//.

Uluslararas Bor Sempozyumu, 23-25 Eyll 2004 Eskiehir Trkiye

Kat-Hal Reaksiyonu Yntemiyle Lityum Triborat (LB3O5) Sentezi

S y n t h e s i s of Lithium Triborate (LB3O5) by Solid State Reaction

Z. zdemir, G. zbayolu,
Orta Dou Teknik niversitesi, Mhendislik ve Mimarlk Fakltesi, Maden Mh. Bl, 06531 Ankara
M. Kzlyall, A. Ylmaz
Orta Dou Teknik niversitesi, Fen Edebiyat Fakltesi, Kimya Blm, 06531 Ankara

ZET: Bu alma yeni kefedilen non-lineer optik bir malzeme olan lityum triborat (LBO) bileiinin kat
hal yntemi ile sentezlenmesi ve karakterizasyonu zerine bir aratrmadr. Deneyler srasnda elde edilen
bileiklerin karakterizasyonu iin XRD yntemi kullanlmtr. almann n sonularna gre, balang
malzemeleri olan L2CO3 ve HsBO'in 750C'deki kat hal reaksiyonu ile hedeflenen rn olan lityum
triborat bir miktar yan rnle beraber elde edilmitir. Safszlklarn giderilmesi iin almalar devam
etmektedir.
ABSTRACT: In this study, lithium triborate (LBO) which is a newly developed ideal nonlinear optical
(NLO) crystal was synthesized by solid state reaction. X-ray diffractometer was used for the characterization
of the products. According to the preliminary experimental results, lithium triborate was produced
successfully with minor amount of side products from the solid state reaction of L2CO3 and H3BO3 at
750C The studies for the removal of side products are underway.

K[B 5 0 6 (OH4)].2H 2 0 (KB5) (Dewey ve ark., 1975)

boratlar serisinde kefedilen ilk non-lineer optik
kristaldir. Daha sonra, umut verici NLO kristalleri
olarak -BaB 2 0 4 (BBO) (Lebertz ve Stahr, 1983),
LB3O5 LBO (Chen ve ark., 1989), Sr 2 B2Be 2 0 7
(SBBO) (Chen ve ark., 1995), BiB 3 0 6 (BiBO)
(Helwing ve ark., 1999) ve Ca*LnO(BO)3 (CLnOB)
(Aka ve ark., 1996) gibi eitli borat kristalleri
zerine almalar yaplmtr. Borat kristalleri
zerine yakn zamanda yaplan bir aratrma Becker
tarafndan sunulmutur (Becker, 1998).

1. GR
Ultraviyole (UV) n kaynaklan yksek younluklu
optik disk yapm, elektronik, malzeme hazrlama
ve medikal ilemlerde fazla miktarda talep
edilmektedir. Pek ok uygulamada lazer nlannn
dorudan retimi iin uygun frekans ve g
zelliklerine sahip kaynak bulunmamaktadr.
stenilen g ve frekans, lazer demetinin non-lineer
optik (NLO) bir kristalden geirilmesi ile elde
edilmektedir.
Boratlar kendilerine zg kristal yaplan, yksek
lde polarize olabilmeleri, mkemmel effaflk
ve non-lineer zellikleri, iyi mekanik ve kimyasal
parametrelere sahip olmalan nedeniyle yeni nonlineer optik malzemelerin kefi ve tammlanmasmda
arpc bir aday olarak karmza kmaktadr. Bu
nedenlerle, son zamanlarda yaplan aratrmalar,
boratlann sentezlenmesi ve karakterizasyonu
zerinde odaklanmtr (Keszler, 1999; Moryc ve
Ptak, 1999).

Literatrde Li 2 B 4 07 ve LiB^Os'n srasyla, akustik

yzey dalgalan (SAW) ve non-lineer optik
cihazlarda kullanmna ilikin pek ok kayt vardr.
Fakat bu bileiklerin, birim hcre parametreleri,
younluk, suda znlebilirlik, ssal kararllk ve
ssal genleme gibi zellikleri ile ilgili veriler
yetersizdir. 1998'de Mathews ve ark., Li 2 0-B 2 03
sistemi zerine detayl bir alma yapmtr.
Lityum ve bor elementlerinin ntron yakalama
kapasiteleri Van Eijk tarafndan detayl olarak
109

