Plan Za Zaštitu I Spašavanje Od Poplava Glavnog Grada Podgorice

GLAVNI GRAD PODGORICA
PLAN
ZA ZATITU I SPAAVANJE OD POPLAVA
ZA TERITORIJU GLAVNOG GRADA
Podgorica, oktobar 2013. godine
SADRAJ
GLAVA I
PROCJENE UGROENOSTI OD POPLAVA
1. OPTI DIO..............................................................................................................................6
1.1
Geografski poloaj.......................................................................................................... 6
1.2
Reljef Geoloke i geomorfoloke karakteristike.......................................................... 7
1.3
Hidroloke karakteristike.................................................................................................9
1.3.1
Povrinske vode...............9
1.3.2
Podzemne vode..............10
1.4
Klimatske karakteristike................................................................................................11
1.5
Stanje ivotne sredine....................................................................................................13
1.5.1
ume..............................................................................................................................13
1.5.2.
Flora i fauna...................................................................................................................14
1.5.3
Zelene povrine..............................................................................................................15
1.6
Demografske karakteristike...........................................................................................15
1.7
Privredni i infrastrukturni objekti..................................................................................17
1.7.1
Privredni objekti od posebnog znaaja..........................................................................17
1.7.2
Elektroprivredni objekti - prenosni i distributivni sistemi (dalekovodi i
trafostanice)....................................................................................................................................17
1.7.3
Saobraajna infrastruktura.............................................................................................20
1.7.3.1 Drumski saobraaj....................................................................................20
1.7.3.2 eljezniki saobraaj...............................................................................21
1.7.3.3 Vazduni saobraaj..................................................................................22
1.7.3.4 Telekomunikacije.....................................................................................22
1.8 Vanprivredni objekti i ustanove...........................................................................................23
1.8.1 Obrazovne ustanove..............................................................................................23
1.8.2 Zdravstvene ustanove............................................................................................24
1.8.3 Objekti kulture i vaniji spomenici.......................................................................25
1.8.4 Sportski objekti.....................................................................................................25
1.8.5 Turistiki objekti....................................................................................................26
2. POSEBNI DIO.......................................................................................................................29
2.1 Analiza hazarda.......................................................................................................................29
2.1.1 Vodotoci, jezera i akumulacije koje mogu biti uzrok poplava.............................................29
2.1.1.1 Jadranski sliv......................................................................................................................29
2.1.1.2 Bujini tokovi i erozije......................................................................................................32
2.1.2 Povrine ugroene poplavama..................................................................33
2.1.2.1 Plavljene povrine u toku 2010. godine studije sluaja..................37
1
2.2 Uestalost pojavljivanja i intenzitet djelovanja poplava i analiza

rizika.......................................................................................................................................45
2.3 Kriterijumi zatite od poplava..................................................................................................46
2.4 Principi zatite od poplava.......................................................................................................47
2.5 Mjere, snage i sredstva za zatitu od poplava..........................................................................47
2.5.1 Pregled neophodnih radova i mjera za ureenje vodotoka i zatitu od
poplava.................................................................................................................................51
3.
ZAKLJUCI..............................................................................................................56
GLAVA II
DOKUMENTA PLANA ZA ZATITU I SPAAVANJE OD
POPLAVA ZA TERITORIJU GLAVNOG GRADA
1. Mjere zatite i spaavanja od poplava (strukturne i nestrukt. mjere)..................................59
1.1 Mjere i aktivnosti nakon dobijanja upozorenja o moguoj poplavi ili
upozorenja o ekstremnim meteorolokim uslovima......................................................59
1.2 Mjere zatite i spaavanja od poplava po fazama...........................................................60
1.2.1 Zatita kljune infrastrukture....................................................................................63
1.2.2 Zatvaranje puteva......................................................................................................63
1.2.3 Odgovor na bujice.....................................................................................................64
1.2.4 Evakuacija.................................................................................................................64
1.2.5 Spaavanje od poplava..............................................................................................65
1.2.6 Obnova zaliha...........................................................................................................65
1.2.7 Pitanja od znaaja za javno zdravlje koja su povezana sa otpadnim vodama
i kljunom kanalizacionom infrastrukturom...........................................................66
1.2.8 Postupanje graana u sluaju poplava......................................................................66
2. Operativne jedinice (ljudski i materijalni resursi)...............................................................66
3. Organi lokalne uprave, privredna drutva, druga pravna lica i preduzetnici
(ljudski i materijalni resursi)................................................................................................67
4. Rukovoenje i kordinacija pri akcijama zatite i spaavanja od poplava...........................67
5. Meuoptinska i meunarodna saradnja.............................................................................68
6. Informisanje graana i javnosti...........................................................................................68
7. Nain odravanja reda i bezbjednosti prilikom intervencija...............................................69
8. Finansijska sredstva za sprovoenje plana..........................................................................69
GLAVA III
PRILOZI
1. Tim za upravljanje u vanrednim situacijama Glavnog grada
2. Pregled ljudskih i materijalnih resursa operativnih jedinica koje mogu biti angaovane u
sluaju poplava
3. Pregled ljudskih i materijalnih resursa organa lokalne uprave, privrednih drutava, drugih
pravnih lica i preduzetnika
4. Organizaciona ema djelovanja
5. Uputstvo za postupanje graana u sluaju rizika od poplava
6. Pregled ugroenog stanovnitva, objekata i ivotinja po podrujima
7. Karte ugroenih podruja
8. Organizacija evakuacije u sluaju poplava
9. Pregled timova i grupa koje se u sluaju potrebe mogu aktivirati za sprovoenje
odreenih mjera i aktivnosti kod poplava
10. Radna grupa za izradu plana zatite i spaavanja od poplava Glavnog grada
Na osnovu lana 34, 35 i lana 41 stav 1 alineja 3 Zakona o zatiti i spaavanju (Sl. list Crne
Gore, broj 13/07 , 05/08 , 86/09 i 32/11), lana 48 Statuta Glavnog grada (Sl. list RCG
Optinski propisi), broj 28/06 i Sl. list CG Optinski propisi broj 39/10 i 18/12), uz
prethodnu saglasnost Ministarstva unutranjih poslova, broj _________ od _______2013.godine,
Skuptina Glavnog grada Podgorice, na sjednici odranoj _________2013.godine, donijela je
PLAN
ZA ZATITU I SPAAVANJE OD POPLAVA ZA
TERITORIJU GLAVNOG GRADA
GLAVA I
PROCJENA UGROENOSTI OD POPLAVA
1. OPTI DIO
Podgorica je glavni grad Crne Gore i predstavlja najveu urbanu aglomeraciju drave. U
Podgorici su koncentrisani brojni administrativni, kulturni, prosvjetni i zdravstveni centri, kao i
veliki privredni kapaciteti.
1.1 Geografski poloaj
Administrativne granice Glavnog grada Podgorice prostiru se na jugoistonom dijelu teritorije
Crne Gore odnosno, prema geografskim koordinatama, izmeu 42 11 i 42 43 sjeverne
geografske irine i 19 02 i 19 43 istone geografske duine (po Griniu).
Zauzima povrinu od 1.492 km ili 10,7 % teritorije Crne Gore, koja se na istoku granii sa
Republikom Albanijom, na jugu Skadarskim jezerom i optinom Bar, na zapadu Prijestonicom
Cetinje i optinom Danilovgrad, na sjeveru optinama Kolain i Andrijevica. Udaljenost od mora
iznosi 40 km vazdune linije.
4
Slika broj 1: Granice prostornog i urbanistikog plana Glavnog grada

Glavni grad se nalazi na prosjenoj nadmorskoj visini od 52 m i prema geografskim
karakteristikama ovaj prostor se prepoznaje kao sastavni dio Junih Dinarida koji se odlikuju
izrazitim formama i za njih tipinim geografskim oblicima. U prostoru se jasno izdvajaju
ravniarski i brdsko-planinski dio, odnosno tri izrazite reljefske grupe, koje se manje ili vie,
meusobno razlikuju i po drugim ekolokim odlikama (klimatskim, pedolokim).
1.2 Reljef - Geoloke i geomorfoloke karakteristike
Geoloku podlogu ovog podruja ine tereni koje izgrauju kenozojsko fluvioglacijalni
sedimenti kvartara u ravniarskim predjelima i mezozojski sedimenti kredne starosti koji
karakteriu predio gradskih i okolnih brda.
Morfologija, geoloka graa, klima i dr. uslovili su na terenima grada razne fiziko-geoloke
procese i pojave. Razvijeni procesi su: karstifikacija krenjakih i krenjako-dolomitnih masa,
podlokavanje obala rijeka sa stvaranjem podkapina razliitih dimenzija u terasnim odsjecima, a
zapaene su i pojave sufozije (filtraciono razaranje sredine). Dinamika eroziono-denudacionih
procesa je relativno slabo izraena, izuzev u domenu rijenih korita, a pojave klizanja i jaruenja
znaajnih razmjera izostaju. Posebno mjesto zauzimaju pojave plavljenja djelova povrina uz dio
aluvijalne ravni Ribnice.
Ravniarski reon ini prostrana Zetska ravnica. Brdski ili prelazni reon oiviava prethodni u vidu
erodiranih i jako ogoljenih brda do 800 mnv. Nadovezujui se na reon niskih brda, planinski reon
5
se penje stepenasto, ali i dosta naglo, jer na relativno kratkom rastojanju od ravnice dostie visine od
preko 2.000 m. (ijevo 2.183, Komovi 2.484 i dr.).
Najvei dio grada lei na fluvioglacijalnim terasama rijeke Morae i njene lijeve pritoke Ribnice,
izmeu Malog brda (205 m) i Gorice (131 m) na sjeveru i Dajbabske Gore (170 m) i Donje
Gorice (102 m) na jugu odnosno jugozapadu. Pored pomenutih brda iz ravni rijenih terasa,
izbijaju krenjaka uzvienja Kruevac, jedva primijetan sa desne strane rijeke Morae i
Ljubovi (100 m) sa lijeve strane ovog vodotoka.
Glavni grad obuhvata teritoriju optine Podgorice koju ine mjesta i samostalna naselja utvrena
posebnim zakonom. U okviru zakonom utvrene teritorije Glavnog grada su podruja gradskih
optina Golubovci i Tuzi.
Gradska optina Tuzi prostire se na jugo-istoku Glavnog grada i kao geografsko podruje ini ga
ravniarski dio.
Podaci ukazuju da se dato podruje sastoji od krenih stijena, odnosno naslaga koje su se
formirale u mezozoiku, ali koje su odreene promjene pretrpjele tokom perioda tercijera. U
procesu stvaranja odreenih oblika izdvaja se pojava peina karakteristinih odlika krapa,
vrtaa, uvala i karstike doline.
Gradska optina Tuzi sastoji se od dvije morfoloke cjeline i to ravniarskog i brdskog dijela.
Kao reljefne odlike prepoznaju se brdske povrine Korita sa nadmorskom visinom od 1.442 m i
Kotica. Dalje, istie se i brdo Kaenik sa visinom od 1.650 m, brdo Bukovik sa visinom od
1.229 m, brdo Suka sa visinom 1.212 m i brdo Dei sa nadmorskom visinom od oko 650
metara. Najjunije brdo gradske optine je brdo Hum sa nadmorskom visinom od oko 274 m. Na
ravniarskom dijelu prostiru se brda ija maksimalna visina ne prelazi 112 metara. Od ovih brda
se prepoznaju: brdo Vranj, Kodra e Burgut (Lekovii), brdo ipanik, brdo Rogame, brdo Milea
itd. Kroz teritoriju Gradske optine Tuzi protie rijeka Cijevna u duini od oko 30 km.
Gradska optina Golubovci prostire se na junom dijelu Glavnog grada.
Geoloku strukturu podruja Gradske optine Golubovci ine starije stijene mezozojske starosti
(krenjaci i dolomiti) i mlai sedimenti kvartarne starosti (fluvio-glacijalni i limno-glacijalni
sedimenti). Sa dna kotline izdiu se uzvienja, relativno male visine i blagih strana. Ona su
izgraena od mezozojskih karbonatnih stijena, najee su kupastog oblika, sa fosilnim ostacima
tropskog karsta.
U Gradskoj optini Golubovci se u geomorfolokom pogledu izdvaja Zetska ravnica i uzvienja:
Lijepa ploa - 235 m; Oblun - 214 m; Dajbabska gora 172 m; Vranjska gora - 85 m i Srpska
gora - 97 m.
Kombinovanim dejstvom pedogenetskih faktora, na podruju grada Podgorice nastalo je est

razliitih tipova zemljita, i to: smee eutrino zemljite na ljunku i konglomeratu, vrlo plitko i
plitko; smee eutrino zemljite na ljunku i konglomeratu, srednje duboko i duboko; smee
eutrino lesivizirano zemljite; rendzina; crvenica, vrlo plitka i plitka i crvenica, srednje duboka i
duboka.
Na podruju Gradske optine Tuzi pojavljuje se veliki broj raznih tipova zemljita. Zemljita su
uglavnom karbonatna i izdvajaju se organo-mineralna i tresetna zemljita; aluvijalnakarbonatna; sedimentna i antropogena zemljita - terra rossa; umsko zemljite i dr.
Kao posljedica paleografskih promjena podruje Gradske optine Golubovci karakteriu tri zone
zemljita. Prvu zonu ine ilovasta skeletna zemljita, druga zona je u pogledu tipa dosta
neujednaena i raznorodna, dok trea zona pripada tipu subhidrinih zemljita.
Teritorija Podgorice se sa mikroseizmikog stanovita nalazi u okviru prostora sa vrlo izraenom
seizmikom aktivnou. Sa stanovita seizmike u ovom podruju dolazi do intenzivnog sprega sila, a
povremene faze pojaane tenzije utiu na diferencijalno izdizanje odnosno sputanje blokova.
U geoseizmikom pogledu ova teritorija se ne moe smatrati povoljnom, jer se nalazi u zoni
velikog geoseizmikog rizika. Kao povoljnija injenica moe se smatrati amortizaciona uloga
debelih kvartarnih naslaga, ali to ne spreava da se zona oznai nestabilnom.
Zemljotres iz 1979. godine, kao i ranije zabiljeeni pokazuju da se na ovom prostoru mogu javiti
potresi 8 do 9 stepeni Merkalijeve skale. Zato izgradnja i eksploatacija objekata mora biti u
skladu sa vaeim propisima i principima za antiseizmiko projektovanje i graenje.
1.3 Hidroloke karakteristike

Posebnu vrijednost i prirodnu ljepotu grada predstavljaju rijeke Moraa, Ribnica, Zeta, Sitnica i
Cijevna. Specifinost ovih rijeka ogleda se u krenjakim koritima, kamenitim nadstrenicama,
peinama i ivopisnim kanjonima, sa dosta plaa, brzaka, zavoja i virova.
1.3.1 Povrinske vode
Teritorija Glavnog grada je veoma bogata povrinskim vodotocima. Rijena korita dijele gradsku
teritoriju na tri izrazita dijela.
Moraa je glavni vodotok na teritoriji Glavnog grada, nastaje u sjevernom dijelu Podgorice,
izvire ispod planina Zebalca i Javorja i tee prema jugu. Duina rijenog toka je 97,1 km, sliv
obuhvata povrinu od 3.200 km2 i odlikuje se velikim oscilacijama u vodostaju. Njena glavna
pritoka je rijeka Zeta koja ima poseban znaaj zbog prihranjivanja voda Morae.
Ribnica od Ribnikih Vrela svom duinom tee kroz emovsko polje i uliva se u Morau u
samom centru grada. Tok joj je dug oko 10 km. Njen vodostaj je u direktnoj zavisnosti od
promjenljive izdanosti izvora tako da Ribnica u ljetnjim mjesecima skoro presuuje.
Slika broj 2: Ue rijeke Ribnice

Cijevna nastaje u visokom masivu Prokletija. Duinom od 26,5 km protie kroz Albaniju, dok na
teritoriji Crne Gore tee duinom od 32,3 km. Najkarakteristiniji dio je uzani i duboki, teko
pristupani kanjon koji joj daje posebno atraktivan izgled.
Sitnica je pritoka rijeke Morae, a svoj tok poinje na granici Ljekopoljskog luga i Ljekopolja.
Donji tok je esto bez vode, jer u tom dijelu rijeka presuuje.
Mala rijeka tee teko pristupanim kanjonom do Bioa, gdje se uliva u Morau. U toku ljeta
presui, a u toku jeseni i proljea dobija bujini karakter.
Osim navedenih rijeka, teritorija Podgorice zahvata i gornje djelove slivova Tare i Mojanske
rijeke. Tara izvire na obroncima Komova i ijeva, spajanjem dvije planinske rijeke Verue i
Opasanice, a duina toka koja pripada teritoriji grada iznosi 14 km.
Teritoriji Podgorice pripadaju i dva manja jezera Bukumirsko, koje je smjeteno na obroncima
ijeva i dio Rikavakog jezera, koje se nalazi na prelazu ijeva u Prokletije, a karakterie ga
ponor na 1.314 metara nadmorske visine, preko kojeg voda otie u Cijevnu i Ribnicu.
Hidrografiju Gradske optine Tuzi prije svega karakterie Skadarsko jezero, kao i rijeka Cijevna,
ali i rjeice Rujela, Rijeina i druge. I podruje Gradske optine Golubovci obuhvata dio
Skadarskog jezera, kao i manji broj rjeica i potoka, od kojih su izdvajaju Karutana, Tara,
Plavnica, Zetica, Gostiljska rijeka, Pijavnik, Velika i Mala Mrka, alica, itd.
Od izvora na podruju grada posebno se izdvajaju Mareza i Vrela Ribnika. Mareza je tipino
karstno vrelo. Izvorite je razbijeno i postoji itava izvorina zona. Jedan dio izvorita je kaptiran
za potrebe vodosnabdijevanja grada. Izdanost ovog izvora u doba minimuma nikad ne pada
ispod 1000 lit/sec.
8
1.3.2. Podzemne vode

Podzemne vode Podgorice predstavljaju poseban kvalitet prirodnog ambijenta, ali i znaajno
vodoprivredno bogatstvo. Najobimnije podzemno jezero nalazi se u Zetskoj ravnici. Njegova
povriina iznosi 212 km2, skoro koliko i povrina Skadarskog jezero na teritoriji Crne Gore.
Prirodni podzemni proticaj ovog jezera je ocijenjen na oko 12m3/s.
U hidrogeolokom pogledu izdvajaju se karbonatne stijene, koje se karakteriu visokom
pukotinskom poroznou, sa karstnom izdani, zatim fluvio-glacijalni i glacio-linijski sedimenti
velike poroznosti koji se ponaaju kao kolektori podzemnih voda i na kraju vodonepropusni
tercijarni sedimenti smjeteni ispod prethodnih, koji se ponaaju kao barijera daljem prodiranju
podzemnih voda to za posljedicu ima pojavu velikog broja prirodnih bunara iz kojih se mogu
koristiti podzemne vode, kao to su: Berski izvori u Berima, Crno oko, Modro oko i Vuji
studenci pored Komana i Bandia, Okno i Iverak u Piperima i drugi.
Karstna izdan, iako se nalazi duboko ispod zbijene izdani Zetske ravnice, znatnog je kapaciteta i
ima vei znaaj za vodosnabdijevanje. Naroito interesantna su vrela od Kosmaa do Ponara:
Boljesestre, Brodi, Biotsko oko, Bobovine i Krstato oko. U koritu Morae, istono od Vranjine,
nalaze se poznata oka Morae dubine preko 10 m.
Pored navedenih, postoje jo i izvorite u blizini Milekog bunara, izvorite Krevenica pored
sela Vuksanlekii, kao i karstika izvorita koja se nalaze na brdovitim djelovima Tuzi i to
izvorita Traboin, Rade (Arza), Rade (Kotica), Korita (Korita). Bregovi Skadarskog jezera
poznati su po mnogim izvoritima, kao to su: Vitoja, Ploa, Podhum.
1.4 Klimatske karakteristike

Podgoricu karakterie neposredni uticaj sredozemne klime odnosno blizine Jadranskog mora i
uticaj planinskog zalea, to rezultira pojavom izmijenjeno sredozemnog tipa klime sa svojim
specifinim karakteristikama, toplim i vruim ljetima i blagim i kiovitim zimama. Period
srednjih dnevnih temperatura iznad 0C traje i preko 320 dana u godini, a iznad 15C oko 180
dana. U Podgorici srednja godinja temperatura je 15,5C sa minimalnom od 5C u januaru i
maksimalnom od 26,7C u julu mjesecu. Podgorica je jedan od najtoplijih gradova u Evropi.
Srednji godinji broj tropskih dana (maksimalne temperature iznad 30C) ovdje je od 50 do 70
dana. Grad sa svojom strukturom i raznovrsnou ljudskih aktivnosti mijenja ivotnu sredinu i
prirodno klimatsko stanje. Kao rezultat toga nastaje mnotvo mikroklimatskih jedinica, a sam
grad dobija karakteristinu lokalnu klimu.
Prosjena relativna vlanost za Podgoricu iznosi 63,6%. Osnovni meteoroloki podaci sa
meteoroloke stanice Podgorica izdati od strane Hidrometeorolokog zavoda od februara 2008.
godine su sljedei:
Prosjene mjesene i godinje temperature vazduha u C

Stanica/mjesec
II
III
IV
VI
VII
VIII
IX
XI
XII
God.
Podgorica
6.0
7.2
10.4
14.1
19.7
24.2
27.4
26.9
21.6
16.6
10.9
6.9
16.0
Srednja godinja koliina padavina je 136,4 l/m2, a relativna vlanost vazduha cca 59,6%.
Prosjean broj kinih dana je oko 115, odnosno preko 260 dana bez padavina. Vrijednosti
mjesenih i godinjih padavina sa meteroloke stanice Podgorica za 2010. godinu dati su u
sljedeoj tabeli:
Podgorica -mjesene koliine kie
Jan
Feb
Mar
Apr
Maj
Jun
Jul
Avg
Sep
Okt
Nov
Dec
sr.vr.
191.6
166.5
159.0
145.2
91.4
63.3
38.5
58.7
119.6
164.2
238.5
217.1
max
381.0
403.4
349.4
340.1
229.7
234.9
100.0
185.0
390.3
523.4
639.4
438.2
stdev
117.0
98.6
72.1
77.2
56.9
40.3
26.8
48.2
91.7
132.0
131.5
104.0
god.sum:1654mm
Tabela broj 1: Mjesene i godinje padavine za 2010. g.
Slika broj 3: grafiki prikaz osnovnih klimatskih parametara (broj sunanih sati na jedan dan,
koliina padavina, temperatura i broj dana sa padavinama) za Podgoricu
Prema podacima, najvei broj sunanih asova je naravno zabiljeen u ljetnjim mjesecima, dok
prosjena mjesena vrijednost, zabiljeena za 2008. godinu, iznosi 206,5 asova.
10
Najtoplija godina na podruju Crne Gore bila je 2003. kada je u Podgorici zabiljeen period od
100 tropskih dana (dana sa maksimalnom temperaturom veom ili jednakom 30oC) u
kontinuitetu. Najvia dnevna temperatura od 44,8oC izmjerena je u avgustu 2007. godine u
Podgorici.
Prosjeno trajanje sijanja sunca po mjesecima i godinje u asovima.
Stanica/mjesec
II
III
IV
VI
VII
VIII
IX
XI
XII
God.
Podgorica
124.9
128.7
177.1
192.6
246.4
286.2
339.4
315.8
242.5
192.3
123.1
108.7
206.5
Na podruju Podgorice od brojnih pravaca duvanja vjetra dva su uglavnom nosioci vremenskih
prilika. To su sjever i jugo koji duvaju uglavnom u periodu septembar - april. Prosjean broj
dana sa vjetrom je oko 60, to ima poseban uticaj na klimu Podgorice, utiui na subjektivni
doivljaj temperature, inei ga za par stepeni niim.
Prosjene mjesene i godinje brzine vjetra u m/s.
Stanica/mjesec
II
III
IV
VI
VII
VIII
IX
XI
XII
God.
Podgorica
1.7
2.1
2.4
2.2
2.1
2.2
2.6
2.5
2.1
1.9
1.8
1.8
2.1
Na podruju Gradske optine Tuzi pojavljuju se mnogi klimatski kontrasti i na datom podruju
moemo prepoznati odreeni broj mikroklimata. U ravniarskom dijelu imamo pojavu aridnog
klimata, naroito je prisutna u ljetnjim mjesecima, dok najvia podruja karakterie planinska
klima sa pojavom snijega koji moe dostii debljinu i do nekoliko metara.
Podruje Gradske optine Golubovci, odlikuje se blagom mediteranskom klimom i zbog veoma
povoljnih klimatskih uslova i konfiguracije zemljita na ovom podruju prisutna je
poljoprivredna proizvodnja.
1.5 Stanje ivotne sredine
1.5.1 ume
ume i umska zemljita Crne Gore ine vaan elemenat ivotne sredine, znaajan inilac
ruralnog razvoja, kulturne tradicije i jaanja ekonomije. Zbog svojih brojnih specifinosti, ume
su prostori od jedinstvenog znaaja, kao stanita sa izraenom biolokom raznolikou i
jedinstvenim pejzaom.
ume oko Podgorice prigradske ume, razvrstane su u 14 reona, i to:
I Opasanica - Travska gora - ukupna povrina 4.282,33 ha;
II Vuji potok - ukupna povrina 1.465,62 ha;
11
III Kui - ukupna povrina 1.753,15 ha;

