BMM 3103

PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

TAJUK 1: PENGERTIAN DAN KONSEP

Tahukah anda, penilaian hendaklah dianggap sebagai sebahagian daripada

proses pengajaran dan pembelajaran (P & P), bukannya semata-mata
dijalankan melalui ujian dan peperiksaan sahaja. Ia merupakan satu proses
pengumpulan maklumat berkenaan dengan kemajuan dan prestasi pelajar.
Dengan itu, di peringkat sekolah berbagai-bagai kaedah penilaian digunakan
untuk mendapatkan maklumat tentang kemajuan dan pencapaian pelajar

1.1 Sinopsis

Topik

ini membincangkan konsep-konsep penting dalam penilaian dan

pentaksiran bahasa Melayu iaitu pentaksiran, pengujian, penilaian. Di akhir topik,

para pelajar akan menjalankan beberapa aktiviti serta menjawab beberapa
soalan untuk menguji pemahaman anda. Rujukan lanjut melalui sumber internet,
perbincangan dalam talian serta aktiviti kolaboratif bersama pensyarah anda
boleh juga dilakukan.

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

1.2 Hasil pembelajaran

1.2.1. Konsep pentaksiran
1.2.2. Konsep pengujian
1.2.3. Konsep penilaian
1.2.4. Perkaitan antara Pentaksiran, Pengujian dan Penilaian

1.3 Kerangka Konsep

Pengertian
dan
Konsep

Pentaksiran

Pengujian

Penilaian

Perkaitan antara
Pentaksiran,
Pengujian dan
Penilaian

1.4 Pentaksiran
Pentaksiran ialah satu proses mendapatkan maklumat dan seterusnya membuat
penghakiman tentang produk sesuatu proses pendidikan. Maklumat meliputi halhal berkaitan topik, bukti dan prestasi. Penghakiman melibatkan hal-hal seperti
pertimbangan dan pencapaian aspek pendidikan, manakala produk pula
melibatkan pengetahuan, kemahiran dan nilai. Proses pendidikan pula

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

melibatkan operasi, dapatan dan hasil. Aspek-aspek utama dalam pentaksiran

ialah:i. Instrumen
ii. Kumpulan yang ditaksir
iii. Respon
iv. Kumpulan yang menaksir
v. Skor

1.5 Pengujian
Merupakan satu kaedah dalam pengukuran dan dijalankan dengan cara
yang sistematik.
Ia juga satu cara bagi mengukur tingkah laku seseorang individu.
Ia dilaksanakan dalam tiga peringkat iaitu, sebelum, semasa dan selepas
sesuatu pengajaran
Ujian boleh diberikan sebelum sesuatu pengajaran berlaku dengan tujuan
untuk mengumpul maklumat. Ujian itu dikenali sebagai ujian pra atau pretest.
Semasa pengajaran dan pembelajaran berlaku ujian diberikan sama ada
secara lisan atau bertulis. Ujian ini bagi mengetahui kemajuan yang
dicapai oleh pelajar-pelajar dan pemahaman mereka terhadap P&P guru.

Ujian ialah satu alat. Dalam P & P bahasa, ujian ialah bahan yang bertulis atau
tercetak atau terakam yang telah dibentuk oleh guru untuk menguji sesuatu
kemahiran bahasa. Misalnya, guru membina ujian kloz bagi menguji kefahaman
membaca atau ujian imlak bagi menguji kefahaman mendengar. Namun, perlu
diingat bahawa ujian mungkin menjadi kurang baik jika pentadbir ujian
menggunakannya dan menginterpretasinya secara tidak jujur.

Oleh itu, ujian

perlulah digunakan sesuai dengan perkara yang hendak diuji itu. Contohnya,
3

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

jika guru menguji tahap kefahaman murid Tahun 4 dengan menggunakan bahan
bacaan yang layak untuk Tingkatan 1, sudah semestinya keputusan pelajar ini
tidak menggalakkan.

1.6 Penilaian
Penilaian telah didefinisikan dengan banyak cara. Stufflebeam et. al. (1971: xxv)
menyatakan penilaian sebagai the process of delineating, obtaining, and
providing useful information for judging decision alternatives.

Terry D. TenBrink (1974:8) pula menyatakan bahawa penilaian adalah suatu

proses mendapatkan maklumat yang akan digunakan untuk membuat
pertimbangan yang seterusnya digunakan dalam membuat keputusan.

Penilaian merupakan satu proses untuk memperolehi maklumat kuantitatif. Ia

adalah satu proses bagi guru untuk menentukan perubahan tingkah laku dan
membuat pertimbangan menilai. Proses menilai dapat memberi maklumat
tentang pencapaian objektif pelajaran, kaedah mengajar seorang guru dan
keberkesanan sesebuah kurikulum. Pentafsiran penilaian berdasarkan data
kuantitatif dan penghuraian kualitatif. Ia boleh dijalankan sebelum, semasa atau
selepas satu sesi pengajaran guru. Ia boleh dijalankan berdasarkan sesuatu
pembelajaran spesifik atau kepada keseluruhan kurkulum.

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Kepentingan Penilaian Ujian Di Bilik Darjah

Penilaian dan ujian mempunyai beberapa tujuan. Antaranya ialah untuk:

mengetahui keupayaan, kemahiran atau pengetahuan asas yang

sedia ada pada pelajar-pelajar dalam perkara yang hendak diajar.

menolong guru-guru mengetahui sejauh manakah pelajar-pelajar

mereka telah dapat menguasai atau mempelajari

perkara yang

telah disampaikan.

membandingkan pencapaian seseorang pelajar dengan temanteman sekelasnya atau dengan peringkat kelas yang sama di
sekolah.

menentukan pelajar yang tinggi keupayaan dan juga yang amat

lemah dalam pencapaian mereka.

membolehkan guru-guru menilai bahan-bahan dan teknik serta

kaedah pengajaran mereka. Melalui ujian dan penilaian mereka
sentiasa dapat meningkatkan pengajaran mereka; dan

membolehkan pelajar

mengetahui kelemahan-kelemahan mereka

dalam sesuatu kemahiran atau bidang itu dan segera pula

memperbaikinya.

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

1.7 Perkaitan antara Pentaksiran, Pengujian dan Penilaian

Rajah 1.

PENILAIAN

PENTAKSIRAN

PENGUJIAN

Berdasarkan rajah di atas, kita dapati ketiga-tiga konsep berkenaan mempunyai

perkaitan rapat dalam proses mendapatkan tahap keberkesanan sesuatu proses
pengajaran dan pembelajaran. Tujuan atau objektif sesuatu penghakiman produk
P&P membabitkan ketiga-tiga aspek bekenaan.

