Hardver

Osnove
Osnov
e informacionih tehnologija
Informacione tehnologije
Mart 2012
2012.
Osnove
Osnov
Uvod
Raunar je elektronski ureaj sposoban da
vri obradu ulaznih podataka (prema
zadatom programu) i dobijanje izlaznih
rezulata, kao i uvanje i razmenu podataka.
Svaki raunar se sastoji od:
- hardvera, i
- softvera.
Osnove
Osnov
Hardver i softver
Hardver (hardware) predstavlja materijal
materijalni
ni
deo tj. fizike komponente (delove) raunara
kuite, monitor, procesor, tastatura, mi,
tampa, itd.
Softver (software) predstavlja skup
programa, instrukcija i podataka koji
omoguavaju rad raunara i unos, obradu,
uvanje, prenos i prezentovanje podataka
Osnove
Osnov
Podela raunara
prema veliini i snazi:

Super raunari
Veliki centralni (mainframe) raunari
Personalni (PC) raunari stoni (desktop) i
prenosivi (laptop, notebook)
- PDA (Personal Digital Assistant) ureaji
Osnove
Osnov
Super raunari
Osnove
Osnov
Super raunari
Veoma moni raunari, brza obrada velike
koliine podataka, veoma skupi
U poetku razvijani za vojne potrebe, danas
ih koriste i specijalizovane naune insitucije
(za simulacije sloenih dinamikih sistema,
svemirska istraivanja, u meteorologiji,
genetici, ...)
Osnove
Osnov
Osnove
Osnov

Veliki, brzi i skupi raunari, prilagoeni radu
u mrei (rade kao serveri),
Sposobni da istovremeno opsluuju vie
korisnika, obavljaju vie zadataka
istovremeno,
Obino rade 365 dana u godini, 24 asa
dnevno
Koriste ih velike kompanije, banke, dravne
institucije, nauno-istraivake organizacije ..
Osnove
Osnov
PC raunari
Najpoznatiji i najrasprostranjeniji
Ranije su se nazivali mikroraunari
Prvi je proizveo IBM 1981. godine
Danas najee imaju mogunost da rade
u mrei
Znatno jeftiniji i jednostavniji za korienje
od prethodno navedenih raunara
Razvojem tehnologije, danas imaju veoma
mone performanse
iroka primena (poslovna, kuna,
obrazovanje, ...)
Osnove
Osnov
PC raunari
Stoni (desktop) raunari
Prenosivi (lap-top, notebook)

raunari (imaju bateriju, manjih
dimenzija, ali skuplji od stonih
raunara istih preformansi)
Osnove
Osnov
PC raunari
All-In-One sve u jednom
Apple iMac G3 - prvi allall-inin-one kompjuter (1998.)
Osnove
Osnov
PDA ureaji
Savremeni depni raunari, malih
dimenzija i skromnih mogunosti
Koriste se za pisanje elektronske pote,
voenje dnevnika, kao podsetnik i adresar,
ali i sloenije zadatke
Poseduju ekran osetljiv na dodir (umesto
tastature i mia) i olovku za upravljanje
radom ureaja i unos podataka i komandi
Mogu da se povezuju na Internet, u
poslednje vreme imaju i funkcionalnost
mobilnih telefona
Osnove
Osnov
Konfigu
Konfig
uracija raunara
raunara - spolja
Osnove
Osnov
Konfigu
Konfig
uracija raunara
raunara - kuite
Osnove
Osnov
ulazno-izlazni ureaji:
ulaznoureaji:
modem
zvuna kartica
grafika kartica
mrena kartica
CD reza
DVD reza
Combo (CD reza+DVD ROM drive)
Touch screen monitori
centralna procesorska jedinica (CPU)

ulazni ureaji:
ureaji:
tastatura
mi
skener
mikrofon
CD ROM drive
DVD ROM drive
TV kartica
digitalna olovka
digitalna kamera
digitalni aparat
centralni procesor:
procesor:
ALU (aritmetiko-logika jedinica)
CU (upravljaka jedinica)
opti (radni) registri
unutranja memorija:
memorija:
glavna (radna) RAM-memorija
memorijski registri
dopunska memorija:
izlazni ureaji
ureaji::
monitor
tampa
ploter
zvunici
ROM-memorija samo za itanje