IV Kranja - ijevo - ukupna povrina 6.641,50 ha;
V Cijevna - Zatrijeba - ukupna povrina 3.366,40 ha:
VI Dei - Boaj - ukupna povrina 1.444,50 ha;
VII Ljeanska nahija - Komani - ukupna povrina 3.294,35 ha;
VIII Velje brdo - Lunica - ukupna povrina 1.250,00 ha;
IX Piperi - ukupna povrina 4.622,35 ha;
X Brotnjik - Trmanje - ukupna povrina 3.225,60 ha;
XI Zeta - ukupna povrina 429,65 ha;
XII Orahovo - Radea - ukupna povrina 6.110,65 ha;
XIII Trebjenica - Lijeva rijeka - ukupna povrina 430,00 ha;
XIV Bratonoii - Mala rijeka - ukupna povrina 1.575,60 ha.
1.5.2 Flora i fauna
Grad kao konglomerat u svom sastavu batini specifian biljni i ivotinjski svijet. Uloga biljaka
u gradskim uslovima je viestruka - zatitna, sanitarno-higijenska, dekorativno-estetska.
Flora gradskog podruja Podgorice bila je predmet viegodinjeg naunog istraivanja iji su
rezultati objavljeni u doktorskoj disertaciji (Steevi, 2009.) Istraivanjem je obuhvaen prostor
povrine 86 km2, a osim urbane ukljuena je i periurbana zona. Evidentirani broj samonikle i
subspontane adventivne flore gradskog podruja Podgorice iznosi 1.227 vrsta i podvrsta to
predstavlja neto vie od treine zabiljeenog broja vrsta za Crnu Goru. Za Podgoricu je
karakteristino da ne dolazi do prekida vegetacionog perioda.
Uporeujui floristiko bogatstvo gradskog podruja Podgorice i podruja nekih drugih
evropskih gradova (npr. Be 2.024 vrsta na povrini od 414 km2, Berlin 1.374 vrsta na
povrini od 481 km2, Cirih 1.950 vrsta na povrini od 120 km2) evidentno je da je flora
Podgorice bogata i u evropskom kontekstu. Najvei broj vrsta i podvrsta, njih 603, zabiljeen je
na podruju Skalina, odnosno uu Ribnice u Morau i donjem dijelu toka rijeke Ribnice, zatim
u parku Ivana Milutinovia, Malom parku, Staroj Varoi i Drau, dijelu kanjona Morae od
Blaovog do Junion brida, dijelu brda Ljubovi i Centralnom parku Pobreje.
Taksonomski spektar flore gradskog podruja Podgorice ine 4 klase, 118 porodica, 545 rodova i
1.227 vrsta i podvrsta. Kao najzastupljenije porodice izdvajaju se Poaceae (porodica trava),
Asteraceae (glavoike) i Fabaceae (mahunarke ili leptirnjae).
12
Udio endema je prilino visok i iznosi 6,8%. Alergena flora je zastupljena sa 253 vrste, od ega
32 drvenaste vrste koje cvjetaju u periodu od februara do aprila, zatim 76 korovskih alergenih
vrsta koje cvjetaju od aprila do oktobra kada cvjetaju i alergene trave, koje su najzastupljenije sa
145 vrsta.
U periodu posle drugog svjetskog rata, dio gradskog podruja je poumljen alepskim i crnim
borom i empresom i na prostoru park ume Gorica i Ljubovi, Toloka i Zlatika uma i zatitni
umski pojas na Starom Aerodromu i emovskom polju.
Kao posebna specifinost, obzirom na bogatstvo biljnog i ivotinjskog svijeta, izdvaja se kanjon
rijeke Cijevne, kao jedan od centara biodiverziteta Crne Gore, gdje je do sada registrovano 813
vrsta biljaka, dok je na irem podruju rijeke Cijevne registrovano 959 biljnih vrsta, to ini
priblino treinu ukupne flore Crne Gore.
Ovo podruje je veoma znaajno i kada je bogatstvo faune, naroito vrsta ptica, u pitanju.
Kanjonske litice predstavljaju jedno od najznaajnijih stanita za ptice grabljivice, kao i
gnjezdilite za vie vrsta lasta. Kao jedan od rijetkih, gotovo nedirnutih predjela od strane
ovjeka, kanjon Cijevne predstavlja vanu oblast za ivot gmizavaca i vodozemaca u ovom
dijelu Evrope.
Zatieno prirodno podruje je Nacionalni park Skadarsko jezero koji se prostire na povrini od
40.000 ha. U slivu Skadarskog jezera ivi 48 vrsta riba. U vodama koje pripadaju NP ivi 39
vrsta riba. Od oko 264 vrsta ptica u fauni Skadarskog jezera: 73 vrste su gnjezdarice selice, 18
vrsta su redovne prolaznice, 45 vrsta su zimski gosti i 12 vrsta redovno provodi ljeto ne
gnijezdei se. Kao znaajno stanite vodenih ptica, Skadarsko jezero je Ramsar konvencijom
1996. godine upisano u Svjetsku listu movara od meunarodnog znaaja.
1.5.3
Zelene povrine
Pod zelenim povrinama smatraju se javne zelene povrine i zelene povrine posebne namjene.
Javne zelene povrine su:
- parkovi (sportski, memorijalni, botaniki, zabavni i sl.);
- zelene povrine sa skverovima i trgovima;
- park ume;
- zelene povrine du gradskih saobraajnica, ulini travnjaci, drvoredi, zelene trake du
staza, ive ograde i sl.;
- zelene povrine du ureenih obala rijeka;
- zelene povrine pored i oko stambenih zgrada u stambenim naseljima i izmeu blokova
stambenih zgrada;
- zelene povrine oko spomen obiljeja;
- zelene povrine ispred drutvenih centara.
13
Zelene povrine posebne namjene su :

- u krugu zdravstvenih, socijalnih, prosvjetnih, obrazovnih, naunih, sportskih i drugih ustanova;
- u krugu privrednih i drugih poslovnih objekata;
- u dvortima oko stambenih i drugih objekata;
- tereni namijenjeni za sport i rekreaciju;
- zelenilo na gradskim grobljima;
- vjetrozatitni i meliorativni zasadi i dr.
Gradski parkovi (75.344 m2), linearno zelenilo (88.339 m2) i blokovsko zelenilo (361. 684 m2) su
dio sistema zelenila grada Podgorice i pozitivno utiu na gradski mikroklimat umanjujui uticaj
visokih temperatura, udare sjevernog vjetra, smanjuju buku i preiavaju vazduh od zagaenja.
1.6 Demografske karakteristike
Prema zvaninom popisu iz 2011. godine broj stanovnika Podgorice je 185.937, to ini 29,99%
od ukupnog broja stanovnika Crne Gore. Mukaraca ima 90.614, a ena 95.323. Gradsko
stanovnitvo Podgorice broji 155.725 stanovnika, a ruralno 30.212.
Gradska optina Tuzi zahvata podruje Malesije i u njoj, prema podacima iz popisa 2011.godine
ivi 12.096 stanovnika, dok u Gradskoj optini Golubovci ivi 16.093 stanovnika.
Red.
1.
2.
3.
Naziv
Br.stanovnika
Domainstva
Stanovi
Podgorica
155.725
48.836
58.925
Golubovci
16.093
5.407
4.339
Tuzi
12.096
3.208
2.749
Tabela broj 2: Rezultati popisa u Podgorici i gradskim optinama
Analiza dinamike stanovnitva Glavnog grada Podgorice, pokazuje da ovo podruje predstavlja
imigraciono podruje Crne Gore.
Najvei uticaj na ubrzani rast populacije imalo je doseljavanje stanovnitva iz drugih krajeva
zemlje. Godine 1961. doseljeno stanovnitvo uestvuje sa 61,9%, a 1991. sa 50,7%.
Popis
Red.
broj
Naziv
1.
2.
Podgorica
Crna Gora
1981
1991
2003
Index
5:3
132.290
584.310
152.025
615.035
169.132
620.145
127,8
106,2
Tabela broj 3: Uporedni pokazatelji rasta populacije

Ako se uzme podatak da je Podgorica 1931. godine imala 10.000 stanovnika, dolazimo do
zakljuka da se urbana populacija grada poveala preko 16 puta i da skoro svaki etvrti graanin
Crne Gore ivi u Podgorici.
14
Po prostorno-demografskoj analizi Glavni grad pripada tipu podruja visoke koncentracije, sa

gustinom naseljenosti od 117 st./km2, to je znatno vie od nacionalnog prosjeka (45).
Prirodni prirataj u Crnoj Gori je u opadanju sa 5.636 u 1991. godini na 2.550 u 2008. godini, ali
je najvei prirodni prirataj evidentiran upravo u Glavnom gradu Podgorici.
Naziv
Broj
domainstava
Prirodni prirataj
Godina
1991
2003
1991
2003
2005
163.274
180.517
5.636
2.640
1.513 2.550
Crna Gora
Podgorica
2008
39.653
48.416
1.963 1.306 1.023 1.403
Tabela broj 4: Prirodni prirataj stanovnitva
1.7 Privredni i infrastrukturni objekti

1.7.1 Privredni objekti od posebnog znaaja
Podgorica nije samo administrativni centar Crne Gore ve i njen glavni ekonomski pokreta.
Najvei dio crnogorske industrije i finansijskih preduzea nalazi se u Podgorici.
Prema podacima Centralnog registra Privrednog suda zapaa se stalan rast ukupnog broja
registrovanih privrednih drutava u Crnoj Gori sa 26.201 u 2005.godini na 36.753 na kraju 2007.
godine i 42.201 sredinom 2009. godine.
U Podgorici je registrovano 11.540 privrednih subjekata. Veliki broj privrednih subjekata (DOO
- 7.555, AD - 152, preduzetnika - 3.182) govori o razvijenosti privrede u Podgorici i njenom
stratekom znaaju za itavu dravu. Najvei broj preduzea registrovan je u oblasti trgovine
(4.895), zatim saobraaja (1.483), graevinarstva (1.205), preraivake industrije (858), hoteli i
restorani (791), itd.
1.7.2
Elektroprivredni objekti - prenosni i distributivni sistemi

(dalekovodi i trafostanice)
Objekte elektroenergetskog sistema na podruju Podgorice ine: prenosni - dalekovodi 400

kV, 220 kV i 110 kV i transformatorske stanice i razvodna postrojenja za iste napone (400, 220 i
110 kV) i distributivni, koji obuhvataju objekte naponskog nivoa 35 kV, 10 kV i 0,4 kV.
Snabdijevanje elektrinom energijom optine Podgorica vri se iz centralne prenosne mree Crne
Gore, a napajanje iz transformatorskih stanica datih u tabelarnom pregledu.
15
Red.
br.
Naziv i naponski nivo
Lokacija
Broj
1.
TS Podgorica 1, 220/110/35 kV
Zagori
2.
TS Podgorica 2, 400/110 kV
Mareza
3.
Cvijetin brijeg
4.
Toloi
5.
TS Gorica nova, 35/10 kV
Gorica
6.
TS Gorica stara, 35/10 kV
Gorica
7.
TS Centar, 35/10 kV
Ul.Ivana Milutinovia 12
8.
TS Ljubovi, 35/10 kV
epurci
9.
TS Ubli, 35/10 kV
Ubli - Kui
10.
TS Bioe, 35/10 kV
Bioe
11.
TS Tuzi, 35/10 kV
Tuzi
12.
TS Golubovci, 35/10 kV
Golubovci
13.
TS Ponari, 35/10 kV
Ponari
14.
TS Gornja Zeta, 35/10 kV
Gornja Zeta
15.
TS Pti, 35/10 kV
Pti Lijeva Rijeka
16.
TS Vranjina kula, 35/0,4 kV
Vranjina
17.
TS Glava Zete, 35/0,4 kV
Glava Zete
18.
Dobro Polje, 35/0,4 kV
Dobro Polje
19.
Rasklopite 10kV Verua
Verua R. Guvno
20.
Rasklopite 10 kV El. C. Gora
Pobreje
21.
DTS,TS,NDTS,BTS,STS,10/0,4 kV
Podgorica
738
Tabela broj 5: Pregled trafostanica

Razvojem podruja Optine dolazi i do razvoja vodova za prenos elektrine energije to moe na
pojedinim podrujima dovesti do velikih problema usljed preoptereenja postojee. To su
prvenstveno problemi prostora, pa se osim tehnikih uslova pred prenosnu mreu postavljaju i
16
urbanistiki uslovi. Dalekovodi zahtijevaju sve vie trase i ire koordinate. Da bi se navedeni
problemi sveli na najmanju mjeru potrebno je osigurati:
koridore visokonaponskih vazdunih vodova,
prostore za izgradnju transformatorskih stanica,
prostore za smjetaj kablovskih vodova.
U tabelarnom pregledu dati su dalekovodi naponskog nivoa 400 kV, 220 kV i 110 kV, koji su u
funkciji.
Red.
br.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Naziv i naponski nivo

DV 400 kV
Podgorica - Ribarevine
Duina
(km)
33,6
DV 400 kV
Podgorica - Trebinje
DV 220 kV
Podgorica - Pljevlja
7,3
DV 220 kV
Podgorica - Peruica
DV 220 kV
Podgorica gr. Albanije
9,1
DV 2 x 110 kV
Peruica - Podgorica
DV 110 kV
Podgorica 1 Podgorica 2 vod I
DV 110 kV
Podgorica 1 Podgorica 2 vod II
DV 110 kV
Podgorica 2 KAP vod I
DV 110 kV
Podgorica 2 KAP vod II
DV 110 kV
Podgorica - Cetinje
DV 110 kV Podgorica - Bar
DV 110 kV Podgorica-Budva
DV 110 kV Podgorica Danilovgrad
DV 110 kV Podgorica EVP
Trebjeica
9,1
DV 110 kV EVP Trebj.-Berane
28,9
21,0
5,8
5,9
8,1
8,0
12,5
12,0
12,9
9,1
36,1
3,9
Opis trase
TS Podgorica 2 Mareza V.Brdo Rogami
Mrke Mravinje P.Brijeg Lutovo Pti
Kruevice - tavalj
TS Podgorica 2 Mareza Komani Zagara
TS Podgorica 1 Zagori Rogami Mrke Mravinje P.Brijeg Lutovo Pti Kruevice
tavalj
TS Podgorica 1 Zagori Rogami Gornji
Rogami Crnci
TS Podgorica 1Zagori Rogami Zlatica
Vrbica Kakaricka Gora Dinoa Milje
Krevo Skora - Drume
TS Podgorica 1 Zagori Rogami Gornji
Rogami Crnci
TS Podgorica 1 Zagori-Malo Brdo Vranii
Velje BrdoMarezaTS Podgorica 2
TS Podgorica 1 Zagori- Malo Brdo Vranii
Velje Brdo Mareza TS Podgorica 2
TS Podgorica 2 Mareza Sadine ume Donja
Gorica Ribnjak Botun KAP
TS Podgorica 2MarezaSadineume Donja
GoricaRibnjakBotunKAP
TS Podgorica 2 Mareza Pavlovine Beri
FarmaciLijenjeBarutana-Rvai
//
//
TS Podgorica 1 Zagori- Malo Brdo Vranii
Velje Brdo Mareza TS Podgorica 2
TS Podgorica 1 Zagori Rogami Mrke
Pelev Brijeg Vjeternik Noica Grbi Do
Verua Trebjeica
Trebjeica Uva
17
17.
18.
DV 110 kV Podgorica 1 - 3,9

Podgorica 3
DV 110 kV Podgorica 2 - 3,5
Podgorica 4
TS Podgorica 1 Zagori park uma Cvijetin

Brijeg
TS Podgorica 2 Mareza Toloi TS Podgorica
4
Tabela broj 6: Pregled dalekovoda

Osim navedenih dalekovoda, na podruju Grada Podgorice i gradskih optina Tuzi i Golubovci
postoje i:
- nadzemni vodovi naponskog nivoa 35 kV u ukupnoj duini od 283.107 m,
- kablovski vodovi naponskog nivoa 35 kV u ukupnoj duini od 12.467 m,
- nadzemni vodovi naponskog nivoa 10 kV u ukupnoj duini od 432.977 m,
- kablovski vodovi naponskog nivoa 10 kV u ukupnoj duini od 316.381 m,
- nadzemni vodovi naponskog nivoa 0,4 kV u ukupnoj duini od 1.199.660 m i
- kablovski vodovi naponskog nivoa 0,4 kV u ukupnoj duini od 316.381 m.
1.7.3 Saobraajna infrastruktura
1.7.3.1 Drumski saobraaj
Grad Podgorica predstavlja glavno saobraajno vorite u Crnoj Gori kroz koje prolaze kljuni
regionalni i magistralni putevi.
Glavni grad je sa primorskim dijelom Crne Gore povezan Jadranskom magistralom Podgorica
Bar, dok je magistralnim putem kroz kanjone Morae i Tare povezan sa kontinentalnim dijelom.
Okosnicu putne mree ine magistralni put M-2 (Debeli brijeg - Podgorica - Berane - piljani) sa
kracima M-2.3 (Budva - Cetinje - Podgorica) i M-2.4 (Petrovac - Bar - Ulcinj - Sukobin) i
magistralni put M-18 (epan Polje - Niki - Podgorica Boaj).
Od posebnog znaaja za sprovoenje aktivnosti zatite i spaavanja je i mrea lokalnih puteva.
Ukupna duina lokalnih puteva iznosi 874,40 km. Duina lokalnih puteva sa asfaltnim
kolovoznim zastorom iznosi 761,6 km, dok duina lokalnih puteva sa makadamskim zastorom
iznosi 112,85 km. Kolovozna konstrukcija lokalnih puteva u periodu kada je graena nije
dimenzionisana i izvedena za teki saobraaj koji se danas odvija po tim pravcima.
Osim kolovozne konstrukcije i druge tehnike karakteristike ovih puteva (popreni i uzduni
presjeci, radijusna krivina, odvodnjavanje kolovozne povrine) ne ispunjavaju potrebne
minimalne uslove. Zbog toga kolovoz brzo propada, tako da je odravanje ove kategorije puteva
oteano.
Podgoricu karakterie i veliki broj mostova u gradskom dijelu od kojih su kljuni: Milenijum
most-etiri velike trake, Vezirov most-tri velike trake, Blaov most - etiri velike trake, Junion
brid - 4 velike trake, Most Brae Zlatianin - 4 kolovozne trake, Krivi most - 2 trake, Nikiki
18
most - takodje dvije velike trake i tri pjeaka mosta (Visei, Moskovski most i most Andrije
Kaia).
Mostovi u GO Golubovci koji su ugroeni poplavama:
- Vukovaki,
- Ponarski,
- most u selu Kurilo (preko rijeke Tare).
Mostovi u GO Tuzi koji su ugroeni poplavama:
- most Dinoa,
- most Omerboovii,
- most Kodrabudan (MZ Sukuru),
- most ipanik,
- most Helnica (MZ Vuksanleki).
Slika broj 4: Vukovaki most

1.7.3.2 eljezniki saobraaj
Glavna eljeznika veza grada je pruga Beograd-Bar. Podgorica je takoe eljeznicom povezana
sa Nikiem i Skadrom i Tiranom. Meutim, pravac ka Albaniji se ve neko vrijeme koristi samo
za teretni saobraaj.
Postojeu eljezniku mreu ine jednokolosijene pruge normalne irine. Ukupna duina pruga
koje prolaze kroz teritoriju Glavnog grada je 111.637 m, od kojih pruga:
19
- Vrbnica - Bar (dio pruge Beograd Bar), u duini od 76.003 m, sa 43 mosta i 62 tunela;
- Podgorica - Tuzi dravna granica (dio pruge Podgorica - Skadar), u duini od 24.740 m, sa
4 mosta i 3 tunela i pruga
- Podgorica Niki, u duini od 10.894 m i sa 2 mosta.
Trase pruga na eljeznikoj mrei karakterie veliki broj vjetakih objekata (49 mostova, 65
tunela itd.), kao i znaajan broj staninih i poslovnih objekata.
Na plavnom podruju nalaze se sledei objekti eljeznike infrastrukture:
-
most Tanki rt na Skadarskom jezeru,

most Moraa kod ukrsnice Zeta,
nasip pored pruge, od putnog prelaza Vukovci do mosta Tanki rt (sa desne strane pruge
od rijeke Morae, a sa lijeve strane pruge od nivoa jezera).
Broj putnikih vozova koji saobraaju kroz stanicu Podgorica je sljedei:

- 6 pari meunarodnih brzih vozova (12 vozova),
- 2 para lokala dugakih (Bar Bijelo Polje),
- 5 pari lokala (Podgorica - Bar).
Broj teretnih vozova koji saobraaju kroz stanicu Podgorica je:
-
3 para teretnih vozova prema Bijelom Polju,
1 par prema Tuzima,
3 para prema Baru i
1 par prema Nikiu.