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

1.8 Aktiviti
Arahan:
Anda dikehendaki mengumpul satu set bahan ujian bulanan, semester dan akhir
tahun. Berdasarkan maklumat yang diperoleh, sila jawab soalan-soalan dibawah;
a. Sila nyatakan tujuan-tujuan pengujian, pengukuran, dan penilaian
dilakukan.
b. Sila buat catatan dan rumusan tentang perbezaan antara konsepkonsep pengujian, penilaian, dan pengukuran ini dalam bentuk grafik.
c. Sejauh manakah kertas ujian bulanan, semester dan akhir tahun yang dibina
menepati ciri-ciri pentaksiran yang berkesan?

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

TAJUK 2: TAKSONOMI DAN DOMAIN KRATHWOHL

2.1 Sinopsis
Sebagaimana yang anda tahu,Taksonomi Bloom merujuk pada taksonomi yang
dibuat untuk tujuan pendidikan. Taksonomi ini pertama kali disusun oleh
Benjamin S. Bloom pada tahun 1956 dan seterusnya Domain Krathwohl. Dalam
hal ini, tujuan pendidikan dibahagi kepada beberapa domain (ranah, kawasan)
dan setiap domain tersebut diperincikan berdasarkan hierarkinya. Dalam
panduan pembelajaran ini, dua aspek ini akan dibincangkan serta aktiviti yang
berkaitan boleh dijalankan bersama pensyarah anda untuk memudahkan
pemahaman anda. Selamat berjaya !

2.2 Hasil Pembelajaran

2.2.1. Menghuraikan konsep pentaksiran, pengujian, dan penilaian.

2.2.2. Menjelaskan taksonomi Bloom, taksonomi Solo, dan domain

Krathwohl.
2.2.3. Membina jadual spesifikasi ujian dan soalan ujian Bahasa Melayu;
2.2.4. Menilai dan memilih jenis dan kaedah penilaian kemahiran bahasa dan
sistem bahasa Melayu dan melaksanakan pemarkahan ujian Bahasa
Melayu.

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

2.3 Kerangka Konsep

Taksonomi
dan
Domain

Taksonomi
Bloom

Domain
Krathwohl

2.4 Taksonomi Bloom

Tujuan pendidikan dibahagikan kepada tiga domain, iaitu:
1. Cognitive Domain (Domain Kognitif), melibatkan

perilaku-perilaku yang

menekankan aspek intelektual, seperti pengetahuan, pengertian, dan

keterampilan berfikir.
2. Affective Domain (Domain Afektif) melibatkan

perilaku-perilaku yang

menekankan aspek perasaan dan emosi, seperti minat, sikap, apresiasi, dan
cara penyesuaian diri.
3. Psychomotor Domain (Domain Psikomotor) mengenai perilaku-perilaku
yang menekankan aspek keterampilan motor seperti tulisan tangan,
berenang, dan mengoperasi mesin.

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Domain Kognitif
Bloom membahagikan domain kognitif kepada enam tahap. Domain ini terdiri
dari dua tahap iaitu:
i.

Pengetahuan

ii.

Kemampuan dan Keterampilan Intelektual

Pengetahuan (Knowledge)
Berasaskan kemampuan untuk mengenali dan mengingat peristilahan, definisi,
fakta-fakta, gagasan, pola, urutan, metodologi, prinsip dasar, dan sebagainya.
Pemahaman (Comprehension)
Dikenali dari kemampuan untuk membaca dan memahami gambaran, laporan,
jadual , diagram, arahan, peraturan, dan sebagainya.
Aplikasi (Application)
Pada tahap ini, seseorang pelajar

memiliki kemampuan untuk menerapkan

gagasan, prosedur, metodologi , rumus, teori dan sebagainya

di dalam

persekitaran sebenar.
Analisis (Analysis)
Pada tahap

analisis, seseorang akan mampu menganalisa maklumat yang

diperoleh dan mencerakinkannya atau menstrukturkan maklumat itu ke dalam

bahagian yang lebih kecil untuk mengenali pola atau hubungannya dan mampu
mengenali serta membezakan faktor penyebab dan akibat dari sebuah senario
yang rumit.

10

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Sintesis (Synthesis)
Seseorang pelajar pada tahap sintesis akan mampu menjelaskan struktur atau
pola dari sebuah senario yang sebelumnya tidak terlihat dan mampu mengenali
data

atau

maklumat

yang

harus didapati untuk menghasilkan

bentuk

penyelesaian yang diharapkan..

Penilaian (Evaluation)
Dikenali dari kemampuan untuk memberikan penilaian terhadap penyelesaian,
gagasan, metodologi dan sebagainya

dengan menggunakan kriteria yang

sesuai atau standard yang ada untuk memastikan nilai efektif atau manfaatnya.
Domain Psikomotor
1. Persepsi
2. Persediaan (Set)
3. Respons Terpimpin
4. Mekanisme (Mechanism)
5. Respon Tampak yang Kompleks (Complex Overt Response)
6. Penyesuaian (Adaptation)
7. Penciptaan (Origination)

11

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

2.5 Domain David Krathwohl

Domain Afektif
Penerimaan (Receiving/Attending)
Tanggapan (Responding)
Penghargaan (Valuing)
Pengorganisasian (Organization)
Perwatakan Berdasarkan Nilai-nilai (Characterization by a Value or Value
Complex)

12

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

2.6 Aktiviti
Arahan:
Anda dikehendaki membuat rujukan dan memahami Taksonomi Bloom dan
Domain Krathwolh. Setelah itu, anda dikehendaki menyiapkan tugasan yang
diberikan.

1.

Analisis soalan peperiksaan Bahasa Melayu bagi peperiksaan akhir tahun

di sekolah anda dari segi:
a. Aras kesukaran/ kognitif Taksonomi Bloom.
b. Sila nyatakan bilangan soalan yang dianalisis mengikut aras Bloom.
c. Sila huraikan sejauh manakah penggunaan Domain Krathwohl dalam
soalan peperiksaan Bahasa Melayu bagi peperiksaan akhir tahun untuk
setiap kelas di sekolah anda.

