Telekomnikasyon

Kurumu

GENBANT TELSZ LETM TEKNOLOJS:

WiMAX

Jale KKNSAL
Telekomnikasyon Uzman
Telekomnikasyon Kurumu

TELSZ LETM TEKNOLOJLER

Telekomnikasyon
Kurumu

IEEE

WWAN

3GPP

802.20
IEEE

WMAN

WirelessMAN
802.16

IEEE

ETSI
HiperMAN

WLAN

WirelessLAN

ETSI
HiperLAN

802.11
IEEE
802.15

22.09.2006

WPAN

ETSI
HiperPAN

HIZ, MESAFE VE FREKANSA GRE TELSZ LETM TEKNOLOJLER

Telekomnikasyon
Kurumu

Teknoloji

Standart

Kullanm

Hz (Mbps)

Mesafe

Frekans

UWB

802.15.3a

WPAN

110-480

10 m

7.5 GHz

WiFi

802.11a

WLAN

Max. 54

100 m

5 GHz

WiFi

802.11b

WLAN

Max. 11

100 m

2.4 GHz

WiFi

802.11g

WLAN

Max. 54

100 m

2.4 GHz

WiMAX

802.16d

WMAN

Max. 75 (20 MHz

Bant Geniliinde)

6.5-10
km

<11 GHz

WiMAX

802.16e

Mobil
WMAN

Max. 30 (10 MHz

Bant Geniliinde)

1.5-5 km

2-6 GHz

WCDMA/
UMTS

3G

WWAN

Max. 2 (HSDPA ile

Max. 10)

1.5-8 km

1800, 1900,
2100 MHz

CDMA2000
1xEV-DO

3G

WWAN

Max. 2.4 (tipik 300600 Kbps)

1.5-8 km

400, 800, 900,

1700, 1800,
1900, 2100 MHz

EDGE

2.5 G

WWAN

348 Kbps

1.5-8 km

900, 1800,
1900 MHz

22.09.2006

TELSZ LETM TEKNOLOJLER

Telekomnikasyon
Kurumu

IEEE

3GPP

WWAN

802.20

IEEE
WirelessMAN
802.16
IEEE

WMAN
WLAN

WirelessLAN

ETSI
HiperMAN
ETSI

HiperLAN

802.11
IEEE
802.15

22.09.2006

WPAN

ETSI
HiperPAN

TELSZ LETM TEKNOLOJLER

WORLDWIDE INTEROPERABILITY FOR MICROWAVE ACCESS

WiMAX

IEEE

3GPP

WWAN

802.20

IEEE
WirelessMAN
802.16
IEEE

WMAN
WLAN

WirelessLAN

ETSI
HiperMAN
ETSI

HiperLAN

802.11
IEEE
802.15

22.09.2006

WPAN

ETSI
HiperPAN

Telekomnikasyon
Kurumu

WiMAX TEKNOLOJSNN GELM

Telekomnikasyon
Kurumu

IEEE 802.16 alma grubu,10-66 GHz spektrum bandnda iletmeyi

dzenleyen 802.16 standardn Nisan 2002de yaymlamtr.

10-66 GHz aralnda iletim iin gr hatt (LOS) gerektiinden

gr hattnda olmayan ihtiyalara cevap veren 802.16a standard
ise Nisan 2003te yaymlanmtr. Bu standart 2-11 GHz aralndaki
frekansta lisansl ve lisanstan muaf almay dzenlemektedir.

802.16ada olduka gelien NLOS performans sayesinde Wimax

istasyonlarnn yksek yerlere kurulan kuleler yerine bina stlerine
kurulabilir olmas da kabloda mmkn olmayan esneklii
salamaktadr.

IEEEde Sabit Wimax iin halihazrda kullanlan standart, Haziran

2004de onaylanan ve 802.16-2004 eklinde de bilinen 802.16d
versiyonudur.