1.7.3.3 Vazduni saobraaj
Primarnu mreu aerodroma Crne Gore ine Aerodrom Podgorica i Aerodrom Tivat. Preko
aerodroma Podgorica udaljenog 12 km od centra grada, ostvaruje se vazduna veza sa
najvanijim evropskim destinacijama.
Aerodrom Podgorica ima poletno-sletnu stazu duine 2500 m i irine 45 m.
1.7.3.4 Telekomunikacije
Aktuelno stanje u telekomunikacijama determinisano je Zakonom o telekomunikacijama i
Zakonom o radiodifuziji, kao i djelovanjem dvije regulatorne agencije (Agencije za
telekomunikacije i Agencije za radio-difuziju). U navedenom zakonskom okviru razvijaju se
javni telekomunikacioni sistemi:
20
- fiksna telefonija (postoje dva operatera, postoji konkurencija);

- mobilna telefonija (postoje tri operatera, postoji konkurencija);
- radio-difuzija (javni servis i privatni emiteri) i
-internet (postoji dominantni
telekomunikacioni sistemi.
operator,
konkurencija
je
djelimina)
funkcionalni
Trenutno postoje tri operatora mobilne telefonije (Telenor, T-mobile i M-tel) koji koriste 3G
GSM tehnologiju. Operatere karakteriu:
- broj korisnika;
- pokrivenost teritorije (71% Telenor, 69% T-mobile, M-tel 85%);
- pokrivenost stanovnitva (98,3% Telenor, 98% T-mobile, M-tel 400.000 stanovnika) i
- infrastruktura baznih stanica (166 Telenor, 140 T-mobile).
1.8 Vanprivredni objekti i ustanove
U Podgorici, kao administrativnom centru, nalaze se: Vlada, Skuptina, Vrhovni i Ustavni sud,
dravni i organi uprave Glavnog grada, kao i diplomatsko konzularna predstavnitva (ambasade,
konzulati, inostrani kulturni centri). Pored navedenih, na teritoriji grada nalaze se i vrlo osjetljivi
objekti Vojske Crne Gore ( kasarna Masline, Generaltab).
1.8.1 Obrazovne ustanove
Predkolsko obrazovanje
U Podgorici je skoncentrisan veliki broj predkolskih ustanova obrazovanja i vaspitanja koje su
organizovane kao javne ustanove (,,Ljubica Popovi i ,,ina Vrbica), u koje boravi 2.648,
odnosno 2.262 djece i za koje se brine 450 zaposlenih (po 225).
Takoe postoji i vei broj privatnih vrtia od kojih su najpoznatiji: Pinokio, Petar pan, Mali
princ, Kuica, Djeja mata i Arso Mili.
Osnovno obrazovanje
Najvea koncentracija kola, uenika i nastavnika je u Podgorici. Na podruju Glavnog grada
postoji 29 osnovnih kola u kojima nastavu pohaa 22.303 uenika. U njima je zaposleno
ukupno 1.716 lica koja ine nastavno i vannastavno osoblje. Najvea koncentracija uenika je u
gradskim kolama gdje ima 10 kola sa preko 1.000 uenika, 5 kola sa 800 1.000 uenika i
koli u Tuzima 1.185 uenika.
21
Srednje obrazovanje
U Podgorici ima 12 kola za redovno srednje obrazovanje, od kojih su dvije umjetnike kole
(Umjetnika kola osnovnog i srednjeg muzikog obrazovanja za talente ,,Andre Navara i
Umjetnika kola osnovnog, srednjeg muzikog i baletskog obrazovanja ,,Vasa Pavi). U ovim
kolama nastavu pohaa 10.055 uenika, a zaposleno je 1.025 lica koja ine nastavno i
vannastavno osoblje. U Podgorici rade i dvije ustanove za specijalno obrazovanje.
Visoko obrazovanje
Mreu visokokolskih jedinica u Podgorici, ini 13 fakulteta i jedan institut (Institut za strane
jezike) sa 14.099 studenata. Od ukupnog broja studenata 10.833 ine studenti na osnovnim
studijama, 494 na specijalistikim, 2.579 na magistarskim i 193 na doktorskim studijama.
Osim dravnog univerziteta, u Podgorici postoje i privatni univerziteti ,,Mediteran i "Donja
Gorica. Univerzitet Mediteran ini 6 fakulteta, sa 2.200 studenata, a univerzitet Donja Gorica 5
fakulteta, sa 1.152 studenta.
U Podgorici je smjeten i najvei broj institucija i organizacija u oblasti naunih djelatnosti, kao
to su: Crnogorska akademija nauka i umjetnosti (CANU), dva nauna instituta (Istorijski
institut, Biotehniki institut) ali i posebni istraivaki centri JU Centar za ekotoksikoloka
ispitivanja Crne Gore (koji je u Crnoj Gori jedina sertifikovana i akreditovana institucija za
implementaciju propisa Evropske unije u ovoj oblasti), JU Zavod za geoloka istraivanja Crne
Gore, JU Seizmoloki zavod Crne Gore i dr.
1.8.2 Zdravstvene ustanove
Poseban znaaj u zdravstvenoj zatiti stanovnitva Podgorice ima dom zdravlja, koji u svom
sastavu ima mobilnu medicinsku jedinicu, centar za dijagnostiku, centar za djecu sa posebnim
potrebama, centar za plune bolesti i tuberkulozu, centar za mentalno zdravlje, centar za
obrazovanje, centar za prevenciju i centar za posebnu zdravstvenu zatitu. Dom zdravlja u
Podgorici nema smjetajnog kapaciteta, pa se svi pacijenti upuuju u Kliniki centar Crne Gore.
Glavni punktovi doma zdravlja su: Blok V, Pobreje, Radio stanica, Konik, Stari aerodrom,
Centar-VMC, Golubovci i Tuzi. Osim njih, na podruju Grada postoje i 34 ambulante i
zdravstvene stanice razmjetene po mjesnim zajednicama.
Znaajnu ulogu u primarnoj zdravstvenoj zatiti stanovnitva Crne Gore ima 165 privatnih
zdravstvenih ustanova - ambulanti. Navedene ustanove locirane su u vie optina i u njima se
obavljaju usluge za 34 razne medicinske djelatnosti. Najvie ih je locirano u Podgorici 73 ili
44,24%.
Bolnika zdravstvena zatita stanovnitva u Podgorici obezbjeuje se kroz: Kliniki centar Crne
Gore, koji pored optih bolnikih djelatnosti za optine Podgorica, Danilovgrad i Kolain,
obezbjeuje i teritorijalnu zdravstvenu zatitu svih nivoa za dravu. Kapacitet Klinikog centra
22
je 715 postelja, 229 zaposlenih ljekara i 496 medicinskih sestara i tehniara. Iskorienost
kapaciteta je 71,86%.
Znaaj za vanbolniku zdravstvenu zatitu imaju i javne zdravstvene ustanove, Institut za javno
zdravlje i Apotekarska ustanova Montefarm sa 40 apoteka od kojih je 9 u Podgorici, kao i
znaajan broj privatnih apoteka.
Socijalna zatita se ostvaruje preko postojeih institucija. U Crnoj Gori ima 17 raznih ustanova
koje se bave socijalnom i djejom zatitom. U okviru toga, postoji est ustanova za djecu i
omladinu, jedna ustanova za zbrinjavanje odraslih i deset centara za socijalni rad. Pored ovih,
angauju se i razne nevladine organizacije.
Dio ustanova za socijalnu zatitu nalazi se u Podgorici, i to:
- Specijalni zavod za djecu i omladinu u Podgorici (2400 m2);
- Zavod za vaspitanje i obrazovanje djece i omladine u Podgorici, gdje boravi oko 30 djece;
- Centar 1. jun u Podgorici ( 3000 m2, kapacitet 130 uenika, od ega 60 u internatu);
- Zavod za kolovanje i profesionalnu rehabilitaciju invalidne djece i omladine u Podgorici (3420
m2, 88 uenika, od kojih 46 u internatu).
1.8.3 Objekti kulture i vaniji spomenici
U grupu objekata kulture na koje posebno treba obratiti panju spadaju bioskopi, pozorita,
muzeji, galerije i dr. jer se u ovim objektima okuplja vei broj ljudi.
Od objekata kulture u Podgorici se nalazi 10 javnih ustanova kulture i umjetnosti, 3 kulturnoinformativna centra i 9 galerija.
Glavni grad Podgorica ima 40 registrovanih nepokretnih spomenika kulture koji se, prema
stepenu vrednovanja razvrstavaju u tri kategorije. Spomenici kulture prve kategorije su Duklja
(Doclea) i Medun. Drugoj kategoriji pripada 6 (Crkva Sv. ora, Manastir Dajbabe, Dvorski
kompleks na Kruevcu, DoljaniZlatica, Velje LedineGostilj, Mjace - Matague), a treoj 32
spomenika kulture (Manastir elija Piperska, Manastir Vranjina sa crkvom Sv. Nikole, crkva Sv.
Trojice Vukovci, Crkva Sv. Petra Cetinjskog, Osmanagia damija, Sahat kula, Tvrava
Ribnica, Stari most na uu Ribnice, Tvrava Dei, af Ki u Dubravi i dr.). Postoji inicijativa
da se odreeni broj objekata ili urbanih aglomeracija na prostoru Glavnog grada, zbog svojih
specifinosti, zakonski zatite.
23
1.8.4 Sportski objekti

Najvie aktivnosti vezanih za fiziku kulturu i sport ostvaruje se kroz kolski (vaspitnoobrazovni) sistem, ali i kroz djelovanje brojnih sportskih klubova ija je najvea koncentracija u
Podgorici. Samim tim tu je i najvei broj sportskih objekata gdje se okuplja veliki broj ljudi, to
ove objekte ini posebno osjetljivim. Glavni sportski objekti u Podgorici su: Stadion pod
Goricom, Sportski centar Moraa, Stadion malih sportova pod Goricom, kompleks stadiona na
Starom aerodromu, Sportska dvorana Gimnazije Slobodan kerovi, Streljaki centar Ljubovi,
Sportski centar Rex i dr.
Stadion pod Goricom je vienamjenski. Trenutno se najvie koristi za fudbalske utakmice. Prije
poetka radova na rekonstrukciji, kapacitet stadiona je iznosio 7.000 gledalaca, ali je izgradnjom
sjeverne i june tribine proiren na 17.000. Teren je dimenizija 105 x 70 metara. Izgradnjom
istone tribine, stadion e moi da primi oko 24. 000 gledalaca.
Sportski centar Moraa, sa kapacitetom od 4.200 sjedita raspolae prostorima zatvorenog i
otvorenog tipa. Prostorne kapacitete za odvijanje sportskih aktivnosti sainjavaju: velika dvorana
sa podijumom, dimenzija 47x29,5m i gledalitem sa oko 4.200 sjedita VIP loa 500 sjedita,
mala sala dimenzija 22,40x12,50m, sala za borilake sportove, trim kabinet, zatvoreni bazen. Tu
su i pratei sportski, ugostiteljski i poslovni prostori, dok itav kompleks dopunjavaju otvoreni
olimpijski bazen i otvoreni sportski tereni.
1.8.5 Turistiki objekti

Turizam je prioritetna i najprofitabilnija razvojna grana privrede. Dobra infrastrukturna
povezanost sa obalom kao i sa sjevernim dijelom Crne Gore, Podgoricu stavlja u red crnogorskih
gradova za koji se odluuje sve vei broj turista. U grupu turistikih objekata na koje u sluaju
poara posebno treba obratiti panju spadaju hoteli, moteli, apartmani, privatni smjetaj i dr. jer
se u ovim objektima tokom godine, a najvie u toku ljetnje i zimske turistike sezone okuplja
vei broj ljudi.
Podgorica raspolae sa 26 hotela, a najveim brojem leajeva raspolae hotel Crna Gora.
24
Ime hotela
Telefon - fax
+382/20/406 500,
Best
Western
+382/20/406 510
Premier
Fax: +382/20/406
Montenegro
599
+382 20 441 500,
441 516
Fax +382 20 441 501
City Hotel
Hotel Podgorica
Hotel Ambasador
Hotel Crna Gora
Smetajni kapaciteti
Adresa
48 soba (ukljuujui 7 apartmana)

salu za sastanke za 20 osoba i 130 Sv.Petra
m2 fleksibilnog prostora za Cetinjskog 145
konferencije i bankete
164 leaja, 9 hotelskih apartmana
85 leaja (3 jednokrevetne sobe 33
dvokrevetne sobe i 8 hotelskih
apartmana)
18 leaja,3 jednokrevetne sobe, 6
hotelskih apartmana
290 leaja u 132 sobe i 6
apartmana. Sadraji od posebnog
znaaja su etiri salona (20 do 200
ljudi) iji ukupni kapacitet iznosi
750 mjesta.
Crnogorskih
serdara 5
Svetog
Petra
Cetinjskog 1
Vaka urovica 5
Bulevar Sv. Petra

Cetinjskog 2
26 leaja + 3 pomona smjetenih u

Cetinjski put bb
12 soba i tri apartmana.
Hotel Philia
Garni
Eminent
Hotel
27 leaja, 6 dvokrevetne sobe, 7

Njegoeva 25
hotelskih apartmana
Garni
Kosta's
Hotel
30 leaja, 10 hotelskih apartmana
Garni
Hotel
Bojatours-Lux
Hotel Loven
Hotel Evropa
Hotel Kerber
Hotel Ambiente
Garni
Holliday
Hotel
Garni Hotel Ideal
Bohinjska
20 soba od kojih su 11 sa
francuskim
leajem,
6
Kralja Nikole 10
dvokrevetnih, 2 jednokrevetne i 1
lux apartman
22 sobe: 7 jednokrevetnih, 10 sa
francuskim
leajevima,
3 Petrovaki put
dvokrevetne i 2 trokrevetne sobe
24 sobe: 14 jednokrevetnih, 4
Orahovaka 16
dvokrevetne i 6 sa branim leajem
Novaka Miloeva
40 leaja, 20 jednokrevetnih soba
6
Raspolae sa 14 smjetajnih
jedinica. U prvom objektu ima 4
sobe.Drugi objekat-aneksima8 soba
Cetinjski put 34
i 2 apartmana, gdje sa pomonim
leajevima moe da smjestiti do 36
osoba.
8 jednokrevetnih, 4 dvokrevetne
sobe i 8 soba sa francuskim
I Proleterske 11
leajima
18 soba (41 leaj)
rtava faizma bb
25
Hotel raspolae sa tri jednokrevetne

sobe, tri dvokrevetne (od ega su
dvije sa francuskim leajevima) i tri
luksuzna apartmana.
44 leaja, 3 dvokrevetne sobe, 9
apartmana
Idealan je za ekskurzije, sportske
ekipe i druge grupe od 50 do 100
ljudi.
15 leaja, 3 apartmana
37 leaja, 2 apartmana
9 leaja, 1 apartman
Keto Hotel
Hotel Bambis
Hotel Izvor
Hotel arovi
Hotel Imperijal
Mali Hotel Rene
Hotel Lav
Hotel Tri bora
Plavnica
020/612217
020/875700
020/660599
Skopska 1
ul. Franca Rozmana
10a
Smokovac
Zagori
Tuzi
Zlatica
Mahala Zeta
Zlatica
Zeta
Salon, 80 mjesta, kafe-bar, 40

mjesta, taverna, 100 mjesta
restoran, 120 mjesta, bata u
kaskadi, 200 mjesta
Restoran Ribnica
Tabela broj 7: Hoteli u Glavnom gradu sa smjetajnim kapacitetima

Turizam u Podgorici, est godina uzastopno, ostvaruje dvocifrenu stopu rasta. Broj turista, koji
su posjetili Podgoricu u 2008. godini bio je vii za 10,54% u odnosu na 2007. godinu. U 2007. je
ostvarena stopa rasta od 16,01% u odnosu na prethodnu godinu. Procentualno poveanje broja
turista u 2006. godini, u odnosu na 2005. godinu je 31,7%.
2003.g
2004.g.
2005.g.
2006.g.
2007.g
2008.g
2009.g
2010.g
Cr. Gora
599 430
703 484
820 457
895398
1133432
1188116
1145027
1262985
- domai
457 643
515 424
548 452
550311
149294
984138
156904
147769
175191
- strani
141 787
188 060
272 005
345087
1031212
997258
1087794
Podgorica
21 851
24 580
29 819
39295
45588
50393
35269
54196
- domai
12 573
13 380
14 993
16890
5388
5649
4458
5580
- strani
9 278
11 200
14 826
22405
40200
44744
30881
48616
Tabela broj 8: Turistiki pokazatelji

Turistiki promet za devet mjeseci 2009. godine, iskazan brojem ostvarenih noenja i dolazaka
domaih i stranih turista, pokazuje negativan trend. U posmatranom periodu, Glavni grad je
posjetilo 35.269 turista ili 6,6% manje, nego u istom periodu prole godine. I broj noenja, za
devet mjeseci 2009. godine u Glavnom gradu je bio nii, za 11% i iznosio je 77.056 noenja.
Prosjeno zadravanje turista u Glavnom gradu bilo je 2,19 dana. Opadanje broja noenja i
posjeta domaih turista, rezultat je finansijske krize.
26
2. P O S E B N I D I O
2.1 Analiza hazarda
Poplava je plavljenje ueg ili ireg kompleksa zemljita, izlivanjem vode iz rijenog korita,
jezera ili mora. Nastaje od velikih kia, naglog otapanja snijega, jakih zemljotresa i vjetrova i
drugih prirodnih nesrea. Smanjuje se ili spreava izgradnjom nasipa, brana, kanala ili velikih
akumulacijskih bazena koji prihvataju najvei dio plavne vode. Poplave mogu biti prirodne i
vjetake.
Prirodne poplave nastaju najee u rijenim dolinama kada se voda izlije iz rijenog korita,
pokrije priobalno zemljite ili tee preko njega. irina poplavljenog pojasa zemljita zavisi od
koliine vode u rijeci prilikom poplave, dubine rijenog korita, nagiba strana rijene doline i
zatitnog pojasa izgraenog du rijeke.
Vjetake poplave nastaju
hidroakumulacijama.
ruenjem
nasipa
na
rijenim
obalama
branama
na
U slivu Skadarskog jezera, pored Nikikog i Cetinjskog polja, poplave su este u Bjelopavlikoj
ravnici, u Lugovima zapadno od Podgorice i u Donjoj Zeti.
Poplavama u Glavnom gradu Podgorici sa gradskim optinama Golubovci i Tuzi najvie su
ugroene velike povrine zemljita po obodu Skadarskog jezera i u zoni donjeg toka rijeke
Morae.
2.1.1 Vodotoci, jezera i akumulacije koji mogu biti uzrok poplava
U ovom dijelu procjene ugroenosti bie detaljno sagledani vodotoci, jezera i akumulacije koji
mogu biti uzrok poplava u Podgorici sa okolinom.
2.1.1.1 Jadranski sliv
Jadranskom slivu u optini Podgorica pripadaju rijeke: Moraa, Zeta, Sitnica, Ribnica,
Cijevna, Mala Rijeka i Skadarsko jezero.
27
Slika broj 5: Karta Jadranskog sliva
Rijeka Moraa. Velike vode Morae su u prolosti ugroavale znaajne povrine na potezu
nizvodno od izlaza iz klisure do ua u Skadarsko jezero. Pored toga najnizvodniji dio doline
Morae je plavljen i vodama Skadarskog jezera. Superpozicija ovih plavljenja se veoma
negativno odrazila na razvoj ovog podruja, a kljuni problemi nijesu ni do danas rijeeni. Za
zatitu od plavljenja i erozije obala, du Morae je u razliitim periodima izvedeno vie objekata.
Naalost, radovi na zatiti od plavljenja nijesu izvoeni sistematski, niti u punom, neophodnom
obimu.
Izvedeni su sljedei nasipi:
- Nasip Cijevna-Vranjina na lijevoj obali korita. Ovaj nasip u duini od 16.000 metara je
izveden 1950. godine. Nasip je prvobitno bio predvien kao sastavni dio melioracionog
sistema za zatitu Donje Zete od poplava Morae i Skadarskog jezera. Trasom ovog
nasipa izgraena je eljeznika pruga i put Podgorica-Virpazar. Izgradnjom ovog nasipa
titi se oko 1500 ha na kojima je smanjena uestalost poplava. Naselja Bistrice i Bijelo
Polje su sada u znatno povoljnijim uslovima, ali poplave nijesu u potpunosti eliminisane;
- Nasip na desnoj obali duine 3.000 m pored sela Vukovci. Ovaj nasip je izgraen 1952.
godine;
- Nasip na desnoj obali duine 1.500 m pored sela Ponari. Ovaj nasip je izgraen 1953.
godine.
Da bi se zatitile obale od rijene erozije i stabilizovalo rijeno korito izvedene su sljedee
graevine:
- Obaloutvrda kod sela Goriani duine 200 m. Ovaj objekat je izveden jo 1938. godine;
- Obaloutvrda kod sela Grbavci duine 200 m. Ovaj objekat je izveden 1958. godine;
- Paralelna graevina kod Bijelog Polja duine 170 m izgraena 1950. godine;
- Paralelna graevina kod sela Ponari duine 200 m izgraena 1953. godine;
28
- Naperi u Lekiima duine 100 m iz 1977. godine.

Rijeka Sitnica. Radi zatite od poplava Ljekopoljskog luga izvrena je regulacija Sitnice na
potezu od oko 3 kilometra. Ovom regulacijom je nivo velikih voda snien za oko jedan metar.
Na ovom potezu je izgraen ribnjak, te radovi na melioraciji i zatiti podruja nijesu vie imali
raniji znaaj. Kako je ovaj ribnjak kasnije naputen, to su radovi na zatiti od poplava ponovo
aktuelni.
Regulacioni radovi u Ljekopoljskom lugu omoguili su bre oticanje velikih voda sa sektora na
kome je vrena intervencija. Naalost, nizvodni sektor nije mogao da prihvati ovako poveane
protoke. Zbog toga je ugroen potez kod sela Beri. Glavnim projektom regulacije rijeke Sitnice
kroz selo Beri iz 1986. godine, predviena je regulacija rijeke Sitnice na potezu od 2.800 m. U
toku 1987. izvreno je produbljivanje korita na duini od 1.500 m. Izvreni radovi nijesu u
potpunosti zatitili podruje od poplava.
Rijeka Ribnica. Prostire se od Ribnikih vrela, svom duinom tee kroz emovsko polje i uliva
se u Morau u samom centru grada. Tok joj je dug oko 10 km. Njen vodostaj je u direktnoj
zavisnosti od promjenljive izdanosti izvora tako da Ribnica u ljetnjim mjesecima skoro
presuuje.
Rijeka Cijevna. Nastaje u visokom masivu Prokletija. Duinom od 26,5 km protie kroz
Albaniju, dok na teritoriji Crne Gore tee duinom od 32,3 km. Najkarakteristiniji dio je uzani i
duboki, teko pristupani kanjon koji joj daje posebno atraktivan izgled.
Mala rijeka tee teko pristupanim kanjonom do Bioa, gdje se uliva u Morau. U toku ljeta
presui, a u toku jeseni i proljea dobija bujini karakter.
Osim navedenih rijeka, teritorija Podgorice zahvata i gornje djelove slivova Tare i Mojanske
rijeke. Tara izvire na obroncima Komova i ijeva, spajanjem dvije planinske rijeke Verue i
Opasanice, a duina toka koja pripada teritoriji grada iznosi 14 km.
Teritoriji Podgorice pripadaju i dva manja jezera Bukumirsko, smjeteno na obroncima ijeva i
dio Rikavakog jezera, koje se nalazi na prelazu ijeva u Prokletije, a karakterie ga ponor na
1.314 m nadmorske visine, preko kojeg voda otie u Cijevnu i Ribnicu.
Hidrografiju GO Tuzi prije svega karakterie Skadarsko jezero, kao i rijeka Cijevna, ali i rjeice
Rujela, Rijeina i dr. I podruje GO Golubovci obuhvata dio Skadarskog jezera, kao i manji broj
rjeica i potoka, od kojih se izdvajaju Karutana, Tara, Plavnica, Zetica, Gostiljska rijeka,
Pijavnik, Velika i Mala Mrka, alica i dr.
Od izvora na podruju grada posebno se izdvajaju Mareza i Vrela Ribnika. Mareza je tipino
karstno vrelo. Izvorite je razbijeno i postoji itava izvorina zona. Jedan dio izvorita je kaptiran
za potrebe vodosnabdijevanja grada. Izdanost ovog izvora u doba minimuma nikad ne pada
ispod 1000 lit/sec.
29
Skadarsko jezero. Skadarsko jezero, koje je najvee jezero na Balkanskom poluostrvu, veim
dijelom se nalazi na jugoistoku Crne Gore, a manjim dijelom na krajnjem sjeverozapadu
Albanije. Jezero zauzima najnie djelove Zetsko-skadarske depresije koja je dijelom
kriptodepresija. Povrina Skadarskog jezera varira od 359,2 km pri minimalnom vodostaju do
500,6 km pri maksimalnom vodostaju, dok prosjena povrina Jezera iznosi 419,4 km.
Povrina sliva Skadarskog jezera je 5.490 km, od ega teritoriji Crne Gore pripada oko 4.460
km (81,2%), a teritoriji Albanije 1.030 km (18,8%) od ukupne povrine sliva. Basen
Skadarskog jezera pripada Jadranskom slivu i bogat je izvorima i vodotocima razliitih veliina.
Dvije najvee rijeke su Zeta i Moraa. Topografska povrina sliva rijeke Zete iznosi 1.215,8 km,
a sliva rijeke Morae 2.627,7 km. Od manjih vodotoka su znaajni: Suica, Smrdan, Rimani i
Brestica, koje su pritoke Zete, zatim Ribnica, Cijevna, Matica, Mareza, Sitnica, Crkovnica,
Treenica, Tara i Golaki potok, pritoke Morae. Na junom obodu ravnice je niz kraih
vodotoka, koji direktno daju vode Skadarskom jezeru, a to su: Rujela, Mala i Velika Mrka,
Pjavnik, Zetica, Mala Moraa, egrtnica, Plavnica, Karatuna i Gostiljska rijeka.
Obodom ravnice javljaju se mnogobrojni izvori poznatiji kao vrela ili oka: Vidotak, Svinjika
vrela, Milojevika vrela, Dobrik, Mojina jama, Vika vrela, Tamnik, Studenci, Oraka jama,
Taban i Iverak, koja se nalaze u Bjelopavlikoj ravnici, a Kraljiino oko, Crno oko, Vrijeko
oko, Mosor, Biotsko oko, Blizanac, Modro oko i Vuiji studenac, u Zetskoj ravnici. Veliki broj
oka javlja se i na dnu Skadarkog jezera: Raduko oko, Krnjiko oko, Modra oka, Velje oko,
Ploe, Oko Ritoje, itd.
Podzemne vode se javljaju u Zetskoj ravnici, na podruju emovskog polja, koje je sa sjevera
ogranieno potezom Zlatica-Podgorica, sa juga Mahala-Matagui-Podhum, sa istoka MileiTuzi-Podhum, a sa zapada Mahala-Botun-Beri-Podgorica. U fluvioglacijalnim nanosima Zete i
Morae nalazi se najvea vodena izdan u Crnoj Gori, ija je povrina priblino 100 km.
Skadarsko jezero i njegov obodni dio ima jadransku varijantu mediteranske klime, znatno
modifikovanu uticajem visokih obodnih planina. Ova modifikacija se odraava, kako na
temperaturne prilike, tako i na sumu i reim padavina. U odnosu na primorski reon, ovdje su
toplija i suvlja ljeta, vlanija i hladnija zima, jai mrazevi i eca pojava snijenog pokrivaa.
2.1.1.2 Bujini tokovi i erozije
Bujini tokovi i erozije su, takoe, procesi koji potencijalno mogu ugroziti ivote ljudi, njihovu
imovinu i prirodne resurse. Opta eksponiranost terena u Crnoj Gori ovim procesima, kao i
karakteristina vertikalna ralanjenost vegetacije, sa izraenim strmim i vrlo strmim nagibom,
klimat sa 1.000 do 5.000 mm vodenih taloga godinje, neotporna zemljita usljed esto
neracionalnog i neadekvatnog korienja prirodnih resursa na tim prostorima, razlozi su pojave
erozionih procesa na umskim i poljoprivrednim zemljitima. Praktino sve rijeke u Crnoj Gori u
svom gornjem toku, a neke i cijelom duinom, bujinog su karaktera. To znai da postoje velike
razlike proticaja veih i manjih voda i redovne pojave bujinih talasa sa znatnom koncentracijom
nanosa. Svaki od tih bujinih tokova ugroava naselja i saobraajnice, kao i poljoprivredna,
umska i ostala zemljita.
30
Redni broj
Bujini tok
Recipijent
Put
1.
Sjevernica
Moraa
2.
Mrtvica
Moraa
3.
Mala Rijeka
Moraa
4.
Graanica
Zeta
5.
Savin Potok
Ribnica
Pruga
Tabela broj 9: Pregled znaajnih bujica koje ugroavaju glavne saobraajnice u PG

