgfa Exrekamcaj'eXasnaeVkbeJatrbs'BYkevotkugehIy@bugnwgbHeVrEfmeTot edaymanemdwknSm~ak'
eQaHfac'-ENg (7) . BYkKijsmat'yYnxagtgVnrkcab'elakfac'ENg BmTSgbkBYkEdlrt'eKclak'xntSgP&yPit . elaksWg-g"ukfa
n'Vn[eKehAelakfac'-ENgeTACYbelakenABnKr . elakk*VnniyaysMrYledaHsayCamYyrdkarBnKr[VnsYlbYleTAvij . elak
VnBnl'BIeKaHf~ak' EdlCalicrbs'yYnkumynisbugnwgsmab'ExrenH
dl'ExrekamKb'@K~a[bugby&t~Kb'@CMhan (8) .
-59-
Exrevotmij
KWyYnevotmijEdlCaG~kbegItBYkExrevotmijenHk~grvagq~S1946-19
47 EtkalenaHmanExr Etxg'Essibnak' EdlCasmaCikk~gclnaNcin
kumynis ( Indochinese Communist Party - ICP ) . BYkyYnevotmijVncU
lmkbegItmUldanbIenAk~gsukExr
1- mUldanEkk emmt'-Cb' manCnCatiyYnCaecInCakmkrrbs'cMkar
ekAsUVrSg . mUldanenHeFIskmPaBenAk~gtMbn'extkecH swgEtg rtn
KIrI mNlKIrI kMBg'cam BEvg sayerog . mUldanenHkan'kab'edayBYkyY
nevotmijpal'Etmg .
2- mUldanTI2enAkMBt EdldwknSedayyYnekItenAsukExreQaHGacarGn-emon EdlyYn[EkgeQaHfa sWg-g"ukmij CaemdwknSrbs'BYkExr
evotmij . mUldanenHeFIskmPaBk~gmNlexttaEkv, kMBt, ekaHkug, kM
Bg'sW . ekaymkeTotmanelakviskrCI-KimGan nigsaLt-sr mkBIsu
kVrSg mkcUlrYmk~gmUldanenHEdrenAq~S1953 (2) .
3- mUldanTI3KWenAEb"kxagliceqogxagtgextVt'dMbg tg'tMbn'
sMLt kjg . yYnVneCIserIsKNkmaFikarEdlCaGtitExrsr: Ed
lmanelaksIuv-ehg(9) CaembJakarswkPUmiPaKJyBTis, mUl-sm
tiCaemT&B, rug-elIt (nYn-Ca ) CanayEp~kesdkic, GacarLac-saern nig
Lac-sar"n CaKN:neyaVy . mUldanenHeFIskmPaBk~gexteJFisat'
Vt'dMbg esomrab .
saLt-sr b"ul-Bt VnvilmkcUlrYmk~gclnaExrevotmij Edl
manemdwknSyYneQaHsWg-g"ukmij k~gExmkra q~S1953 enAmUldankMBg'
tac .
k~gsni~siThWENvq~S1954 BYkExrevotmijKanekAGIeT edayBYkenH
KanEdndIrMedaHkan'kab'dUcyYnhU-CImij . V"eftLavmanekAGI edayeKma
nmUldanrMedaHenAEb"kxageCIgCab'nwgTl'EdnyYn . cMeJHbeTsExr man
EtrdaPiVlsemcsIhnueTEdltMNagekAGIExr edayykExrsr:cuH
cUlmandab-QYn, c&nrgI, But-qay Cabnal'min[EbgEckbeTsExrCa
BIr dUcCabeTslavnigyYneT . enHCaemeronmYyrbs'BYkExrevotmijEdl
ekaymk kaymkCaExrkhm . emeronenHehIyEdlCMruj[kumb"ul-Bt
GnuvtnUvEpnkarvayrMedaHyktMbn'CnbTeLamB&TTIkugBukrlYy rhUtdl'
VnsMerceCaKC&yCasaBrk~gfTI17 emsa q~S1975 ( tam{vaTem"A-esTu
g).
(9) svuI -ehgcl
U rm
Y Camy
Y ln' nlk
' g
~ qS~ 1970 eFC
I avresny
i eTaenAbna ysk
w rgsuI
sp
u n
u .
-60-
-61-
Exrkhm
enAk~gkugP~MeBj saLt-sr nigeLa-ebgKn (10) VnbegItviTal&
ykCnBIrenACitemePIgekameBTcinKW : viTal&ykmCabut nigviTal&y
cMerInviCa . eLA-ebgKn enAbegonbvtisask~gviTal&yTSgBIr, KWCn
enHehIyEdlbJHbJlsiskIkKanVk'bg'fsala eFICa clna
yuvCnkumyniskmCa - Gkrkat'ehAfa : yuvkk (11) eLIg . BYksma
Cikclna yuvkk KWCaclnas~lbdivtnr_ bs'saLt-sr . ekayEd
lBYkExrkhmmanC&yCMnHrMlMrbbsaFarNrdln'nl' enAfTI17 emsa
1975mk GgkarExrkhmVnykBYk yuvkk enHmkeFICaKN:suknana
CYnkalEtgtSgCaKNshkrNp
_ g.
-62-
-63-
elakEkv-sg'KIm
elakfac'-Ca
Gk
~ sV
I npa sB
' P
I eM~ Bj
mkbegonenAvT
i aly
& ent-yg
" ' Vtd
' b
M gEdr . bEhledayxs
u eKalbN
M gEdlbg
u"
Vfa~ Bm
I n
u m k e Tb
I f a e l a k CI Km
w G a n V n c g k e FG
I tX
a t xn
g kg
~ rvagqS~ 1973
enAtb
M nG
' rU GNg
eTA ? .
(16) elakevCb
Nt
i DI pn
u Vnrtc
' l
U Bkg
~ qS~ 1972 ehy
I ekaymktvU Vtx
' n
eday
Gafk
V
M g
M kg
~ rvagqS~ 1973-74 . Gk
~ sD
I I pn
u Casasa carrk
u C
vI vT
i a ( Biologie
' k
M alxeM nACans
i t
i Epk
~ rvKF ( SPCN ) enAmhavT
i aly
& vT
i asas
vgtale ) rbsx
kg
~ qS~ 1966-67 . eBlcl
U CrM eM xA-Gd
uI ag kg
~ qS~ 1979 fT
2
I 1 Exvc
i k
i a xV
M nCb
Y Gk
~
sD
I I pn
u ehy
I VnsaksrY Btm
anxH @Bs
I a mI Gk
~ sI KanE' tVbf
' a sa mK
I at' tvU sa bb
' u"
eNa H ehy
I mn
i Bmpl
B
' tm
anerOgneyaVyesaH (xa ckhmsma b)' .
-64-
-65-
k~gEpnkarerobcM
-67-
karbHeVrenAtMbn'sL
M t
karbHeVrenAtMbn'sMLt kjgenHehIy EdlCaedImePIgnsgam
sIuvilk~gsukExr sgambdivtnB
_ YkExrkhm . GMeBIBukrlYynigGMeBI
GyutiFmCiHCan'rbs'BYkGaCaFrextVt'dMbgsm&yelakEy"m-munIr&t~Vn
eFI[bCarassuksMLt manesckIekAkhayy"agxSg . mUlehtuenH
kayCa{kasy"aglkMrrkVnmYy EdlBYkExrkhmrg'cSGs'eBlCayUr
mkehIy .
BYks~lExrkhmenAkugP~MeBj VnbJnK~aeKmkbMbHras[
ekakeLIgtsUbqSgnwgGaCaFrextVt'dMbg . ehIykarbHeVrenAtMbn'sM
LtenHVnraldalcUleTAk~gextnanaeTot dUcCaextekaHkug, kMBt(QUk)
kMBg'sW, taEkv, kMBg'q~Sg(kMBg'tLac), kMBg'cam, kMBg'FM EdlmanmUlda
nExrkhm mandMNagrasnin~akarkhm .
k~gq~S1967 bCaCnsuksMLtVnnSK~aTSgPUmi@rt'cUlB ehIytUv
BYkGaCaFrextVt'dMbglabBNK~afa Exrkhm . k~gesovePA ksikr
nigneyaVyenAkmCa, 1942-80 ( Peasants and Politics in Kampuchea,
1942-80 ), elakEbn-eXokNan' ( Ben Kiernan ) VnsresrBIkarbHeVr
enaHfa VnekIteLIgcMeBlEdlkgT&ByYneyokkugenAevotNamkMBugEtCa
b'dtTl'CamYynwgkgT&BGaemrikSgknHlannak' . enAk~gExmifuna1967
bCarasCagbYnJn'nak' Vnrt'cUlBGs'CagmYyEx . ekaymkVnBH
KUBHv&nrtn_ GIuv-TYt emKNextVt'dMbgnimneTAsMruHsMrYlbJHbJl
ExrbHeVrTSgenaH EdlmanTSgBHsgpg [cUlmkrs'enAk~gPUmimrvij
edaycg'TUlkarBit G~ksuksMLtVneCIserIstMNagBIrnak' ehIy
cat'[eFIdMeNIrnSdMNwgeTATUlsemcenAkugP~MeBj EttUvbkBYkelak
ln'-nl'cab'smab'ecalVt'eTA . tamBitelakln'-nl'minVndwgesaH
eT KWCabkBYkelakGPiVlextVt'dMbgEy"m-munIr&t~ nignayTuneT Edl
XubXitK~aeFIkarbMbwTmat'tMNagG~ksuksMLtTSgBIrnak'enaH eJHxac
semcCabBIerOgEdlBYkeKbn'kmsiTi bn'bv&JykdIcMkarbCarassuk
sMLt .
k~gq~S1968 esrxMecjBImhaviTal&yKruekasl CasasacarmF
msikabzmPUmi mkbegonenAviTal&yGabXut-enty"g' Vt'dMbgkug ma
nelakyin-pU Cacaghag . kalenaHGaCaFrextVnekNkgb"UlIsext
kgs&ytaNtamPUminana KUbegonbzmsika [eTAeFIkarbgabG~ksu
ksMLt nigeFIkareXasnabJHbJl[G~ksukmkrs'enAk~gPUmidUcFmta
vij . eK[eQaHskmPaBenaHfa btibtikarsniPaB . tamelakEbneXokNan' EdlVnsmasnC
_ amYyGFikarFuy-bunsUr enATIkugV"rIsq~S
-68-
CaBiessnayk
xMnwg
pas'GaCaFrTTYlxustUvextVt'dMbgmYyrMeBC .
elakEy"m-munIr&t~ k*tUvpas'ecj ehIyelakTwm-gYnVnmkCMnYsb
EhlVMmYyEx semck*cat'elakGiun-tS mkeFICaGPiVlextVt'dMbg
edImICYyedaHsayrMgab'GFikrnigkarbHeVrenAsMLt .
elakPun-Kg' GtItesnsalasukGUreCA sBfrs'enAkugtaxUm"a
Vn[karNf
_ a kalenaHmanG~kbHeVrenAsMLt VnnSkSePIgmYyedImmk
cuHcUl ehIyVnniyayfa BYkeKminEmnCaExrkhmeT eKrt'cUlBk*
eJHEtekAkhaynwgBYkGaCaFrextVt'dMbgXubXitCamYynayTun eTA
bn'ykdIekrri_ bs'eK nigkarbgaby"agBpVj'smab'bCarasenAsMLt . karbHeVrenHhak'dUcCarg'cSEt{kasnwgpHkalNaebImanemdwknS
NamYymkBnl'bEnm .
enHehIyCabuBehtuBitnkarbHeVrenAsMLt ehIyEdlBYkExrkhm
mYykab'tUceqtqk'yk{kasd*lenH mkeFICaQ~an'bdivtnb
_ eNay . BYk
GtitExrevotmijman mUl-smti, Gacarebs, Fuc-rin BmTSgsmaCik
clnayuvkk VncUleCotECkk~gerOgenH . BYkeKlUkdkkUrbMbHras[
ekakeLIgtsU ehIyBYkeKk*begItkgT&BExrkhmCadMbUgk~gq~S1968enA
VydMrS sukVNn' edayekaHehAKI~K~aeKCaGtitExrsr:, Exrevotmijmi
nVnbuNs&kiGIbnicesaHBIsemc ekaysni~siThWENvbJb'sgam
-70-
nigkarkekItn
ExrkhmenAsMLtenH ? etIehtuGIVnCaEy"m-munIrtnh
_ aneFIGMeBIBukrlY
yenH EkgKat'sg'edImeJHVnTijb"usix
_ aj'enHBIG~km~agCaecInlan
eroleTdwg ? .
enaHyayelOtenHk*cgksma b'xnenAnwgP~ak'd
CeNIrpHelaklim-krsa b'eTA .
(20) Lac-savnnigsIuv-ehg VncuHcUlnwgsaFarNrdelakln'-nl' . elaksIuv-ehgVnbK
l'ksarnigrUbftCaecInnBYkExrkhm Exrevotmij ehIyVnJk's&kiCavresniyeTaenAbnay
swkrgsIusupun kUnGacarLac-savneQaHLac-suvti VnJk'CaGnuesniyeTa . lacfExrkhmcUlkugVt'dMbg BYkeKcab'Lac-suvtV
i j'sMlab'ecalenAnwgeCIgCeNIrpHenAPUmiKr ehIyha
mmin[yksBeTAdutkb'eLIy . tSgBIq~S1973mk elaksIuv-ehgQWxin
sa b'mYycMehogxnenA
nwgpHPUmiKr ( sUmGanEp~kesckIbEnm
enAEp~kbJb'esovePA ) mYyExekayBIExrkhmeQaHmit
ePog ( KNXMuC nigemnKrVlextVt'dMbg ) VneTAykelaksIuv-ehg eTAsma b'enAP~MkeBI rYc
kat'kalepeI TA[nYn-CaenAP~MeBj .
