Professional Documents
Culture Documents
Giao Trinh Ky Thuat Lai Xe
Giao Trinh Ky Thuat Lai Xe
CHNG 1:
V TR, TC DNG CC B PHN CH YU TRONG BUNG LI XE T
1.1. TNG QUAN V CC B PHN CH YU TRONG BUNG LI T
Trong bung li t c b tr nhiu b phn ngi li xe iu khin nhm m bo an
ton chuyn ng cho xe t. Nhng b phn ch yu hc vin bc u cn bit c trnh by
hnh bn:
CHONG 2
K THUT C BN LI XE T
I KIM TRA TRC KHI A XE T RA KHI CH
Trc khi a xe t ra khi ch , ngi li xe phi kim tra y cc ni dung sau:
Cc ni dung kim tra trc khi khi ng ng c.
p sut hi lp, mn hoa lp v bn ca lp.
S r r ca du, nc hoc cc loi cht lng khc.
S hot ng ca cc ca knh, gng chiu hu v cc loi n chiu sng.
an ton ca khu vc pha trc, pha sau, hai bn thnh v di gm xe (khng c
chng ngi vt hoc ngi i b...)
3. Ci dy an ton
Ko dy an ton qung qua ngi nh hnh 2.29.
Mun quay v lng li v bn tri th tay tri ko, tay phi y ngc chiu kim ng
h. Khi tay tri chm sn, nu mun ly li tip th vut tay li xung di v tr (6-7) gi
ng thi ri v lng li nm vo v tr (1-3) gi. Tay phi tip tc y vnh v lng li xung
di v tr (6-7) gi, ri tay phi nm vo v tr (1-3) gi.
Khi vo vng gp cn ly nhiu li th cc ng tc li lp li nh trn.
- T s "0" sang s "1": s "0" - khng c bnh rng no n khp, xe t khng chuyn
ng. S "1" - lc ko ln nht nhng tc chm nht. S "1" c dng khi bt u xut pht
hoc khi leo dc cao. chuyn t s "0" sang s "1", ngi li xe ko nh cn s v pha ca
s "1" ri y vo s "1" (hnh 2.36-1).
- T s "1" sang s "2": s "2" - so vi s "1" lc ko nh hn nhng tc ln hn.
chuyn t s "1" sang s "2", ngi li xe ko nh cn v s "0" sau y vo s "2" (hnh
2.36.2).
- T s "2" chuyn sang s "3": s "3" so vi s "2" lc ko nh hn nhng tc ln hn.
chuyn t s "2" sang s "3" ngi li xe y cn s v s "0", sau y vo s "3" (hnh
2.36-3)
3. iu khin hp s t ng
Trn loi xe ny khng c bn p ly hp. H thng s trn hoc t ng s thc hin cc
thao tc ng ngt ly hp v thao tc chuyn s. Ch khi tin, li, leo dc, dng xe mi cn thao
tc chuyn s ca ngi li xe.
Theo hng mi tn xanh trn np hp s khng cn n nt cng thao tc c.
P: xe hoc khi ng ng c.
R: S li.
N: S "0" (khi khi ng ng c c th v s "0", nhng khi ng v tr P l tt nht).
D: S tin dng chy bnh thng.
VI. IU KHIN BN P GA
iu khin bn p ga nhm duy tr hoc thay i tc chuyn ng ca xe t cho ph
hp vi tnh trng ng giao thng thc t.
1. ng tc t chn ln bn p ga
Khi iu khin ga, t 2/3 bn chn phi ln bn p ga, gt chn t ln sn bung li lm
im ta, dng lc mi bn chn iu khin bn p ga. (hnh 2.38)
5. iu khin ga gim s
Khi chuyn t s cao v s thp, cn tng ga (v ga) bo m ng tc khi gi s, trnh
hin tng ku, kt hot st m rng ca bnh rng trong hp s.
Khi khng c nhu cu s dng phi nh phanh tay, dng lc tay phi bp kha hm y
tay phanh v pha trc ht hnh trnh. Nu kha hm b kt cng phi ko phanh tay v pha sau
1 cht ng thi bp kha hm.
- a cn s v v tr s 0 (s mo).
- p phanh kim tra s lm vic ca h thng phanh.
- p phanh v gi bn p ga 1/3 hnh trnh i vi ng c xng v ht hnh trnh i
vi ng c diezel.
- Vn cha kha in n v tr khi ng (start), khi ng c n (nghe bng tai hoc
ng c n th n khi ng tt) lp tc bung tay cha kha s t m v v tr cp in (on).
Ch :
- Mi ln khi ng khng c qu 5 giy, sau 3 ln khi ng m ng c khng n th
phi dng li kim tra h thng nhin liu v h thng nh la sau mi tip tc khi
ng.