Lawatilah laman web berikut untuk mendapatkan maklumat lanjut:-

1. http://www.nwlink.com/~Donclark/hrd/bloom.html
2. http://classweb.gmu.edu/ndabbagh/Resources/Resources2/krath
stax.htm
3. http://pkukmweb.ukm.my/~upak/pdffile/2008E/aqilah.pdf

13

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

TAJUK 3: JADUAL SPESIFIKASI UJIAN

3.1 Sinopsis
Jadual Spesifikasi Ujian atau JSU merupakan aspek penting dalam penyediaan
sesuatu ujian. Guru-guru di sekolah seringkali membina

soalan-soalan ujian

secara spontan dan tidak terancang. Ujian yang tidak mempunyai perancangan
yang rapi biasanya tidak mempunyai kesahan dan kebolehpercayaan
tinggi.

yang

Cara yang baik untuk merancang sesuatu ujian adalah dengan

menyediakan JSU yang merupakan rancangan persediaan item/ soalan. JSU

dikenali juga sebagai Test Blue Print dan Test Specification. JSU merupakan
matrik dua paksi iaitu

paksi

Kandungan (menegak) dan paksi Aras

Kemahiran (melintang).

3.2 Hasil pembelajaran

3.2.1. Memahami aspek-aspek dalam penyediaan JSU
3.2.2. Penggunaan JSU dalam pembinaan item ujian

14

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

3.3 Kerangka konsep

JADUAL SPESIFIKASI
UJIAN

KEPENTINGAN JSU

DEFINISI

LANGKAH
PEMBINAAN JSU

3.4 Definisi / Konsep Jadual Spesifikasi Ujian ( JSU)

Kandungan Ujian tentang topik-topik pelajaran.

Aras Kemahiran yang mengikut taksonomi objektif pendidikan.

Pemberatan (%) pada kandungan aras kemahiran berdasarkan lama masa

mengajar dan kepentingan sesuatu kemahiran itu diajar.

Bentuk ujian sama ada berbentuk objektif, esei, amali, kertas kursus dan
lain-lain.

Bilangan item yang mengikut bentuk, kandungan dan aras kemahiran.

Kepayahan atau kesukaran item yang berada dalam lingkungan 20 % - 80%.

3.5 Kepentingan JSU

Mengelakkan daripada membina ujian secara sembarangan.

Menjamin kesahan isi kandungan sesuatu ujian.

Menimbulkan rasa kepentingan topik-topik dan aras-aras kemahiran.

Menentukan perseimbangan antara topik-topik dengan aras-aras kemahiran

yang diuji.
15

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Memberikan panduan untuk membentuk format ujian.

Bil

Bentuk Soalan

Objektif
Aras Kognitif

Kemahiran

Bidang/Topik/Topik Kecil

Jam

Jumlah
1

6
Item

1.1

Sejarah Perkembangan Bahasa

Melayu

Asal usul BM, BM sebelum

2

dan selepas merdeka

1.2

15

Linguistik BM

12

Pengenalan linguistik
Definisi, Sejarah, Linguistik
Diskriptif

1.3

20

Fonologi

16

Definisi, alat artikulasi, cara

penghasilan

Fonem segmental

Fonem suprasegmental

Jumlah

40

32

Jadual 1: Contoh JSU

Contoh di atas boleh disesuaikan dengan keperluan dan spesifikasi di

sekolah.

16

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

3.6 Langkah-langkah Membina JSU

Langkah 1: Senaraikan tajuk-tajuk yang hendak diuji
Langkah II: Tentukan soalan yang akan dibina itu
a.

soalan objektif (30 soalan)

b.

1 markah bagi 1 item

c.

jumlah soalan bagi setiap topik dikira:

=

Jumlah masa

X Jumlah soalan

Jumlah Masa keseluruhan

Langkah III: Tentukan model aras kesukaran item

Biasanya JPU menggunakan taksonomi objektif pendidikan Bloom
Tiga domain: kognitif, afektif, dan psikomotor
Domain Kognitif
6.

Penilaian

5.

Sintesis

4.

Analisis

3.

Penggunaan

2.

Kefahaman

1.

Pengetahuan

Sukar

Mudah

Langkah IV: Apakah jenis ujian yang akan diuji?

Ujian objektif

Ujian struktur

Ujian esei, dan lain-lain.

17

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Langkah V:

Tentukan bilangan soalan bagi setiap komponen (objektif, struktur, esei

dll)

Penentuan aras kesukaran soalan (soalan mudah soalan sukar)

Pemarkahan

Langkah VI

Nyatakan mata pelajaran

Nyatakan tingkatan

Susunan nombor soalan mengikut tajuk

Rumusan
Dalam penilaian, JPU berperanan penting. Orang-orang yang berkaitan dengan
ujian seperti calon, guru yang mengajar dan ibu bapa berhak dalam erti kata
sebenarnya menolak sesuatu ujian itu jika diragukan kesahannya. Justeru, data
yang tercetus daripada ujian yang sedemikian tidak layak digunakan bagi tujuan
pemilihan, pengkelasan atau bimbingan.

18

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

3.7 Aktiviti
Arahan:

Anda dikehendaki menyediakan kertas 1 Peperiksaan Semester yang telah

ditetapkan. Kertas 1 mengandungi 20 soalan objektif.

Tetapkan bilangan item, peruntukan masa dan peratusan item mengikut aras
kognitif berdasarkan topik dalam sukatan pelajaran.

Sediakan satu JSU berdasarkan format ditetapkan.

Layarilah laman web berikut untuk mendapatkan maklumat tambahan;

1. http://apps.emoe.gov.my/ipba/rdipba/cd1/article123.pdf
2. http://www.geocities.com/kheru2006/iv.htm

19

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

TAJUK 4 : PEMBINAAN UJIAN

4.1 Sinopsis
Anda telah membincangkan konsep penilaian dan kepentingannya dalam
pendidikan serta P&P di dalam bilik darjah. Dengan itu, dalam proses menilai
ini, guru sewajarnya dapat menentukan dengan jelas kedudukan ujian sebagai
alat penilaian dalam pendidikan. Ujian bermaksud bahan-bahan yang tertulis
yang telah dibentuk oleh guru untuk menguji sesuatu kemahiran bahasa. Dalam
topik ini anda, kita akan membincangkan bagaimana untuk membina bahanbahan ujian untuk para pelajar kita dan pada akhir topik ini, anda bolehlah
menjawab soalan-soalan dalam aktiviti yang diberi serta berbincang dengan
pensyarah anda. Hasil tugasan anda perlu dimasukkan dalam folio pembelajaran
anda.
4.2 Hasil Pembelajaran
4.2.1. Memahami serta menghuraikan konsep-konsep ujian.
4.2.2. Memahami serta menghuraikan proses pembinaan soalan objektif.
4.2.3. Memahami serta menghuraikan proses pembinaan soalan subjektif.
4.2.4. Mengaplikasikan kemahiran pembinaan soalan .

