5S

S ile balayan 5 Japonca kelimenin birarada ifade edilmesidir;

SEIRI (Snflandrma)
SEITON (Dzenleme)
SEISO (Temizlik)
SEIKETSU (Standartlama)
SHITSUKE (Eitim ve Disiplin)
5 S , gerekletirilecek dier iyiletirme almalarna temel oluturur. Temizlik ve dzen bir defalk deil, sreklilik
gerektiren, alkanlk halini almas istenen ve en st yneticiden, sahadaki alana kadar herkesin katlm ile salanan bir
faaliyetler dizisidir.
Sonu: BENM SAHAM felsefesinin hayata gemesidir.
ADIM ADIM 5 S
1)SEIRI (Snflandrma) :
Gerekli ve gereksiz malzemelerin tasnif edilmesidir. Gereklilerin kolay ulalabilecek bir yerde bulundurulmas, gereksizlerin
ise hemen atlmas / uzaklatrlmasdr.
2)SEITON (Dzenleme) :
Malzemelerin gerektiinde kolayca ulalabilecek pozisyonda yerletirilmesidir. lk giren ilk kar (FIFO) ilkesi ok
nemlidir. Saha, malzeme ve raflar etikenlendirilir. Deiimlerde yalnz deiim malzemesi tayan zel arabalar kullanlr.
Dolap dzeninden, ak raf dzenine gemek hedeflenmektedir. Kullanlan bir malzeme mutlaka yerine konulmaldr.
3)SEISO (Temizlik) :
yerinin kir ve tozdan arndrlmasdr. Zemin, koridor ve makina evresi kontrol edilir. Ya, kir, toz var m? Makina kontrol
edilir, kirli bir ksm var m? Su, hava, ya, hatlar yal ve kirli mi? irdelenir ve temiz olmas salanr.
4)SEIKETSU (Standartlama) :
lk 3 S i saladktan sonra sra temizlik ve dzeni srdrecek bir sistem gelitirmeye gelir. Bunun iin; alma sahas
blgelere ayrlr, sorumluluklar ve kontrol noktalar belirlenir. Bu noktada makinalardan kan artklar dorudan
toplayclara ynlendirecek mekanizmalar oluturulur.
5)SHITSUKE (Eitim ve Disiplin) :
Temizlik ve dzen konusunun topluca inanarak sahiplenilmesidir. Kurallar ounlukla alanlar koymal
ve bu kurallar eksiksiz uygulanmaldr. Tm alanlarn temizlik ve dzen konusunda yaplacakiyiletirmelerin bizzat iinde
olmas salanarak, keyifle, allacak bir iyeri beraberce yaratlmaldr.
SONULAR / SALADIKLARI
1) Gvenlii: alma sahasndaki dzen sonucu kaza ve yaralanmalar ortadan kalkar. Gereksiz malzemeler ortadan kalkar.
2)Moral: Temiz bir iyerinde almak ilgi ve katlm arttrr. Uyum duygusu geliir. alan iin iyeri ile iftihar etme
vesilesidir. Byle bir ortamda ok daha keyifli allr.

3)Kalite: Kir ve tozlanmadan oluabilecek lm hatalarnn ortadan kaldrlmas sonucu hassaslk artar. Sorunlar erken
tehis edilir. zr oran azalr.
4)Verimlilik: Tanmadan ve gereksiz aramalardan doan zaman kayplarn azaltr. Kk alanlarn daha verimli kullanm
salanr.
5)Makina Performans: Kir ve tozun makinalarda oluturduu anma ve ypranmalarn nlenmesi sonucu, makina arzalar
azalr. Performans artar. Makinada olaand durumlar bir bakta farkedilir.