- Nu va xoay cha kha khi ng va p ga nhiu ln th ng c cng kh n.
- Nu ng c kh n m tip tc xoay cha kha th d hng my khi ng.
Cch khi ng ng c diezel:
- Xoay cha kha n v tr cp in "on": n d nhit bt sng.
- i khi n d nhit tt, xoay cha kha sang nc khi ng "start"
b. Khi ng bng tay quay
Trn mt s loi xe t c b tr b phn khi ng bng tay quay.
Khi ng ng c bng tay quay thng ch s dng khi c quy yu, xe t khng khi
ng c bng khi ng in.
m bo an ton trc khi khi ng ng c bng tay quay phi ko cht phanh tay,
chn xe chc chn, a cn s v v tr s "0", quay trc khuu quay t 10-15 vng a du
ti cc b mt ma st. Vn cha kha in theo chiu kim ng h ni mch in t ngun
cung cp cho cc ph ti, p ga khong 1/3 hnh trnh. Khi quay, ngi li xe ng chch mt
gc 45 so vi ng tm ca tay quay, tay quay pha di hai tay nm chc tay quay v
dt mnh t di ln. Nu ng c cha n cn thc hin li cc ng tc nu trn.
Ch : Khi ng ng c bng tay quay tt nht l c 2 ngi, 1 ngi ngi bn bung
li, mt ngi quay.
3. Phng php tt ng c
Trc khi tt ng c cn gim ga ng c chy chm t 1-2 pht i vi ng c xng
v n 5 pht i vi ng c diezel.
Khi tt ng c xng th xoay cha kha in ngc chiu kim ng h tr v nc cp in
hn ch (ACC) sau xoay cha kha v nc kha (LOCK) v rt cha kha ra ngoi.
Khi tt ng c diezel dng phng php kha ng cung cp nhin liu n bm cao p.
- p ly hp ht hnh trnh.
- Kim tra li an ton xung quanh xe, bo hiu bng ci, n trc khi xut pht.
Khi xung dc cao nguy him hoc chy trn ng trn ly, bo m an ton cn s
dng phng php phanh ng c, cng gi s thp, hiu qu phanh cng cao.
2. Gim tc bng phanh t
- Nh bn p ga.
- Nh bn p phanh.
- Rt cha kha, xung xe v kha ca. Khi cn thit th chn bnh xe.
Ch :
- T s 1 sang s 2: nh ly hp chm.
- T s 2 sang s 3: nh ly hp hi nhanh.
- T s 3 sang s 4: nh ly hp nhanh.
- T s 4 sang s 5: nh ly hp nhanh.
- Cn tng s theo th t t thp n cao.
2. Gim s.
Khi xe t chuyn ng n on ng xu, o dc (c sc cn chuyn ng ln) th
phi gim s tng lc ko cho xe t.
Phng php gim s c thc hin nh sau:
- Nh bn p ga, p bn p ly hp: p ht hnh trnh bn p ly hp, nh ht ga.
- a cn s v s 0, tng ga v v s, chuyn s dt khot.
- T t nh bn p ly hp v t t tng ga.
Ch :
- Cn gim s theo th t t s cao n s thp.
- Thi im gim s ph hp l khi thy ng c hot ng yu i (do tc v s khng
ph hp).
3- M ca xe quan st.
4- Nh ngi khc ch dn.
2. Phng php li xe t
- T th li ng khi li: Nm tay vo phn trn ca v lng li, quan st gng chiu hu;
cho php c th ngonh hn mt ra sau hoc th hn u ra ngoi quan st.
Trong :
a: chiu di ca xe t
b: chiu rng ca xe t
2. Phng php li xe t tin qua hnh ch chi
Khi li xe t tin qua hnh ch chi ly cc im B', C', D' lm im chun.
Khi hnh v cho xe xut pht vo hnh bng s ph hp, tc n nh, cho xe tin st
vo vch tri vi khong cch (gia bnh xe v vch) t 20 n 30cm.
Khi chn n pha trc u xe ngang vi im B' th t t ly ht li sang phi.
Khi quan st u xe va cn vi 2 vch th t t tr li sang tri, ng thi iu chnh cho
xe tin st vo vch phi vi khong cch t 20 n 30cm. Khi quan st thy chn n pha trc
u xe ngang vi im C' th t t ly ht li sang tri. Khi u xe cn vi 2 vch th t t tr li
sang phi, ng thi iu chnh cho xe tin st vo vch tri vi khong cch t 20-30cm. Tip
tc thao tc nh trnh by a xe tin ra khi hnh.
