Professional Documents
Culture Documents
O Hipotezach Wytężenia Polskie Tłumaczenie Cytowanej Przez Wielu Autorow Pracy Włodzimierza Burzyńskiego Opublikowanej W 1929 R W Schweizerische Ba
O Hipotezach Wytężenia Polskie Tłumaczenie Cytowanej Przez Wielu Autorow Pracy Włodzimierza Burzyńskiego Opublikowanej W 1929 R W Schweizerische Ba
SCHWEIZERISCHE BAUZEITUNG, 23. November, 1929, Bd. 94, Nr. 21, 259-262; przedrukowane
w: Wodzimierz Burzyski, Dziea Wybrane, tom. I, Polska Akademia Nauk, PWN Warszawa,
1982, 259-262
O hipotezach wytenia
(Tumaczenie oryginalnej pracy na jzyk polski oraz opracowanie redakcyjne Ryszard B. Pcherski)
Pojcie wytenia materiaw jest na tyle znane, e jego blisze wyjanienie wydaje si
zbdne. W pracy chciabym przedstawi wszystkie dotychczasowe pogldy na ten temat i
podda je krtkiej krytyce. Rozwaania dotycz lokalnego statycznego wytenia w dowolnym
stanie obcie. Stan porwnawczy, ktry powinien nazywa si krytycznym, bdzie opisany
parametrem naprenia, w pierwszym rzdzie przez zadanie nastpujcych stanw:
jednoosiowego rozcigania (I), jednoosiowego ciskania (II) oraz prostego cinania (III), a wic
przez nastpujace schematy:
1
I.
II.
III.
1 = k z , 2 = 0, 3 = 0
1 = 0, 2 = 0, 3 = kd
1 = ks , 2 = 0, 3 = ks ,
przy czym zachodzi 1 2 3 . Oczywicie, mona wzi pod uwag take bardziej
skomplikowane stany, mianowicie:
IV.
V.
VI.
VII.
1 = k zz , 2 = k zz , 3 = 0
1 = 0, 2 = kdd , 3 = kdd
1 = k zzz , 2 = k zzz , 3 = k zzz
1 = kddd , 2 = kddd , 3 = kddd
1 ( 2 + 3 ) = k z
(BI)
1
. Z grupy (C), tzw.
2
teorii energetycznych wycza si hipotez staej krytycznej energii objtociowo-postaciowej:
( 12 + 2 2 + 32 )
( 2 3 + 1 2 + 1 3 ) = k s 2 dla 1 + 2 + 3 0
2(1 + )
1+
(C2 )
1 2
2
2
2
2G f = ( 1 + 2 + 3 2 3 1 2 1 3 ) = k s
dla 1 + 2 + 3 0
2G =
3
ogranicza rozwaania do wskiego zakresu 1 1,255 , a
2(1 + )
przy tym przejcie do = 1 jest duo bardziej moliwe teoretycznie, ni w praktyce.
teorii (C2) rwno =
1 = kz
3 = kd
1 ( 2 + 3 ) = k z
3 ( 1 + 2 ) = kd
(A2)
(B2)
kz
nie uwzgldniaj
1+
parametru kd (> k z ) . Nie bdzie take lepiej w przypadku = 1 , a wic kiedy k z = kd = k
Wynikajce z nich niesymetryczne zwizki ks = k z wzgldnie ks =
zarwno dla (A2) jak i (B2). Ju wyniki bardzo prostych eksperymetw s dalekie od tego, aby
speni w pierwszym wypadku rwno k s = k , a w drugim wartoci z przedziau
ks
1
0,667 s jedynie w dolnej granicy przy teoretycznej wartoci =
2
k
zgodne z
rzeczywistoci.