skrivena (Cash) memorija
magacinska (Stack) memorija
spoljanje memorije:
memorije:
disketa
hard disk
kompakt disk (CD)
DVD
magnetna traka
flash
Osnovni delovi
raunara
Osnove
Osnov
Kuite (Case)
Kuite je kutija u koju su smeteni najvaniji
delovi raunara: procesor, matina ploa,
memorija, hard disk, napajanje, itd.
Vertikalno (Tower) Horizontalno (Desktop)
Osnove
Osnov
Matina
Mati
na ploa
Matina ploa (motherboard) je osnovna
komponenta svakog raunara; to je
tampana ploa na koju se prikljuuju i
povezuju svi ostali delovi raunara
slotovi mesta na matinoj ploi na koja
se prikljuuju odgovarajue kartice
portovi na leima kuita (na obodu
ploe), za prikljuenje perifernih ureaja
Magistrala - bus
mogunost dodavanja novih komponenti
standardizovane dimenzije i funkcije
proizvoai MSI, Asus, Abit, ...
Osnove
Osnov
Portovi
USB - Universal Serial Bus

serijski COM1, COM2,
paralelni LPT1, LPT2,
PS/2 za tastaturu i mi
mia
a
Ethernet (RJ
(RJ--45) za mreu
modemski (RJ
(RJ--11)
VGA za monitor i video projektor
zvunici i mikrofon
Osnove
Osnov
Vrste ureaja
Ulazni ureaji slue za zadavanje komandi i unos
podataka u raunar
Izlazni ureaji omoguavaju da se podaci sa
raunara prikau u obliku koji je razumljiv za
korisnika
Ulazno
Ulazno--izlazni (I/O, Input/Output) ureaji
omoguavaju i unos podataka i izlaz tj. prikaz
rezultata
Spoljanje memorije svi ureaji namenjeni za
uvanje podataka
Osnove
Osnov
Ulazni ureaji - tastarura

Tastatura (keyboard) jedan od osnovnih ulaznih
ureaja. Slui za unos teksta i brojeva, kao i
zadavanje instrukcija raunaru.
Ima pet vrsta tastera: alfanumeriki, numeriki,
funkcijski, tasteri za navigaciju i tasteri specijalne
namene (najnovije imaju i multimedijalne tastere)
Raspored tastera je standardizovan, ali se
prilagoava pismu pojedinih zemalja
Ergonomske tastature prilagoene prirodnom
poloaju ruku pri radu
Standardna i beina tastatura
Osnove
Osnov
Tastatura
Osnove
Osnov
Mi
Mi (mouse) je ureaj za pokazivanje i izbor
objekata na ekranu. Naroito koristan u
Windows okruenju tj. kod svih grafikih
korisnikih okruenja (GUI Graphical User
Interface)
Obino imaju i nekoliko (bar 2) tastera i toki
za skrolovanje
Pomeranje mia po podlozi se prenosi na
pomeranje pokazivaa mia na ekranu
Osnove
Osnov
Mi
etiri vrste akcija:
pokazivanje (pomeranje mia po podlozi)
selekt
selektova
ovanje
nje (1 klik levim tasterom)
otvaranje (dvoklik levim tasterom)
povlaenje (drag & drop)
Mehaniki (sa gumenom kuglicom), optiki
(precizniji, bolji, skuplji) i laserski (najnoviji)
Osnove
Osnov
Mehaniki
Optiki
Laserski
Osnove
Osnov
Trackball
- obrnuto od mehanikog mia, pomera

se kuglica u leitu, popularna kod
sistema za projektovanje (dizajn)
pomou raunara i na laplap-topovima
Osnove
Osnov
Touch pad i Dojstik