20

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

4.3 Kerangka Konsep

Pembinaan
Ujian

Objektif

Subjektif

4.4 Pendahuluan
Selaku guru bahasa kita seharusnya sedar tentang kedudukan dan kepentingan
ujian dalam penilaian pendidikan bahasa untuk mendapatkan maklumat tentang
pencapaian pembelajaran pelajar-pelajar, kelemahan dan kekuatan pelajarpelajar dalam pembelajaran mereka. Ini
memperbaiki

berguna

bagi

guru

untuk

dan meningkatkan kualiti P&P.

4.5. Jenis-jenis Ujian

Berikut ialah beberapa jenis ujian iaitu ujian objektif dan ujian subjektif.

4.5.1. Ujian Objektif

Item ujian jenis objektif ini memerlukan pelajar menulis atau memilih satu
jawapan yang betul atau yang paling baik. Antara item ujian ini termasuklah item
jawapan pendek, item jenis padanan, item jenis aneka pilihan dan kloz.

21

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Item Respons Bebas

i. Jenis soalan:
contoh:
a)

Apakah lawan bagi perkataan rajin? ( malas)

b)

Apakah makna simpulan bahasa kaki ayam? (tidak memakai

kasut)

ii. Item Melengkapkan Penyataan

contoh:
a)

Kita mesti _______bermain sekarang kerana hujan sudah

turun.

b)

Saya terpaksa ________ adik saya kerana emak saya

bekerja.

Item Respons Tetap ( Item Objektif Jenis Pilihan)

Soalan jenis ini memerlukan pelajar memilih jawapan betul atau paling
tepat. Jawapan mungkin dipilih daripada dua atau lebih pilihan. Item-item itu
ialah format salah-betul, padanan, dan aneka pilihan.

Item Salah - Betul

Item ini dikenali sebagai Item Dua Pilihan iaitu item yang mengandungi
penyataan yang perlu ditandakan dengan dua pilihan sahaja iaitu: betul (B) atau
salah (S). Ada ketika guru menggunakan setuju (S) atau tidak setuju (TS)
pada penyataan atau ya (Y) atau tidak (T) pada soalan.

22

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Item Padanan
Item Padanan atau Suaian biasanya mengandungi dua kumpulan
objek/ perkara yang berkaitan. Pelajar dikehendaki memilih jawapannya dengan
memadankan objek/ perkara yang berkaitan di sebelah kiri dengan objek/
perkara di sebelah kanan.

Kata Bilangan

Contoh

1. Kata Adjektif Sifatan

A. Gadis cantik itu anak Pak Zaini.

2. Kata Adjektif

B. Budak baik selalu dipuji.

Pancaindera
3. Kata Adjektif Bentuk
4. Kata Adjektif Perasaan

C. Jalan bengkok ke kampung itu telah ditutup.

D. Dia amat rindu akan emaknya.

Item Aneka Pilihan

Item aneka pilihan adalah daripada golongan item jawapan tetap kerana
diberikan tindak balas terbatas. Jenis item aneka pilihan adalah seperti yang
berikut.
a.

Item aneka pilihan berbentuk soalan

b.

Jenis jawapan terbaik

c.

Analogi

23

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Item Jenis Cantuman

Teknik Kloz
Teknik menggunakan ujian kloz, sebagai alat bagi menguji
kefahaman bacaan boleh digunakan untuk pelajar-pelajar sekolah rendah .
Sungguhpun teknik kloz memerlukan prosedur tertentu dari segi pembinaan
ujian, pentadbiran dan pemarkahan, ini semua tidak sukar dilakukan, dan
sepatutnya boleh diuruskan oleh guru-guru Bahasa Melayu. Dalam ujian kloz
pelajar diminta mengisi tempat kosong yang telah sengaja dikosongkan oleh
guru/ penguji dalam sesuatu keratan bacaan. Pada mulanya, pelajar diminta
melihat

dan

membaca

keratan

itu

secara

keseluruhannya.

Kemudian,

berasaskan kefahaman mereka ke atas teks itu keseluruhannya, mereka akan

mencuba mengisi tempat yang dikosongkan dengan perkataan yang paling
sesuai menurut makna keseluruhan teks.

4.5.2. Soalan Subjektif

Soalan jenis subjektif terbahagi kepada beberapa pecahan seperti berikut: Item Jenis Struktur
Item Jenis Esei
Pembinaan Ujian

24

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Prinsip-prinsip Asas Pengujian dan Penilaian

Antara prinsip dasar yang harus dijadikan garis panduan dalam
pembinaan sesuatu instrumen penilaian dan pengujian ialah:
i.

ii.

Penilaian dan Pengujian Mestilah Bersifat Kesahan (validity)

a.

Kesahan Isi

b.

Kesahan Ramalan

c.

Kesahan Serentak

d.

Kesahan Gagasan

Kebolehpercayaan Ujian
Kebolehpercayaan merujuk kepada ciri skor berhubung dengan ketepatan

dan ketekalan skor bagi menggambarkan prestasi calon dalam perkara yang
diuji.
Rumusan
Dalam proses pembinaan item ujian beberapa

perkara yang berhubungan

dengan pembinaan item ujian tersebut harus dipertimbangkan. Antaranya ialah

objektif ujian, kandungannya, kemahiran-kemahiran yang akan diuji dan
seterusnya aras ujian itu sendiri.

25

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

4.7 Aktiviti
Arahan :
Anda dikehendaki membaca dan memahami aspek-aspek pembinaan ujian dan
sila sediakan carta pengurusan grafik bagi perkara-perkara yang berikut:

a. Senaraikan dan huraikan garis panduan membina item objektif dan

esei.

b. Sila bina 24 item objektif aneka pilihan untuk menguji kemahiran tatabahasa
bagi pelajar anda. Item yang anda bina mestilah merangkumi 4 soalan untuk
setiap aras iaitu pengetahuan, kefahaman, aplikasi, analisis, sintesis dan
penilaian.Tunjukkan soalan-soalan yang dibina itu kepada guru
panitia Bahasa Melayu dan bincangkan bersamanya tentang kelebihan dan
kelemahan pembinaan item objektif tersebut berdasarkan garis panduan
membina item ujian objektif. Aplikasikan atau ujikan item tersebut kepada
pelajar anda. Kemudian buat laporan menyeluruh tentang pencapaian pelajar
anda dan kaitkan keputusan itu dengan item yang telah dibina dari segi
kelebihan atau kelemahannya.