W dalszym cigu omwimy teorie z jedn sta k . Naley do nich hipoteza staego
krytycznego naprenia stycznego:
1 3 = k
(A3)
z relacj k s = 0,5k . Take hipoteza staego krytycznego odksztacenia liniowego z
pseudonapreniem stycznym (Becker):
1 3 = k
1 (1 ) 2 3 = k
1 (1 ) 2 + 3 = k
gdzie podstawia si =
(B3)
1
6
oraz = i std wynika, e k s = 0,6k . W dalszym cigu mamy
3
5
2E = 12 + 2 2 + 32 2 ( 2 3 + 3 1 + 1 2 ) = k 2
k
2(1 + )
, lub 0,577
ks
0,707 .
k
6G f = f 2 = 12 + 2 2 + 32 2 3 3 1 1 2 = k 2
(C1)
(C3)
z ks =
k
= 0,577k . Teori (A3) mona rozwaa jako szczeglny przypadek = 1 oglnych
3
hipotez (A4), (A5) i (B4), natomiast (B3 ) jest pewn kompilacj (A3) i (B2); (C1 ) jest szczeglnym
przypadkiem ujtej w matematyczn form przejciowej hipotezy (C4). Do tego nale jeszcze
szczeglne postaci teorii (C5) i (C5)*:
12 + 22 + 32 2 ( 2 3 + 31 + 1 2 ) = k 2
Z ks =
k
2(1 + )
(C50)
ks
0,707 , a take:
k
k
2(1 + )
ks
0,707 .
k
(C50)*
wpywaj w
To, e zakresy k s - przy dwch ostatnich teoriach (C5) i (C5)* s rne spowodowane
jest tym, e trzymano si praktycznych faktw dowiadczalnych. Ustalenie tego samego
stosunku k s : k dla wszystkich materiaw wydaje si niemoliwe. Ponadto obok zgodnoci z
eksperymentem naley zwrci uwag na matematyczn celowo i praktyczn uyteczno
takiego zaoenia.
W tym sensie porwnamy najpierw teorie (A3), (B3 ), (C3) i (C50)*, ktre s do siebie
podobne. Przeciwko teorii (B3) przemawia jej budowa matematyczna, zwaszcza w porwnaniu
z (C3). Teorii (A3) mona postawi zarzuty, e nie uwzgldnia porednigo naprenia gwnego
ks
= 0,5
k
ks
. Hipotez (A3) naley wic
k
rozpatrywa jako pewne przyblienie. aden z powyszych zarzutw nie dotyczy
matematycznie piknej i przejrzystej teorii (C3), a zwaszcza w wypadku cia plastycznych,
ks
= 0,577 plasuje
k
ks
dla dla grupy materiaw wyrniajcych si symetri
k
zakresu sprystego = 1 . Hipoteza (C3) jest wic lepsza od (A3). W porwnaniu do (C3), jeli
idzie o dokadno, teoria (C50)* uzyskuje przewag, gdy uwzgldnia kade odchylenie od
1
idelanej izotropii1). Dla = 1 (C50) przechodzi w (A3), a dla = w (C3).
2
********************************
np. dla bada Lodego prbek z miedzi, elaza i niklu naley przyj = 0,6 .
***********************************
1)
Do omwienia pozostaj wic teorie (C1) i (C50). Teoria (C1) eliminuje si, gdy wiksz
ks
= 0,577 take ley w rodku przedzialu
oglno posiada (C50). Dla (C50) warto stosunku
k
zawierajcego wszelkie moliwe wartoci z innych teorii, podczas gdy dla (C1) wielko t
4
. Zaleno od wspczynnika
2
Poissona jest wad teorii Beltramiego. Podsumowujc dotychczasowe rozwaania, moemy
kd
= 1 pozostaj jedynie teorie
stwierdzi, e w grupie materiaw, dla ktrych zachodzi =
kz
(C50)*, (C50), (C3) oraz w przyblieniu (A3).
Fakty dowiadczalne, ktrymi si dotd zajmowalimy nale do obszaru trzech
pierwszych wiartek krytycznych stanw naprenia I, II, III. Nie mona na tym poprzesta jeeli
zajmujemy si oglniejsz hipotez (ktra uwzgldnia) 1 .
Hipoteza staego2) krytycznego tarcia wewntrznego prowadzi do rwnania:
k d 1 k z 3 = k z k d
ze zwizkiem k s =
stycznego.
k z kd
k z + kd
(A4)
********************
2) Duguet wskazywa wyranie na zmienno wspczynnika tarcia, nie poda jednak zalenoci
od stanu naprenia.