Taped (touch pad) je obino povrina
osetljiva na dodir, kod koje se pomeranje
prsta ili specijalne olovke po njoj, prenosi
na pomeranje pokazivaa na ekranu
Najee se koristi kod prenosivih raunara
Pored povrine se obino nalaze i dva
tastera za selekciju
Dojstik (Joystick) palica ijim se
pomeranjem pokree kursor na ekranu; na
samoj palici se nalaze i tasteri; najee se
koristi za kompjuterske igre
Osnove
Osnov
Skener
Skener (scanner) - ureaj koji omoguava da
se dokument sa papira (pisani i tampani
materijal, slike, fotografije, ...) konvertuje u
elektronski zapis na raunaru u obliku fajla
Postoje programi koji mogu da prepoznaju
tekst (OCR Optical Character Recognition),
tako da sadraj skeniranog dokumenta moete
da pretvorite u slova i da ga kasnije menjate
Osnovne karakteristike: rezolucija, broj boja,
brzina skeniranja, ...
Osnove
Osnov
Mikrofon
Mikrofon (microphone) - ureaj koji pretvara
zvuk u analogni elektronski signal koji prosleuje
zvunoj kartici na dalju obradu
Postoje programi koji mogu da prepoznaju glas i
pretvaraju ga u tekst koji se kasnije moe
doraivati
Osnove
Osnov
CD ROM, DVD ROM, TV kartica

CD ROM drive - ureaj koji samo ita
zapise sa CDCD-a
DVD ROM drive - ureaj koji samo ita
zapise sa DVDDVD-a
Svi CD i DVD ureaji se obino oznaavaju
sa E: i F:
TV kartica tampana ploa, koja je
obino nalazi u kuitu raunara,
prikljuena na matinu plou, prijemnik TV
signala; omoguava praenje TV programa
na monitoru raunara i njegovo snimanje
Osnove
Osnov
Svetlosna olovka, fotoaparat i kamera

Svetlosna olovka (light pen) - olovka sa
foto--osetljivim vrhom koja se koristi za
foto
crtanje na ekranu sa tenim kristalom (LCD)
Digitalni fotoaparat - ureaj koji fotografiju
pretvara u elektronski zapis (fajl) koji se
dalje moe obraivati; nema film, ve
elektronski senzor; fotografije se uvaju u
digitalnom obliku u memoriji foroaparata;
Digitalna kamera - ureaj koji video zapis
pretvara u elektronski oblik; Web kamera
omoguava video razgovor preko Interneta
Osnove
Osnov
Izlazni ureaji - Monitor