26

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Layari Internet untuk mendapatkan maklumat lanjut;

1. http://apps.emoe.gov.my/ipba/rdipba/cd1/article123.pdf
2. http://www.usm.my/education/publication/JPP239_PEMBINAAN%20DAN%20PENGESAHAN%20UJIAN%20MEMBACA.pdf

27

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

TAJUK 5 : JENIS PENILAIAN BAHASA

5.1 Sinopsis
Tajuk ini disusun untuk membolehkan pelajar mengetahui dan mendalami jenis
penilaian bahasa yang boleh digunakan oleh guru dalam menjalankan proses
p&p Bahasa Melayu. Jenis penilaian tersebut merangkumi ujian
Formatif,Sumatif, Ujian Kefasihan, Kemajuan, Ujian Bakat, Pencapaian.

5.2 Hasil Pembelajaran

5.2.1 Menghuraikan dan menjelaskan jenis penilaian bahasa.
5.2.2 Menganalisis dan membanding-beza jenis penilaian.
5.2.3 Menerangkan dan menganalisis ujian kefasihan, kemajuan dan ujian bakat,
pencapaian.

5.3 Kerangka Konsep

Jenis Penilaian
bahasa

Ujian Formatif

Ujian Kefasihan

Ujian Bakat

Ujian Sumatif

Ujian Kemajuan

Ujian Pencapaian

28

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

5.4 Ujian Formatif dan Sumatif

Terdapat beberapa

jenis ujian, iaitu ujian formatif, ujian sumatif,ujian

kefasihan,ujian kemajuan, ujian bakat dan ujian pencapaian. Perbezaan antara

ujian formatif dan sumatif pada asasnya berdasarkan skop kemahiran, jangka
masa P&P atau objektif pengajaran dan pembelajaran yang hendak diuji.

5.5 Ujian Formatif

Ujian Formatif adalah bahan atau alat ujian yang dibina oleh guru untuk menguji
sesuatu kemahiran atau subkemahiran bahasa yang diajar. Biasanya skop
pengajaran dan pembelajaran ujian tersebut agak terhad dan tidak luas.Tujuan
utama guru menjalankan ujian formatif untuk memperbaiki lagi mutu proses
pengajaran dan pembelajaran. Ujian Formatif dapat mengesan kelemahan dan
pembelajaran murid secara serta-merta. Biasanya ujian ini dijalankan dalam
bentuk pemerhatian atau pun dalam satu siri ujian yang pendek.

5.6 Ujian Sumatif

Ujian sumatif ialah proses penilaian yang dijalankan secara menyeluruh pada
akhir satu peringkat pembelajaran untuk menentukan tahap pembelajaran dalam
kalangan murid. Skop pengajaran dan pembelajaran yang berbentuk Ujian
Sumatif diasaskan dan dibina secara luas dan melibatkan kesemua kemahiran
dan aspek bahasa.

29

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

5.7 Perbezaan Antara Ujian Formatif dan Ujian Sumatif

Ujian Formatif

Perbezaan

1. Maklum balas kepada pelajar

dan guru:
kemajuan dan
Fungsi
kelemahan.

Ujian Sumatif
1. Pensijilan atau
penggredan
2. Pada akhir

2. Sepanjang pengajaran

Masa

3. Kognitif, psikomotor dan afektif

Penekanan

unit/kursus

3.Kognitif
4. Beraneka jenis

4. Terhad kepada tugasan

Sifat
5. Senang sukar

5. Berubah-ubah

Kesukaran
6. Peperiksaan akhir

6. Dibentuk khas

Alat

7. Rujukan kriteria

Jenis ujian

tahun

7.Rujukan norma

5.8 Ujian Bakat, Ujian Pencapaian, Ujian Kefasihan dan Ujian Kemajuan
Manakala ujian bakat bertujuan mengesan bakat seseorang dalam
menguasai bahasa asing.
Ujian Pencapaian bertujuan untuk menentukan setakat manakah muridmurid telah menguasai kemahiran, bahan atau isi pelajaran yang telah
dipelajari.
Ujian Kefasihan pula bertujuan untuk menentukan setakat manakah
seseorang telah mengetahui dan menguasai sesuatu bahasa secara
keseluruhan.
Ujian Kemajuan merupakan ujian yang menentukan kemajuan murid dari
semasa ke semasa di sepanjang pembelajaran mereka.
30

Seterusnya anda dikehendaki membuat bacaan tambahan dan

mengakses internet untuk mendapatkan maklumat tambahan.

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

NOTA TAMBAHAN
Ujian Bakat

Ujian bakat biasanya melibatkan data-data bahasa yang mengandungi

unsur-unsur bahasa seperti fonetik,tatabahasa dan kosa kata. Melalui
ujian ini murid-murid akan melakukan berbagai-bagai aktiviti bahasa
seperti meniru penyebutan bunyi-bunyi, mengubah bentuk, atau struktur
sesuatu bahasa, menentukan makna berdasarkan konteks dan
sebagainya. Setelah hasil ujian dianalisis guru dapat mengenal pasti
murid-murid yang berbakat dan berpotensi untuk mempelajari sesuatu
bahasa dengan cepat.
Ujian Pencapaian
Ujian ini boleh dijalankan pada akhir kursus atau setelah tamatnya
sesuatu unit pembelajaran.Sejauh mana sesuatu kemahiran itu dikuasai
dalam satu jangkamasa yang ditetapkan boleh ditentukan melalui dua set
ujian yang berlainan. Ujian ini dinamakan ujian pra dan ujian pos.
Ujian Kefasihan
Ujian ini menilai kebolehan umum seseorang terhadap bahasa yang
dipelajarinya. Biasanya ujian ini digunakan untuk menempatkan
seseorang dalam kumpulan pembelajaran yang sesuai dengan
pengetahuan dan kebolehan mereka.

31

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

AKTIVITI

Arahan
1. Anda dikehendaki mendapatkan seberapa banyak maklumat yang berkaitan
dengan tajuk di perpustakaan atau pusat sumber yang berdekatan.
2. Kemudian buat banding beza antara kaedah-kaedah penilaian bahasa yang
telah dihuraikan di atas menggunakan borang pengurusan grafik.
Sila ambil satu contoh kaedah penilaian bahasa di atas untuk menilai satu
kemahiran bahasa. Nyatakan kesesuaian dan keberkesanan kaedah tersebut
untuk menguji kemahiran bahasa yang telah anda pilih itu.