********************
Dane i rysunki Mohra, ktre dotycz obwiedni krytycznych okrgw naprenia w ukadzie osi
gwnych ( 1 , 3 ) znajduj bardzo wierne przedstawienie za pomoc rwnania :
( 1 3 )2 + (kd k z )( 1 + 3 ) = k z kd
(A5)
k z kd
z ks =
kd 1
z ks =
k z kd
k z + kd
kd k z
2 k z 3 = k z kd
2
(B4)
Ze wzgldu na identyczne relacje dla k s rozwamy najpierw (A4) i (B4). Rnica midzy
obu teoriami polega na obecnoci skadnika zawierajcego 2 . Jeeli wemieny go pod uwag, to
stwierdzimy ze zdumieniem, e (B4) jest cakowicie niepoprawne. Za dowd mogoby posuy
nastpujce rozumowanie: z hipotezy Sandela wynikaj mianowicie dla > 3 trzy nastpujace
stany jako krytyczne i rwnoznaczne:
VII.
V.
V+I.
1 = , 2 = , 3 =
1 = 0, 2 = , 3 = (!)
1 = +, 2 = , 3 = (!!)
Z omawianej grupy pozostaj wic teorie (A4) i (A5). Dla 2 = 0 rni si one jedynie w
przedziale: k z > 1 > 0, 0 > 3 > kd . W tym obszarze bd rozwaane. Ze wzgldu na
k z kd
2
>
k z kd
k z + kd
przewag (A5) nad (A4), jezeli bierze si pod uwag obserwacje praktyczne. Ze wzgldu na
brakujcy czon z 2 obie teorie maj przybliony charakter.
Chciabym tu podkreli, e sam Mohr nigdy nie poda formuy (A5). (A4) podobnie jak
(A5) mona rozpatrywa jako szczeglne przypadki bardziej oglnej teorii Dugueta-Mohra. W
kadym razie, w adnej z nich nie znajduje si czon z 2 i to jest wanie w oglnoci saba
strona tej teorii. Naley przy tym podkreli, e zwizana z odpowiednim rwnaniem,
wynikajcym z zaoenia i rysunkw Mohra, obwiednia nie obejmuje wszystkich moliwych
krytycznych okrgw. Wedug wasnego okrelenia Mohra, mona stwierdzi, e Mohr ze swoj
teori nie jest cakiem w porzdku.
Przechodzimy zatem do statniej grupy teorii energetycznych. S to hipotezy Schleichera
(C4) i autora (C5) i (C5)*. Podobiestwo i dua ich oglno wymaga duszej dyskusji.
Wedug hipotezy zmiennej krytycznej energii odksztacenia (C4) (ZAMM 1926), miar
wytenia jest cakowita gsto objtociowa energii odksztacenia . Naprenie
porwnawcze vf =
2 +2 +2
, ktra powinna by wyznaczona dla kadego materiau
3
osobno. Funkcj vf = f ( p ) mona przedstawi w cakiem duym przedziale z wystarczajc
napre normalnych p =
vf 2 = s 2 3mp
(C41)
vf = t 3np
(C42)
Jeeli vf = f ( p ) przyjmie si dla caego obszaru VI bis VII w postaci (C42), to musi zawsze
zachodzi n =
1
1 2
<
, a wic take 1 < < 3,732 . Zawsze mona jednak f ( p ) w
+1
3
pewnym maym przedziale zastpi lini prost bez zachowania wspomnianych nierwnoci.
