| JAKOBA ERREKONDO |

mandio@zerain.com

LANDAREAK - ERDIKO KAIERA

Zuraidetik Txinara
JEAN BAPTISTE DUHALDE
Xilhar Zuraiden jaio zen,
1854ko ekainean, eta handik hirurogeita hamalaugarren ekainean hil zen,
Ezpeletan. Pilotaria zen.
Eta ez nolanahikoa. Ekainean hil, eta abuztuan,
Ezpeletako plazan, haren
irudia brontzez azaltzen
duen eskultura landatu
zuten, Pablo Tillacek
egina. Nazioartean ere
ezaguna zen, Buenos Ezkerrean, Jean Baptiste Duhaldek (1674-1743) idatzitako Description de la Chine et de la
Aires aldean galdetu! Tartarie chinoise liburuaren ingelesezko edizioa. Eskuinean, Duhaldea generoko ale bat.
Haren joko finak makina
bat hamaiketakotako berriketal- informazioa bere eskuetatik igaro- inondik ere, Txinan sekula izan ez
diak osatu zituen. Joko garbian eta tzen zen. Ikaragarrizko hautsak zelako jokoaren berririk gabe,
errebotean aritzen zen. Joko garbi harrotu zituen liburuak, eta Txina- honela idatzi zuen: Uhaldeko
motxean agian ez, baina errebo- rekiko grina puztu zuen. Voltairek, seme zen Duhalde handia, Xinan
tean haren pilotak ezagutuko 1751n idatzi zuen Luis XIV.a erre- arimaketan karrat ibilia. Aipamena
zituen, bai, plazetako platanoak gearen mendeko idazleen katalo- utzi du mende orotako.... Jean
(Platanus x hispanica).
goan, honela loriatu zuen: Paris- Baptiste hau hil eta mende betera,
Jean Baptiste Duhalde Azkai- tik bertatik, txinatarrak ezagutu ere artean, bere sona ur gaineko bitsenen jaio zen, 1674ko otsailaren egin gabe, bere lagunen idazkieta- tan zebilen. 1836an Augustin Pyralehenean, eta Paris handian hil, tik abiatuta munduan eman den me de Candolle botanikari handiak
1743ko abuztuaren hemezortzian. Txinaren deskribapen zabalena eta Txinan topatutako landare ezezaJesuita zen. Lau liburukiz osatuta- onena idatzi du. Hainbesteraino- gun bati Duhaldea chinensis izena
ko liburu sonatu bat idatzi zuen ko fama hartu zuen, ze paristarrek jarri zion, haren oroigarri. Harrez1735ean, Description de la Chine et de han jaioa dela baitiote. Jean Elizal- kero, Asia aldeko lanla Tartarie chinoise. Sekula izan gabea de Zerbitzari euskaltzainak, 1928- dare genero oso batek
zen Txinan, baina lagundiaren 1957 artean idatzitako Azkaine gure Duhaldea izen euskalaldizkari baten arduraduna izanik, sorterria zorionekoan, Jean Baptiste duna du. n
hango jesulagunek bidaltzen zuten Uhaldeko semea zela dakar, baina,

Irakurleak galdezka
Kaixo Jakoba. Astebetean lorontzi batean daukadan aloe veraren hostoak zuri
eta guztiz mehetuta azaldu dira. Zer dela eta? Kaltetutako hostoak kendu
beharko nituzke? Aldez aurretik eskerrik asko.
Maite Arrizabalaga (Mutriku)
Kaixo Maite. Nire iritziz apopiloak ditu landareak. Baten bat gustura aritu
da kosk eta kosk. Zuritu egin da azala kendu eta mamia airera geratzean
lehortu egin delako. Mehetu, berriz, koskalariaren bazka izan delako. Begiratu ea barerik aurkitzen duzun inguruan: lorontziaren azpian, aldamenekoan,
zirrikituren batean Barraskiloa ere izan daiteke. n
Landareei buruzko galderaren bat egin edo gairen bat proposatu nahi badiguzu, bidali mezua
landareak@argia.eus helbidera eta orrialde honetan bertan irakurri ahal izango duzu erantzuna.
2014 KO

AZAROAREN

2A

35