32

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

TAJUK 6 : KAEDAH PENILAIAN BAHASA

6.1 Sinopsis
Penilaian di sekolah akan mengesan kemajuan pelajar secara individu dengan
cara yang fleksibel, bermakna dan tidak menakutkan pelajar. Untuk ini cara
penilaian perlu mengambil kira keperluan individu, kepelbagaian cara ( multiple
ways of delivery) supaya pelbagai kecerdasan pelajar diambil kira. Implikasi
penilaian terhadap pengajaran dan pembelajaran juga perlu ditekankan agar
kualiti pendidikan dapat dipertingkatkan.

6.2 Hasil Pembelajaran

6.2.1 Menghuraikan kaedah penilaian melalui portfolio.
6.2.2 Menghuraikan dan menjelaskan kaedah penilaian melalui
pemerhatian.
6.2.3. Menganalisis dan mengaplikasi kaedah penilaian melalui
pemerhatian penilaian melalui portfolio.

33

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

6.3 Kerangka Konsep

Kaedah Penilaian
Bahasa

Penilaian Melalui
Portfolio

Penilaian Melalui
Pemerhatian

6.4 Penilaian Melalui Porfolio

Portfolio ialah satu kaedah yang digunakan oleh guru untuk mengumpul dan
merekod bukti pencapaian pelajar dalam satu jangka masa yang dipersetujui
bersama.

Terdapat beberapa jenis portfolio untuk tujuan dan konteks

pembelajaran yang berbeza. Selain portfolio, rekod anekdot dan lain-lain bukti
pembelajaran yang lain boleh digunakan untuk menghasilkan penilaian yang
menyeluruh.
Portfolio berbentuk dokumentasi yang berstruktur. Ia memerlukan perancangan,
pelaksanaan dan penilaian yang teliti. Proses pembelajaran dijalankan secara
kolaboratif untuk mencapai kefahaman dan mendokumentasikan pemikiran
secara kritis dan kreatif serta pemilihan maklumat dan fakta dari peringkat awal
hingga ke akhir.

34

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

6.4.1 Tujuan Portfolio

Tujuan portfolio ialah untuk :

Memberi peluang pelajar mendokumentasi kemahiran dan pengetahuan

yang diperoleh melalui pengalaman sewaktu menyempurnakan tugasan.

Menggalakkan pelajar menyemak dan menganalisis pembelajaran mereka

secara sistematik.

Menyediakan ruang pelajar membuat refleksi dan menentukan matlamat

peribadi.

6.4.2 Kegunaan Portfolio

menilai perkembangan dalam satu tempoh (authentic assessment).
menilai perkembangan kemahiran dan kebolehan.
digunakan

bagi

menggambarkan

keperluan

spesifik

dalam

penyempurnaan gred.
menilai secara sumatif pembelajaran.
menunjukkan kesesuaian kurikulum dan kejayaan pelajar

6.4.3 Ciri-ciri Portfolio

(a) Menggambarkan sejelas-jelasnya aktiviti pelajar iaitu rasional, matlamat,
halatuju, prosedur kerja, pengalaman dan harapan.
(b) Sesuatu yang dilaksanakan oleh pelajar secara auntentik. Ini adalah kaedah
konkrit untuk pelajar menghasilkan kerja melalui pengalaman sendiri ketika
melakukan kerja-kerja amali atau kerja-kerja lapangan.

35

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

(c)

Menunjukkan perlakuan pelajar yang dibimbing oleh guru seperti ulasan,

komen, dan cadangan harus direkod untuk menghadapi dan mengatasi sesuatu
tugasan pembelajaran.
(d) Membuat catatan pembimbing yang membantu pelajar merenung dan
membuat refleksi tentang kerja yang dibuat untuk menentukan tindakan susulan.
(e) Kriteria penilaian yang dipilih diterangkan dan dipersetujui bersama dengan
pelajar sebagai penggalak kepada pelajar untuk mengambil bahagian secara
aktif.
6.4.4 Jenis-jenis Portfolio Yang Boleh Dibina.
Portfolio Kerja Harian
Portfolio Hasil Terbaik
Portfolio Dokumen

6.4.5 Bagaimana Menilai Portfolio?

Berdasarkan konsep perkembangan pembelajaran yang berterusan dan
berfokuskan kepada perkembangan pelajar dalam aspek kemahirankemahiran, pengetahuan dan kefahaman.
Menggunakan peta perkembangan pembelajaran pelajar yang memberi
gambaran perkembangan yang lebih menyeluruh dari awal hingga akhir.
Sebagai contoh mari kita lihat peta perkembangan pembelajaran pelajar yang
mempunyai lima tahap perkembangan, seperti di bawah ini.

5 Berdikari mengeja perkataan-perkataan

4 Mencantum suku kata dengan bimbingan guru

3 Membentuk suku kata

2 Menyebut bunyi huruf

1 Permulaan mengenal huruf

36

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Menggunakan inferens dengan rekod menimbang pelbagai bukti seperti hasil

pemerhatian, jurnal dan rekod anekdot sebelum membuat anggaran
seimbang (on-balance) tentang tahap pencapaian pelajar.

Membuat laporan samada secara huraian atau grafik untuk memberi

matlamat yang lebih lengkap dari markah mentah ujian yang hanya
membandingkan seorang pelajar dengan pelajar lain sahaja.

6.4.6 Aspek-aspek yang perlu dalam sesebuah Portfolio

Sesebuah portfolio mengandungi:

Senarai semak yang disediakan oleh guru

Nota-nota yang disediakan oleh guru

Catatan jurnal

Buku log

Refleksi kendiri murid

Gambar dan foto

6.4.7 Kebaikan Penilaian Portfolio

Penglibatan murid sepenuhnya dalam pengajajaran dan pembelajaran
Guru mendapat banyak maklumat untuk menilai pencapaian muri-murid
Merupakan satu cara untuk menilai tahap perkembangan murid-murid
Dapat memotivasikan murid-murid dan meningkatkan tahap kefahaman
kendiri mengenai tugasan pembelajaran yang diberi oleh guru.
6.5 Penilaian Melalui Pemerhatian.
Penilaian melalui kaedah ini dilakukan secara berterusan mengikut jangka waktu
yang ditentukan bagi membantu guru mendapat maklum balas tentang
keberkesanan P&P. Aspek yang diperhatikan menyeluruh meliputi aspek
kognitif,afektif dan psikomotor yang melibatkan juga faktor-faktor bahan dan
persekitaran.