2.1.2 Povrine ugroene poplavama
Poplavama u Glavnom gradu Podgorici sa gradskim optinama Golubovci i Tuzi najvie su
ugroene velike povrine zemljita po obodu Skadarskog jezera i u zoni donjeg toka rijeke
Morae.
Na uzvodnom dijelu toka korito rijeke Morae je uglavnom duboko usjeeno, te nema poplava
terena. Uliva se u Skadarsko jezero na 6 m nadmorske visine, pa ima izuzetno veliki prosjeni
pad i poslije Bojane najveci prosjeni proticaj raunajuci sa Zetom, koja joj je pritoka.
Slika broj 6: Rijeka Moraa u donjem toku gdje meandrira

Dolina Morae ima zastupljene sve dolinske oblike na uzdunom profilu. U gornjem dijelu
doline smjenjuju se naizmjenino duboka kotlinasta proirenja koja se zovu Gornja i Donja
Moraa i klisure izmeu njih i Rovca du doline Mrtvice, desne pritoke. U srednjem dijelu
31
dolina se suava u impozantni, 38 km dugi i do 1.000 m duboki kanjon Platije. Po izlasku iz

kanjona klisura se postepeno iri i dolina postaje ravniarska.
Poplavama su izloeni sljedei potezi:
- Nizvodno od sela Botun rijena dolina se iri te velike vode Morae plave vee
poljoprivredne povrine i vei broj seoskih naselja. Na potezu do ua Cijevne ugroena
su nia podruja sela Botun, Ljajkovii i Mitrovii, na lijevoj i Grbavci i Lekii, na
desnoj obali;
- Plavljenju su vie izloeni djelovi nizvodno od ua Sitnice. Poplavama su posebno bile
ugroene povrine kod Vukovaca, Bistrice i Ponara. Na ovom potezu Moraa tee kroz
aluvijalne naslage, rijeni tok meandrira, odnosi zemljite i ugroava izgraene objekte i
saobraajnu infrastrukturu. Posebno je izraeno meandriranje na potezu od Botuna do
Ponara. Meandriranju znaajno doprinosi i prekomjerna eksploatacija ljunka, posebno u
zoni ua Cijevne;
- Nizvodno od sela Ponari do ua, dolinu Morae ne ugroavaju samo sopstvene vode,
ve i visoki nivoi Skadarskog jezera. Rijeno korito Morae nema dovoljnu sposobnost
da propusti velike vode, uspor je znaajan, te se one razlivaju preko abljaka i
Ceklinskog polja.
Broj ugroenih objekata na ovom podruju je 97, a ukupan broj ugroenog stanovnitva je 351
lice.
Rijeka Zeta je najtipiniji predstavnik krake hidrografije i pojedinano vodom najbogatija
rijeka Crne Gore, poslije Bojane, ali sa velikim oscilacijama vodostaja. Ona je i najvea rijeka
ponornica, sa najveim padom na podzemnom profilu (visinske razlike od 563m) i najbolje
iskorienom hidroenergijom. Hidrogeoloki ona se sastoji iz Gornje i Donje Zete i podzemnog
toka (oko 4km) kroz krenjaku pjeivaku preagu Povije, izmeu njih. Nastaje iz vie vrela sa
sjeveroistonog krenjakog oboda Nikikog polja.
Donja Zeta nastaje od jakog vrela Glava Zete. Duga je 35 km. Njena vodna snaga iskoriena je
sprovoenjem veeg dijela voda Gornje Zete tunelom na turbine XE ,,Peruica" i manjih
hidroelektrana na Glavi Zete i Slapu Zete.
Du donjeg toka rijeke Zete postoje znaajne poljoprivredne povrine. Meutim, zahvaljujui
relativno izravnatom hidrolokom reimu i morfolokim i hidraulikim karakteristikama korita,
ove povrine nijesu znaajnije izloene plavljenu. Izuzetak su povrine neposredno uzvodno od
ua u Morau, koje se plave usljed uspora od velikih voda Morae. Takoe, u zoni Spua manje
povrine plave pritokama Zete.
Rijeka Sitnica. Do izvoenja regulacionih radova na podruju Ljekopoljskog luga poplavama
su bile ugroene poljoprivredne povrine veliine 400 ha. Regulacioni radovi nijesu u potpunosti
rijeili problem poplava, te se i danas plave vee povrine. U poplavama na ovom podruju
znaajnog uticaja imaju i bujice Crkovnice i Treenice.
U zoni sela Beri velike vode Sitnice plave djelove naselja, poljoprivredno zemljite, put koji selo
Beri povezuje sa Podgoricom i lokalne puteve. Iako poplave nemaju ruilaki karakter problem
32
predstavlja uestalost javljanja poplava. Dodatni problem predstavlja to to nailazak velikih voda
Sitnice koincidira sa velikim vodama pritoke Golaki potok, koji se u Sitnicu uliva nizvodno od
Berskog mosta.
Zona Skadarskog jezera, zajedno sa tokovima koji utiu u jezero i rijeke Bojane, kojom vode
jezera otiu prema moru, od posebnog su znaaja, jer su na ovom podruju plavljenjem
zahvaene daleko najvee povrine poljoprivrednog zemljita u Crnoj Gori.
Iz grafikog prikaza povrina, koje se nalaze na obodu Skadarskog jezera, vidi se da ukupne
plavljene povrine iznad kote 6,5 mnm iznose 5.000 hektara (slika br. 7).
Slika broj 7: Grafiki prikaz plavljene povrine po obodu Skadarskog jezera u funkciji nivoa u
jezeru
Na osnovu ovih podataka moe se sagledati veliki znaaj iznalaenja rjeenja za smanjenje
plavnih povrina u zoni Skadarskog jezera. U tabeli broj 10 daje se pregled povrina Skadarskog
jezera prema strukturi plavljenja.
33
Redni
broj
Kategorija zemljita
Povrina u
ha
Intenzitet u
%
Degradirane
povrine u ha
Korisne
povrine u ha
1.
Movarno
10.000
100
10.000
2.
Stalno plavljeno
2.300
75
1.700
600
3.
Periodino plavljeno
1.700
15
250
1.450
4.
Rijetko plavljeno
500
10
50
450
5.
Ukupno
14.500
12.000
2.500
Tabela broj10: Struktura plavljenih povrina u zoni Skadarskog jezera

Osim poljoprivrednih povrina poplavama su u reonu Skadarskog jezera ugroena i naselja:
Rijeka Crnojevia, Virpazar, Vranjina, Dodoi, abljak, Ponari, Bistrica, Kurilo, Berislavci,
Bijelo Polje, Gostilj, Plavnica i Pothum.
Nivoi voda Skadarskog jezera formiraju se kao posljedica dotoka u jezero voda Morae, Drima i
dotoka sa neposrednog sliva, zavisno od uslova oticanja Bojanom. Pored dva navedena
vodotoka, u Jezero se uliva i vei broj manjih vodotoka ili bujinih tokova (Kiri u Albaniji,
Orahova i Rijeka Crnojevia u Crnoj Gori i dr.).
Broj ugroenih objekata na ovom podruju je 599, a ukupan broj ugroenog stanovnitva je
2.040 lica.
Povrina sliva rijeke Morae do ua u Skadarsko jezero (ukljuujui i pritoke nizvodno od
Podgorice) iznosi oko 3.290 km2, sa prosjenim dotocima od preko 200 m3/s. Rijeka Drim
drenira povrinu od oko 13.500 km2 (do Vaudejsa povrina iznosi oko 12.100 km2) sa
prosjenim dotokom od oko 326 m3/s. Oticanje iz Jezera ide Bojanom, i odvija se u veoma
sloenim hidraulikim uslovima. Hidrometrijska mjerenja na Bojani se ne vre na teritoriji Crne
Gore, a prosjeni proticaj Bojane u Reu se orijentaciono cijeni na 640 650 m3/s.
Zapremine poplavnih talasa na glavnim vodotocima mogu biti veoma velike. Poplavni talasi, ak
vrlo malog povratnog perioda, svojom zapreminom u velikoj mjeri ispunjavaju, a za due
povratne periode ak prevazilaze aktivnu zapreminu jezera, odnosno onu zapreminu jezera u
zoni oscilacija nivoa voda. Za ilustraciju ove tvrdnje iznose se podaci o talasima velikih voda
Morae u Podgorici i zapremine jezera.
34
Prema hidrolokim analizama, konstatovano je da su zapremina talasa velikih voda vjerovatnoe

pojave 10% na vodomjernoj stanici Podgorica sljedee:
Red.br.
Odnos trajanja talasa i zapremine talasa
1.
Trajanje talasa (dana)
10
20
2.
Zapremina talasa (106 m3)
133
460
771
1.186
Tabela broj 11: Trajanje i zapremina talasa na vodomjernoj stanici Podgorica

Krive zavisnosti povrine i zapremine jezera od apsolutnih kota date su na Grafikom prikazu
(slika broj 8).
Slika broj 8: Grafiki prikaz krive povrine i zapremine Skadarskog jezera

2.1.2.1 Plavljene povrine u toku 2010. godine studije sluaja
U toku novembra i decembra su po pravilu najvei vodostaji na rijekama, koji nastupaju kao
posljedica obilnih padavina i otapanja snijega sa okolnih planina.
U periodu od 8. novembra 2010. g. pa sve do kraja decembra, podruje Crne Gore bilo je
izloeno seriji ciklona koji su uslovili uestalu kiu u pojedinim danima i vrlo obilne padavine.
Period obilnih padavina praen je i izuzetno visokim temperaturama vazduha. Jaka kina serija
poela je 8. novembra koja je uslovila nagli porast nivoa vodostaja, koji je do tog dana bio na
nivou niskih vodostaja.
35
Visoke temperature vazduha su bili drugi dodatni faktor koji je uticao na nagli priliv voda, jer su
izostale snijene padavine, koje su inae uobiajena pojava u ovo doba godine u planinskim
oblastima. Pored izostanka snijenih padavina, visoke temperature sa kiom, uslovile su i naglo
topljenje postojeeg snijenog pokrivaa. Temperatura vazduha u pojedinim danima bila je skoro
10 oC na visini oko 1.500 mnv.
Poloaj ciklona koji je uslovio obilne padavine, praene jako visokim temperaturama i jakim junim vjetrom
Slika broj 9: Poloaj ciklona koji je uslovio obilne padavine, praene visokim temperaturama i
jakim junim vjetrom
U predjelima preko 1.000 mnv (~1.500mnv) snijeni pokriva je bio oko 50 cm i on se za
vrlo kratko vrijeme u potpunosti istopio.
Kao trei, dodatni, faktor koji je znaajno doprinio da se hidroloka situacija izuzetno
pogora na Skadarskom jezeru i Bojani je jak, povremeno i vrlo jak juni vjetar, koji je oteavao
,,normalno pranjenje jezera koje je inae bilo vrlo optereeno naglim prilivom voda. Da se
radilo o naglom poveanju dotoka voda, pokazuje i podatak sa HS Podgorica na Morai prije
ua Ribnice (10. novembra proticaj je bio oko 1.500 m3/s, a samo 48 h prije toga iznosio je oko
30 m3/s).
Kao posljedica istovremenog djelovanja tri faktora: obilne padavine, izostanak snijenih
padavina i topljenje postojeeg snijenog pokrivaa i veoma jak juni vjetar , dolo je da naglog
pogoranja hidroloke situacije, a naroito je situacija bila nepovoljna na hidrolokom sistemu
Zeta - Moraa - Skadarsko jezero - Bojana. Ovakva istovremena kombinacija meteorolokih
36
parametara, a na ve optereeni hidroloki sistem, uslovila je da hidroloka slika poprimi

alarmantni karakter.
Na odreenim hidrolokim stanicama u slivu Morae i Zete izmjereni su rekordni
vodostaji od kako se vre mjerenja. Nivo Skadarskog jezera imao je tendenciju stalnog porasta
dostiui rekordne vrijednosti od kako se vre mjerenja. Takoe i vodostaj na Bojani je stalno
bio u porastu dostiui apsolutne rekorde.
Optina
Podgorica
Niki
Bar
Pljevlja
H.Novi
Ulcinj
Kolain
abljak
Budva
Petrovac
Cetinje
Danilovgrad
Pluine
avnik
Mojkovac
B.Polje
Andrijevica
30 asovna koliina kie u l/m od 7h 30. nov

do 13h 1. dec. 2010.
146
139
70
32
178
40.5
152
155
72
86
384
158
145
168
133
44.2
43.6
Tabela broj 12: Pregled koliine 30 asovne kie izraene u l/m
Za padavine i poplave tokom novembra i decembra, takoe je vrlo znaajno da su se dvije jake
kine serije desile u vrlo kratkom vremenskom periodu. Prva kina serija je akumulacije na
podruju Nikia napunila 60%, a neke i u potpunosti. Druga serija je naila na ve skoro pune
akumulacije, pa nije bilo mogue da se obilne vode iz druge kine serije akumuliraju tj.
amortizuje poplavni talas koji se reflektovao nizvodno.
37
Kolicine padavina u mm od 30.nov. u 7h do 1.dec. u 13h
Pljevlja
Zabljak
Bijelo Polje
Kolasin
Velimlje
Berane
Rozaje
Niksic
360
Grahovo
Plav
Crkvice
320
Danilovgrad
280
Herceg Novi
Kotor
Podgorica
Cetinje
240
200
Budva
Virpazar
160
120
Bar
80
40
Micev & Pavicevic
Ulcinj
Slika broj 10: Karta koliine padavina u mm od 30.11. u 07h do 01.12. u 13h
Lokaliteti koji su direktno ugroeni u poplavama 2010. godine u gradskim optinama
Golubovci i Tuzi:
GO Golubovci
Snana ciklonska aktivnost, praena jakim junim vjetrom i visokom temperaturom vazduha,
naroito u viim planinskim predjelima, zahvatila je podruje Crne Gore u periodu od 30.11
01.12.2010. godine i uslovila obilne padavine sa preko 100 l/m.
U samom priobalju Skadarskog jezera, na podruju Gradske optine Golubovci, dolo je do
izlivanja jezerske vode i visokog nivoa podzemnih voda u naseljima Gostilj, Kurilo, Ponari,
Bistrice, Berislavci, Bijelo Polje i djelimino naseljima uunja, Goriani i Mojanovii. Poplava
sa poetka decembra 2010. godine je najvea ikad zabiljeena, imajui u vidu da je izmjereni
nivo vode na mjernoj stanici Plavnica za 38 cm nadmaio nivo Skadarskog jezera iz januara
1963. godine, kada je nivo Skadarskog jezera dosegao maksimalno zabiljeeni vodostaj od 9,86
38
mnm, odnosno 530 cm, a za 93cm maksimalno zabiljeeni vodostaj od 495 cm zabiljeen
12.01.2010. godine.
Imajuu u vidu i posrednu ugroenost od poplave ( nedostatak pitke vide, tete na usjevima zbog
koliine padavina) ukupno je na podruju Gradske optine Golubovci bilo ugroeno preko
11.857 stanovnika, sa naseljima Golubovci, Goriani, uunja, Mojanovii i Vukovci.
Naselje
Broj ugroenih domainstava
Broj lanova domainstava
Bijelo Polje
Bistrice
237
97
831
352
Berislavci
Gostilj
Goriani
Kurilo
155
67
9
38
519
184
27
129
Ponari
88
324
uunja
25
Ukupno
696
2.391
Tabela broj13: Aktivna domainstva neposredno ugroena poplavom
Naselje
Br. lanova
Odrasli
Djeca
Bebe
Stari i nemoni
Bijelo Polje
831
582
156
26
67
Bistrice
352
261
76
10
Gostilj
184
105
43
Kurilo
129
110
16
Ponari
324
242
40
38
Berislavci
519
352
136
26
36
Tabela broj 14: Naselja direktno ugroena i najvie pogoena poplavama
Selo Kurilo: broj domainstava 38, ukupno lanova domainstva 129 (od toga 105 odraslih, 16
djece, starih i nemonih 1). Stambenih objekata ima ukupno 38, a pomonih 45. Od stonog
fonda 28 krava, 2 svinje i 320 peradi.
39
Slika broj 11: Poplavljena kua u selu Kurilo

Selo Bijelo Polje: broj domainstava 237, ukupno lanova domainstva 926 (od toga 655
odraslih, 169 djece, 29 beba, starih i nemonih 71). Stambenih objekata ima ukupno 262,
pomonih 366, a privrednih 20. Od stonog fonda 7 konja, 78 krava, 123 ovce, 6 koza, 267
svinja, 1293 peradi.
Selo Bistrice: broj domainstava 107, ukupno lanova domainstva 401 (od toga 261 odrasli, 76
djece, 5 beba, starih i nemonih 10). Stambenih objekata ima ukupno 98, pomonih 142, a
privrednih 7. Od stonog fonda 9 konja, 104 krave, 16 koza, 82/63 svinje, 350 peradi.
Selo Berislavci: broj domainstava 155, ukupno lanova domainstva 555 (od toga 373 odraslih,
152 djece, 5 beba, starih i nemonih 28). Stambenih objekata ima ukupno 173, pomonih
objekata ima 260, privrednih 1. Od stonog fonda 94 krave, 91 ovca, 11 koza, 214 svinja, 1.194
peradi.
Selo Ponari: broj domainstava 88, ukupno lanova domainstva 321 (od toga 242 odraslih, 40
djece, 4 bebe, starih i nemonih 38). Stambenih objekata ima ukupno 99, pomonih 136,
privrednih objekata ima 2. Od stonog fonda 9 konja, 137 krava, 33 ovce, 5 koza, 131 svinja,
520 peradi.
Selo Gostilj: broj domainstava 67, ukupno lanova domainstva 184 (od toga 105 odraslih, 43
djece, starih i nemonih 36). Stambenih objekata ima ukupno 76, pomonih 153, privrednih
objekata ima 1. Od stonog fonda 68 krava, 45 ovaca, 20 koza, 22 svinje.
Infrastrukturni objekti koji su oteeni tokom poplava:
-
Most na rijeci Morai u Vukovcima

Most na Cijevni
Brana na Morai u selu Botun
Obala utvrda u naselju Ponari
Mikrolokacija egrtnica
Most koji povezuje naselje Ponari sa abljakom Crnojevia
40
Putna infrastruktura na kompletnom podruju koje je bilo zahvaeno poplavama.
Od putnih pravaca bili su ugroeni ili u potpunom prekidu: put Bistrice Kurilo, put Berislavci
Plavnica, kompletan put kroz selo Gostilje, dok je dio magistralnog puta na lokaciji kod sela
Bistrice bio u prekidu nekoliko dana.
Slika broj12: Poplave most na rijeci Cijevni

Od privrednih objekata teta nastala tokom poplava evidentirana je na objektima turistikog
kompleksa Plavnica, te jo 5 manjih objekata fizikih i pravnih lica.
Ukupno priinjena teta nastala na stambenim objektima domainstvima iznosi 1.408.176 eura,
a na poljoprivrednim imanjima 544.257 eura.
Skuptina GO Golubovci uputila je Inicijativu za preduzimanje mjera na prevenciji poplava
Vladi Crne Gore, sa predlogom da se:
- izradi strategija ureenja vodnog sliva Skadarskog jezera, rijeke Bojane i rijeke Drim, u
saradnji sa susjednom Republikom Albanijom uz uee relevantnih predstavnika meunarodne
zajednice,
- izradi projekat regulacije ureenja vodnog reima Skadarskog jezera i rijeke Bojane,
41
- izradi akcioni plan za sprovoenje projekta ureenja vodnog reima Skadarskog jezera i rijeke
Bojane.
GO Tuzi
U poplavama 2010. godine ugroena naselja bila su: Pothum, Vranj, Vladne, Kodrabudan,
Vuksanlekii, u MZ Dinoa zaseok Toje i selo Omerboovii. U navedenim naseljima ivi oko
4.000 stanovnika, a prosjena starost je oko 40 godina. Prilikom poplava oteeno je 350
objekata.
U selu Podhum poplavama su bila ugroena 34 stambena i 79 pomonih objekata. U ugroenim
stambenim objektima ive 34 domainstva sa ukupno 175 lanova od kojih su 85 odrasli, 59
djeca i 31 ine stara nemona lica.
U selu Vranj bilo je poplavljeno jedno domainstvo sa 2 lana i jedan stambeni objekat.
U toku poplava dva lokalna putna pravca su bila pod vodom, odnosno neprohodna za saobraaj,
kao i desetak seoskih puteva koji su pretrpjeli odreenu tetu. Procijenjena materijalna teta
iznosila je 54.650 eura.
Skuptina GO Tuzi predloila je sljedee mjere koje bi doprinijele rjeavanju pitanja poplava:
ienje korita rijeke Rujele, kao dio basena Skadarskog jezera, koja se prilikom veih padavina
izliva iz svog korita i prouzrokuje znatnu tetu; zatim dravni bilateralni sporazum izmeu Crne
Gore i Albanije za rjeavanje pitanja podizanja nivoa Skadarskog jezera i rijeke Bojane, kao i
odravanje meudravnih konsultacija i naunih simpozijuma eksperata obje drave.
Slika broj 13: Poplave u selu Vranj GO Tuzi

42
2.2 Uestalost pojavljivanja i intenzitet djelovanja poplava i analiza rizika

Velike koliine padavina tokom godine, njihov raspored i znatna amplituda kolebanja izdanosti
karstnih vrela, zatim polaaj karstnih polja i veih depresija uz ogranien kapacitet ponorskih
zona, uslovljavaju periodino plavljenje pojedinih djelova terena Crne Gore. To se posebno
ispoljava u proljenim i jesenjim mjesecima, prouzrokujui znatne tete, esto praene
epidemijama.
Na osnovu prethodnih iskustava moe se zakljuiti da su poplave realnost ovog podruja. U
decembru 2010. godine dogodile su se posljednje poplave kojima je plavljeno veliko podruje na
obalama Skadarskog jezera, rijeke Morae i njenih pritoka. Obimnim padavinama, znaajna
koliina stajaih voda sakupila se u naseljima koja se nalaze na neto veoj udaljenosti od jezera
i rijeke, ugroavajui time objekte, puteve i poljoprivredne povrine. Prije ovoga perioda poplave
su zahvatile podruje gradskih optina Golubovci i Tuzi poetkom, odnosno u januaru 2010.
godine. Tada su gotovo ista naselja bila ugroena, ali u znatno manjoj mjeri.
Na osnovu prethodnih iskustava mogu se prepoznati odreene oblasti na podruju gradskih
optina Golubovci i Tuzi koje se mogu klasifikovati kao zone visokog stepena rizika kada su u
pitanju poplave.
GO Golubovci
I. Prva zona Predstavlja najugroeniju zonu. U ovu zonu spadaju naselja: Gostilj, Kurilo i
Ponari. Gostilj i Kurilo su ugroeni od Skadarskog jezera, a Ponari od rijeke Morae.
II. Druga zona Naselja Bistrice, Berislavci i Bijelo polje. Sva tri naselja ugroena su
poplavama od Skadarskog jezera.
III. Trea zona Naselja uunja, Goriani i Balabani. uunja i Balabani ugroeni su od
Skadarskog jezera, a Goriani od Skadarskog jezera i rijeke Morae.
GO Tuzi
I. Prva zona Predstavlja najugroeniju zonu. U ovu zonu spadaju naselja Pothum, Kodrabudan,
Sukuru, Vladne i Vranj. Sva navedena naselja ugroena su poplavama od Skadarskog jezera.
II. Druga zona Naselja Vuksanleki i dio Kodrabudana. Ova naselja ugroena su od rijeke
Rujele.
III. Trea zona Naselje Omerboovii, ugroeno je od izlivanja rijeke Cijevne.
Kriterijumi za odreivanje zona visokog rizika bili su objekti koji su najvie ugroeni u sluaju
poplava, i broj tih objekata. Najvie ugroenih objekata je u prvoj zoni. Zone su odreene na
osnovu informacija o poplavama dobijenim iz gradskih optina Golubovci i Tuzi.
43
2.3 Kriterijumi zatite od poplava