22.09.2006

WiMAX TEKNOLOJSNDE MOBLTE

Telekomnikasyon
Kurumu

Wimax teknolojisine mobilite zelliini kazandran ve Aralk 2005de

onaylanarak yaymland iin 802.16e-2005 olarak da anlan
802.16e versiyonu ile, 120 km/s hza kadar mobilitenin
desteklenmesi ve bina ii kapsamann da ok daha iyi olmas
hedeflenmektedir.

Mobil hizmetlerin, geni alanda kapsamay salamas iin lisansl

frekanslara gereksinimi vardr. Ayrca abone ekipmanlarnn
fiyatnn, daha geni bir pazar hedeflendii iin 802.16-2004n
abone ekipman fiyatlarndan daha dk olmas beklenmektedir.

lk mobil Wimax uygulamas, Korede WiBro (Wireless Broadband)

ismiyle ve 2.3 GHz bandnda karmza kmaktadr.

ubat 2002de Kore hkmetinin 100 MHz bant genilii tahsis

etmesi zerine gelitirilmeye balanm ve 2004 sonunda
standartlatrlmtr. Kullanc bana ulalabilecek maksimum hz
ise 3 Mbps DL, 1 Mbps UL olarak anons edilmektedir.

22.09.2006

ETSIDE WiMAX
Telekomnikasyon
Kurumu

ETSI ise 2-11 GHz spektrum band iin kablosuz MAN standardn
oluturarak Kasm 2003te yaynlamtr. ETSI, IEEE 802.16 grubu
ile yakn almakta ve HiperMAN standard aslnda 802.16y
izleyerek Avrupa iin 2-11 GHz bantlarnda kablosuz ebeke
iletiimini tanmlamaktadr.

HiperMAN standard 802.16 ile benzer ekilde; btn bir hizmet

kalitesi, hzl balant kontrol ynetimi, gl gvenlik, kodlamaya
hzl uyum, propagasyon koullarnda modlasyon ve iletim gc,
gr hattnda olmayan performans, hem FDD hem de TDD destei
gibi eitli hizmet kategorilerini sunmaktadr. Hizmet planlamas ve
katman yaknsamalar IEEE 802.16 ile ayndr.

22.09.2006

CEPT BNYESNDE YAPILAN ALIMALAR

Telekomnikasyon
Kurumu

CEPT iinde GTE uygulamalarnda tercih edilen, 3.4-3.6 ve 3.6-3.8

GHz bantlardr.

CEPT bnyesinde yaplan almalarn sonucunda 3.4-3.8 GHz

(3400-3800 MHz) bandnn mobil uygulamalar da ierecek GTE
(Broadband Wireless Access-BWA) sistemlerinde kullanmna ilikin
bir karar (decision) tasla ECC/DEC/(06)xx olarak hazrlanmtr.

5725 5875 MHz bantlarnn gebe uygulamalar da ieren

Genibant Sabit Telsiz Eriim (Broadband Fixed Wireless AccessBFWA) iin lisanstan muaf kullanlmasna ynelik olarak bir tavsiye
karar (recommendation) tasla yine CEPT/ECC Recommendation
(06)zz olarak hazrlanmtr.

22.09.2006

TEKNK ZELLKLER
Telekomnikasyon
Kurumu

11 GHz altndaki lisansl ve lisanstan muaf bant ilemleri destei,

Yksek spektral verimlilik,
Daha gvenli iletim iin ileri hata dzeltme,
Kiisel gvenlik ve ifreleme zellikleri ile gvenli iletim,
Mesafeyi ve kapasiteyi artrmak iin gelimi anten teknikleri
destei,
Uzak mesafelere ulamak iin bant geniliinden feragat edilmesine
izin verebilen uyarlanabilir modlasyon destei,
Geleneksel TDM ses trafii veya Voice over IP ile videoda ideal
tama ve veri trafiinin ncelii gibi gecikme duyarlkl hizmetler iin
dk gecikme sresi salama,
Hem TDD hem de FDD tekniklerini kullanabilme,
OFDM ve OFDMA modlasyon teknikleri.