Monitor podatke i informacije sa raunara prikazuje
u vizuelnom obliku koji je razumljiv za ljude
Najvanije karakteristike:
- Dimenzije ekrana (duina dijagonale u inima
inima 15
15"",
17"
17", 19
19"", 21"
21", 23
23"", 1
1"" = 2,54 cm)
cm)
- Rezolucija ekrana broj taaka kojima monitor
prikazuje sliku (800x600, 1024x768, 1600x1200, ...)
- Frekvencija osveavanja slike broj osveavanja
slike u sekundi; to je vea, to je kvalitet slike bolji
(60 Hz, 75 Hz, 85 Hz, 100 Hz)
- Odnos irine i visine ekrana; kod savemenih je 4:3
Osnove
Osnov
Monitor - dijagonala
Osnove
Osnov
Monitor
Vrste monitora:
- Monitori sa katodnom cevi - CRT (Cathode
Ray Tube); klasini monitori, oblik i princip rada
slian kao kod TV prijemnika
- Monitori sa tenim kristalom - LCD (Liquid
Crystal Display); manji, imaju manju potronju
energije, skuplji, koriste se kod prenosivih
raunara i PDA ureaja
- TFT (Thin Film Transistor) monitori;
monitori; vrsta LCD
monitora, sliku formiraju pomou velikog broja
tranzistora; laki i manjih dimenzija, skuplji, ali
sve se ee koriste i za stone PC raunare
Proizvoai: Samsung, LG, Philips, NEC, HP, ...
Osnove
Osnov
Video projektor
Video projektori se koriste za prikaz slike
sa raunara na projekcionom platnu.
Koriste se za razliite prezentacije pred
veim brojem prisutnih, najvie za edukaciju
i marketing
Osnovne karakteristike su rezolucija slike i
jaina svetla
Relativno skupi, najvanija komponenta je
lampa, koja ima ogranien rok trajanja
Osnove
Osnov
tampa
tampa (printer) je izlazni ureaj za
tampanje tj. dobijanje tekstualnih i grafikih
dokumenata sa ekrana na papiru
Vrste:
- Matrini
- Ink
Ink--jet
- Laserski
- Termalni
Osnove
Osnov
tampa
- Matrini
- Ink-jet
- Laserski
Osnove
Osnov
tampa
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Karakteristike:
Princip rada
Kvalitet otiska
Brzina tampanja
Bunost pri radu
Cena
Broj kopija
Trokovi odravanja
Proizvoai: HP, Canon, Epson, Samsung, ...
Osnove
Osnov
Matrini tampai
1. Najstariji, rade na istom principu kao i pisae
maine; glava tampaa iglicama (pinovima, 9 ili 24
pina), udara preko trake (ribon) po papiru i ostavlja
trag na mestu udarca; sve se ree koriste
2. Lo kvalitet tampe, samo crno-bela tampa
3. Mala brzina tampe
4. Velika bunost pri radu
5. Relativno skupi; stari modeli, ali preko 250
6. Broj kopija > 10.000
7. Niski trokovi odravanja
- Jeftina tampa velikog broja obrazaca rauni, izvodi
Osnove
Osnov
Matrini tampai princip rada
Osnove
Osnov
Laserski tampai
1. Imaju u sebi laser, iji se intenzitet menja u zavisnosti
od dobijenog signala. tampa se pomou tonera, u
prakastom obliku; postoje i laserski tampai u boji najbolji
2. Najbolji kvalitet otiska; kod savremenih je rezolucija
1200 dpi (taaka po inu)
3. Velika brzina tampe,
tampe, i do 40 strana u minuti
4. Vrlo mala bunost
bunost pri radu
5. Relativno skupi (crno
crno--beli od 100 , u boji od 150
150 )
6. Oko 4.000 kopija sa jednim tonerom
7. Trokovi odravanja srednji
- vrlo popularan, pre svega za poslovnu primenu
Osnove
Osnov
Laserski tampai princip rada
Osnove
Osnov
Ink jet tampai

1. Koristi viebojne kertride, iz kojih se mastilo
brizga na papir; tampaju u boji
2. Kvalitet otiska srednji
3. Brzina tampanja srednja
4. Bunost pri radu srednja
5. Cena niska (mogu se nai i za manje od 50 )
6. Broj kopija mali, oko 500 sa jednim punjenjem
7. Trokovi odravanja relativno veliki
- Pogodan za kunu upotrebu, sa malo tampe
Osnove
Osnov
Ink jet tampai princip rada
Osnove
Osnov
Termalni tampai
Ovi tampai koriste specijalni papir (obino u
rolnama), koji je osetljiv na temperaturu; ranije su se
koristili u faxfax-mainama
Koriste se za tampanje rauna u prodavnicama,
bar kodova, kutije, nalepnice, ...
Osnove
Osnov
3D tampa
3D tampa je ureaj koji, na osnovu crtea
sa raunara, kreira trodimenzionalni model
od vetakog materijala
Osnove
Osnov
Ploter
Ploter (plotter) je ureaj koji omoguava da se
sloen crte raen na raunaru ili slika odtampa na
papiru, obino veih dimenzija; danas uglavnom
rade na principu inkink-jet tampaa
Osnove
Osnov
Zvunici i slualice
Omoguavaju reprodukciju zvuka sa raunara; danas se
smatraju standardnom komponentom raunara
Savremeni sistemi 5.1 i 7.1 (Home Theatre)
Proizvoai: Genius, Neo, Logitech
Osnove
Osnov
Ulazno--izlazni ureaji - Modem