-71-
lBYkExrkhmmanC&yCMnHrMlMrbbsaFarNrdln'nl'
emsa
1975mk
GgkarExrkhmVnykBYk
yuvkk
enHmkeFICaKN:suknana CYnkalEtgtSgCaKNshkrNp
_ g.
k~gq~S1960 manBYkbJv&nkhmxHviltLb'mkBIsukVrSg dUcCa
ecA-esg, exov-sMpn, hU-yn', ePaK-qay, Kat-qun, hU-nwm . q~SenaHBYk
kumynisExrVnbegItbkm"assIs-eLnInenAk~gkugP~MeBj .
bB&ncarkicyn
Y kumynis
tSgBIq~S1947 mkem"H EdlBYkevotNamxageCIgVnnSGavuFcUlmkk~g
sukExr (11)) ehIybegItmUldanbIk~gsukExrKW Cb'-emmt'mYy, enAtMbn'
kMBg'tac-kMBtmYy nigenAsMLt-Vt'dMbgmYy . bnab'mkyYnevotmij
VnbegItExrevotmij nigraybNajcarkicyYnenAesIrKb'TIrYmextExr Ca
BiessenAk~gkugP~MeBjEtmg . eKykBYkyYnEdlmankMeNItenAsuk
Exr [mkeFIkickarTSgGs'enH . CadMbUgeK[yYnm~ak'ekItenAextkMBt cUl
mkbYseFICaBHsgExrKNefrvaT rYccUlmkeronCab'sJab&tsalaVlIenAkugP~MeBj . yYneFIy"agenHeJHkalenaH BYkG~kneyaVyExrEdl
bqSgnwgVrSg ecInecjmkBIbPBBHsg dUcCakrNIVtukmBHsg
k~gq~S1942, krNIGacarEhm-ecov, Gacarexov-CMu, BHKUV"g-xat', Gacar
Guk-Ca, BHKUsUr-hayCaedIm . eK[yYnEdlmanmaneQaHekAehAfa Ga
carGn-emon ykeQaHCasWg-g"ukmij ehIybnMfaCabnrbs'elaksWgg"ukfaj'eTot eJHkalenaHelakfaj' manekrei_ QaHlIsMebImNas'k~g
karbqSgVrSg ehIyeBlenaHExrkMBugVt'emedaysWg-g"ukfaj'tUvVrSg
cab' .
elaksgmYyGgeQaHcUvCatiyYnbYseFIBHsgExr enAelIP~MsMeBA
Vt'dMbg ( lagelaktacUv ) k*CaExry:bNajcarkicyYnevotmijEdr .
sni~siThWENvq~S1954 VnsMerc[kgT&BbreTsTSgGs'ecjBI
kmCa EtkgT&ByYnxageCIgminVneKarBesckIsMercenHeLIy . eBlT&B
FMyYndkfyeTA yYnevotmijVnTukbNajcarkiceFIskmPaBsat'@enA
tamextnana CaBiessk~gkugP~MeBjEtmg . edImICasJasMKal'K~a enA
muxpHeK@EtgdSedImsIEkvmYyBIrKumCanic . BYkyYnTSgenaHenAbnMxn
eFICabkbrbrkMbiukkMb"uk ebIkhagkat'edrsMelokbMJk'bursm"UdGWr"ub, enA
parcas', CitvimankraC, enAtamextdUcCahagkat'edrtl&renAesomrab,
hageFILSgErkTwkenApvelxBIrknHextVt'dMbg (20) , nigbnsIeBsa
EdlPaKecInmanemCasIyYnemIlkarxustUv ehIynarIeBsayYnKWCacar
narIEtmg .
evotmijVnGb'rMsIyYnmYycMnYn ehIyElg[mkeFIkarTak'Tgy"ag
Na[VnCasIkMNan' CabBncugGs'elakFM namWunmnI ecAksYgb"UlIs
Kij Ky CaBiessbBncugnayTahanExr . emeronenHminEmnfIeLIy
ExrFab'sal'mgrYcmkehIy sm&yescC&yeCdaTI2EdlVnnagkU-Cinsiu
n butIescyYnCamehsI rhUtdl'Gs'dIkMBg'kbIBnKr cgartJMg BH
sYKa kjaDin eTAehIy . enAsm&yVrSg k*ExrdwgmgeTotEdr . nay
(20) bBnnigkUnGacarsaernVneTAtambInigBukmaytamry:enH k~gq~S1960 .
-72-
ecAhayextkMBg'FMVnfayyYnm~ak'eQaHeL-Dwk CaemcugePA
-73-
bCaCnyYnk*
dUcCabCaCnExrEdr eyIgebIkcMh[bCaCnTSgbIrs'enAsuxsYlCamYy
K~aebIeyIgbkan'hYsehtu nwgnS[bCaCneyIgTSgbIeQaHK~aKaneBlcb'
eLIy .
tamesckI[karNr_ bs'elakswum-Kin (sIuGafil) fa sIpyenHman
kMeNItenAtrmanC&y . sm&yyYnVneFICaKNexttrmanC&ymYyry: . KWsIpyenHehIyEdleFICaExry:C
CamYyhagkat'edrEfl&renAeso
mrabkug .
eyIgeXIjfayYnxageCIgVndak'carCneK[cUleTAenAekoknwgemdwk
nSExr edImIsal'cMNucexay GtcritemdwknSExr nigykkarsmat'BIExr
eTIbemdwknSyYnsal'keyAkalemdwknSExry"agcas'dUckeyAVtdva
GIcwg . kalVtukmvayTUtevotkug-yYnxageCIg eKykVnksarEdl
yYnsikaBIemExrfa emExrcUlcitluy, sI, sa, GMNac Etkumsmat'Exr
bMbwTecaleTA .
KMeragkarNe_ nHeKerobcMCayUryarNas'mkehIy tSgBIsm&ycMVMg
CamYyGaNaniKmVrSgem"H KWyYnxageCIgeKagyksukExr[Vnk~gGna
Kt . eBlyYnemIleXIjfa eKCitVnsMerceCaKC&yrMedaHbgYbbgYmevo
tNamxagtg emdwknSyYnk*sMercdMNak'karTI2tambNShU-CImij Ed
lmunnwgsab'VnpSehIypSeTot [sav&kKat'bnkarrMedaHykNcinTSg
mUl (Exr lav) rYmeFICashB&nNcinenaH eTIbbCaCnyYnTSgxageCIg
nigxagtgcMnYnCag60lannak'Gacrs'enAVnsYl eJHdIExrCadIxaj'xa
gpl'sUv-tI Edlmat'rasyYntUvkarCacSVc' ehIymYyeTotTSgemdwk
nSTSgrasExrminVnKitKUrBIvasnabeTsrbs'eKeT eJHmnusenAtic
elITwkdIFMTUlay VneFI[ExrmanKMnitxI xil rs'enAsbayePcxn TSg
emdwknS (eGabGMNac) TSgras .
-74-
CMBUkTI4
GBakwtlMeGogkumynis
kalEdlelalsWg-g"ukfaj'viltLb'mkBIsukVrSg BICIvPaBCaCn
nireTsenAfTI20 Extula q~S1951 enaHsemcsIhnuVnhamVmmin[
eKeTATTYlelaksWg-g"ukfaj'eLIy Etsisanusis bCarasrab'Jn'
mWunnak'VneTATTYlelak . tSgBIvalcMNtynehaHeJFicintugmkdl'ra
CFanIP~MeBj manmnusQrGmpvCaBIrCYrrhUt (1) . sIhnumanesckIcENnNas'nwgbCabiyPaBrbs'elaksWg-g"ukfaj'k~gbeTsExr Ca
eKaHminldl'BHGgnigrbbraCaniym . teTAfmuxBHGgnwgVt'muxmat'
Vt'raCblg Vt'GMNacCaminxan eJHelaksWg-g"ukfaj'hak'mankmSg
sUbTak'TajBBYkbJv&nExr[mkrYbrYmCamYyVn . ehtuenHehIyeTIbsI
hnucat'TukelaksWg-g"ukfaj'CastUvTI1rbs'Tg' nigrbbraCaskiPUmiEd
lmanTg'CatMNag .
elaksWg-g"ukfaj'VnecjeTABfTI9 mina 1952 edImIvayVrSg
TamTarkraC . VrSgcaj'sgameDonebonPU enAfTI7 sPa 1954 eFI
[GMNacGaNaniKmrgaHregIGs'Bis . karTamTarkraCsnwm@rbs's
emckayCamaneCaKC&y . edayVrSgcaj'sgamCamYyhU-CImijy"agFn'
k*suxcitbKl'kraCmkbeTskmCa syBYkelaksWg-g"ukfaj' Ed
lkT&BenAGUrsac'P~MdgErkeTAvij . sIhnuVnkayCamhavIrbursrd CabitakraCCati manbCabiyPaBd*Gsar EdlrasExrlg'exAnSK~aeCOfa
Tg'CaFmwkraC VrSgsMucuHj"mekamGnuPaBkSePIgeQIBYkCIvBl-narIkaha
n.
rdFmnuJEdlerobcMeLIgedayTg'sIusuvti-yutivg (2) nigbkbCa
Fibety ehIybkasebIk~gq~S1947
Vndk'GMNacCaecInBIBHmha-
-75-
-76-
-77-
-78-
sIhnunigbkkumynis
beTsyYnnigcinkhmmineKarBesckIsMercrbs'sni~siTTIkughW
ENveLIy . yYnevotmijenAEtbnneyaVysmat'teTAeTot edaymanbM
NgyksukExr eFICamUldanrMedaHyYnxagtg . cinbCamanituVnrk
Exry:c
cinEdlFab'ecjcUlvSgm~ak' pHenAmuxvSgeQaH Kuc-CI bBneQaH
Lan' [eFICaemF~ak' . k~gq~S1956 semcVnTak'Tgcinkhm . elakCUeGgLayVnmkeFITsnkicenAsukExrk~gcugq~S1956 (5) kaleNaHcin
niyaysMu[semcCYyyYn k~gkarvayrMedaHevotNamxagtgEtmg (4) .
tamsMdIBukxM G~kniyayviTeb"kSgCaPasaExr CacinekItenAkMBg'cam eron
GkrExrenAvteCayfBIBHsgGacarenA ( BukxMsMNak'enAkudikalenA
Casisbzmsika ) .
ksYgsmat'GaemrikSgeXIjsemcTak'TgcinCYyyYnehIy k*cab'rk
Exry:rMlMsemc . k~gEpnkarenHeKTak'TgVndab-QYnenAcugq~S1957
eKpl'luykak'nigGavuF viTTak'TgCaecIndwktamynehaHBIeyokNamxa
gtgmk[dab-QYnenAesomrabeBlratI . dab-QYnKancMeNHEfmTS
gKanG~kecHdwgCYyesaH eTIbGaemrikSgyknayTahanyYnxagtgBIrnak'
mkCYy eFI[semcsIhnumankarsg&y (5) . ekaymkG~kCMnajkarGaemrikSgVn[rdaPiVlfCYyrkelaksWg-g"ukfaj' eday[elakkumtmY
tfCYypg . elakr"gq:N
N:V
VneTAykelaksWg-g"ukfaj'BIextLknij
(6) mk . GaemrikSgsMu[elaksWg-g"ukfaj'eTACYydab-QYn
edImIpl'
-79-
rYceday
eyabl'nigerobcMKMerageFIrdbharTmak'semc EtelaksWg-g"ukfaj'min
Bm eJHdab-QYnCamnusciteqAGacnwghansmab'elak . tamsunrk
farbs'semcEdlEfgenAkMBg'camfTI13mkra1959 fasm-sarIVnkt'
cUlrYmCamYydab-QYn eFIrdbharedaymantMNagevotNamxagtgenA
P~MeBjeQaHeg"a-TughIuv ( Nho Trong Hieu ) ekaymkrdmnIsgmkicnig
skmPaBcitsask~gkariyal&yelakega-DineDom (6) nigP~ak'smat'sIu
GayeG (CIA)) vicT&r-m"at'sU ( Victor Matsui ) k~gsanTUtGaemrikSgenAP~MeBjCYyerobcMk~gkarbugeFIrdbharenH . EpnkarenHBnaeBlGs'CagVMmY
yEx k*tUvEbkkarN_ edayG~kebIkLansm-sarIkt' (7) . G~kebIkLan
VnyksMbutsMgat'Edlsm-sarIepIeTAelakGIuv-y"ag eTAfaysemc .
B Y k G t I t s r : r Y m E x r b M e r I C a t i t U v s e m c c a b ' c g B m K ~ a E t m g k ~ g J k ' k N a l
GaFatman elakGIuv-y"ag, sSg-savat, KS-er"t, dYg-c&nsarat nigK~amYy
cMnYneTot .
(7) BtmanmYyeTotfa bBndab-QYn (yaykMs&kikNaj'ekam) VnmkTUlsemcP~MeBj . enH
CaesckIbJa k'rbs'elaksium-Kin enATIkugsIuGafil rdva"siunetan .
-80-
-81-
sshrdGaemrik bUkrYmnwgKMeragrdbharminsMercenH
rwtEteFI[semc
-82-
-83-
-84-
BMudwgCaBYkevotkugVnluymkBINasuTEtkdas'VMry
mksg'erag
-86-
elOg edImIdwkf~SeBTeTA[BYkevotkug-evotNamxageCIgenACb'-emmt' (
kMBg'cam) . LannimYy@pkf~SeBTcMnYnmVv . f~SmanKb'muxtSgBIGasIrI
neLIgeTA EtCaBiessKWf~Seb"nIsIulInrab'Esndb EdlbNajcarkicevot
kugkugP~MeBjVnbmUlTijBIhahham"asIunanaeTAKrTukenAG~kelOg .
cab'BIq~S1965 eBlEdlshrdsMercebIkynehaHeb-52 Tmak'Kab'
EbkelIpvlMhU-CImijmk kgT&BevotNamxageCIgtUveKdwktamkV"l'mk
cuHenAkMBg'EpBHsIhnu rYcdwktamrfynkMamIjgbwTdMbUlCit kat'sukExr
eLIgeTACb'-emmt' edImIvayevotNamxagtg nigkgT&BGaemrikSg (17) .
tamsMdImas-sUpat faVneXIjnayTahanevotkugeskJk'sIuvil
mkedIrelgsIuKuyTavenATenbwT (kugkMBg'cam) (1968) ral'f .
GtItb"UlIsext@kNalm~ak' (sMumin[beJjeQaH) sBfrs'enAku
gtaxUm"aVn[karNf
_ a xnKat'CaG~kTTYlbJa[TarluybcSExBIevotku
g nigbJabIecAhayext (EdlTTYlbJabnmkBIm~agm"Unic) [rab'cMnYnevo
tkugEdltSgenAelITwkdIExr nigTartmkal2,000erolbcSExsMrab'evotkugm~ak' . esovePA War in peace k*VnsresrEdrBIniKmyYnm~ak'@Edl
cUlmkrs'enAtamTUktammat'Ten CaBiesstMbn'kMBg'partUc tUvbg'CUnm~a
gm"UniccMnYnVMryerolCaerogral'Ex .
k~gesovePA sgamnigesckIsgwm ( War and Hope ) tg'TMB&r59
semcVnsresrfa kareFIGI@sBEbby"agEdlGaceFIVnedImICYyG~k
Citxag (yYnevotkug) EdlkMBugtUvckBtikMEhgKMramenaH KWCakrNiykic
rbs'raCaNackkmCa EdlmintUveKcevHBIkatBkicenHeLIy .
( etIsukExrCakmsiTidac'muxrbs'sIhnu VnCasIhnuykGMeBIkt'Cati
eTACYyhU-CImijenH CakatBkic ( Obligation ) rbs'beTsExrnigrasExr
eTAvij ? enATwkbegIyeyIgVneXIjfa emdwknSyYnVnsgKuNsIhnu
Ebby"agNaenaH, rhUtkab'sanPaBbeTsExrTSgmUlk~gkNab'dvaTSg
sug edaybnbkumGay"gehg-sMrin (GtItG~krksIukab'CUk) nighunEsnGtItsisf~ak'TI4TMenIb Classe de quatrime moderne viTal&yBH
sIhnukMBg'cam ( kkn ebIeyagtamkaB Edlhun-EsnVnsresrepaH
pgELbxay CamYyG~kemm"aym~ak' eyIgsegteXIjJkxH sresrmi
ntUvGkraviruT nigJkxHCaJkExrsm&ycas' dUcCaJk ehI CaedIm .
eyIgeCOfa ebIhun-Esn CasiseronenAf~ak'TI4TMenIbdUec~H BitCaminsr
esrGkr ehI enHeToteT BIeJHsisCMnan'munhun-Esn10eTA15q~S
ElgsresrehI Gs'eTAehIy eKsresr ehIy CaCMnYsvij . ma
nEtsiseronsUtenAtamsalavteT EdlenAsresr ehI dUec~H . kaBenHVntUv{m-yineTogTIbwkaCMnitrbs'hun-EsnGHGagfa CakaBrb
s'ecAhayxnBitVkdEmn ) . [eTAeFICatuktaTUrbJa rbs'emdwknSyYn
-87-
ekayeBlsemc[TahanhgeTAvaysanTUtGaemrikSgk~gq~S1963
cinbCamanituVn[LankamIjgcMnYn60eKOg TukenAk~gcMkarmnsMrab'dwk
smar:swkpl'[T&ByYn . rfynTSgenaHsresrV"yfa kgeyaFBlexmrPUmin ( FARK ) .
k~gq~S1965 tamkarbJak'rbs'G~kbrrfyn Edlmincg'beJjeQaH
sBfenArd Oregon fa kardwksasavuFVnbBwty"agxSgkaNas'k~g
q~SenaH LanEdlKat'ebIknigLandTeTot manbiTpakFM@fa rrv = rfynraCvSg ehIyedImIkMu[ynehaHGaemrikSgemIlBIelImkeXIj Landa
k'pak rrv nimYy@ eK-tcegglyeTAmuxkalLan [cSgcuHeTAdIvij
ecosvagkMu[BnWsacCHeTAelIeLIy .
k~gq~S1969 semcsIhnuVn[eFIkEngskmYydak'Kab'kSePIg nig
f~SeBTenAtamdgswgessan rtnKIrI sMrab'pl'[kgT&Bevotkug-evotNa
mxageCIg . smar:G
Gs'TSgenaH KWdwktamynehaHdwkeTAskTukenATIenaH.