Osnovni kriterijum za utvrivanje prioriteta kod zatite od poplava, odnosno pri projektovanju i
realizaciji sistema za zatitu od poplava predstavlja ekonomska i drutvena vrijednost branjenog
podruja. Ovim se iskazuje prije svega broj stanovnika, vrijednost objekata i dobara, veliina
branjene povrine i njena namjena.
Na osnovu dosadanjeg iskustva u projektovanju i graenju mogu se utvrditi neki osnovni
pokazatelji koji definiu stepen zatite i prioritet izgradnje objekata vezano za veliinu naselja,
vrijednost privrednih objekata i poljoprivrednih povrina. Predlog ovih kriterijuma dat je u tabeli
broj 19. Predlog svakako treba shvatiti uslovno, imajui u vidu da je stepen zatite od poplava
dinamika kategorija, koja zavisi od tehniko ekonomskih, ekolokih, socijalnih, politikih i
drugih kriterijuma, a posebno i od organizovanosti sistema zatite i spaavanja kada su poplave u
pitanju.
Redni
broj
Broj stanovnika i karakter dobara na zatienom

podruju - kaseti
Povratni period mjerodavne

velike vode (godina)
1.
Naseljeno mjesto vee od 50.000 stanovnika
200
2.
Naseljeno mjesto od 10.000 do 50.000 stanovnika
100
3.
Veliki i znaajni industrijski i drugi privredni objekti
100
4.
Naseljeno mjesto od 2.000 do 10.000 stanovnika
50
5.
Srednji industrijski i drugi privredni objekti
50
6.
Naseljeno mjesto vee od 2.000 stanovnika
25
7.
Melioracioni sistemi i izvorita za vodosnabdijevanje
25
8.
Manja naselja i sela
20
9.
Manji industrijski i drugi privredni objekti
25
10. Poljoprivredne povrine van melioracionih sistema
20
Tabela broj 15: Okvirni kriterijumi za rangiranje i usvajanje mjerodavnih proticaja velikih voda
za sisteme zatite od poplava
Pri izradi konkretnih projekata moe se na osnovu dokumentovanih tehniko-ekonomskih,
ekolokih i drugih analiza, usvojiti i drugaiji rang, odnosno mjerodavni proticaj velike vode.
Zatitnu visinu nasipa iznad nivoa mjerodavne velike vode, kao i druge parametre pouzdanosti
sistema treba analizirati i dokazati u svakom konkretnom sluaju.
44
2.4 Principi zatite od poplava

Zatita od poplava na podruju Crne Gore mora se zasnivati na sljedeim principima:
- zatita od poplava mora se sprovoditi korienjem svih raspoloivih kapaciteta, poev od
pasivne zatite, korienja akumulacije kao mjere aktivne zatite, do striktnog definisanja
i pridravanja propisa za odbranu od poplava;
- treba uspostaviti prognostiku hidroloku slubu u okviru Hidrometeorolokog zavoda
koja bi davala upozorenja na opasnost od nastajanja poplava, prognozirala kretanje i
trajanje poplavnog talasa, barem nekoliko dana unaprijed. Ova prognostika djelatnost bi
omoguila blagovremenu pripremu i sprovoenje zatitnih mjera;
- bitan uslov za obezbjeenje efikasnog djelovanja izgraenih objekata za zatitu od
poplava jeste njihovo redovno odravanje i dogradnja, odnosno rekonstrukcija;
- za smanjenje direktnih i indirektnih mjera od poplava treba primjenjivati neinvesticionepreventivne mjere na prostorima ugroenim poplavama, prvenstveno spreavanjem
realizacije veih investicija u ugroenim ili nedovoljno zatienim zonama. U tom cilju,
potrebno je definisati ugroene prostore na odgovarajuim kartama i planovima,
definisati elemente zatite od poplava u prostornim planovima i uslov za obezbjeenje
efikasnosti sistema za zatitu od poplava i ureenja vodnih tokova predstavljaju i radovi
na zatiti od erozije i bujica u gornjim djelovima sliva. Eksploatacija materijala iz rijenih
korita mora se vriti planski, u skladu sa karakteristikama rijenih tokova, kako ne bi
dolo do tetnih uticaja na rijeni tok i izgraene objekte.
2.5 Mjere, snage i sredstva za zatitu od poplava
Da bi se izbjegle poplave kao elementarna nepogoda, potrebno je preduzimati
preventivne mjere zatite. Od preventivnih mjera zatite najznaajnije su :
-
ienje svih kanala i vodotokova od smea i otpadaka;

permanentno odravanje regulisanih i neregulisanih glavnih bujinih tokova i
sekundarnih kanala;
izvoenje radova na bujinim tokovima (regulacioni radovi, bioloki radovipoumljavanje, retenzioni radovi i administrativne mjere zatite slivnih podruja);
izrada ematskog, funkcionalnog pregleda izgraenosti zatitnih vodoprivrednih
objekata sa numerikim pokazateljima (broj, vrsta, dimenzije, stanje efikasnosti i dr.);
radovi i akcije na smirivanju negativnih hidrografskih i hidrolokih procesa
(poumljavanje izvorinih djelova slivova bujica, izgradnja pregrada i veih brana);
kanalisanje i potpuno izolovanje vodenih tokova u zonama naselja;
monitoring(globalni meteo model), predvianje posljedica na 1 km sa poluasovnom
uestalou;
strukturalni radovi: nasipi, brane, kanali za odliv, slivnici, rezervoari, izgradnja
odbrambenih linija, anti-erozivni radovi i sl.;
45
nestrukturalne aktivnosti: efikasan sistem predvianja i prevencije, plan za hitne

intervencije, planiranje evakuacije, aktivan pregled prevoznih sredstava, putevi za
izlaz ili prilaz, iniciranje i usmjeravanje saradnje sa subjektima.
Od operativnih mjera zatite najnunije su sljedee:

- probijanje eventualnih prodora za odvodnjavanje ugroenih prostora;
- ienje atmosferskih kolektora na kritinim takama i spaavanje;
- evakuacija i zbrinjavanje ugroenog stanovnitva;
- evakuacija i zbrinjavanje ugroenih ivotinja itd.
Kada je postupak zatite i spaavanja od poplava u pitanju postoje dvije vrste zatite, i to:
redovna i vanredna zatita od poplava.
Redovna zatita od poplava preduzima se u periodu do nailaska velikih voda i obuhvata
preventivne radove i mjere na zatiti od poplava: identifikacija podruja za koja se smatra da
postoji rizik od nastanka poplava (poplavna podruja), izrada karata plavnih zona i njihovo
unoenje u planove prostornog ureenja, informacioni sistem i katastar nepokretnosti, izrada
projektne dokumentacije za zatitu od poplava i izgradnja i redovno odravanje objekata za
zatitu od poplava. Identifikacija poplavnih podruja radi se na osnovu opisa poplava koje su se
desile u prolosti i koje su imale znaajno negativan uticaj na ljude, materijalna dobra, ivotnu
sredinu, kulturno nasljee i privredne aktivnosti i za koje je vjerovatno da e se kao takve ili
sline ponoviti u budunosti. Izrada projektne dokumentacije podrazumijeva izradu planova,
programa i ostale projektne dokumentacije za spreavanje nastanka poplava.
Redovna zatita od poplava obuhvata i:
- izvianje i osmatranje stanja voda, terena i objekata u zoni poplava;
- izuavanje reima plavljenja;
- organizacijsku i materijalnu pripremu svih uesnika u zatiti od poplava.
Vanredna zatita od poplava preduzima se u periodu nailaska velikih voda i podrazumijeva
preduzimanje potrebnih tehnikih mjera.
Vanredna zatita od poplava organizuje se i vri u zavisnosti od stepena opasnosti.
Prema veliini opasnosti od nastanka poplava utvruju se 4 stepena opasnosti i to:
- prvi kada se voda pone izlivati iz korita, a oekuje se dalji porast vodostaja;
- drugi kada izlivena voda dospije do noica nasipa;
- trei kada nivo vode u vodotoku dostigne do 1 metar ispod najveeg zabiljeenog
vodostaja, a oekuje se i dalji porast vode ili kada je zatitni nasip raskvaen usljed
dugotrajnih visokih vodostaja;
- etvrti kada nivo vode u vodotoku dostigne najvei zabiljeeni vodostaj, a oekuje se i
dalje njegov porast ili kada je zatitni nasip u veoj mjeri raskvaen usljed dugotrajnih
visokih vodostaja.
Vanredna zatita od poplava obuhvata i:
- uvoenje deurstva u svim institucijama koje su uesnici sistema zatite i spaavanja u
zavisnosti od stepena opasnosti;
- regulaciju nivoa vode u hidroakumulacijama do tzv. bezbjedne kote i
46
plansko plavljenje odreenih podruja u cilju rastereenja ugroenog podruja radi

smanjenja mogunosti nastanka poplave.
Pod snagama za zatitu i spaavanje od poplava podrazumijevaju se svi ljudski resursi koje
je mogue angaovati u sluaju prirodne nepogode. Ove resurse ine:
- Sluba zatite,
- jedinice civilne zatite,
- specijalistike jedinice za zatitu i spaavanje,
- dobrovoljne jedinice za zatitu i spaavanje,
- jedinice za zatitu i spaavanje privrednih drutava, drugih pravnih lica i preduzetnika.
Sluba zatite i spaavanja Glavnog grada broji 105 zaposlenih, od kojih se 85 moe
angaovati u sluajevima prirodne nepogode.
Na osnovu Zakona o zatiti i spaavanju (Slubeni list CG, br.13/07), u kojem se precizira da
izmeu ostalog optinske slube za zatitu i spaavanje sprovode spaavanje prilikom
poplava i drugih vremenskih nepogoda, zbog nedostatka opreme i nedovoljne obuenosti
optinske slube nijesu u mogunosti da adekvatno odgovore na ovaj poziv. Pruanje pomoi
svodi se na evakuaciju stanovnitva prije same poplave iz ugroenog objekta, kao i
obezbjeivanje smjetaja, hrane i kreveta za ugroeno stanovnitvo.
Sluba raspolae sa 26 vozila:
- Cistijerne
FAP 13/14 7000
FAP 13/14 7000
FAP 13/14 7000
FAP 15/16 7000
FAP 15/16 7000
FAP 20/23 10000
FAP 13/04 3000
- Kombinovana vozila (voda-pjena) FAP 22/28 9000
FAP 18/30 4000
TAM 190T 6000
Rendrover 600
Rendrover 600
- Kombinovana vozila (voda-pjena-prah) FAP 13/14 3000/1000
TAM T10 110
TAM T 80
47
- Engleska vozila
VOLVO FL6 1800
VOLVO FL6 tehniko vozilo
RENAULT DOD 1800
RENAULT DOD 1800
RENAULT TURBO 1800
RENAULT TURBO 1800
RENAULT TURBO 1800
SCANIA 1800
- Hidrauline ljestve 30 metara
VOLVO FL6
MAGERUS 170D 11
Sluba takoe posjeduje:
- pumpe za crpljenje vode GODIVA kom. 6
- razvalni alat LUKAS, Hore 320 bari kom. 9
- agregat za struju HONDA kom. 1
- kompresor za punjenje izolacionih boca DREGER kom.1
- ljestve: kukae, prislanjae, rastegae kom.20
Od opreme se ne raspolae sa: terenskim vozilima, spasilakim amcima sa prateom opremom,
pumpama za vodu (nedovoljan broj), agregatima za struju (nedovoljan broj), odijelima za
intervencije na vodi, opremom za spaavanje sa dubina i visina, izmama (nedovoljan broj).
Mjesne zajednice su vaan segment zatite i spaavanja. Na teritoriji Glavnog grada sa gradskim
optinama Golubovci i Tuzi postoji ukupno 55, odnosno 23 gradske i 32 prigradske mjesne
zajednice. Sve mjene zajednice koje su ugroene poplavama odabrale su odreen broj ljudi koji
bi se odazvao u vanrednim situacijama.
Specijalistike jedinice za zatitu i spaavanje ne postoje na teritoriji Glavnog grada.
Veliki broj privrednih drutava i subjekata, privatnih preduzetnika, prevoznika, ugostiteljskih
objekata, socijalnih ustanova, kola stavilo je dio svog kadra na raspolaganje u sluaju prirodne
nepogode. Ukupan broj lica koji je mogue angaovati iznosi oko 400.
Meu njih spadaju: AD Prenos Podgorica, Elektrodistribucija - Podgorica, Uprava za ume
PJ Podgorica, JP Zelenilo, Putevi doo, Deponija doo, JP istoa, AD Montecargo, eljeznika
infrastruktura CG AD, Monteput doo, JP ACG, JP Vodovod i kanalizacija, Energogas Podgorica,
Kombinat aluminijuma, elebi, Fidija. JP Nacionalni parkovi (Skadarsko jezero), Arso Mili
doo, Cijevna komerc doo, Genex doo, Bemax doo, Tehnoput, Zetagradnja, Plantae.
48
2.5.1 Pregled neophodnih radova i mjera za ureenje vodotoka i zatitu od poplava

Kao dopuna graevinskim radovima, u novije vrijeme su u svijetu sve vie u primjeni
neinvesticione mjere zatite od poplava, koje ini skup administrativnih, regulativnih i
institucionalnih mjera za preventivno smanjenje direktnih, indirektnih i potencijalnih teta od
poplava. Pod neinvesticionim mjerama se podrazumijevaju aktivnosti koje se preduzimaju kako
bi se izbjeglo opasno i nepoeljno korienje inundacije, kao i korienje inundacije na nain
koji nije ekonomski opravdan. To je strategija smanjenja teta koje poplave izazivaju, a ne
smanjenja samih poplava. Sutina je da se planiranje razvoja na ugroenim podrujima sprovodi
uz:
-
zoniranje terena prema ugroenosti od poplava,

definisanje namjene povrina i naina korienja,
dopunu zakonske regulative i graevinskih propisa.
U neinvesticione mjere spadaju:

1.
2.
3.
4.
preventivne i operativne mjere,

regulativne i institucionalne mjere,
mjere solidarnosti za ublaavanje posljedica poplava i
informisanje javnosti.
1.a Preventivne mjere podrazumijevaju cjelokupnu djelatnost usmjerenu na suzbijanje

opasnosti od poplava i smanjenje tetnih posljedica u svim fazama zatite od poplava. Njihova
bitna odlika mora biti organizovanost. Najznaajniju preventivnu mjeru predstavlja donoenje i
sprovoenje planova i pravilnika za zatitu od poplava, u kojima se definiu obaveze i prava svih
uesnika u zatiti od poplava. Ako na podruju postoje zatitni objekti (najee nasipi), planom
odbrane su predvieni stepeni pripravnosti u zavisnosti od razvoja poplave. U grupu
preventivnih mjera spada i preventivno obezbjeivanje poplavom ugroenih objekata (izgradnja
lokalne zatite oko objekata, spreavanje prodora vode u objekte, dislokaciju predmeta u
objektima i sl.).
1.b Operativne mjere zatite od poplava obuhvataju prognozu nailaska poplavnog talasa,
prenos informacija na teren, obavjetavanje i uzbunjivanje nadlenih organa i stanovnitva, u
skladu sa unaprijed pripremljenim planom. Ovaj plan mora predvidjeti i eventualnu dislokaciju
stanovnitva i dobara, za sluaj nailaska ekstremnih velikih voda. Kod rijenih tokova na kojima
se u zatiti od poplava koriste i akumulacije, rade se posebna operativna uputstva za upravljanje,
to je naroito vano kod vienamjenskih akumulacija.
2. Regulativne i institucionalne mjere ini skup mjera definisanih zakonima, propisima,
uredbama ili na drugi nain, kojima se ostvaruje odreena politika u pogledu korienja
poplavom ugroenog podruja. U ovaj skup mjera se ubraja i formiranje strukture upravljanja
podrujima ugroenim poplavom, administrativne nadlenosti, organizovanje strunih slubi,
funkcija nadzora i preduzimanja mjera radi potovanja zakonske i druge regulative. Ove mjere
49
imaju najvei efekat u planiranju razvoja na poplavom ugroenim prostorima, ali mogu da utiu i
na aktivnosti korisnika koji su ve locirani na tim prostorima.
3. Mjere solidarnosti za ublaavanje posljedica poplava imaju za cilj smanjenje teta koje
nastaju u toku i nakon poplava, zbog poremeaja drutvenog i ekonomskog ivota. U ove mjere
djelimino ulazi i protivpoplavno osiguranje, kao mjera smiljene raspodjele rizika od poplava
po vremenu i prostoru.
4. Informisanje i edukacija kadrova i stanovnitva je neophodan preduslov za efikasno
sprovoenje zatite od poplava. U tom cilju je neophodno utvrditi i konstantno sprovoditi
dugoroni program, usvojen od mjerodavnih organa vlasti.
U cilju adekvatnog sprovoenja regulativno-institucionalnih mjera, potrebno je obezbijediti
efikasnost vodoprivredne inspekcijske slube i drugih nadlenih organa.
Zoniranje terena prema stepenu ugroenosti od poplava je osnovna mjera na koju se oslanjaju
sve ostale mjere za regulisanje upotrebe terena. Sutina zoniranja se sastoji u utvrivanju stepena
i granica razliitih stepena ugroenosti na terenu. Stepen ugroenosti se uobiajeno izraava
preko vjerovatnoe pojave proticaja ili vodostaja koji plavi teren. Bez poznavanja stanja
ugroenosti podruja, o emu se moe neposredno informisati svaki korisnik, male su anse za
efikasno korienje neinvesticionih mjera. U cilju definisanja uslova korienja od strane
korisnika neophodno je izvriti podjelu inundacije na protonu i retenzionu.
Propisi o namjeni poplavom ugroenih terena odreuju nain korienja terena, kao i vrstu
gradnje koja se na njima moe dopustiti. Njima se mogu precizirati i najnie doputene kote
objekata.
Posebni graevinski propisi za gradnju u plavnim zonama reguliu vrstu konstrukcija, nain
gradnje i graevinske materijale koji se mogu primjenjivati u njima, u zavisnosti od stepena
ugroenosti od poplava. Cilj ovako definisanih graevinskih propisa nije da ogranii mogunosti
izgradnje objekta, ve da smanji tete do kojih bi dolo u sluaju plavljenja objekta. Ovim
propisima se mogu definisati tehnike norme kako bi se:
-
uspostavili minimalni regulativni nivoi podova;

obezbijedilo da se elektrini vodovi nalaze iznad nivoa poplava ili da su zatieni od
poplava;
ograniila upotreba materijala osjetljivih na vlagu;
obezbijedila odgovarajua konstruktivna rjeenja otporna na uticaje brzina i pritiska vode
u vrijeme plavljenja.
Rijeka Moraa. Do sada izvedeni radovi na zatiti od poplava dali su pozitivne rezultate i
smanjili tete, ali ih nisu u potpunosti eliminisali. Osnovni problem je to radovi nijesu izvedeni
sistematski na cijelom potezu nizvodno od Botuna do ua u Skadarsko jezero, ve su
intervencije vrene lokalno na najugroenijim mjestima, a izvedeni nasipi kod Ponara i
50
Vukovaca nijesu imali odgovarajue redovno odravanje, te su oteeni. Takoe neplanska i

prekomjerna eksploatacija materijala iz rijenog korita ugroava ve izvedene radove.
U okviru Idejnog projekta regulacije rijeke Morae usvojena je osnovna koncepcija rjeenja.
Prema ovom rjeenju, osnovni radovi kojim je predviena zatita od plavljenja je regulacija,
odnosno, iskop rijenog korita. Rjeenje definisano ovim projektom zadovoljava potrebe zatite
od poplava i danas je aktuelno.
Zatita projektovanih melioracionih podruja na najnizvodnijem sektoru je predviena
izgradnjom odgovarajuih melioracionih nasipa. Definisani su elementi nasipa kod Ponara i
Vukovca. Projektovana regulacija usaglaena je sa trasama buduih saobraajnica.
Projektom je sagledano da se sniavanjem nivoa Skadarskog jezera ostvaruju povoljniji uslovi
oticanja velikih voda. Ovaj uticaj nije toliki da bitno utie na projektovana rjeenja.
Analizama izvrenim u okviru ove vodoprivredne osnove konstatovano je da izgradnja
akumulacija na Morai ne mijenja znaajno mjerodavne velike vode za dimenzionisanje sistema
zatite od poplava. Takoe, i prevoenje voda Tare u Morau ne mijenja praktino mjerodavne
uslove za zatitu od poplava.
Rijeka Sitnica. Regulacioni radovi u Ljekopoljskom lugu, iako nekompletno izvedeni, dali su
odreene pozitivne efekte. Zbog toga to je na ovom podruju izgraen ribnjak, radovi na
regulaciji vodotoka su prekinuti. Kako je u meuvremenu ribnjak naputen, ponovo su postali
aktuelni radovi na zatiti od poplava poljoprivrednog zemljita. Takoe, kako svi projektovani
radovi nijesu izvedeni, neophodno je aktuelizovati radove, a posebno na dionici RasadniciTijesak.
Skadarsko jezero. Osnovne elemente zatite od poplava u zoni Skadarskog jezera i Bojane dali
su neki od sljedeih elaborata:
1. Prema elaboratu Predprojekat zatita od poplava i melioracije priobalne zone
Skadarskog jezera iz 1973. god. analizirane su etiri varijante rjeenja:
-
Izgradnja nasipa za zatitu od plavljenja povrina na sjevernom dijelu Skadarskog jezera;