- nc Snf Bir yerinde

alanlar yere p atar, kimse durup o p almaz.
- kinci Snf Bir Yerinde
alanlar yere p atar, fakat o p toplayanlar da vardr.
- Birinci Snf Bir Yerinde
Kimse yere p atmaz, fakat yine de yerde p gren onu alr.
5 S ; alma alann temiz, dzenli ve amaca uygun biime sokulmas iin uygulanan bir Toplam Kalite tekniidir. S ile
balayan 5 japonca kelimenin ba harflerinin bir arada ifade edilmesi nedeniyle 5S ad ile bilinmektedir.
5 S, iletmelerdeki dzen ve disiplini salamak iin kullanlan hem basit, hem de iletmenin en kk ayrntlarnn
denetimini salayan ve dier iyiletirme almalarnn temelini oluturan bir sistemdir.
5 S sistemi iyerini organize ve standardize eden, sistematik bir yaklamdr. 5 S gvenliini arttrlmasna , iyiletirilmi i
aknn salanmasna, daha iyi rn kalitesinin elde edilmesine, stok savurganlnn nlenmesine ve alma alanmzdaki
kontrol ettiklerimiz hakkndaki verimliimizin artmasna yardmc olur.
5 S uygulamas ile birlikte, ara-gerecin, malzemenin ve insanlarn, alma ortamnda, yepyeni bir yaklamla bir arada var
olmalar gerektiini anlayabiliriz.
5 S Teknikleri uygulandnda normalden sapmalar, ok hzl tespit etme yeteneine kavuabiliriz ve zaman iinde
srelerimizdeki gelimeler devamllk kazanr. Grsel ve ak biimde neyin normal olduunu ortaya koyduumuzda artk
herkes anormal koullar daha iyi saptayabilecek demektir.
NEDEN 5 S VE LETMEYE SALADII YARARLAR
5 S faaliyetleri yaplmas gzel olarak grlse de, yalnz bu sebeple baarlamaz. nsanlar, alma ortamndaki yksek
performans destekleyen bir ok zel yarar koruyabilmek iin 5 S faaliyetlerini yaparlar. 5 S Sisteminde esrarengiz veya
sihirli bir eyler yoktur. 5 s sadece basit bir saduyudur. Birok baarl firma 5 S sistemini kurmaktadr ve dier bir ok
firmann da 5 S den haberdar olmas uzun srmeyecektir.
Gvenlik : Organize, dzenli ve temiz bir i ortam almak iin daha gvenlidir. 5S faaliyetleri, dmelere, yangnlara ve
yaralanmalara sebep olabilecek salm, dklm ve dank eyalar ortadan kaldrr. Grsel gstergeler insanlar
tehlikelere kar korur. yi yaplm organizasyon, eyalar daha iyi yerletireceinden bunlara ulama veya kaldrma
esnasndaki kazalar azaltr, ve bununla birlikte tehlikeli kimyasal maddeleri daha gvenli kullanmamza ve saklamamza
yardm eder.
Gelitirilmi retim ak ve verim: 5 S sistemi daha dz bir retim ak iin eitli yollarda yardm eder. Gereksiz
malzemelerin kaldrlmas ve malzemelerin en gerekli olduu yere konmas ile arama sresi azaltlr. Yerleim gstergeleri
herkese doru prosedrleri gsterir ve insanlar sadece bir gz atma ile malzemelerin yerini bulmalarn salar. Temizlik ve
muayene,arza kaynaklarn, ekipman arzalanmadan nce bulmaya imkan verdii iin plansz kayp zaman azalr.
Artan Kalite: Gnlk temizlik faaliyetleri, mamulleri ve retim aamalarn kirden uzak tutmaya yardm eder. Gnlk temizlik
esnasndaki ekipman ve makine kontrolleri mamul hatalarna yol aabilecek arzalarn bulunmas iin sizi uyarp bulmanz
salar.

yerine tmyle hakim olma: Bu belki de en nemli yarardr. 5 S sisteminde

-alma alannda neye ihtiyacmz olduunu tanmlama,
-Malzemelerin nerede olmas gerektiine karar verme,
-Malzemeleri bu yolda tutma,
Sonucunda en verimli alma ortam oluturulmu olacaktr.
Referanslar:
1) http://www.turk-ie.org/index.php?option=com_content&view=article&id=47:5s-nedir&catid=43:uretimyonetimi&Itemid=57
2) http://www.kalder.org/genel/izmir/5s_nedir.htm
3) http://makine.marmara.edu.tr/forum/index.php?topic=83.0