37

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

6.5.1 Jenis Pemerhatian

Berdasarkan tujuan dan aspek yang hendak dinilai:
Memerhati sesuatu tanpa membuat tafsiran dan tanggapan.
Memerhati apa yang telah dirancang secara open ended.
Memerhati untuk jangka pendek dan uangk panjang.
6.5.2 Strategi Pemerhatian
Berterusan mengikut keperluan yang dirancang.
Kaedah pemerhatian boleh dilakukan secara global dan analitikal
berdasarkan objektif yang ditentukan oleh guru.
Guru boleh menggunakan instrumen seperti senarai semak, rekod
anekdot, rubrik yang merangkumi aspek kognitif, afektif,psikomotor, bahan
dan persekitaran.
Menjalankan

tindakan

susulan

terhadap

hasil

pemerhatian

yang

dijalankan.

6.5.3 Pelaksanaan Proses Pemerhatian

Beberapa perkara perlu diambil kira dalam melaksanakan proses pemerhatian.
Antaranya ialah:
Kualiti Pemerhatian
Bentuk Perancangan
Jenis-jenis Pemerhatian

6.5.4 Fungsi Pemerhatian

Melihat perkembangan individu atau kumpulan dalam sesuatu proses
pembelajaran.
Dilakukan oleh pelajar untuk melihat tahap pencapaian sendiri atau rakan
sebaya dalam sesuatu pembelajaran.
Dilaksanakan oleh pelajar untuk menjalankan sesuatu tugasan seperti
projek.
38

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

6.6 Rumusan.
Anda perlu ingat bahawa pemerhatian memang mudah dilaksanakan
tetapi untuk menjamin kesahihan dapatannya agak sukar.

Penilaian cara ini

biasanya dipengaruhi oleh beberapa faktor seperti daya pengamatan penilai,

pengetahuan serta pengalaman sebenar penilai tentang bidang yang berkenaan,
dan sikap bias serta prasangka penilai.

AKTIVITI
1. Anda dikehendaki mendapatkan maklumat di perpustakaan atau pusat
sumber yang berdekatan.

2. Anda juga dikehendaki membuat penilaian murid dalam kelas anda

berdasarkan penilaian portfolio. Sediakan laporan ringkas tentang kelebihan
dan kelemahan kaedah penilaian tersebut.

39

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

TAJUK 7: KAEDAH PENILAIAN BAHASA

7.1 Sinopsis

Penilaian di sekolah akan mengesan kemajuan pelajar secara individu dengan

cara yang fleksibel, bermakna dan tidak menakutkan pelajar. Untuk ini cara
penilaian perlu mengambil kira keperluan individu, kepelbagaian cara ( multiple
ways of delivery) supaya pelbagai kecerdasan pelajar diambil kira. Implikasi
penilaian terhadap pengajaran dan pembelajaran juga perlu ditekankan agar
kualiti pendidikan dapat dipertingkatkan.

7.2 Hasil Pembelajaran

7.2.1 Menghuraikan dan menjelaskan kaedah penilaian melalui kontrak

pembelajaran.
7.2.2 Menghuraikan dan menjelaskan kaedah penilaian melalui soal jawab.

40

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

7.3 Kerangka Konsep

Kaedah Penilaian
Bahasa

Penilaian Melalui
Kontrak Pembelajaran

Penilaian Melalui Soal

Jawab

7.4 Penilaian Melalui Kontrak Pembelajaran

Penilaian

melalui

Kontrak Pembelajaran

dikenali

juga

sebagai

Perjanjian Pembelajaran merupakan suatu persetujuan atau kontrak

yang dibuat di antara guru dengan pelajarnya (individu/kumpulan)
berhubung dengan sesuatu tugasan secara bertulis. Kontrak ini
biasanya ditandatangani apabila kedua-dua pihak bersetuju dengan
kriteria atau syarat-syarat yang telah disenaraikan. Biasanya terdapat
kompromi berkenaan kriteria yang ditentukan. Kriteria ditetapkan oleh
guru agar tahap pencapaian yang diharapkan tidak terjejas.

7.4.1 Cara Pelaksanaan

Pelajar menyatakan gred yang diharapkan dan sistem pengredan untuk
keseluruhan proses pelaksanaan tugasan.
Guru menentukan sistem pengredan untuk kaedah penilaian keseluruhan
proses pelaksanaan tugasan.

41

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Gred akhir dibincang dan dipersetujui antara guru dan pelajar

berdasarkan kriteria yang ditentukan.
Penilaian dibuat oleh pelajar dan rakan sebaya. Guru hanya memantau
penilaian tersebut untuk menjamin kesahan dan kebolehpercayaan.

7.4.2 Fungsi Kontrak Pembelajaran

Kontrak pembelajaran penting dalam pembelajaran tugasan yang
berasaskan tahap keupayaan kendiri untuk membolehkan :
a.

pelajar mengenal pasti dan merekod,

b.

menetapkan objektif dan matlamat pembelajaran kendiri,

c.

mengenal pasti kaedah-kaedah yang akan diambil untuk mencapai

matlamat tersebut.

7.4.3 Bagaimanakah kontrak pembelajaran digunakan?

Penilaian objektif tugasan

Hasil Pembelajaran

Penilaian

Format / Bentuk

7.4.4 Format Kontrak Pembelajaran

Keperluan Kontrak Pembelajaran boleh dibuat dalam bentuk tertentu mengikut
keperluan tugasan dan pihak yang terlibat. Sesetengah tugasan memerlukan
kontrak yang amat formal, yang prosedurnya dinyatakan dengan jelas.

42

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

Sebaliknya sesetengah kontrak pembelajaran juga boleh dibuat secara tidak

formal tetapi terancang dan jelas.
Contoh Format Kontrak Pembelajaran Individu
KONTRAK PEMBELAJARAN
Mata Pelajaran : ............................................................
Nama

: ........................................................................

Tahun/Tingkatan :...........................................................
Tugasan : .....................................................................
Objektif :
1..................................................................
2..................................................................
3..................................................................

Perkembangan
Peringkat

Apa yang ingin

dicapai
pada
peringkat ini

Bagaimana
akan
dilaksanakan
pada peringkat
ini

Tempoh masa
pelaksanaan
peringkat ini

Tandatangan murid

Tandatangan rakan sebaya

..............................

....................................

Nama:

Nama:

Bagaimana
penilaian peringkat
ini dibuat

Catatan

Tandatangan guru
...............................
Nama:

43

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

7.5 Penilaian Melalui Soal Jawab

Teknik soal jawab merupakan teknik yang paling lama dan paling popular
digunakan dalam bidang pendidikan. Penggunaan teknik ini dalam P&P, Bahasa
Melayu akan dapat

melahirkan interaksi antara guru dan pelajar secara

berkesan. Di samping itu, ia dapat dijadikan teras kepada pembinaan konsepkonsep,

kesanggupan

memberi

penyataan

dan

melahirkan

perasaan,

penglibatan dan percaya diri dalam kalangan pelajar.