Regulacija Bojane, ime se obezbjeuje bre odvoenje velikih voda iz Skadarskog
jezera;
- Izgradnja odvodnog tunela sa istim zadatkom kao u varijanti 2;
- Kombinovana varijanta.
Prema prvoj varijanti predlae se postepeno izvoenje sistema poldera, poinjui od gornjeg
dijela Donjozetske kasete, gdje je koncentracija stanovitva vea i gdje je bolje zemljite.
Lociranje glavnih nasipa se predlae na kotama 6,5-7,0 mnm i ovakvim rjeenjem titi se
povrina od oko 4.000 hektara. Poveanje branjenih povrina, odnosno zatita Ceklinske kasete i
donjeg dijela Donjozetske kasete, predlae se u drugoj fazi. Optimalni poloaj zatitnih nasipa u
donjem dijelu Donjozetske kasete se nalazi izmeu kota 5,0 i 6,0. Zatiena povrina na ovom
51
dijelu iznosi oko 3.000 ha. Izgradnjom ovih nasipa neznatno se mijenja reim vodostaja
Skadarskog jezera.
U okviru elaborata je razmotrena varijanta sa regulacijom Bojane. Nakon izvrenih analiza
konstatovano je da je u cilju sputanja maksimalnih nivoa jezera potrebno poveati propusnu
sposobnost rijenog korita tri do etiri puta, to zahtijeva skoro deset puta vee trokove u
poreenju sa varijantom 1. Takoe, i trokovi odravanja su nekoliko puta vei od odgovarajuih
trokova po varijanti 1. Iz toga je proistekao zakljuak da varijanta 2 nije ekonomski opravdana.
Izvrene analize za varijantu 3 dovele su do zakljuka da su trokovi izgradnje i odravanja
viestruko vei nego kod varijante 1.
Kombinovana varijanta poveanjem odvodnje voda (regulacijom korita Bojane ili izgradnjom
tunela) moe biti rentabilna samo ako 70-80% ulaganja tereti druge namjene, a ne zatitu
sjeverne obale Skadarskog jezera. U okviru ove varijante analiziran je i efekat regulacije rijeke
Drim, odnosno iskljuenja njegovog uticaja na nivo Skadarskog jezera. Prema ovim analizama,
maksimalni nivo jezera vjerovatnoe pojave jednom u 50 godina se sa kote 10,0 sniava na kotu
8,62, a ako se gradi i tunel (sa poetkom i prestankom isticanja na koti 8,0) ovaj maksimalni nivo
se sniava na kotu 8,46.
Kao finalni zakljuak ovog elaborata je da je polderski sistem (sa izgradnjom zatitnih nasipa)
najekonominiji i najjednostavniji nain zatite sjeverne obale Skadarskog jezera.
2. Elaborat Regulacija Skadarskog jezera, Drima i Bojane - idejni projekat su 1981.
godine izradile VO "Zeta" i Zavod za vodoprivredu iz Sarajeva.
U okviru ovog elaborata rjeenje se bazira na regulaciji Bojane, uz derivaciju korita rijeke Drim
nizvodno od projektovane hidroelektrane Buat na albanskoj teritoriji. Pri tome se polazi od
pretpostavke da e izgradnjom hidroelektrana na Drimu biti znatno smanjene velike vode, pri
radikalnom izravnavanju svim akumulacijama.
Oekuje se da bi se djelimino smanjenje proticaja postiglo uticajem postojeih HE Vaudeis i
HE Fierza, dok bi za radikalnije izravnanje bilo neophodno izgraditi projektovane hidroelektrane
HE Komana na Drimu (izgraena u meuvremenu) i HE Skavica na Crnom Drimu.
U elaboratu su izvrene analize za dvije zadate varijante odvoenja voda Drima nizvodno od HE
Buat: a) neposredno u more; b) u Bojanu, sa uem kod Beljaja; sa podvarijantama koje
definiu razliite protoke koji se usmjeravaju ovim pravcima.
Na osnovu izvrenih analiza, u okviru ovog elaborata predloeno je sljedee:
- Regulacija Bojane tako da moe da prihvati redukovane velike vode Drima.
- Uvoenje voda Drima u Bojanu na mjestu sadanjeg ua ili neto nizvodnije.
- Na izlazu iz jezera ne predlae se izgradnja praga, te se preporuuje sputanje
minimalnog nivoa ispod kote 4,50. Prema izvrenim proraunima projektovanim
52
rjeenjem se obezbjeuje da nivoi Skadarskog jezera vjerovatnoe pojave jednom u 50

godina, ne budu vii od kote 6,50.
Rezimirajui gore prikazane elaborate, mora se ukazati na sljedee bitne elemente:
-
Za definisanje zatite od poplava u zoni Skadarskog jezera veoma je bitna injenica da je

cjelokupno plavna zona obuhvaena podrujem Nacionalnog parka Skadarsko jezero.
Prema tome, rjeenja zatite od poplava se moraju usaglasiti sa uslovima koje namee
Prostorni plan Nacionalnog parka i Prostorni plan Crne Gore;
- U okviru Prostornog plana nacionalnog parka Skadarsko jezero unijeta je pretpostavka
da e se regulacionim radovima obezbijediti odravanje nivoa voda Skadarskog jezera
izmeu kota 4,5 i 6,5;
- U okviru elaborata Regulacija Skadarskog jezera, Drima i Bojane, konstatovano je da
se mogu realizovati zadati uslovi uz regulaciju Bojane na cijelom toku. Predloeno je,
meutim, sputanje praga ispod kote 4,5 zbog efikasnosti rjeenja i smanjenja trokova;
- U okviru elaborata Regulacija Skadarskog jezera, Drima i Bojane" naglaava se da je
veliina prosjenih godinjih teta mala da bi opravdala ulaganja u regulaciju, te da se
odluka o realizaciji projekta mora donijeti posmatrano u cjelini kao regulacija voda i
privoenje dobijenog zemljita visokoproduktivnoj poljoprivrednoj proizvodnji, odnosno
uz kompletnu multidisciplinarnu nauno strunu raspravu. Takoe, prema analizi
raspodjele trokova crnogorsku stranu bi teretilo preko 90% trokova (srazmjerno
dobijenoj povrini), dok bi se najvei dio radova izvodio na albanskoj teritoriji;
- U okviru elaborata Predprojekat zatita od poplava i melioracije priobalne zone
Skadarskog jezera, nakon ekonomske analize, definisano je da je rjeenje sa izgradnjom
nasipa viestruko ekonomski povoljnije od drugih rjeenja.
Iz ovoga slijedi da je u novim uslovima, kada je plavno podruje u okviru Nacionalnog parka,
neophodna kompleksna analiza, kojom bi se utvrdili optimalni potrebni radovi. U uslovima kada
je teko oekivati da e se regulacija Bojane moi realizovati u dogledno vrijeme, a bez
regulacije Bojane nema ni snienja velikih voda Skadarskog jezera, rjeenje sa izgradnjom
poldera je, s obzirom na potrebe Crne Gore za poljoprivrednim povrinama, svakako realnije i
opravdano.
Sastavni dio ove procjene ini Digitalna karta poplavama ugroenih podruja u
koju su uneeni podaci o ugroenom stanovnitvu, stambenim i pomonim objektima,
privrednim, infrastrukturnim i drugim objektima.
53
3. Z A K LJ U C I
Procjena ugroenosti od poplava za Glavni grad Podgoricu uraena je u skladu sa Zakonom o
zatiti i spaavanju (Slubeni list CG, broj 13/07 i 32/11), kao i Pravilnikom o metodologiji za
izradu elaborata o procjeni ugroenosti od prirodnih, tehniko-tehnolokih i drugih nesrea.
Optim dijelom procjene obraene su prirodne i drutvene karakteristike optine (geografski
poloaj, klima, geoloko-hidroloke karakteristike, stanje ivotne sredine, demografske
karakteristike, privredni i infrastrukturni objekti kao i vanprivredni objekti).
Posebnim dijelom obraena je analiza hazarda, prepoznate su hidroloke pojave koje
ugroavaju naselja, odredile su se plavljene povrine, svrstale po zonama. Prepoznate su
ugroene zone, ugroeni objekti i putevi. Daljom razradom plana definisae se alternativni
pravci kojima e se saobraati u vanrednim situacijama.
1. Mogunosti nastajanja poplava na teritoriji glavnog grada Podgorice sa gradskim
optinama Golubovci i Tuzi su velike na gotovo svim vodoplavnim terenima, posebno na
podruju Skadarskog jezera i uz vodotoke bujinog karaktera.
2. U sluaju nastanka poplava veih razmjera potrebno je preduzeti sve odgovarajue mjere
koje se odnose na spaavanje ugroenih i nastradalih ljudi i materijalnih dobara, a u svim
preduzetim aktivnostima potrebno je angaovati sve raspoloive snage i sredstva za
zatitu i spaavanje shodno Zakonu o zatiti i spaavanju.
3. Da bi se posljedice po ljude i materijalna dobra od pojave poplava umanjile potrebno je
preduzeti preventivne mjere koje e se sprovoditi kroz prostorne i urbanistike planove
optina, kao i posebne planove, programe i projektnu dokumentaciju za spreavanje
tetnog dejstva voda. Pored toga potrebno je primjenjivati odgovarajue zakone i propise
iz oblasti zatite i spaavanja od poplava, kao i osnovne propise svih subjekata koji imaju
obaveze i nadlenosti na planu zatite i spaavanja od poplava.
4. Sa ciljem preventivne zatite ljudi i materijalnih dobara od poplava, potrebno je:
obezbijediti izgradnju i rekonstrukciju zatitnih nasipa, obezbijediti potrebna istraivanja,
studije i projekte radi preduzimanja mjera i radova za poveanje stepena sigurnosti zatite
od tetnog dejstva voda, unapreenje naune osnove za prostorno i urbano planiranje i
opte planiranje za smanjenje posljedica poplava i ublaavanje tetnog dejstva voda,
redovno inovirati tehniku dokumentaciju vodotoka i analizirati stanje zatitnih objekata,
planirati i realizovati adekvatnu edukaciju graana na ugroenim podrujima, kroz
planska dokumenta planirati traenje pomoi od susjednih optina i ire zajednice.
5. Dugoroni zadatak je saniranje svih erozionih i bujinih arita i konzervacija i
rekultivacija slivova (kompleks gazdovanja vodom i zemljitem), kao i regulacija nivoa
vode Skadarskog jezera.
6. Poboljati materijalnu opremljenost Optinske slube zatite i spaavanja sredstvima i
opremom za efikasnije djelovanje u sluajevima poplava (gumeni amci, ronilaka
odijela, ribarski kombinezoni, motorne i elektrine muljne pumpe veeg kapaciteta, kine
kabanice, izme, prsluci za neplivae, laufi za spaavanje davljenika, ljemovi, megafoni
i dr.).
54
7. Edukovati stanovnitvo sa potencijalno ugroenih podruja o ponaanju i djelovanju u

sluaju poplava.
8. Pripremanje i osposobljavanje adekvatnog informacionog sistema koji mora kvalitetno da
obradi informacije o opasnostima i informacije o potrebnim snagama i nainu njihove
koordinacije i rada u procesu zatite i spaavanja, kao i obavjetavanje ugroenog
stanovnitva o pojavi poplave.
9. Investicione mjere zatite od voda predstavljaju optimalni odnos aktivnih (akumulacije) i
pasivnih (nasipi) mjera. Neinvesticione mjere igraju znaajnu ulogu u zatiti od voda i
moraju biti u skladu sa opte drutvenim potrebama prema datoj teritoriji.
55
GLAVA II
DOKUMENTA PLANA ZA ZATITU I

SPAAVANJE OD POPLAVA ZA TERITORIJU
GLAVNOG GRADA
56
1. Mjere zatite i spaavanja od poplava (strukturne i nestrukturne mjere)

Mjere za zatitu i spaavanje od poplava predstavljaju organizovane radnje i postupke koji
pripremaju i sprovode dravni organi i organizacije, organi lokalne uprave, privredna drutva,
pravna lica i preduzetnici u cilju sprovoenja adekvatnih aktivnosti prije poplava (mjere
preventivne zatite), tokom poplava (mjere zatite i spaavanja), kao i prilikom otklanjanja
posljedica od poplava.
Ureenju prostora i izgradnji objekata koji su u funkciji zatite podruja ugroenog poplavama
na raspolaganju stoje brojne strukturne i nestrukturne mjere. Strukturne mjere su izgradnja
nasipa, brana, preliva i odvodnih kanala itd., dok su nestrukturne mjere planiranje prostora,
formiranje zona u plavljenom podruju, ispravljanje planskih greaka napravljenih u prolosti,
polisa osiguranja i dr.
Izvoenje strukturnih mjera podrazumijeva najee dug period izgradnje i veoma skupe
investicije koje sa ekolokog stanovita esto nijesu preporuljive. Nestrukturne mjere su
neuporedivo jeftinije od strukturnih i ne zadiru u pitanje zatite okoline. One su logina dopuna
strukturnim mjerama i zajedno ine jednu cjelinu. U svakom sluaju lokalna samouprava i drugi
nadleni organi moraju veoma paljivo i detaljno analizirati koje od ovih mjera za koje podruje
treba realizovati.
Upozoravanje u sluaju poplava vri Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju na nain to u
sluaju oekivanih ekstremnih meteorolokih uslova obavjetava Ministarsvo unutranjih
poslova Sektor za vanredne situacije i civilnu bezbjednost, a zatim Sektor dalje obavjetava sve
lokalne samouprave, optinske slube zatite, kao i sva ministarstva, organe, ustanove i
preduzea koji se ukljuuju u sistem zatite i spaavanja.
Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju odgovoran je za praenje i prikupljanje
meteorolokih podataka koji ukljuuju upozorenja o poplavama. Mjerne stanice su postavljene
du rijenih tokova i odgovorne osobe iz Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju zaduene
su da skupljaju aurne informacije koje se odnose na visinu rijenog toka. Ovi podaci i
upozorenja se prenose sa nacionalnog nivoa (MUP-Sektor za vanredne situacije i civilnu
bezbjednost) na lokalni nivo (optine).
1.1 Mjere i aktivnosti nakon dobijanja upozorenja o moguoj poplavi/upozorenja o
ekstremnim meteorolokim uslovima
Optinski tim za upravljanje u vanrednim situacijama preduzima radnje na nain na koji je to
definisano ovim planom. Prvenstveno se razmatra postojea situacija, pri emu u opta
razmatranja spadaju:
57

analiza informacija o poplavi kako bi se procijenile vjerovatne posljedice poplave;

praenje informacija o vremenskim prilikama i poplavi;
procjena zahtjeva u pogledu rukovoenja i koordiniranja;
analiza lokalnih resursa i razmatranje potreba za dodatnim resursima u pogledu osoblja,
zatite imovine, spaavanja od poplava i podrke iz vazduha;
praenje vodotoka i preduzimanje mjera na izvianju i prikupljanju informacija o
ravniarskim podrujima;
obezbjeivanje da radove na ublaavanju posljedica od poplava sprovode i kontroliu
vlasnici ili korisnici;
priprema aktivnosti u cilju adekvatnog informisanja javnosti i lokalnog stanovnitva;
izrada i objavljivanje izvjetaja o trenutnoj situaciji itd.
Zavisno od teine situacije i daljih najava o pogoranju vremenskih prilika, Optinski tim moe
da formira strunu operativnu grupu koja e za potrebe efikasnijeg rukovoenja i koordiniranja
kontinuirano vriti:
Izradu procjene trenutnog nivoa poplavnih voda i predvienih nivoa. Da li poplavne vode
rastu, jesu li dostigle najvei nivo ili poinju da opadaju?
Analizu informacija o poplavi u cilju procjene vjerovatnih posljedica, i to:
koje oblasti su izloene riziku od plavljenja;
koje oblasti mogu biti izloene riziku od odsjeenosti;
koja podruja mogu biti izloena riziku od posrednih efekata, kao posljedica prekida u
infrastrukturi, snabdijevanju elektrinom energijom, plinom, vodom, funkcionisanju
telefonskih veza, kanalizacionom sistemu, sistemu zdravstvene zatite, saobraaju ili
radu slubi koje vre zatitu i spaavanje.
Utvrivanje ta je ugroenoj zajednici potrebno da zna i da radi dok se razvija situacija sa
poplavom;
Procjenjivanje karakteristika ugroenih populacija;
Povezivanje sa relevantnim vlasnicima odreene infrastrukture/imovine (npr. vodovodom i
elektrodistribucijom);
Sprovoenje strategija za odgovor kako je to zahtijevano, a na osnovu procjene posljedica
od poplava;
Nastavak praenja situacije na ugroenom podruju;
Nastavak izvianja i prikupljanja informacija o niskim podrujima itd.
1.2 Mjere zatite i spaavanja od poplava po fazama
Mjere zatite i spaavanja od poplava koje se sprovode u tri faze sastoje se od sljedeih
aktivnosti:
58
REDNI
FAZA
BROJ
1.
MJERE ZATITE I SPAAVANJA
Neprekidno praenje situacije na planu zatite i

spaavanja od poplava; izrada i auriranje planova
za zatitu i spaavanje od poplava.
Izgradnja i rekonstrukcija zatitnih nasipa,
registrovanje i uoavanje promjena u koritu
vodotoka (nanosi, suenja i proirenja korita);
obezbjeenje ienja i ureenja korita na
pojedinim kritinim dionicama (propusti ispod
mostova), suenja u koritu i dr; obezbijediti
praenje nivoa vode vodotoka pred nastupajui
kini period, zatitni antierozivni i regulacioni
radovi na vodotocima; redovno inoviranje tehnike
Preve- dokumentacije koja sadri: preglednu situaciju
ntivna vodnih podruja sa ucrtanim granicama rjenih
zatita slivova, podslivova i priobalnog podruja, opis
poplava koje su se deavale u prolosti situaciju sa
ucrtanim poplavnim podrujima za pojave velikih
voda (karte plavnih podruja) i poloajem zatitnih
objekata, uzdune profile nasipa, sa lokacijama
prosijecanja nasipa za isputanje voda iz poplavnog
podruja ili uputanja velikih voda u retenciona
podruja, objekte na nasipu, akumulacije i retencije,
kanale sezonske privremene linije zatite, situaciju
sa ucrtanim erozivnim podrujima, sistemima veza i
osmatranja, osmatranice, magacine i tehnika
uputstva za rad u toku zatite od poplava i
obezbjeenje adekvatne komunikacije putem
sredstava veza; obezbjeenje opreme i sredstava za
spaavanje od poplava; sprovoenje propagandnih
mjera, edukacija itd.
Istraivanja, studije i projekti vezani za unapreenje
stanja zatite i spaavanja od poplava.
Obezbjeenje savremene opreme i materijalnih
sredstava za zatitu i spaavanje od poplava.
Struno osposobljavanje i usavravanje pripadnika
operativnih jedinica za zatitu i spaavanje od
poplava
NOSIOCI
AKTIVNOSTI
-Ministarstvo
poljoprivrede i
ruralnog razvoja
-Uprava za vode
-Lokalni tim za
zatitu od poplava
-Sluba zatite i
spaavanja
-Crveni krst u
Podgorici
-Sluba za
poljoprivredu, puteve
i vode
-Lokalni mediji
- Privatna preduzea,
ustanove, istitucije
-Graani Podgorice
59
REDNI
FAZA
BROJ
2.
Organizacija, rukovoenje i koordiniranje akcijama

zatite i spaavanja od poplava; osmatranje i
izvianje stanja vodotoka, zatitnih objekata i
okoline; upotreba savremene opreme i sredstava za
spaavanje; angaovanje operativnih jedinica;
stvaranje uslova za brzu intervenciju Slube za
zatitu i spaavanje; preduzimanje neophodnih
operativnih mjera, radnji i postupaka na smanjenju
tetnog dejstva od poplava; saniranje oteenih
Spaa- djelova zatitnih objekata; pruanje prve medicinske
vanje pomoi povrijeenim; sprovoenje evakuacije
ugroenih i nastradalih graana i materijalnih
dobara sa ugroenog podruja; zatita i spaavanje
ivotinja; spaavanje biljaka i biljnih proizvoda;
obezbjeivanje osnovnih uslova za ivot
stanovnitvu poplavljenih podruja. Neprekidno i
pravovremeno obavjetavanje stanovnitva na
ugroenom podruju.
REDNI
FAZA
BROJ
3.
Procjena
tete
od
poplava;
informisanje
stanovnitva; ureenje zona za smjetaj ugroenog
stanovnitva (izgradnja montanih naselja);
organizovanje, prikupljanje i raspodjela pomoi
nastradalom stanovnitvu; izmjetanje i smjetaj
vanih materijalnih i kulturnih dobara; sprovoenje
veterinarskih
i
higijenskoOtkla- zdravstvenih,
njanje epidemiolokih mjera zatite i sprovoenje drugih
poslje- aktivnosti i mjera kojima se ublaavaju i otklanjaju
neposredne posljedice izazvane poplavama;
dica
asanaciju vodnih objekata i vodotoka; uklanjanje
predmeta i materijala koji mogu bitnije uticati na
NOSIOCI
AKTIVNOSTI
-Optinski tim za
upravljanje u
vanrednim
situacijama
-Sluba zatite i
spaavanja
-Sluba za
i vode
-Preduzetne jedinice
privrednih drutava u
Podgorici
-JKP: Putevi,
Komunalno, istoa,
Zelenilo
-Hitna medicinska
pomo
-JU Dom zdravlja
-Crveni krst u
Podgorici
-Elektrodistribucija
-Privatna preduzea i
ustanove
-Lokalni mediji
-Graani Podgorice
NOSIOCI
AKTIVNOSTI
-Optinski tim za
upravljanje
vanrednim
situacijama
-Komisija za
procjenu tete
-Sluba za
i vode
-Sluba zatite i
spaavanja
-Dom zdravlja
60
reim voda; stvaranje uslova za normalizovanje

ivota ljudi i rada na ugroenom podruju;
angaovanje
strunih
ekipa
zdravstvene,
veterinarske, komunalne i drugih slubi za
sprovoenje asanacije; sprovoenje dezinfekcije,
dezinsekcije i deratizacije i preduzimanja drugih
aktivnosti i mjera na spreavanju djelovanja nastalih
posljedica od poplava.
-Veterinarska
ustanova
-JKP: Agencija za
stanovanje, Putevi,
Komunalno, istoa,
Zelenilo
-Privatna preduzea
-Graani Podgorice
1.2.1 Zatita kljune infrastrukture

Kljuna infrastruktura i imovina u zajednici (npr: preduzea, putevi, elektro mrea, stambeni,
poslovni i drugi objekti itd.) mogu biti oteeni u sluaju poplave. Stoga se moraju preduzeti sve
neophodne mjere za njenu zatitu, pri emu e Optinski tim za upravljanje vanrednim situacijama
utvrivati prioritete zatite.
Zatita kljune infrastrukture moe se vriti postavljanjem mobilnih brana, postavljanjem krupno
lomljenog kamena na udarna mjesta vodotoka ili postavljanjem vrea punjenih pijeskom. Optina
mora obezbjediti dovoljne zatite mobilnih brana i odreenu koliinu lomljenog kamena. Optina
mora obezbjediti i dovoljnu koliinu zaliha vrea sa pijeskom. Optinski tim za upravljanje u
vanrednim situacijama e utvrivati prioritete u pogledu korienja vrea sa pijeskom. Vree s
pijeskom e se donositi na prioritetnim lokacijama po potrebi. Na ovaj nain e se tititi ugroena
domainstva od prodora vode.
U cilju obezbjedjenja neophodnih koliina pijeska,optina e sklopiti ugovor o nabavci istih sa
koncesionarima koji e biti obavezni da potrebne koliine pijeska sa svojih lagera, dostave na ve
utvrene lokacije. U sluaju poplave, prioritet zatite e imati kljune infrastrukture u zajednici
(spomenici, istorijski lokaliteti i ostali strateki objekti).
Imovina se moe zatiti: postavljanjem vrea sa pijeskom da se na minimum svede ulazak vode u
objekte podsticanjem preduzea i domainstava da podignu ili uklone stvari.
1.2.2 Zatvaranje puteva
Direkcija za saobraaj u saradnji sa Upravom policije i glavnim saobraajnim inspektorom
odgovorna je za zatvaranje magistralnih puteva: Podgorica Petrovac, Podgorica Boaj i
Podgorica Danilovgrad.
Optina Podgorica je odgovorna za zatvaranje lokalnih i nekategorisanih puteva.U sluaju da
neki od lokalnih ili nekategorisanih puteva bude poplavljen ili mu prijeti opasnost da bude
oteen bujicom, lokalna uprava e preko nadlene slube JP Putevi, izvriti postavljanje
znakova upozorenja i putnih blokada, kako ne bi dolo do nesrenih sluajeva. O zatvaranju
61
puteva stanovnitvo e odmah biti obavijeteno saoptenjima preko lokalnih sredstava

informisanja radija, televizije, elektronskih i tampanih medija.
1.2.3 Odgovor na bujice
Odgovor nadlenih zaduenih za vanredne situacije na bujice, treba da bude u skladu sa
smjernicama za upravljanje vanrednom situacijom koju stvaraju bujice. Kada se sprovodi prethodno
planiranje za bujice, potrebno je slijediti sljedee korake, i to po redu po kojem su dati:
Utvrditi da li postoje prepreke za evakuaciju razmatranjem vremena za upozorenje, bezbjednih
marruta, raspoloivih resursa itd.;
Gdje je vjerovatno da e ljudi ostati odsjeeni bujicama zbog ogranienih opcija pri evakuaciji,
ugroenim ljudima treba dati savjete u pogledu bezbjednosti i rei im da ako su odsjeeni ne
pokuavaju da pobjegnu tako to e ui u bujicu, kao i da je moda bezbjednije potraiti
najviu taku na objektu i nazvati 112 ili 123, ako im je potrebno spaavanje. Ovaj savjet je
potrebno dati ak i kada je evakuacija mogua, zbog vjerovatnoe da nee moda svi
pripadnici zajednice eljeti da se evakuiu.
Za objekte za koje se zna da su strukturno nestabilni, potrebno je uspostaviti mehanizam rane
evakuacije (vratiti se na korak 1 ovog ciklusa);
Ako rana evakuacija nije mogua, onda je potrebno obaviti konkretne pripreme za spaavanje
graana zarobljenih u strukturno neprikladnim objektima ili uiniti to preventivno ili kada ti
ljudi zatrae pomo.
Tokom bujice esto e, zbog brzog razvijanja situacije sa poplavom, biti teko uspostaviti centre za
evakuaciju (pomo) prije samog pokretanja evakuacije, kako je to obino praksa, ali to ne smije da
ugrozi sprovoenje evakuacije.
1.2.4 Evakuacija
Optinski tim za upravljanje u vanrednim situacijama procjenjuje situaciju na ugroenom podruju i

donosi odluku o sprovoenju evakuacije na teritoriji optine.
Optinski tim za upravljanje u vanrednim situacijama procjenjuje potrebu i dostavlja predlog
Operativnom tabu za vanredne situacije, o donoenju odluke od strane Vlade Crne Gore o
evakuaciji stanovnitva iz jedne u drugu optinu. Optinski tim sprovodi donesenu odluku i nalae
realizovanje konkretnih radnji i aktivnosti koje e sprovoditi Sluba za zatitu i spaavanje, uz
pomo drugih agencija/organa i slubi (Crveni krst, vojska, policija, specijalistike jedinice i dr.).
Uprava policije odgovorna je da obezbijedi prohodnost evakuacionih puteva, bezbjednost graana
koji se evakuiu, kao i da zatiti imovinu na podruju sa kojeg je izvrena evakuacija. Slube i
timovi koji vre evakuaciju imaju obavezu evidentiranja ljudi pogoenih vanrednom situacijom
uzrokovanom poplavom, ukljuujui one koji su evakuisani. Organizacija evakuacije u sluaju
poplava data je u prilogu br. 8.
62
1.2.5 Spaavanje od poplava