CMnYyEdlsemcVnCYyxayYnmanecInNas' TSgpvGnrCati nigs
mar:s
swk nigkgT&ByYnxageCIgdwkqgkat'sukExr BIkMBg'Epku gBHsIhnu
kMBg'esam eLIgeTAKb'mUldanT&ByYnenAtambeNayBMEdnExr . man
EtsemcmYyGgKt'EdlGacdwgGs' nigeqIyVb'eyIgfa etIsemcVnCYyyYnecInb"uNa ? etIsIhnu, G~km~agm"UnIc, Gu-m"aNUrinVnTTYlluyyYn
b"uNa ? emdwknSyYnVnsnanwgsIhnuy"agNaxH VnCaemExrenHKan
karBicarNabnicesaH ?
-89-
mUldanswknigGKesnaFikardan
evotkugelIEdndIExr
KWtYGgsemcsIhnuEtmg EdlVnyl'Bm[T&BevotkugmktSgmUldanswkenAelIdIExr tamCayEdnExr-evotNamxagtg edaycinCaG~kCYyEccUv[ . semcsIhnuVnCYyyYnevotkug-evotNamxageCIg edayK
b'meFaVyk~gcMVMgCamYyGaemrikSg (12) .
tMbn'yYnkumynistYtta
mUldanyYnkumynis
lIkeTAkecHeBl
el
ynehaHeb-52
Tmak'Kab'Ebk
kecH
Cb'emmt'
COSVN
Epsnc
PRG
cMBuHesk
QUgsmuTf
evotNamxagtg
mUldanT&ByYnevotkug-evotNamxageCIg
(semcsIhnuVnGnuJat[kgT&ByYnhU-CImijtSgmUldanelIEdndIExr
cab'tSgBIq~S1960 nigVnCYypt'pg'T&ByYnenHKb'meFaVy pl'Ggr f~S
eBT Kab'rMesv sasavuFKb'Fun EdldwktamkV"l'mkkMBg'EpsIhnu kMBg'esam CaBiesskgT&BevotNamxageCIg EdlmkcuHEpenAkMBg'esam
k~geBlEdlynehaHeb-52 TMlak'Kab'EbkelIpvlMhU-CImijy"agxSg
cab'BIq~S1965mk .
-90-
mUldanswkGs'TSgenaHVncab'eFImktSgBIq~S1960 . xHeTotCamUl
dancas' tSgBIsm&ysgamtsUCamYyVrSgem"H . mUldanswgEtTSgGs' tSgenAtambeNayBMEdnExr-yYn KWtSgBIBMrYmbIbeTs (lav-ExryYn) k~gextrtnKIrI lMpat' LaVnesok GUrSg s~l emmt'-Cb' Ekk BMEd
nextsayerog taEkv kMBg'tac .
tSgEtBIecInq~SmkehIy semcsIhnueFcEP~keFImineXIjnUvGI@ Ed
lVnekItmaneLIgenAtamtMbn'CayEdn (Exr-evotNam) (13) .
TIbJakarnkariyal&ykNalPUmiPaKevotNamxagtg ( COSVN,
Central Office South Vietnam ) tSgenAemmt' Cab'nwgcMkarekAsUEtmg .
TIbJakarnrNsirrMedaHCati ( NLF - National Liberation Front of
South Vietnam ) manTItSgenATl'muxEkk k~gextkMBg'cam .
TIs~ak'karkNalnrdaPiVlbeNaHGasn~bdivtne_ votNamxagt
g ( PRG = Provisinal Revolutionary Government of South Vietnam )
manTI tSgenATl'muxkMBg'tac k~gextsayerog .
enAtammUldanTSgenaH mansg'mnIreBT EdlGacdak'EK EdlGacda
k'EKG~kCmWVnCagVMry XSgsksmar:s
swkrab'etan sMrab'ebIVs'vay
lukcUlevotNamxagtg dUcCakrNIkarvaylukkugBnKr kalBIbuN
EttcUlq~ScinyYn (1968) .
k~gExmifuna1967 edaymankartva"BIsaFarNrdevotNam nigBIsan
TUtGaemrikSgfa mankgT&BevotkugtSgenATl'muxkMcaymar
Cab'elIBMEdn
-91-
cmay150KmPaKxageCIgpvCatielx7 . edayebIVs'extExrPaKxag
eCIg BYkevotkug-evotNamxageCIgVnrYcputminGnrayedaysarynehaH
cmay150KmPaKxageCIgpvCatielx7 . edayebIVs'extExrPaKxag
eCIg BYkevotkug-evotNamxageCIgVnrYcputminGnrayedaysarynehaH
eb-52 . edaykgkmSgeKVntYttatMbn'enHtSgEtBIkalmunmk
BYkeK
-92-
semcsIhnurhUtdl'eTAykrUbftexachU-CImij mktSgk~gvSgedImI
eKarBviJaNk&nEfmeTotpg
sIhnunigrbbdwknaMekaykraC
tSgBIVnkraCeBjeljBIVrSg sIhnuKanVneFIGIekAEtBIkarJr
GMNacEdlTg'yl'fa, rhUtmkdl'Lvk*eday, CakmsiTidac'mux Caekri_
mrtkbcStkUlrbs'Tg'Etm~ak'Kt' eTIbTg'cab'ksagTunbCabiyPaB
bCaPifuti beJareVkrasExrlg'exA edayTg'yl'faTunenHGacrkaGMNacrbs'Tg'Camas'EpndIExr[enAsitesrVnyUrGEggteTA . ehIy
edayTg'yl'rebobenHehIy eTIbTg'cat'EcgrcnaneyaVydwknSrbs'
Tg'eTAtamEtTMenIgcitcg' tamEtbMNgpal'xn nigCaplbeyaCns
_ Mrab'
G~km~agm"Unicpg edayyksukExr rasExrTSgGs'CabkrNE_ lgt
BicarNarbs'Tg' . edayxacsWg-g"ukfaj'deNImTunenHBIdTg' sIhnu
VnGnuvtbnabBissWg-g"ukfaj' edayecaTfa elakfaj'CaCnkt'Cati
kt'raCblg ehIyminGnuJat[elakfaj'cUlmkrYbrYmk~gsgmCatiesaH
eLIy ekaysni~siThWENvq~S1954 eJHsukExrTSgmUl rasExrTSg
Gs'Casmtidac'frbs'sIhnuEtm~ak'Kt' sUmIelakfaj'VnsresrsMbu
tpal'xnmksMucUlrYbrYmCamYyTg' k*Tg'minyl'BmTal'EtesaH . eka
ymkq~S1957
elakfaj'Vnsresrlixitpal'xncMnYnbIpl'{vaTsIhnu
-93-
fa semckMBugeFIneyaVynSesckIvinasmk[beTsExrnigbCaras
ExrehIy k*semcminQWkalykcitTukdak' . sni~siThWENvVn[
ExrrkanUvbuNs&kirbs'G~kcuHcUldUckalBIedIm EtsIhnuminVneKarB
lk&NenHeLIy . BYkExrevotmijk*dUcEtExrsr: nigkumP~MdgErk, BYk
sWg-g"ukfaj', Edr KannrNam~ak'VnTTYlbuNs&kiBIsemcsIhnuesaH
eLIy mintwmEtb"ueNaHsemcsIhnuVnTSgcat'BYkKijtamGegtKb'G~k
cuHcUlCaerogral'f . GegttSgBIskmPaBbcSf JksMdIebIniyayTietondl'neyaVysIhnu k*nwgtUvKijcab'jat'KukPam dUckrNIelakva"n'
QYg, GtItExrsr:sWg-g"ukfaj' (1) , elakqay-y"t (2), elakekgva"n'sak'CaedIm .
(1) edayminVnbuNBIsIhnu BYkExrsr:P~MdgErk, ekayBIcUlmkrYmrs'k~gsgmCa
tiehIy, k*eTArkbkbrbrepg@ciJwmCIvit . elaklav-FansIuVnmkEGbCamYyelak
ln'-nl' eJHFa b'CasisnayTahan ehIyCitditeTotpg bneQaHlav-FanGIum
tUvCamitPkirYmf~ak'CamYyln'-Nunpg . elakln'-nl'Vn[elaklav-FansIueFC
I a
cagha gviTal&ykCnexmra EdlCakmsiTirbs'elalln'-nl'pal' . elaklavFansIuVnebIktUblk'esovePAmYy eQaHsarika enAtg'cMNtrfynQ~lenAparfI .
elakdYg-c&nsar"atVneTArksIulk'sSgenATenb
wT extkMBg'cam . elaksSg-sava"t
eFC
I acagha gsarBtmanExrfI, eTAmux, QamExr ehIyVnniBnbelamelakd*EsnBieraH manes~haxg'xs' nigmanes~haCatid*ebaHmutrbs'tYGg KWerOg eteCakhm nig
mhaecarenATl'Edn rhUtdl'elalesk-sMeGotcab'ykeTAsma b'ecal enAedImq~S
1959 . esrxMV
nGanesovePATSgBIrenH (1956) edaymaxMm
~ak'mantUblk'esovePA
rMlgK~abYntUb . elakGIuv-y"ageFC
I aKUbegonkCn nigsIuQ~leFeI mFavICamYyCati
kwg
Nam~ak'enAkugP~MeBj. elakKS-er"teFk
I arCamYykumhun
CMnYj mhabUJJNiC
-94-
sIhnucab'dak'KukCamYyK~anwg
edayXubXitCamYysug-sak' . ekayesk-sMeGotGs'GMNac
sIhnuVnkayCamhavIrburs edayTamTarkraCVnBIGaNaniKmV
rSgedImIkesbykGMNac[eBjd semcsIhnuVndak'raCsmtidl'
matabitak~gq~S1955 ehIyhk'cUlmkbLkbegItKNbkneyaVymYeQaH sgmrasniym . manExrxHVnlYcxibniyayK~afa KNbk
neyaVyrbs'sIhnuebI[eQaHfa sgmrasyM eTIbtUvCag .
(kkn sgmrasniym ebIdkEtJkrasecjKWKNbk sgmni
ym . edImI[rwtEtdUcsgmniymEmnETn semcsIhnuVn[smaCik
enAk~gbkehAK~afa shCIvin shCIvinI CaedIm ) . Tg'VnkMeTcKN
bkneyaVydTeTot edayebIviFIeXareXAbMput dUcCa[mnusykKab'
EbkeTAKb'smab'elakeGov-ekIs CabFanrdsPa nigCabFanKNbkb
-95-
elakVn
-96-
-97-
-98-
semcsIhnuykelakJb-Giun (10),
-99-
eTApl'[T&Bevotkug-evotNamxag
TMnak'TMngenHVneFI[Tg'GacykC&yCMnHelIstUvxagekA k*dUcCaGtaFi
betynstUvxagk~gbeTsEdr . minEtb"ueNaHesat KWTMnak'TMngrbs'
Tg'CamYybCarasExr nigCamYybeTsmhaGMNacbreTs - CaBiess
CamYyshrdGaemrikEdlmkCMnYsVrSg manGMNacCaFMk~geCayNci
nenaH - CaEp~kd*sMxan'mYynbvtisask~gkarrlayvinasGnrayrbs'
beTskmCaenH .
-101-
buBehtunkarTMlak'sIhnu
cab'tSgBIq~S1960erogmk semcsIhnuVnFak'cUleTAk~gGnak'rbs'
emdwknSyYnnigcinbCamanitu eJHEtsemcsIhnuminsal'xnelak nig
minsal'nrNaCastUv nrNaCamit[Vncas'las' . tamkarBnHrbs'
emdwknScinCU-eGgLay semcsIhnuVnbJb'Elg[shrdGaemrikbn
karksagpvf~l'k~gsukExrteTAeTot eJHemdwknScinVnbMP&ysemcsI
hnufa GaemrikSgsg'pvFM@ KWmanbMNggaysYlcuHynehaHcMVMg
deNImGMNacBIsIhnu . enHKWCayuTviFIrbs'cin (nigyYnhU-CImij) Ed
lcg'[TICnbTsukExrenAdac'syalBIsgmdwknS BIkarTak'TgCamYy
TIkug [CIvPaBbCaCnenACnbTpyK~asLH BICIvPaBrask~gTIkug k~g
eKaledAkMu[TICnbTExrrIkcMerInVn edImITuk{kas[yYnnigExrkhmga
ysYlk~gkareFIeXasna Tak'TajrasExr[sLaj'TwsIkhm dUcEd
lem"A-esTugVneFIVneCaKC&yk~gcMeNambCarascinkIkenATICnbT
EscMkarsukcinBImunmkenaH .
edImIpab'citemdwknScinnigBmanshrdGaemrikpg semcsIhnuVn
bJaelakXwm-TitnSTahanhgeskJk'sIuvil ecjeTAbmUlsisanusisBIKb'viTal&yrdnigkCnk~gkug (CaBiesssisBIviTal&ycMerIn
viCa-kmCbut) eTAvaysanTUtGaemrikSg, sanTUtGg'eKs (CitvimankraC kalenaHesrEdlCasisf~ak'TI4viTal&ysIusuvti VntameTA ehIy
QremIlelIcieJImvifIBHneratmxaglic eXIjsismYykumkMBugerIkka
yhIlkunTmak'tambgcBICan'elImkekam), vaybMpajTIcat'karTsnavdI
elakesrI (Cab'xagtgviTal&ysIusuvti) k~gq~S1963 pac'CMnYymancMN
g rbs'shrdGaemrik ehIybegInCMnYytcMNgrbs'cineb"kSg rusI
nigbeTskumynisdTeTotvij ehIydl'q~S1965 sIhnuk*pac'cMNgTU
tCamYyshrdGaemrikCasaBrEtmg .
karpac'CMnYyshrdVneFI[esdkicExrsH manvibtiy"agFn' . fvika
CatitUvcuHeGanfy eJHcMNayecInCacMNUl edaybB&ndwknSExrKan
bsiTiPaB . smtiFmCatimantgkeNgtgTTwm ( Sapphires, rubies
) rab'ekadidular rt'BnecjtamextcnbUrI ( eTAhugkug rYceTAsIs kumhun
q~tgsIssal'fa b"linsitenAk~gsukf ehIytgkeNgb"linCa
tgCab'elxmYy ) (13) . rdminecHrkbeyaCn_ ehIyTukePaKplsmuT
(13) dIxg'CaghasibKILEm"tkLamanEr"tgkeNgexov keNgs keNgelOg (
but
NSfg) tgTTwm eBCf tgtg. q~S1973 esrVneTArksIuTijlk'tgenAb"
lin (kugs) tgexovminTan'q~tUc@ (BIrbIKab'Tmn'mYykara"t) kalenaHmaneKCIkVn
tgexovmYyTmn'CagbIrykara"t TMhMb"unBgman'Ec
-102-
G~kCIkVn@EtBIrlaneroleT tg
[yYnnigQjesomcUlmkekoryk edaytUvK~aCamYyecAhayextExr
(14) BeQItUvBYkQjesomcUlmkkab'edayecAhayext manesksMeGotCaedImhunK~aCamYysug-sak' CamYyBYkQjesom . kardwknSecjC&rekAsUnigsUvminKb'Kan'eLIy . EfmBIelIvibtienHeTot tmC&rekAsU
tUvcuHefakk~gparGnrCatieTot . semcsIhnu, edayeCOsab'tamKMnitBYk
eqgniymnigemdwknScin k*sMerceFICatUbniykmshKasnana, kumhundw
knSTMnijecjcUl ( Import-Export ) eragckkCn. EtG~kkan'karBukrlY
yKanmnsikarCatiKankarGb'rMhwkhWnxagEp~kesdkic ehIyCMnYyBIbeT
skumynisk*minKb'Kan' nigKanKuNPaBEfmeTot . elIsBIenHeTAeTot
enaH GgrtUvecjtamparggit edaycinKYc-GanhunK~aCamYyG~km~agm"Unic,
Gu-m"aNUrin, nayTahanxH, bCaCnxH nSykeTAlk'[BYkevotkug ykCa
Vk'erolEkgkaysuTsaF minVnrUbiyb&NGnrCatiesaH .
kMhusneyaVyd*Fn'mYy KWkarGnuJatrbs'semcsIhnu[yYnevot
kug-evotNamxageCIg tSgmUldannigTIGKesnaFikarswkelIdIExr Vnpl'plGakk'ecInCagl .