Ulazno
Modem je ureaj kojim se vri povezivanje raunara
telefonskim linijama (slanje i primanje podataka);
najee se koristi za povezivanje kunih raunara
na Internet
mo
modulation/
dulation/dem
demodulation
odulation
Karakteristike:
brzina teorijska 56 kbps za obinu telefonsku liniju
bits per second (bps)
mogunost korienja faksa
Osnove
Osnov
Modem
-
interni/eksterni
provajderi (zakup vremena/koliine podataka)
proizvoai US Robotics, Lucent
Telefonski
- ADSL
Kablovski
Osnove
Osnov
Zvuna kartica
Zvuna (muzika) kartica je tampana
ploa sa ipom iji je zadatak obrada zvuka;
Integrisana je na matinoj ploi ili se
postavlja na nju; na zvunu karticu se
prikljuuju mikrofon, zvunici i slualice
Sound Blaster
A/D i D/A konverzija (zvuk je analogni signal,
raunari rade samo sa digitalnim)
Osnove
Osnov
Zvuna kartica
Osnove
Osnov
Zvuna kartica
semplovanje (96 kHz)
Proizvoa - Creative
Osnove
Osnov
Grafika kartica
Grafika (video) kartica je tampana ploa
sa ipom iji je zadatak obrada slike koja e
biti prikazana na monitoru; povezuje matinu
plou i monitor;
ipovi su esto vrlo optereeni i zagrevaju
se, pa mnoge kartice imaju sopstveno
hlaenje
Super Video Graphic Array - SVGA, XGA
Osnove
Osnov
Grafika kartica
NVidia GeForce i ATI RadeOn ipovi
integrisana grafika kartica
proizvoai Asus, MSI
Osnove
Osnov
Mrena kartica
Mrena kartica (network adapter) je tampana
ploa koja slui za povezivanje raunara na lokalnu
raunarsku mreu;
Integrisana i posebna mrena kartica
10 Mbps,100 Mbps, 1Gbps
LAN, WLAN
Osnove
Osnov
CD reza, DVD reza, Combo

CD reza je ureaj za itanje i pisanje na CD medijumima
DVD reza je ureaj za itanje i pisanje na CD i DVD
medijumima
Combo je ureaj za itanje CD i DVD medijuma i pisanje
na CD medijumima
Osnove
Osnov
Disketna jedinica
Disketna jednica (FDD Floppy Disk
Drive) je ureaj koji omoguava upis i itanje
sa disketa; disketa postaje prevazieni
memorijski medij i od skora nije standardna
komponenta raunarske konfiguracije
Oznaava se sa A:
Osnove
Osnov
Touch screen monitori