W oglnoci powstaje w ukadzie osi ( p, vf ) typowa dla materiaw kruchych, krzywa
paraboliczna, ktra wzgldem punktu zerowego i osi p - jest wklsa. Dla cigliwych metali
typow bdzie krzywa hiperboliczna z wypukoci wzgldem osi p . Dla przedstawienia tych
12 + 22 + 32 2 ( 2 3 + 31 + 1 3 ) + (kd kz )(1 + 2 + 3 ) = kd kz
2
3
(C4)
(C4)
gdzie '' =
+ n2
1 n
kd k z
2(1 )
lub k s =
kd k z
kd k z
1+
. Dla
Jeli idzie o szczegly dotyczce teorii (C5) i (C5)* odwouj si do oryginalnej pracy:
Studjum nad hipotezami wytenia (Nakadem Akademji Nauk Technicznych, Lww, 1928). Za
punkt wyjcia posuy nastpujcy pogld: lokaln miar wytenia izotropowego ciaa w
zakresach sprystym i plastycznym tworzy suma objtociowych gstoci pseudoenergii
odksztacenia postaciowego i pewna czs pseudoenergii odksztacenia objtociowego, zalena
od cinienia i szczeglnych waciwoci materiau. Sowem lokaln chciaem podkreli, e w
przypadku nierwnomiernego rozkadu napre chodzi o wytenie w danym punkcie, a nie o
zaleno dla integralnej miary wytenia ciaa. Sformuowanie pseudo- oznacza, e
2
jednorodne funkcje f = f i v = f , dla wielu materiaw lub dla pewnych granicznych
6G
obszarw nie maj znaczenia fizycznego sprystej energii odksztacenia. Z oglnej definicji:
f + v = K mona atwo przej do oglnego rwnania f = f ( p) i do pewnego
przyblionego przypadku praktycznego:
2
(1 + ) f 2 + 3(1 2 ) p 2 + 3(kd k z ) p kd k z = 0
3
ze szczeglnym przypadkiem (ktry jest wany tylko dla 3 ):
f + 3np k s 3 = 0
Wspczynnik plastycznoci =
kd k z
2k s
12 + 22 + 32 2 ( 2 3 + 31 + 1 3 ) + (kd kz )(1 + 2 + 3 ) = kd kz
ks =
kd k z
2(1 + )
, wzgldnie k s =
kd k z
3 kd + k z
(C5)
3
2 1
( + ) . Wynika std:
8
3
Ostatnio nadaem teorii (C5) bardziej ogln posta, ktr przedstawiem w czasie obrad 26.
Dyskusyjnego Zebrania Naukowego Szwajcarskiego Zwizku dla Bada Materiaoznawczych Techniki (1.
czerwca 1929 r.). W sformuowaniu tym miar wytenia moe by skalarna funkcja trzech
1)
f (1 , 2 , 3 ) = K
*********************
Moe si jednak zdarzy, e formua (C5) nie uwzgldnia niektrych efektw. Do takich
nale pewne formy anizotropii i niejednorodnoci, ktre maj swoje rdo w sposobie
wytwarzania materiau i nie daj si opisa analitycznie. W zwiazku z tym, mona wspomniane
powyej rwnanie wyjciowe zmodyfikowa. Jeeli rozwaymy zwizki (midzy
wspczynnikami sprystoci dla ciaa oglnie anizotropowego)
i = 1, 2, 3
c1 j + c2 j + c3 j = 0
j = 4, 5, 6
(ktre s jednak lepsze od relacji Cauchyego), to mona otrzyma rozkad oglnej pseudoenergii
w f * = f ( p*) ,
gdzie
jeszcze
zamiast p
lepiej
bdzie
wprowadzi
1 + (1 + ) 2 + 3
. Hipoteza wytenia traci jednak w tym wypadku sens energetyczny.
1+
1
przechodzi we
Mona wtedy wprowadzi now ogln form (C5)*, ktra dla =
2
p* =
wczeniejsz (C5)2).
*****************************
2)
*******************************
0,87
0,73 , natomiast
*******************************************************
8
1)
m 4 m + 4s < 0
n
n
2
paraboli, nawet si z ni nie przecina. Ograniczenie zakresu sprystego ne jest przy tym dokadne.
********************************************************
Przyjmuje przy tym =
+ n2
1 n2
, '
+ n2
1 n2
, kad krzyw
drugiego stopnia. W szczeglnoci otrzymamy hiperbol, ktra jest wypuka (!) wzgldem osi p
dla < ' . Dopuszcza si wic, e przez zamian =
kruchego marmuru, ktra jest przewidziana dla cigliwych metali? Moe dla =
nie bya to
4
2
= 13400 kg / cm ekstrapolowana z p = 4500 kg / cm2
Podobnie rzecz si ma jeli idzie o materiay cigliwe. W (C4) nie ma dla nich jeszcze
adnego matematycznego rwnania. Aby przej dla przypadku = 1 , do piknej i do dobrze
obok k = k z = k d wprowadzi dodatkowy parametr, co przy (C3) nie jest potrzebne. Wynika wic
z tego, e w hipotezie (C4) jest niemal niemoliwe uwzgldnienie bezporedniego wpywu
kd k z
2(1 + )
, ktra rozpatrywana
jest w (C4) dla materiaw kruchych, to musimy zgodnie z wynikami bada dowiadczalnych
podstawi = 2,77 , wzgldnie 5,44 (!). Nie zachodzi to jednak nigdy dla wspczynnika
Poissona ( 0
kd k z
kd + k z
1+
, to
naley podstawi = 0,164 lub 0,987 . Ta druga warto jest take dla wspczynnika zwenia
poprzecznego niemoliwa. Mimo wszystko, nawet z tej lepszej frmuy nic nie wynika, gdy w
obu przypadkach jest 11 . Przekracza to jednak przedzia 1 < < 3,732 .