BYkyYnevotkug-evotNamxageCIgVnbeJH[bCaBlrdExrelIbHeVrTamTardIBIExr k~gExsPaq~S1968 nigbegItKSTpt'pg'Gb'rMBYkExrk
hmEdlmanTItSgenATICit@mUldaneK .
karCYyyYnkumynisEdlsemcsIhnuyl'fa CameFaVyGacbeJ
ssgamenAk~gsukExrenaH tLb'CahucplpyeTAvij KWTg'VnnSsgam[raldalcUlmkk~gsukExreTAvijesaH .
shrdGaemrikVnsMerctamkMeTcmUldanGKbJakaryYnevotkug-evo
tNamxageCIgk~gEdndIExr eJHeKmanPstagKb'Kan' k~gkarEdlraCa
NackExr VnCYyCMrkTahanyYnevotkug-evotNamxageCIg CYyCJn
pl'Ggrnigsmar:swk EdlynehaHGaemrikSgftVnCaecIn nigVnsc
(14) mitPkiCMnan'CamYyxMV
necjeTAbegonenAekaHkugVn[karNf
_ a kUnb"UlIs G~k
raCkarkMbiukkMb"ukeq tsMucab'mankUnTUkensaT TUkenaHsMrab'CYl[BYkesomcUlmkcab'
tI bgar k~gEdnTwkExr dl'ExcSEtTTYlkMrcMnYnBIrmWunerol cMeJHkUnTUkdak'm"asIuntUc
mYy (q~S1967) .
-103-
-104-
rdbharTMlak'semcsIhnu
db'fcugekayk~gzan:C
CabmuxrdExr semcsIhnuminTan'sMerccit
y"agNaenAeLIyeT . buBehtuCMrujelakln'-nl'nigTg'sirimt:ykmk
ebIenaH k*enAEtmincas'CaGIEdr . enAfTI8mina1970 manVtukmbqSg
kgT&ByYnevotkug-evotNamxageCIg EdltSgenAelIdIExr CaBiessenA
tMbn'cMBuHeskEtmg EdlynehaHeb-52VneFIkarTmak'Kab'Ebky"agFn'
Fr (3) .
semcsIhnuEdlyagecjeTATIkugV"rIs_ faedImIeTABaVleraKenaH
KWmkBITg'mankMhusTTak'TTamk~gkar[kgT&Bevotkug-evotNamxageCIg
tSgmUldanelIEdndIExr ehtuenHTg'tUvEtdkXasin Tuk{kas[elak
ln'-nl'cat'karbeNjkgT&ByYnkumynisecjsin rYcescsIhnunwg
yagviltLb'mksukExrvij ehIyVnrYcxnBIkarecaTbkan'epg@ Vn
BHnamfImYyeTotfa bitaedjeyokkug BIEdndIExr EtsIhnuminnwkdl'
eTfa Tg'sirimt:VnrYmK~aCamYyln'-nl' eKagerobcMTmak'Tg'BIbmuxrd
ExresaH .
tamkarBiteTAvijenaH elakln'-nl'nigTg'sirimt: VneFIkarTak'Tg
CamYysWg-g"ukfaj'erogrhUtmk . CaTahrNk
_ ~gcugq~S1958 eBlEdl
semcsIhnubJa[kgeyaFBlexmrPUmin eTAB&Tcab'dab-QYnenAesom
rab nigenAfTI20mkra1959 cab'bkBYkelaksWg-g"ukfaj'TSgGs'enATI
kugP~MeBjenaH elakln'-nl'Vn[elaklav-FansWu (caghagviTal&y
kCnexmra) eKcedaHxnmYyry:sin ehIyeTAeFIkarTak'TgK~aCamYyelaksWg-g"ukfaj'enAevotNamxagtg . EtelaksWg-g"ukfaj'Vn[elak
lav-FansWuvilcUlmksukExrvijeFICarnukk~g eJHCitditnwgelakln'nl' . KMeragkarTmak'semcsIhnu k*erobcMedayelaksWg-g"ukfaj'Edr
EtTg'sIusuvti-sirimt: Edlcg'eFIescedaycENnnwgsIhnuenaH k*erob
cMTmab'sIhnuEdr KWVnsMerc[eFIKtsemcEtmg Etln'-nl'minyl'
Bmtam Tuk[semcyagecjeTAekAbeTsExrsin eTIbTmak'Tg'Caeka
y dUcCaelakln'-nl'rujsemcsIhnu [cUlrYmCamYyxSgstUvrbs'
beTsExr (yYnxageCIgnigExrkhm) Etmg .
fTI4 dl'9 Exmkraq~S1968 k~gKMeragkarerobcMenH (17) elaksWg(17) ExresrI205nak'sMucuHcUltamextVt'dMbg manTSgkncab'tsU kneXasnamk
CamYypg Eckcaydl'TahanExr[Pa k'rlwk . k~gGtb
TeXasnamanEcgBIeKaHf~ak'
nneyaVyxusrbs'sIhnu . ekayBIVnGanGtb
TTSgBIrenaHxH @mk eBlyagcab'
dnayTahanExresrIcuHcUlenaH sIhnuhak'dUcCayl'BIkMhusneyaVyTg'Edr eTIb
-105-
g"ukfaj'Vn[T&BExresrIenAsukesomeFICamksMucuHcUl ehIykalenaH
semcsIhnuVneFIBiFITTYlBYkeK Edlmanelakfac'-sYnCatMNagExr
esrI enAk~gbrievNvalemru . k~gkgT&BExresrIenaH manelaksiun-KinenA
k~genaHpgEdr EdlVneXIjsemcsIhnuTg'BHkEng(yM) mkBITg'
hak'dUcCayl'eXIjBIkMhusneyaVyxusrbs'Tg'xH@Edr k~gerOgExr
EbkVk'K~aenH .
semcsIhnuVnvayExlYsmkfa Tg'nwgcUlmksukExrvij edImI
ykelakln'-nl'nigTg'sirimt: [eTAqgeqIyK~aenAnwgmuxbCaras .
sIhnuVnsMercfa nwgyagnivtnc
_ UlP~MeBjvijenAfTI18 mina 1970 .
fenaHBYksIhnuniymVnykTg'CatieTAedathUrEhr tamdgpvmitPaBExr
-sUevot tSgBIvalcMNtynehaHeJFicintug rhUtdl'kugP~MeBj . m~ak'@
nwkfa elakln'-nl'nigTg'sirimt: muxCanwgTTYlTaruNkmk~gkarrwgTTw
gbugeFIrdbharenH . k~geBlCamYyK~aenaH kumsIhnuniymnigkumbqSgsIhnu kMBugeKokKrK~aedIrbmUlrkkmSgKST (4) .
BYkbqSgCamYysemcsIhnumanelakln'-nl', Tg'sIusuvti-sirimt:
nigkgT&BCati buKlikxuTkal&y BmTSgrdsPapg . BYkKSTsemcsI
hnumanGu-m"aNUrin (bgfsemc), Exk-va"n'DI, nayTahanbInak', KU-run nig
kgb"UlIs, elxaFikarkgT&BeCIgeKaknigsuEsn-EhrNg'Eds nigBYkGPi
VlextPaKecIn (5) (CaBiessesk-sMeGot) .
k~gPaBGasn~enaH elakln'-nl'Vncat'[elakvresniykesgsunf (18) cat'EcgkarJrTb'Tl' EkgmanclaclVj'K~arvagK~ag nig
erobcMTb'Tl'CamYykgT&ByYnevotkug-evotNamxageCIgpg .
(18) k~gcMeNamnayTahanCMnan'TI1nigTI2 manEtelakesg-sun
feT EdlmanVCa Qa sv esaHtg' nigmanKMnitsaFarNrdniympg . sUmbJa k'Edrfa nayTahan
ExrCMnan'TI1 manelak sI-sam"n, Gu y-sy, hu l-Xun (CakUnelakbU hul
CitditnwgsIhnu), epg-pan'GIu, zabna-gin, qay-Lay, hU TYk, sk'-sut
sa
xn, b"uk-sMGan . nayTahanCMnan'TI2man elakesg-sun
f, eBA-lwmva", kUc-sM
erc, suEsn-Ehr Ng'Eds(Cab'ExelahitBIBYkkumpgeBgB&rTuyehs eGsaj"l)
Gu-ma"NUrin (VntUvsIhnutemg
I s&ki BInaycMNg', eday, mkCanayTahank~gq~S1952 edaysIhnusB BHT&ynwgnagkJam"Unic-GIusIu BukCatiGIutalI CabnelakGu-m"aNU
rin Buks&kibIGu, BukepgK~amayCamYy), nigdYg-c&nsara"t .
-106-
kumnayTahanEdlKSTsemcsIhnuTSgbImanelak hul
-Xun, epg-pan'GIu
nigkUc-sMerc . tamesckI[karNr_ bs'elakeV"-fn fa elakkUc-sMercbugyk
kSePg
I m&reCbIedImVj'pk'epa gcUlpHelakln'-nl' k~gEpnkareFX
I atelakesg-su
nfenaH . Gtcritrbs'elakesg-sun
f KWmingayTukcitnrNa ehIyminEdleTApH
nrNaTSgksNanesaHeLIy elIkElgEtmitCitditelakm~ak'eQaHbU kabU . elak
ln'-NunVn[BYkGavuFht (kumkUsdeqAsMrab'ln'-Nun
Edlha nbqSg) bYnnak'mkcUlrYmdcat'EcgXatkm
yb'enaHKWfTI21 mina 1970
ebIkMcat'nrNa namWunNa
elIrUbelakesg-sunfenH .
eTIbtUvnwg
erOgbDitenH ehIymYyeTotG~ksukEdlenACitxagpHenaHVn[karNf
_ a eKVns~r
kSePg
I EtmYyKab'Kt' .
(18) (t) BYkeKbegItelIkerOgEkg
fa elakesg-sunfVnpwksasvwg ehIyeQa H
K~aCamYyelakbU kabU rYchUtkSePg
I Vj'K~aeTAvijeTAmk sa b'tSgBIrnak'eTA .
em"agVMbYnyb'fTI21minadEdlenaH elakeV"-fnVnviltLb'mkvij ehIy
saksYrnrNak*mindwgfa elakesg-sun
feTATINaesaHeLIy . elakeV"-fnk*eqa
eLaCamYyelakc&n-Nun ehIyTUrs&BTak'TgCamYyelakbU y"an rkGs'mYyem"ageTot
k*enAEtmindwgfaelakesg-sun
feTATINa . elakeV"-fnVntamrkrhUtdl'nak'elO
gCamYyelakc&n-Nun rhUtdl'em"ag12GaFat . enAem"agBIrmanTahanmktameTA
ss'sUbbbrsin rYcBwkeLIgem"ag6 k*nSKI~K~aecjtamrkeTot mkEb"kxaglicmg ehI
ymkCYbelakCMu-sav"nenAGgs~l k*enAEtKandMNwgBIelakesg-sun
feTot ehIy
-107-
edImI[semcsIhnuyagcUlmkkmCavij edayKanbs&KenaH
k~gratIfTI21mina1970 kumelakhul-XunVnerobcMEpnkarNe_ FIXat
elakesg-sunfy"agsat' . erOgXatkmd*GafkMVMgelIrUbelakesgsunfenH manTSgln'-Nun (ln'-nl'yl'BmpgEdr) cUlrYmd eday
VnykkumsIhnuniym mkeFICaExlbwTVMgGMeBId*KMrukenH . semcbug
nwgcUleTAkugesomrab EtBYkelakln'-nl'VnykFugsSg eTAdak'Js
eBjpvkMu[ynehaHcuHekIt
mYyfekayBIXatkmelIrUbelakesg-sun
fenaHmk, elakln'-nl'VnecjbJa[Xat'xnnayTahanTSgGs' Ca
BiessBYkEdlmankarTak'TinnwgXatkmenH eTIbclnaKSTsIhnubqSg
ln'-nl'Vnsb'sat'eTAvij .
ehtuGIVnCaln'-Nunnigln'-nl' sMerccitsmab'elakesgsunf EdlCYyelakeTAvij k~gkarTmak'sIhnuBIzan:bmuxrdenaH ?
