a l Ph Yn

a l Ph Yn
Bi:
Wiki Pedia
Ph Yn l mt tnh c c im a l kh phc tp, vi ni v ng bng xen k nhau.
Ph Yn tri di t 1242'36" n 1341'28" v bc v t 10840'40" n 10927'47"
kinh ng, pha bc gip tnh Bnh nh, pha nam gip Khnh Ha, pha ty gip k
Lk v Gia Lai, pha ng gip bin ng.
Ph Yn nm min trung Vit Nam, cch H Ni 1.160km v pha nam, cch tp. H
ch Minh 561km v pha bc theo tuyn quc l 1A.
Din tch t nhin: 5.045 km, chiu di b bin 189km.

a hnh
Ph Yn c 3 mt l ni, pha Bc c dy C Mng, pha Nam l dy o C, pha Ty
l mn sn ng ca dy Trng Sn, v pha ng l bin ng.
Ni
a hnh c ng bng xen k ni. C 3 huyn min ni l: huyn Sng Hinh, huyn
Sn Ha v huyn ng Xun. C 5 huyn-thnh ph c din tch ch yu l ng bng
l: thnh ph Tuy Ha, huyn Ph Ha, huyn ng Ha, huyn Ty Ha v huyn Tuy
An. Ring th x Sng Cu c din tch ng bng v ni xp x nhau.
Ni cao nht l ni Ch Ninh (cao 1.636m) thuc huyn Sng Hinh. Ngoi ra, cn c
cc hn ni khc nh: hn D (1.470m) v hn Cha (1.310m) thuc huyn Ty Ha,
ni Ch Treng (1.238m) v ni La Hin (1.318m) thuc huyn ng Xun. Cc hn ni
khc ch cao khong 300-600m.
Mt ni khng cao nhng nm ngay trong ni th thnh ph Tuy Ha nhng rt ni ting
l ni Nhn. Ni Nhn nm ngay bn cnh sng Rng, c thp Nhn c knh vn
l mt thp Chm ca ngi Chmpa xa.

1/4

a l Ph Yn

o
Do nm v tr c nhiu dy ni t dy Trng Sn ct ngang ra bin, nn Ph Yn c
rt nhiu o dc dc theo Quc l 1A, 1D v Quc l 25.
Mt s o ni ting:
o C Mng: Di khong 9Km, nm trn dy C Mng, l ranh gii gia Ph
Yn (thuc th x Sng Cu) v Bnh nh, c cao 245m.
o C: Di khong 12Km, nm trn dy o C, l ranh gii gia Ph Yn
(thuc Huyn ng Ho) v Khnh Ha, ngay di o C l cng Vng R.
o Qun Cau: Ngay di chn o l m Loan ni ting, thuc Huyn
Tuy An.
Ngoi ra, cn c mt s o, dc:
Th x Sng Cu c o Ty Lut, o Ni, dc Ba Ngoi, dc Gng, dc
Qut, dc Gnh (cn gi l dc Xun i).
Huyn Tuy An c Dc Vn Xoi (cn gi l dc Trng), o Tam Giang,
o Th, dc B n.
Huyn ng Xun c o Cy Ca.
Huyn Sng Hinh c o Bnh Tho.
Huyn Ph Ho c o Dinh ng.
Hang, gp
Cng chnh do cu to a cht, Ph Yn cng c nhiu hang, gp n su vo ni to
thnh nhng cnh quan thin nhin p mt.
Trong thi k khng chin chng M, cc hang gp ny l ni ng qun v tr n ca
Cng sn Vit Nam.
Mt s hang, gp tiu biu:
Huyn Ty Ha c hc Go, hc V, hc Rm, hc Honh, hc Nhum
Thnh ph Tuy Ho c hang Trai Thu (hay cn gi Hang Di) ni Chp
Chi, gp Bn.
Huyn Tuy An c hc B, hc T.
Th x Sng Cu c hc B Beo, gp Ho Li.
Huyn ng Xun c hc B Chin.
Huyn Sn Ho c hang Thung Lung, gp Hn Huynh, gp Ma Tu.
Huyn Sng Hinh c hang C.

2/4

a l Ph Yn

Sng, sui
Cc con sng Ph Yn u bt ngun t dy ni Trng Sn pha ty, dy C Mng
pha bc v dy ni o C pha nam, hng chnh l Ty Bc-ng Nam hoc
Ty-ng, c dc ln.
Sng ln nht l sng Ba, thng lu cn gi l Eaba, h lu gi l sng Rng,
bt ngun t dy ni Ngc R (Kon Tum) v ra ca Din (thnh ph Tuy Ha).
Sng ln th 2 l sng K L, cn gi l sng La Hin thng ngun v sng Ci
h lu, bt ngun t nhng dy ni cao 1.000m Gia Lai v Bnh nh, ra ca bin
Tin Chu Tuy An.
Ngoi ra cn c cc sng nh hn:
Huyn ng Ha c sng Bn Thch (cn gi l sng Bnh Li), sng
Nng.
Huyn Sng Hinh c sng Hinh, sng Krng Nng.
Huyn Sn Ha c sng C Li, sng Th, sng Con, sng B L.
Th x Sng Cu c sng Cu
Huyn Ty Ha c sng Con, sng Trong, sng ng B.
Huyn ng Xun c sng Tr Bng, sng C.
Huyn Ph Ha c sng Quy Hu.
H thng Sng Rng, sng Bn Thch, sng K L vi tng din tch lu vc l
16.400km2, tng lng dng chy 11.8 t m3, m bo nc ti cho nng nghip,
thy in v sinh hot.
Ph Yn c nhiu sui nc khong nng nh: Ph Sen, Trim c, Tr , Lc Sanh.
Ngoi ra cn c nhiu ti nguyn trong lng t nh Diatomite (90 triu m3), hoa
cng nhiu mu (54 triu m3), vng sa khong (300 nghn tn) ( s liu nm 2006 theo
Cm nang xc tin thng mi du lch Ph Yn)
m, vnh
Do c kh nhiu sng, cc dy ni v bin n su an xen ln nhau nn Ph Yn c rt
nhiu m, vng, vnh.
Mt s m, vnh:
Th x Sng Cu c m C Mng, vnh Xun i, vng Lm (cn gi l vng
Lm hoc vng Mm), vng La, vng Chao.
Huyn Tuy An c m Loan.
Huyn ng Ha c Vng R (ni ting v mt cng ca ng H Ch Minh
trn bin).
3/4

a l Ph Yn

Cao nguyn
Ph Yn c 3 cao nguyn: ni ting nht l Vn Ha, v 2 cao nguyn khc l An Xun
v Tr K.
Cao nguyn Vn Ha l mt vng t bazan, nm cao 400m trn a bn cc x
Sn Xun, Sn Long v Sn nh ca huyn Sn Ha. Ni y ni ting vi thm, mt
ch n.
Cao nguyn An Xun thuc x An Xun, huyn Tuy An, ni ting vi tr An Xun.
V cao nguyn Tr K nm x Sn Hi, huyn Sn Ha.

Kh hu
Kh hu nhit i gi ma, nng m v chu nh hng ca kh hu i dng. C 2 ma
r rt: ma ma t thng 9 n thng 12 v ma nng t thng 1 n thng 8. Nhit
trung bnh hng nm 26,5 C, lng ma trung bnh hng nm khong 1.600 - 1.700mm.
Ph Yn cng l a danh thng xuyn xy ra bo l. Mt s trng hp l do h thy
in x l hoc do v p.

4/4