7.5.1 Cara Pelaksanaan

Teknik ini dilaksanakan dengan cara guru mengemukakan soalan-soalan yang
berkaitan dengan isi pelajaran dan pelajar dikehendaki memberikan tindak balas
yang sewajarnya. Biasanya, soalan-soalan yang dikemukakan memerlukan
pelajar berfikir, di samping dapat menguji dan menilai apa yang diajar. Kejayaan
penggunaan teknik ini dalam P&P bergantung kepada kebolehan guru untuk
menguasai teknik menyoal.

44

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

AKTIVITI
1. Pilih satu bahan pengajaran grafik untuk sesi pengajaran Bahasa Melayu
kelas KBSR, anda mahu menguji dan menilai murid melalui kaedah soal
jawab, sediakan soalan-soalan yang sesuai untuk menguji pemahaman
murid tentang grafik. Sediakan rumusan tentang pencapaian murid anda dan
keberkesanan kaedah tersebut.

2. Bagaimana anda menjalankan Penilaian Kontrak Pembelajaran semasa

proses pengajaran dan pembelajaran Bahasa Melayu di dalam bilik darjah.
Huraikan dengan contoh-contoh yang tepat dan cara pelaksanaannya.

45

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

TAJUK 8: KAEDAH PENILAIAN BAHASA

8.1 Sinopsis
Penilaian di sekolah akan mengesan kemajuan pelajar secara individu dengan
cara yang fleksibel, bermakna dan tidak menakutkan pelajar. Untuk ini cara
penilaian perlu mengambil kira keperluan individu, kepelbagaian cara ( multiple
ways of delivery) supaya pelbagai kecerdasan pelajar diambil kira. Implikasi
penilaian terhadap pengajaran dan pembelajaran juga perlu ditekankan agar
kualiti pendidikan dapat dipertingkatkan. Modul ini membincangkan tajuk
penilaian melalui projek sahaja. Tajuk penilaian melalui kertas kerja akan
disampaikan ketika interaksi bersemuka.

8.2 Hasil Pembelajaran

8.2.1 Menghuraikan dan menjelaskan kaedah penilaian melalui projek
8.2.2 Menganalisis dan mengaplikasi kaedah penilaian melalui projek

8.3 Kerangka Konsep

Kaedah Penilaian
Bahasa

Penilaian Melalui
Projek

Penilaian Melalui
Kertas Kerja

46

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

8.4 Penilaian Melalui Projek

Projek ialah satu aktiviti pembelajaran yang dijalankan dalam satu tempoh
masa yang tertentu.

Ia biasanya melibatkan kutipan serta analisis data

persediaan satu laporan yang betul. Dalam konteks kurikulum sekolah,

projek bermaksud secara amali.

Tugasan ini boleh dijalankan secara

individu atau secara berkumpulan dan dilaksanakan dalam satu jangka

masa yang munasabah. Penilaiannya dijalankan pada setiap tahap proses
sehinggalah kepada tahap hasil disediakan.
Penilaian cara ini berupa aktiviti-aktiviti yang memerlukan pelajar mengaplikasi atau
membuat tunjuk cara pengetahuan dan kemahiran dalam situasi sebenar. (Wiggins,
1989).

Apakah tujuan pembelajaran Projek ini?

Sebagai satu aktiviti pembelajaran projek membawa tujuan berikut:

Menggalakkan pelajar bekerjasama dan memikul tanggungjawab.

Memberi kebebasan pelajar untuk menunjukkan kreativiti dan

inovasi.

Memberi peluang pelajar menggunakan bahan sumber yang

terdapat di luar bilik darjah.

47

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

8.5 Ciri-ciri Penilaian Projek

Projek mempunyai pelbagai reka bentuk ( lisan, visual, kinestetik ).

Jangka masa yang panjang

Menunjukkan peranan sebenar dalam situasi sebenar.

Pelajar boleh membina penyelesaian alternatif. Tidak ada satu jawapan

yang benar.

Pelajar perlu melibatkan diri secara aktif sama ada ketika menyediakan
projek atau dalam kumpulan.

Tugasan boleh dilaksanakan secara kumpulan atau individu.

Merupakan peluang menilai pelajar dalam kreativiti, kemahiran

merancang, integrasi pengetahuan, kebolehan membuat tugasan
bersama orang lain.

Pelajar menunjukkan kebolehan mengkaji/membentukkan sesuatu.

Pelajar melaksana dan menghasilkan sesuatu.

Pelajar mengamalkan kemahiran berfikir dan menyelesaikan masalah.

8.6 Jenis-jenis penilaian Projek

Latihan dan soalan open-ended untuk pelajar meneroka secara lisan

atau bertulis.

Extended tasks assignment seperti menulis puisi, melaksana dan

menerangkan keputusan ujikaji, membina model.

Portfolio-koleksi tugasan berdasarkan prestasi.

Tugasan prestasi drama, lakonan, persembahan, poster atau model.

8.7 Langkah-langkah untuk menjalankan Projek.

Langkah 1 : Penentuan tajuk dan skop Projek.
Langkah 2 : Penilaian awal projek.
Langkah 3 : Pelaksanaan strategi.
Langkah 4 : Pemprosesan Maklumat.
Langkah 5 : Penilaian hasil projek.

48

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

AKTIVITI
Arahan:
1. Anda dikehendaki membaca dan memahami tajuk di atas, kemudian sila
lengkapkan pengetahuan anda dalam borang pengurusan grafik yang sesuai.

2. Anda memberi tugasan membuat satu projek tentang galakan membaca

dalam kalangan murid-murid di sekolah anda. Murid-murid secara
berkumpulan akan menghasilkan pelbagai bahan dan produk, anda
dikehendaki menyediakan senarai semak yang lengkap untuk menilai
keberkesanan produk atau bahan yang dihasilkan oleh murid.

Tahniah !
Anda telah berjaya menamatkan Modul Pentaksiran Bahasa Melayu Sekolah
Rendah dengan jayanya. Pastikan anda membuat latihan yang diberikan untuk
membolehkan anda menguasai modul ini.
Arahan:

Soalan 1 hendaklah dibincangkan bersama pensyarah / tutor anda.

Soalan 2 hendaklah dijawab secara bertaip dan diserahkan kepada

pensyarah/tutor anda.

----------------------------------------MODUL TAMAT---------------------------------------------

49

BMM 3103
PENTAKSIRAN BAHASA MELAYU SEKOLAH RENDAH

50