KYrrMlwkeLIgvijEdrfa kalEdlelaksWg-g"ukfaj'viltLb'BICIvPaB
nireTssukVrSg ehIycUlBP~MdgErk eFIkartsUvayGaNaniKmVrSg
TamTarkraCenaH elaks&kiBIrdYg-c&nsarat VnnSTahan150Lan kSePIgrt'eTAcUlCamYy . esg-sunfk*nSTahanrt'eTAtamelaksWg-g"uk
faj'Edr EttUvVrSgtamTan'enAtg'P~MEtgmanC&y (Qb'[kan'TahantSg
BIenaH) .
ehtuEdlln'-nl'nigln'-NuncMerceFIXatelakesg-sunf k*
eJHEtxacelakesg-sunfeFIrdbharykGMNaceTA[elakfaj'vij
enaHg . ehtuEdlxMhanGHGagy"agenH eJHelakswum-Kin (CYbsmas
nC
_ amYyelaksMeGOnenAkalIh&rnij"a1988) Vn[karNf
_ a edayenA
EtminTukcit elakln'-nl'k*saksYrelakLwk-sMeGOn EdleTIbcuHBIsu
kfeTAenaHfa etIelakfaj'manbMNgdeNImmuxnaTIbmuxrd bFanaFib
tIsukExrenHeT ? . elaksMeGOnk*eqIytbvijfa eKaledArbs'
elakfaj' KW[EtsukExrVnkayeTACasaFarNrd enaHelaksbay
citNas'eTAehIy eTaHCanrNaVnkan'GMNack*eday vaKansar:sMxan'
GIcMeJHelakeT ! . Etkumln'-Nun/ln'-nl'enAEtmineCOelakeTot
rhUtBYkeKnSK~abMEbkTahanExrekam Em"kh&k Mike's Force excxI ehI
yBYkeKenAmankarsg&yelIrUbelaktmesniy Gu-savut EfmeTot Ed-
-108-
lsahm
_ kelgsaksYrsuxTukelaksWg-g"ukfaj' . ln'-Nunk*sMer
csmab'elakGu-savutecalm~ak'eTot KWbIfekayEdlelakGu-savuFmkP~M
eBjtamkarekaHehArbs'ln'-nl'mkVb'fa xnKat'minEmnBikarTSgGs'
eT KWKat'GacmankUndUceKgEdr . kalenaHCaelIkTI8ehIy EdlelakGu
savutQagcUleTAelgsYrsuxTukelaksWg-g"ukfaj' nigTTYl{vaTBIkar
es~haCati BlikmedImICatiBIelakfaj' . k~gXatkmelIrUbelakGu-savut
enH ln'-NunVnerobcMqakfa elakGu-savutVnTTYleKaHdl'sab' eda
yeKaHf~ak'kLab'LaneTAvij .
enAfTI13mina1970 semcsIhnuk*sMerccityagecjBIkugV"rIse_ TA
mUsedImIsMuCMnYyKST . BYkemdwknSsUevotVnXat'sIhnu[enAkugmUs kMu
yageTAeb"kSeFIGI EtsIhnuminBm eJHemdwknSsUevotKanVnsnafa nw
gykGMNacmk[Tg'vijesaH sIhnuk*sMerccitbndMeNIreqaHeTAkugeb"
kSgEtmg . kalenaHemdwknSkugeb"kSgenATwgmYysnHEdr edayeK[BY
kTUtcinenAP~MeBj eFIkartfCamYyelakln'-nl'bniceTotsinEkgVn
pl .
ekayfTI18mina1970 cineb"kSgenAminTan'pac'cMNgTUtCamYybeTsExrenAeLIyeT . G~ktMNagkarTUtcineb"kSgVneFIkarTak'TgCYbtf
CamYyelakln'-nl'CaecIndg esI~sMu[rdaPiVlExrenAbnCYykgT&Bevo
tkug-evotNamxageCIgteTAeTot dUcEdlraCrdaPiVlExrsm&ysemc
sIhnuVnFab'eFIkalBImunmkenaH . tMNagTUtcinVnniyayfa kar
TMlak'semcsIhnuCaerOgpk~grbs'ExreT kugeb"kSgminrvIrvl'CamYy
semcsIhnueT ehIycinenAEtbneKarBrdGMNacExrteTAeTotebI
1- ExrBmGnuJatpl'smar:swk sasavuF f~SeBT BIsukcineTA[
kgT&Bevotkug-evotNamxageCIg EdlbeTskmCaFab'eFIBImunmk edImI
[evotNamGacbneFIsgamCamYyGaemrikSg vayrMedaHykevotNamxag
tg[Vn .
2- ExrenAEtGnuJat[kgT&Bevotkug-evotNamxageCIg tSgenAelITw
kdIExrteTAeTot .
3- ExrenAEtbneFIkareXasnaKSTmityYnevotkug-evotNamxageCIg
dUcmuneTot
ekayBICYbcrcaCamYyln'-nl'CaecIndg rhUtdl'fTI5sPa1970 KWmYyExmfekayTmak'sIhnurYc tMNagTUtcinyl'eXIjfa Kan
karrIkcMerInKYrCaTIeBjcitesaHenaH eKk*[dMNwgeTAeb"kSg@kMsMercbkas
pac'cMNgTUtCamYybeTsExr rYcehIycink*gakmkKST
TTYlsal'nig
KWtUvcUlrYmdCamYyBYkyYnhaNUy nigCamYybnExrkhm .
cincg'[ExrCYyyYnkumyniseTIbeKniyayfa eKminxl'CamYysIhnu
eT KWcinyksIhnumkeFICabkrNC
_ YyyYnevotkug-evotNamxageCIg (6)
T&ByYnevotkug-evotNamxageCIgcab'epImvaybharsukExrCadMbUg
k~gfTI2emsa1970 . k~gsankarNd
_ *dundabenH elakln'-nl'k*sMuCMnY
yT&BEm"kh&krbs'elaksWg-g"ukfaj'BIevotNamxagtg mkCYyCabnan'
Edr . kalenaHtmesniyGaemrikSg Haig VnBmanelakfaj'fa
kMu[elaknST&BcUlsukExrCabnan'eBk [enArg'cScUleTACYyBIxagekA
eTAvij eTIbmanbsiTiPaB . enHk*CakMhuselakfaj'Edr EdlenAEtyl'fa ExrTSgGs'enAEtsLaj'rUbelakdUckalsm&yq~S1952dEdl
elakk*hk'cUleTAk~gGnak'BYksvwgGMNacln'-Nun, ln'-nl' EdlV
nerobcMkMeTckumelak nigbMpajeKagkarTSgGs' Edlelakfaj'tUvcUl
mkkarJrbeTsExr[rYcputBIEpnkarshPaBNcinnhU-CImij (20) .
kgT&BelaksWg-g"ukfaj'VndwkcUlmksukExrTSgfTSgyb' tamynehaHnigtamrfyn manGavuFKb'd . kgT&BExrvijVnsmar:swk kSePIg
Kab' exaGavevotkug Edlkak'dkhUtmindwkykeTA[T&ByYnxageCIgenaH
mkeFIkarTb'Tl' . TahanmbYnem"agVnerIsCabnbnab'Pam@ . sresr
dl'tg'enH esrxMsUmeKarBdl'viJaNk&nsisxMTSgLay edaykal
enaHxnxMVnCMruj[BYkeK cUleFITahanecjeTAvayBYkyYnevotkug-evot
NamxageCIg rhUtVt'bg'CIvitGs'CaecIn k~gsgamtn&ynrbbln'nl'enaH .
kgT&Bevotkug-evotNamxageCIgVnvaylukykVnextrtnKIrI swg
Etg mNlKIrI kecH edayebIviFIcak'ExGat's~rkSePIg eFI[TahanExr
ln'-nl' nigecAhayextP&ysanEtevotkugecIn k*rt'ykrYcEtxnman tMu
sarava"n' (tUveTasbharCIvit) nigecg-sayMubnCaedIm.
mYyExekaymk eTIbshrdBmpl'CMnYykgT&Bdl'beTskmCa .
cab'BIExemsa1970 mkTl'nwgExmina1973 KWkgT&Bevotkug-evotNa
mxageCIgsuTsaF EdlvaylukbeTsExr minTan'manT&BExrkhmesaH
eLIy . yYnkumynisVnvayrMedaHkan'kab'EdndIExrmYyEp~ky"agFM ehIy
eKtYttatMbn'rMedaHTSgenaHdUcCaEdndIyYnGJwg edayVncat'EcgEtgtS
gEp~krdVlext suk XMu CayYnTSgGs' .
(20) tamesckI[karNr_ bs'elaksWg-eL rdva"siunetan (GtitTahanEm"kh&k
) niya
yfa elakfaj'VnsMuykkgT&BExrekamrbs'elakeTAdak'karJrpvBYkyYnevotku
g-evotNamxageCIg enAtamextEb"kxagekItsukExr nigenAextesomrab kMBg'FM vay
sak'pv T&ByYnxageCIg kMu[cUlmkk~gsukExrVn Etelakln'-Nunnigln'-nl'min
BmTal'EtesaHtamEpnkarenH .
-110-
CemaHrvagExrkhmnigyYnkumynis
enAedImq~S1970 yYnhaNUyVnykExrevotmij (21) cMnYn2,300na
k' (7) nigsWg-g"ukmij (ehAGacaremon) EdlVnePosxneTAsmMenAhaNUy (22) ekaysni~siThWENv Exkkda1954 mk[dwknSclnaExrku
mynis . karEdlkgT&Bevotkug-evotNamxageCIgvayluksaFarNrd
ExrenaH BYkenHVnykTunbCabiysIhnumkeXasnaeVkVs'rasExr
Edr dUcCaykrUbftsemcsIhnudak'elIb&NKNkmaFikarTak'TgCaedIm .
cineb"kSgk*VnykTunbCabiysIhnumkebIEdr . sBfenHeTotk*eda
y (1987) edImIcMehovxaj'sIhnuCaplbeyaCny
_ Yn nigplbeyaCn_
kUnCwgxn (Exrkhm) cineb"kSgVneVHrUbsemcsIhnu rab'EsnsnwkEc
k[BYkeyaFaExrkhm kan'cUleTAsukExr Eckcaydl'bCarasExr [
yl'cLMmgeTotfa BYkExrkhmCakgT&Brbs'semc mkcaMgykGMNac[semcvij .
enHehIylTpln neyaVybCamti rbs'semcsIhnu EdlCa
buBehtusarvnmYyd*Cak'cas' k~gvinaskmCIvitnbCarasExrbIlannak'
nigkarrlaybeTsExrsBfenH .
( kkn dUec~HenAk~gkarkat'eTasExrkhm BIbTsmab'rgal EdlnwgeFI
eLIgnaeBlxagmuxenH semcsIhnuKWCaemdwknSy"agsMxan'CageKTSg
Gs' nGMeBIkidkmbqSgmnusCati, GMeBIkidkmsgam nigGMeBIsmab'
Catig . ebITg'mins&KcitedIrcUleTA[eKkat'eTasedayxng tamdUc
BHbnleT tulakartUvekaHehAsemcsIhnumuneKTSgGs' . swgg
eQaHGI VnCaeQaHem"A-esTug ? ) .
Caf~rnwgGgr yYnkumynisVnpl'eKOgsasavuF[BYkExrkhmxH
EtminVanKb'Kan'tamkartUvkarrbs'bnExrkhmesaHeLIy . enAeBl
EdlBYkExrkhmVnTTYlCMnYyBIcineb"kSglmKb'kmSgeK tamkarCYy
(21) BYkExrevotmijVnbegItKNbkneyaVyeQaH KNbkbCaCn manrUbng&
lCasJasMKal' nigdwknSedayNub-bUpan . ekayNub-bUpantUvKijsIhnusma b'
ecaleTA, ng-sYn (ekItenAKIrIvg, exttaEkv) VneLIgmkCMnYs rYccUlBrYmdCamYyExrkhm .
(22) sWg-g"ukmij minEmnCabnelaksWg-g"ukfaj'Tal'EtesaH G~kxH enAEtyl'cLM
erOgenH tamkareXasnarbs'yYnhaNUy EdlvaebICameFaVysMrab'Tak'TajBYkExr
kNal Exrekam [cUlbMerIclnayYnevotmij KWykbeTskmCa rYmCamYylav evotNameFC
I a shB&nNcin . edImIdwgKuNGacaremonsWg-g"ukmij EdlVnbMerI
beyaCny
_ Yn @VneVHrUbftGacaremonelIEtms
_ Mbuttmm
Yyerol nigelIVk'100
erolrbbehg-sMrinsB fenH .
-111-
eCamECgBIsemcsIhnuenAeb"kSgenaH BYkExrkhmeqgdac'xatniym
lTiem"A k*cab'belHykBYkExrevotmijbeNIr@ EdlBYkeKecaTfa kal
yYnxnExr .
TidPaBnkarBiXatbCaCnfITSgKY@enAPUmiPaKtrTisnigbUJTis
(kMBg'FM-kMBg'cam) KUredayelakGwug-bunhag ( elakGwug-bunhag
Vnpl'sMeNArUbKMnUrenHdl'xM kalenACMrMexA-GIudag q~S1980 )
-112-
TukPar:[rNsirrYbrYmCatikmCamgvij EtyYnkumynisenAEtkan'kab'
mUldanswkxH@enAk~gEdndIExrenAeLIy . EpnkarCMruHBYkExrevotmij nig
BYksIhnuniymk*Vncab'eFICabnsat'@ rhUtmkdl'Jk'kNalq~S1978
eTot dUcCakarcab'mUl-smti nigBYkJy&BTissmab'ecalenAfTI18
mifunaq~S1978CaedIm . enAeBlQ~HrbbsaFarNrdln'-nl'Pam b"ul-B
tk*k*kMeTckgT&BnigBYksIhnuenAtMbn'extkMBt nigextnanaxHeTot Edl
minVnbugxnCamunexcxIGs'Kansl' dUcCaecg-sayMubnCaedIm .l.
-114-
CMBUkTI6
lTplnEpnkarhU-CImij
munnwgQancUleTAdl'lTplCasUercrbs'emdwknShU-CImij Cabzm
xMsUmbriyayxH@GMBIC&yCMnHrbs'Exrkhm elIsaFarNrdln'-nl'enA
fTI17 emsa q~S1975 .
bB
u e htu nCy
& Cn
M HrbsE' xr khm
ng
i braCy
& rbsr' bbsaFarNrdE xr
b"ul-BtEtgEtGYtekgkagfa BYkvaVnvayQ~HckBtiGaemrikSgnigbri
varln'-nl' edaysarEtneyaVyd*PWsagrbs'GgkarnigkgT&Bbdab'Ga
vuFbCaCnkmCad*xSgkamhaGsar dUccMerogmYyrbs'vaecogfa neyaVyrYmpMGavuF besIremaHmutrbs'Ggkar.l.
tamBit C&yCMnHrbs'BYkExrkhm VnmkedaysarEtyYnnigcineb"kSgeTAvijeT ebIKanCMnYysmar:swksnwksnab'BIcinbCamanitu nigCMnY
yBIkgT&Bevotkug-evotNamxageCIg EdlvayExrsaFarNrdBIExemsa
1970 mkExmina1973 BmTSgsPashrdsMerc[bJb'ElgebIynehaHeb-52 eTATmak'Kab'EbkelIEdndIExreTot cab'BIq~S1973eTenaH bn
b"ul-Btcas'CarkmineXIjC&yCMnHfTI17emsa1975enaHTal'EtesaH.
EfmBIelIenHeTAeTot manktabIFM@VneFI[saFarNrdExrdYlrlMEdlxMsUmeFItaragebobeFobdUcteTA
Exrkhm
ExrsaFarNrd
1-KanxSgpk~g : b"ul-BtVneFI
1-manxSgpk~g: ecAhayextPaK
kareVssMGatsmab'BYkExrevot
ecIndUcCaesk-sMeGot CaBies
mijnigBYksIhnuniym .
snaykariyal&yTI2 KimeGgKUrunedt
Edlpl'cMNucexay
kumsaFarNrdnigkarsmat'n
btibtikarswkeTAExrkhm .
2-KanGMeBIBukrlYy: vin&yEdkEfb
2-BukrlYyelIsCMnan'sIhnu1Ca
KaneyaKyl' KanmenaseJt
10 nayTahanln'-nl'sg'vI-
na (KanebHdUg)
La manbBncugrab'sib
-115-
3-neyaVycitsasxSg
3-KanebIneyaVycitsas: na
yTahanbMerIxSg lk'f~SeBT
lk'Kab' .l.