2. zdemir, G. zbayolu, M. Kzlyalh, A. Ylmaz

incelenmitir (Van Eijk, 1997). 1997'de Kim ve

ark. lityum triborat ve betabaryum borat
kristallerinin bymesini incelemitir. Lee ve ark.,
nadir toprak alminyum boratlarnn kristal geliimi
ve optik zelliklerinin incelenmesi zerine bir
alma yapmtr (Lee ve ark., 1998). 2001 ylnda
He ve ark. tarafndan yaplan bir aratrmada kat
hal reaksiyonlan ile LiAlB2Os adl yeni bir bileik
sentezlenmitir (He ve ark., 2001:A).
Yine He ve ark. tarafndan 2001 ylnda, kat-hal
reaksiyonu yntemiyle yeni bir bileik olan dilityum
alminyum pentaborat, L2AIB5O10, sentezlenmi
ve kristal yaps XRD metodu ile belirlenmitir (He
et. al. 2001 :B).
L2O-AI2O3-B2O3 sistemi pek ok aratrmac
tarafmdan incelenmi, ancak geride pek birok
aklanamayan nokta kalmtr. He ve ark., bu
belirsizlikleri akla kavuturmak iin ayn
sistemi kat hal reaksiyonlan ve X-mlan teknii
ile yeniden almtr (He ve ark., 2002).
En ok bilinen lityum borat bileii olan LB3O5,
1989'daki ilk kefinden gnmze dek non-lineer
optik uygulamalarda kullanlan en nemli kristal
haline gelmitir (Chen ve ark., 1989). Bu bileik
genellikle B2O3 ve L2CO3 kanmnn yksek
scaklktaki
(900-1000C) reaksiyonuyla elde
edilmektedir. Yeni gelitirilen bir non-lineer optik
malzeme olan LBO, yksek bozunma eii, ok
geni gei aral ve kimyasal kararllk gibi
zelliklere sahip olmas nedeniyle; yksek g
younluu, yksek kararllk ve uzun ilem
srelerine gerek duyulan Nd:YAG lazerlerin
yapmnda, kaynak, radar, lazer silahlan yapm,
cerrahi ve haberleme gibi alanlarda yaygn olarak
kullanlmaktadr.

(Betourne ve Touboul,
1997).
Sabharwal ve ark. 2003 ylnda kat-hal sinterleme
yntemi ile polikristalin LBO sentezlemilerdir
(Sabharwal ve ark., 2003). 2004'te yine ayn
aratrmaclar, TSSG (Top Seeded Solution Growth
Technique) yntemi kullanlarak LB3O5 kristali
bytlmesi zerinde almtr (Sabharwal ve
ark.2004).

2. DENEYSEL ALIMALAR
Balang malzemeleri olarak kullanlan L2CO3 ve
H3BO3 uygun miktarlarda kantnlarak agat
havanda tlmtr. Homojen hale getirilen
kanm daha sonra porselen krozeye konarak
750C'de 7,14 ve 21 saatlik srelerle stlmtr.
Elde
edilen
bileiklerin
tanmlanmasnda
monokromatik CoKoc Philips XRD, Model PW
1320 cihaz kullanlmtr.

3. BULGULAR
ekil l'de, 750C'de 7 saatlik sl ilem neticesinde
elde edilen LiBsOs'n X nlan deseni verilmitir.
Verilen desen JCDPS Kart No: 32-549 ve Betourne
ve Touboul
tarafndan yaplan
almayla
karlatnldnda tm L1B3O5 piklerinin olutuu,
bununla beraber zayf H3BO3 pikleri ve kuvvetli
L2B4O7 piklerinin de olutuu gzlenmitir.

LB3O5 ortorombik sistemde kristalize olmaktadr.

Birim hcre parametreleri: a = 8.446 , b = 5.13 ,
c = 7.38 olarak verilmitir (Knig ve Hoppe,
1978).
1996 ylnda Zhong and Tang tarafndan yaplan bir
almada lityum triborat kristallerinin yaps
incelenmitir. Betourne ve Touboul, sulu borat
bileiklerinin stokiyometrik kanmlarndan yola
karak lityum triborat elde etmeye alm ve
bilinen
deerleri
kullanarak
birim
hcre
parametrelerini yeniden belirlemilerdir: a = 8.456

ekil 1. L2CO3 ve H 3 B0 3 'in 750C*de 7saat

stlmasyla oluan kat hal reaksiyonlanndan elde
edilen LiB305'n X-n knnm deseni (x: LB3O5).
L2CO3 ve H 3 B0 3 'in 750C'de 14 s'aat stlmasyla
oluan kat hal reaksiyonlanndan elde edilen
LiBsO'm X-nlan deseni ekil 2'de verilmitir.