Sluba zatite i spaavanja vri aktivnosti spaavanja koje preduzima u situacijama u kojima
dobrovoljna evakuacija nije mogua, nije uspjela ili se smatra previe opasnom po ugroeno lice
ili zajednicu. Prije zapoinjanja aktivnosti spaavanja treba sprovesti procjenu raspoloivih
resursa za spaavanje iz poplava ukoliko nije uraena prije vanrednih zbivanja.
Spaavanje se smatra visokorizikom aktivnou i za spasioca i za lice kome je potrebno
spaavanje i na spaavanje ne treba gledati kao na poeljnu aktivnost postupanja u vanrednoj
situaciji. Spasioci treba uvijek da sprovedu dinaminu procjenu rizika prije pokuaja spaavanja
iz poplava.
Resursi koji se nalaze na raspolaganju za korienje tokom spaavanja koja e se obavljati u
Optini Podgorica su:
tim od 10 spasioca za spaavanje na vodi iz optinske slube zatite;
kompletna ronilaka oprema za 2 spasioca i 2 amca (1 amac u vlasnitvu optinske slube
zatite a 2 u vlasnistvu Sektora za vanredne situacije i civilnu bezbjednost), nosila
2 tima iz ronilakog kluba
2 tima iz kajakakog kluba
Prilikom spaavanja logistiku za pruanje prve medicinske pomoi i zbrinjavanje davae Hitna
medicinska pomo i ekipe Doma zdravlja, kao i ekipe optinskog Crvenog krsta.
1.2.6 Obnova zaliha

Tokom poplava moe se desiti da pojedina naselja ili domainstva budu odsjeena zbog
oteenja puteva ili mostova, pa se u takvim okolnostima moe javiti potreba za obnovom zaliha
osnovnim ivotnim potreptinama u izolovanim naseljima. Kada informacije sa terena
nagovjetavaju da moe doi do izolacije pojedinih naselja ili domainstava, lokalna uprava e
preporuiti preduzeima ili domainstvima da poveaju zalihe osnovnih potreptina.
Nakon pojave poplava Sluba zatite i spaavanja e pruiti podrku izolovanim zajednicama
pomaganjem u prevozu osnovnih potreptina alternativnim putevima. Takoe, Sluba zatite i
spaavanja e raditi sa humanitarnim agencijama na dostavljanju pomoi zajednicama koje su
izolovane.
63
1.2.7 Pitanja od znaaja za javno zdravlje koja su povezana sa otpadnim vodama i

kljunom kanalizacionom infrastrukturom
Plavljenje kljune kanalizacione infrastrukture, ukljuujui septike jame i kanalizacione pumpne
stanice, moe za posljedicu imati probleme sa kvalitetom vode na teritoriji Optine. Institut za javno
zdravlje provjerava kvalitet vode u sluaju plavljenja kljune infrastrukture.
Tamo gdje je vjerovatno da e se to desiti ili se desilo, sluba nadlena za kljunu kanalizacionu
infrastrukturu treba da preduzme sljedee:
informie Optinski tim i Operativni tab o bezbjednosti kljune kanalizacione infrastrukture,
kako bi na taj nain pomogla pripremu aktivnosti za odgovor u sluaju poplave;
odrava ili unaprijedi bezbjednost kljune kanalizacione infrastrukture;
provjeri i popravi, gdje je to mogue, funkcionisanje kljune kanalizacione infrastrukture za
vrijeme poplave;
informie nadlene u sluaju plavljenja kljune kanalizacione infrastrukture.
Obaveza je Optine Podgorica da zajedno sa Institutom za javno zdravlje i drugim slubama rijei
probleme sa kvalitetom vode.
1.2.8 Postupanje graana u sluaju poplava
Mjere i nain postupanja graana prije, za vrijeme i nakon poplava date su u uputstvu za postupanje
u sluaju rizika od poplava (prilog br. 5).
2. OPERATIVNE JEDINICE (ljudski i materijalni resursi)
Operativne jedinice koje se angauju na zatitu i spaavanje od poplava su:
-
Optinska sluba za zatitu i spaavanje

Jedinice za zatitu i spaavanje privrednih drutava i drugih pravnih lica (Kombinat
aluminijuma Podgorica, Aerodromi Crne Gore, eljeznica Crne Gore)
Pregled ljudskih i materijalnih resursa operativnih jedinica koje mogu biti angaovane u sluaju
poplava na teritoriji optine Podgorica dat je u prilogu br. 2.
64
3. ORGANI LOKALNE UPRAVE, PRIVREDNA DRUTVA, DRUGA PRAVNA

LICA I PREDUZETNICI (ljudski i materijalni resursi)
Pod organima lokalne uprave, privrednim drutvima, drugim pravnim licima i preduzetnicima u
smislu sprovoenja ovog plana, podrazumijevaju se subjekti koji su opremljeni i osposobljeni za
zatitu i spaavanje od poplava, i to:
- Sluba zatite i spaavanja
- Preduzetne jedinice privrednih drutava
- Sluba za poljoprivredu, puteve i vode
- JKP: Putevi, Komunalno, istoa, Zelenilo
- JU Dom zdravlja
- Veterinarska stanica
- Elektrodistribucija optine Podgorica
- Uprava za ume, Deponija, AD Montecargo, eljeznika infrastuktura CG, Vodovod i
kanalizacija, JP Nacionalni parkovi CG i ostali
Pregled ljudskih i materijalnih resursa organa lokalne uprave, privrednih drutava i drugih
pravnih lica dat je u prilogu br. 3.
4. RUKOVOENJE I KOORDINACIJA
SPAAVANJA OD POPLAVA
PRI
AKCIJAMA
ZATITE
Pozivanje i mobilizacija raspoloivih operativnih jedinica na teritoriji optine vri optina.

Pripadnici operativnih jedinica, u sluaju mobilizacije duni su da se odazovu na poziv upuen
preko sredstava javnog informisanja.
Zatitom i spaavanjem na podruju optine rukovodi Optinski tim za upravljanje u vanrednim
situacijama koji se sastoji od predstavnika lokalne uprave, javnih preduzea i ustanova, kao i od
predstavnika privrednih drutava, preduzetnika i drugih pravnih lica koji mogu uzeti uee u
zatiti i spaavanju od poplava.
U sastav Optinskog tima je i predstavnik podrune jedinice Ministarstva unutranjih poslova
Sektora za vanredne situacije i civilnu bezbjednost (prilog br. 1).
Kada su u akcijama zatite i spaavanja na podruju optine angaovane operativne jedinice koje
obrazuje Ministarstvo ili su operativne jedinice angaovane na zahtjev Ministarstva, koordinaciju
i rukovoenje uesnika zatite i spaavanja vri Ministarstvo unutranjih poslova Sektor za
vanredne situacije i civilnu bezbjednost.
Koordinaciju i rukovoenje aktivnostima zatite i spaavanja u sluaju proglaenja vanrednog
stanja jedne ili vie optina, vri Koordinacioni tim za upravljanje u vanrednim situacijama.
65
Izvjetaj o aktivnostima koje su sprovedene podnosi se svaka 3 sata Optinskom timu za

upravljanje u vanrednim situacijama.
Organizaciona ema djelovanja koja definie nain koordinacije i rukovoenja materijalnim i
ljudskim resursima u Crnoj Gori, kao i organizaciona ema koja definie nain koordinacije i
rukovoenja materijalnim i ljudskim resursima na teritoriji optine Podgorica u sluaju nastanka
poplava data je u prilogu br. 4.
5. MEUOPTINSKA I MEUNARODNA SARADNJA

Ukoliko raspoloive snage koje je na umanjenju posljedica od poplava angaovala lokalna
uprave nijesu dovoljne, na predlog komandira Slube, Ministarstvo moe angaovati slube
zatite susjednih i ostalih optina u Crnoj Gori.
Lokalna uprava u sluaju potrebe, takoe moe direktno pozvati slube zatite susjednih optina.
Odluku o traenju pomoi od drugih drava u sluaju nastanka vanrednog stanja donosi
Ministarstvo, shodno bilateralnim i drugim sporazumima o meunarodnoj saradnji u sluajevima
nastanka prirodnih, tehniko-tehnolokih i drugih civilizacijskih katastrofa, kao i ustaljenoj
proceduri kada se pomo trai od organa pri EU, UN i dr.
Optina je duna da planira mjere i aktivnosti kojima e se omoguiti pravovremeno i brzo
realizovanje zadataka koji za cilj imaju prihvatanje meunarodne pomoi u okviru koncepta pod
nazivom Podrka zemlje domaina (Host Nation Support).
6. INFORMISANJE GRAANA I JAVNOSTI
Za informisanje javnosti o nastanku poplava na podruju optine, kao i posljedicama po ljude,
materijalna i kulturna dobra i ivotnu sredinu nadlena je Optina, a podatke prikuplja od
optinskih slubi i organa koji su neposredno angaovani u aktivnostima za zatitu i spaavanje
od poplava.
Slubena saoptenja o nastupanju vanrednog stanja, njegovom obimu, aktivnostima i mjerama
koje je potrebno preduzeti u akcijama zatite i spaavanja od poplava daje Ministarstvo
unutranjih poslova Sektor za vanredne situacije i civilnu bezbjednost.
Optinski tim za upravljanje u vanrednim situacijama obezbijedie da lokalno stanovnitvo bude
stalno informisano o situaciji sa poplavom. Raspoloivi naini informisanja ukljuuju:
- Hitna obavjetenja
- SMS poruke
- Radio i TV Crne Gore, Vijesti, Atlas, Montena, Mina i dr.
66
Mobilnu i fiksnu telefoniju

Komunikaciju putem radio veze
Usmeno obavjetenje koristei kurirsku slubu unutar mjesne zajednice
Veb sajt Optine www.podgorica.me
Predsjednike mjesnih zajednica i sastanke u zajednicama
tampani mediji
E-mail pggradonacelnik@t-com.me
Fax 020 664 444
Pisana obavjetenja
Drutvene mree Fejsbuk, Tviter
7. NAIN ODRAVANJA REDA I BEZBJEDNOSTI

PRILIKOM INTERVENCIJA
Mjere odravanja reda i bezbjednosti prilikom sprovoenja aktivnosti u cilju umanjenja
posljedica od poplava vri Uprava policije preko Podrune jedinice u optini Podgorica.
8. FINANSIJSKA SREDSTVA ZA SPROVOENJE PLANA

Optina u svom budetu planira finansijska sredstva za zatitu i spaavanje od poplava, na
osnovu predvienih mjera i aktivnosti na ureenju vodotoka, kao i na osnovu vrijednosti nastalih
teta pri poplavama iz prethodnih godina.
Optina u svom budetu planira finansijska sredstva potrebna za zbrinjavanje i evakuaciju
ugroenog stanovnitva u okviru teritorije optine.
Sredstva za trokove smjetaja stanovnitva evakuisanog iz jedne u drugu optinu u skladu sa
Zakonom o zatiti i spaavanju, obezbjeuju se u budetu Crne Gore.
Takoe, jedan dio aktivnosti koji se odnosi na operativne i sanacione mjere finansira se iz
budeta Crne Gore.
67
GLAVA III
PRILOZI
68
PRILOG BR. 1
TIM ZA UPRAVLJANJE U VANREDNIM SITUACIJAMA
GLAVNOG GRADA
R. br.
1.
IME I PREZIME
NAZIV SUBJEKTA, FUNKCIJE
dr Miomir Mugoa
Gradonaelnik
Zoran Perovi
MUP i JU - Sektor za v/s i c/b, naelnik

Podrune jedinice Podgorica
2.
3.
eljko Vukovi
Miela Manojlovi
Glavni administrator
sekretar Sekretarijata za lokalnu
samoupravu
mr Miomir Jaki
sekretar Sekretarijata za finansije
VD Oliver Markovi
sekretar Sekretarijata za planiranje i

ureenje prostora i zatitu ivotne sredine
Miomir M. Mugoa
sekretar Sekretarijata za komunalne

poslove i saobraaj
Radomir Pjei
komandir Slube zatite i spasavanja
Goran Jankovi
Komunalna policija
Dr Neboja Kavari
direktor JZU Doma zdavlja
Zoran Filipovi
Veterinarska stanica
Vladan Vueli
direktor JP Vodovod i kanalizacija
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13. Vladimir Tomovi
Agencija za stanovanje
TELEFON
020/664-333
020/664-444
067/243 351
067/9112-082
020/665-067
020/665-035
020/447-180
020/447-181
020/665-079
020/665-084
fax 020/665-080
020/625-637
020/625-647
020/625-680-fax
020/235-184
020/235-185
067/622-033
020/658-151
020/658-152
067/289-396
020/237-511
067/245-799
020/265-321
020/265-322
020/645-301
020/645-300
020/440-362-fax
020/440-300
067/230-052
020/623-337
69
14. Jago Pupovi
direktor Elektrodistribucije
15. Slobodan Stanovi
direktor JP Pogrebne usluge
16. Dragan Boovi

17. Borislav uranovi
OO Crvenog krsta
JP istoa
18. Dr Saa Stefanovi
ef Hitne pomoi
19. Petar estovi
rukovodilac, Uprava policije PJ

Podgorica
komandant kasarne Masline
20. Pukovnik Jovica

Kaluerovi
21. Pavi Raspopovi
upravnik sekcije Crnagoraputa
020/622-113
020/408-308
067/668-766
020/634-022
020/634-202-fax
020/633-602
067/609-599
067/207-720
020/665-313
020/122
067/222-484
020/620-934
067/614-917
70
PRILOG BR. 2
PREGLED LJUDSKIH I MATERIJALNIH RESURSA OPERATIVNIH JEDINICA KOJE MOGU BITI
ANGAOVANE U SLUAJU POPLAVA
Redni
broj
1.
2.
Naziv jedinice
Sluba zatite Glavnog

grada Podgorice
Avio-helikopterska
jedinica
Crveni krst Crne Gore
Odgovorno lice
Radomir Pjei
Slavko Ili
Jelena Dubak
3.
4.
5.
Vazduhoplovni savez Cne

Gore
Kombinat aluminijuma
Predrag Mitrovi
Drakovi Milutin
Brojevi
telefona
067/808-807
067/241-313
067/9112001
020/241-819
020/242-918
020/269-782
067/305-305
067/629-497
Broj zaposlenih koji se

mogu angaovati
(broj pripadnika)
Smjetajni
kapaciteti
Broj vozila
B
kategorije
Broj vozila C
kategorije
82
13
120
5-piloti sportskih
letjelica
15- (50 do 100
zaposlenih dodatno ako
treba)
73
Redni
broj
Broj
vozila D
kategorije
Broj
vatrogasnih
vozila
Ukupno
24:
8 navalnih
8 auto cis.
5 kombino.
3 tehnika
Broj
vazduhoplovnih
sredstava
Maina
za
dobijanje
obradu i
prevoz
betona i
asfalta
Kamioni i
ostale
maine za
transport
Rovokopai,
bageri,
utovarivai i
ostale
kombinovane
maine
Dizalice,
kranovi i
Pomone
maine
(agregati,
pumpe)
3 auto
ljestve,
4 umska
vozila,
1
ambulantno
Kvalifikac.
Struktura
zaposlenih
(tehnika
struka)
Radnici
kvalifikovani za
rad na
specijalizovanim
mainama
Odreeni broj
nosila,pumpi,
agregata,
mot.testera,brusilica,
razvalnog alata
2
3
atori za 550 osoba,

200 dueka, 1000
ebadi, 500
posteljina, 500
podmetaa, 500
kuhinjskih setova, 50
kanistera
4
5
Oprema i ureaji
5 aviona tipa
Utva-75, 1
avion tipa AN2
4 komada
Piloti
vazduhoplova
1 sanitarno
vozilo
4 komada
Pumpe-6
komada
Vatrogasna crijeva,
mlaznice, kanapi,
ljestve, megafoni,
bat.lampe
74
PRILOG BR. 3
PREGLED LJUDSKIH I MATERIJALNIH RESURSA ORGANA LOKALNE UPRAVE, PRIVREDNIH
DRUTAVA, DRUGIH PRAVNIH LICA I PREDUZETNIKA
Redni
broj
Naziv preduzea
Odgovorno
lice
Brojevi telefona
Broj
zaposlenih
koji se
mogu
angaovati
(broj
pripadnika)
7
AD Prenos Podgorica
Marko
Matovi
067/220-235
Elektrodistribucija Podg.
Jago
Pupovi
069/465-267
40
Putevi DOO Podgorica
Hazbija
Dizdarevi
Tijana
Perovi
Kosti Mijo
068/872-407
Uprava za umePJ Podgorica

JP Zelenilo
067/613-438
18
Deponija DOO Podgorica
067/621-813
JP istoa Podgorica
067/666-626
10
Monteput DOO
Igor
epovi
Borislav
uranovi
Mirko
Nikitovi
067/744-844
84
Smjetajn Broj
i
vozila B
kapaciteti kategorija
Broj vozila
C kategorije
3 (2
terenska
i1
putniko)
4 lade
nive, 1
landrover,
1
mitsubii
1 lada
niva
6 put.
vozila,
2
poluterensk
a
75
JP ACG Podgorica
10
JP Vodovod i kan.
11
Kombinat aluminijuma
Podgorica
12
elebi Podgorica
13
Fidija Podgorica
14
JP Nacionalni parkovi CG
(Skadarsko jezero)
15
16
Arso Mili DOO Podgorica

Cijevna komerc DOO PG
17
18
19
Geneks DOO I Bemaks DOO

Podgorica
Tehnoput Podgorica
Zetagradnja Podgorica
20
Plantae
Dragan
Vlahovi
Aleksandar
Rakoevi
Milutin
Drakovi
067/454-426
32
067/215-152
35
Milija
Mlaenovi
Joko
Blagojevi
068/234-650
20
067/418-354
067/629-497
50-100
12
eljko Mili
Danilo
Petrovi
Momilo
Dedi
Saa Aimi
Milo
Stojanovi
Itvan
Almai
Drako
Brajovi
2 lade
nive
1
sanitetsko
vozilolada
1
put.vozilo
2
ter.vozila
020/627-500
020/622-216
020/265-346
020/625-812
020/202-160
067/505-198
067/260-626
25
76
Redni
broj
Broj vozila D
kategorije
Broj
vatrogasnih
vozila
Broj
vazduhoplov
nih sredstava
Maina
za
dobijan
je
obradu
i
prevoz
betona
i
asfalta
Kamion
ii
ostale
maine
za
transpor
t
Rovokopa
i, bageri,
utovarivai
i ostale
kombinova
ne maine
Dizalice,
kranovi i
Pomone
maine
(agregati,
pumpe)
Oprema i
ureaji
1
2
1
ter.voz.
3
traktora
2 kombi busa
3 utov.1
buldo. 1
bager, 1
finier, 6
vibro
valjaka
Radnici
kvalifikovani
za rad na
specijalizovan
im mainama
2 VKV ele.
1 elektrote
2VKV mont
16 VSS
8 VS
1
autodizali
ca
2 dizalice
korpa
Kvalifikac.
Struktura
zaposlenih
(tehnika
struka)
1 motorna
testera
5
motornih
testera
1 um.teh.
2
niskonose
e prikolice,
1
polumobiln
a konusna
drobilica, 1
sito za
posipanje
9 NK, 1 II
st. 5 III st, 3
IV st.
40 NK radn.
77
6
7
5 autocist.od
11000lit, 1
Autocist.od
7000 lit.
8
9
1
2
v.v.k.12000l
vode,1500kg
pjen,1v/v
kap.9000l i
1000 kg
pjen.1 tehn.v.
kap.2000kg
praha
10
2 cist.
Mercedes
11
12
13
1
kamion
FAP
1 radna
map.IC
B, 1
radna
ma.
RD250
1 agregat
5,5kw
4
utovarivaa
3 kipera
1 kiper, 2
2 bagera
1
3 KV voz.
1 vod.inst.
1 ruk.doz.
1 ruk.bag.
8 voz.auto.
1ruk.r.m.ICB
1 ruk.r.m.RD
1
prenosna
pumpa za
vodu 6000
l/min, 1
agregat od
5 kw, 2
hidraulin
a
kompleta
alata za
razvaljiva
nje
3 agregata
(10, 7,5 i
4 kw)
2 v/v
TAM, 2
v/v Dodge
1 buldoer
1 bager
gus.
SSS
Vatrogascispasioci
1
gra.main
a
Catapilar
Dizalice
2 pumpe Honda, 4 muljne pumpe,
(MTA.
otvorena spusnica, vazduno jastue,
160,
450 PP aparata, vatr.crijeva,
MTAmlaznice, ljestve kukae i
200,
nastavljae, megafoni, 3 dreger
TAM Taparata...
60)
1 gr.
2
78
minibu
s
14
15
16
17
18
19
20
sanduara,
2,5t 1 k
sand. 6,7 t
kombinirka
RU-050
In.
4
vozaa
1PP voz. sa
ogr.mogu.
ruk.gradj.m
4 una, 2 glisera, 10 lopata, 10

kosijera, 10 grabulja, 10 sjekira
41
36
39
66
1
26
53
44
139
2
16
25
37
43
1
13
30
10
33
14
10
25
77
78
49
79
PRILOG BR. 4
ORGANIZACIONA EMA DJELOVANJA
80
ORGANIZACIONA EMA DJELOVANJA - POPLAVE

MINISTARSTVA,
DRUGI DRAVNI
ORGANI
UPRAVA
POLICIJE
VOJSKA
CRNE GORE
AVIO
HELIKOPTERSKA
JEDINICA
CIVILNA ZATITA I
DRUGE OPERATIVNE
JEDINICE
Sekretarijat za stambeno
komunalne poslove i saobr.
Sekretarijat za finansije
KOORDINACIONI TIM ZA UPRAVLJANJE
U VANREDNIM SITUACIJAMA
Sekretarijat za plan. i ure.

prost. i zatitu ivotne sred.
Sekretarijat za lokalnu
samoupravu
Komunalna policija
ZAVOD ZA
HIDROMETEOROLOGIJU I
SEIZMOLOGIJU CG
MINISTARSTVO UNUTRANJIH
POSLOVA I JAVNE UPRAVE,
SEKTOR ZA VANREDNE SITUACIJE I
CIVILNU BEZBJEDNOST,
OPERATIVNO KOMUNIKAC. CENTAR
Agencija za stanovanje
JP Vodovod i kanalizac.
JP Zelenilo
SLUBE ZATITE SUSJEDNIH I

DRUGIH OPTINA
112
ORGANI UPRAVE
GLAVNOG GRADA,
POSEBNE I JAVNE
SLUBE
TIM ZA UPRAVLJANJE U
VANREDNIM SITUACIJAMA
GLAVNOG GRADA
JP Deponija
JP Komunalne usluge
SLUBA ZATITE
GLAVNOG
GRADA
HITNA
MEDICINSKA
POMO
PREDUZETNE
JEDINICE
SPECIJALISTIKE
JEDINICE
DOBROVOLJNE
JEDINICE
PRIVRED. DRUT.
DRUGA PRAVNA
LICA I PREDUZ.
GRAANI
Elektroprivredna
Graevinska
Saobraajna
Drvopreraivaka
81
JP istoa
JP Putevi
PRILOG BR. 5
UPUTSTVO ZA POSTUPANJE GRAANA U SLUAJU RIZIKA OD
POPLAVA
Poplave su este elementarne nepogode koje mogu biti lokalnih razmjera ukoliko
pogaaju naselje ili manje zajednice, ili velikih razmjera ukoliko pogaaju itave slivove rijeka
i vei broj optina.
Vrijeme razvijanja poplava varira od sluaja do sluaja. Poplave u ravniarskim
krajevima se razvijaju polako, po nekoliko dana, za razliku od bujinih poplava koje se razvijaju
brzo, nekad i bez vidljivih znakova. Ovakve poplave formiraju opasan i destruktivan plavni talas,
koji sa sobom nosi mulj, kamenje, granje i otpad.
Do plavljenja dolazi i kada nivo vode u rijekama poraste toliko da dolazi do pojave
podzemnih voda ili do prelivanja preko nasipa ili kada usljed pritiska vode na nasipe doe do
njihovog probijanja. Do poplave moe doi i usljed pucanja i prelivanja brane zbog prevellikog
dotoka vode to prouzrokuje poplavu slinu bujinoj poplavi, ali u mnogo irim i
katastrofalnijim razmjerama.
Poplave se mogu dogoditi svuda. ak i vrlo mali potoci, rjeice, kanali za odvod ili kini
kanali, koji djeluju bezopasno, mogu izazvati poplave veih razmjera.
Poplave se najee ne mogu sprijeiti, ali postoje odreene aktivnosti koje ovjek moe
preduzeti, a koje e preduprijediti ili umanjiti posljedice prouzrokovane ovom prirodnom
nepogodom.
Aktivnosti za spreavanje poplava i smanjenje posljedica preventivne mjere
- Upoznajte se sa istorijom deavanja poplava u vaem kraju.
- Osmislite svoj plan kako bi zatitili sebe, svoju porodicu i imovinu u sluaju poplave.
- Tokom perioda kada nema poplava ponaajte se odgovorno, ne bacajte otpad u rijeke,
potoke i kanale.
- Ako je otpad ve u koritima i kanalima, prijavite nadlenoj komunalnoj slubi i
uestvujte u akcijama ienja vodotokova.
- U gradovima gdje je kod jakih kia pojaano oticanje voda, ne bacajte otpad i prekrivajte
ahtove koji odvode atmosferske vode.
- Ne pregraujte vodotokove kako bi pravili akumulaciju vode u ljetnjem periodu.
- Pripremite najosnovnije rezerve hrane, vode i ljekova.
- Podignite elektrine ureaje na mjesto koje je sigurno.
- Po mogunosti pripremite dakove s pijeskom koje, u sluaju nailaska poplave moete
staviti na ulaz i zatvorite sva mjesta na kui kroz koja moe da ue voda.
- Saznajte puteve evakuacije i bezbjedna mjesta za evakuaciju.
- Ako ivite nizvodno od brane informiite se koji je signal za opasnost, koliko vam je
vremena potrebno da se sklonite i koja je sigurna granica za sklanjanje u sluaju njenog
ruenja.
- Planirajte kako da upoznate i ostale stanare u zgradi (susjednim kuama) na opasnost od
poplava, preventivne mjere i postipke zatite i spaavanja.
81
- Preko sredstava informisanja pratite stanje i upozorenja o moguoj poplavi.