-116-
Vnpl'karsmat'TSgGs'eTAyYnevotkug
-117-
embeyaKBIrnak'eTotk~gsalbLgenaHk*tUvcuHht-
ebkCnenaHk*
KaneKarBvin&ysalaTal'EtesaH ykkSePIgcUl
-118-
erOgBukrlYyEdleFI[BYksasacarcSminePcenaH KWkarkat'yk30%
elIVk'em"agrbs'KUm~ak'@ ebIBMudUec~aHeTBYkrtnaKarminBmeFIeLIy eKBna
Tuk[yUr edayykelsfa fvikaKan tUvcSbYnVMq~SteTAeTot . sUmCMrab
fa sasacarmFmsikabzmPUmimanVk'Ex8,500erol (kaleNaHmas
mYydMLwgf3,000erol) . ebIbegonenAbzmPUmi (f~ak'TI6eTATI3TMenIb)
tUvbegon18em"agk~gmYyGaTit ebIelIsBIenaHKWCaem"agbEnm EdltUv
TTYlkMrcMnYn160erolk~gmYyem"ag . ebIbegonenATutiyPUmi (f~ak'TI2dl'
f~ak'TIbJb') enaHtUvbegonEt16em"ageTk~g1GaTit elIsBIenaHKWem"agbEnmtUvVnkMr180erolk~gmYyem"ag . ebICasasacarTutiyPUmi (briJab&t) vij ( Vk'Ex10,000erol) enaHtUvVnkMrVk'em"agbEnmcMnYnEt7
em"agknHeTk~gmYyGaTit ebIelIsBIenHtUvbegonTeTedayKankMr . BYk
KUVk'Exgab'VnFUrFarmYykMrit k*edaysarEtVk'em"agbEnmenH ehIy
tUvBYkrtnaKarkat'yk30% TSgGyutiFm EdleFI[G~kxHmanKMnitkhm
eLIg . sasacarmFmsikabzmPUmim~ak'@tUvVnkMrVk'em"agenHcMnYn
BI3,000eTA5,000erolk~gmYyEx tambegonticecInem"ag . k~gkareFI
Vk'em"agenH BYkrtnaKareKtfCamYynayKNenyxagbuKliksika .
nayKNenyykmkBiPakaCamYynaykextxagmFmsika CamYycag
hagviTal&y .caghagviTal&yebIkbCMusMueyabl'PaKecInBIBYksasa
cark~gkartfenH . Vk'em"agenaHeKebIkmkKb'tambJItwmtUv Etk~gbJIggitvij nayKNenyxagbuKliksikakat'ykVk'30% bKl'eka
mtueTA[BYkrtnaKareKEckcayK~aeK . etIehtuGIVnCaeKtUveFIEbbenH
eJHenHCamuxgar CaParkicrbs'BYkeKesaHenaH ? . erOgenHehIyEdl
bNalCabuBehtuekAkhaymYyEdrcMeJHBYksasacar . bB&nrdVlEp~kBukrlYy rhUtcinpar BYkkUnecAcinenAVt'dMbgeKniyayfa eK
min[kUneTAKUVk'Exgab'eT eKsuxcitelIk[kUnb"UlIsVk'Ex2,000erolbesIrCag . ecAhayextVk'Ex7,000erol ehtuGIk*hWuharem"H
VnluymkBINa ? .
3- neyaVycitsasKanykmkebITal'EtesaH G~kEdleTAsika
viCaenHBIkUer"xagtg Kan'Etman@b"ueNaH . BYks~gkarneyaVyJk'Et
s&kilMGTIkug sUtTwsIbqSgkumynis[EtsisnigKUsab' EtnayTa
-119-
sMeGot ehIymanbsasnf
_ a payelakeFIsuTEtBImas Etras nigTa
hanelakGt'Vy ! .
etIehtuGIVnCaBYknayTahansaFarNrdCYyBYkExrkhm ? eJH
1- BYkeKnSK~aeCOtamBHraCbnlsIhnu EdlEskEkg@BIeb"kSgmk
fa [kUnecAnSK~art'cUlB vaykMcat'bnkt'ln'-nl' nigckBtiGaemrikSg
. ehtuenHehIyVnCaExrkhm GacbmUlkgT&BVny"agqab'rh&s eda
yVnraCbnlsIhnuCYyEskBIeb"kSgpg nigedayTunbCabiyPaBsIhnuenAxs' k~gsTab'citKMnitksikrExrsukEscMkarpg .
2- BYkeKenAEtmanCMenOfa ( rhUtsBfBYksIhnuniym k*enAEteCOd
Edl ) eTAfmux semcsIhnumuxCamkdwknSbeTsExrvijCaminxan . eh
tuenHehIy ebIbYkeKCYykgT&BsIhnuenAeBlenH ( 1970-75 ) eTAfmux
BYkeKcas'CaVnbuNs&kikan'EtFMeLIgEfmeTot enAeBlEdlsemcsI
hnuyagmkkan'kab'GMNac CabmuxrdExrvijenaH . k~gKMnityl'cLMEb
benHg eTIbbYkeKminykcitTukdak'sikaBIbnExrkhmdl'bnicesaH .
k~gCMenOrebobenH eTIbVnCaln'-NunVnbJnKab'kSePIgeTA[Exrkh
mEdr .
braC&ynrbbsaFarNrdExr KWmank*edaysarEtelakln'-nl'pa
l'Etmg EdlmanKMnitxI KWmYyminBmeFItamKMnitrbs'Tg'sirimt: Edl[
eFIKtsIhnu edImIkarJrkMu[sIhnurt'eTAcUlCamYyxSg ( bEhlCaln'nl'xacTiBlTwksmf EdlVKUykBHxan'raCkUr[pwkehIysffa
minkt'eFIKtsIhnueT eJHln'-nl'eCOelIGaKmGUmGamJksmfNa
s' ) . TI2-KWln'-nl'minBmdkBYksIhnuniym[Gs'esaH . EfmBIelI
enHeTot tSgBIln'-nl'kayCaBikarsab'deCIgmk ( xMtdr{bGMNact
eTAeTot ) ln'-nl'fIenHmindUcln'-nl'kalmunesaH . CaTahrN_ Kan'
EtbBnfIekgVnkUn k*GYtVb'eKg bkastamviT ekaHehAGu-savuFBI
lanbyuTkMBugxSgka mkVb'dMNwgcMkYtminsmehtuplenH . kalExr
khmvayP~MeBjxSgkaenaH ln'-nl'VneFIsImadMuf rYcehIy[ynehaH
ykeTAeVHTmak'CMuvijTIkugP~MeBj CasimakarJrkMu[BYkTmiLcUlmkk~g
kugVn . ln'nl'[KUesksJk's sayfg'yamKvasVcGgrnSmux
kgT&B cUleTAvayT&ByYneyokkug-eyokNamxageCIg nigExrkhm
.l. KWln'-nl'cat'TukBYkyYneyokkug-eyokNamxageCIg nigExrkh
mCaTmiL CaexacJybisac CastUvGrUbiy EdlKat'eCOfa tUvEtcuHcaj'
TiBlrbs'BuTmnCadac'xat (?!) .
-121-
bdivtn_Xatkr
fTI17 emsa 1975 CafmhaeCaKC&yrbs'bnExrkhmelIrbbsa
FarNrdExr nigckBtiGaemrikSg . b"ul-BtVnbJaPam[edjCens
bCaCnecjBIkugP~MeBj edayKankarGnueKaHesaHeLIy . bCaCnCag
bIlannak' (5) VntUvcakecjecalpHsMEbgTSgbgM Vk'EbkJt'Vs'
Em" kUnbIbBneTATIT@ edayxHenAkariyal&y enAsalaeron eTApar
eTAeBTsYrG~kCmW enApHbgbnmitPki. KUeBTEdlKan'EtsMuBnaeBl
emIlG~krbYs k*tUveyaFaVj'ecalPam . TahansaFarNrdEdlePc
edaHksNanecal tUvBYkeyaFaVj'sab'cgag@ecalenAelIpvf~l' .
G~kEdlsaklgBnaeBlEr"r" k*tUveyaFaVj'ecal Kb'Kab'EbkcUlk~
gpHsab'TSgKYsar . mnusENnNan'tan'tab'beCotK~aecjelIKb'pv
ecjBITIkugP~MeBj . ekg mnuscas'Cra G~kCmWtUvsab' ehIytUveVHbg'
saksBecalKaneBlevlanwgkb'[VnsYleLIy Kan'EtKbnwgkNat'sMBt'kenl kUnecAEm" k*eFIdMeNIrKaneKaledAteTAmuxeTot
eJHxacGaCaBiXatrbs'BYkExrkhm .
BukxMEbkBImayxM (6) Cab'CamYybnbusbnab'eQaHhiun-sIuFn nig
GamMuCabBn BmCamYybnsITI5 CasisviTal&y18mina eQaHhiun-can'
FI (7) eFIdMeNIrtampvkalf~l' EBkg ehIyeTArs'enAk~gsukkMeNIt
GamMuCakUnbsarsI ( bBnsIuFn ) enAextBEvg etIyxagekItTenemKg
k~gPUmiPaKbUJTis . dl'rdUvcUtkat'q~S1975 GgkarbUJVnCensbCa
CnfI [eTAenAetIyxaglicxHk~gextkMBg'cam . BukxMnigkUnTSgGs'K~a
bYnnak' k*tUvGgkardak'TisenHEdr ehIyVneTAenAk~gPUmitJMgsI
sgat'C&eya sukcMkarelI extkMBg'cam tMbn'5 PUmiPaKtrTis .
edayxHCatibUetGIun eJHrbbGaExrkhmvaminpl'GaharKb'Kan'dl'b
CaCneT BukxMehImkayCadMeedayKanf~SBaVl . BYkvaVndak'Tis
BukxM[CYybitsIeFIkEJglICamYykumtacas'@enAk~gPUmi .
bnsI
(5) bCaCnekIneLIgedaysarrt'eKcBIsgamextekAcUlmkkkkujk~gkugP~MeBj .
(6) BtmansIBIdMNwgCen srbs'BukxM KWmitEt-em"glIVnerobrab'Vb'xM . Et-em"g
lI CaGtitsasacarGkrsasExr-VrSgenAviTal¥t-y"g'Edr .
enAq~S1972
-122-
[BYkeyaFabUJdak'GavuFcuHcUlGgkarnwgGP&yeTas[
EtekayhUtGavuFGs'ehIy b"ul-BtbJa[dwkeyaFabUJTisTSgGs'xg'
bYnmWunnak' ykmkvayTmak'reNAenAtg'rkaekag exaGav mYk enAecalrat'
ray kinsyexacBYkeyaFabUJPayrhUtdl'etIymagxaglaeTr enHebI
tamesckIraykarNr_ bs'elakyU-sMbUr GtItnaykbuKlikmFmsikaku
gP~MeBj sBfrs'enAkugm"uger"Gal'beTskaNada .
mayxMvijVnCensecjeTAsukkMeNItenAekaHxac'kNal
-123-
xag
KWeFIedayrebob
-124-
-125-
-126-
mVnykBYknirtImkCMnYsKb'Ep~kk~gPUmiPaKJy&BTSgmUl . karsmab'
enaEtmanCabnhUrEhrKanQb'QreLIy ral'@f . k~gXMuvtKrmanemkg
pCaG~kecHEGbGbCamYyBYknirtI bwg[ykG~kenHykG~kenaH . ekayyY
ncUl emkgpk*tUvkgstaNXMuvtKrsMercykeTAVj'ecalenApvfI
CitGtItBMnUkdI Murette EdleKelIkBUneFICaExkvat'karJrkugVt'dMbg
CMnan'saFarNrdExr .
enAedImExF~ ekayBIdkhUt dav kSbit BUefABIbCaCnehIy BYkvaVn
dak'Epnkar[cakecjBIPUmi eTAeFIxmenAvalEsxagekItPUmivtKr ehIybgM
[cUtsUvTSgminTan'TMusYlbYlpgenaH y"agrYsran'bMput . BYkvahak'dUc
Cadwgfa T&ByYnbugebobvaycUlsukExrehIy . manBYknirtIecHEtmk
bnK~aKanQb' xHedjkbIeKaTSghgmkpg . BYkvaelIkxHVyrYmeTAdS
senAEsEdr . emkgeQaHpVnniyayedayKMramcg'sIusac' nwgt
ecokxMpal'fa BYkGardkaresssl' ! BYkErgcSemIlEtdl'cUtsUv
rYcnwgdwgK~aehIy ! . enAPUmisayeck vaVnehAbCaCnmkbCMu ehIy
BYkvaniyayfa GgkartUvkarkgT&BeTAvayyYn eJHyYncUlmkvaysuk
eyIgehIy ehtuenHebImanbgbn mitNaEdlCaGtItTahansaFarN
rdBIedImenaH sUmbgajxn Ggkarnwgcat'[CYykan'kSePIgeTAvayyYn .
G~kEdlxMlak'xnCayUrmkehIyk*Vb'vaGs' BYkvak*dwkCJntamreTHTSg
KY@CagBIrJn'nak' Vb'faeTAcUlCamYykgeyaFaeTAvayyYn . ecjputBI
PUmibEhl2Km BYkeyaFaExrkhmk*Vj'smab'BYkenaHTSgKYsarGs'
Kansl' .
enAcugExF~1978
bCaCnnSK~art'eTAPUmixag
mat'swg
-129-
-130-
-131-
yYnUbniykmk`gsm&y
ehgsMrin-h~unEsn
edImI[bCaCnKST yYnVnerobcMdak'ehg-sMrin, GtItExrevotmij
enACayEdnyYn-sayerog [eFICabFanrdTIgemag ehIyEbeQaHsuk
ExrCa kmCabCamanitu EtyYnkab'tYttarbbenHnigsgmExrdl'CMerA xSgCagsm&yeTOg-mijy"ag eCACagGaNaniKmVrSgeTAeTot . em
dwknShU-CImijVnsikaBIbraC&yPaBk~gkareFIevotNamUbniykmkmCamin
sMercCMnan'ktIExrGgmIu . eJHmkBIehtuGIeTIbyYnUbniykmenaHminsMer
c ? eJH
1- emdwknSyYnminVnsikaBIsgmExr[VneCACH . yYnXMykEt
escExrCab'k~gkNab'd eKk*manCMenOfa eKGacrMlaysukExr CaextyYn
CaBitVkd . yYnGackab'VnEtTIkug EttamCnbT PUmi XMu yYnminVnKit
KUresaH . enHehIyCacenaHptrbs'emT&BeTOg-mijy"ag k~gkareFIyYnUb
niykmkmCaTSgmUlminVnsMercenaH .
2- emyYnminsal'TwkcitbCarasExr. Exrsm¥aHeKsLaj'eKa
rBescNas' TukescCamas'elIsirisa Camas'EpndI . karEdlyYncab'
XMuescExr CakarmYybJak'fa yYnmanbMNgrMlayvgktExr ehIy
ykyYn[mkeFICaescelIrasExrvij . mYyvijeTot rasExrmincUlcit
[Catissasn_ mkeFIkarbgitbgMeKeT .
3- emdwknSyYnnigTahanyYnminecHPasaExr EdlCakarmYyBiVkk~g
karVs&yTak'Tg[yl'citExrpg nigCaBiessBiVkk~gkaresIubykka
rNs
_ mat'BIclnatsUExrpg .
4- yYnminsal'PUmisasTwkdIExr EdlCakarBiVkk~gkartYtta .
5- karykBuTsasnamhayanmkbgM[ExrTSgbeTsBmTTYl nig
eFIkareKarBBHsgyYnEdleskexaGavpyBIsg'cIBr rMlayvtGaram
BHviharExr rYcsg'viharEbbyYn bgM[sIExreskGavbMBg'EvgrebobyYn
[mnIExreronPasayYn CakarmYybqSgnwgTMenomTMlab'rbs'Exr EdlV
nGnuvtrab'Jn'q~SmkehIy .