110

II. Uluslararas Bor Sempozyumu, 23-25 Eyll 2004 Eskiehir Trkiye

Burada da LiB30 5 'n halen H3BO3 ve L2B4O7

(JCPDS Kart No: 18-717) ile beraber bulunduu
grlmektedir.

ynteminin yamsra R, DTA ve TGA metodlan da

kullanlacaktr.

KAYNAKLAR
Aka, G., Harari, K., Vivien, D., Benietz, J.M.,
Salin, F., Godard, J., 1996. J. Solid State Inorg.
Chem 33, p. 727.
Becker, P., 1998. Advanced Materials 10 (13), p.
979.
Betourne, E., Touboul, M., 1997. Journal of Alloys
and Compounds 255, p. 91.

ekil 2. L2CO3 ve IfeBCb'in 750C'de 14 saat

stlmasyla oluan kat hal reaksiyonlarndan elde
edilen LiBsOs'm X-m krnm deseni (x: LB3O5).
ekil 3'te verilen, 21 saatlik stma ilemi
neticesinde ise, JCPDS kartna ve literatre gre
LB3O5 piklerinin tmnn elde edildii, L2B4O7
piklerininse
younluklarnn
azald
gzlenmektedir.

Chen, C, , Wu, Y., Jiang, A., , Bochang, Wu,

You, Li, G., R., Lin, S., 1989. Journal of the
Optical Society of America B: Optical Physics
6(4), p. 616.
Chen, C, Wang, Y., Wu, B. K., Zeng, Wu, W., Yu,
L., 1995. Nature 373, p. 322.
Dewey, CF., Cook, W.R., , Hodgson, Jr., R.T.,
Wynne, Jr., J.J., 1975. Appl. Phys. Lett. 26, p.
714.
He, M., Chen, X.L., Hu, B.Q., Zhou, T., Xu, Y.P.,
Xu, T., 2002. Journal of Solid State Chemistry
165,p.l87.
He, M., Chen, X.L., Lan, C.H., Li, H., Xu, Y.P.,
200LA. Journal of Solid State Chemistry 156, p.
181.
He, M., Li, H., X, Chen., Xu, Y., Xu, T., 2001 :B.
Acta Crystallographica Section C, Crystal
Structure Communications 57(Pt 9), p.1010.

ekil 3. Li 2 C0 3 ve H 3 B0 3 'in 750Cde 21 saat

stlmasyla oluan kat hal reaksiyonlarndan elde
edilen LiBaOs'n X-nlan krnm deseni (x:
LB3O5)

Helwing, H., Liebertz, J., Bohatu, L, 1999. Solid

State Commun. 109, p. 249.

4. SONU

Keszler, D.A., 1999. Current Opinion in Solid State

and Materials Science 4, p. 155.

Deneysel almalar, balang malzemeleri olarak

kullanlan L2CO3 ve H 3 B0 3 'in 750C'deki kat hal
reaksiyonu neticesinde, istenilen rn olan
lityumtriborat'm bir miktar yan rnle beraber elde
edildiini
gstermitir.
Oluan
rnn
karakterizasyonu ve safszlklann tanmlanarak
giderilmesi amacyla ilerleyen almalarda XRD

Kim, H.G., Kang, J.K., Park, S.J., 1997. Optical

Materials (accepted).
Knig, H., Hoppe, R., 1978. Z. Anorg. Allg. Chem,
R439,p.71.

111

Z zdemir, G. zbavolu, M. Kzlya, A. Ylmaz

Lee, S.M., Choi, D.Y., Chung, S.J., 1998. J. Kor:

Phys. Soc. 32, p. 443.
Liebertz, J., Stahr, S., 1983. Z. Kristallogr 165, p.
Mathews, M.D., Tyagi, A.K., Moorthy, P.N., 1998.
Thermochimicia Acta 320, p. 89.
Moryc, U., Ptak, W.S., 1999. Journal of Molecular
Structure 511-512 (), p. 241.
Powder Diffraction File No. 18-717 JCPDS-ICDD,
USA.
Powder Diffraction File No. 32-549 JCPDS-ICDD,
USA.
Sabharwal,- S.C., Sangeeta, B. T., 2003.
Crystal Growth 249, p. 502.

J. of

Sabharwal, S.C., Sangeeta, B. T., 2004. J. of Crystal

Growth 263, p. 327.
Van Eijk, C.W.E., 1997.
Proceedings of the
International
Conference
on
Inorganic
Scintillators and Their Applications, Shangai,
Peoples Republic of China, September22-25,
p.3.
Zhong, W., Tang, D., 1996. Journal of Crystal
Growth 166, p. 91.

112