3. Phng php li xe t li qua hnh ch chi
Khi li xe t li qua hnh ch chi ly im D, C v B lm im chun.
Quan st gng chiu hu xc nh hng li ca xe, xc nh khong cch bc u
gia bnh xe v vch c bin php iu chnh cho thch hp. Gi s li, cho xe chy tc
chm, ng thi t t iu khin cho xe li li st vch phi vi khong 20-30cm.
Khi quan st thy im D cch bnh xe sau khong 20-30cm th ly ht li sang phi, ng
thi quan st gng chiu hu tri. Khi thy im C xut hin trong gng th t t tr li sng
tri, ng thi iu chnh khong cch gia bnh xe sau v im C vi khong cch t 20-30cm.
Khi im C cch bnh xe sau khong cch t 20-30cm th ly ht li sang tri.
Tip tc thao tc nh trnh by trn li xe ra khi hnh.
CHNG 3
LI XE T TRN CC LOI NG KHC NHAU
1. Li xe trn bi phng:
Bi phng cho php ngi li xe t luyn tp tng, gim tc xe, chuyn hng i ca
xe, gm: i thng, vng tri, vng phi, gip cho ngi li xe lm quen vi cch cn ng,
cch xc nh mt ng trc khi li xe trn ng cng cng.
1.1. Li xe i thng.
Mun li xe i thng, trc ht phi xc nh c mt ng thng lm tm ng tng
tng, li xe sao cho tm vnh tay li, mt im gia thn ngi ngi li (hng cc o gia ngc
ngi li) v mt im trn ng tng tng chiu ra pha trc hp thnh mt ng thng
lun trng hoc song song vi ng tm ca ng xc nh.
1.2. Cch li xe chuyn hng.
a) Li xe chuyn hng sang bn phi.
Trc khi cho xe vng bn phi, phi quan st chng ngi vt pha trc nhn gng pha
sau, dng tn hiu xin ng, nu thy an ton mi cho xe thay i hng.
Khi li xe chuyn hng sang phi, tay phi ko, tay tri y vnh tay li quay theo kim
ng h n khi xe chuyn ng ng phn ng nh th t t tr li v gi n nh cho xe
chuyn ng theo hng i.
b) Li xe chuyn hng sang tri.
Quan st pha trc, pha sau tay tri ko, tay phi y vnh tay li quay ngc chiu kim
ng h, khi xe i vo ng phn ng th t t tr li tay li v gi n nh cho xe chuyn
ng theo hng i.
2. Li xe trn ng bng.
2.1. Khi nim phng php cn ng
m bo an ton trong qu trnh xe hot ng trn ng, ngoi cc yu t nh tnh
trng k thut xe, cht lng ng s, thi tit, i hi ngi li xe phi c phng php li xe
i chnh xc trn cc loi ng. p ng c yu cu trn, i hi ngi li xe phi bit
phng php cn ng xc nh c v tr v ng i ca xe. Cn ng l phng php
xc nh v tr v ng i ca xe trn ng.
2.2. C s cn ng.
a) Xc nh mt ng: Lm c s xc nh tim ng.
- ng tri nha hoc b tng: Mt ng c xc nh l ton b phn c tri
nha hoc b tng tnh theo chiu rng ca ng.
- ng cp phi: Mt ng c xc nh l ton b cp phi tnh theo chiu rng ca
ng.
b) Xc nh tim ng: Lm c s cn ng.
- Mt ng c sn vch k: Trc tim ng c xc nh l vch k ng l nhng
vch dc t qung gia mt ng.
- Mt ng cha c vch k: Trc tim ng l ng tng tng do ngi li xe tng
tng chia i mt ng lm hai phn bng nhau.
2.3. Phng php cn ng.
a) Phng php chung:
Cch cn ng ch y l cn c vo khong cch t v tr ca ngi ngi li ti mt
im chun trn mt ng, im chun y l im thuc ng thng i qua tim ng. Trong
qu trnh xe chuyn ng, im y lun di chuyn ph thuc vo tc v hng chuyn ng
ca xe.
b) Cch xc nh v tr ca xe i trn ng.
- Xe i phn ng bn phi: im cn l v tr ca ngi li chiu xung mt ng,
lch sang bn phi tim ng l xe ang i sang phn ng bn phi, nu v tr ngi li cng
cch xa trc tim ng v bn phi th xe cng i sang phn ng bn phi nhiu hn.
- Xe i gia ng: im cn l v tr ca ngi li lch sang bn tri tim ng v cch
bn tri tim ng 35- 45 cm. Nu ngi li thy v tr ngi ngay st vi tim ng l xe ang i
ng gia ng.