Kako postupati za vrijeme poplava i evakuacije?
- Pratite informacije preko radija, televizije i putem interneta radi adekvatnog informisanja.
- Ukoliko postoji rizik od bujinih poplava, odmah preite na vie spratove kue. Ne
ekajte instrukcije da biste to uradili.
- Budite kooperativni i saraujte sa spasilakim ekipama.
- Nosite odjeu i obuu koji tite od vode.
- Pootrite mjere line higijene radi ouvanja vaeg zdravlja i spreavanja epidemija.
- Ne pijte vodu sa slavine dok se ne uvjerite da je sigurna za upotrebu, jer voda za pie
moe biti zagaena u poplavljenim podrujima. Do tada treba piti flairanu, prokuvanu i
dezinfikovanu vodu.
- Nemojte dodirivati elektrinu opremu ukoliko ste mokri ili stojite u vodi.
- Nemojte koristiti telefon, osim ako stvarno nije neophodan, jer time doprinosite
rastereenju telefonske mree i linija potrebnih za organizaciju spaavanja i evakuacije.
- Ukoliko ste u nemogunosti da napustite svoj dom idite do najvieg sprata kue i ekajte
da dou spasilaki timovi.
Ako morate da se evakuiete napustite dom:
- Iskljuite sve elektrine ureaje, iskljuite plin i iskopajte struju na glavnom prekidau
ak i ako nema struje u vaem domu.
- Zakljuajte objekat/stan koji naputate.
- Ponesite najdrau igraku/slikovnicu svog djeteta.
- Evakuiite domae ivotinje, a ako to nije mogue oslobodite ih iz objekata u kojima su
smjetene.
- Uzmite pripremljene nune stvari. Ne zaboravite da ponesete lina dokumenta i nephodne
ljekove, jer je mogue da ete biti odsutni dui period iz svog doma.
- Ponesite flairanu vodu za pie.
- Obavijestite nadlene za evakuaciju ako elite da se evakuiete sopstvenim vozilom.
- Obavijestite nadlene za evakuaciju ako imate bolesnog lana porodice koji zahtijeva
posebne postupke i zdravstvenu zatitu.
- Nemojte iz bilo kog razloga prelaziti most ili ii pored rijeka, bujica, kosina i sl. Ne
prelazite brzake i potoke. Poplavni talas vas moe povui sa sobom.
- Paljivo pratite putokaze i sve druge informacije objavljene od strane nadlenih
institucija. Na ovaj nain ete izbjei odlazak do opasnih podruja.
- Ne hodajte kroz vodu koja se kree, jer voda dubine 15cm moe izazvati pad. Ukoliko
morate da proete kroz vodu hodajte tamo gdje se voda ne pomjera. Koristite tap da
provjerite dubinu vode i vrstinu tla.
- Ako vozite ne blokirajte ulice i puteve, kako bi spasilaki timovi nesmetano
funkcionisali.
- Ne idite poplavljenim ulicama, podvonjacima ili podzemnim prolazima. Voda moe biti
dublja i bra nego to izgleda, a nivo vode bi mogao unititi i va automobil.
- U sluaju da vas poplavna voda opkoli, napustite vozilo i ukoliko je mogue preite na
vie tlo.
- Izbjegavajte oblasti koje su poznate po klizitima i odronima.
82
- Obratite panju na uputstva koja su donijele nadlene institucije. One upravljaju i

rukovode u vanrednim situacijama i koordiniraju radom spasilakih timova.
Kako postupati poslije poplava?
- Sluajte izvjetaje na vijestima o vodosnabdijevanju, kao i da li je bezbjedno piti vodu.
- Izbjegavajte plavnu vodu ona moe biti zagaena muljem, uljem, benzinom ili
fekalnom kanalizacijom. Voda moe, takoe, biti pod strujnim naponom od podzemnih
kablova.
- Izbjegavajte vodu koja je u pokretu.
- Budite paljivi u oblastima sa kojih se plavna voda povukla, putevi su moda oteeni i
opasni.
- Vratite se u svoje domove samo poto nadlene slube proglase da je to bezbjedno.
- Nemojte koristiti elektrine aparate prije provjere.
- Oistite i dezinfikujte sve povrine.
- Drite se dalje od zgrada koje su okruene plavnim vodama.
- Budite paljivi pri ulaenju u zgrade zbog skrivenih oteenja koja su mogla da nastanu.
- Osposobite oteene septike jame i druge kanalizacione sisteme to je ranije mogue
ukoliko su oteeni mogu da postanu veliki zdravstveni rizik.
- Oistite i dezinfikujte sve to je pokvaeno. Mulj koji ostaje posle plavne vode, moe da
sadri kanalizacione otpatke i hemikalije.
- Ukoliko primijetite uginule ivotinje obavijestite nadlenu slubu na telefonske brojeve
112 ili 123.
UPAMTITE: ak i kada se plavna voda povue, opasnost postoji.
83
PRILOG BR. 6
PREGLED UGROENOG STANOVNITVA,

OBJEKATA I IVOTINJA PO PODRUJIMA
84
R.
b.
Selo
Broj
doma
instva
Broj
lanova
domai
Struktura stanovnitva
odrasli
djeca
Objekti
bebe
stari i
nemoni
STONI FOND
stambe
ni
objekti
38
pomo
ni
objekti
45
KURILO
38
122
105
16
BIJELO
POLJE
237
924
655
169
29
71
262
BISTRICE
107
352
261
76
10
BERISLAVCI
155
558
373
152
PONARI
88
324
242
40
GOSTILJ
67
184
105
PODHUM I
VRANJ /Tuzi/
35
177
UKUPNO:
727
2641
privr
edni
konji
krave
ovce
koze
svinje
perad
320
267
1293
28
366
20
78
123
98
142
104
16
82/63
350
28
173
260
94
91
11
214
1194
38
99
136
137
33
131
520
43
36
76
153
68
45
20
22
87
59
31
35
79
1828
555
215
781
31
26
509
296
58
718
43
1181
3677
85
PRILOG BR. 7
KARTE UGROENIH PODRUJA
86
87
88
PRILOG BR. 8
ORGANIZACIJA EVAKUACIJE U SLUAJU POPLAVA
Faza 1 Odluka o evakuaciji
Koordinator odgovara na poplave moe da donese odluku o evakuaciji ugroene zajednice u
sljedeim okolnostima:
imovina e vjerovatno biti poplavljena;
imovina e vjerovatno biti odsjeena, a ljudi koji u njoj ive ne mogu izdrati uslove
odsjeenosti;
kao posljedica poplave ugroeno je javno zdravlje i evakuacija se smatra
najdjelotvornijom opcijom za upravljanje rizikom. Uloga je rukovodioca zaduenog za
pitanja zatite zdravlja tokom poplave da izvri procjenu i upravlja situacijom;
kljune usluge su pretrpjele tetu i nijesu dostupne zajednici, te se evakuacija smatra
najdjelotvornijom opcijom za upravljanje rizikom.
Prilikom planiranja evakuacije u obzir treba uzeti sljedee:
predviene posljedice od poplave, vrijeme njihovog nastanka i pouzdanost
predvianja;
veliinu i lokaciju zajednice koju treba evakuisati;
vjerovatno trajanje evakuacije;
vremensku prognozu;
modele poplave;
predvieno vrijeme nastanka posljedica od poplave;
vrijeme potrebno za obavljanje evakuacije;
raspoloivo vrijeme za obavljanje evakuacije;
prioritete evakuacije i organizaciju planiranja evakuacije;
pristupne i izlazne rute koje sun a raspolaganju i mogunost njihovog plavljenja;
trenutni i vjerovatni budui status kljune infrastructure;
resurse potrebne za obavljanje evakuacije;
raspoloive resurse za obavljanje evakuacije;
sklonita, ukljuujui Centre za humanitarnu pomo, prostorije za ugroene, itd;
osjetljive grupe ljudi i objekte;
prevoz;
evidenciju/registrovanje;
bezbjednost osoblja iz slubi za vanredne situacije;
razliite faze procesa evakuacije.
Sljedea tabela detaljno opisuje mehanizme za aktiviranje evakuacije, ako se predvia
tolika visina voda ili e vjerovatno dostii taj nivo, onda treba razmotriti sprovoenje
evakuacije.
Sektor
Mjerenje
Mehanizam za aktiviranje
89
Sljedea tabela detaljno opisuje vrijeme potrebno za evakuaciju utvrenih podruja.

Sektor
Vjerovatno vrijeme potrebno za

evakuaciju
(ukljuujui pretpostavke o resursima)
Faza 2 Upozorenja
Upozorenja mogu da obuhvate upozorenje da se obave pripreme za evakuaciju i
upozorenje za hitnu evakuaciju. Kada se donese odluka o evakuaciji, ugroena zajednica
se upozorava da treba da se evakuie. Upozorenja o evakuaciji mogu se distribuirate
metodama nabrojanim u poglavlju 3 ovog plana.
Poruke sa upozorenjem o evakuaciji e pripremiti i objaviti MUP-Sektor za vanredne
situacije i civilnu bezbjednost kroz konsultacije sa rukovodiocem Slube zatite i
spaavanja, kao i drugim kljunim slubama i ekspertima (Uprava za akumulaciju voda i
strunjak za prikupljanje informacija o poplavama).
Faza 3 Povlaenje
Povlaenje e kontrolisati policija. MUP-Sektor za vanredne situacije i civilnu
bezbjednost e dati preporuke u pogledu najprikladnijih ruta za evakuaciju i lokacija na
koje treba evakuisati ugroene zajednice, itd.
MUP-Sektor za vanredne situacije i civilnu bezbjednost, slube za zatitu i spaavanje,
hitne medicinske slube i lokalna uprava e obezbijediti resurse, ako su dostupni, i pruiti
podrku policiji u kontroli puta, a mogu i da pomognu policiji u organizovanju prevoza
tokom evakuacije.
Policija e kontrolisati bezbjednost evakuisanih podruja.
Od lica koja se evakuiu e se traiti da koriste sopstvena sredstva prevoza, gdje je to
mogue. Za one bez vozila ili drugih sredstava, prevoz e biti organizovan.
Zone za slijetanje helikoptera se nalaze u:
prostoru bolnice, Vatrogasnog doma, nova zgrada Atlas centra, stadion
Budunost i stadion Mladost.
Grupe sa posebnim potrebama e biti/su utvrene u evidenciji ugroenih graana koju
vodi Savjet. To se moe uraditi i kroz mreu organizacija u zajednici. Dodatne
informacije o evidenciji ugroenih graana koju void Savjet mogu se dobiti od /navesti
detalje/
90
Faza 4 Sklonite
Centri za humanitarnu pomo i/ili prostorije za ugroene u kojima se void briga o
osnovnim potrebama ljudi tokom poplave mogu se formirati kako bi se zadovoljile
najurgentnije potrebe ljudi pogoenih poplavom. Centri za pomo i/ili prostorije za osobe
pogoene poplavama navedeni su u sljedeoj tabeli:
Sektor
Centar za
pomo/prostorije ugroene
(navesti adresu)
Komentari
Policija, kroz konsultacije sa MUP-Sektor za vanredne situacije i civilnu bezbjednost

e se povezati sa lokalnom upravom preko relevantnog kontrolnog centra radi planiranja,
otvaranja i funkcionisanja centara za pomo. To se najbolje moe postii preko Tima za
upravljanje vanrednim situacijama (TUVS).
Sklonite za ivotinje
Za domae ivotinje i ivotinje koje su u pratnji evakuisanih lica bie uspostavljene
lokacije sa sklonitima za ivotinje.
Faza 5 povratak
Povratak e se obaviti u skladu sa Stratekim planom povratka u zajednicu.
Koordinator odgovara na poplave, kroz konsultacije sa policijom, utvrdie kada je za
evakuisana lica bezbjedno da se vrate svojim domovima i organizovae obavjetavanje
zajednice o tome.
Policija e upravljati povratkom evakuisanih lica uz pomo drugih slubi i agencija, po
potrebi.
Za odluku o povratku potrebno je razmotriti sljedee:
trenutnu situaciju sa poplavom;
status sa sistemima za ublaavanje posljedica od poplava;
veliinu i lokaciju zajednice;
pristupne i izlazne rute koje sun a raspolaganju i njihov status;
resurse potrebne za koordinaciju povratka;
grupe sa posebnim potrebama;
vremenska prognoza;
prevoz, naroito za ljude bez pristupa prevozu.
91
Prekid usluga
U sluaju poplave moe doi do prekida u pruanju niza usluga, kao npr. Zatvaranje
puteva koje moe uzrokovati prekid linija kojima se kreu kolski autobusi, oteenje
postrojenja za vodosnabdijevanje to moe uticati na snabdijevanje pitkom vodom, itd.
SISTEMI ZA UPOZORAVANJE O POPLAVAMA
Upozorenja o poplavama
Infomacije o predvienom nivou i opasnosti od poplava mogu se nai na sajtu Zavoda za
hidrometeorologiju i seizmologiju (www.meteo.co.me).
Upozorenje o poplavama Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju dostavlja MUPSektoru za vanredne situacije i civilnu bezbjednost, zatim Sektor dostavlja informacije optinama sa
instrukcijama o neophodnim mjerama koje je potrebno preduzeti, a zatim optine dostavljaju te
informacije mjesnim zajednicama.
Informacije o preduzetim aktivnostima idu od mjesne zajednice, preko optine, do Sektora.
Trenutno postoje mjerne stanice na veim vodotocima, kojima gazduje Zavod za
hidrometeorologiju i seizmologiju, ali one nisu elektronski uvezane sa operativno-komunikacionim
centrom 112, koji je dio Sektora.
Informacije o vodostaju, na zahtjev Sektora, dostavlja Zavod za hidrometeorologiju i
seizmologiju. Dobijene informacije o vodostaju, Sektor dostavlja svim zainteresovanim subjektima.
Razliite vrste upozorenja o poplavama, kao i nivoi i klase poplava mogu se nai na internet
sajtu Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju. U razliite vrste upozorenja o poplavama
spadaju upozorenja o olujnom nevremenu sa grmljavinom, upozorenja o nevremenu, praenje
situacije sa moguom poplavom i upozorenje o poplavi.
Obavjetenje o poplavama
MUP-Sektor za vanredne situacije i civilnu bezbjednost dostavlja informacije o vanrednoj
situaciji sa poplavom medijima preko Obavjetenja o poplavama. Obavjetenja o poplavama daju
informacije dostavlja Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju u vezi upozorenja o poplavama,
kao i informacije o moguim posljedicama od poplava i preporuke u pogledu bezbjednosti koje se ne
nalaze u razliitim vrstama upozorenja koja daje dostavlja Zavod za hidrometeorologiju i
seizmologiju. MUP-Sektor za vanredne situacije i civilnu bezbjednost koristi naziv Obavjetenje o
poplavama kako bi obezbijedio da naglasak bude na nazivima razliitih upozorenja o poplavama
koja izdaje Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju.
Nadlene podrune jedinice MUP-Sektora za vanredne situacije i civilnu bezbjednost ili
uspostavljeni operativno-komunikacioni centar 112 ili slube zatite i spaavanja e biti nadleni za
izradu, odobravanje i objavljivanje Obavjetenja o poplavama. Obavjetenja o poplavama u svom
zaglavlju treba da upuuju na naziv upozorenja, npr. Obavjetenje o poplavama u vezi upozorenja o
velikim poplavama du Skadarskog jezera.
Obavjetenja o poplavama treba da imaju sljedeu strukturu:
92
koja je trenutna situacija za poplavama;

kakva su predvianja u pogledu razvoja situacije sa poplavom;
koje su vjerovatne posljedice od poplava;
ta treba zajednica da uradi kao odgovor na upozorenja o poplavama;
gdje traiti dodatne informacije;
koga nazvati ako je potrebna hitna pomo.
Vano je da opis previene situacije sa poplavom bude usklaen i da odraava relevantno
upozorenje o poplavama Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju.
Obavjetenja o poplavama treba da se zasnivaju na konkretnim podacima sa mjeraa (ili u
odsustvu mjeraa, na slivanje vode) za dato podruje, tj. podruje na kojem su posljedice od poplava
konkretno povezane sa odreenim mjeraem nivoa poplave.
Obavjetenja o poplavama treba pripremiti i objaviti svaki put nakon dobijanja upozorenja o
praenju situacije sa moguom poplavom i upozorenja o poplavi od Zavoda za hidrometeorologiju i
seizmologiju, ili nakon dobijanja upozorenja od olujnog nevremena sa grmljavinom, i upozorenja
od nevremena koja ukazuju na mogunosti velikih bujica.
Kako bi se obezbijedilo pravovremeno objavljivanje Obavjetenja o poplavama, mogu se
izraditi standardizovani obrasci Obavjetenja prema razliitim scenarijima, a prije pojave poplava.
Standardizovana obavjetenja o poplavama se zatim mogu prilagoditi konkretnoj situaciji
koja se deava ili je predvialo da e se desiti.
-
93
PRILOG BR. 9
PREGLED TIMOVA I GRUPA KOJE SE U SLUAJU POTREBE MOGU
AKTIVIRATI ZA SPROVOENJE ODREENIH MJERA I AKTIVNOSTI
KOD POPLAVA
1. TAB ZA ZATITU OD TETNOG DEJSTVA VODA ZA VODE OD ZNAAJA ZA
CRNU GORU
1. Pomonik ministra poljoprivrede i ruralnog razvoja
2. Direktor Uprave za vode
3. Pomonik ministra unutranjih poslova
4. Direktor Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju
5. Direktorka Agencije za zatitu ivotne sredine
2. GRUPA ZA EVAKUACIJU, ZBRINJAVANJE I SNABDIJEVANJE
1. Komandir Slube zatite i spaavanja
2. Sekretar Crvenog krsta
3. Predstavnik policije
4. Predstavnici humanitarnih organizacija Karitas i Help
5. MUP-Sektor za vanredne situacije
6. Autoprevozno
7. Predstavnici Tuzi i Zete
8. Direktor Sportskog centra
3. GRUPA ZA ZDRAVSTVENU I EPIDEMIOLOKU ZATITU
1. Direktor Doma zdravlja
2. Direktor KBC
3. Direktor Hitne medicinske pomoi
4. Sekretar Crvenog Krsta
5. Institut za javno zdravlje
4. KOMISIJA ZA PROCJENU TETA OD ELEMENTARNIH NEPOGODA GLAVNOG
GRADA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Miomir M. Mugoa, predsjednik

Danijela Miroti, sekretar
Velimir Asanovi, lan
Miodrag Radulovi, lan
Nikica Piurica, lan
Dragan Koprivica, lan
Petar Nuculovi, lan
94
PRILOG BR. 10
RADNA GRUPA ZA IZRADU PLANA ZATITE I SPAAVANJA OD
POPLAVA GLAVNOG GRADA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Zoran Popivoda, zamjenik komandira Slube zatite i spaavanja

Vidak elevi, komandir spasilako-vatrogasne jedinice u Slubi zatite i spaavanja
Blei Zdravko, instruktor u Slubi zatite i spaavanja
aenovi Andrija, slubenik PJ Vodovod i kanalizacija
Draen Bjelobrkovi, saradnik u GO Golubovci
Baljevi Milanka, savjetnik za zatitu ivotne sredine u GO Golubovci
Emin Adovi, savjetnik starjeine u upravi GO Tuzi
Zoran Perovi, naelnik PJ Podgorica, MUP-Sektor za vanredne situacije i civilnu
bezbjednost
9. Dragana Mugoa, samostalna savjetnica, MUP-Sektor za vanredne situacije i civilnu
bezbjednost, PJ Podgorica
95

Plan Za Zaštitu I Spašavanje Od Poplava Glavnog Grada Podgorice

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Plan Za Zaštitu I Spašavanje Od Poplava Glavnog Grada Podgorice

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GLAVNI GRAD PODGORICA

Podgorica, oktobar 2013. godine

2.2 Uestalost pojavljivanja i intenzitet djelovanja poplava i analiza

Slika broj 1: Granice prostornog i urbanistikog plana Glavnog grada

Kombinovanim dejstvom pedogenetskih faktora, na podruju grada Podgorice nastalo je est

1.3 Hidroloke karakteristike

Slika broj 2: Ue rijeke Ribnice

1.3.2. Podzemne vode

1.4 Klimatske karakteristike

Prosjene mjesene i godinje temperature vazduha u C

Tabela broj 1: Mjesene i godinje padavine za 2010. g.

III Kui - ukupna povrina 1.753,15 ha;

Zelene povrine posebne namjene su :

Tabela broj 3: Uporedni pokazatelji rasta populacije

Po prostorno-demografskoj analizi Glavni grad pripada tipu podruja visoke koncentracije, sa

1.7 Privredni i infrastrukturni objekti

Elektroprivredni objekti - prenosni i distributivni sistemi

Objekte elektroenergetskog sistema na podruju Podgorice ine: prenosni - dalekovodi 400

Naziv i naponski nivo

TS Gorica nova, 35/10 kV

TS Gorica stara, 35/10 kV

TS Gornja Zeta, 35/10 kV

Pti Lijeva Rijeka

TS Vranjina kula, 35/0,4 kV

TS Glava Zete, 35/0,4 kV

Dobro Polje, 35/0,4 kV

Rasklopite 10kV Verua

Rasklopite 10 kV El. C. Gora

Tabela broj 5: Pregled trafostanica

Naziv i naponski nivo

DV 110 kV EVP Trebj.-Berane

DV 110 kV Podgorica 1 - 3,9

TS Podgorica 1 Zagori park uma Cvijetin

Tabela broj 6: Pregled dalekovoda

Slika broj 4: Vukovaki most

most Tanki rt na Skadarskom jezeru,

Broj putnikih vozova koji saobraaju kroz stanicu Podgorica je sljedei:

3 para teretnih vozova prema Bijelom Polju,

1 par prema Tuzima,

3 para prema Baru i

1 par prema Nikiu.

- fiksna telefonija (postoje dva operatera, postoji konkurencija);

1.8.3 Objekti kulture i vaniji spomenici

1.8.4 Sportski objekti

1.8.5 Turistiki objekti

Hotel Crna Gora

48 soba (ukljuujui 7 apartmana)

Bulevar Sv. Petra

26 leaja + 3 pomona smjetenih u

27 leaja, 6 dvokrevetne sobe, 7

30 leaja, 10 hotelskih apartmana

Garni Hotel Ideal

Hotel raspolae sa tri jednokrevetne

Salon, 80 mjesta, kafe-bar, 40

Tabela broj 7: Hoteli u Glavnom gradu sa smjetajnim kapacitetima

Tabela broj 8: Turistiki pokazatelji

Slika broj 5: Karta Jadranskog sliva

- Naperi u Lekiima duine 100 m iz 1977. godine.

Tabela broj 9: Pregled znaajnih bujica koje ugroavaju glavne saobraajnice u PG

Slika broj 6: Rijeka Moraa u donjem toku gdje meandrira

dolina se suava u impozantni, 38 km dugi i do 1.000 m duboki kanjon Platije. Po izlasku iz

Tabela broj10: Struktura plavljenih povrina u zoni Skadarskog jezera

Prema hidrolokim analizama, konstatovano je da su zapremina talasa velikih voda vjerovatnoe