POKA-YOKE
Poka : Kaza ile herkesin yapabilecei hata(Grlmeyen tesadfi hata)
Yoke : Korumak (Yok etmek )
Poka Yoke; Hata nleme anlamna gelir. Japonca bir terim olan Poka Yokede temel ama istenmeden de olsa alan
dikkatsizlikleri sonucu olusan hatalarn, kusurlu para ve rnlerin retilmesini engelleyecek iyilestirmeler ( basit
otomasyonlar ) yapmaktr.Yaplan almalar kalite odakldr. Poka Yoke dzenekleri o sekilde alr ki, kusur islemek
mmkn olmaz.
Poka Yokenin douu
Japon ynetim dnrlerinden biri olan Shiego Shingo, 1986 ylnda yaynlad Sfr Kontrol Sistemi adn tayan eseri ile
yeni ynetim felsefesine sfr hata ve poka-yoke kavramlarn kazandrmtr.
Shingoya gre organizasyonda istatistiksel kalite kontrol aralarnn kullanlmas hatalar btnyle ortadan kaldrmayabilir.
Shingo, bu konuda Poka-Yoke ad verilen tekniin kullanlmasn nerir.
POKA, dikkatsizlik, dalgnlk, YOKE ise elimine edilmesi anlamna gelir. POKAYOKE, unutkanlk dikkatsizlik, yanl anlama,
konsantrasyon eksiklii, standartlarn eksiklii, tecrbesizlik, bo vermek, sabotaj vs. insan faktrlerinden kaynaklanan
durumlara kar, hata yapmay nleyici ve yardmc ara ve stratejileri kullanarak ancak daha fazla kontrol elemanna gerek
duymadan, sfr hatal retime ulamay amalar. Bu amala ve gerekirse kullanlan tezgaha ilave mekanizmalarn
eklenmesine ve/veya rn zerinde dizayn deiikliine gidilebilir.
POKA-YOKE elemanlar sonlandrc alterler, kl uyarlar, ablonlar, klavuzlar, sensrler, basnl alterler, ayar pimleri,
sayalar vs. donanmdan oluur. Temel fonksiyonlar kapatma/durdurma, kontrol ve uyardr.
POKA-YOKE uygulamalar srasnda rnn karakteristik zelliklerine gre ekillendirilmi standartlardan sapmalar
belirleyecek uygun POKA-YOKE aralar seilir. Prosedrlerden ve sabit deerlerden sapmalar belirleyecek dzenekler
kurulur.
Poka-Yoke Sisteminin Aralar
Poka Yoke sistemi alma srasnda ara kullanmaktadr.
1- Kaynakta Kontrol: Herhangi bir hata olutuunda mteriye ulamadan kaynanda belirlenerek kontrol altna alnmas ile
kalite kontrolnn sfrlanmasdr
2- %100 Denetim: Hata oluturabilecek eitli unsurlar (arlk, ykseklik, genilik vb.) denetleyebilecek cihazlardan btn
rnleri geirmektir.
3- nleyici Faaliyetler: Bir hata tespit edildiinde gerekli tedbirleri hemen almaktr.
Poka-Yoke Sisteminin Kurulmasn Gerektirecek Hatalar