- Xe i sang phn ng bn tri: im cn l v tr ca ngi li lch hn sang bn tri
tim ng v cch tim ng > 45 cm. Nu ngi li cng cch xa trc ng v pha bn tri
th xe cng i sang phn ng bn tri nhiu hn.
c) Cch xc nh hng chuyn ng ca xe trn ng.
- Xe i song song vi hng ng: Qu o v tr ca ngi li chiu xung ng to
thnh mt ng thng song song vi hng ng. Khi ngi li ch vic gi tay li n nh
trong r cho php, xe s i song song vi hng ng
- Xe i lch ra khi hng ng: Qu o v tr ca ngi li chiu xung ng hp
thnh vi trc tim ng mt gc. Khi xe c chiu hng i ra l ng (hnh 1b). Ngi li
xe phi iu chnh li hng chuyn ng ca xe bng cch chnh tay li cho chuyn ng ca
xe song song vi hng ng, iu chnh xong phi tr li tay li xe chuyn ng n nh
theo hng va iu chnh.
2.4. Phng php li xe trnh nhau.
a) Trnh nhau trn ng.
Khi hai xe cn cch nhau ti thiu t 100-200 m, c hai xe u phi gim tc . Khi hai
xe trnh nhau, ngi li xe phi chia ng lm hai phn v iu khin xe i ng phn ng
ca mnh. Trn phn ng tng tng ca xe mnh, chia lm 3 phn bng nhau, im cn t
tm ngi li chiu vi tm vnh tay li xung ng trng vi ng phn chia 1/3 th nht
tnh t tim ng ra.
b) Trnh nhau trn mt ng hp.
Hai xe trnh nhau trn mt ng hp trc ht hai xe u phi gim tc , bn no thy
pha xe mnh rng nn ch ng dng xe trc, khng nn c i vo ng hp gy cn tr giao
thng. Xe i v pha sn ni nn trc gii phng mt ng, nu khng c ph xe, sau khi
tt my phi xung chn li v lm hiu cho xe kia cn ng i qua.
Khi sp trnh nhau v ang trnh nhau khng nn i s, hai tay cm vng tay li v iu
khin cho xe i chnh xc.
Khi xe nhng ng phi ngay ngn, khng nn chch u hoc quay thng xe
ra ngoi.
c) Trnh g v cc chng ngi vt trn ng.
Cn c vo vt bnh xe trc bn tri v v tr ngi li, cn c vo v tr ca ngi li
pha trong ca lp trc bn tri, nu ly tm ngi li chiu thng tm ca cnh tay tri xung
mt ng l cch vt xe trc bn tri 10-15 cm (hnh 3)
4. Li xe trn ng cao tc
4.1. c im c bn
ng cao tc l ni on ng c cht lng tt, phng, rng v c phn chiu, mi
chiu phn thnh nhiu ln xe quy nh cho cc cp tc .
4.2. Phng php li xe.
Trn ng, ng cao tc, yu cu xe phi c tnh trng k thut tt, ngi li phi
tuyt i chp hnh lut giao thng ng b. Vic khng ch tc ch yu bng ga v phanh
nh khi pht hin t xa. V tc ln, nu ly li nhiu v phanh gp lm xe mt n nh rt
nguy him. Nn cn c vo iu kin k thut v tc ca xe mnh i ng ln ng quy
nh, quan st v cn ng xa, iu khin nh nhng.
Khi mun chuyn ln xe ( chy nhanh hoc chm hn) phi thc hin tng, gim tc
trong phm vi quy nh do vch k ng ch nh. Trc khi ra ln mi phi bt n tn
hiu. Nu cn dng hoc xe phi gim dn tc v chuyn v ln xe quy nh cho cp tc
thp.
5. Li xe trong thnh ph, th x, th trn.
5.1. c im c bn.
Trong thnh ph, th x, th trn, ngi v phng tin tham gia giao thng i li a dng
v phc tp, nhiu nt giao thng d b ch tc. ng gm nhiu loi, c ng chung cho c
hai chiu, c ng mt chiu, ng mt chiu nhiu ln xe c cc vch k ng, nhiu bn
bo tn hiu.
3.2. Phng php li xe.
Cn bnh tnh, gim tc , thn trng quan st ngi v phng tin tham gia giao
thng. Tay li phi linh hot, chun b sn sng phanh dng xe. Khng ch tc hp l, ph
hp vi tnh trng ng s v gi khong cch vi xe khc ch ng.
Ch quan st, tun theo cc tn hiu ch huy giao thng ca ngi, n v cc loi bin
bo.
Quan st rng, nhanh t cc hng, phn on tm l cc i tng tham gia giao thng
d on cc tnh hung v a ra cch x tr ph hp.