6- karEdlyYnebIGMeBIkaceXareXAmkelIrasExr bgajExr[emIl
eXIjfayYnmanbMNgrMlayCatiExrbeTsExrCaBitVkdNas' .
7- EpnkaryYnEdlbugdkecAhayextExrehIyykyYnmkCMnYnvij
enaH VneFI[ecAhayextExrrYbrYmdCamYybCarasvaykMcat'yYnvij .
buBehtuTSg7bkarenHehIyEdleFI[ExrecHrYbrYmK~a ekakeLIgbgCa
-132-
kumCas&KbkBYkbHeVrTUTSgbeTsExr bqSgtTl'nwgstUvbreTs
Edlcg'rMlaysasnE_ xr rMlaybeTsExr . karsnt'K~aKb'embH eFIkar
eVssMGatyYnTSgTahanTSgsIuvil kMLg8fTUTSgbeTsExr eFI[em
T&ByYneTOg-mijy"agminGacTb'Tl'VneLIy ehIyeTaHbICaeTOg-mij
y"agVnbrEpnkarbugeVkrasExr edayBmykvgktExrGgmIumk
[esayraCvijenaH k*vaCakarhYseBleTAehIyEdr eJHrasExrElg
eCOElgTukcityYnfamancitesaHtg' mineVkVs'eTot dUcsuPasitExr
EtgrMlwkVb'kUnecAfa esomminecalkn yYnminecalBut . EfmBI
elIenHeTAeTotenaH BwtikarN_ kMBb'EtGug k*eTIbEtnwgkngeTAfI@ Cag
10q~Sb"ueNaH EdlkaleNaHyYnVneFIkarsmab'ExredayPaBsahavB
phYsehtueBkk~gkardanCIkEBk vijet . BwtikarNk
_ MBb'EtGugenH
dUntaEm"Exr elIkElgEtescExrmYyecj EtgelIkykmktMNalVb'
kUnecA[cgcS sal'BIcitKMnityYn bMNgrbs'yYn . eTaHbICaemdwknSExr
mYykab'tUcsLaj'yYnk*eday EtrasExrsTab'ekamminsLaj' min
cUlcityYnesaHeLIy eJHyYnCaCatisasnm
_ anButtt klickluc
Nas' EtExrminEmnmanKMnitbkan'BUCsasn_ Racialist rebobdUck~gsgm
GaemrikSgsm&ymun EdlesrbreTsxHVnsresrenaHeT .
ehtudUec~HehIy edImIkesabelbbeTsExr k~gdMeNIreqaHmkTis
xaglicelIkTI2eTotenaH hU-CImijVnerobEpnkarvay"aglitln' BmTSg
sikasavCavBIbuBehtunbraC&yrbs'dUntava EdleFIevotNamUbniykm
kmCaminVnsMercenaH .
EpnkarfIrbs'hU-CImijKW
1- erobcMsgmExr[pyxussLHBIsgmb"ul-Bt .
2- eFI[ExrsLaj'yYn EkEbbvtisas fayYnCamitmkCYyExr .
3- Bgk'[Exrqtvegg BukrlYy rSErk sIjI bJlsIyYn[mkeFICa
bBncugBYkemdwknSFM@ nigBYkGaCaFrExrehg-sMrin .
4- ykkumExrevotmijmkdwknSsukExr .
5- ebIviFankarBnaeBl edImIerobcMpk~g nig[ExrePcenOyNay
pS[rasExrGacrs'enAekamkartYttarbs'yYn [mtiBiPBelakBmTTY
lsal'rbbGay"gehgsMrin-hunEsn BmTTYldwg Status quo k~gsa
nPaBsukExrsBf fayYnCamas'nkmCa .
6- ykniKmyYnmktSgenAelITwkdIExr[kan'EtecIn edImItamBinits
kmPaBExr bgat'BUCExryYn[mankUnkat'yYnExrkan'EtecIn . enHKWCaEpn
karrMlayCatiExrk~gry:eBlEvgmYy EdlyYnVnFab'eFImkVneCaKC&y
rYcehIyenAbeTscam nigfI@k~gcugstvtTI19nigedImstvtTI20enH
enAkmCaekam .
-133-
-134-
(15) sUmGanCMBUkTI1 .
-135-
-136-
semcsIhnuCabFanclnaExrcMruH
enAq~S1969 eBlExresrI205nak'cuHcUl EdlkalenaHsIhnuVnGan
GtbTExresrI EcgBIeKaHf~ak'neyaVyxusrbs'Tg' semcVndwgrYcehI
y edaykMhwgcg'sgswkBYkln'-nl', sirimt: sIhnuVncUlrYmdCamYy
yYnkumynisnigExrkhm . [T&ByYnhU-CImijvaybeTsExr smab'
Exr .
k~gesovePA Sihanouk's Sideshow tg'TMB&r155 sIhnuVnsarPaB
Vb'G~kniBnfa I have had to take a sedative in order to sleep .
Princess Monique guards her husband's supply of barbiturates, just as
she did during the years they were help captive by the Khmer Rouge. He
wanted to commit suicide, but she refused to give him the potion. He,
too, tells me ( the author ), I owe my life and sanity to my wife .
ehtuGIVnCasemcsIhnucg'eFIGtXat? eJHGs'sgwm edaysar
manvibdisarI ? .
k~gsMenr sgamnigesckIsgwm ( War and Hope ) k*semcsIh
nuVnsarPaBBI buBehtuGIVnCaTg'eTACYyyYnevotNamxageCIg Edr
Et Kan'EtCaelsEdlTg'ykmksresrsMrab'karJrmuxmat ' ( Sauver sa
face ) b"ueNaH . karsMxan'KWTg'VnsarPaBfa sIhnuVnCYyyYnKb'Eb
bKb'y"agEmn .
enAKb'sunrkfa enAKb'TIkEngEdlTg'yageTA semcsIhnuenAEt
minTTYlfa neyaVyrbs'Tg'xus k*ExrTSgbIlannak'sab'KWmanTg'
CaG~kcUlrYmCamYyBYkXatkrExrkhmeT . Tg'enAEtCMTaleCrfa mk
EtBIBYkGasaFarNrd Galn'-nl', sirimt: bnkt'eFIrdbharTmak'Tg'BI
tMENgbmuxrd eTIbVnCasukeTACay"agenH .
k~gnamCabFanclnatsUcMruH semcsIhnuenAEteFIneyaVyekam
TUrbJarbs'emdwknSyYn . Tg'laElg ElglaCaecIndg . tfVk'Ex
CamYyyYn k~geBlyYnCamYyehg-sMrin ebImeFaVylgTak'yksemc ehIysemcvijgakmkbrihar pl'karTn'exaypk~gclnatsUExr
eTAemdwknSyYnGs'rlIg .
sBfenHeTot ( ExF~1990 ) semcsIhnukMBugEtedIrtYftkunenAkUer"
xageCIg edImIykeTAbJSg[rasExremIl k~geKalbMNglagkMhus
lagVtdTg'[CHQamrasExr EdlTg'kalenaH CabFanrdaPiVl
rYbrYmCatikmCa eFIshkarrYmdCamYyemdwknSyYnpg CamYybnExrkhm
pg nigdUckalmundEdl
-137-
rbs'Tg'eLIgvij .
etItMNeTAfmux semcsIhnunwgdUrriyabf suxciteFIBlikmxH edImIesacsg'muxmat'rbs'Tg'k~gbvtisasskl CaBiessk~gbvtisasExreT ?
skmPaBrbs'Tg'CamYyG~km~ag BmTSgbut sBfenHCakarbJak'
Vb'eyIgCaExrTSgGs'K~arYcesceTAehIy ! .
-138-
eKaledAnigbMNgExrkhmnaGnaKt
TSgmtisklelak CaBiessmtirasExr mineCOfa ExrkhmEkEb
citKMnit lHbg'TwsIem"AniymeqghYsehtu ( Radical Maoism ) brcritsa
havElgkab'smab'Exr nigminmkdeNImGMNaceTot . cMNucenHehIy
EdlemdwknSevotNamyl'cas' ehIyykmkeFICaelsk~gkarkan'kab'
sukExrTSgmUledaysMGagfa karJrrasExr[rYcBIBYkXatkrb"ul-Bt .
bnExrkhmenAEtmanCMenOfa bdivtnm
_ haelatepaHmhaGsar
nig bdivtnv_ bFm d*lIlarevIrvaytamcMkYtm"arsIus-em"AniymsIvaenaH
CitVnsMercdl'eKaledAeTAehIy ebIkMuEtevotNamcUlmkQanJnedj
BYkvaecjBIGMNacenaH .
BYknisitExrEdlviltLb'cUlsukvijekayf17emsa1975 xg'
bIJn'nak' G~kEdlenAsl'rs'BIsab'edays~adb"ul-Bt valt'dMmanCag
bIrynak' . k~gcMeNamBYkEdlenAsl'CIvitenH manxHenAEteCOdUcbnb"ul
-BtEdr . xHVnvileTACYbEm"enAextkMBg'cam ehIyxMGYtfa ExreyIg
enAEtbniceTotmanVyhUbbIdgnigmanbEgmpg EttUvbgbnVnham
[bwTmat'Qb'niyayteTAeTot ebIBMuenaHeTnwgtUvbCarasExrGUskCamin
xan .
k~gBiFICb'elogmYyenAjvy"kk~gq~S1982 EdlmansemcsIhnunig
G~km~agsIhnuVncat'EcgeLIgenaH ePvsMxan'elIkElgEtG~kkarTUtbreT
secj KWmanemdwknSExrkhmFMVncUlrYm manexov-sMpnCaedIm . exov
sMpnVneqIytbnwgsMnYr etIelakVnsmab'bCarasb"unannak' ? mY
ylan'nak' ? BIrlannak' ? faCa JkPUtPrrbs'BYkckBti, ckBtievo
tNamQanJnVnmksmab'rasExrTSgenaH .
b"ul-BtEtgEtebIkvKGb'rMeronsUttMrg'eKalCMhrneyaVyvaBMuEdl
elaHxaneLIy CaBiesskarGb'rMBYkKNdwknSFM@ BYkemkgeyaFaCaedIm .
karebIkvKeronsUtmYyenAtMbn'87k~gexttat (sukf) CitCMrMExrkhm
EkrTl'EdnExrenaHmanTSgBYkemdwknSnEdndIBiXat ( The Killing Fields
) VncUlrYmpgKW sun-esn, nYn-Ca, exov-sMpn, eGog-sarI, tam"uk . CMrM
enHCamUldaneyaFaFMrbs'Exrkhm EdlmancMnYnBI35Jn'eTAbYnmWunnak'
. enAtMbn'87 b"ul-BtVnerobcMyuTviFIcas'dEdl edImIkab'ykCnbTExr
( kan'kab'k~geBlyb' fbgb'xn ) eLamhuB&TTIkugP~MeBjBukrlYynigrd
Vl (ehg-sMrin) Vk'Ebk .
BYkExrkhmminebIyuTsasvaysgb'cUlTIkugP~MeBj dUckalq~S
1975eToteT EtBYkvaepkpleTAtamneyaVynkarTUtGnrCati nigkarcr
-139-
enAk~gf~ak'vKeronsUtenH b"ul-BtVnefaleTasBYkP~ak'garevotNa
m (kalyYnxnExr) faVneFIviTgnadl'bdivtn_ CaPaKecInk~gkarsmab'
rgal . b"ul-BtVnsarPaBfa karEdlGgkarbJa[smab'BYkG~kneyaVy nigembJakarkgT&BsaFarNrdExrk~gq~S1975enaH eJHBYk
eKbLak'eCaKCSedayKMnitckBti , ehIyb"ul-BtVnrMlwkBIemdwknSExr
khmekg@ EdlVnGnuvtTwsIbdivtnd
_ ac'xateBk nigBmanQb'[eFIkM
husdEdlenaHeTot .
enAeBlbJb'bwTvKeronsUtenaH b"ul-BtVnEfgsunkfaEdleFI[BY
ksisKN bJakar vresna sk'TwkEP~knigsMEdgkarebCacittsUbyuTrhUtdMNk'Qamcugekaybgs' dUcG~kniBnVnelIksMdIenaHmksresrtg'TMB&r200fa xMmanesckIesaksayNas' edaysmmitTSg
Gs'minTan'yl'[Vndl'CMerA . xMesaksayNas'EdlkumtsUdTeTo
tnwgkan'EtmankmSg . eTaHbIxMkan'Etcas' nigtUvcUlnivtnk
_ *eday k*xMtUv
EtxMbwg[Gs'smtPaBedImIksagsmmit . kMuemIlgayxnfa smmit
eTAminrYc EttUvbugby&t~CaniccMeJHPaBetaHetIyniglak'karCanic .
etIkumEdltSgxnCaExresrIkar sLaj'esrIPaB yutiFmenaHman
karebCatSgcit[VnmYyPaKnkumXatkrenHeT ? .
tamsMdIhYt-GUnehg enAkecH sBfrs'enArdkalIh&rnij"aVnniya
yfa eQaHqn (tayk), enAkMBg'camsm&yyYnyksukExr VntUv
eKecaTbwgyYnfaCaExrkhm . Kat'kMBugEtedkGgwgekampH sab'Etma
nBYkTahanyYnmYykumcuHBIrfynedIrsMedAmkrkKat'@eXIjdUec~aHk*nwkfa
yYncas'Camkrkcab'Kat'Caminxan k*kMesokxneKceTAekaypH Tahan
yYnk*edjcab'beNay . eQaHqntaykVnrt'cUlBeTArs'enACamYyBYkExrkhm ehIyVneFICaembJakarkgvresna . eKehAfa taqn
(taCavN:k~gCYrExrkhm) . hYt-GUnehgVnrMlwksMdItaqnfa rbb
enHenaEtkab'smab'dEdl KWKanEkEbTal'EtesaH eJHTwsIkhmdac'
xatVnEcgfa tUvEtsmab'edImI[mnusxac nigeKarBtamTisedArbs'Ggkarkumynis nigedImI[Vnkan'GMNacteTAfmuxeTot .
ebImandMeNaHsaysniPaBrYcenAsukExr EtKankarcat'Ecgkat'eTa
sbnExrkhmeTenaH k~gry:eBlEvgnaGnaKt k~geBlEdlBYkGaCaFr
Exrm~ak'@xMbUm xMBukrlYysg'edImenaH bnExrkhmk*nwgbmUlVnnUvkar
KSTBIbCarasExrmkvij ehIykesabykGMNacmkvijeTotCaminxan
Etk~gnamExrsImYyepgeTot minEmnk~gnam Exrkhm dEdlenHeT.