Ovi monitori imaju ekrane osetljive na dodir,
tako da se direktno, pritiskom na sam ekran,
vri izbor i unos podataka i komandi; zbog
toga pripadaju ulaznoulazno-izlaznim ureajima
bankomati
Osnove
Osnov
Spoljanje
Spol
janje memorije - disketa
Disketa (Floppy) je memorijski medij male brzine i
kapaciteta (1, 44 MB); ipak, jo uvek se koriste za
privremeno smetanje i prenos podataka
Dimenzije - 3,5 - prenik savitljive ploe
kruna ploa premazana feromagnetnim
materijalom sa obe strane zatiena klizaem
Osnove
Osnov
Disketa
moe se zatititi od unosa podataka na nju (Write(WriteProtected)
Mala cena ureaja i medija
kruna ploa ima 36 sektora x 40 staza x 2
kapacitet bloka 512 B
veoma su nepouzdane isti sadraj uvek snimati
na dve diskete!!!
nikada ne otvarati fajl direktno sa diskete!!
Proizvoa: Verbatim,
Verbatim, BASF
Osnove
Osnov
ZIP disk
ZIP Disk (ZIP Drive) je slian disketi od 3,5"
3,5", ali sa
veom gustinom magnetnog materijala, pa im je
kapacitet znatno vei (100(100-250 MB), ali i cena.
Koristili su se za arhiviranje i prenos vee koliine
podataka, ali su ih zamenili Cd i DVD mediji i Flash
memorija
Osnove
Osnov
Hard disk
Hard (tvrdi) disk je glavni i najvei medij za
smetanje podataka na raunaru; na njemu se
nalaze operativni sistem, aplikacije i podaci.
Podaci snimljeni na hard disku ostaju sauvani
i po iskljuenju napajanja, tj. sve do ih korisnik
sam ne izmeni ili obrie
Osnovne karakteristike su brzina i kapacitet
Brzina (vreme potrebno da se pristupi
podacima) se meri milisekundama i manja je u
odnosu na RAM memoriju, ali vea u odnosu
na ostale spoljanje memorije
Osnove
Osnov
Hard disk
Kapacitet hard diska se meri GB;
savremeni diskovi obino imaju kapacitet
od 25
250
0 do 500 GB (za PC raunare)
Obino se oznaava sa C: i D:
vie tvrdih ploa na istoj osovini; sve ploe
su premazane feromagnetnim materijalom
sa obe strane i nalaze se u kuitu
krune ploe su vee gustine nego kod
diskete
imaju internu Cash memoriju
Osnove
Osnov
Hard disk
kapacitet bloka 4 kB
Zbog estog upisivanja i brisanja podataka sa hard
diska javlja se problem fragmentacije diska
(fragment--deo), tj. razmetenost podataka na
(fragment
nesusednim, udaljenim lokacijama. Ovo dovodi do
dueg itanja i upisa podataka. Ovaj problem se
reava defragmentacijom (preslonjavanjem)
podataka korienjem specijalizovanih programa
proizvoai Western Digital, Maxtor
Osnove
Osnov
CD
CD (Compact Disc) je optiki nosilac spoljanje
memorije; primenom laserske tehnologije nanose se
zapisi na metalnu povrinu;
CD
CD--ROM, CDCD-R (Recordable), CDCD-RW (ReWritable)
Kapacitet 650 MB ili 700 MB
proizvoai Verbatim, Memorex, Princo
Osnove
Osnov
DVD
DVD (Digital Video/Versatile Disk) je tak
takoe
oe optiki
nosilac memorije, vrlo slian CDCD-u, samo to ima
mnogo vei kapacitet i brzinu, to omoguava da se
na njih, sem podataka, smetaju i slike i filmovi
Kapacitet DVDDVD-a je 4,7 GB, ali i do 25 GB
Proizvoai: Verbatim, Princo, Maxell, Traxdata
Osnove
Osnov
Magnetna traka
Magnetna traka (Magnetic tape, Streamer) se ranije
koristila za arhiviranje velike koliine podata
podataka;
ka; danas re
retko
tko
Korieni su masovno u poslovnim sistemima, za uvanje
rezervnih kopija (back(back-up) do pojave CD i DVD medija.
dugotrajna, sekvencijalna pretraga
Kapacitet je 4 GB
Osnove
Osnov
Fle memorija
Fle (Flash, USB) memorija je magnetni
memorijski ureaj malih dimenzija
brzina i kapacitet vei nego kod diskete i CDCD-a
Danas vrlo popularan za uvanje i prenos
manjih koliina podataka; vrlo esto u
kombinaciji sa MP3 plejerom i FM radio
prijemnikom; moe se nai u razliitim
oblicima
Kapacitet 1 16 GB
Prikljuuje se na USB port raunara

Hardver

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hardver

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Osnove

prema veliini i snazi:

Veliki centralni (mainframe) raunari

Veliki centralni (mainframe) raunari

Prenosivi (lap-top, notebook)

Apple iMac G3 - prvi allall-inin-one kompjuter (1998.)

centralna procesorska jedinica (CPU)

ROM-memorija samo za itanje

USB - Universal Serial Bus

Ulazni ureaji - tastarura

- obrnuto od mehanikog mia, pomera

Touch pad i Dojstik

CD ROM, DVD ROM, TV kartica

Svetlosna olovka, fotoaparat i kamera

Izlazni ureaji - Monitor

Matrini tampai princip rada

Laserski tampai princip rada

Ink jet tampai

Ink jet tampai princip rada

Ulazno--izlazni ureaji - Modem

CD reza, DVD reza, Combo

Touch screen monitori

You might also like