 Unutkanlk
Alkanlklardan kaynaklanan hatalar
Tanmlama ve tehis hatalar
Amatr hatalar
Farknda olunan hatalar
Kasti olmayan dikkatsizlie dayal hatalar
Yava davranma ve kararszla dayal hatalar
Standard eksikliinden kaynaklanan hatalar
Srpriz hatalar
Kasti hatalar
Poka-Yoke eitleri
nlemeye Dayal Poka-Yokeler: Bu tr Poka-Yokeler hatalarn olumasn nlemeye dnktr. nlem temelli mekanizmalar
sreteki anormallikleri hissederek bu durumu bir sinyalle bildirir yada olayn zorluuna ve tekrarlanma sklna bal olarak
sreci durdurur. nlemeye dayal Poka-Yokeler iin iki yaklam kullanlr.
kaz yntemi
Kontrol yntemi
Kefetmeye Dayal Poka-Yokeler: Baz durumlarda hatalar nlemek mmkn olamaz yada ekonomik olmaz. Bu gibi
durumlarda hatalarn sre ierisinde erken tehi edilmesi gerekir. Kefetme amal kullanlan tr Poka-Yoke mevcuttur.
liki yntemi
Sabit Deer Yntemi
Hareket Admlar Yntemi
Poka-Yokenin Temel Prensipleri
retim srecinin sfr hatal rnler retebilmesi iin uygulamaya konulabilecek baz prensipler bulunmaktadr. Bu
prensipler aada ki gibi sralanabilir. (Shimbun; 1988)
1-Kaliteyi srelere yerletirmek. Bu sayede herhangi bir hata yaplm olsa da retilen paralar %100 denetimden
geirileceinden sistemden kusurlu parann kmas engellenmi olur.
2-Yanllkla yaplan hatalar elemine etmek. Hatalarn kanlmaz olmad farz edilebilir. Eer gereken zen gsterilir ve
uygun aralarla sistem desteklenirse btn hatalar elemine edecek bir yol bulunabilir.
3-Doruluu bilinmeyen hibir ilemi gerekletir-memek. retim sisteminde doru olmad bilinen hibir ilem
gerekletirilmemelidir.
4-Mazereti deil, nasl doru yalacan dnmek. Hatalara ynelik olarak ne gibi mazeretler bulunabileceini dnmek
yerine yaplanlarn nasl daha doru bir ekilde gerekletirileceini dnmek ve bulmak.
5-%60lk baar ansn yeterli grmek. Gelimelerde, harekete gemeden mkemmellii amalamak gerekmez. Eer, zm
%50 baar ansndan daha yksekse hemen yerine getirilmelidir.
6-Hatalar ve kusurlarla ilgili kar aba sarf etmelidir. Tek bir alann abalar sfr hatann gereklemesi iin yeterli olmaz.
Hata ve kusurlar yok etmek iin iletmenin btn alanlar destek vermek zorundadr.
7-On beyin bir beyinden daha iyidir. Hatalarn ortadan kaldrlmasnda ilgili kiilerin tamamnn katlaca beyin frtnas
almalar daha etkin sonular dourur. Takm almas ilerleme fikirlerinin anahtardr.
8-5 kez neden 1 kez nasl sorusunu sorarak dorular bulmak. Eer bir hata varsa daha fazla denetleyici talep edilmemeli,
problemlerin kaynana inilmelidir. Akla gelen ilk nedenlerle yetinmemeli problemin kaynana inebilmek iin 5 kez neden
sorusu sorulmal, arkasndan bunu nals tespit ederiz diye sorulmal ve daha sonra zm uygulamaya konulmaldr.

RNEKLER
Ik butonu: Otomatik k kapatma tuu, zellikle ocuklarn banyodan sonra ak unutmalarnn nne gemektedir.
Banyonun birka dakikalk bir bo kalma durumunun ardndan klar otomatik olarak sensrler yardmyla snecektir.

Benzin Deposu Kapa: Kapan kaybolmamas amacyla kapak rne monte edilmitir, ayrca kapan tutama kolay
kavranabilir ve kolay monte edilebilir olarak tasarlanmtr.

Referanslar:
1) Poka -Yoke nedir? (Hata nleyici dzenekler), Ufuk Cebeci, SubCon Turkey Dergisi ubat 2009 Says.
2) http://www.ormanendustri.net/wp-content/uploads/2009/12/pokayoke_hata_onleme.pdf