-141-
CMBUkTI7
- eyabl' eyIgm~ak'@ TSgesrbreTs bswmbeTs BmTSgbCarasExrTSgG
s'K~aVnemIleXIj nigecaTeTAelIEtkumExrkhmbnb"ul-Bt, eGogsarI, exov-sMpn, nYn-CaEtb"ueNaH . BitEmnehIyfa bnb"ul-BtCaCnd
dl'kid VtdbLak'QamrasExrbIlannak' EtvamanktaGafkMVMgmYycMnYnFM
-142-
eBlVneTAeronenAsukVrSg b"ul-Btk*cUlcitsLaj'gb'gl'nwg
TwsIkumynis ehIyVncUlrYmCamYybkkumynishU-CImijtSgBIq~S19
49enaHmk . eBlCnenHVnviltLb'mksukExrvijnaedImq~S1953 enaH
k*enAEtbnkarTak'TgCamYybkkumynisyYndEdl edayVneTAcUlrYm
k~gmUldantMbn'kMBt tac tYttadwknSedayGacaremon sWg-g"ukmij KW
enAcugsgamNcinelIkTI1 EdlCitEtnwgcb'eTAehIyenaH . tSgBIeka
ykarsMercrbs'sni~siThWENvq~S1954mk edaymanemdwknShaNUy
CYycat'EcgsMrYl[ b"ul-BtVneFIdMeNIreTAsukcineb"kSgtamry:y
ynehaHhaNUyy"agsat'@CaecIndg . tSgEtBIVnCYbsnnaCamYyem"AesTugmk CnenHmankarekatsresIrnUvTwsIrevIrvayrbs'elakbFanem"A
d*mhimarbs'cinCaxSg CaBiessTwsIEcgBImhaelatepaH-mhaGsar
nigTwsIEcgBI kareFIbdivtnv_ bFmrMlaysgmcas'skiPUmi ecal . Cn
enHk*cab'manmhicitaelaPln'nigmanbMNgtSgxn[kayeTACaemdwknS
Exrd*mhaPWsagmhaGsarm~ak'k~gkartsUvN: ksagrbbkumynisk~g
sukExr [VndUcCaeLnIn em"A-esTug k*hU-CImij[Tal'EtVn . eh
tuenHehIyeTIbCnenHVnGb'rMxneK[manebHdUgf citrwgdUcEdk sahav
dUcxatUvrbYs cMeJHGIEdlmkBaMg mkrarSgnUveKalbMNgd*FMeFgrbs'eK
enaH CnenHtUvEtkMeTcecalTSgGs' . edaysarcitman:brpac'Ebby"ag
enHehIy CnenHk*VnkaymkCamnusKanmenaseJtna CaBiessrvagbI
bBn EdleFI[G~kKUexov-b"uNarIkayCaqtvk'k~gq~S1978 ehIyb"ul-Bt
k*ykbBnmYyeToteTA .
edImIeFIsgm[VneCOnelOnkayCasgmniymBitVkdenaH eKtUv
EteFIbdivtmYy[xSgka eJlKWtUvEtkMeTc[Gs'BYkskiPUmi vN:G~kdwknS
CMnan'rbbcas' G~kTIkug nayTun CaBiesstUvsmab'G~kecHdwgecalmun[
Gs'sin eJHtam{vaTrbs'em"A-esTugfa ebITukBYkGs'enH[enArs' BYk
enHEdlecHBicarNarkehtuplecIn nigbegIt[manKMnit esIerIniym
bqSgtbCamYyKMnitsgmniymkumynisvijCaminxan . KwHvbFmCMenOsasna sil:k~grbbcas' k*tUvEtbMpajecalTSgGs'Edr ebIBMuenaHeT
kareFIbdivtnQ
_
anepaHeTArksgmniymBitVkdenaH nwgminVnsMerceCa
KC&ydl'eKaledAesaHeLIy . enHehIyCaCMenOpab'muxrbs'bnb"ul-Bt
ehIyCabMNgrbs'emdwknScinEdr k~gkaryksukExreFIkarBiesaFn_
-143-
nUv
TwsIrbs'elakbFanem"Ad*mhimarbs'eK faetITwsIenaHGacTTYleCaKC&y
eT ? .
cMENkemdwknSyYnvij Vnyl'nigdwgBIKMnitrevIrvayrbs'elakbFanem"Ad*mhimacas'las'Nas' nigdwgGMBIeKalbMNgrbs'cinbugyk
evotNamdUcCacinVnrMlayykbeTsTIebk~gq~S1959Edr eJHyYnFab'
VnPkemeronCUrct'ekamkartYttarbs'GFiraCcinGs'db'mYystvtmk
ehIy . emdwknSyYnVnsab'KMnitemdwknScincas'Nas' . KMnitem"AvasIu
K~a tUvsbK~anwgeKalbMNgrbs'yYn EdleKagyksukExr[Vnk~g
GnaKt edImI[bCarasyYnCaghuksiblannak'Gacrs'VnsYl .
eKagkarNT
_ I1EdlyYnxageCIgVnGnuvtKW ykBYkExrevotmijmk
dak'[dwknSbeTsExrVMgmuxGnrCatimYyry:s
sin rYcehIyswmeFIevotNa
mUbniykmsnwm@ edImITajyksukExreFICardmYyk~gshB&nNcin
EdlmanyYnCaemdwknS . EteKagkarNe_ nHVntUvb"ul-BtdwgCamun ehI
ykMeTcecaltSgBIq~S1972 KWtSgBIeBlsaLt-srVnbMBulsmab'sWg
g"ukmijem"H . karkMeTcEpnkaryYnenH VneFICabnbnab'mkeTotrhUtdl'
q~S1978 dUcCakarcab'smab'BYkJy&BTiskummUl-smti enAfTI18mifu
na1978CaedIm .
EpnkarTI1VnxUcGasarbg'Gs'ehIy edaysars~adb"ul-Bt . ehtu
enHemdwknSyYnrg'cSemIlEpnkarTI2 EdlyYnVneFIsmbeTAnwg TwsI
em"A KWbMpusbMpulpk~gs~ldwknSExrkhm eFI[b"ul-Btqtvk'vIsmab'
ElgsMcd sUmIEtsg&yk*tUvEtykeTAsmab'ecalEdr nigrYmsmab'
TSgExr17emsa [putBUCBYksMNl'sgmcas'Etmgk~grvagq~S1977 .
b"ul-Btk*Fak'cUleTAk~gGnak'TI2rbs'emdwknSyYn EdledkriHKitEtmeFa
VyylsukExrtSgBIsm&ysIhnumkem"H .
edayeXIjExrgakeTArkcin, stUvyYn, y"agbrpac' emdwknSyYnk*Tak'
TgrusIrkCMnYyy"agsnwksnab'mkvayExrb"ul-Bt [ExrBmcUlrYmeFICa
shB&n tamKMnitbkGnrCati (sbtamKMnityYn) Edl[yYnbegItclna
kumynisNcineLIgenAq~S1930 nakughugkug . kalenaHenAminTan'
manExrniglavCasmaCikbkrbs'kumynisNcinenAeLIyeT .
karlagsMGatCMrHsgmaedayGnuvtviFIsmab'rgalbCarasExr tam
TwsIrevIrvayrbs'elakbFanem"Ad*mhimaenaH KWb"ul-BtVnedIrcUleTAk~g
-144-
Gnak'TI2rbs'emdwknSyYn Edlrg'cS{kaslenHCayUrmkehIy . sb
eBlnwgesckIGMJvnavrbs'elakBwTisPaGaemrikSg George McGovern
VnsMu[Kb'beTsTSgGs' (q~S1978) EdlsLaj'esrIPaBnigyutiFm
[bJnkgT&BeTAvayrMlMrdaPiVlExrkhmenaH emdwknSyYnk*ykels
enHgelIkT&BKKwkKeKg vaylukcUlsukExr edayebIrfekaHVj'min
eqHrbs'rusInSmux edaypayVb'BiPBelakTSgmUlfa evotNamcUl
mkrMedaHbCaCnExrBIsannrkelakiynrbbkab'smab'sasn
_ g Gnuvt
edaybnb"ul-Bt .
etIevotNamVnCYyrMedaHExrBIkumXatkrb"ul-BtEmn ?
emdwknSyYnqatNas'k~gkarpBpayVb'BiPBelakenH edImIlak'
VMgnUvEpnkarkidnigKMnitGakk'rbs'yYnk~gkarelbbeTsExr rYmbJ
leFIshB&nNcin tambNSrbs'hU-CImij . emdwknSyYnebIviFIrarSgCa
nicnUvKb'sni~siTGnrCatinana EdlelIkeLIgnUvkarEsgrksniPaBdl'
beTsExrnigbCarasExr nigebIviFIBnaeBl[EvgGnay edImIerobcMCa
beNIr nUvEpnkar evotNamUbniykm rhUtmtiBiPBelaknigrasExrTSg
Gs' suxcitTTYlyknUvsPaBEbbsBf nkarQanJnrbs'evotNam
Status quo edayebIPasaneyaVybeNIr@fa neyaVyrbs'beTs
NcinTSgbICaedIm KWk~geKaledAeFIshB&nNcinenaHEtmg .
b"ul-BtnigbkBYk ( eGog-sarI, tam"uk, nYn-Ca, sun-esn ) CaG~kd
dl' eTaHCamincMeJHk*eday ( Indirectly ), emdwknSevotNamCaG~keKag
KMniterobcMEpnkar xIdExredImIsmab'bMputBUCsasnE_ xr Etmg .
b"ul-BtnigbkBYk ( eGog-sarI, tam"uk, nYn-Ca, sun-esn ) CaG~kd
dl' eTaHCamincMeJHk*eday ( Indirectly ), emdwknSevotNamCaG~keKag
KMniterobcMEpnkar xIdExredImIsmab'bMputBUCsasnE_ xr Etmg . KMnitkar
Gnuvtns
_ mab'rgalrbs'bnb"ul-Bt dUcCaVnTTYlnUvbB&nTUrbJa ( Remote control's system ) BIemdwknSkughaNUyGIcwg . ebIyYnmkCYyExr
ehtuGIk*cSVc'rg'cSrhUtb"ul-BtGnuvtEpnkarsmab'rgalrasExrrMlay
sgmExrexcxI eTIbCaVneFICamkCYyrMlaybEnmkMu[sl'daneTot ?
semcsIhnuCaG~krujbCarasExrtSgGs'eTAcUlk~greNAmrN:rb
s'b"ul-Bt edayEskbMBgGMJvnavBIkugeb"kSg mk[kUnecATSgGs'rbs'nSK~art'cUlB vaykMcat'ckBtiGaemrikSgnigbrivarkt'ln'-nl', siri-
-145-
-146-
enHCaviFIrMlayCatiExredayebIry:eBlEvg ehIyEdlyYnVnykmkebI
VnsMerceCaKC&yrYcehIyenAcMV" nigfI@enHenAkmCaekam .
EpnkaryYnUbniykmenHGacsMerceTAVn Gas&yeTAelIsankarN_
vivtin_ nbvtisasBiPBelakpg EtCaBiessenaHGas&yeTAelIsartIb
CarasExrKb'@rUbEtmg . etIExrTSgGs'suxcit[beTsExrkayeTACa
sukyYneT ? .
yYnKanbMNgTal'EtesaHk~gkarcakecjBIbeTsExredaysYl@
KankarKabsgt'BIGnrCati KankartsUy"agbrpac'rbs'Exrk~gkarvaybeNjyYn[ecjBIEdndIExrenaHeT . emdwknSExrKb'nin~akarVnyl'rYc
Gs'ehIyBIBiesaFnn
_ eyaVyxus xHkarBicarNarbs'eK k~gGtitkal
kngmkfI@enH .
etIpvNaEdlGacesacsg'nUvkarKg'vg'nbCaCatiExr GriyFm vb
FmExr sil:nigbeTsExrVn ?
pvsMrab'Exrrs'manEtmYyKt' KWkarrYbrYmK~aCaFgmYy nigkarlHbg'Bli
kmrbs'emExrKb'@rUb sMrab'beTsnigrasExrBit@ EttUvebIrUbmnNa
mYyedImIsMercnUveKalkarenH ?
etIExrkhmGacpas'brcritkacsahaveXareXA lHbg'KMnitem"Aniym
revIrvay Qb'smab'ExrteTAeToteT ?
EbrmkkumExresrIEdltSgxnfa sLaj'esrIPaB yutiFmenaHvij Ka
nbnat'neyaVycas'las' kgT&BTSgemTSgkUnKanvin&y eQaHVk'Ebk
K~a bBwtGMeBIBukrlYy rMelaPsiTimnus etIBYkeKkMBugedIreTArkGI[Bit
Vkd ? mYyBYkeKnSK~aerobcMBgIkrbbraCaniymeLIgvijeTot ?
BYkbnExrkhmVnykTwsIkumynisem"AniymmkeFICatmKti py
eTAvijBYkemdwknSevotNamykTwsIkumynis Kan'EtCameFaVyedImI
bgYbbgYmevotNamxageCIgnigxagtg nigedImIBgIkTwkdI begItCa
mhaNackyYnNcinmYy .
dUcGtbTrbs'elak Roger Normand VnbJak'BIbMNgnigyuTviFIrbs'BYkExrkhmsab' BYkvaenAEtVf~adeNImGMNacmkvijdEdl EtenA
eBlenHExrkhmminTan'CaeKaHf~ak'dl'kmCaeT k~gry :eevlaxIxagmux
enH .
-147-
-148-
nSExrenAEtmanKMnitepkplelIGnrCati100PaKry edayElgKitCYy
xngesaHEtmg eKKitEtBIeFIy"agNakesabGMNac[Vn . enHehIy
CacMNucexayrbs'emdwknSExr EdlkayeTACabMerIneyaVyxSgCatiExr
eTAvij .
semcsIhnuminVneVHbg'ecalBYkExrkhmesaHeLIy eJHTg'
yl'eXIjfa manEteyaFaExrkhmeT
eTIbmanlTPaBGacvaykMcat'kg
T&ByYnQanJnecjBIsukExrVn . bnExrkhmhun-Esn/ehg-sM
rinvij enAEttUvkarkgT&ByYn[tSgenAk~gsukExrdEdl edImIkarJrrbb
Gay"genH[rs'enA edayBm[yYnbmUlykePaKsmtiExr sUv tI eQI
tgral'f .
eTaHCaxMbdiesFfa minbMerIyYn k*eday Etkarkab'smab'rgalbCarasExrCagbIlannak'enaH etIbnb"ul-BtVneFIkar[nrNa ?
eTaHCaxMbdiesF minbMerIyYn k*eday EtkarGnuJat[kgT&ByYn
mktSgenAelIEdndIExr karCYypl'Ggr CYydwknSsasavuFeTA[kgT&Bevo
tkug-evotNamxageCIg karCYyCJnT&ByYnEdlcuHkV"l'enAkMBg'EpkMBg'esam eTAdak'enACayEdnExr-yYn etIenHCakarCYybeJssgamenA
kmCaedImIkmCaekaHsniPaB enAsm&ysemcsIhnuenaH ?
eTaHCaxMbdiesFga minkJHyYn minGay"gyYn k*eday EtkarcuH
htelxa[T&ByYnenAelITwkdIExr25q~S cuHhtelxaelIsnisJakat'bnyBMEdnpl'dIeTAyYn tSgBIBMrYmbIbeTsrhUtdl'mat'smuT kareFItam
nUvKb'meFaVyrbs'yYn edImIBnaeBlkMu[mansniPaBenAkmCa etITSg
Gs'enHminEmnCaGMeBIrbs'escsamlraCehg-sMrin/hun-Esn kMBugbMerI
yYn CaGay"gyYneT ?
eTaCaxMEskbMBgfa sb'GaecaryYnQanJny"agNak*eday Et
karxMbkab'bcak'K~agpk~geJHEtluykak' GMNacenaH etIBYkkumExr
esrI EdlfasLaj'esrIPaBenaH kMBugEteFIkarbMerInrNa ? nrNacMeNj ? ExrcMeNj k*yYncMeNj ?
k~gsgamNucinTSgbIelIk beTsEdlcUlrYmk~gsgamenH KancM
eNjbnicesaH evotNamvijcMeNjkb'ekagTSgbIelIk ykVnTSg
beTslav VnTSgbeTsExrEfmeTot .
karGkuslmYyeTotKWExrKanemdwknS EdlKitCatiKitrasesaH manEtem
ekabGMNacpac'kar .
-149-