Teoria (C4) okazuje si niewaciwa. Schleicher sam musia j odrzuci. Uczyni to
faktycznie, przechodzc do proponowanej przeze mnie teorii (C5) i przyj j, bez wahania, jako
pewn inn form (C4). Uczyni to przyjmujc wynikajcy, nie bez zastrzee, z teorii
sprystoci zwizek:
9
vf 2 2(1 + ) f 2 = 9(1 2 ) p 2
Tak jednak nie jest. Czy mona bowiem utrzymywa, e powyszy zwizek zachodzi midzy
0 ; przy czym ostatni pozostaje nieokrelony. Jak dugo si go nie wyspecyfikuje, rwnanie musi
otrzymamy:
(1 + )
2
3
vf 2 3(1 2 ) p 2 = (1 + )k 2
adne praktyczne wyniki nie zale od . Moemy wic podstawi jakkolwiek dowoln
liczb, np. =
wczeniej
prost f ( kd k z ) + 3( k d k z ) p = 2k d k z (szczeglny
przypadek
powyszym
rwnaniu
odpowiada
vf 2 9(1 ) p 2 + 3 (kd k z ) p = kd k z z k s =
ukadzie
( p, vf )
krzywa:
kd k z
. Jeli chcielibymy wic otrzyma z
2(1 + )
kd k z
3 kd + k z
, to musielibymy przyj:
3
kd k z
= (1 + )
. Wtedy bdzie powysze rwnanie przedstawiao hiperbol dla
8
( kd + k z )2
wszystkich <
kd k z
2 (1 + )
10
kd k z
3 kd + k z
pokazuje Schleicher, z wynikami bada dowiadczalnych Roa i Eichingera dla mosidzu, stopu
zwanego Elektronem, rnych Brzw oraz Aluminium. Korekta (C5)* okazaa si, jak dotd,
najlepszym rodkiem, jak ju wykazano w uwadze dotyczcej rnych gatunkw marmuru.
Chcielibymy teraz przedstawi kocowe rozwaania. Z teorii stanu naprenia
chcielibymy przypomnie, e dla kierunku zadanego ktami ( , , ) w ukadzie osi gwnych
naprenia ( 1 , 2 , 3 ) , naprenie normalne dane jest: = 1 cos2 + 2 cos2 + 3 cos2 , a
szczeglnym
= II =
=q=
1 3
1
3
przypadku:
( 2 3 )
dla
= , =
= =
otrzymujemy:
mamy
= p=
= II =
1 + 2 + 3
= arccos
= arccos
to otrzymamy:
= p* =
= q* =
1+
2 + 3
,
2
= oraz
1
,
1+
1 + (1 ) 2 + 3
1+
2
2
2
(1 ) ( 2 3 ) + ( 3 1 ) + (1 ) ( 1 2 )
1+
stycznego q w postaci q = k s
napreeniami kierunku = 0
q* = f ( p*) .
1)
*****************************
Pojcie energii mona odrzuci i to z korzyci. Uwaga o oszacowaniu wielkoci w
Bauingenieur (1928) upada z powodu niewanoci prawa Hookea. W oglnoci nie mamy
2 E i f = 6G f .
Gdyby miaa powsta w przyszoci potrzeba jakiej nowej teorii wytenia, to dalszy jej
rozwj na innej drodze ni dotychczasowa (przedstawiona powyej) jest wykluczony.
Getynga Zurych, w czerwcu 1929
12