22.09.2006

WiMAX TEKNOLOJS UYGULAMALARI

Telekomnikasyon
Kurumu

Hcresel Toplayc Omurga (Cellular Backhaul)

Talebe Bal Genibant (Broadband on-demand)
Konutlarda Genibant; Kablo ve DSL Kapsamalarnda Boluklar
Doldurma
Hizmet Gitmemi Alanlar
Fiber Optik Kablonun Son Kilometre Datm
Ses letimi
Karasal Saysal Yaynclk
Kamu Gvenlik Hizmetleri ve zel ebekeler

22.09.2006

WiMAX FORUM RN SERTFKASYON ZAMANLAMASI

2005
802.16-2004
laboratuar al
(spanya/Malaga)
802.16d ilk
sertifikasyonu
802.16e
laboratuar al
(Kore)
Korede Wibro
servisinin
balamas
ilk 802.16e
sertifikal rnler

22.09.2006

2006

2007

Telekomnikasyon
Kurumu

WiMAX FORUM SERTFKASYONU

Telekomnikasyon

802.16-2004 in Wimax Forum Tarafndan

Kurumu
Seilen Balang Sertifikasyon Profili

Sertifikasyon, hem sabit

hem de tanabilir/mobil
platformlar adreslemektedir.
Sabit
iin
sertifikasyon
ilemi Temmuz 2005de
balamtr.
Henz
802.16e
iin
sertifikasyon
ilemi
balamam
ancak
balang
iin
seilen
sertifikasyon profili anons
edilmitir.

22.09.2006

Frekans
(MHz)
3400-3600
3400-3600
3400-3600
3400-3600
5725-5850

iftleme
TDD
FDD
TDD
FDD
TDD

Kanallar
(MHz)
3.5
3.5
7
7
10

802.16e-2005 in Wimax Forum Tarafndan

Anons Edilen Balang Sertifikasyon Profili
Frekans
(MHz)
2300-2400
2305-2320
2345-2360
2496-2690
3300-3400
3400-3800

iftleme
TDD
TDD

Kanallar
(MHz)
5, 8.75, 10
5, 10

TDD
TDD
TDD

5, 10
5, 7, 10
5, 7, 10

SABT, GEBE, TAINABLR VE MOBL WiMAX

Eriim
Tr

Cihazlar

Bina d ve
bina ii AEler
Gebe
Bina ii AEler,
PCMCIA
kartlar
Tanabilir Laptop
PCMCIA veya
mini kartlar
Sabit

Basit
Mobilite

Tam Mobil

22.09.2006

Laptop
PCMCIA veya
mini kartlar,
PDAlar veya
smartphonelar
Laptop
PCMCIA veya
mini kartlar,
PDAlar veya
smartphonelar

Lokasyon/Hz Hcreler
Aras
Gei
Tek/Sabit
Hayr

802.162004

Telekomnikasyon
802.16e

Evet

Evet

oklu/Sabit

Hayr

Evet

Evet

oklu/Yrme
hz

Sert
Gei
(Hard
Handoff)
Sert
Gei
(Hard
Handoff)

Hayr

Evet

Hayr

Evet

Yumuak
gei
(Soft
Handoff)

Hayr

Evet

oklu/Dk
ara hz

oklu/Yksek
ara hz

Kurumu

DNYADA GENBANT TELSZ ERM FREKANSLARINA YAKLAIM

Telekomnikasyon
Kurumu

30

lke Saylar

25
20
15
10
5
0
0.450- 2.3 ve
0.850
2.6

3,5

3.6-3.8

3.64.99

Frekanslar
22.09.2006

5,8

10,5

24-28
GHz

WiMAX TEKNOLOJSNN KULLANDII FREKANSLAR

Telekomnikasyon
Kurumu

lke/Corafik Blge

Kullanlan Frekans Band

Kuzey Amerika, Meksika

2.5 GHz ve 5.8 GHz

Orta ve Gney Amerika

2.5 GHz, 3.5 GHz ve 5.8 GHz

Dou ve Bat Avrupa**

3.5 GHz ve 5.8 GHz

Ortadou ve Afrika

3.5 GHz ve 5.8 GHz

Asya Pasifik*

3.5 GHz ve 5.8 GHz

* : Yeni Zelanda, Gney Kore ve Avustralyada 2.3 GHz

**: ngilterede 2.5 GHz

22.09.2006

FREKANS AISINDAN TRKYEDE DURUM

Telekomnikasyon
Kurumu

2.5 GHz, 3.5 GHz ve 5.8 GHz frekanslar asndan lkemizdeki

durum u ekilde zetlenebilir:

lkemizde 2500-2690 MHz band IMT-2000 kullanmna ayrlm

ve henz kullanlmamaktadr.

5.8 GHz (5725-5875 MHz) frekans band ise halihazrda Milli

Frekans plannda askeri sistemlere tahsisli grlmektedir.

3.5 GHz bandnn tamam (3410-3600 MHz) ise mlga Telsiz

Genel Mdrl tarafndan hem krsal hem de kentsel alanda
kullanlmak zere 29.07.1998 tarihinde Trk Telekomnikasyon
A..ye (TTA) tahsis edilmi durumdadr. Ancak 2006 yl
sonuna kadar bandn boaltlmasna ilikin hukuki sre devam
etmektedir.

22.09.2006

TRKYEDE GENBANT
Telekomnikasyon
Kurumu

Wimax teknolojisini de ierecek ekilde yaplmas planlanan

yetkilendirme almalar, Kurum tarafndan yaynlanan 2006 yl i
plannda da yer ald ekilde Genibant Telsiz Eriim Hizmeti ad
altnda yrtlmektedir.

Dnya lkeleri ile paralellii salayacak ekilde hazrlanma

almalar devam eden Telekomnikasyon Hizmet ve Altyaplarna
likin Yetkilendirme Ynetmelii eki olacak taslak, nmzdeki
gnlerde kamuoyu grne alacak aamaya gelmitir.

Siyasi otorite tarafndan belirlenecek yntem ve sre ierisinde

lisanslar, teknolojik yanszlk ilkesiyle verilebilecektir.

Bugne kadar toplam 19 adet Wimax test deneme izni verilmi ve

bunlarn 4 tanesinin izin sreleri sona ermi bulunmaktadr.

22.09.2006

SON SZ
Gerek
standartlarnn yaynlanmas gerekse de WimaxTelekomnikasyon
Forum
Kurumu
sertifikasyonun ok yakn tarihlerde balamasna ramen, Wimax teknolojisi
btn dnyada byk ilgi grmekte ve olduka hzl yaylmaktadr.

Bugn gelinen noktada, 30dan fazla lkede 160 iletmecinin ticari ve test
amal kurduu baz istasyonu says yaklak 5000e ve abone
ekipmanlarnn says ise onbinlere ulamtr.

4Gye gei srecinde Wimax, gerek arkasndaki teknolojisi gerekse de her

zaman her yerde var olabilme hedefi ile nemli bir rol stlenerek 4G
hedeflerinin ekillenmesine katkda bulunmakta ve hatta belki de temelini
oluturmaktadr.

Byle bir teknolojinin lkemizde de kullanlmaya balanmas ile, lke iinde

ve dier lkelerle aramzda oluan saysal blnmln giderilmesinde
ve bilgi toplumuna geiin hzlanmasnda nemli bir mesafe katedilebilecei
dnlmektedir.

Ancak lke ve Kurum olarak en byk beklenti, gerek Wimax gerekse de

yeni nesil iletiim teknolojileri ierisinde, yerli reticilerimizin ekipmanlar ile
yer alabilmektir.

22.09.2006

Telekomnikasyon
Kurumu

TEEKKRLER